Optimale inrichting van lerarenopleidingen

Transcriptie

1 Optimale inrichting van lerarenpleidingen RESULTATEN VAN EEN VIGNETTEN- EN MOTIEVENONDERZOEK ONDER HAVISTEN, VWO ERS EN MBO-4 STUDENTEN Mirjam Bahlmann Bris Eustatia Drthy Pillen-Warmerdam Oktber 2018

2 2018 Qmpas BV Leiden in pdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Alle rechten vrbehuden. Het is niet tegestaan gegevens uit dit rapprt te gebruiken in publicaties znder brnvermelding. vr vragen f pmerkingen: research@qmpas.nl t.a.v. Drthy Pillen-Warmerdam. 1 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Managementsamenvatting

3 Inhudspgave Managementsamenvatting Inleiding Aanleiding en del Vraagstelling Prcedure en respndenten Prcedure Respnsberekening Interesse in het lerarenberep Optimale inrichting lerarenpleidingen Methde Materialen en prcedure Analyse Resultaten Optimale inrichting lerarenpleiding basisnderwijs Optimale inrichting lerarenpleiding vrtgezet nderwijs Cnclusies Visie p het lerarenberep Methde Materialen en prcedure Analyse Resultaten Waardering lerarenberep Push- en pullfactren Redenen m af te zien van het berep van leraar Carrièremgelijkheden lerarenberep Imagverbetering Cnclusies Brnvermelding Bijlage Vragenlijst Uitgewerkte vignetten inrichting lerarenpleiding basisnderwijs Uitgewerkte vignetten inrichting lerarenpleiding vrtgezet nderwijs Vignetten PO algemene analyse Vignetten VO algemene analyse Aantal bservaties Dubbele prfielen Switchers nder invled van vignetten PO Switchers nder invled van vignetten VO Figuren en tabellen OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Managementsamenvatting

4 Managementsamenvatting In het in ktber 2017 gepresenteerde regeerakkrd: Vertruwen in de tekmst stelt het kabinet dat ged nderwijs het beste in mensen naar bven brengt, achterstanden vrkmt en verkleint en dat ged nderwijs mensen helpt hun talenten ptimaal te ntwikkelen. Het nderwijs vrmt de basis vr een geznde en succesvlle samenleving. De vrnaamste ambities van het kabinet liggen in de bestrijding van kansenngelijkheid, stimulering van talent, gede dcenten met een sterke psitie, tpnderzek en krachtig berepsnderwijs (Ministerie AZ, 2017). Dr uitstrm van leraren die de pensiengerechtigde leeftijd bereiken, de aantrekkende arbeidsmarkt en de dalende instrm in lerarenpleidingen, ntstaat er een tekrt aan leraren. In 2020 wrden de tekrten in het primair nderwijs geschat p fte, plpend tt fte in Het tekrt aan leraren in het vrtgezet nderwijs wrdt vr 2020 geraamd p 800 fte plpend tt ruim fte in 2025 (Ministerie OCW, 2016; 2017). Om de tekrten p te vangen, is het ndzakelijk dat er meer schlieren (hav/vw) en mb-4 studenten een lerarenpleiding gaan den. Om dit te bewerkstelligen is nderzcht he de lerarenpleidingen vr het basisnderwijs en het vrtgezet nderwijs ingericht kunnen wrden m een hgere instrm te verkrijgen. Een van de vrgenmen maatregelen is m in deze kabinetsperide te differentiëren in de lerarenpleidingen, waarbij er specialisaties kmen waarbij studenten zich kunnen richten p jngere en udere kinderen, vakgericht lesgeven in het berepsnderwijs f lesgeven p het vmb. Het kabinet hpt hiermee de interesse in lerarenpleidingen te verhgen en het berep van leraar aantrekkelijker te maken vr zwel mannen als vruwen (Ministerie AZ, 2017). In deel 1 van dit nderzek is daarm dr middel van de vignettenmethde nderzcht he lerarenpleidingen ingericht zuden kunnen wrden qua verbredingsprgramma s, studieduur en specialisatie, m bij te dragen aan hgere interesse in de lerarenpleidingen. Vervlgens is in deel 2 nderzcht welke mtieven schlieren en mb-4 studenten hebben m vr het lerarenberep te kiezen en welke barrières zij ervaren bij deze keuze. Ok is gevraagd naar verbeterpunten rndm carrièremgelijkheden en naar he het imag van het lerarenberep verbeterd kan wrden. Deel 1: Optimale inrichting lerarenpleidingen Dr middel van de vignettenmethde is nderzcht nder welke vrwaarden schlieren en mb-4 studenten een grtere interesse in het vlgen van een lerarenpleiding laten zien. In het nderzek zijn havisten uit klas 4 en 5 meegenmen, vw ers uit klas 4, 5 en 6 en mb-4 studenten uit alle leerjaren. In dit deel wrden de vlgende nderzeksvragen beantwrd: (1) Heveel schlieren (hav en vw) en studenten (mb-4) kiezen ncnditineel vr een lerarenpleiding vr het basisnderwijs en zijn er verschillen tussen grepen respndenten? (2) Heveel schlieren (hav en vw) en studenten (mb-4) kiezen ncnditineel vr een lerarenpleiding vr het vrtgezet nderwijs en zijn er verschillen tussen grepen respndenten? (3) He meten lerarenpleidingen vr het basisnderwijs ingericht wrden m interessant(er) te zijn vr schlieren en studenten? (4) He meten lerarenpleidingen vr het vrtgezet nderwijs ingericht wrden m interessant(er) te zijn vr schlieren en studenten? 3 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Managementsamenvatting

