Verslag van de derde discussiebijeenkomst over de bestuurlijke toekomst van Dantumadiel.

Transcriptie

1 Verslag van de derde discussiebijeenkomst over de bestuurlijke toekomst van Dantumadiel. Datum: 19 maart 2013 om uur Plaats: Zalencentrum Old Dutch, De Westereen Aanwezig: inwoners De Westereen e.o., raadsleden en college van B&W, ambtenaren, Andries Bakker (gespreksleider), Jos Hooijschuur (communicatieadviseur Tappan Communicatie), Hedwig Terpstra (notuliste De Griffel) Opening en inleiding Burgemeester Aalberts opent de bijeenkomst en heet iedereen van harte welkom. Vanavond is een belangrijke avond, want de gemeente staat de komende tijd voor grote uitdagingen. Gister zijn een aantal collegeleden bij een VNG-bijeenkomst geweest, waar minister Plasterk ook was. Hij heeft nog eens uitgelegd wat er op ons af komt. De kernboodschap is dat gemeenten op z n minst moeten samenwerken. De begroting van Dantumadiel gaat 1,5 tot 2 keer zo groot worden. De raad heeft het college opdracht gegeven om onderzoek te doen naar de toekomst. Waar staan we als gemeente nu, wat komt er op ons af en welke opties zijn er? Er liggen nu diverse rapporten. Jos Hooijschuur van Tappan Communicatie zal daar op hoofdlijnen iets over vertellen. Dit voorjaar zal de raad op voorstel van het college een keuze moeten maken over waar we naartoe willen met de gemeente. Presentatie bestuurlijke toekomst Dantumadiel Jos Hooijschuur vertelt iets over het onderwerp van vanavond. Op de website is een handige factsheet beschikbaar en andere informatie over het thema. De discussie over de bestuurlijke toekomst speelt al lang in de gemeente. Er zijn heel veel rapporten over geschreven. Hij heeft al deze rapporten gelezen en de belangrijkste zaken zal hij naar voren brengen, zodat straks een goede discussie gevoerd kan worden onder leiding van Andries. Er wordt al samengewerkt met andere gemeenten op het gebied van sociale zaken, Gemeentewurk, ICT en er zijn heel veel strategische projecten in deze regio waar ook wordt samengewerkt. De Centrale As is een belangrijk infrastructureel punt waarop wordt samengewerkt. Sociale Zaken wordt samen gedaan met Dongeradeel, Kollumerland en Schiermonnikoog. Gemeentewurk samen met Dongeradeel, dat gaat over het beheer van openbare ruimten en de groenvoorziening. Op het gebied van ICT wordt met Dongeradeel en Kollumerland samengewerkt. Er ligt een burgertevredenheid rapport van de gemeente Dantumadiel. Dat is positief, de bewoners geven een 7,7 aan de dienstverlening door de gemeente. Het laatste jaar wordt echter wel iets minder beoordeeld. De financiële situatie van de gemeente is stabiel. Dat blijkt duidelijk uit een onderzoek dat gedaan is door onderzoeksbureau PriceWaterhouseCoopers. De druk op de financiën is wel iets toegenomen. Dat is te zien aan de relatief oplopende schulden in de laatste jaren en dat komt door investeringen. Er zijn veel uitdagingen in de komende tijd. De Rijksoverheid is van plan om allerlei taken en beleidsvelden over te dragen aan de gemeenten. Het gaat om taken op het gebied van jeugdzorg, werk en inkomen, ouderen- en gehandicaptenzorg. Het Rijk doet daar nog een bezuinigingsslag bij zodat er in de gemeenten minder geld is om deze taken uit te voeren. Het is een uitdaging voor de gemeente om daar de ambtenaren voor in huis te hebben en de voorzieningen en dienstverlening op peil te houden. Het gebied heeft ook te maken met demografische ontwikkelingen, zoals krimp en vergrijzing. Daarop moet beleid ontwikkeld worden, om toekomstbestendig te zijn. De Rijksoverheid zal goed toekijken of de gemeente in staat is om al die taken goed en deskundig uit te voeren en of er voldoende bestuurskracht is. Er zijn drie mogelijkheden voor samenwerkingsverbanden. Ten eerste zelfstandig blijven met intensieve samenwerking op deelterreinen. Dat is wat op dit moment al gebeurt.

