gemeente Oosterhout eindrapport Werk aan de winkel! Hoe een goed parkeer regime bijdraagt aan een vitale binnenstad

Transcriptie

1 gemeente Oosterhout eindrapport Werk aan de winkel! Hoe een goed parkeer regime bijdraagt aan een vitale binnenstad

2 gemeente Oosterhout eindrapport Werk aan de winkel! Hoe een goed parkeerregime bijdraagt aan een vitale binnenstad Datum 5 februari 2016 Kenmerk OTH053/Sma/ Eerste versie 22 januari goudappel@goudappel.nl

3 Documentatiepagina Opdrachtgever(s) gemeente Oosterhout eindrapport Titel rapport Werk aan de winkel! Hoe een goed parkeerregime bijdraagt aan een vitale binnenstad Kenmerk OTH053/Sma/ Datum publicatie 5 februari 2016 Projectteam opdrachtgever(s) Ralf van Haaf en Marcel Stiefelhagen Projectteam Goudappel Coffeng Annet Dijk-Schepman, Tim van Huffelen en Aukje van de Reijt Projectomschrijving Onderzoek naar de mogelijkheden om via het parkeerbeleid een kentering in de bezoekersaantallen te bereiken en om de parkeerexploitatie betaalbaar te houden. Trefwoorden parkeren, economie, vitaliteit, Oosterhout

4 Inhoud Pagina 1 Inleiding 1 2 Inventarisatie en beeldvorming: parkeren en een vitaal centrum Het effect van parkeertarieven Oosterhout en de regio De vitaliteit van Oosterhout Wat kenmerkt Oosterhout Conclusie: wat heeft Oosterhout nodig 6 3 Verbetersuggesties parkeerbeleid 8 4 Verbetersuggesties parkeerexploitatie 15 5 Tot slot 20 Bijlagen 1. Verslagen bijeenkomsten 2. Effecten van parkeertarieven: voorbeelden uit de praktijk 3. Benchmark parkeertarieven 4. Beoordeling parkeerbeleid op klantvriendelijkheid 5. De vitaliteit van Oosterhout 6. De kenmerken van Oosterhout 7. Kansrijke doelgroepen en hun (parkeer)behoefte 8. Verdunning en verplaatsing parkeerautomaten 9. Rode loper Slotlaan

5 1 Inleiding Oosterhout heeft een uitgebreid kernwinkelapparaat dat een belangrijke regionale functie heeft. Toch is het bezoekersaantal sinds 2008 van bezoekers per week gedaald naar in Deze trend brengt de vitaliteit van het centrum in gevaar. Om dit tegen te gaan heeft de gemeente Oosterhout een aanvalsplan opgesteld dat ertoe moet leiden dat de bezoekersaantallen weer gaan stijgen. Onderdeel van dit aanvalsplan is het programma 'Bruisende Binnenstad' met 15 concrete verbeterprojecten. Een Bruisende Binnenstad voor Oosterhout Binnen het programma 'Bruisende Binnenstad' wordt als belangrijk verbeterproject het huidige parkeerbeleid genoemd. Uit aanvullend onderzoek (BRO: 2014) blijkt dat consumenten goede parkeervoorzieningen op de eerste plaats zetten als gewenste maatregel om het aantal bezoeken aan de binnenstad van Oosterhout te verhogen. De suggestie gratis parkeren staat op de derde plaats. Het voorstel om het parkeerbeleid in dit kader onder de loep te nemen wordt door de gemeentelijke projectgroep dan ook als een belangrijk en kansrijk aspect gezien. De aanpak De gemeente Oosterhout heeft Goudappel Coffeng gevraagd om het parkeerbeleid onder de loep te nemen en te komen tot verbetersuggesties, met als doel de kentering in de bezoekersaantallen te bewerkstelligen. Voor dit onderzoek zijn 4 onderzoeksvragen meegegeven: Wat is het effect van parkeertarieven op bezoekersaantallen en winkelomzetten? Hoe verhoudt het parkeerbeleid in Oosterhout zich tot andere gemeenten in de regio? Welke verbeteringen in het parkeerbeleid kunnen leiden tot een meer vitaal centrum? Welke verbeteringen zijn binnen de parkeerexploitatie mogelijk om de betaalbaarheid te waarborgen? De eerste twee vragen zijn vooral inventariserend en beeldvormend; in hoofdstuk 2 komen deze aan bod. De suggesties die de laatste twee vragen opleveren, bespreken wij in hoofdstuk 3 en 4. Het rapport sluiten we af met een korte beschouwing in hoofdstuk 5. Het proces Bij de uitvoering van dit onderzoek zijn de bevindingen tussentijds met een klankbordgroep van ondernemers (winkels en horeca) en bewoners besproken. In bijlage 1 zijn de verslagen van deze bijeenkomsten opgenomen. Werk aan de winkel! 1

6 2 Inventarisatie en beeldvorming: parkeren en een vitaal centrum In dit inventariserende en beeldvormende hoofdstuk komen twee onderzoeksvragen aan bod: Wat is het effect van parkeertarieven op bezoekersaantallen en winkelomzetten? Hoe verhoudt het parkeerbeleid in Oosterhout zich tot andere gemeenten in de regio? Vervolgens wordt hier informatie over de vitaliteit van Oosterhout aan toegevoegd: Hoe vitaal is Oosterhout? Wat kenmerkt Oosterhout? Dit hoofdstuk wordt afgesloten met een samenvattende paragraaf waarin wordt beschreven wat dit betekent en wat Oosterhout dus nodig heeft. 2.1 Het effect van parkeertarieven Op verzoek van de gemeente Oosterhout hebben wij het effect van parkeertarieven niet gebaseerd op onderzoeken, maar geïllustreerd aan de hand van praktijkvoorbeelden. In bijlage 2 staan deze praktijkvoorbeelden op een rij. De conclusie die hieruit getrokken kan worden: Als parkeerregulering noodzakelijk is, is het niet verstandig om betaald parkeren af te schaffen. Gratis parkeren leidt namelijk niet tot meer bezoekers, maar wel tot een minder goede beschikbaarheid van parkeerplaatsen en daarmee het risico op minder bezoekers. Gratis parkeren op een of enkele locaties binnen een gebied met betaald parkeren leidt tot meer bezoekers, maar ook tot een verschuiving van de parkeerdruk. Daarnaast is het voor bezoekers niet altijd duidelijk wat de regeling is. Een (forse) verlaging van het uurtarief voor een beperkte of onbeperkte parkeerduur leidt niet tot meer bezoekers, wel tot meer autogebruik. De praktijkvoorbeelden onderschrijven de verschillende onderzoeken over het effect van parkeertarieven: mensen gaan niet zomaar meer kopen of vaker op bezoek komen vanwege lagere parkeertarieven. Parkeren is één van de factoren die de aantrekkingskracht Werk aan de winkel! 2

7 van een winkelgebied beïnvloedt. Doorslaggevend is echter de attractiviteit van de winkels zelf en zaken als sfeer en gezelligheid voor funshoppen en nabijheid en gemak voor de dagelijkse boodschappen. Van de factoren met betrekking tot parkeren zijn vindbaarheid van een vrije parkeerplek en de loopafstand naar de winkels minstens zo belangrijk als het parkeertarief. Tot slot is het goed om te realiseren dat parkeren als dissatisfier fungeert: een goede parkeersituatie trekt niet meer bezoekers, een slechte parkeersituatie (zoals te hoge parkeertarieven) kan bezoekers wel wegjagen of afschrikken om te komen. 2.2 Oosterhout en de regio De vitaliteit van Oosterhout hangt mede af van het parkeerbeleid in de omgeving. Voor de gemeenten die zijn opgenomen in figuur 2.1 hebben wij in beeld gebracht: de hoogte van de parkeertarieven voor betaald parkeren; de 'klantvriendelijkheid' van het parkeerbeleid. Figuur 2.1: Oosterhout en de regiogemeenten: inwoneraantal en verzorgingsgebied Parkeertarieven Alle gemeenten in de regio bieden hun bezoekers de keuze tussen gratis of betaald parkeren. Oosterhout onderscheidt zich hiermee dus niet van de regio, het behoud van een gratis parkeerterrein met voldoende capaciteit (Slotjesveld) is dus van belang. Waarmee Oosterhout zich wel onderscheid is een duidelijk verschil tussen tarieven op straat ( 2,- per uur) en in de parkeergarages ( 1,50 per uur). Hiermee heeft Oosterhout de beleidskeuze gemaakt om parkeerruimte voor bezoekers voornamelijk in de parkeergarages te faciliteren, zodat parkeerruimte op straat beschikbaar blijft voor bewoners en bezoekers die voor de deur willen parkeren. De hoogte van de parkeertarieven varieert in de regio sterk (zie bijlage 3). Het parkeertarief op straat in Oosterhout is relatief hoog in vergelijking tot het (minimum) straattarief Werk aan de winkel! 3

