Raadsvoorstel. Gemeente Mook en Middelaar. Samenvatting. Voorstel om te besluiten

Transcriptie

1 Agendapuntnummer Documentnummer Raadsvergadering d.d. Raadscommissie Commissie d.d. Programma Onderwerp Portefeuillehouder Bijlagen MYNM.L ) 8 december 2016 Grondgebied 30 november 2016 Gezond leven Gemeentelijk Rioleringsplan Mook en Middelaar, planperiode 2017 tot en met 2021 P. Baneke 'Gemeentelijk Rioleringsplan Mook en Middelaar, ', d.d. 21 oktober 2016 Samenvatting In navolging van de Wet milieubeheer moeten gemeenten beschikken over een vigerend Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). Met dit plan geeft de gemeente aan hoe zij invulling geeft aan de wettelijke watertaken, zowel bestuurlijk, technisch als financieel. Het GRP bestrijkt een bepaalde periode, de gangbare planperiode is vier tot vijf jaar. De planperiode van het huidige GRP loopt dit jaar af, waardoor er een nieuw GRP moet worden vastgesteld. Deze bevoegdheid ligt bij de gemeenteraad. Het nieuwe Gemeentelijk Rioleringsplan Mook en Middelaar, planperiode , is in concept gereed en wordt hierbij ter goedkeuring aan u voorgelegd. De afgelopen periode is vastgehouden aan gestructureerd beheer en onderhoud aan de riolering en de bijkomende voorzieningen. Dit heeft als resultaat dat er goed inzicht is in het areaal en de kwaliteit van de riolering en overige voorzieningen. De onderhoudstoestand is goed. Ter verbetering van het functioneren zijn er aanpassingen aan het riool uitgevoerd. In het nieuwe GRP ligt het accent op 'behoud' van de voorzieningen, maar is er ook aandacht voor het verder terugdringen van de kans op wateroverlast ten gevolge van hevige regenbuien. Gelet op de toenemende intensiteit van de regenbuien en de hierbij ontstane overlast voor onze bewoners verdient dit voldoende aandacht. Het streven is om te komen tot een robuust (water)systeem, dat beter bestand is tegen deze ontwikkeling. Een belangrijke maatregel hierbij is het afkoppelen van verharding die op de riolering is aangesloten. Dit kan door 'mee te liften' bij (bouw)ontwikkelingen en reconstructies, maar ook als autonome maatregel. Naast kansen in de openbare ruimte is het ook de bedoeling om de inwoners en ondernemers te betrekken bij afkoppelmaatregelen op particulier terrein. Wij willen streven naar bewustwording en komen tot een gezamenlijke aanpak van de problematiek. De kosten voor de watertaken worden voor een belangrijk deel gedekt door de lokale rioolheffing. Het aantal heffingen voor het jaar 2017 is vastgesteld op Dit aantal zal de komende jaren stijgen met het tempo van de nieuwbouw in de gemeente. De lasten en baten zijn inzichtelijk gemaakt en verwerkt in de zogenaamde kostendekkingsberekening, opgenomen in bijlage 4 van het nieuwe GRP. Het berekende langjarig kostendekkende tarief is hoger dan het huidige tarief van de rioolheffing. Het voorstel is om het verschil te overbruggen in 30 jaar. Dit met een stijging van 1% per jaar, naast de inflatiecorrectie. In 2047 bedraagt het langjarig kostendekkende tarief 312,12. In navolging hiervan zal de rioolheffing in 2017 moeten zijn 232,40. Dit is 1% hoger dan het tarief van 230,10 in Voorstel om te besluiten 1 Het `Gemeentelijk Rioleringsplan Mook en Middelaar, planperiode 2017 tot en met 2021' vast te stellen, conform het concept exemplaar, d.d. 21 oktober 2016; 2. Voor het jaar 2017 de rioolheffing vaststellen op een bedrag van 232,40. Hierbij toewerkend naar een langjarig kostendekkende tarief in 2047 á 312,12 (bijlage 4 van GRP, optie 2). RV GRP versie 1 - raadsvoorstel Pagina 1 van 7

