Voorwoord. Geachte raad,

Transcriptie

1 Voorwoord Geachte raad, In februari 2016 namen we afscheid van Wilke Dekker en later in het jaar ook van Annelies van der Kolk. Na een zorgvuldig doorlopen procedure kon de burgemeesterspost in Renswoude weer definitief worden ingevuld. Op 27 september werd ondergetekende op feestelijke wijze geïnstalleerd. Ook werd afscheid genomen van de oude website en werd het logo opgepoetst. Verder zijn in 2016 diverse projecten opgestart. Zo is de herstructurering van de Taets van Amerongenweg opgepakt en is een begin gemaakt met het proces om te komen tot een omgevingsvisie. Ook zijn de huisvesting van de brandweer, gemeentewerken en gemeentehuis onderzocht was ook het eerste jaar dat de belastingheffing en inning in Renswoude door de gemeente Veenendaal is uitgevoerd. Na wat aanloopproblemen, kunnen we met tevredenheid terugkijken. Door spreekuren in Renswoude te organiseren konden onze inwoners dichtbij antwoord krijgen op hun vragen. Daarnaast zijn diverse wetten en regels aangepast of ingevoerd die grote gevolgen hebben op de bedrijfsvoering van de gemeente. Bijvoorbeeld de Wet Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving die gemeenten verplicht de basistaken op het gebied van milieu onder te brengen bij een regionale uitvoeringsdienst. Aanpassing Wet Bescherming Persoonsgegevens waardoor gemeenten verplicht zijn een Privacy Officer aan te stellen en alle processen te screenen op het zorgvuldig gebruik van persoonsgegevens. Er zijn ook nadere eisen gesteld ten aanzien van de informatiebeveiliging van gemeenten op dit moment worden er jaarlijks al een aantal audits uitgevoerd o.a. bij de G.B.A.; de B.A.G. en de Digi-D. De komende jaren zullen deze audits voor steeds meer bedrijfsprocessen vereist zijn. Om dit in goede banen te leiden dient elke gemeente een Chief Information Security Officer ( CISO ) aan te stellen. Het besluit dat gemeenten ook onder de Vennootschapsbelasting vallen, waardoor een derde administratie moet worden gevoerd. Allemaal ontwikkelingen die ingrijpen op onze bedrijfsvoering. In deze jaar leggen wij verantwoording af over de besteding van de middelen die door uw raad beschikbaar zijn gesteld. Ook 2016 kunnen we afsluiten met een positief resultaat. Enerzijds heeft dit te maken door ontwikkelingen die buiten onze invloedsfeer liggen, echter zijn wij ook dit jaar zorgvuldig omgegaan met hetgeen ons ter beschikking is gesteld 5

2 Voorwoord Voor u ligt de jaar 2016 van de gemeente Renswoude. In deze jaar wordt aangegeven hoe het jaar 2016 financieel gezien verlopen is. Ook worden de belangrijkste verschillen toegelicht tussen de lasten en baten zoals die waren begroot en zoals die zijn gerealiseerd. Deze verschillen kunnen worden veroorzaakt door factoren waar we als gemeente wel direct of indirect invloed op hebben, maar ook door factoren waar we als gemeente geen enkele invloed op hebben. Een voorbeeld van een factor waar we wel invloed op hebben is het wel of niet inhuren van extern personeel. Een voorbeeld van een factor waar we als gemeente geen invloed op hebben is een al dan niet strenge winter. Een strenge winter kan er toe leiden dat de kosten van gladheidsbestrijding aanzienlijk hoger zijn dan was begroot. Ook een mee of tegenvallende algemene uitkering uit het gemeentefonds is een factor waar we als gemeente geen invloed op hebben, maar die van grote invloed kan zijn op het uiteindelijke resultaat. Het resultaat over het boekjaar 2016 bedroeg ,-- Dit resultaat wijkt nog al af van de resultaten van de laatste jaren. De belangrijkste reden van deze afwijking is het feit, dat we ten gevolge van een wijziging va de B.B.V,. voorschriften vanaf 2016 verplicht zijn tussentijds winst te nemen op grondexploitatie projecten die voor een aanzienlijk deel gerealiseerd zijn. De consequentie hiervan is, dat we in 2016 een tussentijdse winst moeten nemen op complex Beekweide van ,-- en op complex Groot Overeem van ,--. Deze winstnemingen zorgen ervoor dat het resultaat over 2016 aanzienlijk afwijkt van de resultaten van de afgelopen jaren. Het resultaat over 2016 is verder beïnvloed door factoren die we direct of indirect beïnvloed hebben, maar ook door factoren waar we totaal geen invloed op konden uitoefenen, zaken die ons min of meer overkomen zijn. In het algemeen kan worden geconstateerd, dat er sprake is geweest van een goede begrotingsdiscipline. Op de meeste functies hebben de uitgaven het begrote bedrag niet overschreden. In de gevallen waar dit wel het geval was, is deze overschrijding bijna altijd gecompenseerd door een onderschrijding op een andere functie binnen het programma of door een verhoging van de baten op dit programma. Het jaar 2016 was het tweede jaar dat de gemeente verantwoordelijk was voor een aantal extra taken op het terrein van WMO en jeugdhulp. Gebleken is dat de gemeente Renswoude een bedrag van ,-- minder aan WMO heeft uitgegeven, dan hier voor van het Rijk is ontvangen. Dit bedrag is toegevoegd aan de Reserve WMO en heeft dus het resultaat niet beïnvloed. De uitgaven ten behoeve van Jeugdhulp en Jeugdzorg waren ,-- lager dan de bijdrage die we hiervoor van het Rijk hebben ontvangen Dit bedrag is toegevoegd aan de Reserve Jeugdzorg, dus ook dit heeft geen in vloed gehad op het resultaat. Hieronder laten we het effect zien op het resultaat van factoren die niet rechtstreeks door ons te beïnvloeden waren. 6

3 Voorwoord Rekeningresultaat ,-- Lagere uitgaven subsidie leerlingenvervoer , ,-- Terugvordering Wet werk en bijstand , ,-- Vrijval voorz.dub.deb.sociale zaken , ,-- Hogere opbrengsten bouwleges , ,-- Hogere alg.uitk.gemeentefonds , ,-- Tussentijdse winstneming Beekweide , ,-- Tussentijdse winstneming Groot Overeem ,-- Rekeningsaldo na correctie incidentele factoren ,-- Ook voor de factoren, die we wel kunnen beïnvloeden, geldt, dat deze niet elk jaar op dezelfde wijze zijn te beïnvloeden. We kunnen bijvoorbeeld besluiten een bepaalde vervanging of groot onderhoud van iets in een bepaald jaar nog niet te doen, maar er komt een moment, dat we dat niet langer uit kunnen stellen. 7

4 Inleiding Hierbij ontvangt u de jaarstukken Op deze jaarstukken is het Besluit Begroting en Verantwoording ( B.B.V.) van toepassing. De accountantsverklaring is niet in dit jaarverslag opgenomen, maar wordt separaat meegezonden. De jaarstukken 2016 bestaan uit: a. Het jaarverslag. b. De jaar. Het jaarverslag bestaat uit: a. de programmaverantwoording. b. de paragrafen. De jaar bestaat uit: a. de balans en de toelichting op de balans. b. de programma. In de Programmabegroting 2016 werd per programma geprobeerd een antwoord te geven op de volgende vragen: 1. Wat willen we bereiken? 2. Wat gaan we daarvoor doen? 3. Wat mag het kosten? In de programmaverantwoording 2016 wordt per programma antwoord gegeven op de volgende vragen: 1. Wat hebben we bereikt? 2. Wat hebben we daarvoor gedaan? 3. Wat heeft het gekost? Tevens worden hier per programma de belangrijkste afwijkingen tussen begrote en de gerealiseerde bedragen toegelicht. In een dualistisch stelsel stuurt de raad op hoofdlijnen en is het college van burgemeester en wethouders belast met de uitvoering. Vandaar dat u in de jaarstukken 2016 geen gedetailleerd overzicht van uitgaven en inkomsten per subfunctie meer aan-treft. Ook de bijlagen renteomslag, be uitkering gemeentefonds, be uurtarief openbare werken, overzicht personeelssterkte en personeelslasten, overzicht kapitaallasten, de staat van reserves en voorzieningen en het overzicht langlopende geldleningen zijn hierin niet opgenomen. 8

5 Leeswijzer Hoe moet de Programmaverantwoording worden gelezen? Onder het nummer en de titel van het betreffende programma treft u eerst de doelstelling van dit programma aan. Daar onder is een overzicht vermeld van de functies die deel uitmaken van dit programma. In dit overzicht is het saldo van baten en lasten per functie aangegeven. In de kolom Primitieve staat aangegeven, wat het saldo van baten en lasten van deze functie was in de oorspronkelijke begroting In de kolom staat vermeld of en op welke wijze de op deze functie begrote bedragen zijn gewijzigd door middel van een begrotingswijziging. In de kolom is aangegeven wat het saldo van baten en lasten van deze functie in de jaar is. Onder de titel Wat hebben we bereikt? staat vermeld welke doelstellingen die tot dit programma behoren in 2016 zijn bereikt. Onder Wat hebben we daarvoor gedaan? staat aangegeven wat we hebben gedaan om die doelstellingen te bereiken. Onder Wat heeft het gekost? staat in de kolom begrotingsjaar voor wijziging aangegeven wat de totale baten, de totale lasten en het financiële resultaat op dit programma waren in de oorspronkelijke begroting In de kolom begrotingsjaar staat aangegeven wat de baten, de lasten en het saldo van de begroting waren nadat de begrotingswijzigingen zijn verwerkt. In de kolom begrotingsjaar staat aangegeven wat de totale baten, de totale lasten en het financiële resultaat van dit programma was in We hebben geprobeerd in deze jaar tegemoet te komen aan de wensen van de gemeenteraad, door in de programma niet per hoofdstuk een heel stuk tekst achter elkaar op te nemen. We hebben de hoofdstukken opgeknipt in functies en per functie aangegeven, wat, de primitieve begroting was, wat de begroting was en wat de werkelijke lasten of baten waren. Vervolgens hebben we per functie aangegeven hoe het komt dat de jaar afwijkt van de begroting. Renswoude, juni Burgemeester en wethouders van Renswoude, De secretaris, De wnd.burgemeester, J. van Dijk P. Doornenbal-Van der Vlist 9

6 Kostenplaatsen Kostenplaats 2 De werkelijke uitgaven op kostenplaats 2 waren ,-- lager dan de geraamde uitgaven. De geraamde uitgaven bedroegen ,-- en de werkelijke uitgaven ,--. De werkelijke uitgaven waren ,-- lager dan het bedrag dat in de primitieve begroting was geraamd. De lasten op het onderdeel medewerkers bouw- en woningtoezicht bleven ,-- beneden de. De salariskosten waren nagenoeg gelijk aan het geraamde bedrag. Aan reis-en verblijfkosten, cursussen en overige personeelslasten was totaal 3.500,-- geraamd, op deze posten werden geen uitgaven gedaan. Ook op de post Personeelslasten derden, waar ,-- voor was geraamd, werden geen uitgaven gedaan. De lasten in verband met inhuur van personeel ten behoeve van handhaving zijn rechtstreeks op functie 822 verantwoord. De reden hiervan is, dat wanneer deze kosten hier zouden zijn verantwoord, zouden ze doorwerken in het tarief en daardoor terecht komen op alle functies waar de afdeling bouw en woningtoezicht tijd aan besteed. Door deze lasten rechtstreeks op functie 822 te verantwoorden, blijkt duidelijker dat deze inhuur van personeel echt voor handhaving is ingezet. De werkelijke lasten van medewerkers milieutoezicht waren 1.426,--lager dan de geraamde lasten. Ook hier werden geen uitgaven gedaan ten behoeve van cursussen en overige personeelslasten. De werkelijke lasten van administratieve ondersteuning waren ,-- lager dan was begroot. Eén part-time medewerkster werkt gedeeltelijk ter administratieve ondersteuning van de afdeling omgevingsbeheer en gedeeltelijk op het secretariaat op het gemeentehuis. Met ingang van 2016 hebben we een nieuw pakket voor de salarisadministratie in gebruik genomen. Via dit pakket is het mogelijk de uren van één medewerkster te verdelen over meerdere functies. In het verleden werden eerst alle uren van deze medewerkster op administratieve uren omgevingsbeheer geboekt en vervolgens doorberekend aan het secretariaat. De personeelslasten van de buitendienst omgevingsbeheer waren ,-- hoger dan was begroot, dit komt met name door dat we ten gevolge van een uitspraak van het College van beroep, een in 2013 ontslagen medewerker, weer in dienst moesten nemen. Hier was in de begroting geen mee gehouden. Aan cursussen werd 3.027,-- minder uitgegeven dan begroot. De lasten van het gebouw van omgevingsbeheer waren ,-- lager dan was geraamd. De schoonmaakkosten waren 9.175,-- lager dan was begroot. Dit komt met name door nieuwe afspraken die zijn gemaakt en een efficiëntere inzet van het schoonmaakbedrijf. De kosten van onderhoud bleven 2.501,-- onder de. De kosten van vervoermiddelen waren 4.594,-- lager dan de begroting. Via de 4 e begrotingswijziging 2016 was de post onderhoud vervoermiddelen verhoogd met 3.890,-- via deze begrotingswijziging is tevens besloten eenzelfde bedrag ten laste van de onderhoudsreserve te brengen. De lasten van verzekeringen bleven 1.252,-- onder de. De doorbelaste kosten aan het Woningbedrijf waren 6.256,-- lager dan was begroot, deze doorbelasting vindt plaats aan de hand van het aantal werkelijk bestede uren. 10

7 Kostenplaatsen Wel wijkt het aantal uren dat werkelijk aan een bepaalde functie is besteed hier en daar af van het aantal uren dat begroot was hieraan te besteden. In een aantal gevallen is dit een gevolg van weersomstandigheden, bijvoorbeeld bij gladheidsbestrijding en plantsoenonderhoud. Kostenplaats 3 De werkelijke uitgaven op kostenplaats 3 waren ,-- lager dan de begrootte uitgaven op deze kostenplaats. De kosten die op kostenplaats 3 worden verantwoord zijn vooral kosten van het ambtelijk apparaat en bedrijfsvoering. Dit geeft aan dat het ambtelijk apparaat zeer kostenbewust met zaken is omgegaan en alleen de kosten heeft gemaakt die absoluut noodzakelijk waren. Aan kosten van representatie werd in ,-- meer uitgegeven dan was geraamd. Dit komt o.a. door de bijeenkomsten met het personeel ter gelegenheid van het afscheid van de burgemeesters Dekker en Van der Kolk. De lasten van secretariepersoneel waren 3.988,-- lager dan was begroot. De salarislasten waren 2.568,-- lager dan begroot. De overige personeelslasten waren 3.472,-- hoger dan was geraamd. Deze overschrijding werd onder andere veroorzaakt door het RI&E onderzoek. Elk bedrijf is wettelijk verplicht een actuele risico inventarisatie en- evaluatie met bijbehorend plan van aanpak te hebben waarin wordt onderzocht of de werkzaamheden en werkomstandigheden gevaar en/of schade aan de gezondheid van de medewerkers kunnen opleveren. De uitgaven ten behoeve vorming en opleiding en ondernemingsraad waren 2.688,- lager dan was begroot. De lasten van het gemeentehuis waren nagenoeg gelijk aan de, zodat nadere toelichting hier achterwege kan blijven. Aan meubilair en overige inventaris gemeentehuis werd 3.031,-- minder uitgegeven dan was begroot. De algemene kosten van de administratie bleven ,-- onder de. De inhuur van personeel van derden was 7.068,-- lager dan was begroot. Aan onderhoud van computerapparatuur werd ,-- meer uitgegeven dan was begroot. Dit komt enerzijds door de aansluiting op het NHR. ( Nieuw Handels Register ) bij de Kamer van Koophandel. Alle overheidsorganen moeten een digitale aansluiting hebben op dit register, zodat wijzigingen die door bedrijven worden doorgegeven aan de Kamer van Koophandel automatisch worden verwerkt in de data bestanden van de betreffende overheden. De kosten van deze aansluiting bedroegen 7.368,--. Anderzijds worden deze hogere uitgaven veroorzaakt door een nieuw pakket ten behoeve van de BAG ( Basis Administratie Adressen en Gebouwen ). Ons pakket dat wordt gebruikt ten behoeve van de BAG werd nog gehost door de gemeente Barneveld. De gemeente Barneveld heeft ons echter aangegeven, deze dienstverlening te willen beëindigen. Per 1 januari 2016 zijn we met ons belastingpakket overgegaan van Barneveld naar Veenendaal, waardoor dit nog het enige pakket was dat door de gemeente Barneveld voor ons werd gehost. We hebben daarom onderzocht op welke wijze we ons BAG. pakket zouden kunnen verplaatsen van Barneveld naar Veenendaal. Er waren twee mogelijkheden het huidige pakket van Vicrea verplaatsen naar Veenendaal of overgaan naar het BAG. pakket van Centric en de grafische applicaties van NedGraphics, zodat we aansluiten bij de applicaties die Veenendaal gebruikt. In het najaar van 2016 werden we geconfronteerd met het nieuwe beleid van Vicrea, waarbij de licentiekosten met meer dan 200 % worden verhoogd. Landelijk is hier veel over te doen, er zijn zelfs vragen in de Tweede Kamer over gesteld. Gezien deze ontwikkeling hebben we er voor gekozen over te 11

8 Kostenplaatsen stappen naar het BAG. pakket van Centric en de geografische oplossing van NedGraphics. Het voordeel hiervan is dat we aansluiten bij de werkwijze van Veenendaal, waardoor het beheer van deze pakketten voor Veenendaal gemakkelijker en voor ons goedkoper wordt. We moeten wel éénmalig investeren in nieuwe pakketten, maar vervolgens worden de jaarlijkse lasten lager. In 2016 is een bedrag van ,-- uitgegeven ten behoeve van deze nieuwe pakketten. De kosten van archief en kadaster bleven ,-- onder de. De geraamde kosten ter uitvoering van de archiefwet werden nog niet gemaakt in Door langdurige ziekte van onze archiefmedewerkster zijn we hier nog niet aan toe gekomen. De kosten van de externe accountant zijn 3.095,-- hoger dan was geraamd. Deze extra kosten worden veroorzaakt door de extra werkzaamheden die zijn verricht met betrekking tot de inventarisatie ten behoeve van de vennootschapsbelasting. De lasten van website, communicatie en informatievoorziening bleven ,-- onder de begroting. De uitgaven ten behoeve van het onderhoud van digitale bestanden bleef ,-- onder de, ook werden er in 2016 geen uitgaven gedaan ten behoeve van het beveiligingsplan informatie voorzieningen, hiervoor was ,-- geraamd. De baten op de post secretariepersoneel die op kostenplaats 3 werden verantwoord waren ,-- lager dan was begroot. De vergoeding voor diensten van het ambtelijk apparaat die werd doorberekend aan het Woningbedrijf was 8.619,--lager dan was begroot. Er wordt een vast bedrag per huurwoning doorberekend voor de dienstverlening door omgevingsbeheer en de overige diensten. Doordat de totale lasten van deze kostenplaats ,-- lager waren dan was begroot en de overige baten op deze kostenplaats ,-- lager waren dan was geraamd, was het nadelig exploitatieresultaat van deze kostenplaats ,-- lager dan was begroot. Het gevolg hiervan is dat er ook een bedrag van ,-- minder behoeft te worden doorbelast via de kosten verdeelstaat bestuursapparaat aan de functies van de gewone dienst. 12

9 Programma 0 Algemeen bestuur De doelstelling van dit programma was het streven naar een optimale dienstverlening aan de burgers, doelmatig en efficiënt. Verder zou er sprake moeten zijn van een volledige en tijdige communicatie en voorlichting. Op dit programma hebben de onderstaande functies betrekking: Functienummer Omschrijving Primitieve 001 Bestuursorganen , , , Bestuursondersteuning , , , Burgerzaken , , , Baten burgerlijke stand , , Bestuurlijke samenwerking , , , Bestuursondersteuning raad en rekenkamer , ,, ,-- Totaal programma , , ,-- Wat hebben we bereikt en wat hebben we daarvoor gedaan? Bestuurlijke organisatie / bestuurlijke samenwerking De samenwerking binnen het verband van Regio FoodValley verloopt in algemene zin goed. Inmiddels kunnen duidelijk twee sporen in deze samenwerking worden onderscheiden: de strategische samenwerking tussen de drie O s (Onderwijs, Ondernemers en Overheid) binnen de Regio FoodValley. Daarnaast is er de intensieve samenwerking tussen de gemeenten in Regio FoodValley op het gebied van de uitvoering van de jeugdzorg voor wat de bovenlokale taken betref en is ook de uitvoering van de basismobiliteit opgepakt. De samenwerking met de gemeenten Veenendaal en Rhenen verloopt organisch. Bij de uitvoering van de decentralisaties wordt intensief gebruik gemaakt van de kennis en capaciteit bij de gemeente Veenendaal. Ook op het gebied van ICT wordt intensief samengewerkt. Sinds 1 januari 2016 worden ook de belastingtaken door de gemeente Veenendaal uitgevoerd. Regio FoodValley We willen een economisch sterke regio FoodValley waarbij de focus ligt op samenwerking met het midden- en klein bedrijf en kennisinstellingen. Voor de Triple Helix samenwerking is een Strategische Agenda Van denken naar doen vastgesteld en het Uitvoeringsprogramma Triple Helix Regio FoodValley opgesteld. Regio FoodValley heeft van de provincies Gelderland en Utrecht steun verkregen voor de Uitvoeringsagenda. Er zijn inmiddels elf projecten van regiogemeenten in uitvoering gebracht. Bestuurlijk gezien wordt de Triple Helix samenwerking versterkt door grote steun voor de Strategische Agenda. De samenwerking is destijds vastgelegd in een nieuwe gemeenschappelijke regeling. Er zijn afspraken gemaakt tussen de gemeenteraden en de regiocommissie over het vergroten van de betrokkenheid bij Regio FoodValley. 13

10 Programma 0 Algemeen bestuur Op basis van werkplannen is een aantal projecten in uitvoering. Via informatiebijeenkomsten en evenementen worden de gemeenteraden en andere partijen op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen. Communicatie Om de inwoners van Renswoude nog beter te bedienen en te informeren is er in 2016 hard gewerkt aan de realisatie van een vernieuwde website, een nieuwe herkenbare eigentijds beeldmerk/huisstijl en een eigen facebookpagina. Begin juli was het zover en konden alle drie in gebruik genomen worden. Met de vernieuwde website is het voor inwoners gemakkelijker om de gewenste informatie te vinden en een aantal meldingen/aanvragen te doen. Het gebruiksgemak stond voorop bij de ontwikkeling van de website. De vernieuwde website wordt op de verschillende devices goed weergegeven. Ook door de verbeterde zoekfunctie is het voor de inwoners nog gemakkelijker geworden om iets te vinden. Ook door de inzet van een eigen facebookpagina proberen we de inwoners nog beter en vaker te informeren. Uiteraard blijven we ook gebruik maken van de Heraut. Hierin staan de verplichte gemeentelijke publicaties en ook de algemene informatieve artikelen/persberichten. Om het wonen en recreëren in Renswoude lokaal en regionaal extra onder de aandacht te brengen is eind september de promotiecampagne Zo doen we dat gelanceerd. Wat heeft het gekost? begrotingsjaar voor wijziging begrotingsjaar na wijziging begrotingsjaar Lasten , , ,-- Baten , , ,-- Saldo , , ,-- Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 001 Bestuursorganen , , ,-- Door middel van de tweede begrotingswijziging 2016 is de post Vergaderkosten burgemeester en wethouders verhoogd met ,--. Dit betreft de kosten met betrekking tot het afscheid van burgemeester Dekker, wnd. burgemeester Van der Kolk en de installatie van burgemeester Doornenbal-Van der Vlist. Het oorspronkelijk geraamde bedrag op functie 001 is gewijzigd via de 4 e begrotingswijziging Door middel van deze wijziging zijn de lasten van burgemeester en wethouders 14

11 Programma 0 Algemeen bestuur verhoogd met een bedrag van ,--. Dit betreft de kosten van wachtgeld van een voormalige burgemeester. Hiertegenover staat een bijdrage tot eenzelfde bedrag ten laste van de Reserve personeelslasten. Werkelijke lasten ten opzichte van begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- hoger dan was begroot,. De kosten van de raads- en commissieleden waren ,-- hoger dan was begroot. Dit komt o.a. doordat de onkostenvergoedingen die de raadsleden ontvangen onder de WKR (Werk Kosten Regeling) vallen waardoor er een behoorlijk bedrag aan eindheffingen over deze vergoedingen moet worden betaald, hier was in de begroting geen mee gehouden. De kosten van burgemeester en wethouders waren ,-- hoger dan was geraamd. De salariskosten en de wachtgeldkosten waren per saldo 7.618,-- hoger dan was begroot. Ook hierin zit een eindheffing op grond van de Werkkostenregeling van ,--. Dit heeft ook voor een deel betrekking op de kosten van het afscheid van de burgemeesters Dekker en Van der Kolk, ook deze lasten vallen onder de werkkostenregeling. De geraamde wachtgeldkosten voor een ex-wethouder ,-- behoefden niet te worden uitgegeven omdat deze ex-wethouder er al snel in was geslaagd een andere betrekking te vinden. De toevoeging aan de voorziening pensioenvoorziening wethouders was ,-- hoger dan was geraamd. Dat deze toevoeging hoger is dan begroot heeft te maken met de te verwachten leeftijd van gepensioneerden, deze wordt steeds hoger, waardoor mensen langer gebruik maken van hun pensioenuitkering. Een andere factor die een rol speelt is de lage rentestand, hierdoor vindt er weinig aanwas van de pensioenvoorziening plaats als gevolg van rentetoevoegingen. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 001 Bestuursorganen , , ,-- De baten op deze functie werden niet aangepast via begrotingswijzigingen. Werkelijke baten ten opzichte van begroting De werkelijke baten op deze functie waren 713,-- hoger dan was begroot. De bijdrage uit de Voorziening pensioenverplichtingen wethouders was ,-- hoger dan was begroot. De opbrengst verhuur ambtswoningen was ,-- lager dan was begroot. Dit komt doordat burgemeester Dekker per 1 maart 2016 de huur van de ambtswoning aan de Van Reedeweg heeft opgezegd en deze vervolgens heeft leeggestaan tot oktober Vanaf oktober 2016 wordt deze ambtswoning gehuurd door burgemeester Doornenbal-Van der Vlist. De huuropbrengst van de voormalige ambtswoning aan de Beukenlaan was ook lager dan geraamd. De huur van deze woning mocht niet worden verhoogd omdat er sprake is van achterstallig onderhoud. 15

12 Programma 0 Algemeen bestuur Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 002 Bestuursondersteuning , , ,-- Door de 2 e begrotingswijziging 2016 zijn de lasten op deze functie gewijzigd. Deze wijziging had betrekking op de beveiliging van de toegang van het gemeentehuis ,--, de uitvoering van een aantal archiefwerkzaamheden om te voldoen aan de Archiefwet ,-- en de extra advieskosten in verband met de Vpb-plicht van gemeenten. ( vennootschapsbelasting ). Werkelijke lasten ten opzichte van begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. Voor externe adviezen was een bedrag begroot van 4.000,--, hier werden geen uitgaven op gedaan. De kosten van huur archiefruimte bij de gemeente Rhenen waren geraamd op ,--. De werkelijke kosten waren aanzienlijk lager en zijn verantwoord op de kostenplaats bestuursapparaat onder algemene kosten van administratie, kosten van kadaster en archief. De bijdrage aan de kostenplaats bestuursapparaat was ,-- lager dan was geraamd, dit komt doordat het totale bedrag van de kostenplaats bestuursapparaat, dat moest worden doorberekend aan de diverse functies lager was dan begroot. Voor een nadere toelichting, zie de toelichting bij de kostenplaats bestuursapparaat. Verder stond op deze functie een doorbe begroot van de kostenplaats omgevingsbeheer van ,--. Nadat het nieuwe pakket ten behoeve van de salarisadministratie in gebruik is genomen, wordt het deel van de medewerkster van omgevingsbeheer, dat betrekking heeft op de werkzaamheden die zij voor het secretariaat verricht, al rechtstreeks doorberekend aan de kosten van secretariepersoneel op de kostenplaats bestuursapparaat. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 002 Bestuursondersteuning - 0, ,,-- - 0,-- Op deze functie komen geen baten voor. 16

13 Programma 0 Algemeen bestuur Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 003 Burgerzaken , , ,-- De begroting op deze functie is gewijzigd door middel van de 5 e begrotingswijziging Via deze wijziging zijn de kosten van verkiezingen verhoogd met 3.000,--, dit in verband met het referendum dat in 2016 is gehouden. Bij het opmaken van de begroting was nog niet bekend dat dit referendum zou plaats vinden. Werkelijke lasten ten opzichte van begroting De werkelijke lasten op deze functie waren 8.554,-- hoger dan was begroot. De salariskosten van de ambtenaren burgerlijke stand waren 1.212,-- hoger dan was begroot, dit komt doordat er meer huwelijken zijn voltrokken dan was geraamd. De kosten van automatisering waren 7.721,-- hoger dan was begroot. Deze hogere kosten worden veroorzaakt door de noodzakelijke aanschaf van een nieuwe versie van Logilink Proxy en het overzetten van de RAAS server naar Veenendaal. (server die wordt gebruikt voor documenten van burgerzaken). Functienummer Omschrijving baten Primitieve 003 Burgerzaken - 0, ,,-- - 0,-- Op deze functie komen geen baten voor. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 004 Burgerlijke stand , , ,-- De lasten afdracht reisdocumenten werden met 5.000,-- verhoogd door middel van de 5 e begrotingswijziging Werkelijke lasten ten opzichte van begroting De afdracht van rijksleges reisdocumenten was nog 5.378,-- hoger dan de begroting na wijziging. Dit komt door de uitgifte van meer paspoorten en ID-kaarten. 17

14 Programma 0 Algemeen bestuur De afdracht van rijksleges rijbewijzen was 1.719,-- hoger dan geraamd. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 004 Burgerlijke stand , , ,-- De baten leges reisdocumenten werden met 5.000,-- verhoogd door middel van de 5 e begrotingswijziging Werkelijke baten ten opzichte van begroting. De opbrengst van leges burgerlijke stand waren 5.418,-- hoger dan begroot. Dit komt o.a. door dat er meer huwelijken zijn voltrokken dan was begroot. De leges in verband met de afgifte van paspoorten en ID kaarten waren 5.064,-- hoger dan begroot. Ook werden er meer rijbewijzen afgegeven dan verwacht, hierdoor waren de leges rijbewijzen 2.405,-- hoger dan geraamd. De opbrengst leges overige documenten burgerzaken was 9.224,-- hoger dan begroot. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 005 Bestuurlijke samenwerking , , ,-- De begroting op deze functie werd niet gewijzigd. Werkelijke lasten ten opzichte van begroting De werkelijke lasten op deze functie waren 6.643,-- hoger dan was begroot. De bijdrage aan de Regio FoodValley was 5.826,-- hoger dan was begroot. De reguliere bijdrage was al hoger in verband met de stijging van het aantal inwoners. Daarnaast werden een aantal bijdragen betaald, die niet waren geraamd. Zoals een bijdrage aan de Bigday Foodvalley 1.000,--, de bijdrage aan de kwartiermaker in Brussel 1.821,--, de bijdrage aan de dagelijkse nieuwsbrief 1.072,--, bijdrage modulaire training Regio FoodValley 526,--, bijdrage energievisie Regio FoodValley 250,--, uitvoering woonagenda 375,-- en deelname vastgoedbeurs Provada ,--. 18

15 Programma 0 Algemeen bestuur Functienummer Omschrijving baten Primitieve 005 Bestuurlijke samenwerking - 0, ,-- - 0,-- Op deze functie komen geen baten voor. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 006 Bestuursondersteuning raad en rekenkamer , , ,-- De begroting op deze functie werd niet gewijzigd Werkelijke lasten ten opzichte van begroting De werkelijke lasten op deze functie waren 2.150,-- hoger dan was begroot. Dit verschil wordt vooral veroorzaakt door de hogere bijdrage aan de kostenplaats bestuursapparaat. Uit de urenverdeling van de medewerk(st)ers bleek dat hier meer tijd aan wordt besteed dan in de begroting was aangenomen. Daarom is er een wat groter aandeel van de kostenplaats bestuursapparaat aan deze functie toegerekend. 19

16 Programma 1 - Openbare orde en veiligheid Op het taakveld Brandweer en rampenbestrijding alsmede op het taakveld Openbare orde en veiligheid wil de gemeente Renswoude een toename van de daadwerkelijke veiligheid en van het veiligheidsgevoel bij burgers, alsmede een adequate voorbereiding op rampensituaties tot stand brengen. Op dit programma hebben de onderstaande functies betrekking: Functienummer Omschrijving Primitieve 120 Brandweer/ rampenbestrijding , , , Openbare orde en veiligheid , , , Opsporing en opruiming explosieven - 0,-- - 0,-- - 0,-- Totaal programma , , ,-- Wat hebben we bereikt? Uit het Veiligheidsbeeld 2016 Midden-Nederland blijkt dat het aantal misdrijven in Renswoude met 13% is gedaald ten opzichte van Met name het aantal woninginbraken (-53%), geweldmisdrijven (-50%) en autokraken (-33%) nam af. Hiermee wordt de positieve trend (in % ten opzichte van 2014) voortgezet. In 2016 nam wel het aantal meldingen van jongerenoverlast toe (+25%) en het aantal fietsendiefstal (+73%). Uit de rapportage van de VRU over 2016 blijkt, dat de brandweer in Renswoude in 2016, 28 keer is uitgerukt, 4 x voor een gebouw brand, 8 x voor een buitenbrand, 1 x voor een overige brand, 3 x voor een ongeval, 2 x ter assistentie van politie en of ambulance, 4 x voor een reanimatie, 2 x voor een loze melding en 4 x voor overige dienstverlening. In alle gevallen bleef de brandweer binnen de uitruktijd. Wat hebben we daarvoor gedaan? Openbare orde en veiligheid In de zomerperiode heeft de gemeente Renswoude samen met de politie een vakantieproject uitgevoerd. Mensen die op vakantie gingen konden zich via een formulier op de gemeentelijke website aanmelden. Deze meldingen werden verzameld en doorgestuurd aan de politie. De politie kon vervolgens gerichter surveilleren. En daarnaast bestond de mogelijkheid om Mobeye in te zetten. De Mobeye is een klein mobiel alarmsysteem dat zodra het een beweging signaleert een stil alarm af laat gaan. Op het moment dat de inwoners zich hebben aangemeld, ontvingen ze automatisch een bevestigingsmail met daarin een aantal preventieve tips, ter voorkoming van woninginbraak. 20

17 Programma 1 - Openbare orde en veiligheid In de week van de veiligheid heeft de politie met een Mobile Media Lab bij het Dorpsplein gestaan. Via het Mobile Media Lab konden de inwoners kennismaken met de politie en de verschillende communicatiemiddelen die door de politie worden gebruikt. Om de parkeeroverlast tegen te gaan, zijn er in 2016 ook verschillende controles uitgevoerd voor het foutparkeren van grote voertuigen op de bedrijventerreinen en personenwagens in de woonwijken en op het Dorpsplein. Brandweer en crisisbeheersing In 2014 heeft het algemeen bestuur van de Veiligheids Regio Utrecht ( VRU ) besloten dat alle brandweerkazernes per moeten zijn voorzien van de noodzakelijke aanpassingen genoemd in de BBN rapportage. In Renswoude moeten de aanpassingen die in dit rapport nog worden gerealiseerd. In de loop van het proces om dit te realiseren, liepen we tegen zaken aan die eveneens om een oplossing vragen. Het gevolg hiervan is dat we uiteindelijk tot de conclusie kwamen, dat het noodzakelijk is het huidige gebouw ingrijpend te renoveren of over te gaan tot nieuwbouw op de huidige locatie of op een andere locatie. Op dit moment wordt met betrokken partijen gezocht naar de meest geschikte locatie. De veiligheidsregio slaagt er tot nu toe goed in de afgesproken bezuinigingen te realiseren. In de jaar 2016 is te zien, dat de bijdrage aan de veiligheidsregio in 2016 ruim ,00 lager was dan in Onze brandweer neemt een heel belangrijke plaats in, in onze Renswoudse samenleving en we hechten aan een goede samenwerking binnen de VRU. Regulier vindt er overleg plaats met de commandant van de VRU en ook onze plaatselijke brandweercommandant levert een positieve bijdrage aan dat overleg. De ambtenaar crisisbeheersing wordt ook bij dit overleg betrokken. Crisisbeheersing De samenwerking met de gemeente Veenendaal voor wat betreft de crisisbeheersing verloopt goed. We maken daarbij graag gebruik van de expertise vanuit Veenendaal om te komen tot het complementeren van ons veiligheidsbeleid. Sinds 2013 is er een pool van medewerkers in de regio gevormd die worden opgeleid voor specifieke functies, waar ook Renswoudse medewerkers in meedraaien. In het geval zich een crisis voordoet, worden de medewerkers uit deze pool ingevlogen. De medewerkers in de betreffende gemeente voeren vooral de reguliere gemeentelijke taken uit. Het aantal mensen dat opgeleid en getraind moet zijn, kan door deze aanpak sterk worden verminderd. Tegelijk stijgt het opleidingsniveau en de ervaring van de medewerkers in de pool. Eén van onze medewerkers heeft zich ook ingezet bij de crisis noodopvang vluchtelingen begin 2016 in Veenendaal. 21

