Afronding kunstinventarisatie periode , uitvoering deeladvies mandenmakercollectie

Transcriptie

1 Collegevoorstel Inleiding In het kader van de afronding kunstinventarisatie heeft uw college de afgelopen maanden al ingestemd met een aantal deelvoorstellen die de gemeentelijke Kunstadviescommissie (KAC) in 2006 heeft uitgebracht (de adviezen van de commissie treft u aan als bijlage). Uw college heeft ingestemd met de volgende deeladviezen: B gemeentelijk meubilair B historische kaarten en prenten B mutsencollectie B gebruiksvoorwerpen B jumelage rariteiten en geschenken OOPTS02 schilderijen, etsen, litho s etc. (geagendeerd voor 6 juli 2010) Dit voorstel betreft de. Feitelijke informatie Vanwege haar griendgronden stond de voormalige gemeente Vlijmen van oudsher bekend om haar mandenmakers nijverheid. In de beginjaren van de vorige eeuw werkte maar liefst 75% van de beroepsbevolking in deze bedrijfstak. In de jaren 50 verdween het beroep nagenoeg omdat de gemeente bewust andere industrieën aantrok. Vanwege het belang van de mandenmakerindustrie voor de geschiedenis hebben voormalige gemeentebesturen van Vlijmen zich vanaf de begin jaren 80 actief ingezet en maatregelen genomen om zoveel mogelijk van de mandenindustrie vast te leggen en te conserveren. Er werden zelfs plannen gemaakt om een mandenmakermuseum op te richten. In de jaren is daartoe een actief beleid gevoerd om zoveel mogelijk mandenmakersspullen te verzamelen. De gemeente liet een 25- tal manden maken bij de heer van Halder in Haarsteeg die nog als enige het beroep uitoefende. Via oproepen in de lokale media werden bewoners gevraagd zaken verband houdende met de mandenmakerindustrie te schenken, dan wel in bruikleen te geven aan de gemeente. In deze periode werd dan ook een behoorlijke verzameling aangelegd, die grofweg bestaat uit de volgende onderdelen: Manden als product Productiematerialen zoals buigmachine, messen, trekzagen, schaafmachine etc. (kunst) werken met het beroep van mandenmaker als onderwerp documentatie over het beroep, facturen, boeken etc. Een klein deel van de collectie werd geëxposeerd in een vitrine in het gemeentehuis, het overige deel was opgeslagen op de zolder waar e.e.a. is aangetast door houtworm. Een deel van de collectie verkeert dan ook in vrij slechte conditie, restauratie en conserveren zal absoluut noodzakelijk zijn. 1

2 In 2006 heeft de commissie de collectie beoordeeld en alvorens een advies uit te brengen heeft de commissie de volgende vraagstelling ter overweging gegeven: In welke mate bestaan - anno de wil en animo om de oude plannen om tot een mandenmakermuseum te komen nog centraal en actueel. De destijds krachtige vraag om de plaatselijke economieën en beroepen via tentoonstellingen en presentaties zichtbaar te maken bestaat eigenlijk niet meer. Bovendien zijn aan de oprichting en het beheer van een museum de nodige kosten verbonden. Maar los daarvan vertegenwoordigt de collectie een belangrijke historische waarde en biedt deze een nagenoeg compleet overzicht van het oorspronkelijke beroep van mandenmaker. Op basis van deze vraagstelling heeft de commissie het volgende geadviseerd: Onderzoeken of er mogelijkheden zijn om de collectie over te dragen aan de heer van Heijst uit Haarsteeg die het beroep van mandenmaker graag wil behouden Mogelijkheden nagaan of de collectie overgedragen kan worden aan de plaatselijke Heemkundekring Onsenoort Eventueel aanbieden aan openlucht museum Arnhem Naar aanleiding van bovenstaande adviezen is een aantal acties ondernomen waarvan u het resultaat onderstaand aantreft: Bruikleen sluiten met de heer van Heijst In zijn gesprekken gevoerd met de heer van Heijst omtrent de exploitatie van de wilgentuin. De wilgentuin bood aanvankelijk mogelijkheden om het beroep van mandenmaker te behouden en onder de aandacht van het publiek te brengen. Een op het complex gelegen kas zou eventueel dienst kunnen doen als expositieruimte. In dit stadium gaf de heer van Heijst te kennen de collectie in bruikleen te willen nemen. De overeenkomst is echter nooit tot stand gekomen vanwege het feit dat andere afspraken met de heer van Heijst niet geëffectueerd konden worden. Deze optie is gelet op de inmiddels gevorderde leeftijd van de heer van Heijst niet meer actueel. Overleg met de heemkundekring Onsenoort In 2009 is overleg geweest met de heemkundekring. In principe stond de heemkundekring niet onwelwillend tegenover het in bruikleen nemen van de collectie. In een van haar bestuursvergaderingen heeft de heemkundekring echter aanzienlijke voorwaarden gesteld aan het in bruikleen nemen. Zo vraagt zij voor het geschikt maken van een expositieruimte grofweg een bedrag van ca ,-. Daarnaast vraagt zij een bijdrage in de restauratie- en onderhoudskosten, evenals een exploitatiebijdrage, vooralsnog voor een periode van 5 jaar. De eisen en voorwaarden worden dermate hoog geacht (kosten-baten analyse) dat het niet interessant geacht wordt om de collectie in beheer van de Heemkundekring te geven, mede gelet op de overwegingen van de KAC uit Overleg met mevr. Kivits, eigenaar boerderij Nassau Dwarstraat 5 Mevr. Kivits bewoont (particulier) de oudste boerderij in onze gemeente, waarvan het interieur 2