8 in andere regiogemeenten. Het lagere parkeertarief in de parkeergarages misstaat niet in de regio. Als geheel bezien, straat en garages samen, zijn de parkeertarieven in Oosterhout in relatie tot andere gemeenten in de regio reëel, het is dus niet nodig de parkeertarieven te verlagen. Het is echter ook niet wenselijk de parkeertarieven verder te verhogen Klantvriendelijkheid De klantvriendelijkheid van het parkeerbeleid is een breed begrip. Wij hebben gekeken naar aspecten die voor de bezoeker van belang zijn: duidelijkheid van het systeem (waar, wanneer, welke tarieven voor bezoekers); gebruiksgemak van de systemen op straat (o.a. bedieningsgemak, verlichting); betaalwijzen; parkeerverwijssysteem (aanwezigheid, duidelijkheid, kwaliteit van de info); afstand tot automaten en bestemmingen (vindbaarheid, loopafstand, dichtheid); loopafstanden tussen parkeervoorzieningen en winkels; kwaliteit en uitstraling parkeervoorzieningen; De klantvriendelijkheid van het parkeerbeleid is in alle gemeenten beoordeeld (zie bijlage 4). Deze informatie is overal ter plaatse verzameld door een mystery guest. De meeste gemeenten bieden een klantvriendelijk parkeerbeleid. Voor Oosterhout zijn er een paar aandachtspunten: het parkeerverwijssysteem geeft rondom het centrum (te) veel informatie; betaalautomaten zijn niet altijd makkelijk vindbaar. Wanneer nader ingezoomd wordt op de parkeersituatie in Oosterhout valt een aantal zaken op: Het parkeeraanbod ligt versnipperd, niet alleen doordat er veel kleinere, verspreid liggende terreinen zijn, maar ook door het onderscheid tussen vergunninghoudersparkeren en betaald parkeren. De parkeerdruk is op zaterdagmiddag hoog op de betaalde parkeerplaatsen en laag op de vergunninghoudersplaatsen. s Nachts is het precies andersom. Per saldo zijn er (ruim) voldoende parkeerplaatsen beschikbaar voor alle doelgroepen. De reguleringstijden rondom de Bussel zijn afwijkend ten opzichte van de rest van het centrum. Er is een aantal terreinen met dagtarief voor mensen die 2 uur of langer parkeren. Deze terreinen worden met name door werknemers gebruikt, maar zijn ook bedoeld voor bezoekers die een dagje komen winkelen. Op koopzondag parkeren bezoekers gratis op straat, maar moeten zij betalen in de parkeergarages (ook in de nieuw te openen gemeentelijke parkeergarage). Sinds 2007 is een duidelijk terugloop in de bezoekersaantallen waar te nemen, terwijl deze in het verloop van het aantal parkeeruren minder zichtbaar is (zie ook figuur 2.2). Werk aan de winkel! 4

9 120% Verloop bezoekersaantallen en parkeeruren (2007 = 100%) 100% 80% 60% 40% 20% 0% verloop bezoekers verloop parkeeruren Figuur 2.2: Verloop bezoekersaantallen en parkeeruren centrum Oosterhout De vitaliteit van Oosterhout Op basis van de indicatoren demografie, voorzieningenaanbod, ruimtelijke kwaliteit en bereikbaarheid heeft Goudappel Coffeng 100 Nederlandse centrumgebieden in rij en gelid gezet als het gaat om de economische vitaliteit. In figuur 2.3 is zichtbaar dat het centrum van Oosterhout de 72 e positie van de 100 centrumgebieden inneemt en daarmee in sterke mate een aandachtsgebied is betreffende de toekomstige vitaliteit. De feiten voor Oosterhout op een rij (zie bijlage 5 voor een nadere uitwerking): Demografie: Oosterhout kent een bovengemiddelde bevolkingsgroei en een hoog besteedbaar inkomen. De vergrijzing is sterk en een belangrijk gegeven. Voorzieningenaanbod: Het aantal voorzieningen, het aandeel recreatieve branches, leisure en horeca is zeer gemiddeld en weinig onderscheidend. Oosterhout kent relatie veel concurrentie van grote binnensteden, met Breda als belangrijkste trekker in de nabijheid. Daarnaast is het huidige voorzieningenaanbod gevoelig voor internetaankopen (vanwege de aanwezige branches) en daarmee richting de toekomst kwetsbaar. Oosterhout behoort tot de kwetsbare middenklasse, maar kent wel een regionale verzorgingsfunctie als sterke factor. Ruimtelijke kwaliteit: De ruimtelijke kwaliteit van Oosterhout is relatief gemiddeld. Groot nadeel is de leegstand, die de laatste jaren fors is toegenomen. Dit doet afbreuk aan de belevingswaarde. Bereikbaarheid: Voor de auto is dit goed op orde. Het aandeel fietsers is -net als in de meeste centra in Noord-Brabant- laag, de OV-bereikbaarheid is slecht en de loopafstanden zijn redelijk groot, zeker gezien de toenemende leegstand waardoor gaten vallen. Kortom, op multimodale bereikbaarheid scoort Oosterhout matig. Werk aan de winkel! 5

10 Figuur 2.3: Oosterhout en regiogemeenten: De vitaliteit van de centrumgebieden 2.4 Wat kenmerkt Oosterhout Uit onderzoek van BRO (2014) en de analyse van de vitaliteit komt een uitgebreide analyse naar voren. In bijlage 6 is hier meer informatie over te vinden. De belangrijkste kansen en bedreigingen staan in tabel 2.1 samengevat: Kans - Overdekt winkelcentrum - Regionale functie - Groot toeristisch draagvlak - Onderscheiden van Breda (geen directe concurrent) - Bourgondische stijl - Kapitaalkrachtig - Boodschappenfunctie als belangrijke onderlegger Bedreiging - Forse leegstandstoename - Vergrijzende bevolking koopt minder nieuwe producten - De sfeer en beleving (was een kracht) neemt af Tabel 2.1: Kansen en bedreigingen centrum Oosterhout 2.5 Conclusie: wat heeft Oosterhout nodig Voor een vitale positie van het centrum van Oosterhout is het nodig te richten op kansrijke doelgroepen en hier het parkeerbeleid op af te stemmen. Vaststaat dat de leegstaande winkelmeters niet allemaal opnieuw opgevuld gaan worden. Een compacter centrum waar de toekomstige doelgroepen voor hun behoeftes terecht kunnen is het streven. Wij onderscheiden een vijftal doelgroepen (zie bijlage 7 voor hun specifieke (parkeer)behoefte): 1. Inwoners uit Oosterhout. De koopkrachtbinding is relatief hoog, waardoor de extra potentie beperkt is. Voor de eigen inwoners is het belangrijk de basisvoorwaarden (beschikbaarheid, prettig parkeren, geen tariefsverhoging) op orde te houden. Werk aan de winkel! 6

11 2. Regiobezoekers. Oosterhout biedt meer dan de omliggende kernen en onderscheidt zich van Breda. Regiobezoekers komen relatief doelgericht en zijn op zoek naar gemak en beleving. Dit betekent herkenbare, snel vindbare parkeerlocaties met een tarief dat onderscheidend is van Breda. 3. Toeristen. Toeristen komen voor de beleving, meer dan winkels. Het verlengen van de verblijfsduur loont, het parkeerbeleid moet hier faciliterend aan zijn. Onder andere in de vorm van een helder parkeerverwijssysteen, informatieverstrekking en gemakkelijk vindbare parkeervoorzieningen. Het tarief is minder van belang. Belangrijk is in te zetten op de customer journey. 4. Senioren. Een snel groeiende doelgroep waarbij een overdekt winkelcentrum een absolute pre is. Schoon, veilig, duidelijk, comfortabel en herkenbaar zijn kernbegrippen voor zowel de winkels en parkeren. Loopafstanden dienen beperkt te worden en comfort geboden (in betaalmogelijkheden, maar ook in bankjes). 5. Horecabezoekers. Voor daghoreca geldt dat verblijfsduur verlengd wordt, dus geen oplopend tarief. Voor avondhoreca geldt dat men dichtbij wil parkeren tegen zo laag mogelijke tarieven. Duidelijkheid over reguleringstijden en tarieven is essentieel. Werk aan de winkel! 7

12 3 Verbetersuggesties parkeerbeleid Parkeertarieven zijn van beperkte invloed op bezoekersgedrag en daarmee op de bezoekersaantallen van Oosterhout. Parkeerbeleid kan echter wel een dis-satisfier zijn: het kan bezoekers wegjagen. Het parkeertarief op straat is in Oosterhout relatief hoog in vergelijking tot andere gemeenten in de regio; een verhoging van het parkeertarief is daarmee niet verstandig. Het verlagen van het parkeertarief op straat is ook niet nodig, enerzijds omdat dit weinig effect zal hebben op de bezoekersaantallen en anderzijds omdat het parkeerbeleid voldoende andere aantrekkelijke aspecten heeft en kan hebben. Het tarief in de parkeergarages is bijvoorbeeld een stuk lager en concurrerend in de regio, het gratis parkeerterrein ligt op loopafstand van het centrum en de dagkaart stimuleert een langer verblijf. De suggesties ter verbetering van het parkeerbeleid in dit hoofdstuk zijn er dan ook op gericht om de sterke punten te benadrukken en de drempels te verlagen of weg te halen, zodat bezoekers prettig kunnen parkeren. De suggesties komen voort uit de behoeftes van de voor Oosterhout belangrijkste doelgroepen: de eigen inwoners, de bezoekers uit de regio, de senioren, de toeristen en de horecabezoekers. De suggesties betreffen: 1. versimpelen van het systeem, de parkeerregulering; 2. gerichte en alleen essentiële informatievoorziening op straat; 3. duidelijke communicatie; 4. horecatarief in parkeergarage Basiliek; 5. rode loper vanaf Slotjesveld; 6. reclame op parkeertickets. De suggesties worden via zogenaamde factsheets in 1 A4 gepresenteerd aan de hand van 5 vragen: Wat willen wij bereiken? Welke moeten wij daarvoor doen? Wat betekent dat voor de parkeerder? Wat levert dit op? Wat kost het? Werk aan de winkel! 8