18 Programma 1 - Openbare orde en veiligheid Wat heeft het gekost? begrotingsjaar voor wijziging begrotingsjaar na wijziging begrotingsjaar Lasten , , ,-- Baten 0,-- 0,-- 0,-- Saldo , , ,-- Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 120 Brandweer/ rampenbestrijding , , ,-- De begroting op deze functie werd gewijzigd via de 3 e begrotingswijziging Door middel van deze wijziging werd een krediet beschikbaar gesteld van ,-- ten behoeve van aanpassingen aan de brandweerkazerne in het kader van het been bijtrekken. Werkelijke lasten ten opzichte van begroting De lasten op deze functie bleven ,-- onder de begroting. Dit komt vooral doordat van het via de 3 e begrotingswijziging 2016 beschikbaar gestelde krediet van ,-- in 2016 slechts 9.338,-- werd uitgegeven. Deze uitgaven betreffen voorbereiding- en onderzoekskosten. In de loop van dit traject hebben zich voortdurend gewijzigde omstandigheden en inzichten voor gedaan, waardoor het aanzienlijk complexer is geworden dan het doen van enkele aanpassingen aan de brandweerkazerne. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 120 Brandweer / rampenbestrijding - 0, ,-- - 0,-- Op deze functie komen geen baten voor. 22

19 Programma 1 - Openbare orde en veiligheid Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 140 Openbare orde en veiligheid , , ,-- De begroting op deze functie werd gewijzigd via de 2 e begrotingswijziging Door middel van deze wijziging werden de uitgaven ten behoeve van de dierenambulance en de opvang van zwerfdieren verhoogd met 2.000,--. Ook werd via deze begrotingswijziging een krediet beschikbaar gesteld van 6.000,-- voor de aanschaf van een Automatische Externe Defibrillator ( AED) inclusief kast. Werkelijke lasten ten opzichte van begroting De werkelijke lasten op deze functie waren 8.938,-- lager dan de begroting. Aan lasten van het Integraal Veiligheidsplan werd 4.515,-- minder uitgegeven dan was begroot. De aanschaf van een AED met bijbehorende kast heeft nog niet plaats gevonden. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 140 Openbare orde en veiligheid - 0, ,-- - 0,-- Op deze functie komen geen baten voor. Op functie 160 Opsporing en opruiming van explosieven kwamen in 2016 geen lasten of baten voor. 23

20 Programma 2 - Verkeer, vervoer en waterstaat Doelstellingen van dit programma waren: - Behouden en zonodig verbeteren van de onderhoudstaat van wegen en met name bermen; - Aandacht voor de inrichting van de wegen overeenkomstig de geldende maximum snelheid; - Te streven naar balans in wateropvang, bijvoorbeeld in openbaar groen en per perceel; Op dit programma hebben de onderstaande functies betrekking: Functienummer Omschrijving Primitieve 210 Wegen, straten en pleinen , , , Parkeren , , , Waterkering, afw., landaanw , , ,-- Totaal programma , , ,-- Wat hebben we bereikt? We hebben de verkeersveiligheid op peil gehouden door in samenwerking met Veilig Verkeer Nederland verschillende educatieprojecten uit te voeren. VVN heeft hierbij duidelijk het voortouw genomen. In 2016 zijn een groot aantal kleine reparaties uitgevoerd, waardoor de levensduur van een groot aantal wegen weer is verlengd. Tijdens de onderhoudswerkzaamheden voeren we, waar mogelijk, kleine aanpassingen aan de inrichting van de wegen in het buitengebied door, zodat deze wegen passen binnen het concept 'Duurzaam veilig'. Wat hebben we daarvoor gedaan? In samenwerking met de gemeenten Scherpenzeel en Woudenberg en Veilig Verkeer Nederland hebben we als werkgroep Veilig op weg een werkplan opgesteld waarin alle educatieprojecten en beoogde effecten zijn benoemd. Voor de uitvoering van dit beleid wordt provinciale subsidie verleend, terwijl de gemeente daarvoor zelf ook geld beschikbaar stelt door ambtelijke inzet en 25% co- financiert. Zoals hierboven al aangegeven zijn in 2016 een groot aantal kleine reparaties uitgevoerd, waardoor de levensduur van een groot aantal wegen weer is verlengd. Het contract met Citytec (openbare verlichting) is opgezegd per Inmiddels is het eigendom van de masten en armaturen verworven en een nieuw contract gesloten. Doel is om de kosten voor openbare verlichting structureel te verlagen, zonder dat ingeleverd wordt op de kwaliteit. 24

21 Programma 2 - Verkeer, vervoer en waterstaat Wat heeft het gekost? begrotingsjaar voor wijziging begrotingsjaar na wijziging begrotingsjaar Lasten ,-- Baten ,-- Saldo ,-- Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 210 Wegens, straten en pleinen , , ,-- De begroting op deze functie werd gewijzigd via de 2 e begrotingswijziging Door middel van deze wijziging werd een krediet beschikbaar gesteld van ,-- ten behoeve van het aanbrengen van grasbetonstenen aan beide zijden van de Wittenoordseweg. Via de 3 e begrotingswijziging 2016 werd er een krediet van ,-- overgeboekt van 2015 naar 2016 ten behoeve van groot onderhoud wegen in het buitengebied, dit heeft betrekking op de onderdoorgang Voorpoort. Door de 5 e begrotingswijziging 2016 werd de post onderhoud deklagen buiten de kom, verlaagd met ,-- en de post onderhoud wegen binnen de kom verhoogd met ,--. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- hoger dan de begroting. De lasten van wegen buiten de bebouwde kom waren ,-- hoger dan was begroot. De bijdrage aan duurzame goederen was 4.972,-- hoger dan was begroot. Deze bijdrage was begroot exclusief BTW..Er moest nu een bijdrage worden betaald inclusief BTW.. Deze BTW. wordt teruggevraagd door de gemeente Veenendaal, wanneer de gemeente Veenendaal dit heeft terugontvangen, ontvangt Renswoude ook haar deel terug. De bijdrage aan de kostenplaats omgevingsbeheer aan deze functie was ,-- hoger dan was begroot. Begroot was hier 600 uren aan te besteden, in werkelijkheid werd hier 640 uur aan besteed. Doordat er 1 medewerker meer in dienst was, dan waar we bij de begroting vanuit waren gegaan, was er meer ruimte om meer in eigen beheer aan dit onderhoud te doen. Ditzelfde doet zich ook voor ten aanzien van het onderhoud aan bomen, de kosten van onderhoud door externen waren hier 5.683,-- lager dan was begroot, de bijdrage aan de kostenplaats omgevingsbeheer was ,-- hoger dan begroot. De lasten van wegen binnen de bebouwde kom waren ,-- hoger dan was begroot. Aan onderhoud werd 4.135,-- meer uitgegeven dan was begroot. Deze uitgaven kunnen niet altijd exact worden ingeschat. Wanneer zich een situatie voordoet waarbij het noodzakelijk is het wegdek te herstellen kan dit niet achterwege worden gelaten, omdat er geen budget meer 25

22 Programma 2 - Verkeer, vervoer en waterstaat voor is. De bijdrage aan de kostenplaats omgevingsbeheer was ,-- hoger dan was begroot. In de begroting was gehouden met 70 uren, hier werd 650 uren aan besteed. Ook dit heeft te maken met de beschikbaarheid van extra mankracht. De kapitaallasten waren ,-- lager dan was begroot. De kosten van gladheidsbestrijding waren ,-- lager dan was begroot. Dit verschil is via functie 980 toegevoegd aan de Reserve gladheidsbestrijding. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 210 Wegen, straten en pleinen - 0, ,-- - 0,-- Op deze functie komen geen baten voor. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 214 Parkeren , ,-- Er zijn in 2016 geen begrotingswijzigingen geweest die op deze functie betrekking hebben. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De afwijkingen van de werkelijke lasten ten opzichte van de begroting waren zo minimaal, dat een verdere toelichting achterwege kan blijven. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 214 Parkeren , , ,-- Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten van verhuur parkeerplaatsen waren 2.380,-- hoger dan was begroot. Dat komt vooral doordat er in 2016 twee parkeerplaatsen met een opbrengst van 2.000,00 per parkeerplaats zijn verhuurd, terwijl in de begroting gehouden was met de verhuur van één parkeerplaats. De kosten van gladheidsbestrijding waren extreem laag in We hebben daarom het verschil ten opzichte van het geraamde bedrag ,-- via functie 980 toegevoegd aan de Egalisatiereserve gladheidsbestrijding. 26

23 Programma 2 - Verkeer, vervoer en waterstaat Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 240 Waterkering, afwatering en landaanwinning , ,-- De begroting op deze functie is gewijzigd via de 3 e begrotingswijziging Hierbij werd de post onderhoud bruggen verhoogd met ,--. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting Op deze functie bleven de werkelijke uitgaven ,-- onder het bedrag van de begroting. De bijdrage aan de kostenplaats omgevingsbeheer was lager dan was begroot. Begroot was hier 190 uren aan te besteden, in werkelijkheid werden hier 61,5 uren aan besteed. Daar een deel van de bruggen vernieuwd is, behoefde hier geen onderhoud aan te worden gepleegd. Op de post groot onderhoud bruggen werd ,-- minder uitgegeven dan was begroot. Doordat groot onderhoud aan de bruggen werd uitgevoerd, kon het normale onderhoud achterwege blijven. Het uitgevoerde groot onderhoud aan de bruggen bleek aanzienlijk goedkoper te zijn, dan was ingeschat. Baten kwamen op deze functie niet voor. 27

24 Programma 3 - Economische zaken De doelstelling van dit programma was: het verder uitgeven van kavels op Groot Overeem en het verder ontwikkelen van het Dorpshart. Op dit programma hebben de onderstaande functies betrekking: Functienummer Omschrijving Primitieve 310 Handel en ambacht , , , Nutsbedrijven , , ,-- Totaal programma , , ,-- Wat hebben we bereikt? De kavels op bedrijventerrein Groot Overeem zijn bijna allemaal verkocht. In 2016 is één kavel van m2 langs de Lunterse Beek verkocht. Er is nu nog één kavel van m2 beschikbaar langs de Lunterse Beek. Aan de ontwikkeling van het Dorpshart is in 2016 verder invulling gegeven. In 2016 is gestart met de bouw van het Eerste Lijns Gezondheids Centrum (ELGC) in combinatie met koopappartementen en grondgebonden woningen. De ontwikkelaar die het E.L.G.C. heeft gerealiseerd heeft in 2016 ook het ontwikkelrecht voor de bouwdelen 2 en 3 overgenomen van VolkerWessels. Op dit moment worden plannen ontwikkeld hoe deze bouwdelen kunnen worden ingevuld. Wat hebben we daarvoor gedaan? Zowel in de regio Zuidoost Utrecht als in de Regio FoodValley zijn afspraken gemaakt over een aantal aspecten inzake bedrijventerreinen, zoals ruimtevraag en aanbod, leegstand, herstructurering e.d.. Verder zijn er voorbereidingen getroffen om de aanleg van breedband internet in het buitengebied mogelijk te maken. Er zijn verspreid in de gemeente buurtambassadeurs gezocht om dit project verder uit te dragen. In den lande wordt het signaal steeds duidelijker dat veel agrariërs de komende jaren zullen stoppen, in Renswoude bereiken ons nog geen concrete signalen in die richting. Met het opstellen van het Manifest van Salentein wordt in regioverband ingespeeld op deze problematiek. 28

25 Programma 3 - Economische zaken Wat heeft het gekost? begrotingsjaar voor wijziging begrotingsjaar na wijziging begrotingsjaar Lasten Baten Saldo Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 310 Handel en ambacht , , ,-- Er zijn in 2016 geen begrotingswijzigingen geweest die op deze functie betrekking hebben. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De afwijking van de werkelijke lasten ten opzichte van de begroting is zo gering, dat een verdere toelichting achterwege kan blijven. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 310 Handel en ambacht , , ,-- Werkelijke baten ten opzichte van begroting De afwijking van de werkelijke baten ten opzichte van de begroting is zo gering, dat een verdere toelichting achterwege kan blijven. 29

26 Programma 3 - Economische zaken Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 330 Nutsbedrijven , ,-- De begroting van deze functie is in 2016 gewijzigd via de 2 e begrotingswijziging 2016 en de 5 e begrotingswijziging Deze beide begrotingswijzigingen hadden betrekking op hetzelfde onderwerp, de aanleg van glasvezel in het buitengebied. Via deze twee begrotingswijzigingen is daar een bijdrage door de gemeente van ,-- voor beschikbaar gesteld. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie bleven 5.612,-- onder het geraamde bedrag. De aanleg van glasvezel in het buitengebied verkeert nog in de voorbereidende fase. Van het hiervoor beschikbaar gestelde bedrag van ,-- is in ,-- uitgegeven. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 330 Nutsbedrijven , , ,-- Werkelijke baten ten opzichte van begroting De hiergenoemde baten betreffen de dividenduitkering van Vitens, deze dividend uitkering was 6.810,-- hoger dan was begroot. 30

27 Programma 4 - Onderwijs De doelstelling van dit programma was in hoofdlijnen: - Handhaven van een goede huisvesting voor de beide basisscholen; - Handhaven van de huidige kwaliteit van onderwijsbegeleiding; - Tegengaan van schooluitval. Op dit programma hebben de onderstaande functies betrekking: Functienummer Omschrijving Primitieve 421 Basisonderwijs onderw.huisvesting , , , Overige onderwijs , , ,-- Totaal programma , , ,-- Wat hebben we bereikt? De goede samenwerking tussen de gemeente, de voorschoolse voorzieningen, het onderwijs en het Dorpsteam is in 2016 voortgezet. Er is wederzijds vertrouwen en men weet elkaar goed te vinden. Alle kinderopvanglocaties en de peuterspeelzaal voldoen aan alle wettelijke eisen. Met de meeste scholen voor het Voortgezet Onderwijs ( VO) hebben de leerplichtambtenaren in Veenendaal wekelijks contact en zij spreken de jongeren met licht verzuim aan. Het betreft meestal te laat komen in de les. Wat hebben we daarvoor gedaan? Meerdere keren per jaar is er contact tussen gemeente, de beide basisscholen en voorschoolsevoorzieningen. Dit gebeurt middels het jaarlijkse LEA-overleg (Lokale Educatieve Agenda) en via het Jeugdnetwerk-overleg. Tijdens deze overleggen vindt er afstemming plaats op onder andere de aansluiting tussen deze voorzieningen en de jeugdhulp, maar ook vindt er afstemming plaats op het gebied van spraak- en taalontwikkeling. De Sociale-vaardigheidstrainingen zijn net als vorig jaar weer prima verlopen, deze worden gedeeltelijk gesubsidieerd door de gemeente. De GGD regio Utrecht (GGDrU) controleert jaarlijkse alle voorschoolse voorzieningen. Wij ontvangen per voorziening een inspectierapport waarin staat of de voorzieningen voldoen aan alle eisen. Leerplicht De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de leerplichtwet. Deze wet is een rechtsmiddel waarmee gewaarborgd wordt dat alle jongeren in Nederland aan onderwijs kunnen deelnemen. Het doel van de leerplichtwet is jongeren toe te rusten met kennis en vaardigheden, die zij nodig hebben om een zelfstandige plek in de samenleving te verwerven. Een afgeronde schoolopleiding is daarbij een eerste vereiste. 31

28 Programma 4 - Onderwijs Met ingang van 1 augustus 2015 heeft de gemeente Veenendaal de rol van centrumgemeente op zich genomen namens de regio met betrekking tot de administratie van leerplicht. De samenwerking met de gemeente Veenendaal functioneert naar tevredenheid; de communicatielijnen zijn kort. De leerplicht met betrekking tot het VO voor jeugdigen tot 18 jaar wordt uitgevoerd door de gemeente Veenendaal. Voor de leeftijd jaar van jeugdigen die het MBO bezoeken is een kwalificatieambtenaar in de regio beschikbaar. Het RMC houdt zich bezig met 18+ die niet aan de kwalificatieplicht voldoen. Een blijvende bron van zorg zijn de vroegtijdige schoolverlaters. Het percentage VSV-ers was voor de gemeente Renswoude binnen de sub Regio Vallei in ,8 %. Landelijk zijn de cijfers minder rooskleurig, namelijk 1,79 %. Landelijk gezien doet deze regio het heel behoorlijk. Het kabinet heeft een extra manier van belonen voor scholen ingesteld die de prestatienormen halen. De gelden voor VSV worden ingezet volgens een vast deel en een resultaat afhankelijk deel. Daarnaast zijn er programmamiddelen op regionaal niveau beschikbaar waaruit projecten kunnen worden gefinancierd. De Foodvalley en RMC regio hebben gekozen de nadruk te leggen op preventie. Er wordt gewerkt aan een sluitend vangnet voor alle jongeren tot 27 jaar. Het regionaal Werkgever Servicepunt (WSP) draagt bij aan deze aanpak door jongeren te matchen op werk. Met het plan `samen naar een werkende toekomst` is besloten in 2016 en 2017 extra in te zetten op het matchen op werk voor onze jongeren. Er is gekozen voor een jeugdbaanmakelaar die kwetsbare jongeren matcht op werk. Ook heeft men een goed werkende samenwerking opgebouwd middels uitstroom overleggen met scholennetwerken. De leerplichtwet voor leerlingen tot en met de basisschool wordt uitgevoerd door een leerplichtambtenaar van de gemeente Renswoude. Met de basisscholen in Renswoude is regelmatig en goed contact. Een medewerker van het Dorpsteam houdt regelmatig een laagdrempelig spreekuur op de basisscholen zodat signalen en vragen van zowel ouders/verzorgenden en leerkrachten snel kunnen worden opgepakt. Nieuwbouw Christelijke Basis School De Borgwal De plannen om te komen tot de bouw van een nieuwe Borgwal onder bouwheerschap van het schoolbestuur zijn verder uitgewerkt. De gemeente heeft inmiddels de benodigde financiële middelen beschikbaar gesteld voor deze school. Ook is er een voorbereidingskrediet beschikbaar gesteld voor de bouw van deze school. Leerlingenvervoer Samen met vervoersmaatschappij Connexxion Taxi Services wordt het contract leerlingenvervoer uitgevoerd. Dit contract is in 2012 getekend voor drie jaar met driemaal een mogelijkheid tot verlenging. De uitvoering verloopt naar tevredenheid. De kosten aangaande het leerlingenvervoer (hieronder valt vergoeding eigen vervoer, vergoeding openbaar vervoer en aangepast taxivervoer) zijn licht gedaald. Dit is te verklaren door een lichte daling van het aantal leerlingen dat gebruik maakt van het leerlingenvervoer. Mogelijk is deze daling het gevolg van het passend onderwijs dat op 1 augustus 2014 is ingegaan. 32

29 Programma 4 - Onderwijs Wat heeft het gekost? begrotingsjaar voor wijziging begrotingsjaar na wijziging begrotingsjaar Lasten Baten Saldo Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 421 Basisonderwijs onderwijshuisvesting , ,-- Er zijn in 2016 geen begrotingswijzigingen geweest die op deze functie betrekking hebben. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De afwijking van de werkelijke lasten ten opzichte van de begroting is zo gering, dat een verdere toelichting achterwege kan blijven. Baten kwamen op deze functie niet voor. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 480 Overige onderwijs , ,-- De begroting op deze functie werd gewijzigd door middel van de 2 e begrotingswijziging Via deze wijziging werd de subsidie leerlingenvervoer verlaagd met ,--. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. Dit komt vooral doordat de subsidie leerlingenvervoer nog ,-- lager was dan de begroting na wijziging. De overige lasten weken nauwelijks af van de begroting. 33

30 Programma 4 - Onderwijs Functienummer Omschrijving baten Primitieve 480 Overige onderwijs , , ,-- Er zijn in 2016 geen begrotingswijzigingen geweest die op deze functie betrekking hebben. Werkelijke baten ten opzichte van begroting De eigenbijdrage van ouders van kinderen die subsidie voor leerlingenvervoer ontvingen was 1.326,-- lager dan was begroot. Dit is een logisch gevolg van het feit dat de verstrekte subsidie leerlingenvervoer ook aanmerkelijk lager was dan was begroot. 34

31 Programma 5 - Cultuur en recreatie De doelstelling van dit programma behelsde meerdere zaken, waaronder het behoud van de bibliotheek in Renswoude, het voorzien in goed geoutilleerde accommodaties zowel ten behoeve van het bewegingsonderwijs op de basisscholen als ten behoeve van het sporten door inwoners. Ook werd er naar gestreefd om recreatie en toerisme een forse impuls te geven. In dat kader krijgt het project De Grebbelinie boven water steeds meer gestalte. Op dit programma hebben de onderstaande functies betrekking: Functienummer Omschrijving Primitieve Rekening 510 Openbaar bibliotheekwerk , , , Vormings en , , ,-- ontwikkelingswerk 530 Sport , , , Groene sportvelden en terreinen , , , Kunst , , Oudheidkunde, musea - 0,-- - 0,-- - 0, Natuurbescherming , , Openbaar groen, openlucht recreatie , , , Overige recreatieve voorzieningen , , ,-- Totaal programma , , ,-- Wat hebben we bereikt en wat hebben we daarvoor gedaan? Het lokale sport en cultuur aanbod in Renswoude is op peil gebleven. Recreatie en toerisme In 2016 zijn er weer verschillende stappen gezet om Renswoude op het gebied van recreatie en toerisme op de kaart te zetten. Begin februari 2016 heeft de gemeente in samenwerking met het RBT en de promotiecommissie een interactieve bijeenkomst georganiseerd om samen met de inwoners en ondernemers goede plannen te maken om ons bijzondere dorp beter op de recreatieve en toeristische kaart te zetten. In 2016 is dan de bouw gestart van het Grebbelinie Bezoekerscentrum op Fort aan de Buursteeg in Renswoude, dit bouwwerk is inmiddels bijna afgerond. 35

32 Programma 5 - Cultuur en recreatie Het gebouw wordt naar verwachting in juni 2017 opgeleverd. Het parkeerterrein en het fietspad richting de Klomp, op het grondgebied van de gemeente Ede, zijn inmiddels aangelegd. Dit Bezoekerscentrum is straks dé toegangspoort en het startpunt om kennis te maken met de Grebbelinie. Bij restaurant De Dennen is een Toeristisch Overstap Punt (TOP) aangelegd/gerealiseerd. Deze TOP is een startpunt waar recreanten/toeristen de auto kunnen parkeren om van daaruit Renswoude te verkennen op de fiets of wandelend. Voor het onderhoud van de Grebbelinie waren al afspraken gemaakt met lokale ondernemers, vrijwilligers en Staatsbosbeheer. In 2016 heeft dit geresulteerd in de ondertekening van een overeenkomst. In 2016 zijn er nog de volgende initiatieven gestart: Aanleg 100e Klompenpad in Renswoude; Tijdelijke Beeldenroute Grebbelinie; Houten soldaten op diverse plekken langs de Grebbelinie. Cultuur Met de bibliotheek zijn er afspraken gemaakt over de subsidies en het medegebruik van de ruimten in de bibliotheek. Eén van de resultaten hiervan is de opening van het Trefpunt Renswoude. Ondanks de bezuinigingen is het aanbod van sport, beweging en cultuur op peil gebleven. Wat hebben we daarvoor gedaan? Sport en cultuur Om het brede aanbod aan sport en cultuur extra onder de aandacht te brengen bij de jongeren in Renswoude is in september 2015 het project Sport- en Cultuurimpuls Renswoude gestart. Met het Sport- en Cultuurimpuls bieden de sport- en culturele verenigingen in Renswoude gratis kennismakingscursussen aan voor kinderen van groep 1 t/m 8 van de basisschool. De kennismakingscursussen vinden na schooltijd plaats op de locaties van de verenigingen. De cursussen worden gedurende één schooljaar aangeboden. Het complete aanbod is verwerkt in een mooi boekje Er zijn exploitanten gevonden die kansen en mogelijkheden zien om het Fort aan de Buursteeg aantrekkelijk te maken voor het publiek. De gemeente is er nauw bij betrokken geweest om te bewerkstelligen dat er een omgevingsvergunning kon worden afgegeven waarbij de beoogde exploitanten enerzijds mogelijkheden krijgen om hun doelstellingen te realiseren en anderzijds wordt voorkomen dat de exploitatie leidt tot overlast voor de buurtbewoners. Binnen het huidige budget is de uitbreiding van het areaal opgevangen. Actueel inzicht in de te beheren hoeveelheid openbaar groen en goede afspraken met, en een goede aansturing van IW4, hebben er toe geleid dat we er in geslaagd zijn de uitvoeringskosten voor het groenonderhoud licht te laten dalen. 36

33 Programma 5 - Cultuur en recreatie Het zal echter niet mogelijk zijn om de huidige beeldkwaliteit van het groen en verhardingen te handhaven, nu er geen bestrijdingsmiddelen meer op verhardingen mogen worden gebruikt. Wat heeft het gekost? begrotingsjaar voor wijziging begrotingsjaar na wijziging begrotingsjaar Lasten Baten Saldo Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 510 Openbaar bibliotheekwerk , , ,-- Er zijn in 2016 geen begrotingswijzigingen geweest die op deze functie betrekking hebben. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De afwijking van de werkelijke lasten ten opzichte van de begroting was zo gering, dat een nadere toelichting achterwege kan blijven. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 510 Openbaar bibliotheekwerk - 1, ,-- - 1,-- Er zijn in 2016 geen begrotingswijzigingen geweest die op deze functie betrekking hebben. Werkelijke baten ten opzichte van begroting De werkelijke baten op deze functie waren gelijk aan de geraamde baten. 37

34 Programma 5 - Cultuur en recreatie Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 511 Vormings en ontwikkelingswerk , , ,-- Er zijn in 2016 geen begrotingswijzigingen geweest die op deze functie betrekking hebben. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De afwijking van de werkelijke lasten ten opzichte van de begroting was zo gering, dat een nadere toelichting achterwege kan blijven. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 511 Vormings en ontwikkelingswerk - 100, , ,-- Er zijn in 2016 geen begrotingswijzigingen geweest die op deze functie betrekking hebben. Werkelijke baten ten opzichte van begroting De werkelijke baten op deze functie waren 50,-- lager dan was begroot. Het begrote bedrag was niet juist, het recht van opstal van het muziekgebouw bedraagt 50,--. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 530 Sport , , ,-- Er zijn in 2016 geen begrotingswijzigingen geweest die op deze functie betrekking hebben. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten waren 2.023,-- hoger dan was begroot. Dit betreft een aantal uren dat door de buitendienst omgevingsbeheer aan de tennisbanen zijn besteed in verband met wateroverlast op de tennisbanen, deze uren waren niet begroot. 38

35 Programma 5 - Cultuur en recreatie Functienummer Omschrijving baten Primitieve 530 Sport - 7, ,-- - 7,-- Er zijn in 2016 geen begrotingswijzigingen geweest die op deze functie betrekking hebben. Werkelijke baten ten opzichte van begroting De werkelijke baten op deze functie waren gelijk aan de begroting. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 531 Groene sportvelden en terreinen , , ,-- Er zijn in 2016 geen begrotingswijzigingen geweest die op deze functie betrekking hebben. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten waren ,-- hoger dan was begroot. De onderhoudskosten waren 7.972,-- hoger dan was begroot. Het groot onderhoud aan de velden viel wat hoger uit dan was geraamd. Wanneer we ook kijken naar de werkelijke kosten over 2015 kunnen we constateren, dat de van de onderhoudskosten in de begroting 2016 te laag was. Ook zijn er een aantal uren dor de medewerkers van omgevingsbeheer besteed aan het sportpark die niet waren begroot. Ook dit had te maken met wateroverlast. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 531 Groene sportvelden en terreinen , , ,-- Er zijn in 2016 geen begrotingswijzigingen geweest die op deze functie betrekking hebben. Werkelijke baten ten opzichte van begroting De werkelijke baten op deze functie waren nagenoeg gelijk aan de geraamde baten. 39

36 Programma 5 - Cultuur en recreatie Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 540 Kunst , , ,-- Er zijn in 2016 geen begrotingswijzigingen geweest die op deze functie betrekking hebben. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie weken nauwelijks af van de begroting. Op deze functie kwamen geen baten voor. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 550 Natuurbescherming , , ,-- Er zijn in 2016 geen begrotingswijzigingen geweest die op deze functie betrekking hebben. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren 2.910,-- lager dan was begroot. De uitgaven ten behoeve van aankopen van derden ten behoeve van de boom plant dag waren 1.065,-- lager dan was begroot. De bijdrage aan de kostenplaats omgevingsbeheer was 1.906,-- lager dan was geraamd. Op deze functie kwamen geen baten voor. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 560 Openbaar groen en openluchtrecreatie , , ,-- De begroting op deze functie werd gewijzigd door de 2 e begrotingswijziging Via deze begrotingswijziging werd een toevoeging aan de Voorziening liquidatie Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug, Vallei-en Kromme Rijngebied ( UHVK) geraamd van ,--. 40

37 Programma 5 - Cultuur en recreatie Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. De lasten van fiets-klomp en wandelpaden bleven 3.337,-- onder het bedrag dat hiervoor was geraamd. In 2017 komt er een klompenpad bij en zullen deze lasten stijgen. De bijdrage aan de kostenplaats omgevingsbeheer was 1.361,-- lager dan was begroot. De toevoeging aan de Voorziening liquidatie Recreatieschap UHVKR was ,-- hoger dan was begroot. Op grond van de laatst ontvangen cijfers van het recreatieschap bleek het noodzakelijk een hogere voorziening te vormen voor de liquidatie van dit recreatieschap. De kosten van omvormen van groenvakken bleven 5.688,-- onder het bedrag dat hiervoor was geraamd. De uitgaven ten behoeve van inhuur van personeel van derden ten behoeve van het onderhoud van plantsoenen bleven ,-- onder het hiervoor geraamde bedrag. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 560 Openbaar groen en openlucht-recreatie , , ,-- Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De baten op deze functie waren 6.329,-- hoger dan was geraamd. In 2016 heeft er een traject gelopen om te voorkomen dat particulieren die een strookje grond van de gemeente in gebruik hadden, door verjaring eigenaar van deze grond zouden worden. Een aantal strookjes grond die in gebruik waren zijn verkocht, ook hebben een aantal gebruikers erkend dat de grond eigendom van de gemeente is en het gebruik van de grond afgekocht voor 100,--. Hierdoor is de opbrengst van deze strookjes grond in 2016 hoger dan normaal. De komende jaren wordt er geen huur meer ontvangen voor deze strookjes grond. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 580 Overige recreatieve voorzieningen , , ,-- Er zijn in 2016 geen begrotingswijzigingen geweest die op deze functie betrekking hebben. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie bleven 3.426,-- onder de begroting. Aan aankoop en onderhoud van materialen werd 2.877,-- meer uitgegeven dan was begroot. De bodem van een aantal zandbakken is vernieuwd. Doordat deze bodem is vernieuwd door een extern bedrijf behoefden medewerkers van de buitendienst hier minder uren aan te besteden dan was begroot. Hierdoor was de bijdrage aan de kostenplaats omgevingsbeheer 6.364,-- lager dan was begroot. 41

38 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening Dit brede programma kende voor ons verschillende doelstellingen. Op het gebied van sociale zaken streven wij naar een zo kort mogelijke duur van de bijstandssituatie. Verder was onze doelstelling binnen dit programma het welzijn van onze inwoners op peil te houden en zo mogelijk te verbeteren, zodat mensen of zelf of met behulp van naaste familie of buren, of als ze dat niet meer kunnen, met hulp van de gemeente in staat waren te participeren en deel te nemen aan de samenleving. Daarnaast was het ons streven om de decentralisaties die vanaf 1 januari 2015 tot het takenpakket van de gemeenten behoren verder te optimaliseren. Op dit programma hebben de onderstaande functies betrekking: Functienummer Omschrijving Primitieve 610 Bijstandsverlening , , , Werkgelegenheid , , , Minima uitkeringen , , , Gem.armoede en schuldenbeleid , , , Vreemdelingen , , , Participatiebudget , , , Kinderopvang , , , Maatwerkvrz. Imm. Wmo , , , Maatwerkvrz.Mat. Wmo , , , Opvang en beschermd wonenwmo , , , Eigen bijdr.maatw.vrz WMO , , , Alg.vrz. WMo en jeugd , , , Eerstelijnsloket WMO , , , PGB WMO en jeugd , , , Ind.vrz.natura jeugd - 0,-- - 0,-- - 0, Ouderbijdrage ind.vrz. jeugd - 0,-- - 0, ,-- Totaal programma , ,-- 42

39 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening Wat wilden we bereiken? Bijstandsverlening Per 2015 is de Participatiewet ingegaan. Deze wet vervangt de Wet werk en bijstand. De gemeentelijke doelgroep werd hiermee tevens uitgebreid met delen van de doelgroep van de Sociale Werkvoorziening (wsw) en Wajong, voor zover zij arbeidspotentieel hebben. In 2015 is het sanctiebeleid aangescherpt. Wettelijk wordt voorgeschreven in welke situaties de gemeente een klant op de uitkering moeten korten (dit kan tot 100% gedurende 1 tot 3 maanden) als hij of zij onvoldoende mee werkt aan de arbeidsverplichting. We wilden graag de mogelijkheden van de klanten van het volledige bestand gericht op werk en participatie) nog beter en steeds actueel in beeld hebben. Wmo Het doel van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is dat iedereen, voor zover dat mogelijk is, kan meedoen aan de samenleving op het gebied van welzijn, wonen en zorg. In de Wmo wordt gewerkt met het principe van eigen kracht. Er wordt eerst gekeken naar wat de zorgvrager zelf kan doen en in hoeverre zijn of haar omgeving of andere sociale instellingen kunnen helpen. De Wmo hangt samen met de Participatiewet en Jeugdwet. Door het bevorderen van meer samenhang is de gemeente beter in staat om tegemoet te komen aan de ondersteuningsbehoefte van de burger. Daardoor kan beter maatwerk worden geleverd. Wat hebben we daarvoor gedaan? Werk en inkomen In 2016 is een nieuw diagnose- en matchingssysteem geïmplementeerd (Competensys). Dit is om de mogelijkheden van de klanten (van het volledige bestand gericht op werk en participatie) nog beter en steeds actueel in beeld te hebben. Met deze oplossing voor diagnose en matching wordt een belangrijke verbetering in de uitvoering gerealiseerd. Gelijk met implementatie van dit systeem is gestart met een volledige beoordeling van het bijstandsbestand. Alle bijstandspartijen zijn in 2016 van een actuele diagnose voorzien. Hiermee zijn de kansen op succesvolle participatie toegenomen. In 2016 is ook de tegenprestatie verder vormgegeven. De nieuwe verplichting in de Participatiewet wordt stapsgewijs beoordeeld en sluit aan bij het opnieuw stellen van de diagnoses van alle mensen in de bijstand. De aanpak is gericht op een efficiënte uitvoering. Door de herbeoordeling van het bijstandsbestand komen ook de verplichtingen ten aanzien van de tegenprestatie voor alle bijstandsontvangers in beeld. In de eerste helft van 2017 wordt een evaluatie van de uitvoering van de tegenprestatie uitgevoerd. De voorziening Beschut Werk wordt nog weinig ingezet. Dit heeft vooral te maken met een gebrek aan kandidaten. In 2016 is een wetswijziging inzake het verplicht beschikbaar stellen van beschut werkplekken aangekondigd. Deze wetswijziging wordt in 2017 verder uitgewerkt. 43