2 Eventueel zou er ook een shared service center (SSC) opgericht kunnen worden. Dat is een gezamenlijke organisatie van verschillende gemeenten voor beleids- en uitvoeringtaken en taken op het gebied van bedrijfsvoering. De gemeenteraden en colleges blijven per gemeente zelfstandig bestaan. De tweede samenwerkingsmogelijkheid is de ambtelijke fusie. Dan blijven de colleges en gemeenteraden bestaan in de verschillende gemeenten, en worden alleen de ambtelijke organisaties samengevoegd. De derde samenwerkingmogelijkheid is het volledig samengaan van meerdere gemeenten, oftewel een herindeling. Dit gaat volgens een wettelijk proces, waar de minister mee moet instemmen en waarbij de provincie een adviserende stem heeft. Dan is er één college, één gemeenteraad en één ambtelijk apparaat. In alle rapporten die zijn geschreven worden de voor- en nadelen van alle scenario s beschreven. De Vereniging voor Dorpsbelangen in Dantumadiel heeft in 2011 een onderzoek gedaan onder de inwoners. De respons was 15%. Eén van de conclusies is dat een flink aantal respondenten liever samenwerking wil met verschillende gemeenten. Eerst even verkering hebben voor we trouwen, staat in het rapport. Uit het rapport blijkt ook dat mensen zich individueel moeilijk voor kunnen stellen wat nu de voordelen zijn voor zichzelf op het gebied van herindeling, vandaar ook de keuze voor meer samenwerking. Ook blijkt uit het rapport dat de inwoners vinden dat het plattelandskarakter van Dantumadiel herkenbaar moet blijven. En inwoners vinden het belangrijk dat er goede communicatie is met de bewoners van de gemeente. In het rapport worden een aantal mogelijkheden genoemd van gemeenten die mogelijk met elkaar kunnen samenwerken of geherindeeld kunnen worden. In buurgemeente Kollumerland is onderzoek geweest naar de toekomstscenario s voor die gemeente. De gemeenteraad heeft nu uitgesproken te willen fuseren met Dantumadiel, Dongeradeel en Ferwerderadiel. Er is een brief naar de gemeenteraden van de verschillende gemeenten gegaan over een intentieverklaring over de herindeling. De raad in Ferwerderadiel heeft nog niets besloten. In mei 2013 wordt daar een referendum gehouden en de raad neemt daarna een besluit. De gemeenteraad van Dongeradeel heeft besloten te willen fuseren met Dantumadiel, Kollumerland en Ferwerderadiel. De gemeenten Tytsjerksteradiel en Achtkarspelen hebben aangegeven met elkaar te willen samenwerken. De provincie Fryslân heeft een belangrijke positie in de samenwerkingsdiscussie en moet een advies geven aan de minister van Binnenlandse Zaken over de herindeling. De provincie heeft een tijdje geleden een notitie gemaakt waarin zij haar visie heeft gegeven over herindeling in Fryslân. De provincie heeft een bepaald kader geformuleerd en uitgesproken dat zij voorstander is van een sterke provincie. Die sterke gemeenten moeten toekomstbestendig zijn en in staat zijn om goed te kunnen besturen. De minister heeft onlangs gezegd dat hij voorstander is van grote, sterke gemeenten boven de inwoners. Het kabinet heeft gezegd dat de bewoners en ondernemers betrokken moeten worden bij een gemeentelijke herindeling. Minister Plasterk heeft bij de presentatie van de plannen gezegd dat hij gemeenten niet gaat dwingen om te fuseren. Op intranet is een enquête geweest van de Ondernemingsraad van Dantumadiel. Uit die enquête blijkt dat 47% van de ambtenaren van Dantumadiel voor herindeling is op initiatief van gemeenten, 11% is voor herindeling opgelegd door de provincie, 32% van de ambtenaren is voor zelfstandig blijven en 9% is voorstander van een ambtelijke fusie. De gemeenteraad van Dantumadiel heeft opdracht gegeven om onderzoek te doen naar de verschillende samenwerkingsverbanden, de mogelijkheden zelfstandig blijven en een ambtelijke fusie. Het college heeft daar nog een variant aan toegevoegd, namelijk de herindelingsvariant. Discussie onder leiding van Andries Bakker Andries Bakker, in het dagelijks leven journalist bij Omrop Fryslân, vertelt dat hij de laatste dertien jaar al bezig is met het politieke onderwerp van gemeenten die nadenken over of ze wel of niet moeten fuseren met andere gemeenten.

3 Súdwest-Fryslân heeft gekozen voor een opschaling. Dichter bij huis hebben Tytsjerksteradiel en Achtkarspelen aangegeven om met elkaar te willen samenwerken. Het gemeentebestuur van Dantumadiel vindt het belangrijk om te weten wat de bevolking vindt. Tijdens deze bewonersavonden hoopt het college genoeg input te kunnen krijgen om een advies te maken waarop de gemeenteraad uiteindelijk voor de zomer moet beslissen. De discussie wordt verdeeld in verschillende onderwerpen. Hij stelt voor om te beginnen met het onderwerp identiteit & cultuur van De Westereen en Dantumadiel en hoe zich dat verhoudt tot andere gemeenten in de drie varianten. Later komen dan de onderwerpen dienstverlening en financiën aan de orde. De heer Van der Heide uit De Westereen merkt op dat men met het geven van drie keuzes al een bepaalde richting op wordt geduwd. Hij zou er graag een vierde keuze aan toe willen voegen, namelijk dat de situatie zo blijft als die is. Voor shared services moet weer een nieuw gebouw komen en daar wordt het alleen maar duurder van. Andries geeft aan dat de vierde optie aan de discussie kan worden toegevoegd. De heer Van der Heide zegt dat