3 nog nagenoeg in tact is. In de boerderij worden regelmatig workshops en bijeenkomsten gehouden. Het idee bestond om de collectie hier permanent te exposeren en in bruikleen te stellen van mevr. Kivits. Deze optie is niet realiseerbaar gebleken. Gouverneurshuis Het Gouverneurs zou als enig bestaand museum in onze gemeente de collectie in bruikleen kunnen nemen. Geconcludeerd moet echter worden dat de collectie niet geschikt is voor het Gouverneurshuis. Bezoekers aan de vesting zijn nauwelijks geïnteresseerd in de geschiedenis van de overige kernen van onze gemeente. Bovendien heeft het museum andere ambities die niet stroken met het presenteren van lokale beroepen en economieën. De heer Verboord Sinds 1893 heeft het familiebedrijf Rietwerk Verboord zich toegelegd op de mandenmakerindustrie. Twee jaar geleden heeft het bedrijf door bedrijfseconomische omstandigheden haar deuren gesloten. De laatste eigenaar, de heer M. Verboord, is van jongs af aan nauw verbonden met de mandenmakerindustrie en vanuit die professie is hij benaderd of hij interesse heeft in het in bruikleen nemen van onze collectie. Tijdens een gesprek is gebleken dat de heer Verboord in de loop der jaren zelf ook het een en ander verzameld heeft in relatie tot de mandenmakerindustrie. De gemeentelijke collectie vormt een goede aanvulling op zijn verzameling. De heer Verboord is dan ook graag bereid om de gemeentelijke collectie een onderdak te bieden. Hij wenst echter dat er op geen enkele manier verplichtingen verbonden worden aan het beheer van de collectie. Een bruikleen acht hij daarom uitgesloten. De heer Verboord is wel voornemens om (kosteloos) een goed onderkomen te zoeken voor de collectie en is ook voornemens om op termijn de collectie te ontsluiten en te exposeren voor een groter publiek. Concreet zou dit betekenen dat de gemeente de collectie dient te schenken aan de heer Verboord. Een klein deel van de collectie is echter door burgers geschonken aan de gemeente. De gemeente kan deze schenkingen niet vervreemden, maar zou deze bruiklenen kunnen beëindigen, dan wel de huidige eigenaren benaderen met het verzoek om de bruiklenen op naam van de heer Verboord te stellen. Aan de schenking van de collectie aan de heer Verboord zijn voor de gemeente geen kosten verbonden, nu niet en ook niet in de nabije toekomst. Afweging Van bovengenoemde opties is alleen de laatste optie relevant, de overige bieden op dit moment geen aanknopingspunten. Het enige nadeel aan de laatste optie is, dat de gemeente haar zeggenschap over de collectie kwijt raakt. Anderzijds mag geconcludeerd worden dat de verzameling dateert uit de jaren 80 en nu - 30 jaar nadien- heeft de collectie nooit enige functie vervuld. Door het in handen stellen van de collectie aan de heer Verboord mag redelijkerwijs mede gelet op het feit de heer Verboord een echte liefhebber van de mandenmakerindustrie genoemd mag worden- aangenomen worden dat de collectie in goede handen is en voor toekomstige generatie(s) geconserveerd zal worden. Op dit moment ligt de collectie onder marginale omstandigheden tijdelijk opgeslagen op de zolder van het Gouverneurshuis. Indien niet gekozen wordt voor schenking aan de heer Verboord, dient 3

