HEMOSTASE fysiologie en pathologie

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "HEMOSTASE fysiologie en pathologie"

Lieven Meijer
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 HEMOSTASE fysiologie en pathologie Prof. Dr. Cees Th. Smit Sibinga, FRCP Edin, FRCPath ID Consulting for International Development of Transfusion Medicine (IDTM) University of Groningen, NL

2 ID Consulting 2

3 vraag Wat zijn de vier basis processen van de hemostase? ID Consulting 3

4 fysiologie van de hemostase 1856 Virchov s trias Essentieel voor hemostase zijn 1. Veranderingen aan de vaatwand 2. Veranderingen in de viscositeit van bloed 3. Veranderingen in het stroompatroon van bloed ID Consulting 4

5 fysiologie van de hemostase Schmidt en Morawitz Fibrinogeen wordt enzymatisch omgezet in een fibrinenetwerk door thrombine. Thrombine ontstaat uit een pro-enzym, het prothrombine. ID Consulting 5

6 fysiologie van de hemostase Vier basale processen 1. Vaatwand reactie contractie 2. Primaire hemostase of bloedstelping 3. Secundaire hemostase of bloedstolling 4. Opruimen van het stolsel - fibrinolyse ID Consulting 6

7 fysiologie van de hemostase Vaatwand 1. Integriteit endotheel, collageen, gladde spiervezels 2. Oppervlakte of zeta potentiaal (endotheel) 3. Collageen expositie/contact 4. Spiercontractie (vasoconstrictie) ID Consulting 7

8 fysiologie van de hemostase Bloedstelping (primair) Bloedplaatjes of thrombocytenfunctie - Adhesie aan oppervlak (zeta potentiaal) - Vormverandering (pseudopod vorming) - Aggregatie (reversibel irreversibel) - Release van vesikel/dense body inhoud - Contractie ID Consulting 8

Vormverandering (pseudopod vorming) - Aggregatie (reversibel

9 fysiologie van de hemostase Vesikel/Dense Body inhoud Amines Enzymen serotonine, 5-HT, catecholamines, histamine zure hydrolasen Plaatjes factoren PF 3 en PF4 Eiwitten fibrinogeen, albumine, permeability factor Overige stoffen lipoproteinen, mucopolysacchariden, Ca ++ ID Consulting 9

factoren PF 3 en PF4 Eiwitten fibrinogeen, albumine, permeability

10 fysiologie van de hemostase Bloedstolling (secundair) Stollingseiwitten/factoren - contact activering - extrinsieke cascade - intrinsieke cascade - fibrine vorming ID Consulting 10

11 bloedstelping en bloedstolling Enzymatisch proces waarbij pro-enzymen worden omgezet in actieve enzymen of enzym complexen Matrix voor de enzymcomplexen zijn fosfolipiden (bv cefaline) Katalysator van de processen is Ca ++ (divalent kation) ID Consulting 11

Matrix voor de enzymcomplexen zijn fosfolipiden (bv cefaline)

12 vraag Wat is de essentie van het hemostatisch proces? ID Consulting 12

13 bloedstelping en bloedstolling Essentie omzetting van het dimere fibrinogeen in het polymere fibrine (netwerk) stabilisering door S-bruggen (FSF of factor XIII) Fibrinedraden zijn van belang voor de in groei van fibrocyten wondgenezing/litteken vorming ID Consulting 13

S-bruggen (FSF of factor XIII) Fibrinedraden zijn van belang voor

14 bloedstelping en bloedstolling contact intrinsiek extrinsiek XII XI Complex III VIII + IX weefsel VII fosfolipiden Ca++ Complex II X + V fosfolipiden Ca++ Complex I Prothrombine (II) thrombine XIII (FSF) fibrinogeen (I) fibrine fibrine S ID Consulting 14

Complex II X + V fosfolipiden Ca++ Complex I Prothrombine (II)

15 bloedstelping en bloedstolling Stollingsfactoren I fibrinogeen II prothrombine V pro-accelerine VII pro-convertine VIII anti-hemofilie A factor (complex met von Willebrand factor) IX anti-hemofilie B/Christmas factor X Stuart-Prower factor XI anti-hemofilie C factor/plasma thromboplastine antecedent (PTA) XII Contact of Hageman factor XIII Fibrine stabiliserende factor (FSF) ID Consulting 15

anti-hemofilie B/Christmas factor X Stuart-Prower factor XI anti-hemofilie C factor/plasma

