Aan de Raad Raad Made, 19 juni 2014

Transcriptie

1 Aan de Raad Raad Made, 19 juni 2014 Agendapuntnummer: 6 Raadsvergadering 3 juli 2014 Onderwerp: Bezuiniging Hulp bij het Huishouden Registratienummer: 14int02508 Casenr: Portefeuillehouder: Bijlagen: Ter inzage: M.F.L.A. van Oosterhout 1. Raadsbesluit 2. Interne Memo 3. Financieel overzicht 1. Ambtelijke coördinatie: MA Steller: H. Stam SAMENVATTING Het rijk kort de uitkering voor Hulp bij het Huishouden (HbH) vanaf 2015 met circa Deze bezuiniging is zo groot dat HbH anders ingericht moet worden. Daarom wordt voorgesteld om vanaf 1 januari 2015 HbH als een algemene voorziening te organiseren aangevuld met enkele maatregelen om de ondersteuning van de meest kwetsbare mensen te waarborgen. Tevens wordt voorgesteld om de korting op de uitkering HbH volledig te verwerken binnen het budget HbH en hieraan geen middelen toe te voegen die de afgelopen jaren bij de uitvoering van Hulp bij het Huishouden zijn vrijgevallen ten gunste van de algemene middelen. VOORGESCHIEDENIS Hulp bij het Huishouden (HbH) is in de gemeente Drimmelen nu een individuele voorziening. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen: - hulp bij het huishouden ofwel schoonmaken van het huis (HbH1) en - hulp bij het huishouden plus ondersteuning bij het organiseren van het huishouden (HbH2). Ongeveer 670 inwoners maken gebruik van deze voorziening (waarvan 125 HbH2). In de Informatieronde van januari 2014 is de raad geïnformeerd over de korting die het rijk vanaf 2015 toepast op de uitkering voor HbH. Daarin zijn ook een aantal scenario s geschetst voor de invulling van deze bezuiniging. In de raadsvergadering van januari 2014 is de Wmo verordening aangepast waardoor van bestaande cliënten HbH de beschikking kan worden aangepast. Hierdoor is het mogelijk gemaakt dat zij na een overgangstermijn van drie maanden ondersteuning ontvangen volgens de nieuwe regels. Inmiddels zijn de voorlopige cijfers over de uitkering voor HbH in 2015 bekend en heeft de Tweede Kamer in april de nieuwe Wmo aangenomen. WAT WILLEN WE BEREIKEN? De bezuiniging perkt de financiële ruimte voor een voorziening HbH fors in. De visie is dat dit ook mogelijk is, omdat een groter beroep wordt gedaan op de eigen kracht van de burger en 14int02508