4 de collectie overgebracht te worden naar de gemeentewerf in afwachting van wellicht nieuwe kansen om de collectie te exposeren. Deze optie wordt echter geenszins redelijk geacht, de conditie van de collectie zal door gebrek en onderhoud en beheer steeds verder achteruitgaan waardoor vernietiging op termijn onvermijdelijk is. Inzet van Middelen Indien gekozen wordt voor de laatste optie, zijn geen kosten verbonden aan dit voorstel. Risico's Er zijn geen risico's verbonden aan dit voorstel. Voorgenomen besluit Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen. 4

5 BESLUIT Het college van Heusden heeft in de vergadering van 6 juli 2010; besloten: 1. kennis te nemen van de achtergrond van de en van de adviezen van de KAC uit 2006; 2. kennis te nemen van de diverse opties om de een nieuwe bestemming te geven; 3. in te stemmen met het voorstel om de met uitsluiting van de onderdelen die aan de gemeente in bruikleen zijn gegeven- te schenken aan de heer Verboord. namens het college van Heusden, de secretaris, mr. J.T.A.J. van der Ven 5

6 1. meubilair - Waardevolle stukken eerst officieel laten taxeren - enkele stukken aanbieden aan gouverneurshuis (bruikleen) - na taxatie en niet in gebruik bij gouverneurshuis naar veilinghuis - niet waardevolle stukken gaan naar openbare veiling* - deuren trouwzaal Drunen (beschilderingen Marius de Leeuw) kijken of deze nieuwe/andere bestemming kunnen krijgen in openbaar (sociaal-cultureel) gebouw kern Drunen (optie Land van Ooit) - meubilair trouwzaal Drunen naar veiling (optie Land van Ooit) - de wat gedateerde vitrinekasten afstoten, enkele bewaren voor expositiedoeleinden bezoekerscentrum 2. BKR werk - werken J. van Berg (BKR Drunen) voor zover in gebruik handhaven, overige stukken retour kunstenaar - werken G.van Cleef (BKR Drunen) voor zover in gebruik handhaven, overige stukken retour nabestaanden kunstenaar - werken E. Gille (BKR Heusden) voor zover in gebruik handhaven, bestemming zoeken voor enkele nog representatieve stukken in gemeentehuizen, overig retour kunstenaar - D. Jehoel, voor zover in gebruik handhaven, een enkel werk retour, een kleiner representatief werk plaatsen bestuursdomein Vlijmen - L. Boelen (BKR Vlijmen) schilderwerk retour kunstenaar, overig conceptueel werk in opslag en in latere fase nader overwegen in het kader van het dan ontwikkelde kunst en cultuurbeleid - G. van de Poll (BKR Vlijmen) meeste zijn reeds retour kunstenaar, een enkel schilderij eveneens retour (een deel van zijn werk in bruikleen aan stichting Honsoirde) 3. Historische kaarten en prenten - echt originele en historisch interessante kaarten in overleg met streekarchief aanbieden voor beheer aan streekarchief - enkele officieel laten taxeren (H. de Laat) en aanbieden aan veilinghuis - duplicaten en kopieën die een bepaalde financiële waarde vertegenwoordigen aanbieden veilinghuis - overige niet waardevolle, deel uit laten maken van openbare veiling*

