Wat zijn loonheffingen?

Transcriptie

1 I Loonheffingen 1 Wat zijn loonheffingen? Loonheffingen zijn heffingen naar het loon die bij de bron daarvan worden geheven. Het gaat daarbij om de belastingen en premies ingevolge socialeverzekeringswetten die over het loon worden berekend. Een ander kenmerk van loonheffingen is dat zij bij de bron worden geheven, dat wil zeggen bij degene die het loon betaalt. We kennen in Nederland de volgende loonheffingen: loonbelasting; premie volksverzekeringen; premies werknemersverzekeringen; inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet. De loonbelasting is een echte belasting en vormt een voorheffing op de inkomstenbelasting. De overige loonheffingen zijn specifiek bedoeld om de sociale verzekeringen en de zorg te financieren. 2 Loonbelasting Loon is inkomen dat onderdeel uitmaakt van de grondslag voor de inkomstenbelasting. Loonbelasting wordt als voorheffing op de inkomstenbelasting geheven. Dit houdt in dat de werknemer de van hem ingehouden loonbelasting kan verrekenen met de door hem verschuldigde inkomstenbelasting. Omdat de loonbelasting bij de bron wordt geheven, wordt zij ook wel een Loonheffingen 9

2 bronbelasting genoemd. Het loon wordt voor de loonbelasting vrijwel volledig op dezelfde manier vastgesteld als voor de inkomstenbelasting. De werknemer is degene die de loonbelasting moet betalen. Het bijzondere van de loonbelasting is dat degene die het loon betaalt, verplicht is om de belasting op het loon van de werknemer in te houden. Deze wordt dan ook de inhoudingsplichtige genoemd. De inhoudingsplichtige moet de loonbelasting afdragen, waardoor het lijkt alsof hij de belasting verschuldigd is. Dat is niet helemaal het geval: dat is voor het overgrote deel van het loon de werknemer; de inhoudingsplichtige moet die belasting alleen afdragen. Verderop zullen we zien dat ook de werkgever voor een beperkt deel van het loon belastingplichtig is; in dat geval spreken we van eindheffing. De wijze van heffen door middel van inhouding aan de bron is, bezien vanuit de overheid, heel efficiënt. De inning van de belasting over het loon wordt overgelaten aan degenen die aan de geldkraan staan. Daardoor is de kans het grootst dat de belasting die de werknemers moeten betalen ook daadwerkelijk binnenkomt. Een ander voordeel is dat de belasting snel wordt geïnd. Voor de werknemer is het een voordeel dat hij vrijwel ongemerkt belasting betaalt, zonder dat hij zelf actie moet ondernemen. Inhoudingsplichtigen hebben het minste baat bij dit systeem. Zij moeten ervoor zorgen dat zij de regelgeving goed toepassen en dat het geld tijdig bij de overheid binnenkomt. Daar zijn de nodige administratieve lasten mee gemoeid. Voor deze werkzaamheden worden zij niet betaald. Sterker nog, als ze de regels niet goed toepassen kunnen ze met aanzienlijke boetes worden geconfronteerd. 10 Boom Basics

3 In een bepaald aantal situaties wordt de loonbelasting door middel van eindheffing geheven. Dan is niet de werknemer degene die de belasting moet betalen, maar de werkgever (inhoudingsplichtige). 3 Volksverzekeringen Volksverzekeringen zijn: de Algemene Ouderdomswet (AOW); de Algemene nabestaandenwet (Anw); de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ); de Algemene Kinderbijslagwet (AKW). Inwoners van Nederland zijn verzekerd voor de volksverzekeringen. Deze verzekeringen geven recht op: een AOW-uitkering bij nu nog 65 jaar en twee maanden (op termijn 67 jaar); een nabestaandenpensioen als de partner overlijdt; bepaalde voorzieningen bij ziekte; kinderbijslag. De Sociale Verzekeringsbank (SVB) is de instantie die de AOW, de Anw en de AKW uitvoert. Deze beheert de volgende fondsen: het Ouderdomsfonds (AOW); het Nabestaandenfonds (Anw); het Algemeen Kinderbijslagfonds (AKW). De AWBZ wordt niet door de SVB uitgevoerd maar door het College voor zorgverzekeringen (CVZ). Dit beheert het Algemeen Fonds Bijzondere Ziektekosten. Om de AOW, de Anw en de AWBZ te financieren wordt een premie geheven. Dat noemen we de premie volksverzekeringen. Dit gebeurt op basis van het omslagstelsel: met de premies die Loonheffingen 11