2 Geachte leden van de raad, Inleiding / Aanleiding In navolging van de Wet milieubeheer moeten gemeenten beschikken over een vigerend Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). Met het GRP geeft de gemeente haar beleidskaders aan voor de rioleringszorg voor de komende jaren. Naast beleid bevat het GRP ook de inspanningen op dit terrein, voorzien van een financiële onderbouwing, zowel op korte als lange termijn. De zorgplicht is al enige jaren niet meer specifiek gericht op de riolering, maar uitgebreid met de zorg voor het hemelwater en het grondwater (stedelijk waterbeheer). Onderdelen van het beleidskader zijn wettelijke voorgeschreven en geven gemeenten weinig tot geen ruimte voor 'eigen beleid'. Het is eveneens verplicht om belanghebbende en toezichthoudende instanties te betrekken bij het opstellen van het GRP. De geldigheidsduur van een GRP is niet wettelijk voorgeschreven. Een geldigheidsduur van vier tot vijf jaar is algemeen de norm, waarbij ook gekeken moet worden naar te verwachten ontwikkelingen. Onze financiële verordening (artikel 19 lid 3) schrijft voor dat het college minstens eenmaal per vier jaren een rioleringsplan ter besluitvorming aanbiedt aan de raad. Het plan geeft het kader weer voor het beoogde onderhoudsniveau, de planning van het onderhoud, de uitbreiding van de riolering en de kosten van het onderhoud en de eventuele uitbreidingen. Op 6 december 2012 heeft de gemeenteraad het huidige Gemeentelijk Rioleringsplan vastgesteld, met de planperiode 2012 tot en met Aangezien de planperiode van het huidige GRP is verstreken, zijn wij als gemeente genoodzaakt om een nieuw plan vast te stellen. Het nieuwe GRP voor de planperiode 2017 tot en met 2021 is in concept gereed en wordt hierbij ter instemming aan u voorgelegd. De belanghebbende- en toezichthoudende instanties kunnen zich vinden in de huidige conceptversie. Probleemstelling / centrale vraag (wat willen we bereiken) Naast de behoefte om inzicht te hebben in de gemeentelijke watertaken en kosten daarvan, moet een gemeente beschikken over een geldig GRP. De planperiode van het huidige GRP is bijna verstreken en er moet een nieuw GRP worden vastgesteld door de gemeenteraad. Riolering is een essentiële voorziening voor de volksgezondheid. Riolering (waterbeheer) is in het programma `Gezond leven' van de programmabegroting opgenomen. Het algemene doel van dit programma is het verbeteren en versterken van de gezondheidsinfrastructuur, voor zover dat ligt binnen het vermogen van een gemeente, en van de kwaliteit van het woon- en leefklimaat in algemene zin. In het GRP is het gemeentelijk beleid voor de watertaken vastgelegd. De vrijheid voor een gemeente is hierbij begrensd. Diverse taken en de invulling ervan zijn door wet- en regelgeving afgekaderd. Naast een wettelijke verplichting is het GRP ook een instrument om sturing te geven aan een verantwoorde invulling van de watertaken, zowel technisch als financieel. Oplossingsrichtingen Het nieuwe GRP is in concept gereed en de opbouw en inhoud zijn als volgt (op hoofdlijnen), beginnend met enkele noemenswaardige uitgangspunten: Uitgangspunten Het nieuwe GRP is een zogenoemd 'verbreed' GRP. Dit betekent dat het plan niet enkel betrekking heeft op de ondergrondse rioolbuizen, maar op het gehele stelsel aan voorzieningen om hemelwater, afvalwater en grondwater te verzamelen, af te voeren en reeds deels te verwerken. Onze riolering maakt dus onderdeel uit van de waterketen. Het uitgangspunt was daarom dat ons rioleringsplan goed moet zijn afgestemd met onze partners in de waterketen. Het Gemeentelijk RV GRP versie 1 - raadsvoorstel Pagina 2 van 7