Dantumadiel nu al samenwerkt met andere gemeenten, bijvoorbeeld met afvalverwerking. Andries vraagt waarom hij wil doorgaan in de huidige situatie. De heer Van der Heide zegt dat we nu al problemen hebben om onze weg schoon te krijgen. Als het ijzelt heeft hij problemen om op de snelweg te komen omdat er niet gestrooid wordt. Hij denkt dat het er nooit beter of goedkoper op wordt als de gemeente gaat samenwerken met Dokkum. Hij is bang dat bij een fusie Dokkum dan het centrum wordt van de nieuwe gemeente. Hij denkt dat het dan duurder wordt voor de burger. Marten Bosma sluit zich aan bij de woorden van de vorige spreker. Hij denkt ook dat het duurder wordt. Hij vindt wel dat we moeten proberen om meer samen te werken wat betreft inkoop, maar hij wil wel zelfstandig blijven. Andries merkt op dat er al samenwerking is op het gebied van Gemeentewurken en sociale zaken. Thema identiteit & cultuur Andries vraagt of een ambtelijke fusie of herindeling de identiteit & cultuur van een plattelandsgemeente als Dantumadiel in de weg zou staan. De heer Van der Heide merkt op dat Dokkum een Klaaigemeente is. Andries vraagt of Klaai en Wâlden verschil maakt. De heer Van der Heide zegt dat De Westereen daar niets mee heeft. Hij is zelf wel getrouwd met een Klaaiklút. Dongeradeel heeft te maken met krimp. Alle energie en investeringen gaan naar Dokkum toe. In de grote gemeente Súdwest-Fryslân zijn ook geluiden dat alles naar hoofdplaats Sneek gaat. In Dongeradeel zijn grote kleigebieden, hier hebben we boomwallen. Het is een andere gemeente waar andere dingen spelen. Hij is bang dat de dorpen in Dantumadiel dan in de vergetelheid raken. Evert de Vries uit De Westereen geeft aan dat hij 35 jaar op de Klaai gewoond heeft, in Holwerd en nu 24 jaar in De Westereen. Hij heeft de fusie van Oost- en West-Dongeradeel meegemaakt in Na de fusie zijn alle dorpjes op de Klaai achteruitgegaan. Er werden geen investeringen meer gedaan in de dorpen, alles ging naar Dokkum. Hij is bang dat dat hier ook zal gebeuren als we gaan fuseren met Dongeradeel. Andries zegt dat er ook geleerd kan worden van de herindeling in Evert de Vries merkt op dat bekend is dat Kollumerland en Dongeradeel er financieel niet goed voorstaan. Andries stelt dat Dantumadiel een financieel gezonde gemeente is. Evert de Vries is bang dat Dantumadiel er bij een fusie financieel op achteruit zal gaan. Inge Hoekstra uit Feanwâlden heeft het gevoel dat haar woonplaats al een beetje het sluitstuk is van de gemeente. Als het groter wordt komen er nog grotere plaatsen bij. Ze denkt dat er dan nog meer lege plekken in het dorp komen.

4 Ze komt oorspronkelijk uit Den Bosch en is hier ook geaard. Ze vraagt zich af hoe het met het Fries komt bij een fusie. Er is veel geld geïnvesteerd, bijvoorbeeld in de Friese plaatsnaamborden. Mevrouw Van der Heide merkt op dat er regels zijn voor het Fries en minderheidstalen. En dat gemeenten die zich aansluiten bij Friestalige gemeenten ook Fries moeten zijn. Andries geeft aan dat er steeds meer taken vanuit het Rijk en de provincie naar de gemeenten toe komen en steeds minder geld. Als je kiest voor de vierde optie, zelfstandig blijven, dan heb je misschien te weinig geld. De heer Van der Heide denkt dat de gemeente heel wat geld bespaart bij een fusie. Hij vindt dit echter geen reëel argument. Waarom zouden de gemeente en onze ambtenaren het niet aankunnen als we zelfstandig blijven? Andries merkt op dat in het rapport van Dorpbelang uit 2011 naar voren komt dat Dantumadiel beter niet als enige plattelandsgemeente met Dongeradiel kan fuseren, maar dat daar altijd nog een plattelandsgemeente bij moet. Kollumerland heeft ook aangegeven te willen fuseren. Henk Buitenhuis uit Damwâld geeft aan dat hij wel op Dokkum gericht is. Hij is het niet eens met de woorden van de heer Van der Heide. Hij denkt dat het te maken heeft met angst. De stappen die nu gezet worden zijn onderdeel van het totaal. We moeten ook naar de toekomst kijken. Hij denkt dat het beter is om nu al te kiezen voor fusie. Het komt toch op ons af. Cultuur laat zich niet begrenzen door gemeenten. Hij zit al vijftien jaar in de Seniorenraad van Dantumadiel en ziet dat ook in andere gemeenten de belangen van ouderen behartigd worden. Als we dat samenvoegen kunnen we beter werken, zegt hij. Andries vraagt of de cultuur & identiteit niet zal veranderen bij een fusie. Henk Buitenhuis zegt dat de cultuur zich niet laat veranderen. Hij komt zelf van de Veluwe. Hij praat daar plat-veluws en hier Fries. Andries vraagt of hij voor een ambtelijke of een volledige fusie is. Henk Buitenhuis zegt dat het allemaal vertragingsstappen zijn waarbij het einddoel over tien of vijftien jaar, de gemeentelijke herindeling, toch op ons afkomt. We kunnen die stappen wel overslaan en nu meteen voor fusie kiezen, vindt hij. Andries geeft de heer Van der Heide de gelegenheid te reageren op de woorden van de heer Buitenhuis. De heer Van der Heide vindt het woord angst een dooddoener. Hij is tevreden met hoe de situatie nu is en hij is zeker niet bang dat het in de toekomst minder zal gaan als we een kleine gemeente blijven. Andries vraagt of het erg is om groter te worden. Henk Buitenhuis vraagt wat er op tegen is als Dokkum, de stad van Bonifatius, het centrum wordt van de nieuwe gemeente. Mevrouw Van