Family Learning Kinderen en ouders leren samen Inhoud Onderwijsachterstanden

Transcriptie

1 Family Learning Kinderen en ouders leren samen Opening Kenniscentrum CaRES 9 april 2009 Bé Poolman (ABCG) Lectoraat Integraal Jeugdbeleid b.g.poolman@abcg.nl Inhoud Inzicht in onderwijsachterstanden / taalachterstanden Interventies Wat werkt? Stand van zaken in Nederland Two generation programmes Family Learning / Family literacy Wat is het? Hoe is het ontstaan Resultaten De toegevoegde waarde Onderzoeksopzet: Family learning in Nederland? Vragen Family Learning - B. Poolman 9 april Onderwijsachterstanden Leerachterstanden, veroorzaakt door sociale dan wel culturele of economische oorzaken (Meijnen, 2004) Family Learning - B. Poolman 9 april

2 Onderwijsachterstanden Van onderwijsachterstand ( ) is sprake als bij gelijke ( ) genetische mogelijkheden door cumulatie van negatieve effecten door negatieve versterker-effecten - of door het ontbreken van positieve versterkereffecten, vergeleken met een maatschappelijk norm het genetische potentieel niet optimaal wordt geactualiseerd (Doolaard en Leseman, 2008) Family Learning - B. Poolman 9 april Onderwijsachterstanden Kenmerken: Hardnekkig (intergenerationeel) Complex (veel onderliggende factoren) Dynamisch (factoren beïnvloeden elkaar wederzijds; rechtstreeks (moderate) dan wel indirect (mediate)) Family Learning - B. Poolman 9 april Hardnekkig Opmerkzaamheid en apperceptie bij kinderen in verband met den maatschappelijken stand hunner ouders (Brugmans & Ten Have, 1935) Het verborgen talent (Van Heek, 1968) Family Learning - B. Poolman 9 april

3 Feinstein et al, 2004 Complex & Dynamisch Family Learning - B. Poolman 9 april Inzicht in onderwijsachterstanden Cumulatie van risicofactoren, dan wel het ontbreken van beschermende factoren De beschikbaarheid van educatief en cultureel kapitaal in gezinnen De culturele opvoedingsideeën en opvoedingsstrategieën van de opvoeders Meertaligheid Continue effecten van de omgeving Family Learning - B. Poolman 9 april Onderwijsachterstanden zijn taalachterstanden Family Learning - B. Poolman 9 april

4 In samenhang Family Learning - B. Poolman 9 april Interventies Implicaties voor de aanpak Vroeg beginnen Intervenieer op risicofactoren / investeer in beschermende factoren Taal is cruciaal Bereik doelgroepen (cumulatie risicofactoren) Kenmerken programma s (voer goede programma s uit en voer ze goed uit) Voorkom uitdoving (het houdt niet op met VVE!) Family Learning - B. Poolman 9 april

5 Integraal werken Een integrale, multisystemische aanpak van de verschillende situaties waarin kinderen opgroeien is daarom een essentieel kenmerk van effectieve voor- en vroegschoolse interventieprogramma s, ook als het doel daarvan beperkt is tot bevordering van de taalontwikkeling en cognitieve ontwikkeling (p. 129). Hermanns (2004) Family Learning - B. Poolman 9 april De praktijk in Nederland Voor- en Vroegschoolse educatie (VVE) Doelgroep: kinderen (centre based) Peuterspeelzalen (KDV) & onderwijs Gericht op (cognitieve) ontwikkeling Opvoedingsondersteuning (bijv. Opstapje) Doelgroep: ouders (home based) Welzijnsorganisaties Gericht op versterking educatief klimaat Alfabetisering (ROC s) Doelgroep: volwassenen ( ouders) ROC s Gericht op taal/lezen Family Learning - B. Poolman 9 april Blok & Leseman (2005) Three pronged approach: promotion of child development enhancement of parenting skills provision of adult services Family Learning - B. Poolman 9 april

6 Voorlopige conclusie: Onderwijsondersteunend gedrag van ouders en positieve opvoedingsstijl is cruciaal in de ontwikkeling van kinderen; Onderwijsondersteunend gedrag wordt (mede) bepaald door opleidingsniveau van ouders Oudercomponent van VVE-programma s zwak ontwikkeld en uitgevoerd Gezinsgerichte programma s zijn deels effectief gebleken Weinig tot geen inhoudelijke samenhang tussen de drie interventies: VVE Opvoedingsondersteuning Alfabetisering / volwasseneneducatie Family Learning - B. Poolman 9 april Two-generation programmes Family Learning (UK) Family literacy (USA, Canada, NZLD) Family Learning - B. Poolman 9 april Family Literacy (Even Start) Family Learning - B. Poolman 9 april

7 De praktijk van Family Learning Drie curricula: Curriculum voor leerlingen Curriculum voor ouders Gezamenlijk curriculum voor leerlingen en hun ouders Family Learning - B. Poolman 9 april Family Learning Family Literacy, language and numeracy programmes (FLLN) Verbeteren geletterdheid & gecijferdheid van ouders Verbeteren van de vaardigheden van ouders om hun kinderen te helpen Kinderen helpen om taal, geletterdheid en gecijferdheid te verwerven. Wider Family Learning (WFL) Vaardigheden van ouders te vergroten en daarmee die van de kinderen Ouders laten inzien dat hun steun ertoe doet voor de ontwikkeling en het leren van kinderen en hen de benodigde vaardigheden aanleren, zelfvertrouwen geven om die steun daadwerkelijk te kunnen geven Family Learning - B. Poolman 9 april Voorbeeld Family Learning - B. Poolman 9 april