5 Optimale inrichting lerarenpleiding basisnderwijs Vr het basisnderwijs is getest in heverre specialiseren in lesgeven aan jngere (grep 1 t/m 4) f udere (grep 5 t/m 8) kinderen meer studenten trekt en welke verbredingstrajecten de intentie vergrten m vr de lerarenpleiding basisnderwijs te kiezen. De verbredingstrajecten bestaan uit een verbreding tt gymdcent, lesgeven in een vak in de nderbuw van het vrtgezet nderwijs, lesgeven als grepsdcent p het vmb, begeleiden van peuters in het vrschlse educatietraject en pleiding tt jeugdhulpverlener. Ok is getest f respndenten een vrkeur hebben vr een studieduur van 4 f 5 jaar wanneer zij zich binnen de pleidingen kunnen specialiseren en/f verbreden, Tabel 1. Schematische pbuw vignetten inrichting lerarenpleiding basisnderwijs Verbreding Specialisatie Studieduur Geen Onderbuw vak VO Grepsdcent vmb Gymdcent Vrschlse educatie Jeugdhulpverlener Geen 4 jaar x x x x x x 5 jaar x x x x x x Grep 1 t/m 4 4 jaar x x x x x x 5 jaar x x x x x x Grep 5 t/m 8 4 jaar x x x x x x 5 jaar x x x x x x Tabel 1 Schematische pbuw vignetten inrichting lerarenpleiding basisnderwijs. Optimale inrichting lerarenpleiding vrtgezet nderwijs Vr het vrtgezet nderwijs bestaan de cndities uit verbredingstrajecten waarin studenten pgeleid wrden tt gymdcent, ingezet kunnen wrden m les te geven in een extra vak in de nderbuw van het vrtgezet nderwijs, mgen lesgeven in het basisnderwijs als grepsdcent en mgen lesgeven in het basisnderwijs met een specialisatie in het lesgeven aan kinderen in grep 5 t/m 8 f pgeleid wrden tt jeugdhulpverlener. Deze verbredingstrajecten zijn gecmbineerd met een studieduur van 4 f 5 jaar m te nderzeken f studenten een verbredingsprgramma ng steeds waardevl vinden p het mment dat de studieduur teneemt, Tabel 2. Schematische pbuw vignetten inrichting lerarenpleiding vrtgezet nderwijs/mb Studieduur Verbreding Extra vak vrtgezet nderwijs Gymdcent Jeugdhulpverlener Grepsdcent basisnderwijs grep 1 t/m 8 Grepsdcent basisnderwijs met specialisatie grep 5 t/m 8 4 jaar x x x x x 5 jaar x x x x x Tabel 2 Schematische pbuw vignetten inrichting lerarenpleiding vrtgezet nderwijs/mb. Cmbinaties van deze cndities zijn vrgelegd aan respndenten en per vignet is gevraagd in heverre de respndent nder deze vrwaarden zu kiezen vr een lerarenpleiding vr het basisnderwijs dan wel vrtgezet nderwijs. Dr deze gegevens tegen elkaar af te zetten, kan bepaald wrden welke cmbinatie van cndities leidt tt de hgste intentie m leraar te wrden in het basisnderwijs f vrtgezet nderwijs. 4 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Managementsamenvatting