13 1. Versimpelen van het systeem, de parkeerregulering Wat willen wij bereiken? Het moet voor bezoekers eenvoudig en eenduidig zijn waar zij kunnen parkeren en wat er dan van hen verwacht wordt. Wat moeten we Twee maatregelen kunnen hier aan bijdragen: daarvoor doen? a. Door binnen de (parkeer)ring het onderscheid tussen betaald parkeren en vergunninghoudersparkeren op te heffen, wordt duidelijkheid (één regime) voor de bezoeker gecreëerd. Daarbij ervaren bezoekers eveneens meer gemak, doordat zij van meer parkeergelegenheid gebruik mogen maken. b. Door de reguleringstijden binnen het gehele gereguleerde gebied gelijk te trekken, is het voor iedereen helder: van maandag tot en zaterdag moet er tussen 9.00 en uur (en op koopavond tot uur) betaald worden voor het parkeren. Wat betekent dit voor de parkeerder? De maatregelen zijn bedoeld om bezoekers zich welkom te laten voelen (niet eerst langs lege parkeerplaatsen rijden waar zij niet mogen parkeren) en om onzekerheid bij bezoekers weg te nemen. Dit leidt ertoe dat zij het parkeren prettig beleven en het parkeren dus geen dis-satisfier is, waardoor bezoekers sneller geneigd zijn om een keer terug te komen. Voor vergunninghouders zal het wellicht even wennen zijn om hun parkeerplaatsen te moeten delen met bezoekers. De parkeerdruk binnen de (parkeer)ring is op dit moment echter afwisselend tussen de betaalde parkeerplaatsen en de vergunninghoudersplaatsen hoog. De maatregelen dragen juist bij aan een betere verdeling van de parkeerdruk, en dus een betere beschikbaarheid van de parkeerplaatsen. Het opheffen van het onderscheid kan frictie opleveren op een beperkt aantal locaties die zowel voor bezoekers als vergunninghouders aantrekkelijk zijn. Maatwerk kan voor die locaties worden toegepast, afhankelijk van de gewenste doelgroep. Wat levert dit op? De maatregelen leveren niet aantoonbaar meer bezoekers op en daaraan gekoppelde opbrengsten op. Binnen het vergunninghoudersgebied worden nu Wet Mulder bonnen uitgeschreven voor foutparkeren. Een deel daarvan is aan mensen die geen vergunning hebben. Met de omzetting naar betaald parkeren zullen deze mensen gaan betalen of een naheffing ontvangen. Geraamde opbrengsten minimaal ,- per jaar. 1 Wat kost het? De maatregelen vragen aanpassing van de bebording. Omdat het gebied binnen de (parkeer)ring aangewezen kan worden als zone met betaald parkeren, kan volstaan worden met veel minder borden dan er nu staan. Dit scheelt ook kosten bij het beheer van de openbare ruimte. Het gevolg van het opheffen van het onderscheid tussen vergunninghoudersparkeren en betaald parkeren, betekent dat binnen het gehele gebied binnen de (parkeer)ring parkeerautomaten moeten staan. Een analyse van het huidige gebruik van de parkeerautomaten laat zien dat sommige automaten weinig gebruikt worden en dus verplaatst kunnen worden. Per saldo zijn geen extra parkeerautomaten nodig. De verwachte kosten zijn circa ,- (eenmalig). In bijlage 8 is op de plattegrond aangeven welke parkeerautomaten kunnen vervallen en waar nieuwe parkeerautomaten gewenst zijn. Het terugdringen van de reguleringstijden rondom de Bussel brengt een inkomstenderving van ,- met zich mee. 1 Op dit moment worden jaarlijks bijna Wet Mulder bonnen uitgeschreven, waarvan 50% voor het niet hebben van een parkeervergunning. Met de aanname van een gemiddelde inworp van 2,- en een terugkeerfactor van 10 ten opzichte van de pakkans voor een Wet Mulder bon, bedragen de opbrengsten ,-. Werk aan de winkel! 9

14 2. Gerichte en alleen essentiële informatievoorziening op straat Wat willen wij bereiken? Het moet voor bezoekers eenvoudig te vinden zijn waar zij kunnen parkeren, (in Oosterhout onbekende) bezoekers moeten niet meer informatie krijgen dan zij nodig hebben en moeten niet te veel keuzes voorgelegd krijgen. Wat moeten we Twee maatregelen kunnen hieraan bijdragen: daarvoor doen? a. Het parkeerverwijssysteem versimpelen tot alleen de essentiële informatie. Dit betekent dat alleen de verwijzing naar de vier parkeergarages, het parkeerterrein Schapendries en het gratis parkeerterrein aan de Slotlaan opgenomen hoeft te worden. Meer locaties opnemen in het parkeerverwijssysteem is niet nodig: op deze locaties is altijd een vrije parkeerplaats beschikbaar, bezoekers hoeven niet verder te zoeken: in het belang van de oudere bezoeker en de toerist wordt naar de dichtbij gelegen parkeerlocaties verwezen; alle aanrijrichtingen worden bediend; de bezoeker krijgt bij bijna alle betaalde parkeerlocaties in de verwijzing zekerheid over de beschikbaarheid van een vrije parkeerplaats; de keuze tussen gratis of betaald parkeren wordt geboden. Bekende bezoekers kennen de weg en weten de andere parkeerlocaties te vinden. b. Parkeerautomaten verplaatsen naar goed zichtbare locaties, eventueel met extra bebording of zuilen, zodat bij bezoekers geen twijfels ontstaan over het wel of niet moeten betalen. Enkele parkeerautomaten zijn bijvoorbeeld in de schaduw van bomen geplaatst. Wat betekent dit voor de parkeerder? Bezoekers worden soepel geleid naar een parkeerlocatie dicht bij de bestemming. Zij worden niet meer in vertwijfeling gebracht welke parkeerlocatie ze moeten kiezen. Dit leidt ertoe dat zij het parkeren prettig beleven en het parkeren dus geen dissatisfier is, waardoor bezoekers sneller geneigd zijn om een keer terug te komen. Voor vergunninghouders zal het weinig effect hebben, mogelijk leidt het ertoe dat de parkeerdruk op de niet-verwezen locaties licht daalt en er dus voldoende vrije plekken voor hen beschikbaar blijven. Wat levert dit op? De maatregelen leveren niet aantoonbaar meer bezoekers op en daaraan gekoppelde opbrengsten op. Het gemak en de parkeerbeleving verbetert wat herhaalbezoek bevordert. Wat kost het? Het vereenvoudigen van het parkeerverwijssysteem betekent dat er minder borden komen. Dit vermindert de beheerkosten. Het zichtbaar maken van de parkeerautomaten zal in een enkel geval een verplaatsing kunnen betekenen en het vraagt enkele (circa 20) extra borden. Verdere digitalisering van het parkeren zorgt, naast de mogelijkheid van belparkeren, dat grotere loopafstanden tot de automaten worden geaccepteerd. Het verwijzen naar drie niet-gemeentelijke parkeergarages betekent een risico op inkomstenderving als die garages beter gebruikt gaan worden. Het aandeel bezoekers dat op basis van een parkeerverwijssysteem bepaalt waar te parkeren, is echter beperkt. De inkomstenderving is naar verwachting marginaal, te meer de garages nu ook al in de verwijzing zitten. Werk aan de winkel! 10

15 3. Duidelijke communicatie Wat willen wij bereiken? De beeldvorming rondom het parkeren in Oosterhout verbeteren door het benadrukken van de sterke punten van het parkeerbeleid: 1. in de parkeergarages parkeer je voor 1,50 per uur; hier is altijd voldoende plek beschikbaar; 2. op een aantal parkeerterreinen parkeer je voor 4,- per dag, dit is een onderscheidend tarief; 3. aan de Slotlaan (Slotjesveld) kan je gratis parkeren en loop je binnen 6 minuten in het centrum; 4. met belparkeren betaal je achteraf en alleen de daadwerkelijke parkeertijd, er zijn geen extra handelingen nodig. Wat moeten we daarvoor Twee basismaatregelen zijn nodig: doen? a. Op het moment dat alle verbetermaatregelen gerealiseerd en op orde zijn, is een commu- nicatie-offensief gewenst. Via een campagne gericht op de verschillende doelgroepen (inwoners Oosterhout, regiobezoekers, senioren en toeristen) dienen de sterke punten van het parkeren in Oosterhout duidelijk gemaakt te worden. Deze campagne werkt het beste in combinatie met communicatie over andere ontwikkelingen of evenementen in het centrum van Oosterhout. Het Centrummanagement kan dit, als onderdeel van de Citymarketing, vanuit het programma Bruisende Binnenstad oppakken. b. De informatievoorziening eenduidig krijgen. Via verschillende informatiekanalen (website gemeente, website VVV, lokale media, ondernemers, enz.) dient zeer duidelijk en eenduidig gecommuniceerd te worden over de parkeerlocaties, tarieven en sterke punten. Deze informatie moet helder en zo bondig mogelijk zijn. Bovendien moet deze informatie terugkomen in de aanrijroutes en op straat, zodat het vooral voor de incidentele bezoeker meteen duidelijk is hoe geparkeerd kan worden. Op straat is vooral behoefte aan een betere informatievoorziening gericht op het Belparkeren Wat betekent dit voor d Bezoekers weten waar ze aan toe zijn en zij krijgen bij de goede communicatie een beter parkeerder? beeld van de mogelijkheden van het parkeren in Oosterhout. Dit betekent dat elke parkeerder (regiobezoeker, toerist, oudere) de keuze kan maken passend bij zijn bezoekdoel. Deze keuzes worden in de huidige situatie onvoldoende gemaakt, omdat de informatievoorziening over de sterke punten en mogelijkheden onvoldoende is. Wat levert dit op? Deze maatregel leidt tot een verbetering in de beeldvorming van de parkeersituatie. Daarnaast leidt de maatregel tot een grotere bekendheid van de mogelijkheden met betrekking tot parkeren. Door verbetering van de beeldvorming en bekendheid van parkeermogelijkheden fungeert het parkeren minder als dis-satisfier waardoor bezoekers vaker komen en ook herhaalbezoeken vaker plaatsvinden. Wat kost het? Eenmalige campagnekosten en daarnaast het up to date houden van de informatievoorziening. Dit laatste zou geen extra kosten moeten betekenen ten opzicht van de huidige situatie. Werk aan de winkel! 11