8 FLLN (1) Keeping up with the Children (12 hours) The purpose of Keeping up with the Children (KUWC) is to introduce parents to how their children are taught in the literacy hour and the daily maths lesson in schools, so that they can be confident in supporting them Family Learning - B. Poolman 9 april FLLN (2) Family Literacy (72 hours) The purpose of Family Literacy is: to raise standards of literacy for both parents and children, to extend parents' skills in supporting their children's developing literacy skills, and to provide opportunities for parents to work towards entry level qualifications and/or the National Test as appropriate. The aim of the programme is to recruit and work with hard to reach families. The course is based on a researched model Family Learning - B. Poolman 9 april FLLN (3) Family Numeracy (45 hours) The purpose of Family Numeracy is to raise standards of numeracy for both parents and children, to extend parents' skills in supporting their children developing numeracy skills and to provide opportunities for parents to work towards entry level qualifications and/or the National Test as appropriate. The aim of the programme is to recruit and work with hard to reach families Family Learning - B. Poolman 9 april

9 WFL Parents as Educators (32 hours) Parents as Educators is an eight week accredited course. The main aims of the course are: to inform parents of the curriculum taught in nursery or school and how children are taught; to enable parents to support their children s learning; both in school and at home; to enable parents to work towards accreditation. Parents are expected: to attend a weekly 2 hour meeting, support children (not necessarily their own) in the classroom for 2 hours each week keep a portfolio of evidence. that they will get to know the class teacher, assist the teacher in planning three short activities and in delivering the tasks. to independently plan and deliver one activity, record its aim and objectives and links with the National Curriculum, before colleting examples of children s work and evaluating the activity Family Learning - B. Poolman 9 april Family Learning Meerdere doelstellingen: Leerprestaties van kinderen te vergroten Vaardigheden van ouders vergroten (onderwijsondersteunend gedrag) Geletterdheid en gecijferdheid van ouders te vergroten (volwassenen educatie) Zelfvertrouwen van ouders vergroten Invalshoek Leerprestaties van kinderen Volwasseneneducatie Inburgering Family Learning - B. Poolman 9 april Resultaten Beter begrip door ouders van de kinderlijke ontwikkeling; Vergroten van vaardigheden op het gebied van taal, rekenen en opvoeding; Toegenomen vertrouwen van ouders in het contact met de school en leerkrachten, leidend tot partnerschap met de school; Meer dan 50% van de deelnemers ging na afloop vervolgopleidingen volgen en kregen een baan met meer uitdaging; Goede verstandhouding met de kinderen. Ofsted, Family Learning - B. Poolman 9 april

10 Veelbelovend FL is een systeeminterventie: achterstanden worden als systeem benaderd: zowel de kwalificaties van de ouders, het onderwijsondersteunend gedrag als de prestaties van de kinderen worden in een gezamenlijke aanpak benaderd. FL gaat uit van de kracht van ouders (empowerment) Recente reviews geven aan dat het concept veelbelovend is; Op het gebied van onderwijs ondersteunend gedrag worden bemoedigende resultaten geboekt. FL is onderwijs gerelateerd Family Learning - B. Poolman 9 april Onderzoek Apart leren door kinderen Taalprestaties van kinderen Family Learning Gezamenlijk leren door kinderen & ouders Onderwijs ondersteunend gedrag Interactie kinderen Apart leren door ouders geletterdheid ouders & ouders Family Learning - B. Poolman 9 april Probleemstelling Kan Family Learning, begrepen als een geïntegreerde selectieve preventieve interventie, toepasbaar worden gemaakt voor de Nederlandse situatie? En wel zodanig dat het onderwijsondersteunend gedrag van ouders en hun opleidingsniveau zichtbaar worden verbeterd, en hierdoor de taalachterstanden van hun kinderen worden verminderd c.q. voorkomen Family Learning - B. Poolman 9 april

11 Framework Family Learning - B. Poolman 9 april Doelstelling 1. Toetsen van huidig situatie (care as usual) 2. Toepasbaar maken van Family Learning als selectieve en geïndiceerde preventieve interventie in de Nederlandse situatie voor kinderen met taalachterstanden van ouders met lage Sociaal Economische Status (SES) en gering onderwijsondersteunend gedrag. 3. Implementeren van Family Learning; 4. Verwerven van inzicht in en kennis over de effecten van deze interventie, door het monitoren van de implementatie, zowel kwalitatief als kwantitatief zodanig dat er een overdraagbare interventie kan worden ontwikkeld Family Learning - B. Poolman 9 april Doelgroep Ouders: ouders van kinderen in de leeftijd 0-7 jaar en maximaal mavo/vmbo-opleiding en behoefte aan opvoedingsondersteuning, geuit bij JGZverpleegkundige, peuterspeelzaalleidster of leerkracht, dan wel door één van hen benaderd. Kinderen: Kinderen van bovengenoemde ouders met één of meerdere scores die voor tutoring in aanmerking zouden komen (D- E- scores op een van de genoemde toetsen) én door hun leidster- / leerkracht op grond van observatiegegevens voorgedragen zijn Family Learning - B. Poolman 9 april

12 Vragen? 12