3 Rioleringsplan is daarom voorbesproken met, en goed bevonden door het Waterschap Peel en Maasvallei. Dit volgt ook uit artikel 4.23 Wet milieubeheer. De riolering is een van de gemeentelijke kapitaalgoederen. Voor uw beeldvorming: de totale vervangingswaarde van onze riolering bedraagt ruim dertig miljoen euro, voornamelijk opgebouwd uit vrijvervalriolering, gevolgd door drukriolering, gemalen en persleidingen. De kapitaallasten voor het rioolstelsel en vervangingsinvesteringen worden geëgaliseerd middels een voorziening. Op dit moment is de rioolheffing niet kostendekkend. Als uitgangspunt is gehanteerd om het tarief van de rioolheffing jaarlijks met 1% (t.o.v. 2016) te laten stijgen en op die manier vanaf 2047 een kostendekkend tarief te hanteren. Zo werken we met kleine stapjes (behapbaar voor onze inwoners) toe naar de doelstelling van het kostendekkend tarief. Bij het berekenen van het kostendekkend tarief voor de rioolheffing is de technische levensduur van de rioolvoorzieningen van doorslaggevend belang. Immers, hoe langer je kan afschrijven, des te lager je periodieke kosten. Bij de berekening is uitgegaan van een planningshorizon van tachtig jaar. Deze termijn is gekoppeld aan de technische levensduur van de rioolvoorzieningen; binnen een periode van tachtig jaar worden alle rioleringsobjecten minimaal één maal vervangen. De technische levensduur is niet per se gelijk aan de economische levensduur. Object Levensduur / Afschrijftermijn Technisch Economisch Vrijvervalriool Gemalen bouwkundig Gemalen mechanisch /elektrisch Persleidingen Drukriolering bouwkundig Drukriolering mechanisch /elektrisch Wanneer de economische afschrijftermijn korter is dan de technische levensduur, moet er in het kader van het voorzichtigheidsbeginsel worden afgeschreven op basis van de economische termijn. Kortom, we schrijven af op basis van de economische levensduur in jaren, maar plannen vervangingen op basis van de technische levensduur van de rioleringsvoorzieningen. Bijlage 2 van het GRP bevat meer informatie hierover. Opbouw en inhoud nieuwe GRP Afgelopen periode van het huidige Gemeentelijk Rioleringsplan. Voor een goed vertrekpunt bij het nieuwe GRP is het noodzakelijk om inzicht te hebben in de stand van zaken van de huidige situatie en de gedane inspanningen. In het nieuwe GRP is dan ook een hoofdstuk opgenomen Terugkijken op afgelopen jaren'. Beheer onderhoud Door consequent administratie te voeren zijn de rioolgegevens op orde en beschikbaar. De afgelopen planperiode is er voldoende onderhoud uitgevoerd aan de riolering, en daarmee verband houdende voorzieningen. Het onderhoud is 'bij' en er zijn geen aanwijzingen dat er achterstanden zijn. Door uitgevoerde rioolinspecties is de kwaliteit van het riool inzichtelijk en vormen de resultaten hiervan input voor de toekomstige onderhoudswerkzaamheden. RV GRP versie 1 - raadsvoorstel Pagina 3 van 7

4 Aangesloten panden Binnen de gemeente vinden er geen ongezuiverde afvalwaterlozingen plaats. Alle panden (lozingen) zijn aangesloten op het riool of beschikken over een individuele zuivering. Verbeteringen Verbeteringen zijn uitgevoerd door verhardingen af te koppelen van het riool. Bij neerslag komt hierdoor minder regenwater in de riolering, waardoor de kans op wateroverlast wordt teruggedrongen. Het regenwater wordt afgevoerd via aparte riolering of geïnfiltreerd in de bodem of naar wadi's geleid. Bij nieuwbouw is het uitgangspunt dat er geen verharding wordt aangesloten op de riolering. Een aantal verbeteringen is niet uitgevoerd, dit door gewijzigd inzicht of omdat er mogelijkheden zijn om werkzaamheden te combineren, zoals de aanstaande dijkversterking in Mook. Onderzoek Er is onderzoek gedaan naar maatregelen om de wateroverlast verder terug te dringen. Waar werken we naartoe (visie)? Op de lange termijn willen we een duurzaam rioolstelsel (watersysteem). Dit niet alleen gericht op milieutechnisch aspecten (kwaliteit), maar ook op het gebied van de gevolgen van klimaatverandering (kwantiteit). Gelet op de