16 4. Horecatarief in parkeergarage Basiliek Wat willen wij Parkeren in Oosterhout moet aantrekkelijk en duidelijk zijn voor horecapubliek. bereiken? Wat moeten we Op straat parkeren bezoekers na uur (na uur op koopavond) gratis. Vanuit comfort daarvoor doen? en vanuit dubbelgebruik met vergunninghouders is het wenselijk dat de horecabezoekers in een parkeergarage parkeren. Een maximum tarief, 2,- ongeacht de parkeertijd voor de periode na uur tot 9.00 uur de volgende dag, geeft duidelijkheid en beïnvloedt de verblijfstijd niet. Het tarief van 2,- is passend bij de gemiddelde parkeerduur in Oosterhout. Bovendien is dit tarief in de beleving van de parkeerders gelijk aan het tarief op straat, waardoor het tarief en daarmee het gebruik van de parkeergarage extra aantrekkelijk is voor de bezoekers. Door dit tarief ook op de koopavond te hanteren, is de communicatie helder, en profiteren de winkeliers mee. 2 Wat betekent dit Comfort voor avondbezoekers: niet zoeken naar een parkeerplaats en toch goedkoop parkeren. Bijkomend voordeel is dat combinatiebezoek wordt gestimuleerd. Bezoekers die bijvoor- voor de parkeerder? beeld voorafgaand aan een theaterbezoek een hapje gaan eten, betalen daarvoor geen extra parkeergeld. Voor vergunninghouders betekent dit minder parkeerdruk op de momenten dat meer bewoners thuis zijn. Wat levert dit op? De maatregelen leveren niet aantoonbaar meer bezoekers op. Mogelijk treedt er wel een verschuiving op van het parkeren op straat naar de garages of stimuleert het meer autogebruik. Voor de gemeentelijke parkeergarage Basiliek betekent dit dus kans op hogere opbrengsten. Anderzijds zijn de opbrengsten nu geraamd op basis van het uurtarief, en betekent de vaste prijs mogelijk een inkomstendaling. Per saldo zal het dus weinig effect hebben. Wat kost het? Het aanpassen van de parkeertarieven kost niets. 2 Omdat de gemeente Oosterhout alleen parkeergarage Basiliek exploiteert wordt deze maatregel voor deze parkeergarage voorgesteld. De drie andere parkeergarages zijn in handen van commerciële exploitanten. s Avonds zijn de parkeergarage Jumbo en Arendshof niet open. Parkeergarage Forum is wel geopend, bij succes van deze maatregel kleurt deze parkeergarage mogelijk mee. Werk aan de winkel! 12

17 5. Rode loper vanaf het Slotjesveld Wat willen wij Bezoekers moeten kunnen kiezen waar zij parkeren: gratis of betaald, beide keuzemogelijkheden moeten aantrekkelijk zijn. bereiken? Wat moeten we daarvoor doen? mers. Ook voor bezoekers kan dit een aantrekkelijk alternatief zijn. Op zaterdag is er ruim vol- De gratis parkeergelegenheden aan het Slotjesveld wordt nu met name gebruikt door werknedoende plek beschikbaar en de parkeergelegenheid aan de zijde van de Slotlaan heeft ook op doordeweekse dagen voldoende vrije parkeerruimte. Twee maatregelen kunnen eraan bijdragen dat dit laatste parkeerterrein (aan de zijde van de Slotlaan) nadrukkelijker onderdeel gaat uitmaken van het centrum: a. de looproute tussen het parkeerterrein aan het Slotjesveld (zijde Slotlaan) en het centrum aantrekkelijker maken. De looptijd naar het centrum bedraagt 6 minuten en loopt door een relatief aantrekkelijk gebied (park, langs dieren). Het gaat om de subjectieve beleving van de looproute, en duidelijkheid en herkenbaarheid. De voordelen kunnen meer benut worden door meteen vanaf de parkeerlocatie met duidelijke bebording, zichtlijnen en routering de route naar het centrum aan te geven. Eenduidig materiaalgebruik en het opheffen van belemmeringen zijn nodig. Op de parkeerplaats dient een aantrekkelijk en duidelijk vormgegeven looppad te starten dat doorloopt tot aan het centrum. In bijlage 9 zijn enkele voorbeelden weergegeven. b. de aanrijroute naar de parkeergelegenheid verduidelijken. Hiervoor zijn twee opties mogelijk: I. Een extra ontsluiting maken op de Slotlaan (indien inpasbaar). Dit vergroot de vindbaarheid van parkeerbeleving en vermindert de subjectieve beleving van omrijden. II. Duidelijke bebording richting de parkeergelegenheid (nu moeilijk te vinden voor de incidentele bezoeker), zie bijlage 9. Het bevorderen van de Slotlaan sluit bovendien uitstekend aan bij project uit het Uitvoeringsprogramma Bruisende Binnenstad: Kiosk en Leisure in het Slotpark. Wat betekent dit voor Een verbetering van de parkeerbeleving. Zeker voor regiobezoekers die langer willen blijven, is de parkeerder? dit een aantrekkelijke locatie. De beleving begint bij de parkeergelegenheid en de route naar het centrum biedt veel mogelijkheden om meer te bieden dan winkels (park, natuur, bankjes). Voor parkeerders kan dit een aantrekkelijk alternatief zijn. Wat levert dit op? De maatregelen leveren niet aantoonbaar meer bezoekers op en daaraan gekoppelde opbrengsten op. Een verbeterde bekendheid van deze parkeerlocatie en grotere aantrekkelijkheid verbetert de parkeerbeleving. Er is een kleine kans dat er een verschuiving plaats vindt van bezoekers die nu nog betaald parkeren als de bekendheid van het gratis parkeerterrein toeneemt. Wat kost het? Eenmalige investeringen in de looproute en de bebording. De kosten van de bebording zijn beperkt. De kosten voor de looproute zijn zeer afhankelijk van de daadwerkelijke uitvoering van de looproute. Werk aan de winkel! 13

18 6. Reclame op parkeertickets Wat willen wij Herhaalbezoek stimuleren; ervoor zorgen dat mensen terug komen. bereiken? Wat moeten we daarvoor doen? ten, wordt de kans op herhaalbezoek gestimuleerd. Daarbij kan gedacht worden aan acties Door achterop de parkeertickets (straat én parkeergarages) aantrekkelijke aanbiedingen te prin- waarbij bezoekers tegen inlevering van het parkeerticket (en daarmee dus pas bij een volgend bezoek) korting krijgen op een product bij een specifieke ondernemer. Deze maatregel vraagt samenwerking tussen de ondernemers en de parkeerexploitanten (waaronder de gemeente). Wat betekent dit voor Bezoekers krijgen aantrekkelijke acties voorgeschoteld, waarmee zij worden gestimuleerd om de parkeerder? Oosterhout nog een keer te bezoeken. De acties zullen bijdragen aan een positieve beleving en promotie van de binnenstad. Wat levert dit op? Meer herhaalbezoeken en dus meer bezoekers Wat kost het? De kosten zijn beperkt tot extra drukkosten en het geven van kortingen en/of gratis producten. Een onderling kosten- en verdienmodel, zou ertoe moeten leiden dat het voor de gemeente minimaal kostenneutraal is. Werk aan de winkel! 14

19 4 Verbetersuggesties parkeerexploitatie De gemeente Oosterhout hanteert het beleidsuitgangspunt dat de parkeerexploitatie kostendekkend dient te worden uitgevoerd. De komende jarennemen de kosten sterker toe dan de opbrengsten (als gevolg van de realisatie en exploitatie van parkeergarage Basiliek) en verwacht de gemeente Oosterhout een negatief resultaat op de parkeerexploitatie. Daarom heeft de gemeente Oosterhout, naast de verbeteringen binnen het parkeerbeleid ook gevraagd welke verbeteringen binnen de parkeerexploitatie mogelijk zijn om de betaalbaarheid te waarborgen. De suggesties ter verbetering van de parkeerexploitatie zijn gebaseerd op basis van de begroting 2016 van de gemeente Oosterhout. In onderstaande tabel zijn deze uitgangspunten opgenomen. Post 2016 straatparkeren parkeergarage Basiliek KOSTEN Kapitaallasten Beheer en Onderhoud Parkeercontrole Exploitatie fietsenstallingen Personeelskosten totaal BATEN Kortparkeren Parkeervergunningen naheffingen parkeergarage Basiliek totaal Werk aan de winkel! 15