2 die van zijn sociale netwerk als hij met beperkingen wordt geconfronteerd. Het beleid is er eveneens op gericht dat mensen in die omstandigheden zo lang mogelijk in hun eigen huis kunnen blijven wonen. Een schoon en leefbaar huis is daarvoor een belangrijke voorwaarde. Daarom is het van belang dat als mensen daarbij ondersteuning nodig hebben, maar dat niet zelf kunnen organiseren en niet zelf kunnen betalen, terug kunnen vallen op een voorziening. HOE PAST DIT BINNEN BELEID EN WETGEVING? Het opnieuw vormgeven van de voorziening HbH sluit aan bij het coalitieprogramma op de punten eigen verantwoordelijkheid van de burger, zorg op maat en optimale invulling binnen het beschikbare budget. Het sluit aan bij de visie van de nieuwe Wmo waarin zelfredzaamheid, maatwerk en een sluitende aanpak voor de meest kwetsbare mensen centraal staan. WAT GAAN WE DOEN? Voor HbH is gezocht naar een vorm waarbij binnen het financiële kader recht wordt gedaan aan de uitgangspunten verantwoordelijkheid van de burger, zelfredzaamheid, keuzevrijheid en maatwerk. De ondersteuning dient daar terecht te komen waar ze het meest nodig is. Naar het oordeel van het college kan dit het best worden gerealiseerd door per 1 januari 2015 HbH te organiseren als een algemene voorziening met de volgende aanvullende maatregelen: HbH2 wordt in stand gehouden als maatwerkvoorziening voor cliënten met een complexere ondersteuningsvraag waarin naast huishoudelijke hulp ook begeleiding noodzakelijk is. Cliënten die nu HbH1 ontvangen en geboren zijn voor 1 januari 1930 behouden hun huidige ondersteuning (overgangsmaatregel). Cliënten voor wie HbH noodzakelijk is, maar dit niet zelf kunnen organiseren en betalen, ontvangen een financiële tegemoetkoming. HbH wordt hiermee een voorziening die voor alle inwoners toegankelijk is. Dit voorstel doet recht aan het beleid de zelfredzaamheid te bevorderen, zoveel mogelijk te werken met algemene voorzieningen, cliënten keuzevrijheid te bieden en de noodzakelijke ondersteuning te waarborgen. Cliënten kunnen de relatie met hun huidige zorgaanbieder continuëren. De alfahulpbemiddeling (SWO) lijkt goed inpasbaar. Het instandhouden van HbH2 en het instellen van een overgangsregeling voor de oudste cliënten waarborgt de ondersteuning van de meest kwetsbare mensen. Deze werkwijze betekent dat vanaf 2015 een grote groep cliënten hun huishoudelijke hulp zelf moet organiseren of betalen. Het is afhankelijk van de preciese invulling van de financiële tegemoetkoming hoeveel cliënten die gebruik maken van de algemene voorziening uiteindelijk zelf zullen moeten betalen. Het risico is aanwezig dat cliënten door de veel hogere bijdrage zullen afzien van het gebruik van de algemene voorziening. Het college is zich bewust van deze risico s en wil benadrukken dat HbH onderdeel is van het bredere perspectief van de Wmo waarvan maatwerk en een sluitende aanpak voor de meest kwetsbare mensen belangrijke onderdelen zijn. Het college vraagt ruimte om HbH efficiënter te organiseren. De verwachting is dat er cliënten zijn bij wie er een combinatie is van begeleiding vanuit de HbH2 indicatie en begeleiding vanuit andere zorgfuncties (Awbz-begeleiding, wijkverpleegkundige, maatschappelijk werk). De verwachting is dat hier winst kan worden geboekt zonder dat dit ten koste gaat van de ondersteuning van de cliënt. Daarnaast streeft het college naar eenvoud in de uitvoering van HbH in combinatie met de regeling voor een financiële tegemoetkoming (bijvoorbeeld via een vouchersysteem).

3 WIE ZIJN DE BETROKKEN PARTIJEN? Wmo-platform Het Wmo-platform is betrokken bij de uitwerking van de varianten. Zij hebben daarin geen voorkeur voor één van beide varianten uitgesproken. Wel wil het Wmo-platform aan een regeling voor een financiële tegemoetkoming de voorwaarde verbinden dat deze regeling zeker stelt dat inwoners in hun eigen woning in eigendom kunnen blijven wonen. Voor het geheel van eigen bijdragen of eigen betalingen voor Wmo voorzieningen zou een maximum moeten gelden zoals (nu) door het CAK wordt gehanteerd. Ook wil het Wmo-platform zeker stellen dat maatwerk voor kwetsbare inwoners mogelijk blijft. Een officieel advies over het uiteindelijke voorstel volgt zo spoedig mogelijk. Zorgaanbieders Via een vrijblijvende marktconsultatie is gesproken met een groot aantal zorgaanbieders. Zij hebben daarin een voorkeur uitgesproken voor het dorpsgericht organiseren van HbH. Om efficiënt te kunnen werken verwachten zij een zeker aantal cliënten (100) in een overzichtelijk gebied. Zij hebben voorkeur voor uitwerking van een dergelijke voorziening HbH in een proces van bestuurlijke aanbesteding. Liever zien zij geen social return afspraken opgenomen worden in contracten. SWO Drimmelen SWO is nu een belangrijke partner in de uitvoering van de alfahulpbemiddeling. Zij treffen reeds voorbereidingen voor het oprichten van een algemene voorziening. De gemeente heeft hiervoor in het kader van de aanbesteding HbH 2014 opdracht toe gegeven. Uit informeel overleg blijkt een voorkeur voor een algemene voorziening die zodanig wordt uitgewerkt dat deze voor een groot deel van de cliënten toegankelijk en betaalbaar blijft. Anders zouden veel cliënten kunnen afhaken en de organisatie van een algemene voorziening onrendabel worden. De signaleringsfunctie die SWO heeft naar andere aanbieders van zorg en welzijn komt onder druk te staan. Gemeenten in de regio West Brabant Bij het uitwerken van de varianten voor een nieuwe voorziening HbH is de gemeente ambtelijk opgetrokken met een tiental gemeenten uit de regio West Brabant, waaronder Geertruidenberg, Werkendam en Oosterhout. De gemeente Drimmelen is relatief ver in het besluitvormingsproces. Andere gemeenten zijn nog zoekende naar wat de best passende oplossing is voor hun voorziening HbH in de toekomst. Besluitvorming op korte termijn is noodzakelijk om in 2015 klaar te zijn voor HbH in een nieuwe vorm. WAT ZIJN DE KOSTEN? Financieel Hoe groot de kosten zijn, in financiële zin, is afhankelijk van de wijze waarop de korting op de uitkering wordt verwerkt in het budget. Inmiddels is een voorlopig berekening van de uitkering bekend. Deze zal in 2015 ongeveer 1,8 miljoen euro bedragen ( - 28% ). Hierin is de korting van 40% verwerkt en een correctie toegepast voor inflatie, voor het beleid dat mensen langer thuis blijven wonen en voor de toenemende vergrijzing. Voor de gemeente Drimmelen is in 2014 de uitkering door het rijk 2,5 miljoen euro. De netto uitgaven voor HbH bedragen 2,2 miljoen euro. De afgelopen jaren waren de uitgaven lager dan de integratie-uitkering. Het verschil is als algemeen dekkingsmiddel ingezet en dus ten gunste van het begrotingssaldo gekomen. Bij het volledig verwerken van de korting op de uitkering in het budget HbH wordt het nieuwe budget en zijn verder geen financiële maatregelen nodig. Omdat de overschotten als algemeen dekkingsmiddel zijn ingezet, drukt de korting op de uitkering