16 bloedstelping en bloedstolling Synthese stollingseiwitten Lever meeste eiwitten (mitochondriaal) Factor II, VII, IX en X (prothrombine complex) zijn vitamine K afhankelijk Vaatwand Factor VIII Nier von Willebrand factor ID Consulting 16

en X (prothrombine complex) zijn vitamine K afhankelijk

17 fibrinolyse Opruimen van het stolsel Enzymatisch proces, intrinsiek en extrinsiek Activering van het pro-enzym plasminogeen, omzetting in het actieve enzym plasmine Proces komt traag op gang, breekt de polymeren af in split of degradatie producten (FDP) Nier produceert een plasmine activator urokinase Streptococcen produceren ook een activator streptokinase ID Consulting 17

gang, breekt de polymeren af in split of degradatie producten (FDP) Nier produceert een

18 bloedstelping en bloedstolling bloedstolling fibrinolyse Intrinsiek of bloed activator Extrinsiek of weefsel activator Intrinsiek of bloed activator Extrinsiek of weefsel activator prothrombine thrombine plasminogeen plasmine fibrinogeen fibrine split producten ID Consulting 18

bloed activator Extrinsiek of weefsel activator prothrombine

19 vraag Waar kunnen defecten van de hemostase toe leiden? ID Consulting 19

20 pathofysiologie van de hemostase Defecten van de hemostase 1. Hereditair/aangeboren 2. Verworven 3. Combinatie Defecten kunnen leiden tot een bloedingsneiging (tekort schieten) of een tromboseneiging (doorschieten) ID Consulting 20

Combinatie Defecten kunnen leiden tot een

21 pathofysiologie van de hemostase Bloedingsneiging Vaatwand Bloedplaatjes capillaire fragiliteit Stollings eiwitten deficienties thrombocytopenie, thrombocytopathie, thrombasthenie (Glanzman) Consumptie coagulopathie Intravasale stolling (DIS) Actieve fibrinolyse (FSF deficientie) ID Consulting 21

22 pathofysiologie van de hemostase Thromboseneiging Vaatwand Bloedplaatjes - defecten (atherosclerose) - thrombocytose, proteine C deficientie Stollingseiwitten - hypercoagulabiliteit, antithrombine III deficientie ID Consulting 22

23 pathofysiologie van de hemostase Aangeboren en verworven defecten Vaatwand - verlies elasticiteit, seniele purpura, Ehlers- Danlos, Vaquez-Osler; - Henoch-Schönlein (anafylaxie), koortsende ziekten; - negatieve eiwitbalans (Cushing), steroid gebruik, seniele ecchymosen; - ziekte van Rendu-Osler; - vitamine C tekort, scorbuut ID Consulting 23

24 pathofysiologie van de hemostase Aangeboren en verworven defecten Bloedplaatjes a. Thrombocytopenie - verhoogde afbraak: immuun bepaald (LE, isoantistoffen; medicamenteus (acetosalicylzuur, chlorothiazide) - verhoogd verbruik: DIS, consumptie coagulopathie - verminderde aanmaak: beenmergdepressie (chlooramfenicol, cytostatica, bestraling); verdringing (metastasen, leukemie) - verdelingseffect: splenomegalie, reuzen hemangioom ID Consulting 24

25 pathofysiologie van de hemostase Aangeboren en verworven defecten Bloedplaatjes b. Thrombocytopathie - erfelijk: von Willebrand-Jürgens, Glanzman, Bernard-Soulier; - verworven: medicamenteus (acetosalicylzuur, indomethacine, pyrazolon derivaten, dextranen); primaire aandoeningen (uremie, paraproteïnemie) ID Consulting 25

26 pathofysiologie van de hemostase Aangeboren en verworven defecten Stollingsfactoren - erfelijk: hemofilie A, B, C, overige stollingsfactor deficienties (soms dubbel FV/FVIII) - verworven: vitamine K deficientie, coumarine derivaten, leverziekten, circulerende anticoagulantia/inhibitoren, verbruik DIS, consumptie coagulopathie ID Consulting 26

27 pathofysiologie van de hemostase Klinisch onderzoek 1. Anamnese (patiёnt en familie) 2. Lichamenlijk onderzoek (inclusief funduscopie) 3. Laboratorium onderzoek: - bloedingstijd - stollingstijd (vol bloed/thromboelastografie) - APTT, PT, TT - stollingsfactoren - fibrinolyse en FDP - thrombocyten telling en functie (adhesie, aggregatie, morfologie) - vaatwand/capillaire fragiliteit ID Consulting 27

Vergelijkbare documenten

beleid bij pre-operatieve stollingsstoornissen

beleid bij pre-operatieve stollingsstoornissen Prof. Dr. Cees Th. Smit Sibinga, FRCP Edin, FRCPath ID Consulting for International Development of Transfusion Medicine (IDTM) University of Groningen, NL