der Heide is geboren en getogen Dokkumse. Ze heeft de fusie meegemaakt van Oost- en West-Dongeradeel. Er is destijds beloofd dat sociale zaken in Metslawier zou blijven en gemeentewerken in Ternaard, maar dat is niet gebeurd. Dat is geen angst, maar realiteit. Als plattelandsgemeente moet je niet samen willen met een gemeente met een stad in het centrum, vindt zij. Ze vindt dat de dienstverlening dichtbij de mensen moet blijven. Er moet een toegankelijk gemeentehuis zijn, dichtbij huis, waar je je paspoort of rijbewijs op kan halen. Andries vraagt of de aanwezigen aangewezen zijn op Dokkum als het gaat om winkelen e.d. Mevrouw De Jong uit Broeksterwâld wil graag dat de situatie zo blijft als die is. Ze wil dat er ambtelijk wordt samengewerkt. Ze vreest dat er anders straks geen sportlokalen en dorpshuizen meer zijn in de dorpen. Ze gelooft niet dat het duurder wordt. Pieter Klaver uit De Westereen merkt op dat grootschaligheid alles kapot maakt. In het gemeentehuis ergert hij zich eraan dat hij een nummertje moet trekken bij de balie. Dat wordt straks nog erger, vreest hij. Kijk naar Spanje: Galicië en Catalonië willen zich afscheiden. Elk heeft zijn eigen cultuur. Hij maakt zich zorgen dat onze Friese cultuur straks verdwijnt.

5 Andries merkt op dat minister Plasterk voor een Noordelijk landsdeel is. Pieter Klaver uit De Westereen zegt dat bewezen is dat het grote niet blijft bestaan. Te grootschalig is te onmenselijk. Het eigene en persoonlijke moet blijven. Andries vraagt welke van de vier opties hij zou kiezen. Pieter Klaver uit De Westereen wil dat de gemeente samenwerkt met andere gemeenten, bijvoorbeeld op het gebied van reiniging. Tot en met een ambtelijke fusie zou voor hem bespreekbaar zijn. Andries vraagt of er mensen zijn die vinden dat cultuur & identiteit niets te maken heeft met de grootte van de gemeente. Henk Buitenhuis merkt op dat in Ferwerderadiel, Dongeradeel, Kollumerland en Dantumadiel alle landelijke politieke partijen en ook de FNP vertegenwoordigd zijn. Alleen de gemeentelijke partijen als Dantumadeel 82 heb je alleen per gemeente. Daarom ziet hij ook politiek geen problemen bij een fusie. Het persoonlijke wil hij ook behouden. Hij denkt dat dat echt wel blijft, ook bij een fusie. De Westereen blijft ook wel De Westereen, zegt hij. Hij kan zich voorstellen dat mensen dingen zo willen houden als ze zijn, maar we moeten ook naar de toekomst kijken, vindt hij. De heer Van der Heide merkt op dat het ook een uitdaging kan zijn om als gemeente zo door te blijven draaien. Henk Buitenhuis denkt niet dat er een toekomst is voor een gemeente van inwoners. De toekomst komt onherroepelijk op ons af, zegt hij. We moeten bekijken hoe we de grenzen hier zo kunnen verzetten dat we op een bepaald moment een bestuurlijke eenheid krijgen. Andries Hallema vindt dat je in deze discussie niet naar de grootte moet kijken. Voorheen hadden we ook geen internet. We kunnen lang wachten, maar straks komt het op ons af en wordt het ons van bovenaf opgedrongen. Als we nu kiezen, zijn we nu alvast wat sterker en kunnen we de toekomst beter aan, denkt hij. Andries merkt op dat Kollumerland en Dongeradeel al besloten hebben dat ze graag willen fuseren. Ferwerderadiel houdt een referendum en Dantumadiel neemt voor de zomer een besluit. De commissie van wijzen vindt ook dat de vier gemeenten bij elkaar moeten. Heeft de gemeente nog een keus? Inge Hoekstra vindt dat als je nu een stap maakt je laat zien dat je erover nadenkt. In het verleden is met sommige veranderingen niet goed omgegaan omdat de mensen er niet klaar voor waren. Dat kun je in de toekomst misschien voorkomen door bepaalde dingen samen te doen. Ze is niet voor een totaalfusie, maar wil dat de afzonderlijke gemeenten blijven bestaan. Er zijn veel zaken waar je gebruik kunt maken van elkaars kennis en kunde. Als vier gemeenten kun je zorgen dat bijvoorbeeld twee mensen volledig voorbereid zijn op hun taak. Nu kunnen we misschien nog kiezen met welke gemeenten we samenwerken. Waarom willen de andere gemeenten met Dantumadiel verder? Heeft dat een geografische reden of is dat omdat Dantumadiel mooie zwarte cijfers heeft? Andries vraagt wethouder Siepie Hijlkema hoe de situatie nu is met de jeugdzorg en wat er gaat veranderen in de toekomst. Wethouder Hijlkema vertelt dat de gemeente per 1 januari 2015 verantwoordelijk is voor de jeugdzorg. Op dit moment voert de provincie de jeugdzorg uit. Straks moet de gemeente zorg inkopen bij organisaties als Talant, de GGZ of MEE. Dat zou je dan als zelfstandige gemeente moeten doen. 27 gemeenten zouden dan zulke contracten af moeten sluiten. Daar zul je op wat voor manier dan ook een samenwerking in moeten zoeken. Het is belangrijk dat de zorg zo dicht mogelijk bij het kind wordt aangeboden. De gemeente moet er straks klaar voor zijn om die taak aan te kunnen. Is de gemeente niet klaar, dan zal minister Plasterk ingrijpen. Er zijn verschillende samenwerkingsvormen waaruit je kunt kiezen. Andries vraagt welke taken nog meer naar de gemeente toe komen. Wethouder Hijlkema geeft aan dat dat ook geldt voor de AWBZ, de participatiewet en het passend onderwijs. De begroting van de gemeente verdubbelt daardoor bijna. De gemeente krijgt bovendien minder geld van het Rijk, dus er zal ergens een slag gemaakt moeten worden.