4 relatief zwaar op het budget HbH. Vanuit dat perspectief is het een optie om een deel van de korting op te vangen binnen de algemene middelen of de stelpost bestuursakkoord. Het voorstel is de bezuiniging op te vangen binnen het budget HbH. Een argument daarvoor is dat de huidige overschotten aantonen dat het mogelijk is met minder middelen een goede voorziening te realiseren. Daarnaast leidt het ter beschikking stellen van aanvullende middelen tot grotere begrotingstekorten en is het te prematuur om nu al de stelpost in te zetten, omdat er nog onvoldoende inzicht is in de werkelijke kosten van de decentralisaties. Financiële risico s Het beroep op de regeling voor een financiële tegemoetkoming overtreft het budget. Het afschaffen van de (lichtere) HbH1 indicatie kan leiden tot druk om de (zwaardere) HbH2 indicatie toe te kennen. Personele kosten Voor cliënten van de algemene voorziening vervalt indicering en het afgeven van de beschikking. Daarvoor in de plaats komt uitvoering van de financiële tegemoetkoming. De gevolgen voor de formatie dienen nog in beeld te worden gebracht en worden meegenomen in de personele invulling vanaf 2015 in het licht van de transities in het sociale domein. Overige aandachtspunten Er zijn geen subsidiemogelijkheden (onderzocht). Bij implementatie alert zijn op juridische aspecten. WAT ZIJN DE ALTERNATIEVEN? Er zijn enkele alternatieven onderzocht. Deze zijn beschreven in de Interne Memo Uitwerking scenario's bezuiniging op Hulp bij het Huishouden vanaf Het meest ingrijpende alternatief is dorpsgericht organiseren van HbH. In deze variant ontvangt een zorgaanbieder een vast budget voor het uitvoeren van HbH voor cliënten in een dorp of cluster van dorpen. De zorgaanbieder is verantwoordelijk voor een schoon huis en maakt in overleg met de cliënt een zorgplan waarbij de zelfredzaamheid van de cliënt wordt gestimuleerd. Het risico van deze benadering is dat HbH een basale schoonmaakvoorziening wordt en cliënten alsnog kosten moeten maken voor andere diensten zoals bijvoorbeeld wassen en strijken. In deze variant is er weinig keuzevrijheid voor cliënten en omdat één zorgaanbieder een bepaald gebied bedient, zullen veel cliënten te maken krijgen met een andere zorgaanbieder. Een ander alternatief wat is onderzocht, is een algemene voorziening voor alle cliënten (dus zonder een uitzondering te maken voor HbH2 en zonder de overgangsmaatregel voor 85- plussers). Het voordeel van deze benadering is dat er meer financiële ruimte is voor het doen van een financiële tegemoetkoming. In deze variant verliezen alle cliënten hun aanspraak op HbH en dienen ze dit zelf te organiseren of te betalen. Het voordeel van het maken van de uitzonderingen is dat voor de meest kwetsbare groepen de ondersteuning blijft zoals die is. Het scenario om de bezuiniging te realiseren via een generieke versobering van het aanbod is niet te realiseren binnen het financieel kader zonder een aanvaardbaar peil van de voorziening in stand te houden. Bovendient druist deze benadering volledig in tegen de uitgangspunten van het Wmo beleid. Het biedt immers op geen enkele wijze maatwerk. HOE GAAN WE COMMUNICEREN? Cliënten zullen o.a. per brief worden geïnformeerd. Via Iedereen aan zet worden alle burgers geïnformeerd over de aanstaande veranderingen in zorg en maatschappelijke ondersteuning in t Carillon en op de website.