4 in een jaar worden geheven, worden de uitkeringen betaald. Het is dus niet zo dat een verzekerde in de loop van de tijd zijn eigen AOW-potje opbouwt. De huidige premiebetalers betalen de uitkeringen van de huidige AOW-gerechtigden en de AOWuitkeringen die die huidige verzekerde in de toekomst krijgt, worden te zijner tijd door de dan beschikbare premieplichtigen betaald. De AKW wordt gefinancierd uit de algemene middelen; dus uit de belastingopbrengst van de staat. De Belastingdienst zorgt voor de heffing en inning van de premie volksverzekeringen. De premie volksverzekeringen wordt geheven op grond van de Wet financiering sociale verzekeringen (Wfsv). De premie volksverzekeringen wordt grotendeels als loonheffing geheven, dat wil zeggen door middel van inhouding. Voor een kleiner deel wordt de premie geheven doordat de Belastingdienst een aanslag oplegt. Dit geldt voor premieplichtigen die niet aan de loonbelasting onderworpen zijn. Voor zover de premie volksverzekeringen door middel van inhouding wordt geheven, gebeurt dit op dezelfde manier als bij de loonbelasting. 4 Werknemersverzekeringen Werknemersverzekeringen zijn: de Ziektewet (ZW); de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO); de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA); de Werkloosheidswet (WW). Werknemers zijn verzekerd voor de werknemersverzekeringen. Dit geldt zowel voor werknemers in de particuliere sector als 12 Boom Basics

5 voor overheidswerknemers (ambtenaren, enz.). De werknemersverzekeringen geven recht op een uitkering bij: ziekte; arbeidsongeschiktheid; werkloosheid. Het UWV is het orgaan dat de werknemersverzekeringen uitvoert. Net als voor de volksverzekeringen zijn voor de verschillende werknemersverzekeringen fondsen ingesteld. Het UWV beheert de volgende fondsen: het Algemeen Werkloosheidsfonds en sectorfondsen (WW); het Arbeidsongeschiktheidsfonds en de Werkhervattingskas (WIA); het Uitvoeringsfonds voor de overheid (Ufo). Om de WIA en de WW te financieren worden er premies geheven. De ZW wordt gefinancierd uit de WW-premie. De Belastingdienst zorgt voor de heffing en inning van de premies werknemersverzekeringen. Ook de premies werknemersverzekeringen worden op grond van de Wfsv geheven. Deze wijze waarop deze premies worden berekend, wijkt af van de wijze waarop de loonbelasting en de premie volksverzekeringen worden vastgesteld. Een belangrijk verschil met de premieheffing volksverzekeringen is dat deze premies wel volledig door de werkgevers verschuldigd zijn. Ze worden dus niet op het loon van de werknemer ingehouden. De heffing vindt verder grotendeels wel op dezelfde manier plaats. 5 Bijdrage Zorgverzekeringswet De Zorgverzekeringswet (Zvw) lijkt op een volksverzekering, maar wordt grotendeels geheven als een werknemersverzekering. Loonheffingen 13