6 De provincie zet nu zelf geld in voor de jeugdzorg, het is nog maar de vraag of dat zo blijft als de jeugdzorg naar de gemeente gaat. De gemeente is straks eindverantwoordelijk voor een kind dat in de problemen komt. Pieter Veenstra uit De Westereen geeft aan dat hij wel wat angst heeft, maar dat hij het tegelijk een uitdaging vindt voor de gemeente. De overheveling van taken van de overheid naar de gemeente is de aanleiding voor de discussie vanavond. Hij is lid van het WMOplatform in de gemeente. Hij vindt de keuzes waarover we praten niet zo belangrijk. Het gaat hem erom hoe de keuze zich vertaalt naar de individuele burger toe. Het geld wat nu vanuit het Rijk naar de gemeente toe komt wordt straks 20% minder. Die 20% kan niet bij de individuele burger weggehaald worden, maar die zal gevonden moeten worden door het maken van de juiste keuze. Dat vindt hij een grote uitdaging. Als de gemeente nu geen goede stappen onderneemt, dan zijn er straks veel kwetsbare burgers die tussen wal en schip vallen, voorziet hij. Er is verschillend beleid tussen de gemeenten Dantumadiel en Dongeradeel als het gaat om de WMO. Andries vraagt welke optie volgens hem het beste zou zijn. Pieter Veenstra zegt dat we het over miljoenen hebben als het gaat om de 20% korting. Er is te weinig geld voor zorgbehoevende mensen binnen en buiten instellingen. Gehandicapten die drie keer per nacht gedraaid moeten worden, worden nu bijvoorbeeld nog maar één keer per nacht gedraaid. Daar kan niet meer op bezuinigd worden. Gemeenten moeten met elkaar in discussie gaan om op zichzelf te bezuinigen, in het bestuur en het management. Andries merkt op dat als je geld wilt besparen je het beste maar één grote gemeente kan worden. Dan heb je niet meer twee gemeenteraden die er anders over denken. Pieter Veenstra laat het aan de politiek over. Mevrouw Van der Heide vindt de WMO wel een punt waarop de gemeenten moeten samenwerken. Andries vraagt of de heer Van der Heide ook vindt dat er op een bepaalde manier samenwerking moet komen. De heer Van der Heide vindt dat de heer Veenstra gelijk heeft. Wat hij echter niet hoort in het verhaal is of we ook efficiënter met het geld om kunnen gaan. Hij ziet dat er ook veel verspilling is in de gehandicaptenzorg. Hij kent voorbeelden waar hij van denkt dat die 20% er wel af kan. Hij denkt dat het geen belemmering hoeft te zijn om als gemeente zelfstandig verder te gaan. Jan Kooi uit De Westereen wil weten hoe het komt dat het Rijk taken delegeert naar de gemeenten. Hij denkt dat we niet te groot moeten beginnen. We moeten het onderzoeken en gaandeweg kijken hoe het zich ontwikkelt. Burgemeester Aalberts geeft aan dat er van jaren geleden al een visie ligt over de rol van de gemeente als eerste overheid voor dingen waar de burger in het dagelijks leven mee te maken heeft. Het is te gemakkelijk om te zeggen dat het een bezuiniging is. Eerder werd de bijstand helemaal geregeld door het Rijk, maar dat wordt nu gedaan door de gemeenten. De gemeenten voeren het ook efficiënter uit dan het Rijk. Nu is het een ongemakkelijke tijd om het te realiseren. De vergelijking van de cijfers in de presentatie is gebaseerd op hoe de gemeente het nu doet, met samenwerking. Je kunt ook sturen op een shared service center en ondersteunende zaken samenvoegen. De tweede optie is ambtelijk fuseren en de derde optie is herindeling. De heer Van der Heide zegt dat je met een shared service center niet op dezelfde manier verdergaat. Dat brengt meer kosten met zich mee. Burgemeester Aalberts zegt dat de cijfers uit de presentatie gebaseerd zijn op hoe we het nu doen. Dan kun je nog kijken of een shared service center nog wat oplevert. Het is ook een keuze van de gemeenten om dingen die dichtbij de mensen staan ook bij de gemeenten neer te leggen. De economische crisis maakt het moeilijker om het neer te zetten. Andries stelt voor nu koffie te drinken. Na de pauze wordt gepraat over de onderwerpen dienstverlening en financiën.