5 WAT IS DE VERVOLGPROCEDURE? Om per januari 2015 operationeel te zijn, zullen de volgende stappen worden gezet: Informeren van cliënten voor 1 augustus 2014 zodat zij ruim voor het ingaan van de overgangstermijn (1 oktober 2014) geïnformeerd zijn. Maken van afspraken en uitwerken van contracten met aanbieders HbH voor 1 oktober 2014 zodat aanbieders tijdig maatregelen kunnen nemen. Uitwerken regeling financiële tegemoetkoming. RESULTATEN OPINIERONDE Het voorstel, zoals hierboven uiteengezet, is besproken in de Opinieronde van 12 juni In de raad lijkt brede steun te bestaan voor de omvorming van HbH naar een algemene voorziening. Er is echter in de breedte van de raad zorg over de consequenties van de beoogde (snelle) overgang naar een algemene voorziening voor burgers en cliënten. Het streven naar het vergroten van de zelfredzaamheid heeft brede steun, maar daarbij dient maatwerk te worden nagestreefd. Er worden om die reden vraagtekens geplaatst bij de overgangsmaatregel voor huidige cliënten van 85 jaar en ouder. Het college waardeert de constructieve houding van de raad en wil zich graag inzetten voor een zachtere landing van de door het rijk opgelegde bezuiniging. Op basis daarvan worden de volgende wijzigingen voorgesteld: Het laten vervallen van de overgangsmaatregel waarin cliënten die nu HbH1 ontvangen en geboren zijn voor 1 januari 1930 hun huidige ondersteuning behouden. Het (eenmalig) vrijmaken van extra middelen om de overgang naar een algemene voorziening meer geleidelijk te doen plaatsvinden: in 2015, in 2016 en in Deze extra middelen voor HbH worden ten laste gebracht van de Reserve Bestuursakkoord. Integrale afweging van dit voorstel dient plaats te vinden bij de behandeling van de kadernota. Het streven is om HbH met ingang van 1 januari 2015 aan te bieden als een algemene voorziening, maar als een zorgvuldige invoering dit noodzakelijk maakt, wordt de ingangsdatum naar een later tijdstip verschoven. De wijzigingen zijn verwerkt in het besluit. Op verzoek van de raad is een extra bijlage toegevoegd met een financieel overzicht waarin bovengenoemde wijzigingen als ook de cijfers van de meicirculaire 2014 zijn verwerkt. Burgemeester en wethouders van Drimmelen, drs. C. Smits Secretaris drs. G.L.C.M. de Kok Burgemeester

6 De raad van de gemeente Drimmelen; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 20 mei 2014; gelet op het voornemen van het rijk met ingang van 2015 de middelen voor uitvoering van Hulp bij het Huishouden substantieel te verminderen; B e s l u i t : 1. Hulp bij het Huishouden met ingang van 1 januari 2015 of zoveel later als nodig blijkt in de gemeente Drimmelen aan te laten bieden als een algemene voorziening met de volgende aanvullende maatregelen: a. HbH2 wordt in stand gehouden als maatwerkvoorziening voor cliënten waarbij naast huishoudelijke hulp ook begeleiding noodzakelijk is. b. Voor cliënten voor wie hulp bij het huishouden noodzakelijk is, maar dit niet zelf kunnen organiseren en betalen wordt een regeling ontwikkeld om hen financieel tegemoet te komen. 2. Het college van burgemeester en wethouders opdracht te geven de uitvoering van Hulp bij het Huishouden, mede in relatie tot andere vormen van ondersteuning en begeleiding, zo efficiënt mogelijk te organiseren. 3. Om de overgang naar een algemene voorziening meer geleidelijk te doen plaatsvinden, worden (eenmalig) extra middelen vrijgemaakt ten laste van de Reserve Bestuursakkoord: in 2015, in 2016 en in Made, 26 juni 2014 de raad voornoemd, Mr. M.J.N. Schuurbiers griffier Drs. G.L.C.M. de Kok voorzitter