40 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening Samenwerking in de Arbeidsmarktregio is in 2016 verder verdiept. In het Regionaal Werkbedrijf werken overheid en sociale partners samen aan invulling van de baanafspraak. Vanuit hun eigen verantwoordelijkheden bouwen alle partijen gezamenlijk aan een inclusieve arbeidsmarkt. Het lukt goed de werkfitte kandidaten uit de doelgroep voor de banenafspraak bij werkgevers te plaatsen. In het kader van de baanafspraak uit het Sociaal Akkoord zijn er 27 Kandidaten uit Veenendaal, Rhenen en Renswoude geplaatst bij een werkgever. De regio FoodValley ligt op schema voor de invulling van de baanafspraak. Besloten is om het Platform Onderwijs Arbeidsmarkt (POA) op te heffen per 1 januari 2017 en in te zetten op een breder gedragen triple helix platform: de Strategische Arbeidsmarkttafel FoodValley Accountmanagers uit de gemeenten van Arbeidsmarktregio FoodValley, UWV, Permar en IW4 werken in het Werkgeversservicepunt (WSP) samen aan een optimale dienstverlening. In 2016 is deze verder geprofessionaliseerd. De brancheteams hebben duidelijk vorm gekregen. Er zijn per branche marktbewerkingsplannen gemaakt. Hiermee worden per branche de bedrijven benaderd met als uitgangspunt dat een goede relatie nodig is voor het plaatsen van de juiste kandidaten. Besluitvorming over de toekomst van SW/IW4 zal plaatsvinden in het bredere kader van de inclusieve arbeidsmarkt. Immers, IW4 is een middel, geen doel. In de eerste helft van 2017 zal een stuk ter besluitvorming worden aangeboden aan de gemeenteraden die deelnemen in de huidige gemeenschappelijke regeling. Daarna kan worden gestart met de implementatie van het toekomstscenario. De instroom van statushouders (met name Syriërs) heeft in 2016 geleid tot een stijging van het aantal bijstandsgerechtigden. Er zijn nieuwe contracten afgesloten met vluchtelingenwerk over de maatschappelijke begeleiding en de participatieverklaring van statushouders, waarbij de begeleiding wordt uitgebreid. Verder zijn alle statushouders die in 2016 zijn ingestroomd gesproken door een extra klantmanager statushouders een uitgebreid klantprofiel en ondersteuningsplan wordt opgesteld. Ons doel is dat statushouders met onze ondersteuning komen tot volwaardige maatschappelijke participatie. Veranderende wetgeving (bijvoorbeeld de invoering van de Taaltoets in de Participatiewet) en maatschappelijke ontwikkelingen (zoals de verhoogde instroom van statushouders) hebben nadrukkelijker aandacht gevestigd op de beheersing van de Nederlandse taal; een onvoldoende beheersing van de Nederlandse taal verkleint de kansen op de arbeidsmarkt aanzienlijk. De gemeente verzorgt de uitkering voor het levensonderhoud van statushouders. Met Vluchtelingenwerk is afgesproken een versnelde aanvraagprocedure te hanteren. Statushouders kunnen (indien nodig) aanvullend een beroep doen op de bijzondere bijstand en de regeling minimabeleid. In de praktijk wordt er voornamelijk een lening voor de inrichtingskosten verstrekt en de kosten van de eerste maand huur. In 2016 is het bestand gestegen van 27 naar 31 bijstandspartijen. Er zijn 7 partijen ingestroomd. De instroomreden was veelal statushouder of vestiging/verhuizing. Er zijn 3 bijstandspartijen uitgestroomd, waarvan 2 met uitstroomreden werk. De Preventiequote (het percentage meldingen afgezet tegen het aantal toegekende uitkeringen) bedroeg 52%. 44

41 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening Schuldhulpverlening Om de uitgangspunten preventie, maatwerk en nazorg te bewaken wordt periodiek op beleidsniveau met het Budget Advies Centrum ( BAC)afgestemd over de voortgang van de werkzaamheden. Indien nodig vindt op casusniveau nadere afstemming plaats. Verder is in een aantal gevallen een vrijwilliger van het project schuldhulpmaatjes ingezet, hiermee worden goede resultaten behaald. Minimabeleid. Het minimabeleid heeft een activerende insteek. In het najaar van 2016 is gestart met het herijken van een aantal minimaregelingen. In het voorjaar 2017 is deze herijking ter besluitvorming voorgelegd. In 2016 is uitvoering gegeven aan de individuele bijzondere bijstand, de individuele inkomenstoeslag voor mensen die langdurig van een minimuminkomen leven en gemeentelijke minimaregelingen zoals een collectieve ziektekostenverzekering en een geld terug regeling. De minimaregelingen worden uitgevoerd door Bureau Minimaregelingen. Deze organisatie verantwoord jaarlijks haar activiteiten. Voor een collectieve ziektekostenverzekering was reeds een aantal jaren een zorgverzekering via Zilveren Kruis beschikbaar. Sinds 2016 werd ook een pakket van Menzis aangeboden. Vanaf 1 januari 2017 is alleen nog het pakket van Menzis beschikbaar. Klanten die verzekerd waren bij Zilveren Kruis zijn actief geïnformeerd voor eventuele ondersteuning bij een overstap naar Menzis. Wmo Dorpsteam Renswoude Zoals afgesproken is er een lokaal team het zgn. Dorpsteam opgezet om de inwoners van alle leeftijden te kunnen bedienen. In het Dorpsteam werken verschillende professionals samen om ondersteuning en zorg te bieden in de thuissituatie. De inwoners van Renswoude hoeven niet allerlei verschillende instanties te benaderen. Het Dorpsteam coördineert de zorg en ondersteuning en kan snel handelen. Het team bestaat uit twee jeugdhulpverleners, een maatschappelijk werker, een wijkverpleegkundige, een MEE-consulent, twee Wmoconsulenten, een gedragsdeskundige en een gemeentelijk coördinator. Vervoersvoorzieningen Een vervoersvoorziening wordt verstrekt afhankelijk van vervoerswens en vervoersfrequentie. Wanneer men een geringe vervoersbehoefte heeft wordt allereerst ondergezocht of vrijwilligersorganisaties, zoals de SWO of de Nederlandse patiënten vereniging (NPV.) in deze situatie voldoende oplossing van het vervoersprobleem kan bieden. Het is gebruikelijk dat de cliënt een vergoeding betaald voor de brandstofkosten. De cliënten hebben daarnaast als zij daarvoor een indicatie krijgen gebruik te maken van collectief vervoer d.m.v. de Valleihopper, die per 1 januari 2017 de opvolger is van de Regiotaxi de Vallei. De cliënt kan via een callcenter een rit boeken. Voor de rit wordt een instaptarief en een kilometerprijs betaald. Wanneer men een wmo-pas heeft is dat tarief 45

42 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening vergelijkbaar met het tarief van openbaar vervoer. Voor deze voorziening wordt geen eigen bijdrage via het CAK geïnd. Hulpmiddelen De aanbesteding van de hulpmiddelen, zoals de rolstoelen, scootmobielen, driewielfietsen, tilliften etc. was voor drie jaar geldig met de mogelijkheid dit contract met 1 jaar te verlengen tot 1 april Inmiddels is een nieuw aanbestedingstraject gestart. Tot nu toe loopt de aanpassing en aflevering alsmede de reparaties in goed overleg. Op dit moment zijn er ca. 60 hulpmiddelen in bruikleen verstrekt. Door middel van een addendum is het lopende contract verlengd, tot het nieuwe contract ingaat. De gunning van het nieuwe contract wordt op 29 mei 2017 bekend gemaakt aan de leveranciers. Het contract start per 1 juni Woningaanpassing Er worden minder aanvragen voor een woningaanpassing gedaan, omdat men eerst zoekt naar de eigen mogelijkheden. Verder heeft de voorlichting door het project Woonbewust ook een positieve bijdrage geleverd. De toepassing van de eigen bijdrage regeling via het Centraal Administratiekantoor (CAK) is mogelijk van invloed op het aantal aanvragen om een woningaanpassing. Het mag duidelijk zijn, dat indien er een indicatie is er wel een Wmo voorziening verstrekt wordt. Voorts zijn in het afgelopen jaar ook een aantal woonproblemen gecompenseerd door verhuizingen naar de gelijkvloerse appartementen in het Dorpshart. In zijn algemeenheid is het wenselijk dat er voldoende tijd besteed wordt om de inwoners goed te informeren, wanneer men beperkingen ondervindt in zijn of haar zelfredzaamheid op allerlei levensgebieden. Over deze onderwerpen wordt men ook geïnformeerd via het 75+ huisbezoekproject. De jongere inwoners kunnen zich ook laten informeren via de leden van het Dorpsteam. Huishoudelijke ondersteuning De gemeente Renswoude biedt resultaatgerichte huishoudelijke ondersteuning aan, waarvoor een aanbestedingscontract is gesloten volgens het Drechtstedenmodel. Het doel is huishoudelijke ondersteuning te bieden aan die personen die niet in staat zijn de huishoudelijke taken zelf uit te voeren. Allereerst wordt in overleg met de cliënt bekeken welke taken de cliënt, eventueel met behulp van zijn of haar netwerk, zelf kan uitvoeren. De gemeente Renswoude is altijd van mening geweest dat de huishoudelijke ondersteuning een maatwerkvoorziening is en geen algemene voorziening. De Centrale raad van Beroep heeft dit in haar uitspraak in 2016 ook bevestigd. Het aantal cliënten bij de zorgaanbieders van huishoudelijke ondersteuning schommelt tussen de 40 en 45 cliënten, waarvan een enkele voorziening op basis van een PGB worden verstrekt. De toekenning van de huishoudelijke ondersteuning gebeurt op basis van resultaat financiering, bijvoorbeeld een schoon en leefbaar huis. De inhoud werd bepaald en gecommuniceerd naar de cliënt door de zorgaanbieder. Dit is niet meer toegestaan. In 2016 heeft de Centrale Raad van Beroep enkele uitspraken gedaan op het gebied van de huishoudelijke ondersteuning. Een van die uitspraken ging over het resultaatgericht indiceren. De kern van deze uitspraak was dat de toekenning in de vorm van modules is 46

43 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening toegestaan op voorwaarde dat de huishoudelijke hulp is gebaseerd op objectieve criteria en een gevolg is van deugdelijk en onafhankelijk onderzoek. Toekenning van huishoudelijke hulp vereist een duidelijke maatstaf. Rhenen en Renswoude hebben advies gevraagd om te bepalen of er naar aanleiding van die uitspraak aanpassingen moesten plaatsvinden aan het beleid en de contracten met de zorgaanbieders. Het advies luidde dit in een addendum te regelen. De wijzigingen zijn tot stand gekomen in overleg met de zorgaanbieders. In de beschikking komt nu te staan waar de cliënt recht op heeft in plaats dat dit door de zorgaanbieder wordt gecommuniceerd. Volgens het klantentevredenheidsonderzoek is men over het algemeen tevreden over de organisaties die de huishoudelijke ondersteuning aanbieden en het contact met de organisaties. Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) Het rijk heeft voor 2016 een bedrag van ,00 extra beschikbaar gesteld voor huishoudelijke ondersteuning. Cliënten en mantelzorgers konden tegen een sterk gereduceerd tarief ( 5,00 per uur) huishoudelijke hulp afnemen bij de gecontracteerde zorgaanbieders. Van deze regeling is minimaal gebruik gemaakt. De regeling had als doel behoud van werkgelegenheid. Het bedrag ad ,00 wordt in 2017 via de integrale uitkering Wmo beschikbaar gesteld. Individuele- of groepsbegeleiding en kortdurend verblijf Inwoners van 18 jaar en ouder die ondersteuning nodig hebben op het gebied van bijv.: - het zelfstandig wonen; of - structuur in de daginvulling, of; - een meer zinvolle dagbesteding zoeken, of - ondersteuning van mantelzorg kunnen een melding doen bij het Dorpsteam om te bespreken welke mogelijkheden er zijn. Incidenteel worden er meldingen en aanvragen gedaan voor kortdurend verblijf. Er zijn mogelijkheden om voorzieningen te verkrijgen via een persoonsgebonden budget. Men dient hierbij wel aan een aantal voorwaarden te voldoen. Klankbordgroep sociaal domein De Klankbordgroep sociaal domein heeft als taak om het college gevraagd en ongevraagd te adviseren over het brede Jeugd- en Wmo-beleid alsmede ontwikkelingen te signaleren over alle zaken die van belang zijn voor de groep voor wie de klankbordgroep zich inzet. Deze groep is vorig jaar bijeen geweest om over bepaalde voorstellen te adviseren. Zij heeft o.a. ideeën uitgewisseld over de mantelzorg ondersteuning en -compliment en de samenstelling van het klanttevredenheidsonderzoek. Ook zijn er ideeën uitgewisseld over de toepassing van de huishoudelijk hulp toelage en de invulling van het collectief vraagafhankelijk vervoer. Dit jaar willen de leden van de klankbordgroep ook scholingsprogramma s volgen om zich op dit terrein te blijven ontwikkelen. 47

44 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening Breed overleg Tweemaal per jaar is er een zgn. Breed overleg. Tijdens het Breed Overleg vindt er de uitwisseling plaats van de activiteiten en de nieuwe initiatieven van de sociale partners en de huisarts. Daarbij zijn zaken aan de orde geweest als het instellen van het Trefpunt in de Bibliotheek, de invulling van mantelzorgondersteuning en cliëntenondersteuning. Ook de Interkerkelijke schuldhulpverlening is aan de orde geweest. Ook thema s als de ontwikkeling van het Dorpshart met het eerste lijnsgezondheidscentrum en het vervoer via de Valleihopper kwamen aan de orde. Wet langdurige zorg (WLZ) De Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) bestaat niet meer en daarvoor is de Wet langdurige zorg in werking getreden. De mensen die hiervoor een indicatie hebben kunnen de zorg op verschillende manieren verzilveren. Gevolg is dat een aantal voorzieningen daarmee wel via de Wmo verstrekt moeten worden. Mantelzorgondersteuning en compliment In Renswoude noemt men zich niet snel mantelzorger, omdat men het als normaal beoordeeld om iets extra s voor elkaar te doen. We zijn echter in het afgelopen jaar wel met een aantal mantelzorgers in contact gekomen door de aanmelding voor het mantelzorgcompliment en het spreekuur dat gehouden wordt op het inlooppunt bij de bibliotheek. Ook is er enkele malen huishoudelijke ondersteuning voor mantelzorgers ingezet. Het mantelzorgcompliment is dit jaar ingevuld met een high-tea voor de mantelzorgers en daarnaast konden de zorgvragers een mantelzorgcompliment aanvragen voor hun mantelzorgers. Het mantelzorgcompliment is een blijk van waardering in de vorm van een geldbedrag ( 100,-). Er zijn er meer dan 40 aangevraagd en verleend. Jeugdhulp Eind 2016 zijn vanuit de regio FoodValley maatregelen ingevoerd om tot een beheersing van uitgaven te komen. Deze maatregelen hebben betrekking op de jaren 2017 tot en met Daarnaast waren al eerder in 2016 structurele maatregelen ingezet voor dyslexie, verminderen instroom GGZ en verminderen verblijf. De mogelijkheid van de inzet van een Specialistische Ondersteuning Huisarts -GGZ in Renswoude wordt geïnventariseerd. De SOH-GGZ is een specialist met kennis op het gebied van jeugd GGZ. De inzet van een SOH-GGZ vormt een pilot binnen Regio FoodValley gemeentes en wordt in 2016 gesubsidieerd door de provincie Gelderland. Doel van de pilot is: Beperking van de instroom in de (specialistische) GGZ en een kostenreductie binnen de gehele keten van Jeugdzorg en Jeugdpsychiatrie in de regio FoodValley. We zijn ambtelijk nauw betrokken bij de overgang van de JGZ 0-4 van Vitras naar GGDrU. Met de uitvoerende organisatie(s) zullen we duidelijke afspraken maken en we zullen er op aandringen dat de inwoners tijdig en zorgvuldig geïnformeerd worden. Structurele afspraken met (lokale) samenwerkingspartners van het Dorpsteam waaronder de huisartsen, de politie, het woningbedrijf, schuldhulpverlening, sociale zaken. 48

45 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening Wat heeft het gekost? begrotingsjaar voor wijziging begrotingsjaar na wijziging begrotingsjaar Lasten , , ,-- Baten , , ,-- Saldo , , ,-- Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 610 Bijstandsverlening , , ,-- De begroting op deze functie werd gewijzigd door de 5 e begrotingswijziging Via deze begrotingswijziging werd de post sociale uitkeringen in geld verhoogd met 5.000,--. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- hoger dan was begroot. Aan sociale uitkeringen in geld werd ,-- meer uitgegeven dan was begroot, De IAOZ en IAOW uitkeringen waren ,-- lager dan was geraamd. Er kunnen allerlei redenen en oorzaken zijn waardoor mensen zich aanmelden om in aanmerking te komen voor een uitkering, dat valt moeilijk exact in te schatten op het moment dat de begroting wordt opgesteld. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 610 Bijstandsverlening , , ,-- De begroting op deze functie werd gewijzigd door de 5 e begrotingswijziging 2016, via deze wijziging werd de BUIG uitkering van het Rijk 9.000,-- verlaagd. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten op deze functie waren ,-- hoger dan was begroot. De werkelijk ontvangen gebundelde uitkering uitkering was nagenoeg gelijk aan het bedrag van de. 49

46 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening Het bedrag dat aan bijstandsuitkeringen werd teruggevorderd was ,-- hoger dan was begroot. Deze inkomsten zijn moeilijk te begroten, dit is heel erg afhankelijk van individuele situaties. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 611 Werkgelegenheid , , ,-- De begroting op deze functie is niet gewijzigd in Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ruim ,-- hoger dan was begroot. De uitkering die we ontvangen van het Rijk wordt 1:1 doorbetaald aan IW4. Deze uitkering was ook ruim ,-- hoger dan was begroot. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 611 Werkgelegenheid , , ,-- De begroting op deze functie werd niet gewijzigd in Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten waren ,-- hoger dan was begroot. Dit betreft de bijdrage van het Rijk. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 613 Minima uitkeringen , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. 50

47 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten waren 3.571,-- lager dan was begroot. De werkelijke lasten zijn afhankelijk van de aanvragen die worden gedaan om in aanmerking te komen voor een minima uitkering. Op deze functie kwamen geen baten voor. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 614 Gemeentelijk armoedebeleid en schulden , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten waren ,-- hoger dan was begroot. De lasten van bijzondere bijstand waren ,-- hoger dan was begroot. Aan schuldhulpverlening werd 1.878,-- minder uitgegeven dan was begroot. Ook de lasten van kwijtschelding afvalstoffenheffing en rioolrecht bleven iets onder de begroting. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 614 Bijzondere bijstand - 0, , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten waren ,-- hoger dan was begroot. Er werd een bedrag van ,-- terugontvangen aan ten onrechte uitgekeerde bijzondere bijstand. Ook viel er een bedrag vrij van de Voorziening voor Dubieuze debiteuren sociale zaken van ,--. In 2015 moest er een extra bedrag aan deze voorziening worden toegevoegd omdat, de externe accountant de redenen waarom kon worden volstaan met een lagere voorziening 51

48 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening onvoldoende vond onderbouwd. Afgelopen jaar zijn de debiteuren Sociale Zaken nog eens goed onder de loep genomen. Per categorie is nu aangegeven hoe groot de kans is, dat de vordering niet zal kunnen worden geëffectueerd en aan de hand daarvan is de hoogte van de Voorziening dubieuze debiteuren Sociale Zaken bepaald. Het gevolg hiervan is, dat deze Voorziening weer kan worden verlaagd. Verder is het zo dat de grootste vordering die voor kwam bij de debiteuren sociale zaken in 2016 is binnengekomen. Door de afwikkeling van deze vordering lopen we ook geen risico meer met betrekking tot deze vordering en behoeven we hiervoor ook geen bedrag meer op te nemen in de Voorziening dubieuze debiteuren Sociale Zaken. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 621 Vreemdelingen , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten waren 505,-- hoger dan was begroot, deze extra lasten betreffen de kosten van deelname aan het project Huisvesting statushouders van de gemeente Veenendaal, waaraan wij ook hebben deelgenomen. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 621 Vreemdelingen - 0, , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting Via het gemeentefonds zijn in 2016 twee nieuwe decentralisatie uitkeringen ontvangen met betrekking tot opvang van asielzoekers. De uitkering Asiel partieel effect ,-- en de uitkering Asiel participatie en integratie van ,--. Gemeenten ontvangen totaal 4.430,-- per gehuisveste statushouder in 2016 en Deze uitkeringen waren op het moment dat de begroting 2016 werd opgesteld nog niet bekend. 52

49 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 623 Reïntegratie en participatie , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. Het is moeilijk vooraf in te schatten hoeveel uitkeringsgerechtigden een integratie-traject nodig hebben om een succesvolle terugkeer naar de arbeidsmarkt mogelijk te maken. Ook is de aard en duur van het integratietraject erg verschillend. Dit kan variëren van een korte cursus of beroepskeuze test tot een volledig omscholingstraject. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 623 Reïntegratie en participatie , ,, ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke uitkering op grond van de participatiewet was in ,-- hoger dan op grond van de Meicirculaire 2015 was begroot. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 650 Kinderopvang , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren nagenoeg gelijk aan de begroting. Een verdere toelichting kan daarom achterwege blijven. 53

50 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening Functienummer Omschrijving baten Primitieve 650 Kinderopvang , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten waren 3.339,-- hoger dan was geraamd. De ontvangen huur voor gebouw Hummelhonk was 388,-- hoger dan was begroot. Verder werd in 2016 via het gemeentefonds een uitkering ontvangen ten behoeve van voorschoolse voorzieningen peuters van 2.951,--. Deze uitkering was nog niet bekend bij het opstellen van de begroting. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 661 Maatwerkvoorzieningen Natura materieel WMO , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie bleven ,-- onder de begroting. Voor het aanbrengen van woonvoorzieningen was ,-- geraamd, hier werd slechts 4.428,-- aan uitgegeven. Deze kosten zijn moeilijk te ramen. De kosten van woningaanpassingen variëren nog al. Is er een wat grotere aanpassing noodzakelijk dan kan dit ook zo behoorlijk in de papieren lopen. Heeft iemand een aangepaste woning nodig, dan wordt eerst gekeken of er eventueel een mogelijkheid is te verhuizen naar een woning die al aangepast is, voordat er een nieuwe aanpassing wordt gerealiseerd. Aan hulpmiddelen werd ,-- minder uitgegeven dan was begroot. De uitgaven zijn behoorlijk gedaald sinds we deze hulpmiddelen in samenwerking met Veenendaal en Rhenen inkopen in plaats van huren. Op overige voorzieningen gehandicapten werd ,-- minder uitgegeven dan was geraamd. Dit betreft vervoerskosten, de regels om hier voor in aanmerking te komen zijn de afgelopen jaren behoorlijk aangescherpt. De keuring - en advieskosten waren 2.912,-- hoger dan was begroot. Voorheen konden onze Wmo-consulenten in een aantal gevallen zelf beoordelen of een voorziening noodzakelijk was. Onder de huidige regels moet elke toekenning of afwijzing van een aanvraag onderbouwd zijn door een advies van een onafhankelijke instantie. Baten komen op deze functie niet voor. 54

51 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 662 Maatwerkvoorzieningen natura immaterieel Wmo , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. De kosten van huishoudelijke hulp waren ,-- lager dan was geraamd. Het feit dat men om in aanmerking te komen voor huishoudelijke hulp ook inkomensgegevens etc. moet overleggen en dat aan de hand hiervan wordt bepaald hoeveel eigen bijdrage moet worden betaald, is voor veel mensen een reden om af te zien van huishoudelijke hulp en hier op een andere wijze in te voorzien. Aan dagbesteding en begeleiding werd ,-- meer besteed dan was geraamd. Van zaken die in 2015 via de decentralisaties naar de gemeenten zijn gekomen ontbreken nog ervaringscijfers over een langere periode, zodat het nog wat aftasten is hoeveel we gemiddeld aan dit Wmo onderdeel kwijt zijn. Baten komen op deze functie niet voor. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 663 Opvang en beschermd wonen Wmo , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. Aan opvang van vrouwen in verband met huiselijk geweld werd ,-- minder uitgegeven dan was begroot. Het is moeilijk in te schatten hoeveel van dit soort trajecten zich in een bepaald jaar zullen voordoen en de kosten per traject verschillen enorm. Er was op deze functie no geen bedrag begroot aan overige uitgaven van 5.900,--, hier werden helemaal geen uitgaven op gedaan. Baten komen op deze functie niet voor. 55

52 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening Functienummer Omschrijving baten Primitieve 667 Eigen bijdrage maatwerkvoorzieningen en opvang Wmo , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten op deze functie waren 8.468,-- hoger dan was begroot. Ook voor deze functie geldt dat het moeilijk is in te schatten hoeveel hiervoor moet worden begroot omdat er nog geen ervaringscijfers van een aantal jaren beschikbaar zijn. Op deze functie komen geen lasten voor. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 670 Alg.voorzieningen Wmo en jeugd , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. Aan algemeen maatschappelijk werk werd ,-- minder uitgegeven dan was begroot. Deze lasten zijn sterk afhankelijk van het aantal cliënten die zich melden voor advies of hulp op dit terrein. De lasten van collectief vervoer (regio taxi) waren 6.108,-- lager dan was begroot, hier gelden strengere regels om hiervoor in aanmerking te komen. De kosten van vrijwilligerswerk waren 3.924,-- lager dan was geraamd. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 670 Alg.voorzieningen Wmo en jeugd , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. 56

53 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten op deze functie weken zo weinig af van de begroting, dat een nadere toelichting hier achterwege kan blijven. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 671 Eerstelijnsloket Wmo en jeugd , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. Ook voor deze functie geldt, dat we ervaringscijfers van een aantal jaren nodig hebben om hier goed op te kunnen begroten. Op deze functie komen geen baten voor. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 672 PGB Wmo en jeugd , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. Blijkbaar zijn de lasten op deze functie wat te hoog begroot. In 2015 hadden we nog helemaal geen ervaringscijfers. In 2015 lagen de werkelijke lasten ook ongeveer op het zelfde niveau als nu in Op deze functie komen geen baten voor. 57

54 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening Functienummer Omschrijving baten Primitieve 687 Ouderbijdrage ind.voorzieningen en opvang jeugd - 0,-- - 0, ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting Er werden geen baten geraamd op deze functie, er werd een bedrag van 462,-- ontvangen aan ouderbijdragen opvang jeugd. De baten en lasten van Wmo worden neutraal in de jaar opgenomen, dat wil zeggen, zijn de lasten hoger dan de baten dan onttrekken we het verschil aan de Wmo reserve. Zijn de baten hoger dan de lasten, dan voegen we het verschil aan de Wmo reserve toe. We geven hieronder een overzicht van de uitgaven van de zaken die onder WMO oud vielen : Omschrijving FCL ECL Bedrag Leerlingenadministratie ,00 Jeugd-en jongerenwerk ,00 Vrijwilligerswerk ,00 Ouderenbeleid ,00 Individuele voorzieningen ,00 Salarissen en soc.lasten ,00 Overige uitgaven ,00 Kostenplaats bestuursapparaat ,00 Hulp bij het huishouden ,00 Vervoerkosten ,00 Externe adviezen ,00 Totaal uitgaven Wmo oud ,00 Integratieuitkering Wmo ,00 Uitkering Individuele vrz. (via alg.uitk) ,00 Decentralisatieuitkering huish.hulp ,00 Collectief vervoer 3.069,00 Exploitatieresultaat Wmo oud ,00 58

55 Programma 6 - Soc. Voorzieningen en maatsch. dienstverlening We geven hieronder een overzicht van de uitgaven die in 2015 nieuw onder WMO zijn komen te vallen : Omschrijving FCL ECL Bedrag Dagbesteding / begeleiding ,00 Ondersteuning vrijwilligers/ inf. zorg ,00 Cliëntondersteuing ,00 Overige personeelskosten begeleiding etc ,00 I.C.T. kosten t.b.v. begeleiding ,00 Beschikbaar voor uitv. Incl. doventolk ,00 Budget sociale wijkteams ,00 PGB Wmo ,00 Totaal uitgaven Wmo nieuw ,00 Ontvangen eigen bijdragen ,00 Ontvangen decentralisatie uitkering ,00 Wmo Exploitatieresultaat Wmo nieuw ,00 Het batig exploitatiesaldo van Wmo oud bedroeg ,00 Het batig exploitatiesaldo van Wmo nieuw bedroeg ,00 Het totaal batig exploitatiesaldo Wmo bedroeg ,00 Om de Wmo neutraal in de jaar te laten verlopen dient dus nog een bedrag van ,00 aan de Wmo reserve te worden toegevoegd. 59

56 Programma 7 Volksgezondheid en milieu Doelstellingen waren: - Verbeteren van de algemene gezondheid van inwoners op basis van de nota volksgezondheid; - Uitwerking van het jeugdbeleid waarbij wij voorwaarden wilden scheppen zodat jeugdigen zich kunnen ontwikkelen tot zelfstandige en maatschappelijk verantwoordelijke volwassenen; - Als gemeente organisatorisch en uitvoerend in staat zijn om de taken die vanaf 1 januari 2015 tot het takenpakket van de gemeente behoren op het terrein van de jeugdhulp goed te kunnen uitvoeren. - Uitvoering van het GRP volgens planning en waar mogelijk dakoppervlak afkoppelen van de riolering; - Een goede gestructureerde handhaving als het gaat om milieubeheer en een goede normstelling voor de verschillende typen gebieden (Wet geurhinder en veehouderij).. Op dit programma hebben de onderstaande functies betrekking: Functienummer Omschrijving Primitieve 714 Openbare gezondheidszorg , , , Jeugdgezondheidszorg , , , Reiniging , , , Riolering , , , Milieubeheer , , , Lijkbezorging , , , Baten reiniging , , , Baten riolering , , Baten begraafplaatsrechten , , ,-- Totaal programma , ,-- Wat is de bestaande situatie? Milieubeheer Een belangrijk deel van de gemeentelijke taken besteden wij uit aan de Omgevingsdienst Regio Utrecht. De handhavingstaken bestaan uit het uitvoeren van periodieke controles, projectcontroles en controles naar aanleiding van klachten. Op verzoek van de gemeente wordt ook ondersteuning ingezet bij de afhandeling van klachten. Daarnaast ondersteunt en /of adviseert de Omgevingsdienst de gemeente bij andere (milieu)taken. Zo implementeert de Omgevingsdienst nieuwe wet- en regelgeving, adviseert inhoudelijk en beleidsmatig met betrekking tot de archeologietaken. 60

57 Programma 7 Volksgezondheid en milieu Wat hebben we bereikt? Jeugdgezondheidszorg Vanaf 1 januari 2016 ligt de uitvoering van de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) volledig bij de GGD regio Utrecht (GGDrU). Voorheen werd de JGZ 0-4 jarigen nog uitgevoerd door Vitras. De overgang van aanbieder is prima verlopen. Jeugdhulp Vanaf 1 januari 2015 is er in Renswoude een Dorpsteam waar inwoners terecht kunnen met hun vraag of probleem op het gebied van opvoeden & opgroeien. Door een aantal leden van het Dorpsteam kan er lichte opvoedondersteuning worden geboden. Als er intensievere, meer specialistische hulp nodig is kan worden opgeschaald naar een aantal professionals uit het Centrum voor Jeugd en Gezin in Veenendaal of naar jeugdhulpaanbieders die hier in regio FoodValley verband voor gecontracteerd zijn. Wat hebben we daarvoor gedaan? Jeugdgezondheidszorg (JGZ) Vitras heeft in 2015 de jeugdgezondheidszorg 0-4 jarigen verzorgd en de GGD regio Utrecht de 4-19 jaar. In 2015 is het besluit genomen om de volledige Jeugdgezondheidszorg (JGZ) 0-4 en 4-19 jarigen onder te brengen bij de GGD regio Utrecht (GGDrU). Hierdoor hebben we per 1 januari 2016 één aanbieder voor de volledige jeugdgezondheidszorg, dit is een wens die al veel langer bestond. Met een integrale JGZ 0-19 jaar is de onwenselijke knip tussen 0-4 en 4-19 jaar verdwenen. De JGZ is een belangrijke partner in de vroeg signalering en preventie. Ook zijn ze vaste deelnemer aan het jeugdnetwerk Renswoude. Afvalverwijdering en verwerking Aangezien slechts een deel van de kliko s is vervangen in de afgelopen jaren, kost het vervangen van kapotte kliko s nog relatief veel tijd. Door het coderen van de kliko s wordt nu wel voor elke aangeboden kliko betaald. Om tot een aanvaardbare hoeveelheid restafval per inwoner te komen moet Renswoude de afvalinzameling veranderen. We zijn aan het onderzoeken hoe dit het beste zou kunnen. De zaterdagopenstelling van de gemeentewerf wordt druk bezocht. Milieubeheer Door de wijziging van de Wet Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (Wet VTH), moeten alle basistaken op het gebied van milieu worden ondergebracht bij een regionale uitvoeringsdienst. Riolering Ook afgelopen jaar zijn er weer een aantal pompunits van de drukriolering vervangen, door units zonder telemetrie. 61

58 Programma 7 Volksgezondheid en milieu Wat heeft het gekost? begrotingsjaar voor wijziging begrotingsjaar na wijziging begrotingsjaar Lasten Baten Saldo Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 714 Openbare gezondheidszorg , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 gewijzigd via de 5 e begrotingswijziging Door middel van deze wijziging werden de lasten van (schoonmaak) onderhoud van het kruisgebouw verhoogd met 7.500,--. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren 754,-- hoger dan de gewijzigde begroting. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 714 Openbare gezondheidszorg , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 gewijzigd, via de 5 e begrotingswijziging werd de post opbrengst huur verlaagd met 8.000,--. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke huuropbrengsten waren 1.225,-- hoger dan de begroting. Op dit moment maken Meander medisch Centrum en de trombosedienst van het Rode Kruis gebruik van dit gebouw. 62

59 Programma 7 Volksgezondheid en milieu Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 715 Openbare gezondheidszorg , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. De kosten van jeugdgezondheidszorg waren 6.400,-- lager dan was begroot. De kosten voor het Centrum voor Jeugd en Gezin waren 5.079,-- lager dan geraamd. Aan jeugdzorg werd 2.842,-- minder uitgegeven dan begroot. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 715 Openbare gezondheidszorg - 0,-- - 0, ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Op deze functie werd een bedrag verantwoord, dat werd terugontvangen met betrekking tot kosten van jeugdzorg over de jaren 2012 t/m Dit bedrag is via functie 980 toegevoegd aan de Reserve jeugdzorg. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 721 Reiniging , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 gewijzigd via de 4 e en de 5 e begrotingswijziging Bij de 4 e begrotingswijziging werd er een bedrag van 6.800,-- in de begroting opgenomen ten behoeve van het afvalonderzoek. Door middel van de 5 e begrotingswijziging 2016 werden de lasten voor het ophalen van oud papier verhoogd met ,--. 63

60 Programma 7 Volksgezondheid en milieu Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten van deze functie waren ,-- lager dan de begroting. Aan onderhoud kliko s werd 5.882,-- minder uitgegeven dan was begroot. Vorig jaar zijn een aantal kliko s vernieuwd, het is daarom logisch dat er minder aan onderhoud behoefde te worden uitgegeven. De kosten van het ophalen van huis- en grofvuil bleven ,-- onder het begrote bedrag. Aan inzamelen van klein chemisch afval werd 1.796,-- minder uitgegeven dan was begroot. De kosten van inzamelen van glas en textiel waren 2.518,-- hoger dan was begroot. De kosten voor het inzamelen van het oude papier bleven 9.855,-- onder het hiervoor geraamde bedrag. De bijdrage aan de Afval Verwerking Utrecht ( AVU) was ,-- lager dan was begroot. De gecompenseerde BTW op kosten van reiniging was ,-- hoger dan was begroot. De kosten van het inzamelen en afvoeren van plastic, metalen en drinkkartons waren 6.194,-- hoger dan was geraamd. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 721 Reiniging , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 gewijzigd via de 5 e begrotingswijziging Door middel van deze wijziging werd de opbrengst oud papier verlaagd met 3.000,--. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting Het bedrag dat werd ontvangen als vergoeding voor de inzameling van glas- en textiel was 6.772,-- hoger dan was begroot. De opbrengst van oud papier bleef echter ,-- beneden het bedrag dat was geraamd. De vergoeding voor de inzameling van plastic, metalen en drinkkartons was ,-- hoger dan was begroot. Ook werd er een bedrag van 1.262,-- terugontvangen van de AVU. wat niet was begroot. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 725 Afvalstoffenheffing/ rein.recht , ,, ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. 64

61 Programma 7 Volksgezondheid en milieu Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. Hieronder volgt een totaaloverzicht van de kosten en opbrengsten van reiniging: Onderhoud kliko s Kostenplaats omgevingsbeheer Kostenplaats bestuursapparaat Ophalen huisvuil en grofvuil Inzamelen klein chemisch afval Inzamelen glas en textiel Inzamelen oud papier Kosten verv. en verwerking AVU Afvoeren asbest 390 Afvoeren plastic, metaal, drinkkartons Gecompenseerde BTW Kosten kwijtschelding Totaal kosten Vergoeding inzameling materialen Opbrengsten afvalstoffenheffing Positief resultaat reiniging Dit bedrag van 1.384,-- kan worden toegevoegd aan de Milieureserve. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 722 Riolering , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- hoger dan was begroot. Dit verschil wordt hoofdzakelijk veroorzaakt doordat er een bedrag van ,-- werd toegevoegd aan de voorziening riolering, dit bedrag was niet geraamd. Aan personeel van derden werd ,-- meer uitgegeven dan was begroot. Sinds de functie van hoofd omgevingsbeheer is vervallen moeten we civieltechnische zaken in hoofdzaak uitbesteden. De kosten van onderhoud riolering waren 7.408,-- hoger dan was begroot. Deze overschrijding betreft de aanschaf van een camera en opsporingssysteem, waarmee rioolinspecties kunnen worden uitgevoerd. 65