20 Goudappel Coffeng hanteert als richtlijn voor exploitatiekosten circa 300,- per straatparkeerplaats (betaald parkeren) en 800,- per garageparkeerplaats. Deze bedragen zijn exclusief de kapitaallasten van de bouw van een garage of parkeerverwijssysteem. Parkeerapparatuur is wel binnen deze bedragen opgenomen. Wanneer de kosten uit bovenstaande tabel worden teruggerekend naar kosten per parkeerplaats, bedragen de exploitatiekosten in Oosterhout circa 660,- per straatparkeerplaats en 730,- per garageparkeerplaats 3. De exploitatiekosten van de garageplaatsen ligt dus in lijn met de verwachting. De exploitatie van de straatparkeerplaatsen kost het dubbele ten opzichte van de verwachting. De verbetersuggesties zijn daarom met name hierop toegespitst. De suggesties betreffen: 1. zuivere kostentoerekening; 2. efficiëntie handhaving: digitalisering; 3. efficiëntie handhaving: optimale inzet in relatie tot betalingsgraad; 4. vergroten opbrengsten door tariefsverhoging. Met het doorvoeren van deze verbetersuggesties zullen ook de kosten voor de exploitatie van de straatparkeerplaatsen in lijn met de verwachting liggen. 3 Straatparkeerplaats: / parkeerplaatsen = 657,- per parkeerplaats. Garageparkeerplaats: ,- / 275 parkeerplaatsen = 727,- per parkeerplaats. Werk aan de winkel! 16

21 1. Zuivere kostentoerekening Wat willen wij bereiken? Een kostendekkende parkeerexploitatie door kosten die geen onderdeel uitmaken van het parkeerbeleid en de parkeerregulering niet op te nemen in de parkeerexploitatie. Wat moeten we daarvoor doen? Circa 60% van de kosten die zijn opgenomen binnen de parkeerexploitatie bestaan uit kapitaallasten en het beheer van de fietsenstalling. a. De kapitaallasten betreffen onder andere de kapitaallasten van de nieuwe parkeergarage Basiliek, het parkeerverwijssysteem en de parkeerautomaten. Ook kosten voor realisatie en herinrichting van parkeerterreinen binnen én buiten het gereguleerde gebieden zijn binnen de parkeerexploitatie opgenomen, zoals de kosten voor het herinrichten van het parkeerterrein bij De Warande. De kosten die niet direct te maken hebben met het parkeren in het centrum, zouden vanuit een zuivere kostentoerekening geen onderdeel moeten uitmaken van de parkeerexploitatie, aangezien een sluitende parkeerexploitatie betekent dat deze kosten door de bezoekers aan het centrum zouden worden betaald. b. De kosten voor het beheer van de fietsstalling bestaan voornamelijk uit de kosten voor de personele bezetting. Overdag zijn dit medewerkers van GO! en s avonds na is tevens beveiliging aanwezig. Concreet betekent dit dat in de fietsenstalling Markt op vrijdag- en zaterdagavond tussen uur en uur naast een beheerder ook een beveiliger aanwezig is. De kosten voor het beheer verlagen kan door het sluiten van de fietsenstalling tijdens de dure uren (vrijdag- en zaterdagavond) of tijdens de rustige uren (maandag t/m donderdag). Beide sluitingsmomenten zijn vanuit het fietsbeleid en ruimtelijke ordening niet wenselijk, aangezien de gestalde fietsen dan weer terug op straat komen te staan. Een mogelijke besparing op de parkeerexploitatie kan worden bereikt wanneer de kosten voor de aanwezigheid van beveiliging geen onderdeel uitmaken van de exploitatie. Deze kosten komen namelijk voort uit de keuze dat de personele bezetting van de fietsenstalling als leer/werkplek is uitgevoerd. Wat levert dit op? a. De nu aan de parkeerexploitatie toegerekende kapitaallasten bestaan uit: parkeerregulering (parkeerverwijssysteem en automaten) herinrichting cq aanleg parkeerplaatsen gereguleerd gebied fietsenstallingen parkeergarage Basiliek parkeren buiten centrum * afsluiting binnenstad * gronden * De posten met een * hebben geen directe relatie met de parkeerexploitatie. Het niet toerekenen van deze kosten levert een besparing op van ,- op de parkeerexploitatie. Het betekent echter wel dat deze kosten op een andere plek binnen de gemeentebegroting moeten landen. b. De kosten voor beveiliging (op jaarbasis circa uur) bedragen ,-. Wanneer deze kosten niet meer op de parkeerexploitatie drukken, zullen ze nog wel binnen de gemeentebegroting een plek moeten krijgen. Werk aan de winkel! 17

22 2. efficiëntie handhaving: digitalisering Wat willen wij Besparen van kosten door efficiëntere handhaving en vergunninguitgifte bereiken? Wat moeten we Vanuit handhaving is een traject van digitalisering ingezet. Belparkeren maakte dit noodzakelijk. Mogelijke vervolgstappen hierbij zijn digitalisering parkeervergunning en daarna het in- daarvoor doen? voeren van kentekenparkeren. Met deze digitalisering is besparing op de parkeerexploitatie mogelijk. De gemeente Oosterhout doet er goed aan een businesscase voor dit digitaliseringstraject op te stellen. Vragen die hierbij beantwoord zullen worden zijn onder andere welke vervolgstappen kunnen worden gezet die passen bij de organisatie van de gemeente en de cultuur in Oosterhout zelf. En welk tempo voor het zetten van deze vervolgstappen hoort hierbij. Wat levert dit op? Digitalisering van het parkeerproduct zorgt voor een efficiëntieslag. Kostenbesparingen worden gerealiseerd in: - Vergunningverlening: het is niet langer noodzakelijk jaarlijks de fysieke vergunning te vervangen. - Verdunning in het parkeerareaal: met het invoeren van kentekenparkeren is het mogelijk dat de automaten verder uit elkaar staan, de parkeerder hoeft immers niet terug naar de auto om zijn parkeerticket achter de ruit te leggen. In 2019 zijn de huidige parkeerautomaten afgeschreven. Wat de daadwerkelijk besparing zal zijn, is op basis van de bij ons beschikbare informatie niet te bepalen. 3. efficiëntie handhaving: optimale inzet in relatie tot betalingsgraad Wat willen wij Een optimale verhouding tussen parkeeropbrengsten, naheffingsaanslagen en kosten voor bereiken? parkeercontrole. Wat moeten we De gemeente Oosterhout zet op jaarbasis uur in op parkeercontrole. Dit betekent een daarvoor doen? gemiddelde inzet van 4,2 uur handhaving per 100 parkeerplaatsen per reguleringsuur (de gemeente Oosterhout heeft 57 gereguleerde uren). In 2015 zijn in deze uren circa naheffingsaanslagen en mulderfeiten uitgeschreven, oftewel 0,7 inbare naheffingsaanslag per handhavingsuur. Als richtlijn bij een optimale handhavingsinzet geldt een handhavingsinzet van 3,0 tot 3,3 uur handhaving per 100 parkeerplaatsen per reguleringsuur en het schrijven van 1,0 inbare naheffingsaanslagen per handhavingsuur. Op basis van deze kentallen lijkt de handhavingsinzet in Oosterhout aan de hoge kant; met minder inzet zou hetzelfde resultaat gerealiseerd kunnen worden. Het monitoren van de betalingsgraad is daarbij van belang. Wat levert dit op? Het optimaliseren van de handhavingsinzet sluit bovendien uitstekend aan bij project uit het Uitvoeringsprogramma Bruisende Binnenstad: Transformatie gemeentelijke handhavers naar gastheren. De handhaving kan of met lagere kosten worden uitgevoerd of vanuit naheffingsaanslagen zijn meer opbrengsten te verkrijgen. Op basis van de betalingsgraad kan worden bepaald in welke mate deze maatregel bijdraagt aan een positiever resultaat op de parkeerexploitatie. Werk aan de winkel! 18

23 4. vergroten opbrengsten door tariefsverhoging Wat willen wij Het vergroten van de opbrengsten door tariefsverhoging. bereiken? Wat moeten we De parkeeropbrengsten worden verkregen uit kortparkeren (bezoekersparkeren), naheffingsaanslagen en parkeervergunningen. Het vragen van een tarief uit de fietsenstalling zien wij daarvoor doen? niet als oplossing. De fietsenstallingen zijn geopend met als doel gestalde fietsen uit de openbare ruimte te verwijderen. De ervaring bij andere gemeenten (zoals Breda) leert dat wanneer voor het stallen van fietsen (weer) een tarief wordt gevraagd, een groot deel van de nu gestalde fietsen in de fietsenstalling in de openbare ruimte gaat parkeren. De opbrengsten uit het bezoekersparkeren zijn niet te vergroten; het parkeertarief op straat van 2,- per uur is gevoelsmatig de bovengrens. Voor de parkeervergunning voor bewoners geldt een tarief van 35,40 per jaar voor de eerste auto en 112,20 voor de tweede auto. De kraskaart voor bezoek van bewoners kost 2,-, waarvoor de hele dag geparkeerd kan worden. De tarieven van deze producten zijn over het algemeen bepaald door het verleden en aanpassing is een politieke afweging. De tarieven voor de parkeervergunning zijn in onze optiek niet te laag, hoewel het vergunningtarief voor de eerste auto in relatie tot het uurtarief aan de lage kant is. De kraskaart vinden wij wel goedkoop. Het dagtarief van 4,- of maximale parkeerduur van 4 uur (dus 2,- voor 4 uur) zou hier logischer voor zijn. Wat levert dit op? a. Het verdubbelen van het tarief voor de kraskaarten levert circa op 4. b. Bij een verhoging van het vergunningtarief, bijvoorbeeld met 10% oftewel 3,50 per jaar voor de eerste auto van bewoners, nemen de opbrengsten met circa ,- toe. 4 Berekend op basis van kraskaarten per jaar en een verkoopuitval van 10% als gevolg van verhoging van het tarief. Werk aan de winkel! 19