7 Thema dienstverlening Andries wil weten wat de inwoners van de gemeente verwachten. Hoe dichtbij moet de dienstverlening zijn? Hij vraagt eerst Jos Hooijschuur wat belangrijk is in deze discussie. Jos Hooijschuur geeft aan dat het belangrijkst is dat een gemeente er een visie op ontwikkelt. Bij dienstverlening gaat het over de organisatie van het gemeenteloket. Dan gaat het over bouwen en wonen, sociale zaken, ook bestuurlijke zaken, openbare werken. Hoe wil je dat mensen daar dichtbij snel duidelijk antwoord op maat op krijgen en zaken kunnen doen met de gemeente. Vroeger stuurde je een brief naar de gemeente of je belde er naartoe. Tegenwoordig kan het ook via internet. Dat is een belangrijk onderdeel in de visie die gemeenten moeten ontwerpen. Andries zegt dat mensen hier opmerken dat ze houden van het persoonlijk contact, dat je gekend wordt en op internet ben je ook maar een nummer. Dat zou betekenen dat je de dienstverlening wel dichtbij moet houden. Kan dat ook bij een ambtelijke fusie of herindeling? Jos zegt dat dat kan, als je een goede visie ontwerpt op de dienstverlening. Je moet goed bekijken hoe men contact wil hebben met de gemeente, welke mogelijkheden bewoners hebben, of er veel ouderen zijn in een gebied, is de loketfunctie belangrijk en wordt er misschien minder gebruik gemaakt van internet. In elke variant kun je tot goede dienstverlening komen. Andries vraagt wethouder Roelof Bos of bepaalde zaken in de dienstverlening onder druk staan in Dantumadiel. Wethouder Bos geeft aan dat dat wel zo is. Als gemeenten wordt gekeken waar wat bespaard kan worden. Twee jaar geleden zijn Gemeentewurken Dongeradeel en Dantumadiel samengevoegd. In totaal hadden we vijf vuilnisauto s, nu zijn het er drie. Bij het groenonderhoud rijden er drie ploegen over twee gemeenten die zorgen dat het groen netjes wordt onderhouden. Zo wordt ook geld bespaard. Andries vraagt of er ook zaken niet gedaan kunnen worden in de huidige situatie. Wethouder Bos geeft aan dat dat zo is. Door de decentralisatie krijgt de gemeente taken van het Rijk waar ook op bezuinigd moet worden. Over het algemeen krijgt de gemeente ook minder geld van het Rijk. De raad heeft anderhalf jaar geleden besloten om het wegenonderhoud naar een lager niveau te brengen, omdat we onze totale begroting steeds lastiger rond krijgen. Samenwerken met andere gemeenten is een van de opties. Het wegennet om de Centrale As willen we goed op orde hebben. Die wegen lopen door in Tytsjerksteradiel en Dongeradeel. Als drie gemeenten gaan we naar de provincie toe om dingen te regelen. Dan staan we sterker en kunnen we het efficiënter doen, zegt de wethouder. Pieter Veenstra merkt op dat in het regeerakkoord door de overheid al een keuze gemaakt is. Er is een keuze gemaakt voor scheiden van wonen en zorg. We hebben hier mooie verzorgingstehuizen, maar er is straks een grote groep ouderen die daar niet meer voor in aanmerking komt. De overheid wil dat de ouderen zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Er ligt een woonakkoord dat er meer levensloopbestendige woningen moeten komen. De woningen waar veel ouderen nu wonen zijn straks niet geschikt meer. Ze moeten naar een andere woning waar ambulante zorg verleend kan worden. Die woningen zijn er niet in deze gemeente. Er zijn ook woningen nodig voor mensen met andere beperkingen. Het centrumplan met 74 vrije sector woningen is afgeblazen, maar daar heeft hij geen problemen mee. Er moet in een andere richting gedacht worden op dit moment, zegt hij. Wethouder Bos zegt dat de wereld van wonen en zorg verandert. De gemeente praat met projectontwikkelaars, maar het is lastig. De wethouder praat ook met Thuis Wonen, maar dat doet hij met drie gemeenten waar Thuis Wonen werkt: Dantumadiel, Dongeradeel en Kollumerland. Het is belangrijk om regionaal een visie te hebben.