62 Programma 7 Volksgezondheid en milieu De kosten van meten en monitoren van de opslagcapaciteit waren 5.761,-- lager dan was geraamd. De gecompenseerde B.T.W. op riolering was ,-- hoger dan was begroot. Voor overige lasten van riolering was 6.500,-- begroot, maar hier werden geen lasten op verantwoord. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 726 Rioolrecht , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten op deze functie waren ,-- hoger dan was begroot. Deze hogere opbrengsten komen enerzijds doordat de tarieven in 2016 met 5 % zijn verhoogd en anderzijds door een toename van het aantal aansluitingen. Hieronder volgt een overzicht van de kosten en opbrengsten van riolering: Personeel derden Electra pompen Telesignalering pompen Onderhoud pompen en rioolstelsel Meten en monitoren Kapitaallasten Kostenplaats omgevingsbeheer Kostenplaats bestuursapparaat Gecompenseerde BTW Straatvegen en onkruidbestrijding Waterlossingen sloten etc Totaal kosten Kosten kwijtschelding Totaal kosten riolering Toevoeging voorziening riolering Totaal lasten Baten rioolrecht Batig exploitatiesaldo Dit batig exploitatieresultaat is toegevoegd aan de Reserve riolering. 66

63 Programma 7 Volksgezondheid en milieu Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 723 Milieubeheer , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 gewijzigd, via de 4 e begrotingswijziging Door middel van deze wijziging werd er een bedrag van 2.500,-- in de begroting opgenomen ten behoeve van nog te betalen kosten met betrekking tot de reorganisatie van de Odru.. Ook werd de post overige uitgaven onder Milieuplannen verhoogd met 8.483,-- dit betreft externe adviezen t.b.v. specifieke milieuvergunningen. Ook de post geluidssanering is via deze begrotingswijziging verhoogd met 4.676,--. Al deze uitgaven worden gedekt door middel van bijdragen uit de Reserve Milieufonds. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot.. De kosten van regionale samenwerking milieu waren 6.736,-- hoger dan was begroot. De kosten ten behoeve van de afgifte van milieuvergunningen waren ,-- lager dan was begroot. Er werden minder uren van de afdeling omgevingsbeheer aan deze functie doorberekend. De kosten van handhaving milieuvergunningen waren 5.164,-- lager dan geraamd. Aan ongediertebestrijding werd 2.522,-- minder uitgegeven dan was geraamd. Op deze functie kwamen in 2016 geen wijzigingen voor. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 724 Lijkbezorging , , ,-- Wijzigingen begroting De begroting op deze functie werd niet gewijzigd in Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De onderhoudskosten aan de begraafplaats waren 2.779,-- hoger, dan was begroot. Hier werden meer uren door de afdeling omgevingsbeheer aan besteed dan was begroot. De lasten van begraven waren 1.405,-- hoger dan was begroot, ook hier werden door de afdeling omgevingsbeheer meer uren aan besteed. Er vonden in 2016 meer begrafenissen plaats, dan waar mee was gehouden. 67

64 Programma 7 Volksgezondheid en milieu De lasten van het rouwcentrum waren 2.307,-- lager dan was begroot. Dit komt vooral doordat de onderhoudslasten erg laag waren in Functienummer Omschrijving baten Primitieve 732 Begraafrechten , ,, ,-- Wijzigingen begroting De begroting op deze functie werd gewijzigd in 2016 via de 5 e begrotingswijziging Via deze wijziging werden de baten van begraafrechten verhoogd met ,--. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten van begraafrechten waren in ,-- hoger dan was begroot. Het aantal begrafenissen was hoger dan was begroot. 68

65 Programma 8 - Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting Met dit programma wilden wij invulling geven aan ruimte, op een wijze die aan alle belangen recht doet. Op het taakveld volkshuisvesting wil de gemeente voorwaarden scheppen voor een goed huisvestingsbeleid en het realiseren van een gevarieerd en gedifferentieerd aanbod van woningen. Op dit programma hebben de onderstaande functies betrekking: Functienummer Omschrijving Primitieve 810 Ruimtelijke ordening , , , Woningbouw/exploitatie , , , Stads en dorpsvernieuwing , , , Overige volkshuisvesting , , Bouwvergunningen , , , Grondexploitatie , , ,-- Totaal programma , , ,-- Wat hebben we bereikt? Zoals bekend bestaan er in Renswoude drie grote onherroepelijke bestemmingsplannen (buitengebied, kern woongebied en kern bedrijventerrein). Daarmee wordt voor de komende jaren voldaan aan de verplichting om actuele bestemmingsplannen te hebben, dat wil zeggen niet ouder dan 10 jaar. Uiteraard is niet alles 10 jaar vooruit te voorzien. Er blijven dan ook partiële herzieningen nodig, zoals bijvoorbeeld bij Het Rechthuis en bij nieuwe ontwikkelingen in het buitengebied. Beekweide We zijn intussen al drie jaar samen met een ontwikkelaar in co-creatie aan het ontwikkelen. Afgelopen jaar zijn 14 rug aan rug woningen, 4 twee onder één kapwoningen, één vrijstaande woning en 6 huurwoningen voor de vrije sector en 4 hoekwoningen opgeleverd. Dit laatste plan van totaal 10 woningen is met een andere ontwikkelaar afgewikkeld. Op dit moment zijn 12 rijwoningen, 4 twee onder één kapwoningen en 20 gemeentelijke sociale huurwoningen in aanbouw. Deze worden nog voor de zomervakantie van 2017 opgeleverd. Binnenkort zal gestart worden met bouw van de laatste fase in het middengebied van Beekweide. In deze fase worden 7 goedkope eengezinswoningen, 6 drie onder een kapwoningen en een twee onder een kapwoning gebouwd. Dorpshart Met Frank van Woerden Vastgoed B.V. is een koopovereenkomst gesloten inzake bouwdeel 5 in het Dorpshart van Renswoude. De bouw van het eerstelijns gezondheidscentrum, met daarboven op de 1 e en 2 e verdieping 10 appartementen is bijna gereed. 69

66 Programma 8 - Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting Rechthuis In 2015 de locatie Dorpsstraat verkocht aan Frank van Woerden Vastgoed B.V. en vervolgens doorverkocht aan Trivesta vastgoed B.V. Het voormalige rechthuis is gesloopt Er is een nieuw appartementengebouw met 14 appartementen in de vorm van het oude rechthuis teruggebouwd begin 2016 is men gestart met de bouw van het appartementengebouw en inmiddels worden de appartementen bewoond. Wat hebben we daarvoor gedaan? Aan de verplichting uit de Wet ruimtelijke ordening om voor 1 juli 2013 actuele bestemmingsplannen te hebben, dat wil zeggen niet ouder dan 10 jaar, is voldaan. In het Dorpshart is de bouw van de supermarkt en enkele andere winkelpanden gereed gekomen evenals de bovenliggende huurappartementen. De co-creatie met De Bunte is geïntensiveerd. Er zijn ambtelijk veel uren op deze projecten ingezet. Er hebben twee verkoopavonden plaatsgevonden. Dit heeft bijgedragen aan een goede verkoop. Het bestemmingsplan voor Beekweide is nog verder verruimd zodat een goede verkaveling voor diverse doelgroepen mogelijk is gemaakt. Op deze wijze kan iedere potentiële doelgroep bediend worden. De ruimtelijke procedures t.b.v. ontwikkeling Rechthuis en Bouwdeel 5 zijn door gemeente verzorgd. Wat heeft het gekost? begrotingsjaar voor wijziging begrotingsjaar na wijziging begrotingsjaar Lasten Baten Saldo Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 810 Ruimtelijke ordening , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 gewijzigd, via de 2 e begrotingswijziging Via deze wijziging werd een bijdrage aan het project LEADER geraamd van 5.520,--. 70

67 Programma 8 - Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren 4.202,-- hoger dan de begroting. De kosten van herziening bestemmingsplannen waren 7.803,-- hoger dan was begroot. Hierin zitten o.a. een aantal onderzoek en advieskosten met betrekking tot de bouw van enkele woningen aan de Catharina Mossellaan. Er werden in 2016 geen planschadevergoedingen betaald, hiervoor was 5.000,-- begroot. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 810 Ruimtelijke ordening , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten op deze functie waren 7.880,-- lager dan was begroot. Dit komt vooral doordat er minder bestemmingsplanwijzigingen op aanvraag binnen kwamen dan in voorgaande jaren. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 820 Woningbouw exploitatie , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 820 Woningbouw exploitatie , , ,-- 71

68 Programma 8 - Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. Hieronder wordt en nadere uiteenzetting gegeven van de exploitatie van het Woningbedrijf. De normale bedrijfslasten van het Woningbedrijf bedroegen ,-- en de rentelasten bedroegen ,--, zodat de totale lasten ,-- bedroegen. De normale baten van het Woningbedrijf bedroegen ,-- en de rentebaten bedroegen ,--, zodat de totale baten ,-- bedroegen. Het nadelig exploitatieresultaat van het Woningbedrijf over 2016 bedroeg ,--. Dit bedrag is via functie 980 onttrokken aan de algemene bedrijfsreserve van het Woningbedrijf. De bedrijfsbaten van het Woningbedrijf kunnen als volgt worden gespecificeerd: Huren Woningen en woongebouwen ,00 Vergoedingen ,00 Verkoopopbrengsten ,00 Rente baten ,00 Totaal bedrijfsbaten Woningbedrijf ,00 De bedrijfslasten van het Woningbedrijf kunnen als volgt worden gespecificeerd : Afschrijvingen ,00 Overige waardeveranderingen mat.vaste activa ,00 Onderhoudslasten ,00 Overige bedrijfslasten ,00 Rente lasten ( saldo van rentelasten en rentebaten ) ,00 Totaal bedrijfslasten Woningbedrijf ,00 Samenvatting resultaatvergelijking t.o.v. begroting 2016 Negatief resultaat jaar ,-- Positief resultaat begroting ,-- Verschil jaar versus begroting ,-- 72

69 Programma 8 - Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting Samengevat is het negatievere resultaat van ,-- als volgt te verklaren: Meer huuropbrengsten ,-- Minder bijdrage servicekosten 5.313,-- Minder overheidsbijdragen ,-- Minder verkoopopbrengsten ,-- Minder afschrijvingskosten ,-- Minder afboeking MVA ,-- Meer onderhoudskosten ,-- Minder bedrijfslasten ,-- Minder rentelasten ,-- Totaal afwijkingen t.o.v. de begroting ,-- Uitgebreidere resultaatvergelijking t.o.v. begroting 2016 Huren De hogere huuropbrengst hebben o.a. betrekking op minder structurele leegstand en minder incidentele leegstand door eerdere verkoopdatum ten opzichte van uitgangspunt begroting. Vergoedingen In de begroting is er vanuit gegaan dat de bijdrage servicekosten naar boven zouden worden bijgesteld. Door een gunstige af over het jaar 2015 heeft deze slechts beperkt plaatsgevonden. Overheidsbijdragen Per 31 december 2015 is de BWS-subsidie beëindigd en is het restant toen in één keer betaalbaar gesteld. Verkoopopbrengsten In de begroting was de verkoop van 4 woningen uit het verkoopprogramma opgenomen. Daarnaast is nog een 2-tal woningen verkocht naar aanleiding van een raadsbesluit in In werkelijkheid zijn er 3 woningen uit het verkoopprogramma verkocht/overgedragen alsmede de hierboven genoemde 2 extra woningen. Omdat het aantal verkopen over 2014 t/m meer was dan begroot is er, na het opstellen van de begroting 2016, besloten deze te compenseren met het begrote aantal van Afschrijvingen In de begroting is abusievelijk afgeschreven op de grond van het nieuwbouwcomplex Dorpshart (± ,-). Daarnaast heeft de aankoop van TvA 28 in 2015 plaatsgevonden na het opstellen van de begroting. Bij het opstellen van de jaar is er derhalve gehouden met de afschrijving van ,-. Het restant van 1.400,- zijn diverse kleinere afwijkingen. Overige waardeveranderingen MVA Naar verwachting zou er in 2016 nog een toevoeging aan de voorziening moeten plaatsvinden voor het project Dorpshart van ,-. In maart is de GREX besproken met de gemeenteraad en is vastgesteld dat deze toevoeging aan de voorziening slechts ,- bedraagt. 73

70 Programma 8 - Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting Lasten Onderhoud Het verschil tussen de begroting en realisatie bedraagt ,- en wordt veroorzaakt door: 1. Aanpassing onderhoudsbegroting ,- 1) Overloop onderhoud uit ,- 2 ) Uitbetaalde vergoedingen ZAV en VHHIK ,- 3 ) Modelwoning van Reedeweg ,- Klachten- en mutatieonderhoud 8.300,- -/ ,- 1) In 2016 was oorspronkelijk voor planmatig onderhoud een bedrag opgenomen van ,-. Echter heeft begin 2016 een aanpassing van de begroting plaatsgevonden en is het onderhoud van enkele complexen naar voren gehaald waardoor de begroting is bijgesteld naar ,-. 2) Vanuit de begroting 2015 is een begrotingspost van ,- uit 2015 voor de renovaties van een aantal badkamers, toiletten en keukens overgeheveld naar ) In 2016 zijn in verband met de herstructurering Taets van Amerongenweg, op grond van het sociaal statuut, inmiddels vergoedingen uitbetaald voor zelf aangebrachte voorzieningen (ZAV) en verhuis- en herinrichtingskosten (VHHIK) Overige bedrijfslasten De overige bedrijfslasten wijken op de volgende punten af t.o.v. de begroting: Minder verhuurdersheffing ,- Meer inhuur adviseurs ,- Bijdrage VvE, verantwoord in onderhoud ,- Diverse kleinere afwijkingen 5.455, ,- Rente De rentebaten zijn slechts 1.600,- hoger dan begroot. De grootste afwijking wordt veroorzaakt door lagere rentelasten van ,- welke worden veroorzaakt door: Projecten Dorpshart/Rechthuis ,- i.v.m. lagere boekwaarde Dorpshart en afwikkeling Rechthuis in 2015 BWS-subsidie 2.900,- subsidie afgewikkeld in ,- Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 822 Overige volkshuisvesting , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 gewijzigd door middel van de 5 e begrotingswijziging Via deze begrotingswijziging werden de lasten ten behoeve van personeel van derden verhoogd met 8.000,--. 74

71 Programma 8 - Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting. De werkelijke lasten op deze functie waren 9.935,-- hoger dan was begroot. Op bouw-en woningtoezicht werd ,-- meer uitgegeven dan was geraamd. Dit komt door extra inhuur van tijdelijk personeel. Op grond van de Wet Vergunningverlening Toezicht en Handhaving ( VTH ) zijn we door de provincie verplicht hier meer aandacht aan te besteden. Met de komst van de Wabo zijn de mogelijkheden voor vergunning vrij oprichten van bouwwerken verruimd. De regels hiervoor zijn echter behoorlijk complex en leiden bij burgers tot vragen. Vaak wordt ten onrechte verondersteld dat een bouwwerk vergunning vrij is, waardoor we handhavend moeten optreden Geconcludeerd is dat we hiervoor ongeveer 1fte handhavingsjurist te weinig beschikbaar hebben. Getracht is hierin te voorzien door tijdelijke inhuur. In eerste instantie is een inhaalslag gepleegd met betrekking tot het opstellen van handhavingsbeleid. Vervolgens kan de handhaving aan de hand van dit beleid worden opgepakt. Daar in 2016 de aandacht hoofdzakelijk is uitgegaan naar het opstellen van het beleid en minder naar de daadwerkelijke handhaving, is op de het onderdeel handhaving bouwzaken ,-- minder uitgegeven dan was begroot. Dit komt vooral doordat hier minder uren aan zijn besteed door de medewerkers van bouw-en woningtoezicht. Eén medewerker van bouw-en woningtoezicht besteed een groot deel van zijn tijd aan de gronduitgifte van Beekweide. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 822 Overige volkshuiisvesting 0,-- 0, ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting Op deze functie waren geen baten geraamd. In 2016 is een woning verkocht waarop een antispeculatiebeding van toepassing was. Hierdoor is een bedrag ontvangen van ,--. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 823 Leges omgevingsvergunningen , , ,-- 75

72 Programma 8 - Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting De begroting op deze functie werd in 2016 gewijzigd door middel van de 2 e en de 5 e begrotingswijziging Bij de 2 e begrotingswijziging 2016 werden de baten op deze functie verhoogd met ,-- en via de 5 e begrotingswijziging 2016 werden de baten op deze functie verhoogd met ,--. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 830 Grondexploitatie , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 gewijzigd door middel van de 2 e begrotingswijziging Hierbij werden de lasten van complex Beekweide verhoogd met ,00 en de lasten van complex Groot Overeem met ,-- Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- hoger dan was begroot. Dit komt vooral doordat de opbrengsten grondverkopen in Beekweide hoger waren dan was begroot ( ,--). Via een administratieve boeking worden deze hogere opbrengsten ook onder de lasten op deze functie verantwoord en tegen geboekt op de balans bouwgronden in exploitatie. Verder werd op deze functie nog een bedrag verantwoord van ,--. Deze kosten betreffen voorbereidingskosten voor het project Taets van Amerongenweg. Deze lasten worden gecompenseerd door een bijdrage ten laste van de Algemene reserve. Deze bijdrage is op functie 980 verantwoord. Vanaf 2016 vallen gemeenten ook onder de vennootschapsbelasting. Dit geldt met name ten aanzien van activiteiten waarbij een gemeente als een soort onderneming fungeert. Voor wat betreft de grondexploitatie is dat het geval. Er zijn nog veel onduidelijkheden ten aanzien van de heffing van vennootschapsbelasting, naar verwachting zal de gemeente Renswoude over 2016 een bedrag van ,-- aan vennootschapsbelasting dienen af te dragen. Dit bedrag is op deze functie verantwoord. 76

73 Programma 8 - Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting Functienummer Omschrijving baten Primitieve 830 Grondexploitatie , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 gewijzigd door middel van de 2 e begrotingswijziging Hierbij werden de baten van complex Beekweide verhoogd met ,00 en de baten van complex Groot Overeem met ,--. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten op deze functie waren ,-- hoger dan was begroot. De lasten van complex Beekweide waren ,-- hoger dan was begroot, de baten op dit complex waren ,-- hoger dan geraamd. Het verschil tussen de hogere lasten en de hogere baten is ,--. In de begroting waren we er van uitgegaan dat er een bedrag van 10,00 zou worden toegevoegd aan de Reserve Dorpsvoorzieningen en de Reserve Buitengebied voor elke m2 grond die zou worden verkocht in Beekweide en Groot Overeen. Op grond van de gewijzigde BBV voorschriften zijn deze dotaties vanaf 2016 echter niet meer toegestaan. Aan de batenkant is een bedrag van ,-- verantwoord, dit bedrag was niet geraamd. Dit betreft de opbrengst van een aantal strookjes grond in het kader van de actie die we in 2016 hebben ondernomen om te voorkomen, dat particulieren door verjaring eigenaar worden van gemeentegrond. Deze opbrengst is via functie 980 toegevoegd aan de Reserve grondexploitatie. In 2016 heeft de commissie BBV een Notitie grondexploitatie uitgebracht. In deze notitie zijn o.a. de regels met betrekking tot winstneming gewijzigd. Wanneer grondexploitatie projecten voor een groot deel zijn gerealiseerd, moet worden bepaald hoeveel % van de totaal te verwachten kosten zijn gerealiseerd en hoeveel % van de totaal te verwachten opbrengsten zijn gerealiseerd. Aan de hand van deze percentages moet worden bepaald hoeveel procent van de te verwachten winst in dat jaar moet worden genomen. Hierbij dient ook te worden gehouden met de winst die al in vorige jaren is genomen. Op grond van genoemde be moet voor project Beekweide in 2016 een winstneming plaats vinden van ,// en voor project een winstneming van ,--. Deze winstnemingen zorgen er voor dat het exploitatieresultaat van 2016 nogal afwijkt van de exploitatieresultaten van de afgelopen jaren. 77

74 Programma 9 Financiering en algemene dekkingsmiddelen De doelstelling van dit programma was het zorgen voor maximale benutting van de beschikbare middelen om de burgers een optimaal aantal voorzieningen te bieden. Daarnaast het voeren van een zodanig gekwantificeerd beheer dat daarmee de doelmatigheid en doeltreffendheid van het bestuur kan worden beoordeeld. Een gezonde financiële huishouding, doelmatig en doeltreffend, ook op termijn, met ruimte voor noodzakelijk geachte voorzieningen en investeringen en het structureel goed onderhouden daarvan. Op dit programma hebben de onderstaande functies betrekking: Functienummer Omschrijving Primitieve 913 Overige fin.middelen , , , Geldleningen, uitzettingen <1 jr , , , Algemene uitkering , , , Alg.baten en lasten , , , Uitkering deelfonds sociaal domein , , , Uitvoering Wet WOZ , , , Baten OZB gebruikers , , , Baten OZB eigenaren , , , Toeristenbelasting , , , Precariobelasting , , , Lasten overige belastingen , , , Saldo van de kostenplaatsen , Saldo van baten en lasten voor bestemming 980 Mutaties reserves , , , Saldo van baten en lasten na bestemming ,-- - 0,-- 0,-- Totaal programma , , ,-- 78

75 Programma 9 Financiering en algemene dekkingsmiddelen Wat hebben we bereikt? Ook voor de gemeente Renswoude is het merkbaar dat het weer wat beter gaat met de Nederlandse economie. Er worden o.a. weer meer gronden op Beekweide verkocht. Ook was de algemene uitkering in 2016 ruim ,00 hoger dan in We zijn er de afgelopen jaren ook in geslaagd onze weerstandscapaciteit en onze reservepositie te verbeteren. Wat betreft de decentralisaties ziet het er naar uit dat we er ook in 2016 in zijn geslaagd om de uitgaven ten behoeve van jeugdzorg en jeugdhulp binnen de perken te houden. Op het budget voor de Wmo houden we ook dit jaar weer wat over. Daarnaast hebben we ook in 2016 een strakke begrotingsdiscipline gehanteerd. Samen met een aantal incidentele meevallers heeft dit er toe geleid dat het boekjaar 2016 met een batig exploitatiesaldo kan worden afgesloten. Wat hebben we daarvoor gedaan? We zijn zeer terughoudend geweest met het inhuren van personeel. In gevallen waarin dit echt noodzakelijk was, hebben we eerst geprobeerd of het mogelijk was dit op te lossen via inschakeling van medewerkers van de gemeente Veenendaal of een andere Regio FoodValley gemeente. Hierdoor zijn op nagenoeg alle functies waar inzet van extern personeel begroot was, de werkelijke uitgaven onder de gebleven. In de loop van een jaar wordt de gemeente altijd geconfronteerd met onvoorziene zaken en financiële tegenvallers. Dat was ook in 2016 het geval. In de Zomernota hebben we een aantal begrotingsposten waar een overschrijding dreigde kunnen verhogen, omdat toe al duidelijk was ook de algemene uitkering over 2016 hoger zou zijn dan in de primitieve begroting was geraamd. Financiële situatie De financiële situatie waarin de gemeente Renswoude zich bevindt is ook in 2016 verbeterd. Enerzijds is onze reservepositie rooskleuriger geworden en anderzijds zijn onze risico s verminderd. Project Beekweide kent nog slechts een minieme boekwaarde. De komende jaren komen er echter ook nog een aantal uitdagingen op ons pad, die de nodige financiële inzet vragen zoals huisvesting brandweerkazerne, huisvesting gemeentehuis, huisvesting gemeentewerf, extra inzet Omgevingsdienst regio Utrecht t.a.v. Milieuhandhaving. Ook nieuwe wetgeving op het terrein van privacy beleid en informatieveiligheidsbeleid noopt ons tot uitbreiding van de personele capaciteit, hetzij intern of extern. Er is de afgelopen jaren een zware wissel getrokken,op de reserves van het Woningbedrijf doordat de noodzakelijke verliesvoorzieningen voor het Rechthuis en het Dorpshart zijn gevormd ten laste van deze reserve. De komende jaren moet deze reserve weer op peil worden gebracht, zodat we de plannen die we hebben met ons Woningbedrijf kunnen realiseren. We hebben deze middelen bovendien nodig om ons meerjaren onderhoudsplan uit te kunnen voeren en om te voldoen aan onze verplichtingen met betrekking tot het huisvesten van meer statushouders. 79

76 Programma 9 Financiering en algemene dekkingsmiddelen Wat heeft het gekost? begrotingsjaar voor wijziging begrotingsjaar na wijziging begrotingsjaar Lasten , , ,-- Baten , , ,-- Saldo , , ,-- Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 913 Overige financiële middelen 2.414, , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren gelijk aan de geraamde lasten. Op deze functie kwamen geen baten voor. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 914 Geldleningen , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 niet gewijzigd. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. De bespaarde rente over de algemene reserve was 5.756,-- hoger dan was begroot. In de begroting waren we uitgegaan van 2 % rente over ,--. De werkelijk bespaarde rente was 1 % van ,--. (gelet op de huidige rentestand en de gewijzigde B.B.V. voorschriften is besloten in de jaar 2016 een rentepercentage van 1 % te hanteren) In de begroting was de bespaarde rente over de overige reserves geraamd op 2 % van ,--. In de is de bespaarde rente 1 % van ,--. Op deze functie komen geen lasten voor. 80

77 Programma 9 Financiering en algemene dekkingsmiddelen Functienummer Omschrijving baten Primitieve 921 Algemene uitkering gem.fonds , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 gewijzigd via de 2 e begrotingswijziging Via deze wijziging werd de algemene uitkering uit het gemeentefonds verhoogd met ,-- en de decentralisatie uitkeringen verlaagd met ,--. Dit betreft de bijstelling op grond van de Mei circulaire Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten die in de jaar zijn opgenomen zijn gebaseerd op de laatst ontvangen specificatie van de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Op grond van deze specificatie is de algemene uitkering uit het gemeentefonds ,-- hoger dan de begroting na en zijn de decentralisatie uitkeringen ,-- hoger dan de begroting. Het uitkeringspercentage was in de Meicirculaire ,447 en op grond van de Decembercirculaire ,449. Op grond van de Meicirculaire 2016 werd dit uitkeringspercentage toegepast op een bedrag van ,-- en op grond van de Decembercirculaire bedroeg de grondslag ,--. De hogere decentralisatie uitkering wordt vooral veroorzaakt door een hogere Wmo uitkering. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 922 Algemene baten en lasten , , ,-- De begroting op deze functie werd in 2016 gewijzigd via de eerste begrotingswijziging. Hierbij werd de post onvoorzien verhoogd met 4.709,-- en werden de kapitaallasten van het investeringsschema ,-- in de begroting opgenomen. Ook werd de begroting op deze functie gewijzigd via de 4 e begrotingswijziging Dit betreft een administratieve mutatie waarbij een bedrag van 3.890,-- ten laste van de Reserve onderhoud machines omgevingsbeheer wordt gebracht. Ook via de 5 e wijziging 2016 werd de begroting op deze functie aangepast. Deze mutatie betreft een hogere doorbe van ,-- van de kostenplaats bestuursapparaat aan functies van de algemene dienst. 81

78 Programma 9 Financiering en algemene dekkingsmiddelen Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. Aan onvoorziene uitgaven werd ,-- meer uitgegeven dan was begroot. Deze uitgaven kunnen als volgt worden gespecificeerd : Onderzoek MKB vriendelijkste gemeente 1.700,00 Onderzoek verplaatsing Borgwal ,35 Advies vernieuwing functiewaarderingstelsel Aanpassingen Website (nieuwe vormgeving) ,91 Advies overname openbare verlichting ,-- Begeleiding herintreding medewerker omg.beh ,87 Taxaties ,00 Totaal onvoorziene uitgaven ,56 Aan inhuur derden ten behoeve van omgevingsbeheer werd 4.459,-- meer uitgegeven dan was begroot, deze uitgaven betreffen het toezicht op de renovatie van de bruggen en de kosten van inventarisatie strookjes grond van de gemeente die in gebruik zijn of gehuurd worden door particulieren om te voorkomen dat deze personen door verjaring eigenaar van deze gronden worden. De mutaties stelselwijzigingen betreffen vooral administratieve boekingen, dit zijn veren van de algemene dienst met de kostenplaatsen. De kapitaallasten van WION waren ,-- lager dan was begroot, dit project is nog slechts gedeeltelijk uitgevoerd. De kosten van Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) / Grootschalige Basiskaart van Nederland ( GBKN). bleven ,-- onder de. Er is in 2016 nog geen BGT. pakket aangeschaft. In 2017 wordt in samenhang met het overbrengen van de BAG. naar Veenendaal, een BGT. pakket aangeschaft dat overeenkomt met het pakket dat de gemeente Veenendaal gebruikt. Het bedrag van ,-- dat was geraamd betreft kapitaallasten van nieuw aan te schaffen hardware. Deze uitgaven komen niet meer voor omdat dit tegenwoordig via de gemeente Veenendaal loopt en deze lasten worden verrekend met de jaarlijkse bijdrage voor beheer en onderhoud van onze hardware en software aan de gemeente Veenendaal. De post kapitaallasten Borgwal is uitsluitend in de begroting opgenomen om de ruimte hiervoor in de begroting te reserveren. Daar nog niet begonnen is met de bouw van de nieuwe Borgwal kunnen er nog geen werkelijke kapitaallasten worden geboekt. De post kapitaalasten investeringsschema betreft het verwerken van de lasten van de geplande investeringen in het begrotingssaldo. De werkelijke verhoging van de kapitaalasten van investeringen worden op de functionele posten verantwoord. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 922 Algemene baten en lasten , , ,-- 82

79 Programma 9 Financiering en algemene dekkingsmiddelen De begroting op deze functie is niet gewijzigd in Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. Op deze functie werd een bedrag van 4.538,-- geboekt, wat niet was begroot. Dit betreft de toevoeging aan de Reserve vervoermiddelen omgevingsbeheer. De renteomslag was ,-- lager dan was begroot. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 923 Uitk. deelfonds soc. domein , , ,-- De begroting op deze functie is niet gewijzigd in Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- lager dan was begroot. Op stelpost decentralisaties / Wmo werd in de begroting de volledige last van de coördinator WMO en jeugd geraamd. In de zijn de lasten van de coördinator onderverdeeld in een deel Wmo en een deel jeugd. De lasten op de stelpost decentralisaties/ jeugd waren ,-- lager dan was begroot. Op de volgende bladzijde wordt een specificatie gegeven van de kosten van jeugdzorg. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 923 Uitk. deelfonds soc. domein , , ,-- De begroting op deze functie is niet gewijzigd in

80 Programma 9 Financiering en algemene dekkingsmiddelen Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De uitkering via het gemeentefonds ten behoeve van de Wmo was 263,-- hoger dan was begroot. De uitkering ten behoeve van jeugd en jeugdzorg was ,-- hoger dan geraamd. Verder bleek dat de lasten voor jeugdzorg in de jaar 2015 voor een bedrag van ,-- te hoog zijn opgenomen. Dit bedrag stond op nog te betalen bedragen, maar behoeft niet te worden betaald. Dit bedrag kan worden toegevoegd aan de Reserve jeugdzorg en is daarom hier verantwoord. Via functie 980 vindt de donatie aan de reserve plaats. Hieronder geven wij u een overzicht van de uitgaven die ten behoeve van jeugdhulp zijn gedaan : Lokaal team, toegang, toeleiding, uitvoering etc ,-- Inzet Knooppunt FoodValley ,-- Samen veilig Midden Nederland ,-- Overige zorg ,-- Totaal prognose 2016 kosten jeugdhulp ,-- Op basis van de decembercirculaire 2016 bedroeg het budget voor jeugdhulp ,-- Per saldo is in 2016 minder uitgegeven dan budget jeugdhulp ,-- Dit bedrag is toegevoegd aan de Reserve jeugdzorg. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 930 Uitvoering wet WOZ , , ,-- De begroting op deze functie is gewijzigd via de 3 e begrotingswijziging 2016 Door middel van deze wijziging werd aan de begroting een bedrag van ,-- toegevoegd ten behoeve van de aansluiting van de WOZ op de landelijke voorziening. Ook werd een bedrag aan deze functie toegevoegd ten behoeve van de conversie van het belastingpakket van ,--. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De lasten op functie 930 bleven ,-- onder de. Dit komt met name door dat de kosten van de aansluiting van de WOZ op de Landelijke Voorziening nog niet zijn gemaakt. Voor dat deze aansluiting kan worden gerealiseerd, dient eerst de WOZ aan de BAG gekoppeld te zijn. Deze koppeling wordt in de loop van 2017 gerealiseerd. Door gewijzigde regelgeving ten aanzien van de WOZ moesten een aantal WOZ objecten worden gefotografeerd en opnieuw geïnventariseerd. De kosten hiervan bedroegen 3.500,-- en waren niet begroot. 84

81 Programma 9 Financiering en algemene dekkingsmiddelen Functienummer Omschrijving baten Primitieve 931 Baten OZB gebruikers , , ,-- De begroting op deze functie is niet gewijzigd in Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten op deze functie waren 2.382,-- hoger dan was begroot, dit is het gevolg van een volumetoename. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 932 Baten OZB eigenaren , , ,-- De begroting op deze functie is niet gewijzigd in Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten op deze functie waren ,-- hoger dan was begroot. De opbrengst eigenaren niet-woningen was ,-- hoger dan de en de opbrengst van eigenaren woningen was ,-- hoger dan was begroot. De OZB-tarieven zijn in 2016 ten opzichte van 2015 met 1 % verhoogd, dat verklaart een deel van de extra opbrengst. Het resterende deel is het gevolg van volume toename. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 936 Toeristenbelasting , , ,-- De begroting op deze functie is niet gewijzigd in

82 Programma 9 Financiering en algemene dekkingsmiddelen Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten van deze belasting waren 5.440,-- hoger dan was begroot. Van het bedrag dat aan toeristenbelasting werd ontvangen boven de ,-- mogen de recreatieondernemers adviseren ten aanzien van de bestemming. Daarom is van de opbrengst toeristenbelasting 2016 via functie 980 een bedrag van 5.422,-- toegevoegd aan de Reserve cultuur-en Promotiefonds. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 939 Precariorechten 0,00, , ,-- De begroting op deze functie is gewijzigd via de 5 e begrotingswijziging Door middel van deze wijziging werd aan de begroting een bedrag van 5.000,-- toegevoegd ten behoeve van de kosten van juridische ondersteuning in de procedures die lopen met Stedin over de rechtmatigheid van de heffing van precariorechten.. Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke kosten van juridische ondersteuning bedroegen 3.269,-- meer dan was begroot. Stedin is niet alleen in beroep gegaan tegen de uitspraak van de Rechtbank Midden Nederland van 16 september 2016, maar heeft ook een privaatrechtelijke procedure tegen de gemeente aangespannen. In beide zaken was het noodzakelijk een jurist in te schakelen die de gemeente in deze procedures kon ondersteunen. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 939 Precariorechten , , ,-- De begroting op deze functie is niet gewijzigd in Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten van precariorechten waren 8.046,-- hoger dan was begroot. Deze hogere opbrengst wordt veroorzaakt door een toename van het aantal meters netwerk waarover het precariorecht wordt berekend. 86

83 Programma 9 Financiering en algemene dekkingsmiddelen Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 940 Lasten, heffing en invorderring belastingen , , ,-- De begroting op deze functie werd niet gewijzigd in Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke kosten op deze functie waren ,-- hoger dan was begroot. Vanaf 1 januari 2016 wordt de heffing en inning van de gemeentelijke belastingen en de waardebepaling van de WOZ verzorgd door de gemeente Veenendaal. De gemeente Renswoude maakte voorheen gebruik van een Gouw IT pakket dat werd gehost in Barneveld. Vanaf 2016 wordt gebruik gemaakt van een belastingpakket van Centric dat wordt gehost in Veenendaal. Bij de overgang van het ene pakket naar het andere moesten hier en daar nog wat plooitjes worden gladgestreken. Ook de gemeente Barneveld moest extra ondersteuning verrichten. Daar er nog de nodige reparatie werkzaamheden moesten worden verricht om er op te kunnen vertrouwen dat de juiste gegevens van onze belastingplichtigen in het nieuwe systeem stonden, duurde het wat langer voordat we het oude systeem af konden stoten. Hierdoor moesten we ook nog een aantal maanden licentiekosten en vergoeding voor het hosten van dit systeem betalen. We hebben hier en daar aan de voorkant wat extra controles ingebouwd om zoveel mogelijk te voorkomen dat de burgers zouden worden geconfronteerd met onjuiste aanslagen. Dat is goed gelukt, het aantal vragen, fouten en bezwaren viel erg mee. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 940 Lasten, heffing en invorderring belastingen 0,-- 0,-- 150,-- De begroting op deze functie werd niet gewijzigd in Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten waren 150,-- hoger dan was geraamd, dit betreft ontvangen aanmaningskosten. 87