samenhang en verwevenheid willen we de inwoners en bedrijven hierbij betrekken. Hoe staan we ervoor? Het areaal van alle voorzieningen is in beeld gebracht. Zo ook het onderhoud dat daaraan wordt uitgevoerd. In het Basisrioleringsplan (BRP) is er aan de hand van een theoretisch model berekend hoe het rioolstelsel functioneert bij een zware regenbui, zowel hydraulisch (doorstroming) als milieutechnisch (overstorten rioolwater). Ten aanzien van dit eerste functioneert het stelsel goed onder gebruikelijke omstandigheden. Bij zware neerslag (een regenbui die eens per 10 jaar valt) is er op diverse locaties sprake van meer en langdurig water op straat en mogelijke wateroverlast. De oplossingen hiervoor zijn benoemd in het BRP en vertaald naar de maatregelen in dit GRP (hoofdstuk 5). Ten aanzien van het milieutechnisch functioneren geeft de rioolberekening aan dat er te veel overstortingen van (afval)water op de Maas plaatsvinden. Dit strookt niet met de metingen die hiernaar worden uitgevoerd. Op basis van de praktijk voldoet het stelsel aan de normen van de 'basisinspanning', de norm uit de voormalige Wet verontreiniging oppervlaktewateren. In Limburg wordt samengewerkt op het terrein van de (afval)waterketen. Het actief deelnemen hieraan is afhankelijk van de beschikbare tijd, waardoor het stellen van prioriteiten hierbij noodzakelijk is. Wat gaan we doen? In het nieuwe GRP ligt het accent op 'behoud' en het terugdringen van de kans op wateroverlast. Dit laatste heeft ook een positief effect op het hydraulisch en milieutechnisch functioneren van het rioolstelsel. De opgaven op hoofdlijnen: Nieuwbouw en vervanging riolering Bij nieuwbouwprojecten en rioolvervanging wordt er vanuit verschillende invalshoeken rekening gehouden met de toekomst. RV GRP versie 1 - raadsvoorstel Pagina 4 van 7

5 Onderzoeken De omvang van het rioolstelsel en de bijbehorende voorzieningen (areaal) worden bijgehouden, gereinigd en geïnspecteerd. Dit om het kwaliteitsniveau te volgen en voor het uitvoeren van noodzakelijke reparaties. Met metingen wordt het 'gedrag' van het rioolstelsel gevolgd. Dit levert nuttige informatie op bij het maken van afwegingen voor maatregelen. Aangezien het huidige beheersysteem niet meer actief wordt ondersteund moeten we op zoek naar een nieuw beheersysteem. Met de komst van de Omgevingswet vervalt de autonome verplichting van een GRP. Gelet op de financiële en maatschappelijke relevantie van goed waterbeheer is het voorstel om in 2021 te starten met het opstellen van een nieuw GRP, voor de periode vanaf Vervangen en verbeteren In een overzicht zijn op hoofdlijnen de geplande werkzaamheden aangegeven. Onder 'Milieumaatregelen' valt vooral het optimaliseren van het systeem van het bergbezinkbassin onder het Raadhuisplein. Dit in de vorm van de aanleg van een (extra) riool in de Kadeweg, dat wordt gecombineerd met de dijkversterking. Bij 'Verbeteren klimaatbestendig maken' staan vooral maatregelen ter terugdringing van wateroverlast. Speciaal aandacht voor het opgevoerde budget om te participeren bij de stimuleringsmaatregel (subsidie) van het waterschap om private partijen te stimuleren om bestaand verhard oppervlak af te koppelen van de riolering. Hierbij wordt door het waterschap verlangd dat gemeenten een gelijk bedrag ter beschikking stellen als het waterschap, in ons geval De regeling met de 'spelregels' hiervoor moet nog worden opgesteld. Ook aandacht voor het budget van een extern adviseur die assisteert bij de inspanning om te gaan afkoppelen. Ook dit zal (vooral) voor particuliere verhardingen gelden. Naar verwachting valt hier veel te Vinnen' en mogelijk kunnen hiermee kostbare ingrepen in de openbare ruimte worden voorkomen, dus ook maatschappelijk geld worden