De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen

Transcriptie

1 Voorschoolse vorming en de ontwikkeling van kinderen 1 De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van Kinderen The Relationship between Early Child Care, Preschool Education and Child Development Drs. M.A. van der Aar BSc Eerste begeleider: dr. E.C. Bakker Tweede begeleider: dr. N. de Hoog December 2010 Faculteit Psychologie Afstudeerrichting Klinische Psychologie Open Universiteit Nederland

2 Voorschoolse vorming en de ontwikkeling van kinderen 2 INHOUDSOPGAVE Samenvatting... 4 Abstract... 5 De relatie tussen voorschoolse vorming en de ontwikkeling van kinderen... 6 Kinderen voortaan vanaf 3 jaar naar school... 6 Kenmerken van de kinderopvangsector in Nederland... 7 De kwaliteit van de Nederlandse kinderopvang Buitenlands onderzoek naar de invloed van kinderopvang op de ontwikkeling van kinderen Nederlands onderzoek naar de invloed van kinderopvang op de ontwikkeling van kinderen Mogelijke verklaring voor de invloed van kinderopvang op de ontwikkeling van kinderen Een theoretische onderbouwing: de Gehechtheidstheorie en kinderopvang Doelstelling onderzoek Begripsverheldering Methoden Onderzoeksgroep Procedure Meetinstrumenten Analyse... 34

3 Voorschoolse vorming en de ontwikkeling van kinderen 3 Resultaten Kenmerken van de onderzoeksgroep Aantallen, gemiddelden en standaarddeviaties van de variabelen Resultaten van de toetsen De verschillen tussen de drie typen voorschoolse vorming op de SDQ-score Abnormale en normale spraaktaalontwikkeling vergeleken tussen de drie groepen SES als moderator op de relatie tussen type voorschoolse vorming en de SDQ-score Relatie tussen het aantal dagdelen per week opvang en de SDQ-score SES als moderator op de relatie tussen het aantal dagdelen en de SDQ-score De relatie tussen het aantal dagdelen peuterspeelzaal of kinderdagverblijf en spraaktaalachterstand Relatie tussen de groepsgrootte op het kinderdagverblijf of de peuterspeelzaal met de SDQ-score Discussie Verwijzingen Bijlagen... 61

4 Voorschoolse vorming en de ontwikkeling van kinderen 4 SAMENVATTING De meeste Nederlandse kinderen onder de 4 jaar maken gebruik van de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf, een kleine groep blijft in deze periode thuis. Tot op heden is weinig bekend over de gevolgen van deze vormen van opvang op de spraaktaal- en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Deze studie tracht meer inzicht in deze relatie te krijgen. De Gehechtheidstheorie van Bowlby en eerdere onderzoeken uit met name Amerika en Zweden naar deze relatie vormen daarbij het uitgangspunt. 684 Kinderen uit Leidsche Rijn (een nieuw stadsdeel bij Utrecht), zijn in dit onderzoek meegenomen. Deze kinderen behoren tot een van de 3 groepen: thuisblijvers, peuterspeelzaal- en kinderdagverblijfkinderen. Deze 3 groepen zijn met elkaar vergeleken op hun spraaktaal- en sociaal-emotionele ontwikkeling, gemeten met een maat voor spraaktaalontwikkeling, respectievelijk de Strengths & Difficulties Questionnaire (SDQ). Daarnaast zijn de sociaal economische status (SES) van het gezin, het aantal dagdelen dat de kinderen per week naar de opvang gaan en de groepsgrootte meegenomen in het onderzoek. Uit de analyses blijkt dat er een verschil tussen de drie groepen bestaat in de SDQ-score en in de spraaktaalontwikkeling. De thuisblijvers en de peuterspeelzaalkinderen scoren significant slechter op de SDQ dan de kinderdagverblijfkinderen. Het aandeel abnormale spraaktaalontwikkeling is het grootst in de thuisblijfgroep, kleiner in de peuterspeelzaalgroep en het kleinst in de kinderdagverblijfgroep. De SES modereert de relatie tussen voorschoolse vorming en de SDQ-score: binnen de lage SES-groep bestaat een significant verschil tussen de thuisblijvers met de andere twee groepen en binnen de hoge SES-groep tussen de thuisblijvers en de kinderdagverblijfkinderen en tussen de kinderdagverblijf- en peuterspeelzaalkinderen. Het aantal dagdelen en de groepsgrootte blijken geen invloed te hebben op zowel de spraaktaal- als de sociaalemotionele ontwikkeling (SDQ-score) van deze kinderen. Keywords: kinderopvang, hechting, (taal-)ontwikkeling van kinderen, SDQ en SES

5 Voorschoolse vorming en de ontwikkeling van kinderen 5 ABSTRACT The vast majority of Dutch children under 4 years uses the playgroup or nursery, a small group remains at home during this period. To date little is known about the consequences of these forms of care on child development and more specifically the speech language and social-emotional development of children. This study seeks a better understanding of this relationship. Bowlby's Attachment Theory and previous studies about this relationship, mainly from Sweden and America, form the starting point. 684 Children from Leidsche Rijn (a new city district in Utrecht) were included in this study. These children belong to one of the following three groups: homestayers, playgroup and kindergarten children. These three groups were compared on their speech language and social-emotional development, measured by speech language development, respectively the Strengths & Difficulties Questionnaire (SDQ). In addition, the socio economic status (SES) of the family, number of days of care a week, and the group size at the playgroup or kindergarten were included in this study. Analysis shows that a difference exists between the three groups of preschool education on the relationship with the SDQ-score and their speech language development. The proportion of abnormal language development is greatest in the home stay group, smaller in the play group and smallest in the kindergarten group. The SES has a moderating influence on the relationship between preschool education and SDQ-score: the low SES group shows a significant difference between the homestayers and the other two groups and the high SES group shows a significant difference between the homestayers and kindergarten children and between the playground and kindergarten children. The number of days of care a week and group size seem to have no influence on both the speech-language and socio-emotional development (SDQ-score) of these children. Keywords: child care, attachment, child (language) development, SDQ and SES