84 Programma 9 Financiering en algemene dekkingsmiddelen Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 960 Saldo van de kostenplaatsen 0,-- 0, ,-- De begroting op deze functie is niet gewijzigd in Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting Op deze functie worden veren met voorgaande dienstjaren geboekt. Functienummer Omschrijving baten Primitieve 960 Saldo van de kostenplaatsen 0,-- 0, ,-- De begroting op deze functie is niet gewijzigd in Werkelijke baten ten opzichte van de begroting Op deze functie worden veren met voorgaande dienstjaren geboekt. De grootste boeking ,-- had betrekking op een af van de Sociale verzekeringsbank met betrekking tot voorgaande jaren. Functienummer Omschrijving lasten Primitieve 980 Mutaties reserves , , ,-- De begroting op deze functie is gewijzigd via de 1 e begrotingswijziging 2016, hierbij werd van het begrotingsoverschot ,-- toegevoegd aan de Reserve jeugd en ,-- aan de Reserve personeelslasten. Verder had ook de 2 e begrotingswijziging 2016 betrekking op deze functie. Via deze wijziging werd het resultaat van de Zomernota ,-- toegevoegd aan de Algemene reserve. 88

85 Programma 9 Financiering en algemene dekkingsmiddelen Werkelijke lasten ten opzichte van de begroting De werkelijke lasten op deze functie waren ,-- hoger dan was begroot. Hieronder volgt een specificatie van bedragen die ten laste van de exploitatie aan de reserves zijn toegevoegd : Toevoeging Tractiefonds 4.538,-- Toevoeging Reserve Decentr.Huisv. Onderwijs ,-- Toevoeging Reserve grondexploitatie ,-- Toevoeging Reserve Precariorechten ,-- Toevoeging rente aan bestemmingreserves ,-- Toevoeging Reserve onderhoud openbare gebouwen ,-- Toevoeging Reserve speeltoestellen ,-- Toevoeging Reserve rioleringen ,-- Toevoeging Reserve egalisatie Wmo ,-- Toevoeging Reserve jeugdzorg ,-- Toevoeging Reserve milieuvoorzieningen ,-- Toevoeging Reserve gladheidsbestrijding ,-- Toevoeging Reserve cultuur en promotiefonds ,-- Toevoeging aan de Algemene reserve ,-- Toevoeging Reserve personeelslasten ,-- Totaal aan reserves toegevoegd ,-- Functienummer Omschrijving baten Primitieve 980 Mutaties reserves , , ,-- De begroting op deze functie is gewijzigd via de 2 e begrotingswijziging 2016, dit betreft een bijdrage van de Algemene reserve ten behoeve van de vorming van een Voorziening liquidatie UHVKR van ,--. Verder werd de begroting gewijzigd via de 3 e begrotingswijziging 2016 waarbij de kredieten van 2015 werden overgeboekt naar 2016 van de beschikbaar gestelde kredieten kwam een bedrag van ,-- ten laste van de Algemene reserve en een bedrag van ,-- ten lasten van de Reserve onderhoud wegen en wegmeubilair. Door middel van de 4 e begrotingswijziging 2016 heeft de gemeenteraad toestemming gegeven om een aantal uitgaven ten laste van de reserves te doen, hierbij werd een onttrekking van ,-- gedaan ten laste van de Reserve Milieu, aan de Reserve Cultuur en Promotiefonds werd 3.905,-- onttrokken. Een bedrag van ,-- werd ten laste gebracht van de Reserve personeelslasten en aan de Reserve onderhoud vervoermiddelen omgevingsbeheer vond een onttrekking plaats van 3.890,--. Door middel van de 5 e 89

86 Programma 9 Financiering en algemene dekkingsmiddelen begrotingswijziging 2016 werd het resultaat van de najaarsnota verwerkt, er werd een bedrag van 6.500,-- onttrokken aan de Algemene reserve. Werkelijke baten ten opzichte van de begroting De werkelijke baten op deze functie waren ,-- hoger dan de begroting. Ter toelichting op de bijdrage uit de reserves ten gunste van functies uit de verschillende programma s geven wij hieronder een overzicht van deze mutaties: Bijdrage uit Res.onderh.openb.geb.voorber.kst ,-- ( lasten op functie 922) Bijdrage uit Alg. Reserve voorber.kst.br.weerkaz ,-- (lasten op functie 120) Bijdrage uit Alg. Reserve onderhoud bruggen ,-- ( lasten op functie 240) Bijdrage uit Alg. Reserve Voorber.kst. T.v.A. weg ,-- ( lasten op functie 830) Bijdrage uit Alg. Reserve aanpassingen gem.huis ,-- ( lasten op functie 922) Bijdrage uit Alg. Reserve t.b.v. Voorz.recr.schap ,-- ( lasten op functie 560) Bijdrage uit Alg. Reserve (conversie bel.pakket) ,-- ( lasten op functie 930) Bijdrage uit Res. Onderhoud vervoermidd ,-- (lasten op functie 922) Bijdrage uit Res. Mileuvoorzieningen ,-- (lasten op functie 721) Bijdrage uit Res. Mileuvoorzieningen ,-- (lasten op functie 723) Bijdrage uit Res. Milieuvoorzieningen ,-- (lasten op functie 723) Bijdrage uit Reserve Cult.en promotiefonds ,-- ( lasten op functie 923) Bijdrage Res. Buitengebied Grebbelinie - 258,-- (lasten op functie 560) Bijdrage Res. Wegen en onderh.wegmeubilair ,-- (lasten op functie 423) Bijdrage Res. Personeelslasten ,-- (lasten op functie 001) Bijdrage Res. Kap.lst. Herinrichting Sportpark ,-- (lasten op functie 531) Bijdrage Res. ABR Woningbedrijf ,-- (lasten op functie 820) Bestemming resultaat ,-- Totaal bijdragen uit reserves t.g.v. exploitatie ,--. Op functie 990 is het voordelig exploitatieresultaat van ,-- verantwoord. 90

87 Algemene dekkingsmiddelen In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de algemene dekkingsmiddelen. Algemene dekkingsmiddelen begrotingsjaar voor wijziging begrotingsjaar Begrotingsjaar Lokale middelen waarvan de besteding niet gebonden is Algemene uitkeringen Uitkering sociaal domein Compensabele BTW versus uitkering uit het BTW compensatiefonds Overige algemene dekkingsmiddelen Totaal Onvoorzien In de begroting 2016 voor wijziging was een bedrag opgenomen ten behoeve van onvoorzien van ,--. In de begroting was niet specifiek aangegeven voor welk programma dit bedrag geheel of gedeeltelijk bestemd was. Uit de jaar 2016 blijkt dat ten laste van onvoorzien een bedrag van ,-- is gebracht. Deze kosten kunnen als volgt worden gespecificeerd : Onderzoek MKB vriendelijkste gemeente Onderzoek verplaatsing Borgwal Advies vernieuwing functiewaarderingstelsel Aanpassingen Website (nieuwe vormgeving) Advies overname openbare verlichting Begeleiding herintreding medewerker omg.beh Taxaties Totaal onvoorziene uitgaven Overige algemene dekkingsmiddelen De overige algemene dekkingsmiddelen bestaan uit de rente over de reserves ,--, de stelpost renteomslag ,--, de baten die betrekking hebben op voorgaande dienstjaren ,--, de ontvangen perceptiekosten 150,--, het bedrag dat op hoofdfunctie 9 werd geboekt als stelpost stelselwijziging 4.538,-- en de opbrengst van de precariorechten Verder was er in 2015 een bedrag van ,-- teveel onttrokken aan de Reserve jeugdzorg, dit is nu gecorrigeerd. Totaal ,--. 91

88 Algemene dekkingsmiddelen 92

89 Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing Algemeen Onder het begrip weerstandsvermogen wordt verstaan het vermogen van de gemeente Renswoude om incidentele tegenvallers op te kunnen vangen, zodat het afgesproken gemeentelijke takenpakket toch onverkort kan worden uitgevoerd. Dit komt tot uitdrukking in de verhouding tussen de aanwezige weerstandscapaciteit en de niet afgedekte risico s. Wettelijk beleidskader De onderwerpen die verplicht zijn in deze paragraaf worden als volgt in artikel 11 van Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) beschreven. 1. Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen: a) de weerstandscapaciteit, zijnde middelen en mogelijkheden waarover een gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken. b) alle risico s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie. 2. De paragraaf betreffende het weerstandvermogen bevat tenminste: a) een inventarisatie van de weerstandscapaciteit b) een inventarisatie van de risico s c) een beleid omtrent de weerstandcapaciteit en de risico s De risico's relevant voor het weerstandsvermogen zijn die risico's die niet anderszins zijn te ondervangen. Reguliere risico's - risico's die zich regelmatig voordoen en die veelal vrij goed meetbaar zijn - maken geen deel uit van de risico's in de paragraaf weerstandsvermogen. Deze worden anderszins opgevangen. Risico's zijn, in het kort gezegd, incidentele mee- en tegenvallers die niet te voorzien en te meten zijn, doch waar wel mee moet worden gehouden. Gemeentelijke regelgeving In de Financiële beheersverordening 2011 gemeente Renswoude zijn geen richtlijnen vastgelegd voor risicomanagement en weerstandsvermogen. Er is dan ook geen uitwerking in de vorm van een Nota waarin het beleidskader voor risicomanagement en het noodzakelijk geachte weerstandsvermogen vastgelegd. Dit gebeurt via de paragraaf weerstandsvermogen. Solide financieel beleid De gemeente Renswoude kiest voor een solide financieel beleid en streeft behoud van een structureel gezonde financiële positie na. Dit uitgangspunt bepaalt de relevantie van ons weerstandsvermogen in relatie tot ons risicomanagement. Immers, een gezonde financiële positie is nodig voor het in stand houden van het niveau van voorzieningen binnen onze gemeente. Maar een sluitende begroting alleen is niet meer voldoende. De gemeente Renswoude loopt, net als andere gemeenten, bij de uitvoering van haar taken financiële risico's. Dit risico lijkt toe te nemen door uitbreiding van het takenpakket en een complexer wordende samenleving waarin burgers en instellingen sneller geneigd zijn claims in te dienen. Een eigen financiële buffer ofwel weerstandsvermogen is nodig om te voorkomen dat financiële tegenvallers dwingen tot bezuinigingen of drastische beleidsbijstelling. Wij hebben samenvattend de volgende doelen van ons financiële beleid geformuleerd: 93

90 Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing het behoud van een gezonde financiële positie; een structureel sluitende begroting; voldoende weerstandsvermogen in relatie tot de risico's. Toezichthouder Niet alleen wijzelf, ook de toezichthouder heeft bijzondere belangstelling voor het weerstandsvermogen van de gemeente. Voor het beoordelen van de financiële positie wordt door de provincie naast het criterium "het sluitend zijn van de gemeentelijke begroting" tegenwoordig ook het criterium "een sluitende meerjaren" toegepast. Maar de kale cijfers alleen overtuigen onvoldoende. Het toezicht is steeds meer risico georiënteerd, vanuit het perspectief van "duurzaam financieel beleid". Steeds meer bepalend voor de financiële positie is namelijk of de begroting ook in de toekomst in evenwicht blijft, mochten zich financiële problemen voordoen als gevolg van risico's die de gemeente loopt of neemt. Ook hoe we omgaan met risico's en wat de kwaliteit van ons risicomanagement is, is onderwerp van toezicht. Risicopositie Op basis van het beleid wordt de risicopositie bepaald door de risico s te kwantificeren op basis van de kans dat het risico zich voordoet. Voor de beoordeling is de onderstaande schaalindeling gehanteerd. In onderstaande tabel zijn de belangrijkste risico s opgenomen. Per risico is de kans dat het risico zich voordoet en de verwachte maximum impact van het risico geschat. Hierbij zijn alleen risico s meegenomen die - een financiële impact hebben van of meer; - de kans dat het risico zich in werkelijkheid voordoet groter is dan 10%; - de kans maal de impact minimaal bedraagt; - en incidenteel zijn (structurele risico s worden opgenomen in de begroting). Alle gemeentelijke bedrijfsactiviteiten zijn beoordeeld op mogelijke risico s. In onderstaande tabel zijn de risico s per onderwerp opgenomen. Hierbij worden de volgende schaalindelingen als leidraad gehanteerd. Schalen voor de inschatting van de kans: Groot: Waarschijnlijk, de kans dat de gebeurtenis zich voordoet is groot. Gemiddeld: Mogelijk, de kans dat de gebeurtenis zich voordoet is gemiddeld. Klein: De kans dat de gebeurtenis zich voordoet is klein. 94

91 Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing Risico s Maximum Kans Benodigde weerstandscapaciteit Balansrisico s Gegarandeerde geldleningen van derden ,-- Klein ,-- Projecten grondexploitatie Gemiddeld Beekweide 3.935, ,-- Locatie Doest , ,-- Groot Overeem 9.011, ,-- Het Dorpshart , ,-- Begrotingsrisico s Gemeenschappelijke regelingen ,-- Klein ,-- Bouwleges (afhankelijk ,-- Gemiddeld ,-- van de ) Planschade ,-- Klein ,-- Onderhoud * (school)gebouwen Onderhoud overige ** kapitaalgoederen Meer beroep op voorzieningen ( bijstand, schuldhulp, etc. ) ,-- Gemiddeld ,-- Minder uitkering gem.fonds ,-- Groot ,-- Decentralisaties ,-- Groot ,-- Vpb Woningbedrijf ,-- Klein ,-- Organisatierisico s Personeelskosten bij ziekte vast personeel Totaal gewenste weerstands capaciteit ,-- Klein , ,-- Toelichting risico s Toelichting op bovengenoemde risico s en de berekende bedragen Gegarandeerde geldleningen van derden. Deze bestaan uit een bedrag van ,-- aan gegarandeerde hypothecaire geldleningen van particulieren. De WOZ waarde van de woningen waar deze gegarandeerde betrekking op hebben bedraagt ,--. Het bedrag aan gegarandeerde geldleningen bedraagt gemiddeld 95

92 Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing 9 % van de WOZ-waarde. Hierdoor is het risico dat er t.a.v. deze leningen een beroep op de garantstelling door de gemeente zal worden gedaan uiterst beperkt. De gemeente heeft verder tot een bedrag van ,-- geldleningen gegarandeerd van verenigingen in Renswoude. Ook het risico dat de gemeente op deze garantstelling zal worden aangesproken is beperkt. Projecten grondexploitatie Het project het Dorpshart zit in de exploitatie van het Woningbedrijf. Voor project het Dorpshart is een verliesvoorziening gevormd van ,--. Gemeenschappelijke regelingen De lasten van de gemeenschappelijke regelingen worden over het algemeen over de deelnemende gemeenten verdeeld naar rato van het aantal inwoners. Hierdoor is Renswoude voor slechts een klein deel van het nadeel van deze gemeenschappelijke regelingen aansprakelijk. Onder deze noemer zijn de risico s t.a.v. de volgende regelingen meegenomen: Veiligheidsregio Utrecht risico maximaal ,-- IW4 Bedrijven ( soc.werkvoorziening) risico maximaal ,-- Vitras CMD maatsch.werk risico maximaal ,-- G.G.D. regio Utrecht ( gezondheidszorg) risico maximaal ,-- Odru risico maximaal ,-- Regio FoodValley risico maximaal ,-- Totaal ,-- Onderhoud schoolgebouwen De reserve huisvesting onderwijs ( per ,--) wordt meer dan voldoende geacht om deze risico s op te vangen. Vanaf 1 januari 2015 komt het groot onderhoud aan de scholen niet langer voor van de gemeente, waardoor er nauwelijks nog risico s op dit vlak zijn voor de gemeente. In 2015 is het besluit genomen een nieuwe Borgwalschool te gaan bouwen. Een deel van de onderhoudsreserve zal ter zijner tijd worden aangewend voor de financiering van deze nieuwe school. Onderhoud kapitaalgoederen De reserve riolering ( per ,--) en de Voorziening riolering ( per ,--) en de reserve groot onderhoud openbare gebouwen ( per ,-- ) worden voldoende geacht om deze risico s op te vangen. Weerstandscapaciteit Met de weerstandscapaciteit wordt bedoeld al die elementen waarmee tegenvallers eventueel bekostigd kunnen worden. Hierbij kan worden gedacht aan de algemene reserve en onbenutte belastingcapaciteit. Ondanks dat het eigen vermogen (reserves) een grote rol speelt, is ook de begroting van fundamenteel belang, omdat de rente van de reserves als dekkingsmiddel in de exploitatie is opgenomen. Bij het inzetten van de reserve voor een calamiteit zal er in de begroting een dekkingsprobleem ontstaan. 96

93 Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing De weerstandscapaciteit is als volgt te berekenen: Saldo algemene reserve per 31 december 2016: ,00. Onvoorzien ,00 Onbenutte belastingcapaciteit OZB (woningen) eigenaren 0,1139% -/- 0,0831 = 0,0308% X , ,00 Gemeentelijke objecten niet voor de publieke dienst bestemd (de huidige WOZ-waarden min de balanswaarden) ,00 * Totale weerstandscapaciteit algemene dienst: ,00 * Specificatie objecten niet voor de openbare dienst bestemd: WOZ waarde Balanswaarde Verschil Beukenlaan 32 + gar , , ,00 Van Reedeweg , , ,00 De Hokhorst voetbal , , ,00 Grond carports Van Red , , ,00 Totaal , , ,00 Uit bovenstaand overzicht blijkt, dat de werkelijke weerstandscapaciteit ,-- hoger is dan de noodzakelijke weerstandscapaciteit. Uit de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing blijkt, dat de financiële positie van de gemeente in het verslagjaar behoorlijk verbeterd is. De risico s en daardoor ook de gewenste weerstandscapaciteit zijn kleiner geworden. De weerstandscapaciteit is verbeterd, met name door de verbetering van de reservepositie. De financiële kengetallen op bladzijde 86 en verder onderschrijven dit beeld. 97

94 Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen Algemeen De gemeente Renswoude is qua oppervlakte hectare groot. Veel activiteiten vinden plaats, zoals wonen, werken en recreëren. Voor de activiteiten zijn kapitaalgoederen nodig: wegen, riolering, verlichting, openbaar groen, gebouwen en bossen. De kwaliteit van de kapitaalgoederen en het onderhoud ervan is bepalend voor het voorzieningenniveau en uiteraard de (jaarlijkse) lasten. Bestaand beleid Wegenbeheer Doelstelling is het in stand houden van een goede wegeninfrastructuur. Om werken sneller in uitvoering te kunnen brengen en de kosten van engineering te beperken, is in 2014 besloten het wegenonderhoud de komende jaren als pakket aan te besteden. De aannemer krijgt hierbij meer mogelijkheden om het moment te bepalen waarop de werkzaamheden worden uitgevoerd en kan ook slimme combinaties van werkzaamheden bedenken en uitvoeren. Groenbeheer Aan het beheer en onderhoud van openbaar groen wordt veel aandacht besteed. Hierbij spelen landschappelijke c.q. stedelijke waarden een rol. In 2011 is een groenbeheersplan vastgesteld, waarin wordt aangegeven welk niveau van groenvoorzieningen we in Renswoude wenselijk achten. In 2015 zijn de laatste vakken omgevormd zoals die waren gepland. De komende jaren moeten het groenbeheersplan worden geactualiseerd. Er komen steeds nieuwe en strengere regels met betrekking tot onkruidbestrijding etc. Om de kosten van groenbeheer beheersbaar te houden zullen we ons beleid hier op af moeten stemmen. Wagenpark In 2016 hebben geen investeringen in het wagenpark plaats gevonden, wel is een aanhangwagen vervangen. Ook hebben we in 2016 een schema opgesteld met betrekking tot de vervanging van het wagenpark van omgevingsbeheer. We streven er naar de kapitaallasten van de vervoermiddelen en machines min of meer jaarlijks gelijk te houden.. Gemeentelijk Rioleringsplan Het geactualiseerde Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) is in 2013 vastgesteld. De onderhoudsstaat van het riool bleek relatief goed. In 2016 hebben er geen grote onderhoudswerkzaamheden aan het rioolstelsel plaatsgevonden. Wel zijn in 2016 conform de planning een aantal pompunits vervangen door pompen zonder telemetrie. Gebouwen Op dit moment is er een meerjarig onderhoudsplan voor zowel normaal dagelijks als grootonderhoud voor de scholen in Renswoude. Vanaf is de gemeente niet meer verantwoordelijk voor het groot onderhoud van de scholen. Een dergelijke planning is ook voor de woningen van het Woningbedrijf opgesteld. In 2016 zijn plannen ontwikkeld om te komen tot een renovatie c.q. nieuwbouw van het gemeentehuis. Ook zijn we ons aan het oriënteren, hoe we de huisvesting van de brandweer op 98

95 Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen een adequaat niveau kunnen krijgen. Ook aan de huisvesting van de gemeentewerf moet het een en ander gebeuren. Water In de gemeente Renswoude komen geen waterwegen of havens voor, ook beschikt de gemeente niet over recreatieplassen etc. Wel lopen er een aantal beken door het grondgebied van Renswoude, deze worden onderhouden door Waterschap Vallei en Veluwe. De kasteelgracht, de kasteelvijver en Le Grand Canal worden onderhouden door het Utrechts Landschap. De sloten worden door de gemeente onderhouden. De afgelopen jaren is er behoorlijk bezuinigd op het onderhoud van sloten, maar dit leidt tot ongewenste situaties. De komende jaren zal er weer meer geld moeten worden vrijgemaakt voor het onderhoud van de sloten. 99

96 Paragraaf financiering Beleidskader De Wet Fido geeft voorschriften met betrekking tot het aantrekken van geldleningen, het uitzetten van middelen en het verstrekken van garanties. Van belang hierbij is dat deze activiteiten geschieden in het kader van het uitoefenen van de publieke taak. Uitzetting van tijdelijk overtollige middelen dient een voorzichtig karakter te hebben en mag niet gericht zijn op het verschaffen van inkomen door het lopen van overmatige risico s. Op is de Wet Fido gewijzigd. Hierin wordt onder andere een vereenvoudiging van de verantwoording naar de provincie geregeld. Algemeen Deze paragraaf heeft in hoofdzaak betrekking op de treasuryfunctie. De benodigde financiële middelen voor de uitvoering van de diverse programma's worden beheerd door de afdeling financiën. Het beleggings-en financieringsbeleid is vastgelegd in het Treasurystatuut 2015 van de gemeente Renswoude, dat in de gemeenteraad van 3 maart 2015 is vastgesteld. Doelstellingen van het treasurybeleid De doelstellingen van het treasurybeleid zijn: De organisatie van voldoende financiële middelen voorzien en het streven naar voldoende liquiditeit (de mate waarin de direct opeisbare schulden tijdig kunnen worden voldaan) en solvabiliteit (de mate waarin alle schulden kunnen worden voldaan bij een eventuele liquidatie) en het nastreven van een financiële rentabiliteit ( het aantrekken van middelen tegen zo laag mogelijke kosten, het uitzetten van middelen tegen zo hoog mogelijke opbrengsten, het gebruik maken van marktontwikkelingen). Gemeentefinanciering Financiering voor een periode van één jaar en langer wordt enkel aangetrokken ten behoeve van de uitoefening van de publieke taak. Bij het bepalen van de financieringsbehoefte worden alle inkomsten en uitgaven betrokken. De financiering met externe financieringsmiddelen wordt zoveel mogelijk beperkt door primair de beschikbare interne financieringsmiddelen (reserves en voorzieningen) te gebruiken om het renteresultaat te optimaliseren. Aandelenportefeuille De aandelenportefeuille van de gemeente Renswoude bedraagt gespecificeerd als volgt: Aandelen te weten : Nominale waarde Aandelen Vitens N.V.: 4389 aandelen à. 1, ,-- De gemeente Renswoude heeft alleen aandelen in bedrijven die van origine werkzaam zijn in/voor en zich richten op de publieke sector. 100

97 Paragraaf financiering Kasgeldlimiet Door de minister van Financiën wordt het percentage van de kasgeldlimiet vastgesteld. Momenteel bedraagt dit percentage 8,5% van het begrotingstotaal bij aanvang van het dienstjaar. Dit bedrag mag de kasgeldlimiet (de maximaal toegestane netto vlottende schuld) niet overschrijden. Kasgeldlimiet Bedragen in Euro's per kwartaal x 1.000,-- 1e kw. 2e kw. 3e kw. 4e kw. Omvang van de begroting per 1 januari Toegestane kasgeldlimiet in procenten * 8,50% 8,50% 8,50% 8,50% Toegestane kasgeldlimiet in bedragen a. Vlottende middelen, kwartaalgemiddelde b. Vlottende schulden, kwartaalgemiddelde Saldo vlottend kwartaalgemiddelde : a - b Toets kasgeldlimiet Saldo vlottend kwartaalgemiddelde: a - b Toegestane kasgeldlimiet, in bedragen Onderschrijding Uit dit overzicht blijkt dat de kasgeldlimiet in 2016 gedurende het gehele jaar niet is overschreden. Kasbeheer Het liquiditeitsgebruik wordt beperkt door de geldstromen op gemeenteniveau op elkaar en de liquiditeitsplanning af te stemmen. Hierbij wordt erop toegezien dat de liquiditeitspositie voldoende is om te garanderen dat de financiële verplichtingen tijdig kunnen worden nagekomen. Het betalingsverkeer wordt bijna uitsluitend elektronisch uitgevoerd door de N.V. Bank Nederlandse Gemeenten. De gemeentelijke kaspositie verandert per dag. Om de saldi optimaal te beheren, wordt gebruik gemaakt van het pakket voor geïntegreerde dienstverlening op het terrein van betalingsverkeer en kredietverlening van de N.V. Bank Nederlandse Gemeenten. Op basis van de hiervoor gesloten overeenkomst met de bank, trekt de bank voor de gemeente daggelden aan bij een schuld in courant en zet de bank voor de gemeente daggelden uit bij een tegoed in -courant. Het voordeel hiervan is, dat de tarieven voor daggeld gunstiger zijn dan de tarieven voor -courant. 101

98 Paragraaf financiering Renterisiconorm De renterisiconorm: is bedoeld om het renterisico dat de gemeente loopt op zijn langlopende schuld te beperken. Hierbij is het uitgangspunt om zoveel mogelijk spreiding in de looptijden van leningen aan te brengen. Het renterisico op de vaste schuld mag de renterisiconorm niet overschrijden. De renterisiconorm wordt berekend op 20% (het door de minister van Financiën vastgestelde percentage) van het begrotingstotaal aan het begin van het begrotingsjaar. (Bedragen x 1.000,--) Renterisico op vaste schuld Begroting 2016 Rekening 2016 Verschil 1a. Renteherziening op vaste schuld o/g b. Renteherziening op vaste schuld u/g Netto renteherziening op vaste schuld (1a-1b) a. Nieuw aangetrokken vaste schuld o/g b. Nieuw verstrekte lange leningen u/g Netto nieuw aangetrokken vaste schuld (3a-3b) Betaalde aflossingen Herfinanciering (laagste van 4 en 5) 7. Renterisico op vaste schuld (2+6) Renterisiconorm 8. Begrotingstotaal primitieve begroting Het bij ministeriële regeling vastgestelde Percentage 20,0 20,0 20,0 10. Renterisiconorm Toets rente risiconorm 10. Renterisiconorm Renterisico op vaste schuld Ruimte (+) / Overschrijding (-) (10-7) Uit dit overzicht blijkt dat de gemeente Renswoude in het jaar 2016 zowel op begrotingsbasis als op basis heeft voldaan aan de renterisiconorm. Relatiebeheer De gemeente Renswoude heeft als huisbankier de N.V. Bank Nederlandse Gemeenten, een bankinstelling zoals hiervoor vermeld, gecertificeerd met de triple A-rating volgens Moodys en volgens Standard & Poor's. Bij deze bank heeft de gemeente Renswoude een drietal zakelijke en, te weten een voor het dagelijks betalingsverkeer, een voor de inning van belastingen en een voor de inning van de huren van het Woningbedrijf. De gemeente Renswoude heeft verder nog een bij de Rabobank Woudenberg e.o., deze wordt hoofdzakelijk gebruikt voor transacties via de legeskas. Financieringspositie Gemeentefinanciering heeft betrekking op de financiering van de organisatie voor de lange termijn. De financieringsstructuur wordt hierbij bepaald door de verhouding tussen het eigen vermogen en vreemd vermogen. Zodra de financieringsmiddelen (de reserves, voorzieningen en opgenomen geldleningen) lager zijn dan het totaal van de boekwaarde van de investeringen is dit een teken dat de gemeente een vaste geldlening moet gaan aantrekken. 102

99 Paragraaf financiering Saldo financiering (Bedragen x 1.000) Begroting Rekening Reserves Voorzieningen Opgenomen geldleningen A. Totaal financieringsmiddelen Vaste activa Investeringsplan B. Totaal vaste activa Saldo financiering (A-B) C. Geïnvesteerd in grondexploitatie Saldo financiering incl. grondexploitatie (A-B-C) Financieringsbehoefte De financieringsbehoefte van de gemeente wordt bepaald aan de hand van een liquiditeitsbegroting. Op basis van de verwachte uitgaven en inkomsten (kasstromen) wordt een schatting gemaakt van het verwachte liquiditeitsverloop. Voor een goede liquiditeitsplanning is vooral inzicht nodig in de financiële planning van grote projecten en investeringen. Schatkistbankieren Op 11 december 2013 is het wetsvoorstel aangenomen door de Tweede Kamer om schatkistbankieren mogelijk te maken. Voor de gemeente Renswoude betekent dit dat alle liquide middelen die in een kwartaal gemiddeld het drempelbedrag van ,-- overstijgen, afgeroomd moeten worden naar een daartoe geopende werk Schatkistbankieren (SKB), waarna de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) het doorstort naar s Rijks schatkist. Uit overzicht op de pagina hiernaast, blijkt dat het drempelbedrag van ,-- gemiddeld in alle kwartalen van 2016 niet overschreden is. 103

100 Paragraaf financiering Be benutting drempelbedrag schatkistbankieren (bedragen x 1000) Verslagjaar 2016 (1) Drempelbedrag 250 Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4 (2) Kwartaalcijfer op dagbasis buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen (3a) = (1) > (2) Ruimte onder het drempelbedrag (3b) = (2) > (1) Overschrijding van het drempelbedrag (1) Be drempelbedrag Verslagjaar (4a) Begrotingstotaal verslagjaar (4b) (4c) Het deel van het begrotingstotaal dat kleiner of gelijk is aan 500 miljoen Het deel van het begrotingstotaal dat de 500 miljoen te boven gaat (1) = (4b)*0, (4c)*0,002 met een Drempelbedrag 250 minimum van (2) Be kwartaalcijfer op dagbasis buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen - Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4 (5a) Som van de per dag buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen (negatieve bedragen tellen als nihil) (5b) Dagen in het kwartaal (2) - (5a) / (5b) Kwartaalcijfer op dagbasis buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen

101 Paragraaf bedrijfsvoering Algemeen De bedrijfsvoering heeft als reikwijdte de gemeentelijke organisatie, niet alleen de ambtelijke organisatie, maar ook de bestuurlijke organisatie. De burger verwacht van de gemeente dat deze een optimaal leefklimaat realiseert, dat wil zeggen goede voorzieningen en een verantwoorde belastingdruk. Gelden van de overheid, dus eigenlijk van de burgers, moeten rechtmatig, doelmatig en doeltreffend besteed worden. De burger verwacht dat de gemeente een betrouwbare en transparante partner is. De bedrijfsvoering is er op gericht aan deze verwachtingen te voldoen, binnen de beschikbare middelen. Van de raad wordt in het huidige duale stelsel vooral een kader stellende en controlerende taak verwacht. De bedrijfsvoering is voortdurend aan veranderingen onderhevig. De laatste jaren is een toename zichtbaar van het aantal uren van het ambtelijk apparaat, dat moet worden besteed aan beantwoording van verzoeken in het kader van de Wet Openbaarheid van Bestuur, handhavingszaken en juridische geschillen tussen burgers waar de gemeente bij betrokken wordt. Verder worden de regels waaraan moet worden voldaan om een goedkeurende verklaring te krijgen bij de jaar steeds strenger en de werkzaamheden die hiervoor moeten worden gedaan worden steeds omvangrijker. Personeel De organisatie van de gemeente Renswoude kan worden gekenmerkt, als compact, loyaal en betrokken. De medewerkers voelen zich niet alleen verantwoordelijk voor hun eigen taak, maar ook voor het totaal aan werkzaamheden en diensten dat door de gemeente moet worden verricht. Vanaf 1 januari 2016 wordt de heffing en inning van de gemeentelijke belastingen en de waardebepaling in het kader van de Wet WOZ door medewerkers van de gemeente Veenendaal verzorgd. Verder heeft in 2016 het administratief technische proces rond de decentralisaties verder zijn beslag gekregen. Hierbij is nauw samengewerkt met de gemeente Veenendaal en de overige Regio FoodValley gemeenten met uitzondering van Wageningen. In maart 2016 is op de afdeling financiën een nieuwe medewerker in dienst getreden om de taken op het gebied van Planning en Control en Financieel beleid te versterken. De coördinator jeugd en WMO heeft op eigen verzoek ontslag genomen. We zijn er vrij snel in geslaagd hier een goede vervanger voor aan te trekken. Ook zijn we in het najaar 2016 begonnen met het opstellen van een Notitie handhaving en vervolgens zijn we aan de slag gegaan met de handhaving. Hiervoor wordt extra capaciteit ingehuurd. Het ziet er naar uit dat nieuwe wet en regelgeving ons noodzaken op korte termijn het personeelsbestand uit te breiden. Op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens moet de gemeente beschikken over een Privacyofficer. Verder moeten we ook een informatieveiligheidsbeleid op zetten met daaraan gekoppeld een Chief Information Security Officer ( CISO). Ook voor de invulling van deze functie zal extra capaciteit nodig zijn, eventueel in samenwerking met omringende gemeenten. Verder blijkt dat ook op de terreinen waar we samenwerken met de gemeente Veenendaal er toch ook vanuit ons ambtelijk apparaat een behoorlijke inzet noodzakelijk blijft. Automatisering Ons GBA-pakket, ons financiële pakket, ons pakket ten behoeve van de leerlingenadministratie, het Verseon pakket (ons document management systeem)en het WMOned werden al gehost door de gemeente Veenendaal. Vanaf 1 januari 2016 is hier ook 105

102 Paragraaf bedrijfsvoering het belastingpakket bijgekomen. Ook is de overige samenwerking op ICT gebied met de gemeente Veenendaal nog verder geïntensiveerd. Beheer, onderhoud en oplossen van storingen en problemen worden nu door medewerkers van de gemeente Veenendaal gedaan. Door de samenwerking met Veenendaal wordt de kwaliteit en de continuïteit verbeterd en de beheerskosten verlaagd. De totale kosten van I.C.T. zullen echter naar verwachting de komende jaren niet dalen, maar stijgen. Dit komt door de toename van taken en de hogere eisen die worden gesteld aan informatiebeveiliging in het algemeen en beveiliging van privacy-gevoelige data in het bijzonder. Met ingang van 1 april 2017 wordt ook onze B.A.G. gehost door de gemeente Veenendaal. Informatieveiligheid De gemeente Renswoude heeft vele informatieverzamelingen in beheer. Voor het veilig gebruik hiervan zijn landelijk specifieke eisen opgesteld. De gemeente moet voldoen aan deze landelijke eisen. Om te toetsen of de gemeente hieraan voldoet vindt er jaarlijks een aantal audits plaats. Verder is het van belang dat de privacy van de burgers beschermd wordt. Landelijk is daarom afgesproken dat alle gemeenten zich confirmeren aan de Baseline Informatiebeveiliging Gemeenten (BIG). Daar dit aspect een steeds grotere rol gaat spelen binnen gemeenten, zijn we samen met de gemeenten Veenendaal, Rhenen, Scherpenzeel en Woudenberg aan het onderzoeken hoe we op een goede manier invulling kunnen geven aan informatieveiligheid. We hebben een Informatieveiligheid beleidsplan in concept opgesteld, dit moet wellicht nog wat worden geactualiseerd en zal dan ter vaststelling worden aangeboden aan de gemeenteraad. In dit plan zal worden aangegeven, hoe we er zorg voor kunnen dragen dat de informatie waarover de gemeente Renswoude beschikt, vertrouwelijk, integer, beschikbaar en controleerbaar is. De correctheid en volledigheid van informatie moet gewaarborgd zijn, informatie moet beschikbaar zijn als het nodig is en het moet verifieerbaar zijn of de gemeente voldoet aan deze aspecten. Verder moet elke gemeente voor 1 juli 2017 een Chief Information Security Officer (CISO) hebben, ook ten aanzien hiervan zijn we aan het onderzoeken hoe we hier samen met de gemeenten Veenendaal, Rhenen, Scherpenzeel en Woudenberg invulling aan kunnen geven. Huisvesting De huisvestingsmogelijkheden in het gemeentehuis zijn beperkt. Door de komst van de decentralisaties wordt er een nog groter beslag gelegd op de beschikbare ruimte in het gemeentehuis. Ook stellen de decentralisaties andere eisen aan de toegankelijkheid van het gemeentehuis, eisen waaraan op dit moment niet kan worden voldaan. Enerzijds moet de toegankelijkheid tot het gemeentehuis worden verbeterd, anderzijds moet de toegang tot bepaalde gedeelten van het gemeentehuis worden beperkt. Een aantal ruimten die eerst in gebruik waren als vergaderkamer, zijn nu permanent bezet. Verder worden er aan ruimten waar gesprekken gevoerd worden betreffende de behoefte aan zorg etc. bepaalde privacy vereisten gesteld. Op dit moment kunnen we niet aan al deze eisen voldoen. Ook blijven we in gebreke t.a.v. bepaalde eisen op het gebied van veiligheid. De hiervoor genoemde zaken nopen ons om op korte termijn met oplossingen te komen, waardoor we wel aan de gestelde eisen kunnen voldoen. Er is vorig jaar een inventarisatie uitgevoerd waarbij is gekeken naar welke aanpassingen aan het huidige gemeentehuis noodzakelijk zouden zijn om dit gebouw te laten voldoen aan de 106