6 Deel 2: Visie p het lerarenberep In het tweede deel zijn de mtieven en barrières van schlieren en mb-4 studenten nderzcht, aan de hand van imagstellingen waarin het geprefereerde berep vergeleken wrdt met het lerarenberep vr het basisnderwijs en vrtgezet nderwijs. Ok is gevraagd wat deze grep weerhudt m vr het lerarenberep te kiezen, welke carrièremgelijkheden het lerarenberep interessanter zuden maken en welke maatregelen zuden kunnen leiden tt een beter beeld van het lerarenberep. In dit deel wrden de vlgende nderzeksvragen beantwrd: (5) Welke kenmerken van het primair nderwijs vinden havisten, vw ers en mb-4 studenten aantrekkelijk? (6) Welke kenmerken van het vrtgezet nderwijs vinden havisten, vw ers en mb-4 studenten aantrekkelijk? (7) Wat zijn de belangrijkste redenen m niet te kiezen vr een lerarenpleiding? (8) Aan welke carrièremgelijkheden hebben schlieren en studenten behefte? (9) Welke maatregelen kunnen het beeld van het lerarenberep verbeteren? Cnclusies (1) Heveel schlieren (hav en vw) en studenten (mb-4) kiezen ncnditineel vr een lerarenpleiding basisnderwijs en zijn er verschillen tussen grepen respndenten? 9,1% van de havisten heeft initieel de ambitie m leraar in het basisnderwijs te wrden. Vr vw ers ligt dit percentage significant lager: 2,1%. 6,3% van de mb-4 studenten heeft interesse m leraar in het basisnderwijs te wrden, Figuur 1. Vruwen verwegen ruim twee keer z vaak m een lerarenpleiding vr het basisnderwijs te gaan den als mannen. Schlieren met een C&M-prfiel (12,5%) hebben twee keer vaker interesse in het basisnderwijs dan schlieren met een E&M-prfiel (6,4%), het verschil met N&G ers (4,6%) is bijna drie keer z grt en met N&T ers (1,9%) ruim zes keer z grt. Mb-4 studenten met een pleiding in het dmein Veiligheid en sprt f Zrg en welzijn zijn geïnteresseerder in de lerarenpleiding basisnderwijs dan mb-4 studenten met een studie in een van de andere dmeinen. Laatstejaars mb-4 studenten zijn geïnteresseerder in een lerarenpleiding basisnderwijs dan niet-laatstejaars. Bij schlieren is dit juist andersm: hier neemt de interesse af in het eindexamenjaar. (2) Heveel schlieren (hav en vw) en studenten (mb-4) kiezen ncnditineel vr een lerarenpleiding in het vrtgezet nderwijs en zijn er verschillen tussen grepen respndenten? Van de havisten heeft 4,3% interesse in een lerarenpleiding vr het vrtgezet nderwijs, Figuur 1. Bij vw ers ligt dit percentage p 2,6%. Mb ers verwegen het vaakst m een lerarenpleiding vr het vrtgezet nderwijs/mb te gaan den: 4,8%. Bij schlieren is geen significant verschil tussen mannen en vruwen wat betreft de intentie m leraar te wrden in het VO/mb. In de grep mb-4 studenten willen vruwen (5,2%) iets vaker leraar in het VO/mb wrden dan mannen (4,7%). Schlieren met een C&M-prfiel (6,7%) zijn twee keer z vaak geïnteresseerd in een lerarenpleiding VO/mb als schlieren met een E&M- f N&G-prfiel. N&T ers (2,2%) hebben de minste interesse in de lerarenpleiding VO/mb. Niet-laatstejaars mb-4 studenten zijn minder geïnteresseerd in een lerarenpleiding VO/mb dan laatstejaars. Schlieren in het eindexamenjaar zijn minder geïnteresseerd in een lerarenpleiding VO/mb dan niet-laatstejaars schlieren. 5 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Managementsamenvatting

