OP ZOEK NAAR...NIEUWE GEMEENTEGRENZEN. EEN PRAATSTUK

Transcriptie

1 OP ZOEK NAAR...NIEUWE GEMEENTEGRENZEN. EEN PRAATSTUK Leeuwarden, 21 maart 2013

2 Een praatstuk over de toekomstige grenzen van Leeuwarden Het bestuurlijk landschap in Friesland zal er de komende jaren waarschijnlijk heel anders uit komen te zien. Herindelingen van gemeenten hebben al plaatsgevonden, bevinden zich in een vergevorderd stadium of worden voorzichtig afgetast. Ook de gemeente Leeuwarden is bij deze herindelingen betrokken. Partijen in de gemeenteraad van Leeuwarden hebben aangegeven niet te willen afwachten wat de uitkomst van discussies in andere gemeenten voor Leeuwarden zal gaan betekenen en willen zelf ook actief meedenken bij het vormgeven van de nieuwe gemeentegrenzen. Deze notitie is nadrukkelijk een praatstuk en geen eindvoorstel. We willen iedereen, binnen en buitten de gemeenteraad, nadrukkelijk uitnodigen mee te praten en bijdragen te leveren. We willen uiteindelijk tot een raadsvoorstel en besluit komen dat zo breed mogelijk gedragen wordt. Gijs Jacobse, NLP Op zoek naar nieuwe grenzen voor Leeuwarden. Sjoerd Feitsma, PvdA Pagina 2

3 Waar leggen we de beperking in de discussie De vraag of herindelingen gewenst of noodzakelijk zijn is een interessante. De omvang van gemeenten heeft gevolgen voor de hoeveelheid taken die het aan kan, maar heeft wellicht ook gevolgen voor de betrokkenheid van de inwoners op die gemeente. Er zijn landen die gekozen hebben voor een kleine lokale overheid, dicht bij de burger, met weinig maar wel specifiek voor die lokale gemeenschap bedoelde taken en bevoegdheden. De bestuurslaag daarboven heeft dan vaak de grote bevoegdheden. En er zijn landen waarbij veel taken en bevoegdheden bij de gemeente liggen, wat impliciet betekent dat een gemeente een omvang moet hebben waarbij die taken ook op een kwalitatief hoogwaardige manier uitgevoerd kunnen worden. Opeenvolgende kabinetten hebben de keuze gemaakt steeds meer overheidstaken te decentraliseren naar de gemeenten. Inherent daaraan, maar ook vanwege bezuinigingsdoelstellingen op de overheid zelf, is daarmee de keuze gemaakt voor grotere gemeenten. In het regeerakkoord van het kabinet Rutte 2 wordt over de omvang van gemeenten het volgende gezegd; Voor de lange termijn hebben wij het perspectief van vijf landsdelen met een gesloten huishouding en gemeenten van tenminste honderdduizend inwoners voor ogen. De inwonersnorm kan worden aangepast aan de bevolkingsdichtheid in verschillende delen van het land. Zoals aangegeven is de discussie over de voor- en nadelen van herindeling een interessante. Hetzelfde geldt voor de optimale en minimale omvang van nieuw te vormen gemeenten. Hoewel niet onomstreden, wordt voor deze notitie het regeringsbeleid als een feit en als uitgangspunt gehanteerd. Wij interpreteren dat als gemeenten moeten voldoende groot zijn om de oude en nieuwe taken goed te kunnen uitvoeren. Valse start Indien je van mening bent dat er gekomen moet worden tot grotere gemeenten, en we nemen die keuze als gegeven aan, dan dien je als bestuurder ook aan te geven hoe je tot die grotere gemeenten moet komen. Zowel de rijksoverheid als de provincie hanteren tot nu toe het uitgangspunt dat herindelingen van onderop moeten komen. Dit uitgangspunt heeft er toe geleid dat er de afgelopen jaren weinig tot geen regie is gevoerd op dit onderwerp: mede ook doordat de wettelijke grondslag hiertoe ontbreekt. Uiteraard is draagvlak voor een herindeling een belangrijk onderwerp bij de besluitvorming. Echter het enkel en alleen sturen van de herindelingen op bij welke andere gemeente wilt u horen heeft meer iets van een populariteitstest op een Op zoek naar nieuwe grenzen voor Leeuwarden. Pagina 3