103 Paragraaf bedrijfsvoering eisen die worden gesteld en of het mogelijk is het bestaande gebouw hiervoor geschikt te maken. Vervolgens is er een plan opgesteld hoe het huidige gemeentehuis zodanig zou kunnen worden gerenoveerd en uitgebouwd dat het weer toekomstbestendig is. Tegelijkertijd heeft ook een lokale vastgoed ondernemer een aanbieding gedaan om het nieuwe gemeentehuis en de bibliotheek te huisvesten in het nog te realiseren bouwdeel 2 van het Dorpshart, waarbij hij bereid is het gemeentehuis en de bibliotheek van de gemeente over te nemen. Deze plannen zijn al enkele malen uitgebreid besproken in commissies en in de raad. Inmiddels is er ook een Werkgroep tot behoud van het gemeentehuis opgericht. Zij komen met een alternatief plan, waarbij er een andere invulling wordt gegeven aan bouwdeel 2 van het Dorpshart en er een nieuw gemeentehuis wordt gebouwd op de huidige locatie van het gemeentehuis. We gaan er van uit dat de gemeenteraad voor het zomerreces een besluit neemt over de huisvesting. Communicatie / klachtenafhandeling Communicatie vanuit het bestuur en het ambtelijk apparaat is een voortdurend aandachtspunt. Er wordt naar gestreefd deze zo tijdig mogelijk en klantvriendelijk uit te voeren. De korte lijnen naar de burger is een belangrijk item, als kleine gemeente kunnen we ons hierdoor onderscheiden ten opzichte van grotere organisaties. Persoonlijk contact en het kennen van elkaar bevordert de goede verhoudingen. Burgers stellen dit zeer op prijs en vertellen ons dat regelmatig op allerlei manieren. Wij zijn voortdurend alert op een goede communicatie. Ondanks dit kan niet altijd iedere burger volledig tevreden worden gesteld. Onze website is voortdurend in ontwikkeling, we proberen de digitale dienstverlening aan de burger steeds meer uit te breiden en te optimaliseren. Rechtmatigheid/ Financieel beheer Administratieve organisatie, interne controle Rechtmatigheid is voor ons college meer dan een formeel begrip, waaraan we moeten voldoen. Het gaat ons met name om het vertrouwen in onze mensen. Daar draait het allemaal om. Verhalen vanuit andere gemeenten waarin ambtenaren ondanks allerlei prachtige rechtmatigheidsprotocollen toch tot fraudering komen, onderstrepen onze visie op dit veld. Vanaf 2006 hebben we een goedkeurende verklaring ten aanzien van de rechtmatigheid van onze accountant ontvangen. We proberen voortdurend de rechtmatigheidsaspecten verder in onze werkprocessen in te bedden. De eisen die worden gesteld aan de rechtmatigheid en de controle hierop, worden steeds verder aangescherpt. Gezien deze strengere eisen was het niet langer mogelijk de rechtmatigheid te laten controleren door de externe persoon die dit alle voorgaande jaren heeft gedaan. Vanaf 2014 wordt de rechtmatigheid gecontroleerd door de externe accountant. De controle eisen worden steeds verder aangescherpt en dreigen hun doel voorbij te schieten. De gemeente Leusden heeft onlangs een brief naar de commissie Financiën van de VNG gestuurd, waarin ze haar zorg kenbaar heeft gemaakt ten aanzien van de doelmatigheid en de werkbaarheid van de accountantscontrole op gemeenten. De gemeente Renswoude heeft de brief van de gemeente Leusden ondersteund. 107

104 Paragraaf verbonden partijen Indien een gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft in een organisatie dan is er sprake van een verbonden partij. Dat wil zeggen dat zij een zetel of stemrecht heeft in het bestuur en dat de gemeente middelen ter beschikking stelt waarmee de gemeente een financieel risico loopt. Stichtingen waarin de gemeente participeert in het bestuur en waarmee we een subsidierelatie hebben zijn geen verbonden partijen. Deze paragraaf stelt de raad in haar hoedanigheid als kaderstellend en controlerend bestuursorgaan in staat om inzicht te verkrijgen in bestuurlijke, beleidsmatige en /of financiële belangen van de verbonden partijen. Gemeenschappelijke regelingen De gemeente Renswoude neemt deel in de navolgende gemeenschappelijke regelingen: Veiligheidsregio Utrecht (VRU), gevestigd te Utrecht. Financieel belang: kosten voor Renswoude ,-- De Veiligheidsregio Utrecht, kortweg de VRU, is een samenwerkingsverband van de 26 Utrechtse gemeenten. De VRU heeft een heldere doelstelling: door een intensieve samenwerking tussen gemeenten en de diverse hulpdiensten ontstaat een organisatie die bestuurlijk en operationeel gezien slagvaardiger kan optreden bij crisisbeheersing en rampenbestrijding. De VRU bestaat uit een aantal organisatieonderdelen, waarvan de belangrijkste zijn: de 26 gemeenten die samen de provincie Utrecht vormen het Bureau Gemeentelijke Crisisbeheersing Utrecht de Brandweer Utrechts Land (samenwerkingsverband tussen de 26 gemeentelijke brandweerkorpsen) het Bureau Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen (GHOR) Utrecht De Politie Utrecht maakt geen deel uit van de VRU, maar er is overeengekomen dat het bureau Conflicthantering en Crisisbeheersing (CCB) van deze politieregio een bijdrage levert aan de uitvoering van de taken van de VRU. Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug en Vallei- en Kromme Rijngebied, gevestigd te Utrecht. Financieel belang: kosten voor Renswoude 9.908,-- Het werkgebied omvat grote oppervlakten bos en heidevelden op de Utrechtse Heuvelrug, kleinschalige agrarische gebieden in de Vallei en in het Kromme Rijngebied, hakhoutpercelen in het gebied van Langbroekerwetering, de noordoever van de Nederrijn en een groot aantal landgoederen, buitenplaatsen en kastelen. Een deel van het heuvelruggebied is Nationaal Park. De deelnemers in het recreatieschap zijn de gemeenten Amersfoort, Bunnik, De Bilt, Leusden, Renswoude, Rhenen, Utrechtse Heuvelrug, Veenendaal, Woudenberg, Wijk bij Duurstede en Zeist en de Provincie Utrecht. 108

105 Paragraaf verbonden partijen GGD regio Utrecht te Zeist. Financieel belang: kosten voor Renswoude ,-- GGD Midden-Nederland behartigt de belangen van 25 gemeenten uit de provincie Utrecht op het gebied van de openbare gezondheidszorg. Haar belangrijkste taak is het voorkomen van ziekten en bevorderen van gezond gedrag en een gezonde leefomgeving. De GGD Midden Nederland is een dienst van de gemeenten in deze regio. Alle taken die voortkomen uit de Wet Publieke Gezondheid en andere collectieve wetten voert zij uit. Afvalverwijdering Utrecht (AVU), gevestigd te Soest. Financieel belang: kosten voor Renswoude ,-- Afvalverwijdering vraagt om een goede balans tussen kostenbeheersing en milieuzorg. De Afval Verwijdering Utrecht (AVU) werkt samen met en in opdracht van de provincie Utrecht en de Utrechtse gemeenten aan de verbetering van ons milieu tegen zo laag mogelijke kosten. Namens de gemeenten zorgt de AVU voor de regie van het door de inwoners van de provincie Utrecht aangeboden huishoudelijk afval(dus geen afval van bedrijven). De AVU doet dit door de organisatie en de regeling van transport, overslag, bewerking en verwerking van dit afval. IW4 Bedrijven Sociale Werkvoorziening, gevestigd te Veenendaal. Financieel belang: kosten voor Renswoude ,-- IW4 investeert in de ontwikkeling van mensen die wat extra ruggensteun nodig hebben om mee te kunnen doen in het arbeidsproces. IW4 is een gewoon bedrijf met een bijzonder gezicht. IW4 is er voor mensen die graag willen werken, maar door een psychische, lichamelijke of verstandelijke beperking of door langdurige werkloosheid, zelfstandig wat moeilijker de juiste baan kunnen vinden. Mensen die bij IW4 in dienst komen worden vaak doorverwezen vanuit diverse maatschappelijke instanties zoals het UWV, de gemeentelijke Sociale Dienst, scholen of MEE. IW4 Bedrijven voert de taken op het terrein van de sociale werkvoorziening uit voor de gemeenten Veenendaal, Rhenen, Renswoude en Utrechtse Heuvelrug. Omgevingsdienst regio Utrecht. Financieel belang: kosten voor Renswoude ,-- De Omgevingsdienst regio Utrecht bestaat vanaf 1 juli Dit orgaan is ontstaan uit een fusie tussen de Milieudienst Noord West Utrecht en de Milieu dienst Zuid Oost Utrecht. Het was de bedoeling dat dit orgaan een voorloper zou zijn van de RUD (Regionale UitvoeringsDienst). In mei 2013 heeft het bestuur van de Odru besloten te stoppen met de vorming van de RUD. Er kwam een aantal lijken uit de kast. Dit heeft geleid tot het treffen van ingrijpende maatregelen. De afgelopen jaren is hard gewerkt om de organisatie weer financieel gezond te krijgen. 109

106 Paragraaf verbonden partijen Regio FoodValley Financieel belang: kosten voor Renswoude ,-- (Naast eventuele cofinanciering voor de uitvoering van projecten) De Regio FoodValley heeft als ambitie de regio te ontwikkelen tot hét agrofoodcentrum van Europa, de internationale topregio voor kennis en innovaties op gebied van gezonde en duurzame voeding! Regio FoodValley is bekend door haar kennis en toepassingen op het gebied van Food. De regio biedt een uitstekende infrastructuur voor werken, wonen en bezoeken. Er is voldoende werkgelegenheid, goed onderwijs en prima wonen in een mooi landschap van Vallei, Heuvelrug en Veluwe. Regio FoodValley is een samenwerkingsverband van acht gemeenten met samen inwoners Vennootschappen De gemeente participeert in de navolgende vennootschap: Vitens N.V., waterleidingbedrijf, statutair gevestigd te Utrecht. Deze N.V. is in 2006 ontstaan door een fusie van Hydron Midden Nederland, Hydron Flevoland en Vitens. De fusie van Hydron en Vitens is gepaard gegaan met het omzetten van 14 aandelen Vitens in 4389 aandelen Vitens. Deze aandelen staan op de balans voor een bedrag van ,23. Overige verbonden partijen Op de navolgende gebieden wordt, niet vrijblijvend, met andere gemeenten samengewerkt c.q. worden door een andere gemeente voor Renswoude taken uitgevoerd: Sociale zaken samen met de gemeente Veenendaal en uitgevoerd door de gemeente Veenendaal. De applicaties t.b.v. burgerzaken, leerlingenadministratie, financiën, document management systeem en Wmo staan op de server van de gemeente Veenendaal en worden ook technisch door de gemeente Veenendaal onderhouden. De heffing en inning van de gemeentelijke belastingen en de waardebepaling in het kader van de Wet WOZ wordt uitgevoerd door de gemeente Veenendaal. Vanaf 1 januari 2016 maken we gebruik van een belastingpakket van Centric, dat door de gemeente Veenendaal wordt gehost en onderhouden. De Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) is per 1 april 2017 overgeheveld naar Veenendaal. Met de gemeenten Barneveld, Nijkerk, Leusden, Woudenberg, Scherpenzeel, Bunnik, Bunschoten en Zeewolde en nog enkele gemeenten wordt samengewerkt t.a.v.: Rekenkamer Verder: Steunpunt mantelzorg (ook met Rhenen) In dit steunpunt worden de subsidieafspraken tussen de drie gemeenten vastgesteld ten behoeve van de mantelzorg. Meldpunt huiselijk geweld 110

107 Paragraaf verbonden partijen Dit is een regionale samenwerking tussen de vijf gemeenten in het politiedistrict Heuvelrug, waaronder Veenendaal. De vijf gemeenten financieren gezamenlijk een regionaal coördinator. Anti- discriminatievoorziening Veenendaal vormt de front-office in het kader van meldingen over discriminatie. Vanuit Renswoude is tot nu toe geen melding gedaan. Kengetallen verbonden partijen: Veiligheidsregio Utrecht (VRU) Eigen vermogen , ,-- Vreemd vermogen , ,-- Exploitatieresultaat , ,-- Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug en Vallei en Kromme Rijngebied Eigen vermogen , ,-- Vreemd vermogen , ,-- Exploitatieresultaat 2015 /2016 -/ ,-- -/ ,-- GGD regio Utrecht te Zeist Eigen vermogen , ,-- Vreemd vermogen , ,-- Exploitatieresultaat 2015/ , ,-- Afvalverwijdering Utrecht (AVU) gevestigd te Soest Eigen vermogen , ,-- Vreemd vermogen , ,-- Exploitatieresultaat 2015/ , ,-- IW4 Bedrijven Sociale Werkvoorziening gevestigd te Veenendaal Eigen vermogen , ,-- Vreemd vermogen , ,-- Exploitatieresultaat 2015/ ,-- - 0,-- Omgevingsdienst regio Utrecht gevestigd te Utrecht Eigen vermogen , ,-- Vreemd vermogen , ,-- Exploitatieresultaat 2015/ , ,-- 111

108 Paragraaf verbonden partijen Regio Food Valley gevestigd te Ede Eigen vermogen , ,-- Vreemd vermogen , ,-- Exploitatieresultaat 2015 / , ,-- Vitens N.V. gevestigd te Zwolle Eigen vermogen , ,-- Vreemd vermogen , ,-- Exploitatieresultaat 2015 / , ,-- W.M.M.N. gevestigd te Bunnik Eigen vermogen , ,-- Vreemd vermogen , ,-- Exploitatieresultaat 2015 / , ,-- 112

109 Paragraaf lokale heffingen Algemeen De lokale heffingen bestaan uit (directe) belastingen en retributies. Op grond van de Gemeentewet kunnen gemeenten diverse met name genoemde belastingen heffen, mits hiertoe de gemeenteraad een belastingverordening vaststelt. Gemeentebelastingen zijn voor de gemeenten algemene inkomsten. Daarnaast kunnen, ingevolge de Gemeentewet, gemeenten diverse zogenaamde retributies heffen middels een door de gemeenteraad vastgestelde verordening. Retributies zijn heffingen waartegenover een direct aanwijsbare dienst van de gemeente dient te staan. Retributies zijn onder meer rioolrecht, afvalstoffenheffing, reinigingsrecht en diverse leges. Bij retributies mag in principe geen winst gemaakt worden. De door de gemeente Renswoude geheven belastingen zijn: Onroerende zaakbelastingen. Toeristenbelasting. De door de gemeente Renswoude geheven retributies zijn: afvalstoffenheffing en reinigingsrecht. rioolrecht. Precariorechten. begrafenisrechten. diverse leges, zoals bouwleges en leges burgerlijke stand, reisdocumenten en rijbewijzen. Beleid lokale heffingen Het gemeentelijk belastingbeleid heeft als uitgangspunt dat de retributies kostendekkend zijn. De gemeente streeft daarbij dus naar 100% kostendekkendheid. Bij de belastingen is het uitgangspunt dat de van de opbrengst ozb jaarlijks wordt verhoogd met het inflatiepercentage. Hiervan kan worden afgeweken als blijkt dat de begroting zonder extra belastingverhoging niet sluitend is te krijgen. Daarnaast worden de tarieven ozb jaarlijks aangepast aan de ontwikkeling van de economische waarden: hogere en lagere waarden worden gecompenseerd in de tariefstelling zodat de belastingdruk c.q.-opbrengst niet wijzigt als gevolg van waardeontwikkelingen. Over de aanpassing van het tarief toeristenbelasting zijn afspraken gemaakt met de recreatieondernemers. In verband met het afsluiten van contracten met de recreanten is het voor deze ondernemers wenselijk om tijdig op de hoogte te worden gesteld van de ontwikkeling van het tarief toeristenbelasting. Bovendien willen zij graag meedenken over de besteding van de opbrengst van de toeristenbelasting. Afgesproken is dat tweejaarlijks het tarief van de toeristenbelasting zal worden verhoogd met 0,05. Deze afspraak geldt voor 10 jaar. In 2016 is het tarief niet verhoogd en bedraagt het tarief 0,65 per overnachting per persoon. Ontwikkeling belastingtarieven en opbrengsten Onroerende zaakbelastingen (OZB) De OZB wordt geheven op onroerende zaken van eigenaren van woningen en van eigenaren en gebruikers van niet-woningen. De grondslag voor de OZB is de waarde zoals deze wordt vastgesteld volgens de Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ). Vanaf het 113

110 Paragraaf lokale heffingen belastingjaar 2008 is de waardepeildatum telkens 1 januari van het voorafgaande jaar. Voor 2016 is dat 1 januari Werkelijke en begrote opbrengsten en tarieven gemeentelijke belastingen (exclusief voorgestelde verhogingen) Toeristenbelasting (overnachtingen, forfaitair) 2015 werkelijk 2016 geraamd 2016 werkelijk Tarief Opbrengst Tarief Opbrengst Tarief Opbrengst 0, , , Totaal toerist.bel Onroerende zaakbelastingen (ozb) Eigenarenheffing 0,0808% ,0832% ,0831% woningen Eigenarenheffing 0,1451% ,1495% ,1535% niet-woningen Gebruikersheffing 0,1304% ,1343% ,1379% niet- woningen Totaal ozb Totaal opbrengst belastingen Begrote opbrengsten en tarieven afvalstoffenheffing en rioolrecht werkelijk 2016 geraamd 2016 werkelijk Tarief Opbrengst Tarief Opbrengst Tarief Opbrengst Afvalstoffenheffing Meerpersoonshuishoudens 206, , , Eenpersoonshuishoudens 183, , , Reinigingsrecht(container) 206, , , Totaal Rioolheffing Bedrijven > 10 personen 663, , , Bedrijven < 10 personen 470, , , Meerpersoonshuishoudens 270, , , Eenpersoonshuishoudens 235, , , Totaal

111 Paragraaf lokale heffingen Lastenontwikkeling voor onze burgers in het afgelopen jaar In onderstaand overzicht is de lastendruk over het afgelopen jaar weergegeven. Ter vergelijking is ook de lastendruk van het voor-vorig jaar weergegeven. Om te weten te komen of de ozb in de ene gemeente hoger is dan in de andere heeft het weinig zin om de ozb-tarieven zelf te vergelijken. Vanuit het standpunt van een belastingbetaler is de gemiddelde belastingaanslag een nuttiger indicator dan het tarief. Dit is de aanslag voor een woning met een voor de gemeente geldende gemiddelde waarde, ofwel, wat de gemiddelde burger aan ozb, rioolheffing en afvalstoffenheffing betaalt. Het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO), brengt jaarlijks de atlas lokale lasten uit. Uit de atlas lokale lasten 2016 komt naar voren dat Renswoude plaats 69 (van de 390 gemeenten in Nederland) innam als het gaat om woonlasten voor meerpersoonshuishoudens. Nummer 1 heeft de laagste woonlasten en nummer 390 de hoogste. Belastingdruk Gem. waarde woning Gebruiker (huurder) Eigenaar/ gebruiker Gem. waarde woning Gebruiker (huurder) Eigenaar/ gebruiker Eenpersoonshuishouden ozb , ,20 afvalstoffenheffing 183,45 183,45 183,45 183,45 rioolheffing 235,40 235,40 247,15 247,15 Totaal 418,85 636,35 430,60 658,80 Meerpersoonshuishouden ozb , ,20 afvalstoffenheffing 206,50 206,50 206,50 206,50 Rioolheffing 270,95 270,95 284,50 284,50 Totaal 477,45 694,95 491,00 719,20 Kwijtscheldingsbeleid Het beleid van de gemeente Renswoude is dat voor kwijtschelding de zogenaamde 100% kwijtscheldingsnorm gemeentelijke belastingen wordt toegepast en geldt voor de onroerende zaakbelasting, de afvalstoffenheffing en het rioolafvoerrecht. In overleg met de afdeling sociale zaken wordt bekeken of en in hoeverre cliënten hiervoor in aanmerking komen. Het is mogelijk dat gezinnen met een uitkering automatisch kwijtschelding krijgen. 115

112 Paragraaf grondbeleid Algemeen Onder grondbeleid wordt verstaan het gehele instrumentarium dat de gemeente Renswoude ter beschikking staat om de vastgestelde ruimtelijke, en deels ook economische, doelstellingen te realiseren. Bestaand beleid Vele jaren heeft de gemeente Renswoude een actief beleid gevoerd bij het realiseren van bestemmingsplannen. Via het voeren van een actief grondbeleid was het voor de gemeente mogelijk de kosten te verhalen en tevens een bijdrage te verwerven ten behoeve van de infrastructuur en het voorzieningenniveau van de gemeente. Daar het de laatste jaren niet meer vanzelfsprekend was, dat een gemeente verworven gronden ook snel tegen de gewenste prijs zou kunnen verkopen, heeft de gemeente Renswoude de laatste jaren een wat terughoudender beleid gevoerd t.a.v. zogenaamde strategische grondaankopen. Op verzoek van derden verlenen wij medewerking (passief grondbeleid) aan het ontwikkelen van veelal kleinschalige projecten, mits dit past binnen de ruimtelijke kaders. Beekweide We zijn intussen al drie jaar samen met een ontwikkelaar in cocreatie aan het ontwikkelen. Afgelopen jaar zijn 14 rug aan rug woningen, 4 twee onder één kapwoningen, één vrijstaande woning en 6 huurwoningen voor de vrije sector en 4 hoekwoningen opgeleverd. Dit laatste plan van totaal 10 woningen is met een andere ontwikkelaar afgewikkeld. Op dit moment zijn 12 rijwoningen, 4 twee onder één kapwoningen en 20 gemeentelijke sociale huurwoningen in aanbouw. Deze worden nog voor de zomervakantie van 2017 opgeleverd. Binnenkort zal gestart worden met bouw van de laatste fase in het middengebied van Beekweide. In deze fase worden 7 goedkope eengezinswoningen, 6 drie onder een kapwoningen en een twee onder een kapwoning gebouwd. Aan de straat Beekweide ontwikkelt Renswoude zelf een kavelverdeling. Er zijn nog enkele kavels te koop voor vrijstaande en/of twee onder één kapwoningen. Met dit ontwikkelprincipe wordt aan de kaderstelling van de raad voldaan. Medio mei/juni 2017 zal de verkoop plaatsvinden van de volgende fase, gelegen in het westelijke deel van Beekweide, tussen de sportvelden en de Watersnipweide. De verwachting is dat in deze fase wederom 14 rug aan rug woningen, een drie onder een kapwoning, 4 twee onder een kapwoningen, een geschakeld vrijstaande en 12 rijwoningen gebouwd zullen worden. Tevens bestaat de verwachting dat de start bouw van deze fase aan het einde van dit jaar kan plaatsvinden. Ook bestaat de verwachting dat er in 2017 nog enkele vrije kavels verkocht en bebouwd gaan worden. Groot Overeem In 2016 is één kavel langs de Lunterse Beek verkocht. Er is nu nog één kavel langs deze beek beschikbaar. De exploitatieopzetten van Beekweide, Groot Overeem en Het Dorpshart zijn herzien en op 4 april 2017 door de gemeenteraad vastgesteld. 116

113 Paragraaf grondbeleid Dorpshart Met Frank van Woerden Vastgoed B.V. is een koopovereenkomst gesloten inzake bouwdeel 5 in het Dorpshart van Renswoude. Hier wordt het eerstelijns gezondheidscentrum gerealiseerd met daarboven op de 1 e en 2 e verdieping 10 appartementen. Naar verwachting zal dit medio 2017 worden opgeleverd. Naast dit gebouw zijn 6 rijwoningen gebouwd. Financiën Een financieel uitgangspunt bij grondexploitaties is het realiseren van een sluitende exploitatie, waarin alle kosten voor het realiseren van het openbaar gebied worden verhaald in de grondopbrengst inclusief een bijdrage in de infrastructuur in de ruimste zin van het woord. De financiële positie van de grondexploitatie kan het best beoordeeld worden op basis van de solvabiliteit. Hierbij wordt bekeken of bij het beëindigen van de activiteiten winst of verlies resteert. De situatie per 31 december 2016 was als volgt: geïnvesteerd vermogen winstnemingen geïnvesteerd vermogen reserve grondexploitatie resteert Het resterende bedrag moet gedekt worden uit de verkoop van de in de grondexploitatie aanwezige gronden. In onderstaand overzicht is een prognose opgenomen van het verwachte resultaat per complex. Bedragen x Complex Boekwaarde werkelijk Boekwaarde geraamd Nog te maken kosten Nog te realiseren opbrengsten Verwacht resultaat Beekweide Groot Overeem Het Dorpshart Doest Totaal De reserve grondexploitatie doet dienst als egalisatiereserve voor de exploitatieresultaten van de bestemmingsplannen en als buffer voor in de exploitatiebeen niet voorziene risico's. Per 31 december 2016 is het saldo van deze reserve, zoals vermeld, ,--. Gezien de waarde van de aanwezige gronden zal bij een theoretische liquidatie van de grondexploitatie (gezien de verhouding tussen activa en passiva) naar het zich laat aanzien een positief bedrag resteren. Omdat wij geen zekerheid hebben over een eventuele verkoopprijs, hebben wij deze post ook vermeld als risico. 117

114 Paragraaf grondbeleid Over het geheel is de financiële situatie van de grondexploitatie van de gemeente Renswoude op dit moment dus gezond. 118

115 Financiële kengetallen 1a. Netto schuldquote De netto schuld weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Rekening 2016 Rekening 2015 Begroting 2016 Rekening 2016 A Vaste schulden ( cf. art. 46 BBV ) B Netto vlottende schuld ( cf. art. 48 BBV ) C Overlopende passiva (cf. art. 49 BBV ) D Financiële activa (cf. art 36 lid d, e en f ) E Uitzettingen < 1 jaar (cf. art. 39 BBV ) F Liquide middelen ( cf. art. 40 BBV ) G. Overlopende activa (cf.art. 40 a BBV ) H. Totale baten (cf. art 17 lid c BBV ) Netto schuldquote (A+B+C-D-E-F-G) /Hx 100 % 2511,80% 13941,24% 1343,64% 1b Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen Om inzicht te verkrijgen in hoeverre sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in -als exclusief doorgeleende gelden weergegeven ( netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen). Op die manier wordt duidelijk in beeld gebracht wat het aandeel van de verstrekte leningen is en wat dit betekent voor de schuldenlast. De wijze waarop de netto schuldquote gecorrigeerd voor de doorgeleende gelden wordt berekend is gelijk aan de netto schuldquote, met dien verstande dat bij de financiële activa ook alle verstrekte leningen worden opgenomen ( zie artikel 36 lid b en c van het BBV). Rekening 2016 Rekening 2015 Begroting 2016 Rekening 2016 A Vaste schulden ( cf. art. 46 BBV ) B Netto vlottende schuld ( cf. art. 48 BBV ) C Overlopende passiva (cf. art. 49 BBV ) D Financiële activa (cf. art 36 lid b,c, d, e en f ) E Uitzettingen < 1 jaar (cf. art. 39 BBV ) F Liquide middelen ( cf. art. 40 BBV ) G. Overlopende activa (cf.art. 40 a BBV ) H. Totale baten (cf. art 17 lid c BBV ) Netto schuldquote (A+B+C-D-E-F-G) /Hx 100 % 2398,77% 13524,93% 1194,88% 2. De solvabiliteitsratio : Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Onder de solvabiliteitsratio wordt verstaan het eigen vermogen als percentage van het balanstotaal. Het eigen vermogen van een gemeente bestaat volgens artikel 42 BBV uit de reserves ( zowel de algemene reserve als de bestemmingsreserves ) en het resultaat uit het overzicht van baten en lasten. Rekening 2016 Rekening 2015 Begroting 2016 Rekening 2016 A Eigen vermogen ( cf.art.42 BBV ) B Balanstotaal Solvabiliteit ( A/B ) x 100 % 36,43% 23,94% 40,33% 119

116 Financiële kengetallen 3. Kengetal grondexploitatie De afgelopen jaren is gebleken dat grondexploitatie een forse impact kan hebben op de financiële positie van een gemeente. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij verkoop. De accountant moet ieder jaar beoordelen of de gronden tegen een actuele waarde op de balans zijn opgenomen. In artikel 38, onderdeela, van het BBV wordt gevraagd om "onderhandenwerk"te vermelden, hieronder vallen ook bouwgronden in exploitatie. Voor de be van dit kengetal worden de niet in exploitatie genomen gronden en de bouwgrond in exploitatie bij elkaar opgeteld en gedeeld door de totale baten uit de programmabegroting of jaarstukken ( ingevolge artikel 17 onderdeel van het BBV= exclusief mutaties reserves) en uitgedrukt in een percentage. Rekening 2016 Rekening 2015 Begroting 2016 Rekening 2016 A Niet in exploitatie genomen bouwgronden (cf.art 38 lid a punt 1 BBV ) B Bouwgronden in exploitatie (cf.art.38 lid b BBV ) C Totale baten ( cf.art.17 lid c BBV dus exclusief mutaties reserves) Grondexploitatie ( A +B )/C x 100 % 0,19% 0,34% 0,12% 4. Structurele exploitatieruimte Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting wordt thans het onderscheid gemaakt tussen structurele en incidentele lasten. Bij incidentele lasten of baten gaat het om eenmalige zaken die zich gedurende maximaal 3 jaar voordoen. Voorbeelden van structurele baten zijn de algemene uitkering en eigen belastinginkomsten. Bij structurele lasten zijn dat bijvoorbeeld de personeelslasten, kapitaallasten en bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen. Het onderscheid tussen structureel en incidenteelis ook in een notitie van de commissie BBV vastgelegd en moet conform het BBV ook in de begroting en jaarstukken worden onderbouwd. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is meer flexibel dan een begroting waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn. In artikel 19 onderdeel c van het BBV wordt een overzicht gevraagd van de geraamde incidentele baten en lasten per programma, waarbij per programma tenminste de belangrijkste posten afzonderlijk worden gespecificeerd en de overige posten als een totaalbedrag kunnen worden opgenomen. In artikel 19 onderdeel d wordt een overzicht gevraagd van de beoogde structurele toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves. In artikel 23 van het BBV staat dat deze gegevens ook moeten worden verstrekt voor de meerjaren. Deze gegevens worden ook verstrekt bij de jaar. Op basis van deze gegevens kan het saldo van de structurele baten en structurele lasten worden berekend. Daarbij wordt het saldo opgeteld van de structurele onttrekkingen en toevoegingen aan reserves. De structurele exploitatietruimte wordt bepaald door het saldo van de structurele baten en lasten en het saldo van de structurele onttrekkingen en toevoegingen aan reserves gedeeld door de totale baten ( zie artikel 17 onderdeel c van het BBV= exclusief mutaties reserves) en uitgedrukt in een percentage. Om dit kengetal te relateren aan het overzicht van baten en lasten is het noodzakelijk om de volgende cijfers te presenteren : Rekening 2016 Rekening 2015 Begroting 2016 Rekening 2016 A Totale structurele lasten B Totale structurele baten C Totale structurele toevoegingen aan reserves D Totale structurele onttrekkingen aan reserves E Totale baten Structurele exploitatieruimte ( (B-A)+ (D-C)/ x 100 % 1,51% 0,59% 18,90% 120

117 Financiële kengetallen 5 Belastingcapaciteit: Woonlasten meerpersoonshuishouden De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Het Coelo publiceert deze lasten ieder jaar in de Atlas van de lokale lasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB, en de rioolheffing en reinigingsheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in die gemeente. De belastingcapaciteit van gemeenten wordt daarom berekend door de totale woonlasten meerpersoonshuishoudens in jaar t te vergelijken met het landelijk gemiddelde in jaar t-1 uit te drukken in een percentage. De ( ongewogen ) gemiddelde woonlasten van gemeenten in op basis van cijfers van het Coelobedragen 716. Het gemiddelde voor de jaren 2013 en 2014 is respectievelijk 697 en 704. Rekening 2016 Rekening 2015 Begroting 2016 Rekening 2016 A OZB lasten voor gezin bij gemiddelde WOZ-waarde ,7 217,5 B Rioolheffing voor gezin bij gemiddelde WOZ -waarde ,75 235,4 C Afvalstoffenheffing voor een gezin ,15 183,45 D Eventuele heffingskorting E Totale woonlasten voor gezin bij gemiddelde ,6 636,35 WOZ -waarde ( A+B+C-D) F Woonlasten landelijk gemiddelde voor gezin in t Woonlasten t.o.v. landelijk gemiddelde jaar er voor ( E/F) x 100 % 88,88% 101,20% 88,88% Uit de financiële kengetallen blijkt, dat de schulden van de gemeente zijn afgenomen en dat er dus meer ruimte in de begroting ontstaat voor nieuwe investeringen. Ook blijkt uit de financiële kengetallen, dat de risico s in verband met grondexploitaties zijn afgenomen. De solvabiliteit is eveneens verbeterd, het aandeel van het eigen vermogen in het totale vermogen is behoorlijk toegenomen. De woonlasten in Renswoude liggen nog behoorlijk onder het landelijk gemiddelde, ook dit geeft aan dat er nog mogelijkheden zijn de inkomsten te verhogen, waardoor meer ruimte in de begroting ontstaat voor nieuwe uitgaven c.q. investeringen. De kengetallen onderschrijven het beeld dat ook in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing naar voren komt, namelijk dat de financiële positie van de gemeente Renswoude in het verslagjaar behoorlijk is verbeterd. 121

118 Inleiding financiële jaar De 2016 sluit met een voordelig saldo van ,--. Het saldo van de jaar 2015 was ,-- voordelig. Het saldo 2016 is sterk beïnvloed doordat er op grond van gewijzigde BBV voorschriften in 2016 een winstneming moest worden gedaan op project Beekweide van ,-- en op project Groot Overeem van ,--. De invloed van het exploitatiesaldo van het Woningbedrijf op het saldo van de algemene dienst werd geëlimineerd, doordat het nadelig saldo van het Woningbedrijf rechtstreeks werd onttrokken aan de Algemene Bedrijfs Reserve van het Woningbedrijf. Ook in 2016 is er een strakke begrotingsdiscipline gehanteerd, de kosten van de bedrijfsvoering zijn zoveel mogelijk beperkt. Het exploitatieresultaat van de kostenplaats omgevingsbeheer was nauwelijks hoger dan was begroot, ondanks dat we te maken kregen met het opnieuw inpassen van een ex-medewerker, waar bij het opstellen van de begroting niet op was gerekend. Het exploitatieresultaat van de kostenplaats bestuursapparaat was ,-- voordeliger dan was begroot. Dit heeft een positief effect op het uiteindelijke resultaat. Daarnaast waren er ook een aantal incidentele factoren, waarop het college of het ambtelijk apparaat niet of nauwelijks invloed hebben, die het resultaat vooral positief hebben beïnvloed. Hieronder treft u een aantal incidentele factoren aan die het hierboven genoemde voordelig exploitatieresultaat in positieve zin hebben beïnvloed. De lasten van leerlingenvervoer waren ,-- lager dan de begroting, terwijl bij de 2 e begrotingswijziging 2016 de oorspronkelijk geraamde lasten op deze post al verlaagd zijn met ,--. Op functie 610 werd bij de baten een bedrag van ,-- geboekt in verband met een vordering die is ontstaan op een bijstandscliënt, hier was in de begroting geen mee gehouden. Ook werd er een bedrag van een al jaren lopende krediethypotheek afgelost in Hierdoor daalde het saldo van de debiteuren sociale zaken aanzienlijk en dus ook het risico, dat deze vordering niet inbaar zou zijn. Hierdoor kon ook de voorziening voor Dubieuze debiteuren sociale zaken worden verlaagd. Deze voorziening kon tevens worden verlaagd doordat de externe accountant ingestemd heeft met de onderbouwing van de hoogte van de voorziening ten aanzien van een aantal groepen debiteuren sociale zaken. Door deze nieuwe onderbouwing kon er een bedrag vrijvallen van de voorziening dubieuze debiteuren sociale zaken van ,--. Dit had een positief effect op het resultaat. Het resultaat werd verder gunstig beïnvloed door de hogere opbrengst van de leges omgevingsvergunningen van ,--. De algemene uitkering uit het gemeentefonds was ,-- hoger dan was begroot. 122