7 Interesse in het lerarenberep primair nderwijs en vrtgezet nderwijs/mb 10% 9,1% 8% Basisnderwijs Vrtgezet nderwijs 6% 4% 2% 4,3% 2,1% 2,6% 6,3% 5,0% 0% Hav Vw Mb-4 Figuur 1 Percentage schlieren en mb-4 studenten dat verweegt m een lerarenpleiding PO f VO/mb te gaan den. (3) He meten lerarenpleidingen vr het basisnderwijs ingericht wrden m interessant(er) te zijn vr schlieren en studenten? In alle grepen wrdt er psitief gereageerd p het verbredingsprgramma waarbij je een vak mag geven in de nderbuw van het VO. Het verbredingsprgramma gymdcent spreekt mannelijke mb-4 studenten aan. Grepsdcent wrden p het vmb is interessant vr mb-4 studenten, maar schlieren zijn er niet mee ver te halen, Tabel 3. Het verbredingsprgramma vrschlse educatie lijkt vr schlieren geen effect te hebben, maar de uitsplitsing in mannen en vruwen laat zien dat vrschlse educatie een psitief effect heeft p de interesse van vruwen. Bij mb-4 studenten zien we dat het psitieve effect p het verbredingsprgramma vrschlse educatie verrzaakt wrdt dr vruwen. Mannelijke mb-4 studenten vinden vrschlse educatie geen interessant verbredingsprgramma. Het verbredingsprgramma jeugdhulpverlener leidt tt een hgere interesse van vruwelijke schlieren en mb- 4 studenten (mannen en vruwen). Mannelijke mb-4 studenten vinden de lerarenpleiding PO interessanter wanneer er een specialisatieprgramma is waarmee zij zich kunnen specialiseren in het lesgeven aan kinderen in grep 5 t/m 8. Vruwelijke mb-4 studenten hebben meer interesse in de lerarenpleiding vr het PO wanneer zij zich kunnen specialiseren in het lesgeven aan kinderen in grep 1 t/m 4. Het cmbineren van verbredingsprgramma s en/f specialisaties met een studieduur van 5 jaar leidt tt een minder hge interesse dan een studieduur van 4 jaar. Schlieren (hav/vw) Mb-4 studenten Ttaal Mannen Vruwen Ttaal Mannen Vruwen Specialisatie (Ref. = Geen) Grep 1 t/m Grep 5 t/m Verbreding (Ref. = Geen) Gymdcent Vak VO-nderbuw Grepsdcent vmb Vrschlse educatie Jeugdhulpverlener Studieduur van 5 jaar Tabel 3 Significante effecten per attribuut en level p de intentie m een lerarenpleiding in het PO te gaan den vr schlieren en mb-4 studenten. + is een psitief effect, - is een negatief effect, 0 = geen effect. Nb. Een negatief effect betekent dat het aanbieden van deze ptie geen trigger is vr deze grep m een lerarenpleiding PO te gaan den. Het betekent niet dat het aanbieden van dit prgramma hen weerhudt. Het significantieniveau dat gehanteerd wrdt is: α =.05. Figuur 2 en Figuur 3 laten vr schlieren en mb-4 studenten het effect per vignet zien. Vignet 1 (de huidige situatie: geen specialisatie, geen verbreding en een studieduur van 4 jaar) is het vignet waarmee we vergelijken. Dat betekent dat een percentage hger dan het percentage van vignet 1 psitief is en een percentage lager dan vignet 1 negatief. In Tabel 4 zijn de verschilscres per vignet ten pzichte van het nulvignet (vignet 1) weergegeven vr schlieren en mb-4 studenten en nderverdeeld in mannen en vruwen. 6 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Managementsamenvatting