24 5 Tot slot Om de daling in de bezoekersaantallen aan het kernwinkelapparaat tegen te gaan heeft de gemeente Oosterhout een aanvalsplan opgesteld dat ertoe moet leiden dat de bezoekersaantallen weer gaan stijgen. Onderdeel van dit aanvalsplan is het programma 'Bruisende Binnenstad' met 15 concrete verbeterprojecten. Het huidige parkeerbeleid wordt in dit programma als belangrijk verbeterproject genoemd. Met voorliggend onderzoek hebben wij willen uitdragen dat aanpassing van het parkeerbeleid niet direct zal bijdragen tot de gewenste kentering in de bezoekersaantallen. Wel is het belangrijk om ervoor te zorgen dat het parkeerbeleid geen dissatisfier is, waardoor bezoekers wegblijven of niet meer terugkeren. Parkeerbeleid alleen kan er dus niet voor zorgen dat Oosterhout weer vitaal wordt. Wel hebben wij 6 suggesties gedaan om de sterke punten van het parkeren in Oosterhout te benadrukken en de drempels te verlagen of weg te halen, zodat bezoekers prettig kunnen parkeren: 1. versimpelen van het systeem, de parkeerregulering; 2. gerichte en alleen essentiële informatievoorziening op straat; 3. duidelijke communicatie; 4. horecatarief in parkeergarage Basiliek; 5. rode loper vanaf Slotjesveld; 6. reclame op parkeertickets. Het wegnemen van drempels in het parkeerbeleid draagt bij aan een betere beleving van het binnenstadsbezoek en daarmee past het in het uitvoeringsprogramma Bruisende Binnenstad. Met name door het inzetten op de specifieke doelgroepen als toeristen en regiobezoekers draagt het bij aan de thema s sfeer & beleving en gastvrijheid & service. Voor de gemeente Oosterhout is naast de kentering in bezoekersaantallen, ook de betaalbaarheid van de parkeerexploitatie een belangrijk aspect. Afgezien van het feit dat meer bezoekers een positieve bijdrage zullen hebben op de betaalbaarheid, hebben wij in deze rapportage 4 suggesties ter verbetering gedaan: 1. zuivere kostentoerekening; 2. efficiëntie handhaving: digitalisering; 3. efficiëntie handhaving: optimale inzet in relatie tot betalingsgraad; 4. vergroten opbrengsten door tariefsverhoging. Werk aan de winkel! 20

25 Bijlage 1 Verslagen bijeenkomsten In deze bijlage zijn de verslagen van de drie bijeenkomsten met ondernemers (winkels en horeca) en bewoners opgenomen. Werk aan de winkel! B1-1

26 Deventer Den Haag Eindhoven Snipperlingsdijk 4 Casuariestraat 9a Flight Forum BJ Deventer 2511 VB Den Haag 5657 DC Eindhoven T +31 (0) F +31 (0) Leeuwarden Amsterdam Postbus 161 F. HaverSchmidtwei 2 De Ruyterkade AD Deventer 8914 BC Leeuwarden 1011 AC Amsterdam Gemeente Oosterhout Parkeeronderzoek Bruisende Binnenstad Verslag startoverleg: 8 december 2015, uur Datum Kenmerk Eerste versie 11 december 2015 OTH053/Rta/ Aanwezig: Ondernemers: Dré de Jong, Paul van der Westen, Bert de Haas, Theo Oomen Centrumbewoners: Jos de Bont en Elly van Mook (vastgoedeigenaar), Namens de Gemeente: Marcel Stiefelhagen en Ralf van Haaf Goudappel Coffeng: Tim van Huffelen en Aukje van de Reijt In dit verslag is per agendapunt kort benoemd welke elementen door de aanwezigen zijn aangedragen. Agendapunt 3: Wat voor stad wil Oosterhout zijn? Het centrum van Oosterhout is te groot voor zijn eigen inwoners, het heeft een rol voor de regio (Amerstreek). Ook vanuit Breda en Tilburg (Reeshof) komen de nodige bezoekers. Verder beperkt uit de Drechtsteden. Voorheen had Oosterhout veel goede zelfstandigen / speciaalzaken, daar zit momenteel teruggang in. Oosterhout heeft een sterk overdekt winkelcentrum. Ook staat Oosterhout bekend als bourgondisch waarbij de combinatie met horeca belangrijk is. In de zomer heeft Oosterhout te maken met veel toerisme (campings + Katjeskelder). Het centrum van Oosterhout moet de mogelijkheid bieden om boodschappen te doen, te winkelen en in horeca te verblijven. Deze aspecten dienen elkaar aan te vullen en het parkeerbeleid mag geen beperking voor de combinatie zijn. De belangrijkste doelgroepen voor het centrum komen uit de regio (Amersteek) en Oosterhout zelf; voedingsgebied telt ca inwoners. Andere belangrijk doelgroep zijn de toeristen. Oosterhout moet de regionale positie verstevigen, maar wel in een realistisch perspectief. Alle leegstaande winkelmeters opnieuw invullen, gaat niet lukken. Agendapunt 4: Met welke winkelcentra willen we Oosterhout vergelijken? goudappel@goudappel.nl

27 In de benchmark worden 7 steden betrokken. Etten-Leur, Waalwijk, Roosendaal, Oss en Uden voor de vergelijking om van te leren en Breda en Tilburg als grote buren. Agendapunt 5: Wat vindt u van de klantvriendelijkheid van het Oosterhoutse parkeerbeleid? Parkeertarieven zijn te hoog. Onbekendheid van bezoekers met parkeerlocaties. Zowel qua fysieke locatie als qua regime. Sommige locaties snel vol (vol-ervaring). Vergunningtarief voor bewoners en de kraskaarten zijn naar tevredenheid, tarieven zijn reëel. Aangegeven is dat er te weinig parkeerplaatsen voor vergunninghouders beschikbaar zijn. Bewegwijzering is onduidelijk, ondanks het vrij recent toegevoegde parkeerverwijssysteem. Communicatie over mogelijkheden en tariefstructuren ontbreekt (of is onbekend bij bezoekers én ondernemers). Ook bijvoorbeeld de informatie over belparkeren. Handhaving dient een goede invulling te krijgen, wordt als onvriendelijk ervaren. Dit element wordt in een ander traject uitgewerkt. Aangegeven is dat er voldoende parkeergelegenheid is, maar dat de communicatie hierover beter kan. Verhouding tussen hoogtarief en dagtarief is scheef. Agendapunt 6: Welke maatregelen acht u kansrijk; welke niet? Aangegeven is dat de fietsparkeerkelder onder de markt hoge kosten heeft. Zijn besparingen mogelijk? Sommige parkeermeters hebben niet elke dag inworpen. Is verdunning van het areaal mogelijk? Betere communicatie/visualisatie: richting bezoekers en ondernemers; mensen moeten beter worden geïnformeerd welke mogelijkheden er qua parkeren in Oosterhout zijn. Lager parkeertarief, maar wel met behoud van kostendekkende parkeerexploitatie. Betere bereikbaarheid/vindbaarheid van parkeergelegenheid. Avondregulering is vanuit perspectief van de horeca niet wenselijk. Mogelijkheid voor een gratis periode parkeren, bijvoorbeeld vrijdag tussen en uur en op zaterdag tussen en uur. Agendapunt 7: Planning en vervolgafspraken Volgend overleg: woensdag 6 januari van tot uur. Tijdens deze bespreking presenteert Goudappel Coffeng o.a. de resultaten van de eerste twee stappen (verband parkeertarieven en bezoekersaantallen en de vergelijking van het parkeerbeleid met andere gemeenten). Voor het eindoverleg stuurt de gemeente een datumprikker rond. Deze bespreking zal in de week van 25 januari plaatsvinden. Parkeeronderzoek Bruisende Binnenstad 2

28 Deventer Den Haag Eindhoven Snipperlingsdijk 4 Casuariestraat 9a Flight Forum BJ Deventer 2511 VB Den Haag 5657 DC Eindhoven T +31 (0) F +31 (0) Leeuwarden Amsterdam Postbus 161 F. HaverSchmidtwei 2 De Ruyterkade AD Deventer 8914 BC Leeuwarden 1011 AC Amsterdam Gemeente Oosterhout Parkeeronderzoek Bruisende Binnenstad Verslag tussenoverleg: 6 januari 2016, uur Datum Kenmerk Eerste versie 8 januari 2016 OTH053/Rta/ Aanwezig: Ondernemers: Dré de Jong, Paul van der Westen, Bert de Haas, Theo Oomen Centrumbewoners: Jos de Bont en Elly van Mook Gemeente: Marcel Stiefelhagen en Ralf van Haaf Goudappel Coffeng BV: Annet Dijk, Tim van Huffelen en Aukje van de Reijt Tussenoverleg Tijdens dit tussenoverleg zijn door Goudappel Coffeng haar bevindingen tot nu toe (beantwoording onderzoeksvragen 1 en 2) toegelicht en is bij de aanwezigen gecheckt of met de aanpak voor de vervolgvragen (met name onderzoeksvraag 3) de juiste weg is ingeslagen. De terugkoppeling over onderzoeksvraag 4 (financiën) is onderdeel van het volgende overleg. Dit tussenoverleg is gevoerd op basis van een presentatie. Deze presentatie is bij dit verslag bijgevoegd. In dit verslag zijn de aanvullingen op de bijgevoegde presentatie opgenomen. Onderzoeksvraag 1: Het effect van parkeertarieven Het beeld dat afschaffen van betaald parkeren in Oosterhout niet zal werken, wordt door de aanwezigen gedeeld. Oosterhout heeft veel bewoners in en rond het centrum wonen voor wie parkeren in de buurt van hun huis anders een opgave wordt. Als extra mogelijkheid om met parkeertarieven te variëren, is gesproken over het instellen van gratis perioden tijdens de rustige momenten in de week. Hierbij is door Goudappel Coffeng aangegeven dat deze maatregel een verschuiving van het bezoekmoment oplevert, maar geen extra bezoekers. Hiervoor is een voorbeeld uit de gemeente Nijverdal aangehaald. Dit voorbeeld zal in de eindrapportage aan de presentatie worden toegevoegd. goudappel@goudappel.nl