4 gegeven datum, tijd en plaats, en heeft dus het gevaar in zich dat deze keuze niet duurzaam is. We moeten ons goed realiseren dat de keuze van de komende jaren het bestuurlijk landschap voor decennia of langer gaat bepalen. Keuzes gebaseerd op korte termijn oordelen passen daar slecht bij. Bij gebrek aan regie ontstaat er een groot risico dat het bestuurlijk landschap niet logisch en dus niet duurzaam wordt ingericht. Uitgangspunten voor herindeling bij de gemeente Leeuwarden In 1851, bij de start van de gemeentewet, werd voorgesteld om bij gemeentegrenzen uit te gaan van het nodale beginsel. Het streven was logische grenzen aan de gemeente te verbinden en een redelijke reisafstand naar het bestuurscentrum te creëren. Deze afstand kan, met het voortschrijden van tijd en techniek, anno 2013 behoorlijk opgerekt worden. Voor de raadsdiscussie stellen we voor dat de vraag of Leeuwarden in moet stemmen met een verzoek tot herindeling met (een deel van) een andere gemeente beoordeeld moet worden aan de hand van een aantal uitgangspunten. Deze uitgangspunten omvatten wat ons betreft: betrokkenheid en democratische legitimatie; natuurlijke en logistieke geografische grenzen; draagvlak; bestuurlijk en qua schaal verantwoord. Betrokkenheid en democratische legitimatie We vinden dat de burgers van de gebieden die tot de gemeente Leeuwarden willen behoren in grote mate ook betrokken moeten zijn bij onze gemeente. Betrokken in die zin dat ze in de gemeente Leeuwarden werken, winkelen, naar school gaan en gebruik maken van de medische voorzieningen. Dat geldt voor de huidige gerichtheid van de inwoners, maar zeker ook voor de toekomstige. Het is te verwachten dat m.n. op het gebied van winkelen en zorg concentratie zal gaan optreden. Dorpen die nu nog op een streekvoorziening zijn gericht zullen in de toekomst wellicht voor zaken niet meer in hun eigen omgeving terecht kunnen. Uitgangspunt voor ons is in feite gedeelde sociale, culturele en economische banden. Deze betrokkenheid is ook belangrijk voor de democratische legitimatie. Daarom zijn ze ook in één uitgangspunt weergegeven. Als je gebruik maakt van openbare Op zoek naar nieuwe grenzen voor Leeuwarden. Pagina 4

5 voorzieningen van Leeuwarden is het ook logisch dat je mede bepaald wat er met die voorzieningen gebeurd en wat dat mag kosten. Natuurlijke en logistieke geografische grenzen Onder dit uitgangspunt verstaan we dat de grenzen van de nieuwe gemeente Leeuwarden logisch moeten lopen. Veelal zullen dan natuurlijke obstakels in het landschap dienst kunnen doen. Een rivier, kanaal, spoorlijn, snelweg etc. zijn logische grenzen. In een moderne samenleving spelen hier logistieke zaken ook een rol. Bijvoorbeeld wegonderhoud, strooien bij gladheid, rioleringen en afvalverwijdering moeten op een efficiënte wijze kunnen worden uitgevoerd. Draagvlak Herindeling is naast een zakelijke aangelegenheid, ook een kwestie die de gemoederen hoog kan laten oplopen. Luisteren naar die emotie, en mensen waar mogelijk tegemoet komen, is belangrijk: maar uitgangspunt moet zijn een toekomstbestendige nieuwe gemeente. Emotie mag niet de boventoon gaan voeren. Uitkomst van iedere herindeling zal zijn dat er mensen zijn die tevreden zijn met de herindeling en de gemeente waarmee men verder gaat, mensen die tevreden zijn met de herindeling, maar liever samen waren gegaan met één of meerdere andere gemeenten en mensen die ontevreden zijn met de herindeling omdat ze liever alles bij het oude wilden laten. Naarmate de andere uitgangspunten tot minder heldere keuzes leiden kan het punt van waar gaat de voorkeur van de bewoners naar uit, een belangrijker criterium worden. Bestuurlijk en qua schaal verantwoord We hebben in het begin al aangegeven dat het gebrek aan regie kan leiden tot vreemde uitkomsten. Onder bestuurlijke logica verstaan we dan ook dat er uiteindelijk wel gemeenten moeten ontstaan die het werk op verantwoorde wijze kunnen uitvoeren. Het kan niet zo zijn dat er hier en daar nog (resten van) gemeenten overblijven of verbanden worden gecreëerd die op voorhand al niet aan de landelijke eisen en/of logische uitgangspunten voldoen. We willen ook niet herindeling op herindeling blijven houden. Onder bestuurlijke logica verstaan we ook dat de toekomstige gemeente Leeuwarden bestuurlijk logisch in elkaar zit. Dat stad en dorpen ook bestuurlijk elkaar aanvullen en verrijken. Op zoek naar nieuwe grenzen voor Leeuwarden. Pagina 5

6 Samen op zoek naar nieuwe grenzen voor Leeuwarden Uiteraard is het belangrijk dat ook de inwoners van Leeuwarden betrokken worden bij de zoektocht. We willen dat ze steeds bij de processen geïnformeerd en gehoord worden. Het gemeentebestuur, maar ook de verschillende politieke partijen, spelen daarbij een belangrijke rol. Zelf doen we dat door binnenkort een discussieavond te houden over, c.q. naar aanleiding van, dit praatstuk. We nodigen ook het college van burgemeester en wethouders van Leeuwarden uit via een reactie op ons praatstuk, en door actief mee te doen aan de discussie, haar visie op de gewenste nieuwe grenzen te geven. Tot slot zullen we de agendacommissie van de gemeenteraad van Leeuwarden verzoeken het, naar aanleiding van de gevoerde gesprekken en de reactie van het college wellicht aangepaste, praatstuk te agenderen voor de commissie. Als iedereen zijn mening heeft kunnen geven, zou het slotstuk kunnen zijn een besluit van de gemeenteraad waarin ze de zoekrichting en uitgangspunten als kaders voor het college meegeeft. Nogmaals, dit stuk is nog lang geen eindproduct. We willen compleetheid niet pretenderen, we hebben het niet nagestreefd. Het is een praatstuk en we nodigen iedereen uit met ons op zoek te gaan naar de nieuwe grenzen. Op zoek naar nieuwe grenzen voor Leeuwarden. Pagina 6