8 Pieter Veenstra merkt op dat de gemeente geen investeerder in gebouwen is. Hij heeft vandaag nog contact gehad met Thuis Wonen. Die heeft gezegd dat ze voor de doelgroep niets gaan doen. Hij vindt dat een zeer zorgelijke situatie. Wethouder Bos merkt op dat de gemeente het graag goed wil doen voor de doelgroep waar Veenstra over praat. De gemeente kan faciliteren, maar het zit vast op investeerders die er geld in moeten investeren. Met drie gemeenten sta je sterker in een overleg met bijvoorbeeld Thuis Wonen. Pieter Veenstra zegt dat de samenwerking tussen gemeenten er vooral moet blijven. Hij heeft een wachtlijst van 20 mensen die zorg nodig hebben. Hij kent een bouwonderneming die geschikte woningen kan bouwen, zodat men ook nog huursubsidie kan krijgen, maar het blijft hangen op een investeerder. Jan Kooi merkt op dat de woningbouwcorporaties 1,2 miljard moeten bezuinigen. Dan gebeurt er niets. Andries merkt op dat veel mensen wel hechten aan persoonlijk contact met de gemeente. Als het toch komt tot een fusie, kan het gemeentehuis dan wat verder weg zijn, kan het contact ook via internet? Inge Hoekstra denkt dat internet overschat wordt. Ze is van mening dat er nog veel mensen zijn die beter kunnen praten of een brief sturen. Niet iedereen kan dat via internet verwoorden. Wat voor samenwerking of fusie er ook komt, er moeten ten allen tijde bereikbare mensen zijn, achter een loket, zonder dat mensen een nummertje hoeven te trekken. Ze denkt dat persoonlijk contact onmisbaar is voor de burgers, zeker voor kwetsbare doelgroepen. Als je de gemeentehuizen allemaal sluit is dat een stuk kapitaalvernietiging. Andries merkt op dat mensen die aan het werk zijn in principe alleen naar het gemeentehuis gaan voor het verlengen van hun paspoort of rijbewijs. Voor kwetsbare mensen is het contact veel wezenlijker. Inge Hoekstra zegt dat het verlengen van een paspoort of rijbewijs via internet voor veel mensen gemakkelijk zou zijn. Voor uitkeringen en vragen blijft het belangrijk dat er mensen zijn. De heer Van der Heide vindt het internet een vreselijk overschat medium voor gewone mensen. Ambtenaren kunnen wel met elkaar via internet communiceren. Dat is een stuk efficiëntie. Inwoners willen persoonlijk contact via het loket, dichtbij huis. Andries wil dit onderwerp afsluiten en verder gaan met het onderwerp financiën. Thema financiën Andries vraagt wat de gevolgen zouden kunnen zijn van samenwerking, ambtelijke fusie of herindeling voor de gemeentelijke belastingen. Mevrouw Van der Heide denkt dat het duurder gaat worden. Het is nog nooit goedkoper geworden. Andries vraagt of dat een motivatie is om je keuze voor de toekomst van de gemeente op te baseren. Mevrouw Van der Heide geeft aan dat het wel meespeelt, maar dat ze daar haar keuze niet op baseert. Andries merkt op dat Dongeradeel en Kollumerland er financieel niet zo goed voor staan als Dantumadiel. Is men bang dat samenwerking of fusie met deze gemeenten de inwoners van deze gemeente uiteindelijk geld zal kosten? Evert de Vries denkt dat vast en zeker. Als het één wordt zullen we de anderen wel moeten helpen. Geld van Dantumadiel wordt dan gebruikt om het gat van de anderen te dichten. Andries merkt op dat mensen graag de zorg dichterbij willen hebben, maar dat het ook draait om geld. De drie varianten hebben gevolgen voor de bedrijfsvoering. Hij vraagt Jos Hooijschuur of hij dat kort kan toelichten. Jos Hooijschuur geeft aan dat er weinig financiële gevolgen zijn voor de bedrijfsvoering als je de huidige situatie zo laat.

9 In de herindelingvariant zijn er veel kosten op het gebied van reorganisatie voor het ambtelijk apparaat en zijn er opbrengsten op het gebied van ambtelijke en bestuurlijke salarissen. Het nadeel is dat de Rijksbijdrage wat minder wordt. In de ambtelijke fusie heb je eigenlijk met hetzelfde te maken, behalve dat de bestuurlijke kosten omlaag gaan. Andries vraagt of er voorbeelden zijn van ambtelijke fusies en herindelingen waar geëist wordt door de rijkere gemeenten dat de armere gemeenten eerst hun financiën op orde moeten hebben voordat er gepraat wordt over fusie. Jos geeft aan dat hem daar geen voorbeelden van bekend zijn. In een nieuwe geherindeelde gemeente komt een nieuw gemeentebestuur, dat een nieuwe visie ontwerpt over de gemeente. Dan worden er opnieuw keuzes gemaakt over waar het geld naartoe gaat. Een gebied waar veel armoede is of problematiek in een stad kan meer geld naartoe gaan en dan gaat er wat minder naar andere gebieden. Dat zijn politieke keuzes waar je nu niets over kunt zeggen. De lusten/lasten-discussie komt heel vaak terug in dit opzicht. Andries vraagt de burgemeester of Dantumadiel voorwaarden kan stellen voordat overgegaan wordt naar de verste stap, een herindeling. Burgemeester Aalberts geeft aan dat ook de gemeente Dantumadiel voor de begroting 2014 en verder, nog los van de decentralisatie, een gat moet dichten van 1,2 miljoen. Dongeradeel komt structureel nog wat hoger uit, die zit op 2,5 miljoen. Kollumerland vergelijkt zich met onze cijfers. Een tweede punt is de balanspositie. Hoeveel heb je in de beurs, niet veel. Dantumadiel heeft relatief het minst aantal leningen. Als het centrumplan klaar is wordt