8 Samenvattend kunnen we stellen dat het zinvl kan zijn m in te zetten in een specialisatieprgramma vr jngere f udere kinderen m mb-4 studenten te interesseren in de lerarenpleiding vr het PO. Alle verbredingsprgramma s hebben p tenminste een van de subgrepen een psitief effect en kunnen vr deze grep een trigger vrmen m een lerarenpleiding vr het PO te gaan den. Het verbredingsprgramma m les te geven in de nderbuw van het VO heeft in alle grepen een psitief effect p de intentie. Vr vruwen levert het verbredingsprgramma jeugdhulpverlener het meeste p. Mannen zijn het meest geïnteresseerd in het verbredingsprgramma waarin zij een vak mgen geven in de nderbuw van het vrtgezet nderwijs. Het verbinden van een langere studieduur aan de pleiding, zrgt vr een daling in de interesse. Figuur 2 Kans p het den van een lerarenpleiding PO vr ieder vignet vr schlieren (hav/vw) verdeeld in mannen en vruwen. 7 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Managementsamenvatting

9 Figuur 3 Kans p het den van een lerarenpleiding PO vr ieder vignet mb-4 studenten verdeeld in mannen en vruwen. 8 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Managementsamenvatting

10 Vignetnummer Studieduur Specialisatie Verbreding Mannen Schlieren (hav/vw) Vruwen - schlieren (hav/vw) Mannen - mb-4 studenten Vruwen - Mb-4 Studenten 1 4 jaar Geen Geen jaar Geen Geen -2,2-2,7-1,3-3,7 3 4 jaar Geen Gymdcent 2,2-0,3 3,6-1,3 4 5 jaar Geen Gymdcent -0,7-2,9 1,7-4,7 5 4 jaar Geen Vak nderbuw VO 2,6 4,8 4,7 2,3 6 5 jaar Geen Vak nderbuw VO -0,4 1,0 2,6-2,0 7 4 jaar Geen Grepsdcent vmb 0,6-1,9 3,5 2,7 8 5 jaar Geen Grepsdcent vmb -1,7-4,1 1,6-1,6 9 4 jaar Geen Vrschlse educatie -2,4 2,8-1,4 3, jaar Geen Vrschlse educatie -3,8-0,6-2,4-1, jaar Geen Jeugdhulpverlener -0,1 5,3 2,5 8, jaar Geen Jeugdhulpverlener -2,3 1,4 0,8 3, jaar Grep 1 t/m 4 Geen -0,5-0,8-1,3 0, jaar Grep 1 t/m 4 Geen -2,5-3,2-2,3-3, jaar Grep 1 t/m 4 Gymdcent 1,6-1,1 1,7-0, jaar Grep 1 t/m 4 Gymdcent -1,1-3,5 0,1-4, jaar Grep 1 t/m 4 Vrschlse educatie -2,7 1,8-2,4 4, jaar Grep 1 t/m 4 Vrschlse educatie -4,0-1,3-3,2-0, jaar Grep 1 t/m 4 Jeugdhulpverlener -0,6 4,2 0,8 9, jaar Grep 1 t/m 4 Jeugdhulpverlener -2,5 0,5-0,6 3, jaar Grep 1 t/m 4 Vak nderbuw VO 2,0 3,7 2,6 3, jaar Grep 1 t/m 4 Vak nderbuw VO -0,9 0,1 0,9-1, jaar Grep 1 t/m 4 Grepsdcent vmb 0,1-2,5 1,6 3, jaar Grep 1 t/m 4 Grepsdcent vmb -2,1-4,5 0,0-1, jaar Grep 5 t/m 8 Geen 1,3 0,3 1,0 0, jaar Grep 5 t/m 8 Geen -1,3-2,4-0,4-3, jaar Grep 5 t/m 8 Gymdcent 3,9 0,0 5,2-1, jaar Grep 5 t/m 8 Gymdcent 0,5-2,7 3,0-4, jaar Grep 5 t/m 8 Vrschlse educatie -1,6 3,1-0,6 3, jaar Grep 5 t/m 8 Vrschlse educatie -3,2-0,3-1,7-1, jaar Grep 5 t/m 8 Vak nderbuw VO 4,4 5,2 6,5 2, jaar Grep 5 t/m 8 Vak nderbuw VO 0,8 1,3 4,1-1, jaar Grep 5 t/m 8 Grepsdcent vmb 2,1-1,6 5,1 2, jaar Grep 5 t/m 8 Grepsdcent vmb -0,8-3,9 2,9-1, jaar Grep 5 t/m 8 Jeugdhulpverlener 1,2 5,8 4,0 8, jaar Grep 5 t/m 8 Jeugdhulpverlener -1,4 1,8 2,0 3,0 Tabel 4 Verschilscres ten pzichte van het nulvignet vr mannen en vruwen verdeeld in schlieren en mb-4 studenten. Rd geeft aan dat de kans lager is dan de scre p het nulvignet. Gren geeft aan dat de kans hger is dan de kan p het nulvignet.. 9 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Managementsamenvatting