119 Inleiding financiële jaar Wanneer we het resultaat 2016 corrigeren voor de incidentele baten komen we tot het volgende overzicht: Rekeningresultaat ,-- Lagere uitgaven leerlingenvervoer , ,-- Terugvordering Wet werk en bijstand , ,-- Vrijval voorziening dubieuze deb. soc. zaken , ,-- Hogere opbrengst bouwleges , ,-- Hogere alg.uitk. gemeentefonds , ,-- Tussentijdse winstneming Beekweide , ,-- Tussentijdse winstneming Groot Overeem ,-- Rekeningsaldo na correctie incidentele factoren ,-- Uit dit overzicht blijkt dat het resultaat 2016 zonder de in 2016 verwerkte incidentele baten ,-- positief zou zijn geweest. Dit komt redelijk overeen met het batige saldo dat was geraamd in de primitieve begroting 2016 van ,--. (zie voor een verdere specificatie van deze verschillen de toelichting na de programma). Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Deze treft u aan na de Programma over begrotingsjaar

120 BALANS ACTIVA ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa 0 0 *Kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen en het saldo van agio en disagio 0 0 *Kosten van onderzoek en ontw ikkeling 0 0 Materiële vaste activa * investeringen met een economisch nut 0 0 * gronden uitgegeven in erfpacht 0 0 * investeringen met economisch nut Woningbedrijf * investeringen met economisch nut Woningbedrijf ( onr.zaken in ontw ikkeling) 0 0 * overige investeringen met een economisch nut * investeringen met economisch nut, w aarvoor ter bestrijding 0 0 van de kosten een heffing kan w orden geheven * Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend een maatschappelijk nut Financiële vaste activa * Kapitaalverstrekkingen aan: * deelnemingen * gemeenschappelijke regelingen 0 0 * overige verbonden partijen 0 0 * Leningen aan: * w oningbouw corporaties 0 0 * startersleningen * overige verbonden partijen 0 0 * Overige langlopende leningen u/g 0 0 * Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer * Bijdragen aan activa in eigendom van derden 0 0 * Te vorderen BWS subsidie Woningbedrijf 0 0 Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden * Grond- en hulpstoffen: * niet in exploitatie genomen bouw gronden 0 0 * niet in exploitatie genomen bouw gronden Woningbedrijf 0 0 * Onderhanden w erk, w aaronder gronden in exploitatie * Onderhanden w erk, w aaronder gronden in exploitatie Woningbedrijf * Gereed product en handelsgoederen * Vooruitbetalingen Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar * Vorderingen op openbare lichamen * Verstrekte kasgeldleningen 0 0 * Uitzettingen in 's Rijks schatkist met een rentetypische looptijd korter dan één jaar * Rekening-courantverhoudingen met niet financiële instellingen 0 0 * Overige vorderingen * overige vorderingen Woningbedrijf * huurvorderingen Woningbedrijf * Overige uitzettingen 0 0 Liquide middelen * Kassaldi * Banksaldi rek.crt. Won.bedrijf Overlopende activa Woningbedrijf Algemene Dienst Totaal vlottende activa Totaal-generaal

121 BALANS PASSIVA PASSIVA Vaste passiva Eigen vermogen * Algemene reserve * Algemene Bedrijfsreserve Woningbedrijf * Bestemmingsreserves 0 0 * Egalisatie Woningbedrijf 0 0 * Voor egalisatie van tarieven * Overige bestemmingsreserves * Onderhoudsreserves * Resultaat na bestemming te overw egen naamgeving: nog te bestemmen resultaat Voorzieningen * Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's * Onderhoudsegalisatievoorzieningen * Onderhoudsvoorziening Woningbedrijf 0 0 * Door derden beklemde middelen met een specifieke aanw endingsrichting 0 0 Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer * Obligatieleningen 0 0 * Onderhandse leningen van: * binnenlandse pensioenfondsen en verzekeringsinstellingen 0 0 * binnenlandse banken en overige financiële instellingen * binnenlandse bedrijven 0 0 * buitenlandse instellingen, fondsen, banken, bedrijven en overige sectoren 0 0 * Waarborgsommen * Verplichtingen uit hoofde van financial-lease overeenkomsen 0 0 Totaal vaste passiva Vlottende passiva Netto vlottende schulden met een rente typische looptijd korter dan één jaar * Kasgeldleningen 0 0 * Bank- en girosaldo 0 0 * Overige schulden * Schulden aan leveranciers Woningbedrijf Overlopende passiva Algemene dienst Van Europese en Nederlandse overheidslichamen ontvangen voorschotbedragen 0 0 Woningbedrijf Totaal vlottende passiva Totaal-generaal Gew aarborgde geldleningen Garantstellingen

122 Staat van baten en lasten 2016 begrotings- begrotings- vorig jaar vóór wijziging jaar ná wijziging begrotingsjaar begrotingsjaar 1 Omschrijving programma Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Sub-totaal programma's Omschrijving algemene dekkingsmiddelen: Lokale heffingen Algemene uitkeringen Dividend Saldo Financieringsfunctie Uitkering soc. Domein Saldo compensabele BTW en uitkering BTWcompensatie fonds Overige algemene dekkings 0 middelen Sub-totaal algemene dekkingsmiddelen: Onvoorzien Resultaat voor bestemming Toevoegingen / onttrekkingen aan reserves Resultaat na bestemming

123 Grondslagen voor waardering en resultaatsbepaling 2016 Inleiding De jaar is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten daarvoor geeft. Invoering BBV Met ingang van 1 januari 2004 is het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in werking getreden en is het Besluit comptabiliteitsvoorschriften 1995 (CV95) vervallen. Dit leidt ertoe dat vanaf 2004 de wijze van verslaggeving flink is veranderd. Algemene grondslagen voor het opstellen van de jaar De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat vindt plaats op basis van de verkrijgingsprijs of de vervaardigingsprijs. De bijkomende kosten worden opgenomen in de verkrijgingsprijs. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders is vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarden. De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaar bekend zijn geworden. Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als bate genomen op het moment waarop het dividend betaalbaar gesteld wordt. Personeelslasten worden in principe toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Als gevolg van het formele verbod op het opnemen van voorzieningen c.q. schulden uit hoofde van jaarlijks terugkerende arbeidskostengerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume worden sommige personele lasten echter toegerekend aan de periode waarin uitbetaling plaatsvindt; daarbij moet worden gedacht aan componenten zoals ziektekostenpremie ten behoeve van gepensioneerden, overlopende vakantiegeld- en verlofaanspraken en dergelijke. Voor arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van een jaarlijks vergelijkbaar volume wordt geen voorziening getroffen of op andere wijze een verplichting opgenomen. 127

124 Grondslagen voor waardering en resultaatsbepaling 2016 Balans Vaste activa Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgings- c.q. vervaardigingsprijs verminderd met de afschrijvingen en waardeverminderingen die naar verwachting duurzaam zijn. De kosten van onderzoek en ontwikkeling worden in 5 jaar afgeschreven. De afschrijving van de geactiveerde kosten van onderzoek en ontwikkeling vangt aan bij ingebruikneming van het gerelateerde materiële vaste actief. Afsluitkosten van opgenomen geldleningen worden afgeschreven in de looptijd van de betrokken geldlening. Materiële vaste activa met economisch nut Overige investeringen met economisch nut Deze materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Specifieke investeringsbijdragen van derden worden op de desbetreffende investering in mindering gebracht; in die gevallen wordt op het saldo afgeschreven. Slijtende investeringen worden vanaf het moment van ingebruikneming lineair afgeschreven in de verwachte gebruiksduur, waarbij wordt gehouden met een eventuele restwaarde. Op grondbezit met economisch nut (buiten de openbare ruimte) wordt niet afgeschreven. Bij de waardering wordt in voorkomende gevallen gehouden met een bijzondere vermindering van de waarde, indien deze naar verwachting duurzaam is. In het begrotingsjaar heeft een dergelijke vermindering overigens niet plaatsgevonden. Dergelijke afwaarderingen worden teruggenomen als ze niet langer noodzakelijk blijken. Volledigheidshalve vermelden wij dat op investeringen die vóór 2004 gedaan zijn soms extra is afgeschreven zonder economische noodzaak (ter verlichting van toekomstige lasten). Ook zijn in voorkomende gevallen reserves op dergelijke investeringen afgeboekt. De gehanteerde afschrijvingstermijnen komen overeen met de termijnen zoals die door de gemeenteraad zijn vastgesteld in de Nota Activabeleid Onroerende zaken in exploitatie bij het Woningbedrijf De woningen met bijbehorende installaties, garages en aanpassingen die worden geëxploiteerd door het Woningbedrijf zijn gewaardeerd tegen historische kostprijs dan wel de duurzaam lagere bedrijfswaarde, verminderd met de daarop toegepaste lineaire afschrijvingen bepaald op basis van de verwachte economische levensduur. In voorkomende gevallen wordt op complexniveau afgeboekt naar de duurzaam lagere bedrijfswaarde. Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut. Overeenkomstig de door de gemeenteraad vastgestelde Nota Activabeleid 2012 worden infrastructurele werken in de openbare ruimte, zoals b.v. wegen, pleinen, bruggen, viaducten en parken geactiveerd en afgeschreven in 20 jaar. Hierbij wordt de lineaire 128

125 Grondslagen voor waardering en resultaatsbepaling 2016 afschrijvingsmethode gebruikt. De ondergrond van deze werken wordt daarbij als integraal onderdeel van het werk beschouwd (en dus ook afgeschreven). Voor zover in voorkomende gevallen een snellere budgettaire dekking mogelijk is, wordt op dergelijke activa overigens (resultaatafhankelijk) extra afgeschreven. De boekwaarden moeten dus nadrukkelijk als nog te dekken investeringsrestanten worden gezien. Financiële vaste activa Kapitaalverstrekkingen aan gemeenschappelijke regelingen en leningen u/g zijn opgenomen tegen nominale waarde. Zonodig is een voorziening voor verwachte oninbaarheid in mindering gebracht. Participaties in het aandelenkapitaal van NV s en BV s ( kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen in de zin van het BBV) zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs van de aandelen. Indien de waarde van de aandelen onverhoopt structureel mocht dalen tot onder de verkrijgingsprijs zal afwaardering plaatsvinden. Tot dusver is een dergelijke afwaardering gelukkig niet noodzakelijk gebleken. De actuele waarde ligt ruim boven de verkrijgingsprijs. Bijdragen aan activa van derden zijn gewaardeerd op het bedrag van de verstrekte bijdragen, verminderd met afschrijvingen. De verleende bijdragen worden afgeschreven in de periode waarin het betrokken actief van de derde op basis van de door de gemeente gestelde voorwaarden moet bijdragen aan de publieke taak. Vlottende activa Voorraden De in exploitatie genomen bouwgronden zijn gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs, dan wel lagere marktwaarde. Er wordt rente bijgeschreven op de boekwaarde van deze voorraden. De overige grond- en hulpstoffen (magazijnvoorraden) worden gewaardeerd tegen standaard verrekenprijzen die zijn gebaseerd op de gemiddelde betaalde inkoopprijs. Verschillen tussen de standaard verrekenprijs en betaalde inkoopprijs worden als resultaat verantwoord. Incourante voorraden worden afgewaardeerd naar marktwaarde. De als onderhanden werken opgenomen bouwgronden in exploitatie zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, dan wel de lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouw- en woonrijpmaken), alsmede een redelijk te achten aandeel in de rentekosten en de administratie- en beheerskosten. In geval van verliesgevende complexen wordt in het jaar waarin duidelijk wordt dat het complex verliesgevend zal zijn, het voorzienbare verlies genomen middels de vorming van een voorziening. In geval van winstgevende complexen wordt winst genomen, zodra daarover voldoende zekerheid bestaat. Voor winstneming geldt de percentage of completion methode, dit houdt in, dat voor zover gronden zijn verkocht en opbrengsten zijn gerealiseerd tussentijds naar rato van de voortgang van de grondexploitatie winst wordt genomen. Hiervoor moet het resultaat op de grondexploitatie wel op betrouwbare wijze kunnen worden ingeschat. Dit is mogelijk wanneer het waarschijnlijk is dat de economische voordelen die aan het project zijn verbonden naar de gemeente zullen toevloeien. 129

126 Grondslagen voor waardering en resultaatsbepaling 2016 Indien aan de volgende voorwaarden is voldaan, bestaat er voldoende zekerheid om winst te kunnen nemen : 1. Het resultaat op de grondexploitatie kan betrouwbaar worden ingesxchat : en 2 De grond ( of het deelperceel moet zijn verkocht ; en 3. De kosten zijn gerealiseerd ( winst wordt naar rato van de realisatie gerealiseerd ) Volgens het realisatiebeginsel dient in deze gevallen de winst ook te worden genomen. De winst die tussentijds wordt genomen wordt in beginsel toegevoegd aan de Reserve Grondexploitatie, tenzij de raad hierover iets anders besluit dan wel reeds eerder heeft besloten. Gerede producten worden gewaardeerd tegen de kostprijs of tegen de marktwaarde indien de marktwaarde lager is dan de kostprijs. Dat laatste doet zich met name voor indien voorraden incourant worden. De kostprijs bestaat uit de verrekenprijzen van grond- en hulpstoffen en de loon- en machinekosten die aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. Vorderingen en overlopende activa De vorderingen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of vervaardigingsprijs. Voor verwachte oninbaarheid is een voorziening in mindering gebracht. De voorziening wordt statisch bepaald op basis van de geschatte inningskansen. Liquide middelen en overlopende posten. Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen Voorzieningen Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies. De pensioenverplichting ten behoeve van de wethouders is echter op de contante waarde van de (reeds opgebouwde) toekomstige uitkeringsverplichtingen gewaardeerd. Door middel van het vaststellen van de Nota Reserves en Voorzieningen 2008, zijn de bestaande onderhoudsvoorzieningen omgezet in onderhoudsreserves. In de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen die is opgenomen in het jaarverslag is het beleid terzake nader uiteengezet. Op grond van de aanbevelingen in de Notitie riolering van de commissie BBV van november 2014 is de Reserve rioleringen voor het grootste deel omgezet in een Voorziening riolering via een directe balansmutatie. Het deel van de reserve riolering dat is gevormd uit efficiency en aanbestedingsvoordelen per ultimo 2014 is als reserve in stand gebleven. Vaste schulden Vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met gedane aflossingen. De vaste schulden hebben een rentetypische looptijd van één jaar of langer. 130

127 Grondslagen voor waardering en resultaatsbepaling 2016 Verplichting voortvloeiende uit leasing De waardering van de verplichting uit hoofde van de financial leasing van de computerapparatuur vindt plaats tegen de contante waarde van de contractueel verschuldigde leasetermijnen Vlottende passiva De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde Borg- en Garantstellingen Voor zover leningen door de gemeente gewaarborgd zijn, is buiten telling het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per einde boekjaar opgenomen. Overigens is in de toelichting op de balans nadere informatie opgenomen Stelselwijziging Conform de notitie Riolering worden de rioolinvesteringen op grond van artikel 35 lid 1 onder de investeringen met economisch nut waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven in de balans opgenomen en overgeboekt van investeringen in economisch nut. Ook het verloopoverzicht van de activa (artikel 52 lid 2) is hierop aangepast. Dit geldt ook voor al geactiveerde rioolinvesteringen. Conform de notitie Riolering is de huidige bestemmingsreserve riolering voor zover deze niet is gevormd uit efficiency- en aanbestedingsvoordelen per ultimo 2014 via een directe balansmutatie omgezet naar een voorziening ad artikel 44 lid

128 Toelichting op de balans ACTIVA VASTE ACTIVA Materiële vaste activa Boekw. Boekw De materiële vaste activa bestaan uit de volgende onderdelen : Gronden uitgegeven in erfpacht 0 0 Investeringen met economisch nut Woningbedrijf Investeringen met economisch nut Woningbedrijf ( onroerende zaken in ontwikkeling) 0 0 Overige investeringen met een economisch nut Investeringen met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend een maatschappelijk nut Totaal In erfpacht uitgegeven gronden komen in de gemeente Renswoude niet voor. Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de investeringen met economisch nut van het Woningbedrijf. Boekw. Inves- Desinves- Afschrij- Overige Afwaar- Boekw teringen teringen vingen waardever. deringen Gronden Woonruimten Vervoermiddelen Softwarepakket Tot.inv.econ.nut W.B De overige investeringen met economisch nut kunnen als volgt worden onderverdeeld : Boekwaarde: Gronden en terreinen Gronden locatie Doest* * Woonruimten Bedrijfsgebouwen Vervoersmiddelen Machines, apparaten en installaties Totaal overige investeringen met economisch nut Het onderstaande overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de overige investeringen met economisch nut weer : Boekw. Boekw. Balans Inves- Desinves- Afschrij- Bijdragen Afwaar- Boekw correctie teringen teringen vingen derden deringen Gronden en terreinen Gronden locatie Doest* Woonruimten Gebouwen Vervoermiddelen Machines app., inst Totaal * Dit betreft een stelselwijziging op grond van de gewijzigde BBV voorschriften per Hierdoor zijn de 'Niet in exploitatie genomen gronden (NIEGG) met ingang van 1 januari 2016 afgeschaft. Deze gronden hebben we opnieuw moeten labelen, waardoor de voorraad gronden 'locatie Doest' zijn verplaatst van de voorraden onder vlottende activa naar de materële vaste activa. 132

129 Toelichting op de balans De investeringen met economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven, kunnen als volgt worden onderverdeeld : Boekwaarde: Investeringen in riolering Investeringen begraafplaats Totaal Het onderstaande overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de investeringen met economisch nut waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven weer : Boekw. Balans Inves- Desinves- Afschrij- Bijdragen Afwaar- Boekw correctie teringen teringen vingen derden deringen Investeringen riolering Investeringen begr.pl Totaal Onder bijdragen van derden zijn de bijdragen van derden opgenomen, die direct gerelateerd zijn aan de investering. Onder de afwaarderingen staan de afwaarderingen vermeld wegens duurzame waardeverminderingen. De boekwaarde van de investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut had het volgende verloop : Boekw. Balans Inves- Desinves- Afschrij- Bijdragen Afwaar- Boekw correctie teringen teringen vingen derden deringen Grond-,weg en water bouwk.wrk Ov. mat.vaste activa Totaal Onder bijdragen van derden zijn de bijdragen van derden opgenomen, die direct gerelateerd zijn aan de investering. Onder de afwaarderingen staan de afwaarderingen vermeld wegens duurzame waardeverminderingen. De volgende investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut zijn in het boekjaar geactiveerd : Beschikbaar gesteld Werkelijk besteed Cumulatief ten laste krediet 2016 van krediet Overname openbare verlichting Totaal * Dit betreft een éénmalige financiële bijdrage aan de provincie voor het overdragen van het beheer en onderhoud van de lichtmasten De kapitaallasten die hierdoor ontstaan worden gecompenseerd door lagere jaarlijkse onderhoudslasten. 133

130 Toelichting op de balans Financiële vaste activa Het verloop van de financiële vaste activa gedurende het jaar 2016 wordt in onderstaand overzicht weergegeven : Kapitaalverstrekkingen aan : deelnemingen Boekw. Corr. Inves- Desinves- Afloss./ Afwaar- Boekw beginbalans teringen teringen afschr. deringen Startersleningen Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Totaal fin.vaste activa Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer betreft een debiteur met 5 jaar uitstel van betaling. De balansen van de Algemene Dienst en het Woningbedrijf zijn geïntegreerd. Vandaar dat de kapitaalverstrekking aan het Woningbedrijf niet op de balans is opgenomen onder financiële vaste activa. De post deelnemingen betreft aandelen Vitens. De aandelen zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs, of wanneer deze lager is, tegen de de marktwaarde. Positieve koersverschillen op aandelen worden derhalve niet in aanmerking genomen. Voor een toelichting op het verloop van de post Te vorderen BWS subsidie Woningbedrijf verwijzen we u naar de Jaar 2016 van het Woningbedrijf, die als bijlage bij deze jaar is gevoegd. Voorraden De in de balans opgenomen voorraden worden uitgesplitst naar de volgende categorieën: Grond- en hulpstoffen: - voorraad gronden ( locatie Doest ) * * voorraad gronden Woningbedrijf ( Rechthuis ) 0 0 Subtotaal voorraad gronden niet in exploitatie genomen bouwgronden Woningbedrijf 0 0 Subtotaal niet in exploitatie genomen bouwgronden Woningbedrijf 0 0 Onderhanden werk, waaronder gronden in exploitatie Onderhanden werk, waaronder gronden in exploitatie Woningbedrijf Gereed product en handelsgoederen Vooruitbetalingen 0 0 Subtotaal onderhanden werk Totaal voorraden * Dit betreft een stelselwijziging op grond van de gewijzigde BBV voorschriften per Zie ook toelichting materiële vaste activa. 134

131 Toelichting op de balans Van de bouwgronden in exploitatie kan van het verloop in 2016 het volgende overzicht worden weergegeven : Beek- Groot subtotaal Het Totaal weide I Overeem alg.dnst Dorpshart Boekwaarde 1/1/ Correctie boekwaarde Geaktiveerde kosten boekj Toegerekende rente boekj Gerealiseerde opbr Tussentijdse winstneming Bestemming expl. Saldo Gevormde verliesvoorz. Boekwaarde 31/12/ Gerealiseerd expl.saldo nog te maken kst opbrengsten Verwacht expl.saldo De en van de nog te maken kosten en opbrengsten van de bouwgronden in exploitatie voor de komende jaren: Totaal: Beekweide Uitvoeringskosten Grondopbrengsten Totaal: Groot Overeem Uitvoeringskosten Grondopbrengsten Totaal: Dorpshart Uitvoeringskosten Grondopbrengsten Het verloop van de voorraad gereed product en handelsgoederen kan als volgt worden weergegeven: Voorraad composttonnen Totaal voorraad gereed product en handelsgoederen

132 Toelichting op de balans Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar. De in de balans opgenomen uitzettingen met en looptijd van één jaar of minder kunnen als volgt worden gespecificeerd : Vorderingen op openbare lichamen Verstrekte kasgeldleningen Uitzettingen in 's Rijks schatkist met een rentetypische looptijd korter dan één jaar Rekening-courantverhoudingen met niet financiële instellingen Overige vorderingen Overige uitzettingen subtotaal uitzettingen looptiijd < 1jr. Algemene dienst Huurvorderingen Woningbedrijf Overige vorderingen Woningbedrijf Totaal uitzettingen < dan 1 jaar Liquide middelen Het saldo van de liquide middelen bestaat uit de volgende componenten : Kassaldi Banksaldi Totaal Overlopende activa De post overlopende activa kan als volgt onderscheiden worden : Overlopende activa algemene dienst: Vooruitbetaalde bedragen Nog te ontvangen bedragen Netto salarissen gemeentepersoneel Pensioenpremies gemeentepersoneel Subtotaal overlopende activa Algemene Dienst Overlopende activa Woningbedrijf Totaal overlopende activa

133 Toelichting op de balans PASSIVA Eigen vermogen Het in de balans opgenomen Eigen Vermogen bestaat uit de volgende posten: Algemene reserve Algemene Bedrijfsreserve Woningbedrijf Egalisatie Woningbedrijf 0 0 Bestemmingsreserves : 0 0 *voor egalisatie van tarieven *overige bestemmingsreserves * onderhoudsreserves Nog te bestemmen resultaat Totaal: Het verloop van de reserves in 2016 wordt in onderstaand overzicht per reserve weergegeven. Saldo Toevoeging Toevoeg. Overige Onttrek- Saldo res Rente toevoeg. kingen ALGEMENE RESERVE Algemene bedrijfsreserve Woningbedrijf BESTEMMINGSRESERVES Egalisatiereserves Reserve milieuvoorzieningen Reserve L.O.P Reserve gladheidsbestrijding Totaal bestemmingsreserves egalisatie Overige bestemmingsreserves Reserve Dorpsvoorzieningen Reserve Fonds buitengebied Reserve Riolering Reserve Egal. Expl. St. Sporthal Hokhorst Reserve Egalisatie WMO Reserve huisvesting onderwijs Reserve monumenten Reserve grondexploitatie Reserve BCF Reserve cultuur - promotiefonds Reserve calamiteiten brandweer Reserve personeelslasten Reserve structuurvisie Reserve precariorechten Reserve Jeugdzorg Subtotaal Reserves ter dekking van kapitaallasten Ged.Res. Herinrichting sportpark Totaal reserves ter dekking van kap.lst Totaal overige bestemmingsreserves Onderhoudsreserves Reserve onderhoud openbare gebouwen Reserve onderhoud wegen en wegmeubilair Reserve onderhoud vervoermiddelen omg.beh Reserve onderhoud speeltoestellen Subtotaal onderhoudsreserves TOTAAL RESERVES

134 Toelichting op de balans Onderstaand wordt de aard en de reden van iedere reserve toegelicht. De Algemene reserve ( ,-- ) De algemene reserve heeft een viertal functies, te weten: - bufferfunctie ( dekking van onvoorziene zaken en incidentele tegenvallers); - dekkings- en bestedingsfunctie ( de uitvoering van een activiteit kan worden gedekt door een beschikking over de reserve ) ; - financieringsfunctie ( financiering van bepaalde activa); - inkomensfunctie ( bespaarde rente ten gunste van de exploitatie). Bij de bestemming van het sresultaat 2015 is besloten om ,-- toe te voegen aan de algemene reserve. Voor de herontwikkeling van de Taets van Amerongenweg is een bedrag van ,-- onttrokken. I.v.m. de luiquidatie van het recreatieschap UHVKR is middels de 2e begrotingswijziging ,-- onttrokken. Aanpassingen aan de brandweerkazerne ad 9338 en het gemeentehuis ad zijn onttrokken. Voor het onderhoud van bruggen is een bedrag van ontrokken. Tevens is onttrokken voor de conversie van het belasting pakket. Algemene bedrijfsreserve Woningbedrijf ( ,-- ) De algemene bedrijfsreserve van het Woningbedrijf heeft een bufferffunctie, dekking van onvoorziene zaken en incidentele tegenvallers, verder heeft deze reserve een dekkings-en bestedingsfunctie en een financieringsfunctie. De algemene bedrijfsreserve van het Woningbedrijf heeft ook een inkomensfunctie, deze reserve wordt belegd bij de algemene dienst, de rente die hierover wordt ontvangen wordt toegevoegd aan het bedrijfsresultaat. Wanneer het Woningbedrijf een batig exploitatieresultaat heeft wordt dit resultaat aan deze reserve toegevoegd, heeft het Woningbedrijf een nadelig exploitatieresultaat, dan wordt dit aan deze reserve onttrokken. Ook het planmatig onderhoud komt ten laste van deze reserve. Het Woningbedrijf heeft in 2016 een exploitatieresultaat van ,-- negatief wat is onttrokken uit de algemene bedrijfsreserve Woningbedrijf. De specificatie van het resultaat is te vinden in de jaar van het Woningbedrijf. Bestemmingsreserves Onderstaand volgt een toelichting op de bestemmingsreserves. Reserve milieuvoorzieningen. ( ,-- ) Ten laste van deze reserve kunnen uitgaven op milieugebied worden bekostigd, ook kan via deze reserve egalisatie van de tarieven van de afvalstoffenheffing worden geregeld. In 2016 is er een bedrag van 6800,-- onttrokken t.b.v een inwonersenquête inzake afvalinzameling. Voor diverse adviezen is een bedrag van 4792,-- onttrokken.verder is er een bedrag van 4.621,-- onttrokken t.b.v. incidentele kosten Odru. Een bedrag van 4.676,-- aan deze reserve onttrokken ten behoeve van kosten van geluidssanering. Voor onderzoek gevelbelasting is een bedrag van onttrokken. De AVU heeft eind 2016 een creditnota gestuurd met een bedrag van 1.262,-- inzake de af van containers over 2014 en Dit bedrag is toegevoegd aan deze reserve. Reserve L.O.P. ( ,-- ) Ten laste van deze reserve kunnen bijdragen worden verstrekt aan projecten die passen binnen de beleidsvisie Natuur en landschap. Reserve gladheidsbestrijding ( ,-- ) De kosten van gladheidsbestrijding zijn sterk afhankelijk van de weersomstandigheden. Deze kosten kunnen hierdoor van jaar tot jaar behoorlijk verschillen. Om te voorkomen dat grote verschillen door ontstaan in de jaar is deze egalisatiereserve in het leven geroepen. In 2016 waren de lasten van gladheidsbestrijding wederom erg laag. Het verschil tussen de lasten en het bedrag dat hiervoor in de begroting was opgenomen ad ,-- is toegevoegd aan deze reserve. Reserve Dorpsvoorzieningen. ( ,-- ) Deze reserve is bedoeld om zaken met een bovenwijks karakter te kunnen realiseren. 138

135 Toelichting op de balans Reserve Fonds buitengebied ( ,-- ) Door het ontwikkelen van woonwijken en bedrijventerreinen wordt er een stukje van het buitengebied afgenomen. Ter compensatie hiervan is de Reserve fonds buitengebied in het leven geroepen, door middel van deze reserve kan het overblijvende buitengebied worden verfraaid. In voorgaande jaren werd van elke meter grond die in grondexploitatieprojecten werd verkocht een bedrag van 10,-- aan deze reserve toegevoegd. Op grond van de nieuwe BBV regels is dit met ingang van 2016 niet meer toegestaan. Reserve riolering ( ,--) Vanuit deze reserve kunnen bijdragen worden verstrekt in de kapitaallasten van investeringen in het rioolstelsel. In 2016 is er ,-- toegevoegd aan deze reserve. Reserve Egalisatie Exploitatiesaldo St. Sporthal " De Hokhorst" ( ,-- ) Deze reserve dient om te voorkomen, dat het jaarresultaat van de gemeente Renswoude extreem wordt beïnvloed door het exploitatieresultaat van St. Sporthal " De Hokhorst". Reserve WMO ( ,-- ) De raad heeft met het vaststellen van de jaar 2015 tevens besloten om ,-- van het resultaat toe te voegen aan de reserve WMO. In 2016 waren de uitgaven voor de WMO ,-- lager dan de baten van het Rijk. Het overschot is toegevoegd aan deze reserve. Reserve huisvesting onderwijs ( ,-- ) Vanaf 1 januari 1997 is de Wet decentralisatie huisvesting onderwijs van kracht. Dit houdt o.a. in, dat gemeenten geen specifieke stichtingskostenvergoeding ten behoeve van de scholen meer ontvangen. In plaats hiervan wordt er nu een bedrag via de algemene uitkering uit het gemeentefonds ontvangen. Dit bedrag is enerzijds bedoeld om de jaarlijkse kapitaallasten te dekken en anderzijds om te reserveren voor groot onderhoudswerkzaamheden die na een aantal jaren dienen te worden uitgevoerd of voor uitbreiding van de bestaande onderwijslocaties. Zoals in de begroting 2016 is opgenomen is ,-- toegevoegd aan deze reserve. Reserve monumenten ( 818,--) Enkele jaren geleden heeft de raad besloten jaarlijks een bedrag ten behoeve van monumenten beschikbaar te stellen. Om te voorkomen dat het beschikbaar gestelde bedrag in een bepaald jaar niet wordt gebruikt en het bedrag in de exploitatie verdwijnt, is besloten dit bedrag in een reserve te storten. De uitgaven kunnen dan t.l.v. deze reserve worden gebracht. In 2016 zijn er geen subsidies ten laste van deze reserve gebracht. Reserve grondexploitatie ( ,-- ) Daar we op dit moment bezig zijn met de ontwikkeling van een aantal bestemmingsplannen, waarbij bepaalde risico's niet geheel zijn uit te sluiten, hebben we besloten een reserve grondexploitatie te vormen. Aan deze reserve werd in 2016 een bedrag toegevoegd van ,--. Dit betreft de verkoop van diverse strookjes grond. Reserve BCF ( BTW Compensatie Fonds) ( ,-- ) Vanaf 2003 is het BTW Compensatie Fonds van kracht. In 2003 vond er een fictieve uitname plaats uit het gemeentefonds om dit fonds te voeden. Het bedrag van deze fictieve uitname ,--, is in deze reserve gestort. In 2012 heeft de gemeenteraad besloten het saldo van deze reserve terug te brengen naar ,--. Reserve cultuur en promotiefonds ( ,--) Bij de behandeling van de begroting 2001 is afgesproken een Reserve cultuurfonds in te stellen, zodat het in voorkomende gevallen mogelijk zou zijn uitgaven met een culturele strekking ten laste van deze reserve te doen. Overeenkomstig de afspraak met de recreatieondernemers is een bedrag van 5.422,-- toegevoegd aan de reserve cultuur en promotiefonds. Over de besteding van dit bedrag mogen de recreatieondernemers voorstellen aan het college doen. In 2016 is er ten laste van deze reserve een bijdrage betaald van 258,-- betreffende de gebruikersovereenkomst grebbelinie 139

136 Toelichting op de balans Reserve calamiteiten brandweer. ( ,--) In eerste instantie was deze reserve ingesteld om wanneer vrijwilligers voor langere tijd uit zouden vallen, beroepskrachten zouden kunnen worden ingehuurd om de taken van deze mensen over te kunnen nemen. Nu de taken van brandweer zijn overgenomen door de VRU, behoeft deze reserve voor dit doel niet meer in stand te blijven. In 2010 is besloten deze reserve nog in stand te houden om eventuele kostenstijgingen of onvoorziene uitgaven van de VRU ten laste van deze reserve te brengen. Reserve personeelslasten ( ,-- ) De gemeente loopt een risico omdat de gemeente bij langdurige ziekte van pesoneel geen uitkering van een verzekering ontvangt. Wanneer mensen moeten worden ingehuurd om het werk van het zieke personeelslid uit te voeren kan dit behoorlijke kosten met zich mee brengen. In 2015 is bij het vaststellen van de begroting 2016 besloten om van het batig saldo van de begroting 2016 een bedrag van ,-- toe te voegen aan deze reserve. In december 2016 is ,-- onttrokken aan deze reserve i.v.m. de salariskosten van de oud-burgemeester over de maanden januari en februari 2016 en het wachtgeld over de rest van het jaar. Reserve structuurvisie ( ,-- ) De gemeente is voornemens een structuurvisie op te stellen. Hiervoor is in de najaarsnota van 2014 besloten een reserve in het leven te roepen voor het opstellen van deze visie. Reserve Precariorechten ( ,-- ) De voor de precariorechten aangeslagen partij heeft bij de belastingrechter bezwaar gemaakt tegen de aanslag. Hieruit zou een verplichting voor de gemeente kunnen ontstaan. Om deze rede worden de baten ,-- toegevoegd aan de reserve Precariorechten. Reserve Jeugdzorg ( ,-- ) De gemeente kan grote financiële risico's lopen op onverwacht dure vormen van jeugdhulpverlening. Om deze risico's op te vangen is in 2015 de reserve Jeugdzorg gecreëerd. In de raadsvergadering van 27 oktober 2015 is middels de 1e begrotingswijziging van 2016 besloten om van het batig saldo van de begroting 2016 een bedrag van ,-- toe te voegen aan de reserve Jeugdzorg. Verder is door beter inzicht in de voorlopige af 2015 van het Knooppunt Jeugdzorg FoodValley, duidelijk geworden dat de kosten voor jeugdhulpverlening over lager zijn dan wat er in 2015 als 'nog te betalen jeugdzorg' was opgenomen. Dit bedrag is in 2016 weer toegevoegd aan deze reserve. In 2016 waren de uitgaven voor jeugdzorg ,-- lager dan de bijdrage van het Rijk en dit bedrag is toegevoegd aan deze reserve. We hebben een creditfactuur ontvangen van 4.779,-- van gemeente Veenendaal m.b.t. projecten jeugdzorg periode Dit is ook toegevoegd aan deze reserve. In het Besluit Begroting en Verantwoording dat vanaf 2004 van kracht is, is bepaald, dat het niet is toegestaan activa met een economisch nut netto te activeren. Hiermee wordt bedoeld dat het niet is toegestaan om op activa met een economisch nut een bijdrage vanuit een reserve in mindering te brengen en vervolgens het restant af te schrijven. Het gedeelte van een bestemmingsreserve dat is bestemd voor de dekking van de kapitaallasten dient van deze bestemmingsreserve te worden afgezonderd, zodat zichtbaar wordt welk gedeelte nog vrij besteedbaar is en welk gedeelte al is bestemd ter dekking van kapitaallasten. Op grond van deze bepaling zijn de onderstaande bestemmingsreserves gevormd: Reserve Herinrichting sportpark ( ,-- ) In 2010 is het sportpark in Renswoude opnieuw ingericht, deze herinrichting is gefinancierd ten laste van het restant van het positieve exploitatieresultaat van De Hooge Hoek II, dat destijds met deze bestemming is toegevoegd aan de Reserve Dorpsvoorzieningen. Uit dit resultaat van de Hooge Hoek II is ook de 4e tennisbaan aangelegd en de subsidie ten behoeve van de bouw van het nieuwe muziekgebouw verstrekt. Daar het hier gaat om activa met economisch nut is het op grond van het BBV niet toegestaan deze activa netto te activeren. Daarom is deze reserve gevormd om uit deze reserve jaarlijks een bijdrage in de kapitaallasten van de herinrichting van het sportpark te kunnen verstrekken. In 2016 is er een bedrag van ,-- aan deze reserve onttrokken ter dekking van de kapitaallasten. Reserve onderhoud openbare gebouwen ( ,-- ) Deze reserve is gevormd door het vrijgevallen bedrag van de voorziening onderhoud openbare gebouwen aan deze reserve toe te voegen. In 2016 is een bedrag van ,-- aan deze reserve toegevoegd. Deze reserve dient ter dekking van toekomstig groot onderhoud aan openbare gebouwen. Er is in 2016 een bedrag van 6.447,-- onttrokken vanwege adviezen van derden inzake de verbouwing van de gemeentewerf. 140