het weer anders. Dantumadiel heeft wel een gezondere balans als Dongeradeel en Kollumerland. Ferwerderadiel vergelijkt zich wat met Kollumerland. Hij denkt dat je nooit iets moet besluiten met een blanco cheque, welke variant je ook kiest. Je moet het altijd eerst over de voorwaarden hebben. Als je kiest voor een fusie ben je zomaar vier jaar verder. Dat geeft ook vier jaar de tijd om aan voorwaarden te voldoen. Je kunt bijvoorbeeld zeggen dat je een bepaald lastenniveau wilt bereiken en dat een fusie anders onacceptabel is. Je moet als gemeente je eigen visie bepalen voor de toekomst en je wilt er niet op achteruit gaan. Andries zegt dat Dongeradeel en Kollumerland hebben aangegeven te willen herindelen. De gemeenteraad van Dantumadiel moet voor de zomer een besluit nemen. Stel dat de uitkomst is dat het zo blijft als het is, zelfstandig blijven met samenwerking of een ambtelijke fusie, dus niet een herindeling, kunnen Dongeradeel en Kollumerland dan ook zonder Dantumadiel verder gaan en besluiten niet meer samen te willen werken. Burgemeester Aalberts is daar niet van op de hoogte, maar zegt dat het mogelijk is. Als wij met elkaar de overtuiging hebben van een bepaalde visie en die sluit niet aan bij anderen, dan is het jammer maar is dat wel onze keus. Andries vraagt of je altijd kan samenwerken op andere gebieden bijvoorbeeld met andere gemeenten. Burgemeester Aalberts zegt dat de tijd van gedwongen huwelijken voorbij is. Je moet je eigen keuze maken met wie je verder wilt, maar er moeten natuurlijk wel kandidaten zijn. Pieter Klaver vraagt of er na deze avonden een algemene visie komt wat we willen in Dantumadiel. Andries geeft aan dat er gepraat is met Dorpsbelangen, met de inwoners van Feanwâlden en omstreken, nu met de inwoners van De Westereen, morgen met de inwoners van Wâlterswâld. Het is de bedoeling dat het college ook op basis van deze avonden een voorstel maakt voor de gemeenteraad. Burgemeester Aalberts geeft aan dat de verslagen die van deze avonden gemaakt worden straks voor iedereen beschikbaar zijn. Het college moet na deze route alles nog eens goed wegen en een antwoord geven op de vragen die er zijn. Er liggen verzoeken uit Kollumerland en Dongeradeel. Het college moet een visie geven op de drie varianten, plus de variant van samenwerking met een shared service center. Die visie is ook openbaar. De discussie is dan eerst aan de raad. Voor de zomer moet de raad een besluit nemen.

10 Hij denkt dat de partijen in hun verkiezingsprogramma hun eigen visie meenemen. Na de verkiezingen zal dit onderwerp weer volop op de agenda staan. Andries zegt dat de verkiezingen ook een soort referendum kunnen zijn. Burgemeester Aalberts denkt dat het ultieme referendum is dat je als partij helder in je verkiezingsprogramma zet waar je voor staat, zodat de kiezer anoniem zijn stem uit kan brengen. Dat is de democratie. Het kan ook best zijn dat er nog een referendum komt. Volgend jaar rond deze tijd zijn echter de verkiezingen. Andries merkt op dat de heer Klaver graag wil dat er een goede communicatie blijft met de inwoners ook na deze avond. De heer Van der Heide verstaat onder het ultieme referendum niet dat je op een partij stemt. Dat is basisdemocratie. Het ultieme referendum zou zijn als je de mensen zou vragen of ze met Dongeradeel samen willen. In de politiek gaat het zo dat je eerst vier jaar samenwerkt onder bepaalde voorwaarden. Bepaalde gemeenten houden zich aan de voorwaarden en zo langzamerhand kom je in een één voorwaarde systeem, waarbij de één wat meer geeft dan de ander en dan gaan we de kant op van een groot Dokkum, verwacht hij. Andries merkt op dat de gemeenteraad als legitieme vertegenwoordigers van de bevolking als eerste aan zet is. Dat moeten we afwachten. Hij concludeert dat er veel betrokkenheid bij de gemeente is, bij De Westereen, bij het plattelandskarakter van deze gemeente, dat er persoonlijk contact moet zijn en blijven in de toekomst, hoe het ook verder gaat met Dantumadiel. Welke vorm het uiteindelijk gaat worden is nog onduidelijk. Men hecht wel aan zelfstandigheid, een enkeling wil meteen herindelen. Morgen is er een bewonersavond in Wâlterswâld en op 8 april is er nog een avond voor ondernemers en maatschappelijke organisaties. Hij hoopt dat het college dan genoeg input gekregen heeft voor een advies richting de gemeenteraad, waar de mening van de inwoners in meegenomen wordt. De gemeenteraadsleden hebben een belangrijke rol. Hij bedankt de aanwezigen voor hun inbreng. Afsluiting Burgemeester Aalberts merkt op dat in de kern moet blijven staan dat het om mensen gaat. Dat vindt hij het lastige van de decentralisaties. De wet ligt er nog niet, maar het is lastig om exact te overzien hoe ver dat kan gaan. De hoofdlijnen zijn wel bekend en de gemeente is er al druk mee bezig. Als Dantumadiel dat alleen moet uitvoeren, lukt het niet, want dan krijgt de gemeente het geld ook niet van het Rijk. Je zult dus wel moeten samenwerken met andere gemeenten. Juist deze onderwerpen gaan heel erg over mensen. Het is een grote uitdaging om te zorgen dat we het goed voor elkaar krijgen. Deze discussie loopt daar doorheen. Hij dankt de aanwezigen voor hun komst en sluit de bijeenkomst om uur.