11 (4) He meten lerarenpleidingen vr het vrtgezet nderwijs ingericht wrden m interessant(er) te zijn vr schlieren en studenten? Vruwen hebben een vrkeur vr het verbredingsprgramma jeugdhulpverlening en grepsdcent basisnderwijs (grep 1 t/m 8). Deze verbredingsprgramma s vinden ze significant interessanter dan het verbredingsprgramma waarin ze een extra vak mgen geven in het VO. Mannelijke schlieren hebben k interesse in het verbredingsprgramma grepsdcent basisnderwijs (grep 1 t/m 8) en daarnaast zijn zij geïnteresseerd in het geven van een extra vak in het vrtgezet nderwijs. Bij mb-4 mannen zien we dat zij k geïnteresseerd zijn in het verbredingsprgramma gymdcent. In alle gevallen is de cmbinatie van een verbredingsprgramma met een studieduur van 4 jaar interessanter dan de cmbinatie met een studieduur van 5 jaar. Vr schlieren is dit verschil echter niet significant, vr mb-4 studenten wel. Het verbredingstraject jeugdhulpverlener is vr vruwen een zeer interessant verbredingsprgramma. Mannen zijn hier echter niet mee ver te halen m vr een lerarenpleiding vr het VO te kiezen. Dit hudt in dat de ptimale samenstelling van de lerarenpleiding vr het vrtgezet nderwijs bestaat uit de mgelijkheid m een verbredingsprgramma te den waarbinnen je als student pgeleid wrdt tt jeugdhulpverlener, een bevegdheid kunt halen waarmee je als grepsdcent mag lesgeven in het basisnderwijs f pgeleid wrdt m een extra vak te geven in het vrgezet nderwijs gecmbineerd met een vierjarige studieduur. Onder invled van het verbredingsprgramma gymdcent stijgt de interesse van mannen in de lerarenpleiding vr het VO ten pzichte van de initiële intentie, Tabel 5. Uiteindelijk zien we dat de meeste verbredingsprgramma s ingezet kunnen wrden m de lerarenpleiding vr het VO vr schlieren en mb-4 studenten interessanter te maken, maar dat het effect nder vruwen het grtst is bij de verbredingsprgramma s jeugdhulpverlener en grepsdcent PO (grep 1 t/m 8) en bij mannen grepsdcent in het PO en verbreding tt gymdcent. Vr mb-4 studenten is het belangrijk dat de studie 4 jaar duurt, vr schlieren maakt het geen grt verschil f de studie 4 f 5 jaar duurt: de interesse is niet significant lager. Figuur 4 laat de kansen per vignet zien vr de verschillende grepen en he deze kansen zich tt elkaar verhuden per vignet. 25% 20% Schlieren-mannen Schlieren-vruwen Mb-4 studenten-mannen Mb-4 studenten- vruwen 15% 10% 5% 0% Extra vak vrtgezet nderwijs Extra vak vrtgezet nderwijs Gymdcent Gymdcent Jeugdhulpverlener Jeugdhulpverlener Grepsdcent basisnderwijs (grep 1 t/m 8) Grepsdcent basisnderwijs (grep 1 t/m 8) Grepsdcent basisnderwijs met specialisatie grep 5 t/m 8 Grepsdcent basisnderwijs met specialisatie grep 5 t/m 8 4 jaar 5 jaar 4 jaar 5 jaar 4 jaar 5 jaar 4 jaar 5 jaar 4 jaar 5 jaar Figuur 4 Kans p het den van een lerarenpleiding VO/mb vr ieder vignet vr schlieren en studenten (mb-4) verdeeld in mannen en vruwen. Initiële intentie mannen-schlieren (3,9%), vruwen-schlieren (3,1%), mb-4 mannen (4,7%), mb-4 vruwen (5,2%). 10 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Managementsamenvatting