29 Als aanvulling op sheet 13 is aangegeven dat winkelbezoekers achteraf betalen als prettiger ervaren dan vooraf betalen. Bij achteraf betalen kan rustiger worden gewinkeld. Oosterhout biedt de mogelijkheid om achteraf te betalen in de parkeergarages en met belparkeren. In het verleden is in Oosterhout ook al eens gekeken naar de mogelijkheid om op terreinen achteraf betaald parkeren in te voeren (slagbomen plaatsen). Hiervoor zijn echter geen geschikte terreinen aanwezig. Daarnaast is de gemeente bij plaatsing van slagbomen BTW plichtig en zou dan een deel van de parkeeropbrengsten moeten worden afgedragen. Onderzoeksvraag 2: Oosterhout en de omliggende gemeenten Uit de benchmark blijkt dat het parkeertarief in Oosterhout op straat relatief hoog is in relatie tot de functie van het centrum en het bedieningsgebied. De tarieven in de garages liggen in lijn met de tarieven in de regio. Vanuit de benchmark met de omgeving is een aantal kansen voor verbetering van het parkeerbeleid voor Oosterhout naar voren gekomen. Deze kansen zijn: - het parkeertarief op straat is relatief hoog, verdere verhoging is op dit moment niet aan te bevelen; - eenvoud en eenduidigheid loont, zowel qua tarieven, tijden als verwijzingen; - beperk de keuzestress voor bezoekers. Door de aanwezige ondernemers is aan Goudappel Coffeng nog meegegeven dat het parkeertarief op straat van 2,- per uur irritatie geeft bij de klanten. Een aantal inhoudelijke opmerkingen op de sheets is in de bijgevoegde presentatie verwerkt. Onderzoeksvraag 3: Suggesties ter verbetering Goudappel Coffeng heeft toegelicht dat haar aanpak voor suggesties voor verbeteringen binnen het parkeerbeleid een doelgroepenbenadering betreft: - eerst is bepaald binnen welke doelgroepen groeipotentie aanwezig is; - vervolgens is per doelgroep bepaald wat zij bij een parkeeractie belangrijk vinden; - op basis hiervan zullen de suggesties ter verbetering worden opgesteld. Tijdens deze tussenbijeenkomst zijn deze eerste twee stappen doorlopen. De aanwezigen hadden geen aanvullingen ten aanzien van de doelgroepen waarop ingezet kan worden. Aanvullend op de presentatie zijn de hiernavolgende suggesties voor verbetering besproken: - Voor Oosterhout liggen er kansen om meer in te zetten op de fiets (en fietsparkeren). Landelijk is een trend zichtbaar dat fietsers belangrijk zijn voor bestedingen in het centrum. Het fietsgebruik in Oosterhout (en ook binnen de provincie Noord Brabant) blijft achter bij de rest van Nederland. - Door de aanwezigen is aangegeven dat het parkeertarief zo dicht bij het tarief in Breda ligt dat bezoekers daar eerder naartoe gaan. Als suggestie is gedaan om te bekijken welke drempels Breda heeft voor haar bezoekers en om te zorgen dat deze er in Oosterhout juist niet zijn. - Om horecabezoek te stimuleren om gebruik te maken van de nieuwe parkeergarage Santrijn (geplande opening 22 januari 2016), kan overwogen worden in deze parkeergarage een eenduidig avondtarief te rekenen. Bezoekers betalen bijvoorbeeld eenmaal het uurtarief en kunnen vervolgens de hele avond parkeren. Parkeeronderzoek Bruisende Binnenstad 2

30 Onderzoeksvraag 4: kostenbesparingen Vanuit de ondernemers wordt onderschreven dat het wenselijk is dat een externe partij de parkeerexploitatie van de gemeente doorlicht. Het beeld bij de ondernemers is dat met name de kosten van de parkeerhandhaving aan de hoge kant zijn. Onder de noemer kostenbesparingen wordt niet alleen gekeken naar mogelijkheden om kosten te besparen, maar ook naar mogelijkheden om de inkomsten te verhogen (zonder daarbij de tarieven te verhogen). Parkeeronderzoek Bruisende Binnenstad 3

31 Werk aan de winkel! Hoe een goed parkeerregime bijdraagt aan een vitale binnenstad 6 januari 2016 Annet Dijk-Schepman Tim van Huffelen Aukje van de Reijt Beeld plaatsen ter grootte van dit kader Opzet Inzichten delen onderzoeksvraag 1: het effect van parkeertarieven onderzoeksvraag 2: Oosterhout en de omliggende gemeenten Check and balance Onderzoeksvraag 3: suggesties ter verbetering parkeerbeleid en een vitale binnenstad hoe vitaal is Oosterhout? wat kenmerkt Oosterhout? wat betekent dit? 2 3 Opzet Het belang van parkeertarieven Het effect van parkeertarieven Conclusie 4 Onderzoeksvraag 1: Het effect van parkeertarieven Het belang van parkeertarieven 5 Het effect van parkeertarieven gratis versus betaald tariefsverlaging variatie in parkeertarieven 6 1

32 Het effect van parkeertarieven Het effect van gratis parkeren (1) gemeente Kampen toename parkeerdruk binnenstad modaliteitsverschuiving: meer autogebruik winkeliers: meer auto s, niet meer klandizie gemeente Winschoten klachten m.b.t. lang-parkeerders : parkeerplaatsen zijn al vroeg, veelvuldig en langdurig bezet bezoekers kunnen niet parkeren op parkeerplaatsen nabij winkels en horeca 7 Het effect van parkeertarieven Het effect van gratis parkeren (2) Cardigan (Wales) meer bezoekers en omzetstijging voor winkeliers en horeca 4200 inwoners: regulering als doel of middel? gemeente Den Helder plan vanaf 1 januari 2016, is uitgesteld vooraf al weerstand: bewoners vrezen extra overlast door werknemers, zoals voor de regulering 8 Het effect van parkeertarieven Bezoekgedrag beïnvloeden door gratis parkeren gemeente Harderwijk Houtwalgarage 2 uur gratis parkeren Toename bezetting verschuiving van maaiveld verschuiving van fiets naar auto extra bezoekers uit de regio Positief beeld bij ondernemers en bezoekers Beeld dat het drukker is 9 Het effect van parkeertarieven Bezoekgedrag beïnvloeden door gratis parkeren gemeente Veenendaal Gratis parkeren op zaterdag in 3 gemeentelijke garages Sinds november 2015 nog geen resultaten Eerste indrukken Bezetting hoger Geen massale toeloop, bekendheid matig Onduidelijkheid bij bezoekers Weerstand bij commerciële exploitanten 10 Het effect van parkeertarieven Bezoekgedrag beïnvloeden door gratis parkeren gemeente Sittard-Geleen Tweede uur gratis parkeren in garages Uurtarief omhoog van 1,00 naar 1,50 Geen effecten bekend (sinds 1 sept 2015) NB eerdere proef, waarbij uurtarief werd verlaagd van 1,30 naar 1,00 heeft nauwelijks geleid tot meer bezoekers. 11 Het effect van parkeertarieven Bezoekgedrag beïnvloeden door laag parkeertarief voor korte boodschap gemeente Utrecht half uur parkeren 0,20 (t.o.v. 3,47 per uur) niet meer bezoekers geen wijziging parkeerduur en betalingsbereidheid wel meer autogebruik ten koste van lopen (wijziging op de korte afstand) 12 2

33 Het effect van parkeertarieven Bezoekgedrag beïnvloeden door parkeertarieven te variëren tussen locaties Veel toegepast Effectief bij grote verschillen Effect hangt samen met comfort parkeerlocatie vooraf versus achteraf betalen 13 Het effect van parkeertarieven Bezoekgedrag beïnvloeden door parkeertarieven te variëren naar moment van de week Proeven in Rotterdam en Breda Gestopt moeilijk duidelijk te maken gewenst effect onvoldoende 14 Conclusie Parkeertarieven van beperkte invloed op bezoekersgedrag, en daarmee op bezoekersaantallen winkelomzet Parkeertarieven zijn onderdeel van de economische vitaliteit / attractiewaarde 15 Conclusie Parkeertarieven zijn een gevolg van de noodzaak om te reguleren: Verdelen van schaarste De juiste parkeerder op de juiste plaats Aantrekkelijke openbare ruimte Beïnvloeding van de modal split 16 Parkeertarieven zijn een dis-satifier Lage parkeertarieven trekken niet meer bezoekers Hoge parkeertarieven kunnen bezoekers wel wegjagen Onderzoeksvraag 2: Oosterhout en de omliggende gemeenten 17 Onderzoeksvraag Hoe verhoudt het parkeerbeleid in Oosterhout zich tot andere gemeenten in de regio als het gaat om: hoogte parkeertarieven voor betaald parkeren mogelijkheden om gratis of tegen een gereduceerd tarief te parkeren 'klantvriendelijkheid' van het parkeerbeleid 18 3