bespaard. Bij 'Vervanging / instandhouding / reconstructies' zijn er naast de reguliere reparatiewerkzaamheden enkele wegen opgenomen die naar huidig inzicht meer grootschalig moeten worden aangepakt. Dit kan worden gecombineerd met de nieuwbouw in het project Hart van Mook en kan ook een spin-off geven voor de aanpak van de ruimtelijke kwaliteit van de betreffende wegen (integrale aanpak). Grondwater Het vervullen van een loketfunctie. Vergunningen, toezicht en handhaving Gelijk aan de vorige planperiode zijn deze handelingen en werkzaamheden gewaarborgd, zowel door de gemeentelijke organisatie als door de RUD- Limburg-Noord. Samenwerking (afval)waterketen Het samenwerkingsverband tussen gemeenten in Noord-Limburg en het waterschap blijft van toepassing. In verband met de beschikbare capaciteit zijn wij kritisch bij het volgen en deelname hieraan. Indien interessant en toepasbaar maken wij gebruik van de kennis en resultaten uit de samenwerking. Betrekken inwoners en bedrijven Wij willen de inwoners en bedrijven verder betrekken bij het terugdringen van wateroverlast bij zware regenbuien. Dit in de vorm van het bewust maken van de problematiek en het benoemen van de RV GRP versie 1 - raadsvoorstel Pagina 5 van 7

6 kansen om hier samen iets aan te doen. Bijvoorbeeld, relatief geringe maatregelen op perceelniveau (woning / pand) waardoor er nu, en in de toekomst, grootschalige en dure maatregelen in de openbare ruimte niet nodig zijn. Om dit proces goed vorm te geven en te waarborgen, is het voorstel om hierbij gebruik te maken van de capaciteit en kennis van een extern adviseur. Bij dit proces speelt gevoel voor tact en communicatie een belangrijke rol. Personeel en financiën. Formatie De personele formatie is wel een punt van aandacht. De formatie van de zogenaamde binnendienst is dusdanig dat niet alle diensttaken kunnen worden uitgevoerd. Door voor deze taken de rol aan te nemen van 'regisseur', kan dit voor een belangrijk deel worden ondervangen. Ook door kritisch om te gaan met alle externe contacten en samenwerkingen kan tijd worden bespaard. Het gevaar hierbij kan wel zijn dat er ontwikkelingen en/of kansen worden gemist. Financiën hoogte rioolheffing De opgaven zoals beschreven in het GRP kosten geld, zowel incidenteel als structureel. Voor inzicht hierover zijn alle kosten (lasten) van de watertaken inzichtelijk gemaakt. Kosten voor onderzoek, exploitatie, maatregelen (onderhoud en investeringen), oude en nieuwe kapitaallasten. De kosten worden gedekt uit een lopende' baatbelasting en de jaarlijkse rioolheffing. De rioolheffing is een vast bedrag voor de eigenaar/gebruiker van een perceel waar het (afval)water wordt geloosd. Het aantal heffingen voor het jaar 2017 bedraagt De kosten van de maatregelen zijn gebaseerd op werkelijke prijzen. Ervaringscijfers gebaseerd op een goede marktwerking en praktische uitvoeringsmethoden, zoals het kostenbesparend renoveren van riolering (herstel 'van binnenuit'). De kosten en inkomsten zijn verwerkt in een rekenmodel (kostendekkingsberekening), waaruit de hoogte van de rioolheffing kan worden berekend, zie bijlage 4 van het GRP. Hierbij is ook rekening gehouden met de lokale en provinciale financiële uitgangspunten. Het berekende (benodigde) tarief is aanzienlijk hoger dan het huidige. Er zijn meerdere mogelijkheden om hiermee om te gaan; het hogere tarief direct doorvoeren of geleidelijk groeien naar het uiteindelijke langjarig kostendekkend tarief. Dit laatste heeft de voorkeur. Bijvoorbeeld over een periode van tien jaar of een nog langere periode. Bij een geleidelijke stijging gaat wel het uiteindelijke langjarig kostendekkend tarief omhoog. Voor nu is het voorstel om in dertig jaar toe te werken naar het hogere tarief. Het