137 Toelichting op de balans Reserve onderhoud wegen en wegmeubilair ( ,-- ) Deze reserve dient ter dekking van toekomstig groot onderhoud aan wegen en wegmeubilair. Vanaf 2013 wordt het totale bedrag dat nodig is voor groot onderhoud wegen ten laste van de exploitatie gebracht en niet alleen de kapitaallasten. In 2016 is een bedrag van ,-- onttrokken in verband met het project "Voorpoort". Reserve onderhoud vervoermiddelen omgevingsbeheer ( ,-- ) Deze reserve is gevormd door het vrijgevallen bedrag van de voorziening onderhoud vervoermiddelen omgevingsbeheer toe te voegen. Conform de begroting is hier ook in ,--aan toegevoegd. In 2016 een bedrag van 3.890,-- onttrokken voor het groot onderhoud van de Unimog en de New Holland tractor. Reserve onderhoud speeltoestellen.( ,-- ) Deze reserve is gevormd door het vrijgevallen bedrag van de voorziening onderhoud speeltoestellen. Ten laste van deze reserve wordt toekomstig groot onderhoud aan en vervanging van speeltoestellen gedekt. In 2016 is conform de begroting ,-- aan deze reserve toegevoegd. Overzicht van structurele toevoegingen en onttrekkingen aan reserves Structurele toevoeging Reserve huisvesting onderwijs Reserve onderhoud openbare gebouwen Reserve onderhoud vervoermiddelen omg.beh Reserve speeltoestellen Totaal structurele toevoegingen aan reserves Structurele onttrekking Reserve herinrichting sportpark Totaal structurele onttrekkingen aan reserves

138 Toelichting op de balans Voorzieningen Het verloop van de voorzieningen in 2016 wordt in onderstaand overzicht weergegeven. Vanaf 2009 mag op grond van het Besluit begroting en verantwoording (BBV) alleen een onderhoudsvoorziening worden gevormd indien hieraan een meerjaren onderhoudsraport ten grondslag ligt, waarin staat aangegeven hoe hoog een bepaalde onderhoudsvoorziening mag zijn. Omdat wij de voorkeur geven aan een praktische werkwijze hebben wij ervoor gekozen onze onderhoudsvoorzieningen om te vormen tot onderhoudsreserves. Alle aanwendingen van voorzieningen zijn rechtstreeks ten laste van de voorziening gebracht. Saldo Toevoe- Toevoeging Aanwen- Saldo ging stelselwijz. ding Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's. Voorziening verpl.uit gemeentegaranties Voorziening Bodemsaneringsprojecten Voorziening pensioenverpl.wethouders Voorziening Liquidatie Recreatieschap Voorziening riolering Subtotaal voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's Onderhoudsegalisatievoorzieningen Onderhoudsegalisatievoorziening vervanging toplaag kunstgras Totaal voorzieningen Voorziening verplichtingen uit gemeentegaranties ( ,-- ) Deze verplichtingen zijn overgenomen door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw, maar er blijft nog een gedeelte eigen risico voor de gemeente, deze voorziening dient ter dekking van dit eigen risico. Voorziening bodemsaneringsprojecten ( 2.813,-- ) Uit een schrijven van de Provincie Utrecht blijkt, dat we nog een bijdrage moeten betalen voor een aantal bodemsaneringsprojecten die in de gemeente Renswoude zijn uitgevoerd of nog worden uitgevoerd. In 2004 is in dit kader een bedrag van ,-- aan de Provincie Utrecht betaald. Voorzieningen pensioenverplichtingen wethouders ( ,-- ) Gemeenten zijn verplicht in de jaar een voorziening te treffen ten behoeve van de verplichtingen betreffende wethouderspensioenen. De hoogte van de verplichting is uitgerekend door een extern bureau. Op grond van deze been is er een bedrag van ,-- aan deze voorziening onttrokken. Dit betreft het bedrag dat in 2016 aan gewezen wethouders, die de pensioengerechtigde leeftijd hebbenbereikt, is uitbetaald. Op basis van actuariële been is er een bedrag van ,-- toegevoegd. Voorziening liquidatie recreatieschap ( ,-- ) Begin 2014 heeft het algemeen bestuur van het recreatieschap besloten de samenwerking in het recreatieschap per 1 januari 2018 te beëindigen. Het recreatieschap heeft in hun jaar 2015 een voorziening gevormd voor de toekomstige kosten van de liquidatie. Omdat de Wet op de gemeenschappelijke regelingen stelt dat alle deelnemers aansprakelijk zijn voor eventuele tekorten bij de gemeenschappelijke regeling, heeft dit er toe geleid dat Renswoude de voorziening Liquidatie Recreatieschap heeft moeten vormen. Op basis van de jaar 2015 is er een bedrag van ,-- toegevoegd aan deze voorziening. Uit de laatste cijfers van het recreatieschap blijkt dat het aandeel van Renswoude in de voorziening is gestegen naar ,-- waardoor er nog eens ,-- is toegevoegd. Voorziening riolering ( ,-- ) In november 2014 is er een Notitie riolering van het BBV verschenen. In deze notitie is aangegeven dat de wetgever beter wil borgen, dat de via rioolheffingen ontvangen gelden beschikbaar blijven voor het doel, waarvoor ze geheven zijn. In principe moeten daarom, wanneer er sprake is van rioolheffingen alle verschillen tussen de begrote en werkelijke kosten worden toegevoegd aan een voorziening. In 2016 waren de baten ,-- hoger dan de lasten. Dit bedrag is toegevoegd aan de voorziening riolering. Voorziening vervanging toplaag kunstgrasvelden voetbalaccommodatie ( ,--) Daar de toplaag van de kunstgrasvelden na ongeveer 12 jaar vervangen moet worden, wordt jaarlijks een bedrag van ,-- aan deze voorziening toegevoegd. Vanaf het jaar 2015 is dat ,--. De afgelopen jaren werd er ,-- aan deze voorziening toegevoegd. In 2015 is een bezuiniging doorgevoerd van 30%. Het verschil tussen ,00 en ,-- moet vanaf 2015 door de v.v. Renswoude worden togevoegd aan een voorziening. 142

139 Toelichting op de balans Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer. De onderverdeling van de in de balans opgenomen langlopende schulden is als volgt: Obligatieleningen 0 0 Onderhandse leningen van : 0 0 *binnenlandse pensioenfondsen en verzekeringsinstellingen 0 0 *binnenlandse banken en overige financiële instellingen *binnenlandse bedrijven 0 0 *overige binnenlandse sectoren 0 0 *buitenlandse instellingen, fondsen, banken, bedrijven en overige sectoren Door derden belegden gelden 0 0 Waarborgsommen Totaal vaste schulden met een looptijd langer dan één jaar In onderstaand overzicht wordt het verloop weergegeven van de vaste schulden over het jaar 2016 Saldo Vermeer- Aflossing- Saldo deringen en Obligatieleningen Onderhandse leningen Door derden belegde gelden Waarborgsommen * , Totaal: De totale rentelast voor het jaar 2016 met betrekking tot de vaste schulden bedraagt ,--. Het bedrag van ,-- betreft het totaal van de waarborgsommen dat door het Woningbedrijf bij de Algemene Dienst is belegd. 143

140 Toelichting op de balans VLOTTENDE PASSIVA Onder vlottende passiva zijn opgenomen: Netto vlottende schulden met een rente typische looptijd korter dan één jaar De in de balans opgenomen kortlopende schulden kunnen als volgt gespecificeerd worden: Kasgeldleningen 0 0 Bank- en girosaldo 0 0 Belastingschulden 0 0 Overige schulden Subtotaal schulden algemene dienst Schulden aan leveranciers Woningbedrijf Totaal Overlopende passiva De specificatie van de post overlopende passiva is als volgt: Vooruit ontvangen bedragen Nog te betalen bedragen Reservering vakantiegeld en eindejaarsuitkering Loonheffing gemeente personeel Algemene dienst Woningbedrijf Totaal overlopende passiva Het saldo 'nog te betalen bedragen' is een stuk hoger dan vorig jaar. In het saldo van ,-- zit een post van ,-- nog te betalen aan de provincie Utrecht. Deze verplichting komt uit de grondexploitatie Beekweide. Het in de balans opgenomen bedrag voor verstrekte waarborgen aan natuurlijke- en rechtspersonen kan als volgt naar de aard van de geldlening gespecificeerd worden: De gemeente Renswoude heeft zich garant gesteld voor geldleningen van de Voetbalvereniging Renswoude en de tennisvereniging "Dicke Rijst ". Bovendien staat de gemeente garant voor een aantal hypothecaire geldleningen van particuliere huiseigenaren. Het verloop van deze garantstellingen in 2016 was als volgt : Garantstellingen per Aflossingen Garantstellingen per In 2016 zijn geen betalingen gedaan wegens de verleende borg - en garantstelingen. Niet uit balans blijkende verplichting Bij de BNG Bank heeft gemeente Renswoude de faciliteit om rood te staan ad 1 miljoen. Langlopende financiële verplichtingen Op de balans is een reserve precariorechten opgenomen van ,--. De voor deze rechten aangeslagen partij heeft bij de belastingrechter bezwaar gemaakt tegen de betreffende aanslag. Hieruit zou nog een verplichting voor de gemeente voort kunnen vloeien om het bedrag van de aanslag, wat ook is geïncasseerd, terug te betalen. 144

141 WNT-verantwoording 2016 Gemeente Renswoude Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op de gemeente Renswoude van toepassing zijnde regelgeving: het algemene WNT maximum. Het bezoldigingsmaximum in 2016 voor gemeente Renswoude is Dit geldt naar rato van de duur en/of omvang van het dienstverband. Voor topfunctionarissen zonder dienstbetrekking geldt met ingang van 1 januari 2016 voor de eerste 12 kalendermaanden een afwijkende normering, zowel voor de duur van de opdracht als voor het uurtarief. Bezoldiging topfunctionarissen Leidinggevende topfunctionarissen 2 bedragen x 1 J. van Dijk M.H.T. Jansen * Functie(s) Secretaris/ directeur Griffier Duur dienstverband in /1-31/12 1/1-31/12 Omvang dienstverband (in fte) 1,0 0,11 Gewezen topfunctionaris? 3 nee nee Echte of fictieve dienstbetrekking? 4 ja ja Zo niet, langer dan 6 maanden binnen 18 maanden werkzaam? n.v.t. n.v.t. Individueel WNT-maximum Bezoldiging Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Subtotaal /- Onverschuldigd betaald bedrag 0 0 Totaal bezoldiging Motivering indien overschrijding: zie 1) 2) Gegevens 2015 Duur dienstverband in /1-31/12 1/1-31/12 1 Maak een keuze uit: [Het algemene WNT-maximum / het WNT-maximum voor het onderwijs, klasse XXX en complexiteitspunten per criterium XXX / het WNT-maximum voor de Cultuurfondsen, plafond XXX / het WNT-maximum voor ontwikkelingssamenwerking / het WNT-maximum voor de woningcorporaties, klasse XXX / het WNT-maximum voor de zorg, totaalscore XXX en klasse XXX / het WNT-maximum voor de zorgverzekeraars, plafond XXX]. 2 Deze tabel is bedoeld voor de topfunctionarissen (en gewezen topfunctionarissen) met executieve taken, d.w.z. de leden van het hoogste uitvoerende orgaan en de daaraan ondergeschikte(n) die in deze rol (gezamenlijk) verantwoordelijk zijn voor de gehele rechtspersoon of de gehele instelling, en degene(n) belast met de dagelijkse leiding van de gehele rechtspersoon of de gehele instelling. 3 Van een gewezen topfunctionaris is sprake indien de functionaris in het verleden - maar na 1 januari een functie als topfunctionaris heeft bekleed, en bij beëindiging van deze functievervulling bij dezelfde instelling of rechtspersoon een functie als niet-topfunctionaris is gaan vervullen. Gedurende deze periode van functievervulling in de andere functie kwalificeert de functionaris als gewezen topfunctionaris. 4 Indien ja : afzonderlijke bezoldigingscomponenten verplicht vermelden; indien nee : alleen totaal honorarium (excl. BTW) vermelden bij Totaal bezoldiging (het gaat om een extern ingehuurde functionaris). 5 y = x a b waarbij: y = individueel WNT-maximum, x = voor instelling geldend WNT-bezoldigingsmaximum, a = deeltijdfactor 365 (maximaal 1,0 fte) en b = functieduur in kalenderdagen. 6 Het subtotaal wordt hier opgenomen inclusief een eventueel onverschuldigd betaald bedrag. 145

142 WNT-verantwoording 2016 Gemeente Renswoude Omvang dienstverband 2016 (in fte) 1,0 0,11 Bezoldiging 2016 Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Totaal bezoldiging Individueel WNT-maximum * De hoofdfunctie van de heer Jansen is Hoofd Algemene Zaken, daarnaast vervult de heer Jansen de functie van griffier. Het uitoefenen van de functie van griffier neemt ongeveer 4 uur per week in beslag. Er zijn in 2016 geen uitkeringen gedaan aan topfunctionarissen wegens beëindiging dienstverband. Overige rapportageverplichtingen op grond van de WNT Naast de hierboven vermelde topfunctionarissen zij er geen overige functionarissen die in 2016 een bezoldiging boven het toepasselijke WNT-maximum hebben ontvangen, of waarvoor in eerdere jaren een vermelding op grond van de WOPT of de WNT heeft plaatsgevonden of had moeten plaatsvinden. Er zijn in 2016 geen ontslaguitkeringen aan overige functionarissen betaald die op grond van de WNT dienen te worden gerapporteerd. Bij de samenstelling van de hier opgenomen verantwoording uit hoofde van de WNT zijn de beleidsregels toepassing WNT d.d. 18 december 2015 van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties als uitgangspunt gehanteerd. 146

143 Toelichting op de programma Voor een uitgebreide uiteenzetting van de verschillen tussen de realisatie in het begrotingsjaar, de van de begroting en de van de begroting voor wijziging van de diverse programma s verwijzen wij u naar het onderdeel Wat heeft het gekost? van de diverse programma s van de programmaverantwoording. Algemene dekkingsmiddelen Lokale heffingen De gemeente Renswoude kent de volgende niet bestedings gebonden gemeentelijke heffingen begrotingsjaar voor wijziging begrotingsjaar na Wijziging Begrotingsjaar Incidenteel gerealiseerd in het boekjaar Onroerende zaak belasting Toeristenbelasting Totaal lokale heffingen De afwijking tussen de gerealiseerde opbrengst onroerende zaak belasting en de na wijziging, wordt gedeeltelijk veroorzaakt door een geringe verhoging van de OZB-tarieven en verder door de volumetoename van het onroerend goed. De van de toeristenbelasting was hoger dan geraamd, doordat de bezetting hoger was dan waarmee bij de werd gehouden. Ook is er een toename waarneembaar van overnachtingen in bed en breakfast locaties. Overeenkomstig de afspraak met de recreatieondernemers is een bedrag van 5.422,-- toegevoegd aan de Reserve cultuur en promotiefonds. Over de besteding van dit bedrag mogen de recreatieondernemers meepraten met het college. Algemene uitkeringen De verantwoorde algemene uitkeringen uit het Gemeentefonds zijn gebaseerd op de ten tijde van het opstellen van de jaar bekende laatste specificatie van de algemene uitkering over het jaar 2016 van januari De in de primitieve begroting was gebaseerd op de circulaire van juni De belangrijkste ontwikkelingen sedert de vaststelling van de laatste voor het boekjaar waren: 147

144 Toelichting op de programma - de korting op de algemene uitkering in verband met de mogelijkheden voor de gemeente om eigen inkomsten te verwerven via de onroerende zaak belasting. Prim.begr. Rekening Verschil Waarde niet woningen eigenaar Waarde niet-woningen gebruiker Waarde woningen Bij de be van de algemene uitkering wordt een korting toegepast omdat de gemeente de mogelijkheid heeft zelf onroerende zaak belasting te heffen. Het Rijk gaat er hierbij vanuit dat de gemeente een bepaald percentage van de waarde van het onroerende goed aan OZB. inkomsten binnen haalt. Is het OZB.-percentage dat de gemeente hanteert hoger dan het percentage aan de hand waarvan de korting wordt berekend, dan haalt de gemeente meer aan OZB. inkomsten binnen dan waarvoor ze wordt gekort en heeft de gemeente een voordeel. Is het OZB-percentage dat de gemeente hanteert, lager dan het kortingspercentage van het Rijk, dan heeft de gemeente een nadeel. In 2016 heeft de gemeente Renswoude voor wat betreft de categorieën niet-woningen eigenaren en niet- woningen gebruikers meer OZB opbrengsten gerealiseerd, dan het bedrag waarvoor we zijn gekort op de algemene uitkering. Ten aanzien van de categorie woningen eigenaren, was de korting op het gemeentefonds hoger, dan de opbrengst die door de gemeente werd gerealiseerd. In de begroting waren we er bij de be van de algemene uitkering vanuit gegaan, dat we gekort zouden worden voor ,-- voor waarde niet woningen eigenaren, voor ,-- voor niet-woningen gebruikers en voor ,-- voor waarde eigenaren woningen. In werkelijkheid zijn we gekort voor ,-- voor waarde niet woningen eigenaren, voor ,-- voor waarde gebruikers niet-woningen en voor ,-- voor waarde woningen eigenaren. Dit levert een nadelig verschil op van 2.632,--. Verder is een aantal componenten van de algemene uitkering in positieve zin aangepast, hierdoor was het bedrag waarover de uitkeringsfactor wordt berekend in de ,-- hoger dan in de primitieve begroting. In de begroting waren we uitgegaan van een uitkeringsfactor van 1,433. Op basis van de laatst bekende gegevens is in de een uitkeringsfactor gehanteerd van 1,449. Per saldo leverde de afwijkingen in het bedrag waarover de uitkeringsfactor wordt berekend en de afwijking in de uitkeringsfactor een voordelig verschil op van ,--. Verder werd het bedrag dat we in 2016 werkelijk hebben ontvangen aan algemene uitkering uit het gemeentefonds positief beïnvloed door veren over het jaar 2014 en 2015 tot een bedrag van ,

145 Toelichting op de programma Overige algemene dekkingsmiddelen begrotingsjaar voor wijziging begrotingsjaar Begrotingsjaar vorig begrotingsjaar Stelpost renteomslag Aan de investeringen op de staat C wordt rente toegerekend. Zowel in de begroting als in de werd aan de investeringen een rentepercentage van 4 % toegerekend. Ook aan de grondexploitatieprojecten waarvan wordt verwacht, dat ze een positief exploitatieresultaat zullen opleveren, wordt rente toegerekend. Per 1 januari 2012 zijn de projecten Het Dorpshart en Het Rechthuis overgeboekt van de algemene dienst naar het Woningbedrijf. Het project Het Rechthuis is in 2015 afgewikkeld. Net als bij andere investeringen van het Woningbedrijf stond ook tegenover de investering in project het Dorpshart, een kapitaalverstrekking van de algemene dienst. Het Woningbedrijf heeft voor deze kapitaalverstrekking door de algemene dienst een bedrag van ,-- aan rente aan de algemene dienst betaald. Hierdoor is de stelpost renteomslag positief beïnvloed. Ook was de rente die het Woningbedrijf over de normale kapitaalverstrekking betaalde 4.681,-- hoger dan was begroot. Dit komt doordat de boekwaarde van de woningen van het woningbedrijf per hoger was dan was geraamd. Per saldo was het totaal van de via de staat C doorberekende rentelasten, de geactiveerde rentelasten op grondexploitatieprojecten en de ontvangen rente kapitaalverstrekking van het Woningbedrijf over de investering in het Dorpshart ,-- hoger dan de uitgegeven rentelasten. Voor een verdere specificatie van de rentelasten verwijzen we u naar kostenplaats 1 en naar de renteomslag. BTW - compensatiefonds Voor de be van de kostendekkendheid van de tarieven van afvalstoffenheffing en rioolafvoerrecht wordt bij de lasten ook gehouden met de gecompenseerde B.T.W. op deze kostencomponenten. Hiervoor wordt een administratieve boeking gemaakt waarbij de gecompenseerde BTW. ( ,--) op reiniging als last op functie 721 wordt verantwoord en de gecompenseerde BTW. op riolering ( ,--) op functie 722 wordt verantwoord. Hiertegenover is bij de baten op functie ,-- verantwoord. Overige algemene dekkingsmiddelen De gemeente rekent rentelasten aan de diverse programma s toe, zodat die programma s een integraal beeld geven van de kosten die met de uitvoering gemoeid zijn. Daarbij wordt ook rente gecalculeerd over het werkzame vermogen van de gemeente. Aangezien de gecalculeerde rente over het eigen vermogen niet daadwerkelijk betaald hoeft te worden, vloeit deze terug in de gemeentelijke baten. De rente over de vrije componenten van het eigen vermogen wordt daarbij als algemeen dekkingsmiddel verantwoord. 149

146 Toelichting op de programma In het jaar 2016 werd een bedrag van ,-- onder de baten op functie verantwoord. Dit bedrag betreft de vergoeding voor het gebruik van de algemene reserve als intern financieringsmiddel. Op deze functie is in 2016 ook een bedrag verantwoord van ,--. Dit bedrag betreft de toevoeging van rente aan de bestemmingsreserves. Daar toevoegingen aan reserves, dus ook de toevoeging wegens bespaarde rente, via functie 980 moeten lopen op grond van het BBV, moet deze rentetoevoeging ook ergens worden tegen geboekt, dit is hier tot uitdrukking gebracht. Recapitulatie overige Algemene Dekkingsmiddelen begrotingsjaar voor wijziging begrotingsjaar Begrotingsjaar vorig begrotingsjaar Rente gebruik alg.reserve Bespaarde rente bestemm.res Toevoeging aan Onderhoudsres. Opbrengst aanmaningskosten Opbrengsten voorgaande jaren Onvoorzien In de begroting 2016 voor wijziging was een bedrag opgenomen ten behoeve van onvoorzien van ,--. In de begroting was niet specifiek aangegeven voor welk programma dit bedrag geheel of gedeeltelijk bestemd was. Via de 1 e begrotingswijziging 2016 was dit bedrag verhoogd tot ,--. Uit de jaar 2016 blijkt dat ten laste van onvoorzien in 2016 de volgende bedragen zijn geboekt : Onderzoek MKB vriendelijkste gemeente 1.700,00 Onderzoek verplaatsing Borgwal ,35 Advies vernieuwing functiewaarderingstelsel Aanpassingen Website (nieuwe vormgeving) ,91 Advies overname openbare verlichting ,-- Begeleiding herintreding medewerker omg.beh ,87 Taxaties ,00 Totaal onvoorziene uitgaven in ,56 150

147 Toelichting op de programma Overzicht incidentele baten en lasten Zoals ook al in de inleiding op deze jaar is gemeld, is er in het jaar 2016 een aantal incidentele baten en lasten geweest die het exploitatieresultaat over dit jaar hebben beïnvloed. Deze worden hier nogmaals op een rijtje gezet: Incidentele baten en lasten begrotingsjaar begrotingsjaar na wijziging begrotingsjaar voor wijziging Programma Programma 6 a Programma 6 b Programma 8 a Programma 8 b Programma 8 c Programma Exploitatieresultaat Exploitatieresultaat gecorrigeerd voor incidentele baten en lasten Toelichting: Het op Programma 4 vermelde bedrag betreft de lagere uitgaven ten behoeve van leerlingenvervoer. Het aantal aanvragen voor deze voorziening loopt de laatste jaren terug. Het op Programma 6a vermelde bedrag van ,--betreft de opboeking van vorderingen op cliënten sociale zaken waarvan is geconstateerd dat ze ten onrechte uitkeringen hebben ontvangen en de ten onrechte ontvangen bedragen terug moeten betalen. Het onder 6b genoemde bedrag van ,-- betreft de vrij val van een deel van de Voorziening dubieuze debiteuren sociale zaken. In 2016 werd een Krediethypotheek afgelost, waardoor het totaal van de debiteuren sociale zaken aanzienlijk afnam en daarmee ook het risico op de oninbaarheid van deze vorderring. Verder vond de accountant de onderbouwing van de hoogte van de voorziening dubieuze debiteuren sociale zaken in 2015 onvoldoende en vond daarom dat er een extra bedrag aan deze voorziening moest worden toegevoegd. In 2016 hebben we de voorziening dubieuze debiteuren sociale zaken tot tevredenheid van de accountant kunnen onderbouwen. Deze twee zaken hebben er toe geleid dat een deel van de Voorziening dubieuze debiteuren sociale zaken vrij kon vallen. Het bedrag van ,-- genoemd op Programma 8 a heeft betrekking op de hogere ontvangen leges omgevingsvergunningen. Bij Programma 8 b staat het bedrag vermeld dat we aan winstneming op project Beekweide moesten verantwoorden in 2016 op grond van gewijzigde BBV voorschriften. Eveneens op grond van de gewijzigde BBV voorschriften is op Programma 8 c het bedrag van ,-- opgenomen dat aan winst is genomen op project Groot Overeem Het bij Programma 9 genoemde bedrag van ,-- heeft betrekking op de hogere algemene uitkering uit het gemeentefonds die in 2016 werd ontvangen. 151

148 Toelichting op de programma Uit het overzicht van incidentele baten en lasten blijkt, dat we wanneer deze incidentele baten en lasten er niet zouden zijn geweest, we geen positief exploitatiesaldo van ,-- zouden hebben, maar een positief exploitatiesaldo van ,

149 Analyse begrotingsafwijkingen en begrotingsrechtmatigheid Analyse begrotingsafwijkingen Hiervoor is ook reeds per programma en voor de algemene dekkingsmiddelen uitgebreid ingegaan op de verschillen tussen de realisatie en de begrotingscijfers voor en. Voor een analyse van deze afwijkingen verwijzen we u dan ook naar de toelichting per programma en de toelichting bij de algemene dekkingsmiddelen. Analyse begrotingsrechtmatigheid Op grond van artikel 189, lid 3 van de Gemeentewet zijn alle begrotingsoverschrijdingen op lasten (en daarmee overeenstemmende balansmutaties) onrechtmatig. Bij de afweging van de relevantie van deze onrechtmatige lasten is het criterium passend binnen het door de raad uitgezette beleid van belang. Uit het overzicht analyse begrotingsafwijkingen en begrotingsrechtmatigheid blijkt dat de gerealiseerde lasten op de onderstaande uitgaven hoger waren dan begroot, dus formeel onrechtmatig zijn: Programma Lasten begrotingsjaar lasten begrotingsjaar Overschrijding Lasten Programma Programma Programma Programma 7 De gerealiseerde lasten op dit programma waren ,-- hoger dan was geraamd. Op functie 726 Rioolheffing waren de baten ,-- hoger dan was begroot op deze functie. Hierdoor waren de totale baten van riolering hoger dan de totale lasten van riolering, er is daarom een bedrag van ,-- toegevoegd aan de Voorziening riolering. Deze toevoeging was niet geraamd. Hier is dus niet echt sprake van een budgetoverschrijding. De lasten op functie 724 Lijkbezorging waren 1.967,-- hoger dan in de begroting na wijziging was opgenomen. Dit komt doordat het aantal begrafenissen dat in 2016 heeft plaatsgevonden hoger was dan het gemiddelde van de afgelopen jaren. Door het hogere aantal begrafenissen dat heeft plaats gevonden, waren de leges begraafrechten ook 6.075,-- hoger dan was geraamd. Ook op deze functie worden dus de hogere lasten gecompenseerd door hogere baten. Het uiteindelijke nadelige saldo van programma 7 was in de ,-- lager dan in de begroting was geraamd. Ook hieruit blijkt dat de hogere lasten op bepaalde functies meer dan gecompenseerd worden door hogere baten. Daar er per saldo op dit programma geen sprake was van een budgetoverschrijding, kunnen we deze uitgaven als passend binnen het door de raad uitgezette beleid beschouwen. 153

150 Analyse begrotingsafwijkingen en begrotingsrechtmatigheid Programma 8 De gerealiseerde lasten op dit programma waren ,-- hoger dan was begroot. De lasten op functie 820 waren ,-- lager dan was begroot, dit komt met name doordat de onderhoudskosten van het Woningbedrijf lager waren dan was begroot. De lasten op functie 830 ( grondexploitatie ) waren ,-- hoger dan was begroot. Deze hogere lasten hebben een administratieve oorzaak. De hogere opbrengsten in verband met hogere grondverkopen dan begroot, worden via een boeking op de lasten van functie 830 in mindering gebracht op de balanspost Onderhanden werk waaronder gronden in exploitatie. Daar de overschrijding van de lasten op dit programma een puur administratief technische reden heeft en geen feitelijke lastenoverschrijding is, kunnen we ook deze uitgaven als passend binnen het door de raad uitgezette beleid beschouwen. Verder is in 2016 voor het eerst een post nog te betalen vennootschapsbelasting opgenomen. Vanaf 2016 vallen ook gemeenten onder de vennootschapsbelasting, naar verwachting zal er een bedrag van ,-- aan vennootschapsbelasting moeten worden afgedragen. Daar de overschrijding van de lasten op dit programma of een puur administratief technische reden heeft en geen feitelijke lastenoverschrijding is, of gebaseerd is op gewijzigde wet en regelgeving, kunnen we ook deze uitgaven rechtmatig of als passend binnen het door de raad uitgezette beleid beschouwen. Programma 9 De gerealiseerde lasten op dit programma waren ,-- hoger dan was geraamd. Dit komt doordat de toevoeging aan de reserves ,-- hoger was, dan was begroot. Daar deze toevoegingen voortvloeien uit bestendig beleid, kunnen deze uitgaven als passend binnen het door de raad uitgezette beleid worden beschouwd. Verantwoording rechtmatigheid opbrengsten CAK Een aanvrager van een voorziening, hulp in de huishouding of een persoonsgebonden budget is op grond van de WMO een bijdrage verschuldigd. De wetgever heeft bepaald dat de be, oplegging en incasso van deze eigen bijdrage wordt uitgevoerd door het CAK. Het CAK verstrekt aan de gemeenten een totaaloverzicht waarbij maandelijks afstorting plaats vindt van de geïncasseerde bedragen. Op deze overzichten kunnen we wel de aantallen personen, soort en omvang van de zorgverlening aansluiten met onze eigen WMO administratie, dit hebben we ook gedaan. Door het ontbreken van inkomensgegevens op deze overzichten is de informatie over de eigen bijdrage ontoereikend voor ons om de juistheid op persoonsniveau en de volledigheid van de eigen bijdragen als geheel te kunnen vaststellen. 154

151 Analyse begrotingsafwijkingen en begrotingsrechtmatigheid begrotings- begrotings- vorig jaar vóór wijziging jaar ná wijziging begrotingsjaar begrotingsjaar 1 Omschrijving programma Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma Sub-totaal programma's Omschrijving algemene dekkingsmiddelen: Lokale heffingen Algemene uitkeringen Dividend Saldo Financieringsfunctie Uitkering soc. Domein Saldo compensabele BTW en uitkering BTWcompensatie fonds Overige algemene dekkings 0 middelen Sub-totaal algemene dekkingsmiddelen: Onvoorzien Resultaat voor bestemming Toevoegingen / onttrekkingen aan reserves Resultaat na bestemming

152 Sisa bijlage verantwoordingsinformatie 2016 SiSa bijlage verantwoordingsinformatie 2016 op grond van artikel 3 van de Regeling informatieverstrekking sisa - d.d. 10 januari 2017 SZW G2 Gebundelde uitkering Besteding (jaar T) algemene Baten (jaar T) algemene Besteding (jaar T) IOAW Baten (jaar T) IOAW (exclusief Besteding (jaar T) IOAZ op grond van artikel 69 bijstand bijstand (exclusief Rijk) Rijk) Participatiewet_gemeen tedeel 2016 Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Baten (jaar T) IOAZ (exclusief Rijk) Gemeente Alle gemeenten verantwoorden hier het gemeentedeel over (jaar T), ongeacht of de gemeente in (jaar T) geen, enkele of alle taken heeft uitbesteed aan een Openbaar lichaam opgericht op grond van de Wgr. I.1 Participatiewet (PW) I.1 Participatiewet (PW) I.2 Wet inkomensvoorziening I.2 Wet inkomensvoorziening I.3 Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk oudere en gedeeltelijk oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze arbeidsongeschikte werkloze arbeidsongeschikte gewezen werknemers (IOAW) werknemers (IOAW) zelfstandigen (IOAZ) I.3 Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ) Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Indicatornummer: G2 / 01 Indicatornummer: G2 / 02 Indicatornummer: G2 / 03 Indicatornummer: G2 / 04 Indicatornummer: G2 / 05 Indicatornummer: G2 / Besteding (jaar T) Bbz 2004 levensonderhoud beginnende zelfstandigen Baten (jaar T) Bbz 2004 levensonderhoud beginnende zelfstandigen Baten (jaar T) WWIK (exclusief Rijk) Besteding (jaar T) Loonkostensubsidie o.g.v. art. 10d Participatiewet Baten (jaar T) Loonkostensubsidie o.g.v. art. 10d Participatiewet (excl. Rijk) Volledig zelfstandige uitvoering Ja/Nee Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente I.4 Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (levensonderhoud beginnende zelfstandigen) (Bbz 2004) I.4 Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (levensonderhoud beginnende zelfstandigen) (Bbz 2004) I.6 Wet werk en inkomen kunstenaars (WWIK) I.7 Participatiewet (PW) I.7 Participatiewet (PW) Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Indicatornummer: G2 / 07 Indicatornummer: G2 / 08 Indicatornummer: G2 / 09 Indicatornummer: G2 / 10 Indicatornummer: G2 / 11 Indicatornummer: G2 / Ja SZW G3 Besteding (jaar T) Besteding (jaar T) Bob Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (exclusief levensonderhoud beginnende zelfstandigen)_gemeent edeel 2016 Besluit bijstandverlening levensonderhoud gevestigde zelfstandigen (exclusief Bob) Besteding (jaar T) kapitaalverstrekking (exclusief Bob) Baten (jaar T) levensonderhoud gevestigde zelfstandigen (exclusief Bob) (exclusief Rijk) Baten (jaar T) kapitaalverstrekking (exclusief Bob) (exclusief Rijk) Besteding (jaar T) aan onderzoek als bedoeld in artikel 56 Bbz 2004 (exclusief Bob) Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Aard controle R Indicatornummer: G3 / 01 Indicatornummer: G3 / 02 Indicatornummer: G3 / 03 Indicatornummer: G3 / 04 Indicatornummer: G3 / 05 Indicatornummer: G3 / Baten (jaar T) Bob (exclusief Rijk) Besteding (jaar T) aan uitvoeringskosten Bob als bedoeld in artikel 56 Bbz 2004 Volledig zelfstandige uitvoering Ja/Nee Aard controle R Aard controle R Aard controle n.v.t. Indicatornummer: G3 / 07 Indicatornummer: G3 / 08 Indicatornummer: G3 / Ja 156