7 4. Luchtfoto s - nagaan in hoeverre digitalisering wenselijk en noodzakelijk is - in overleg met streekarchief beoordelen welke in aanmerking komen voor beheer streekarchief - overige na eventuele digitalisering- onderdeel van openbare veiling* 5. Mandenmakers collectie - onderzoeken of er mogelijkheden zijn om de collectie over te dragen aan de heer van Heijst uit Haarsteeg die het mandenmakerberoep wil behouden - mogelijkheden nagaan collectie over te dragen aan Heemkundekring - eventueel aanbieden aan openlucht museum Arnhem - terug naar rechtmatige eigenaren - definitief beëindigen bruiklenen 6. Mutsen collectie 7. prenten, foto s en schilderijen koninklijk huis - enkele exemplaren laten taxeren door veilinghuis en eventueel aanbieden aan veilinghuis (gaat om 3 geschilderde portretten) - aanbieden aan bejaardenhuizen, sociaal culturele centra of oranjeverenigingen - overige onderdeel van openbare veiling* - beeld van koningin Beatrix (van Nel van Lith) naar trouwzaal Drunen of naar trouwlocatie Heusden 8. Overige gebruiksvoorwerpen - het betreft hier een zeer omvangrijke categorie, o.a. lampen, kapstokken, kaarsenkandelaars, schalen, bloempotten, tapijten, en overige decoratie - enkele waardevolle stukken taxeren en aanbieden aan veilinghuis - enkele stukken aanbieden aan bejaardenhuizen, zoals kleed met daarin logo van de voormalige gemeente Drunen - enkele voorwerpen van de voormalige gemeente Drunen in bruikleen aanbieden aan Adri van der Sanden (Drunens museumpje) - overige onderdeel van openbare veiling*

8 9. schilderijen, etsen, litho s etc. - ook hier gaat het om een enorme hoeveelheid - commissie adviseert om merendeel af te stoten, criteria zijn: is het artistiek van belang om het werk te bewaren, is het vanuit historisch perspectief noodzakelijk of is een maatschappelijk belang om het te bewaren - enkele schilderijen een plaats geven in de gemeentehuizen, o.a. twee schildrijen Boll - een enkel schilderij aanbieden aan instellingen en of particulieren vanwege de maatschappelijke relevantie (bijvoorbeeld schilderij Loonse en Drunsen duinen aan horeca-uitspanning) sluiten bruiklenen - overige waardevolle eerst taxeren (o.a. Elzinga en mogelijke Koekoek) - na taxatie deze aanbieden aan veilinghuis - Portretten burgemeesters van Drunen vanaf 1810 in bruikleen aanbieden aan nog in leven zijnde (oud) burgemeesters en of nabestaanden - een deel van de collectie in bruikleen afstaan aan de stichting het Gouverneurshuis - overige in eigen beheer bezoekerscentrum, onderdeel exposities - absoluut waardeloze stukken, duplicaten etc. onderdeel openbare veiling* 10. Weimar collectie - behalve het chinees porselein en de werken reeds aanwezig in het gouverneurshuis, omvat de Weimar collectie ca werken - gesprek organiseren met de nabestaanden in hoeverre zij bereid zijn om onder bepaalde voorwaarden het beheer van een groot deel van de collectie over te nemen 11. overige (kunst)objecten - er moet nog een lijst opgesteld worden van de concrete objecten - het betreft hier bijvoorbeeld wandkleed van de voormalige raadszaal Vlijmen - schilderij hal in Vlijmen - antieke brandweerspuit uit Heusden, deze aanbieden aan museum, anders aanbieden veilinghuis - vaandels gilden, harmonien en fanfares, zoveel mogelijk retour - voorgesteld wordt om deze zoveel mogelijk af te staan aan de makers 12. jumelage, relatiegeschenken en rariteiten - alle jumelage voorwerpen afstoten, behalve die van Idstein - een goede expositiemogelijkheid (wissel of vast) voor de onderdelen verkregen uit idstein (mogelijkheid in Vlijmen, in vergaderruimte kleine vitrinekast plaatsen) - relatiegeschenken idem afstoten, onderdeel openbare veiling*

9 * het voorstel van de commissie is om in het voorjaar/zomer een veiling te organiseren als onderdeel van een cultureel evenement, bijvoorbeeld in de Vooste Venne. Deze is dan toegankelijk voor alle Heusdenaren, maar moet nog nader uitgewerkt worden.