34 Functie centrumgebieden met inwoneraantal 19 Hoogte parkeertarieven bovenregionaal bovenregionaal/ regionaal regionaal bovenlokaal lokaal Hoogte parkeertarieven aandeel parkeerders 100%? 0 21 Bepalend: Type centrum Alternatieven Doelgroep Verwachting: Vrij in-elastisch Sterk omslagpunt Mogelijkheden gratis of goedkoop parkeren Meeste regiogemeenten bieden enkele locaties om gratis te parkeren Enkele gemeenten bieden mogelijkheden om tegen een gereduceerd tarief te parkeren beperkte parkeerduur (15 of 20 minuten, Breda, Tilburg en Roosendaal) s avonds en/of weekend (Tilburg en Roosendaal) 22?? parkeertarief Conclusie: hoogte parkeertarieven Uurtarief in Oosterhout op straat relatief hoog in relatie tot functie centrum / bedieningsgebied in garages vergelijkbaar met de regio Nuance uurtarief vrij in-elastisch uurtarief van beperkte invloed op bezoekersgedrag 23 Klantvriendelijkheid parkeerbeleid Gebruiksgemak Duidelijkheid van de Gemeente van het systemen op systeem straat Parkeerverwijssysteem 24 Afstand tot automaten en bestemmingen Loopafstanden tussen parkeervoorzieningen en winkels Kwaliteit en uitstraling parkeervoorzieningen Tilburg Breda :I Oss :I Uden :I Roosendaal :I Oosterhout :I :I Waalwijk :I :I Etten-Leur In iedere gemeente kan met munten, pinpas of telefoon (belparkeren) betaald worden. 4

35 25 Veel informatie- en keuzepunten PRIS Klantvriendelijkheid parkeerbeleid Meeste gemeenten klantvriendelijk parkeerbeleid Aandachtspunten Oosterhout: Parkeerverwijssysteem Eerder verwijzen, met name vanuit Tilburg Veel (te) informatie rondom het centrum Kwaliteit en uitstraling parkeervoorzieningen Verwijzing naar betaalautomaten 26 Parkeerareaal Oosterhout Aanbod vergunninghouders: pp parkeergarage: 905 pp betaald 2,-/uur: 993 pp dagkaart 4,-: 253 pp gratis: 367 pp donderdagmiddag Regulering: Maandag t/m zaterdag: uur Koopavond: uur Santrijn (vergunningh.): ma t/m za uur overall beeld: rustig gratis bij terrein gemeentehuis, druk 29 zaterdagmiddag 30 hoge parkeerdruk op betaalde locaties, dagkaartlocaties rustiger, veel vergunninghoudersstraten rustiger gratis terreinen, rustig Bevindingen Parkeeraanbod ligt versnipperd Onderscheid vergunningen/betaald Veel kleinere, verspreid liggende terreinen Hoge parkeerdruk op: betaalde plaatsen op zaterdagmiddag vergunninghoudersplaatsen s nachts hoog Venstertijd Santrijn afwijkend tov rest centrum Terreinen met dagtarief na 2 uur parkeren, stimuleert gebruik straatparkeerplaatsen. Deze regeling is bedoeld voor: Werknemers in het centrum Dagje winkelen Koopzondag gratis parkeren op straat, betaald in parkeergarage 5

36 Conclusie Aandachtspunten: Parkeertarief Oosterhout op straat relatief hoog, maar parkeertarief is vrij in-elastisch Verbeterpunten: Eenduidig tariefbeleid PRIS uitbreiden naar de inprikkers PRIS ter plaatse vereenvoudigen, nu te veel informatie Betaalautomaten verwijzen 31 Vooruitblik 32 Suggesties ter verbetering Parkeerbeleid en een vitale binnenstad hoe vitaal is Oosterhout? wat kenmerkt Oosterhout? wat betekent dit? 33 Hoe vitaal is Oosterhout? 34 Benchmark economische vitaliteit 35 Benchmark economische vitaliteit vitaal 81 aandacht kwetsbaar Inclusief ranking in top 100 6

37 37 38 Demografie Voorzieningenniveau Zeer vitaal vitaal neutraal kwetsbaar Zeer kwetsbaar Inwonersaantal groeit bovengemiddeld Vergrijzing is sterkst in Oosterhout Besteedbaar inkomen is hoog Inwoners binnen bereik - Na Breda/Tilburg meest in de benchmark Aantal voorzieningen zeer gemiddeld Aandeel recreatieve branches en leisure zeer gemiddeld Oosterhout kent veel grotere centra als concurrent Openingstijden vrijwel gelijk (muv Breda/Tilburg) Gevoeligheid internetbestedingen relatief hoog in Oosterhout Ruimtelijke kwaliteit Bereikbaarheid Belevingsfactor = zeer gemiddeld Geen Wifi beschikbaar (Smart City) Leegstand, relatief hoog in landelijke benchmark, maar regionaal zeer gemiddeld Auto Redelijk Fiets aandeel fietsers is laag Loopafstanden compactheid is zeer gemiddeld (zorgpunt bij toename leegstand) OV-bereikbaarheid is slecht Conclusie: hoe vitaal is Oosterhout? Demografie groei en hoog besteedbaar inkomen is kansrijk. Vergrijzing is een belangrijk gegeven. Voorzieningenaanbod (gevoelig voor Internet) en ruimtelijke kwaliteit is weinig onderscheidend met toenemende leegstand Oosterhout valt in de kwetsbare middenklasse (tussen tafellaken en servet) Veel omliggende steden zijn kwetsbaar, zoals Roosendaal en Waalwijk ook Uden, Oss en Etten-Leur scoren beter 41 Wat kenmerkt Oosterhout? 42 Regionale verzorgingsfunctie als sterke factor 7

38 m² 20% Functie centrumgebieden m² 18% m² 16% m² 16% m² 10% m² 11% bovenregionaal bovenregionaal/ regionaal regionaal bovenlokaal lokaal m² 17% m² 10% Wat kenmerkt Oosterhout Herkomstverdeling hoge koopkrachtbinding Dagelijks: Totale koopkrachtbinding gemeente 92% koopkrachtbinding centrum Oosterhout 36% Niet-dagelijks: Totale koopkrachtbinding gemeente 82% koopkrachtbinding centrum Oosterhout 43% Redenen om Oosterhout niet te bezoeken (BRO) Parkeertarieven in het centrum (45%) Elders ligt handiger op de route (35%) Parkeermogelijkheden in het centrum (28%) Mist een specifieke winkel (21%), diversiteit aan winkels (15%) 44 Wie komt er naar Oosterhout 45 Wie komt er naar Oosterhout 46 26% van buiten Oosterhout (excl. toeristen) 42% van buiten Oosterhout (excl. toeristen) Conclusie: wat kenmerkt Oosterhout? Kracht Overdekt winkelcentrum Regionale functie + toerisme Onderscheiden van Breda (geen directe concurrent) Bourgondische stijl Kapitaalkrachtig Boodschappenfunctie als belangrijke onderlegger 47 Wat betekent dit? Suggesties ter verbetering parkeerbeleid in relatie tot een vitale binnenstad Vanuit doelgroepen redeneren 48 Bedreiging Forse leegstandstoename Vergrijzende bevolking (besteden minder) Sfeer en beleving als kracht relatief minder 8

39 Wat betekent dit? Doelgroepenbenadering Basis: inwoners Oosterhout Weinig extra potentie: koopkrachtbinding is hoog Dagelijkse detailhandel: ook naar wijkcentra (gewenst) Bezoekers uit regio Oosterhout biedt meer dan omliggende kernen Verleiden niet uit te wijken naar Breda Toeristen: vooral behoefte aan duidelijkheid Senioren: behoefte aan comfort en herkenning Horecabezoekers: behoefte aan gemak tijdens bezoekuren 49 Doelgroepenbenadering - regiobezoekers Regiobezoekers zoeken: Gemak en beleving Onderscheidend van eigen dorp, maar ook van Breda Komen niet voor een hele dag, maar relatief doelgericht Dit betekent: Herkenbare parkeerlocaties Snel vinden van beschikbare parkeerlocaties (mogelijk beschikbaar stellen vergunninghoudersplaatsen) Tarief onderscheidend van Breda Heldere informatieverstrekking 50 Doelgroepenbenadering - senioren Oudere leeftijdsgroepen zoeken: Overdekte centra Aanwezigheid MKB-ondernemers Schoon/heel/veilig Duidelijke vindbaarheid Comfortabel parkeren (liefst gratis) Belangrijker dan prijsvoordeel Dit betekent: Helder parkeerverwijssysteem Gemakkelijke en vindbare betaalvoorzieningen Nabij gelegen parkeervoorzieningen Kapitaalkrachtig (tarief in verhouding tot waardering) 51 Doelgroepenbenadering - toeristen Toeristen zoeken: Beleving meer dan winkels Combinatie horeca en winkels Maar ook boodschappen doen op een leuke plek Verblijfsduur verlengen loont Dit betekent: Helder parkeerverwijssysteem volgens customer journey (minder informatie) Duidelijk waar te parkeren (geen onderscheid voor vergunninghouders) Toeristen in garages (lang blijven tegen gereduceerd tarief) Gemakkelijke en vindbare betaalvoorzieningen Tarief minder belangrijk 52 Customer Journey - verbeteren 53 Doelgroepenbenadering - horecabezoek Horecabezoekers zoeken: Daghoreca en avondhoreca Verlengt verblijfsduur Overdag verblijfsduur verlengen Avond gemak en in nabijheid parkeren 54 Dit betekent: Avondhoreca zo laag mogelijk / geen tarieven Duidelijkheid over regulering en tijden Duidelijkheid over betaalmogelijkheden Langer blijven bij voorkeur niet meer betalen 9