6 De Zvw verplicht iedereen die verzekerd is op grond van de AWBZ om een zorgverzekering af te sluiten bij een zorgverzekeraar. Iemand is dus niet verzekerd op grond van de Zvw maar verzekeringsplichtig. De verzekeringen worden door particuliere ziekte- kostenverzekeraars aangeboden. Om de Zvw te financieren is er een Zorgverzekeringsfonds ingesteld. Dat wordt beheerd door het CVZ. De financiering van de Zvw is op een tamelijk omslachtige wijze geregeld. Iedere verzekerde betaalt in de eerste plaats een nominale premie aan de verzekeraar waar hij zijn verzekering heeft afgesloten. Daarnaast wordt er een inkomensafhankelijke bijdrage geheven waar het Zorgverzekeringsfonds mee wordt gevuld. De werkgever moest deze bijdrage tot en met 2012 inhouden op het nettoloon, maar daarnaast was hij verplicht de bijdrage aan de werknemer te vergoeden. De bijdrage wordt verder geheven volgens de regels van de loonbelasting. Sinds 1 januari 2013 is deze systematiek vereenvoudigd. Vanaf dat moment is de vergoeding die de werkgever aan de verzekeringsplichtige moet geven vervangen door een zelfstandige werkgeversheffing. Deze werkgeversheffing Zvw blijft wel afhankelijk van de hoogte van het inkomen van de verzekeringsplichtige. De verzekeringsplichtige is vanaf dat moment geen inkomensafhankelijke bijdrage meer verschuldigd, althans voor zover de werkgever verplicht is de inkomensafhankelijke bijdrage te betalen. Voor sommige aan de Wet LB onderworpen verzekeringsplichtigen bijvoorbeeld de dga en gepensioneerden geldt dat de werkgever geen inkomensafhankelijke bijdrage verschuldigd is. In die gevallen dient de werkgever de door de verzekeringsplichtige verschuldigde inkomensafhankelijke bijdrage op het nettoloon in te houden. 14 Boom Basics

7 Indien de verzekeringsplichtige niet aan de Wet LB is onderworpen, dan wordt de inkomensafhankelijke bijdrage geheven samen met de inkomstenbelasting. In dat geval wordt de bijdrage verder geheven volgens de regels van de inkomstenbelasting. 6 Relatie met de inkomstenbelasting De loonbelasting wordt geheven over het loon en kan worden verrekend met de aanslag inkomstenbelasting. Als iemand vrijwel alleen looninkomsten heeft, zal een aanslag inkomstenbelasting meestal niet meer hoeven te worden opgelegd. In die situaties is de loonbelasting niet alleen een voorheffing, maar pakt deze belasting feitelijk uit als een eindheffing. In de volgende gevallen wordt toch een aanslag inkomstenbelasting opgelegd: Er is, na verrekening van de voorheffingen, meer dan 45 inkomstenbelasting verschuldigd. Er is een voorlopige teruggaaf vastgesteld. De belastingplichtige heeft binnen een bepaalde voorschreven termijn aangifte inkomstenbelasting gedaan (art. 9.4 Wet IB). Als méér loonbelasting is ingehouden dan aan inkomstenbelasting verschuldigd is, heeft de belastingplichtige er belang bij dat hij aangifte kan doen. Hij doet dan een aangifte op verzoek, bijvoorbeeld via een T-biljet. Hij moet dan wel recht hebben op een teruggaaf van meer dan 14 (art. 9.4 lid 5 Wet IB). Zoals in nr. 2 aangegeven, wordt loonbelasting in een bepaald aantal situaties formeel als eindheffing geheven. Dit is het geval als de loonbelasting van de werkgever wordt geheven. Dat is dus Loonheffingen 15

8 een andere situatie dan die waarin de loonbelasting feitelijk eindheffing is. Indien de loonbelasting formeel als eindheffing wordt geheven, dan wordt het loon niet meer met inkomstenbelasting belast (art Wet IB). Deze eindheffing kan dan ook niet als voorheffing worden verrekend (art. 9.2 lid 1 onderdeel a Wet IB). Alleen geheven loonbelasting kan als voorheffing worden verrekend (art. 9.2 lid 1 onderdeel a Wet IB). Ingehouden loonbelasting wordt in principe als geheven loonbelasting aangemerkt. Ook loonbelasting die door middel van een naheffingsaanslag wordt geheven, wordt in dit kader als geheven beschouwd. Dit is anders als de naheffing door middel van eindheffing heeft plaatsgevon- den. Voor de inkomstenbelasting is het belastbare loon onderdeel van het belastbare inkomen uit werk en woning (art. 3.1 lid 2 onder b Wet IB). Voor de vraag wat onder loon moet worden verstaan, sluit de inkomstenbelasting bij de loonbelasting aan (art Wet IB). Op deze regel bestaat een klein aantal uitzonderingen, zoals bijvoorbeeld voor fooien (art Wet IB) en uitkeringen op grond van bepaalde buitenlandse pensioenregelingen (art onder b en c Wet IB). Zoals hiervoor aangegeven, is eindheffingsloon vrijgesteld voor de inkomstenbelasting (art Wet IB). 16 Boom Basics