berekende langjarig tarief na dertig jaar bedraagt 312,12 (vanaf 2047). Dit is 82,02 hoger (ca. 35,7%) dan het vastgestelde tarief voor 2016, namelijk 230,10. De stijging is dan gemiddeld met 1% per jaar (dit naast de inflatiecorrectie). Het berekende tarief is een kostendekkend tarief. De stijging van de heffing is toe te schrijven aan het meerekenen van de btw, kosten voor straatvegen, onderhoud oppervlaktewater en interne (handelings)kosten. Naast deze kostenverhogende factoren, is ook de 'financiële inrichting' debet aan de stijging van de heffing, waaronder het vervallen van de eerder toegepaste rentetoekenning aan de rioleringsvoorziening. Bij de volgende herziening van het GRP (jaar 2021) zal er een herberekening plaatsvinden met de dan van toepassing zijnde uitgangspunten, zowel technisch als financieel. Voor nu is het voorstel om in dertig jaar langzaam toe te groeien naar het kostendekkend tarief voor de rioolheffing. Afweging en conclusie (wat gaan we daarvoor doen) Het concept `Gemeentelijk Rioleringsplan Mook en Middelaar, planperiode ' geeft inzicht in de invulling van de wettelijke watertaken van de gemeente, zowel bestuurlijk, technisch als financieel. RV GRP versie 1 - raadsvoorstel Pagina 6 van 7

7 , " :""* A, In het plan ligt het accent vooral op het behoud van de bestaande processen en voorzieningen, en het terugdringen op de kans van wateroverlast; een ambitieniveau dat niet wezenlijk afwijkt van eerdere gemeentelijke plannen. De rioolheffing zal in de komende jaren gaan stijgen. Dit wordt veroorzaakt door het toerekenen van kosten, maar vooral door de wettelijk voorgeschreven financiële restricties en uitgangspunten. Het conceptplan is overeenkomstig de landelijke Leidraad Riolering opgesteld; een format dat door de toezichthoudende overheden wordt nagestreefd. Behoudens enkele zijdelingse opmerkingen stemmen deze toezichthouders in met het conceptplan en zijn er geen redenen om het niet ter instemming aan u voor te leggen. Juridische aspecten Vanuit de Wet Milieubeheer (art ) en de Waterwet (art. 3.5 en 3.6) heeft de gemeente de wettelijke zorgplicht voor afvalwater, hemelwater en grondwater. Het GRP betreft een wettelijk verplicht plan vanuit de Wet milieubeheer (art. 4.22) waarin de gemeente formuleert hoe zij deze zorgplicht invult en bekostigt. Verder volgt de verplichting het GRP eens in de 4 jaar vast te stellen ook uit artikel 19 lid 3 van de Financiële Verordening. Naar huidig inzicht schenkt de gemeente Mook en Middelaar in het nieuwe plan voldoende aandacht aan de gemeentelijke watertaken, zowel technisch als financieel, maar ook maatschappelijk (o.a. de belangen van de inwoners van de gemeente). Uitvoering / Planning / Communicatie De vaststelling van het Gemeentelijk Rioleringsplan wordt gepubliceerd in het gemeentelijk huis aan huisblad en de gemeentelijke website. Het plan zal ter inzage worden gelegd en daarmee zijn de inwoners en andere belanghebbenden in de gelegenheid om te reageren. Afhankelijk van de reacties kan het plan of onderdelen ervan ter heroverweging aan u worden voorgelegd. De werkzaamheden die voortvloeien uit het GRP worden omgezet in jaarplannen, werken en projecten. De (jaar)planning in het GRP is hierbij richtinggevend. Het college van burgemeester en wethouders ziet toe op de uitvoering en voortgang van de werkzaamheden. De communicatie met overheden, instanties, inwoners en overige belanghebbenden is afhankelijk van de aard van de inspanning en werkzaamheden. De afdeling Leefomgeving is primair belast met de communicatie. Mook, 8 november Het college van burgemeester en wethouders van Mook en Middelaa De loco:s-é-cretar mr. J. de Graaf rgemeester, r. drs. W. Gradisen RV GRP versie 1 - raadsvoorstel Pagina 7 van 7

8