12 Vignetnummer Studieduur Verbreding Schlieren (hav/vw) Mb-4 studenten Mannen Vruwen Mannen Vruwen 1 4 jaar Extra vak vrtgezet nderwijs 11,9% 10,4% 13,0% 14,9% 2 5 jaar Extra vak vrtgezet nderwijs 10,3% 9,2% 10,5% 12,0% 3 4 jaar Gymdcent 8,2% 8,3% 12,4% 10,1% 4 5 jaar Gymdcent 7,0% 7,3% 10,0% 8,1% 5 4 jaar Jeugdhulpverlener 4,4% 14,5% 11,3% 23,2% 6 5 jaar Jeugdhulpverlener 3,8% 12,9% 9,1% 19,1% 7 4 jaar Grepsdcent basisnderwijs (grep 1 t/m 8) 10,3% 16,6% 11,5% 18,8% 8 5 jaar Grepsdcent basisnderwijs (grep 1 t/m 8) 8,9% 14,8% 9,2% 15,4% 9 4 jaar Grepsdcent basisnderwijs met specialisatie grep 5 t/m 8 7,0% 9,9% 9,8% 15,1% 10 5 jaar Grepsdcent basisnderwijs met specialisatie grep 5 t/m 8 6,0% 8,7% 7,8% 12,3% Tabel 5 Kans p de verweging (waarschijnlijk wel en zeker wel) m een lerarenpleiding VO/mb te gaan den vr gecmbineerde vignetkenmerken vr schlieren (hav/vw) en studenten (mb-4) uitgesplitst in mannen en vruwen p basis van geschatte cëfficiënten. Initiële intentie m leraar in het VO/mb te wrden per grep. Initiële intentie mannenschlieren (3,9%), vruwen-schlieren (3,1%), mb-4 mannen (4,7%), mb-4 vruwen (5,2%). He grener de waarde, des te hger is het percentage ten pzichte van de initiële intentie m een lerarenpleiding vr het VO te gaan den. (5) Welke kenmerken van het primair nderwijs vinden havisten, vw ers en mb-4 studenten aantrekkelijk? Respndenten met de ambitie m leraar in het basisnderwijs te wrden, vinden het lerarenberep vral aantrekkelijker mdat je als leraar iets kunt betekenen vr anderen. Ok geven zij aan dat familie trts zu zijn m te vertellen dat ze leraar zijn en zuden zij zelf trts zijn m te vertellen leraar in het basisnderwijs te zijn. De baanzekerheid speelt als extrinsieke factr k een belangrijke rl bij schlieren en mb-4 studenten en maakt de lerarenpleiding basisnderwijs aantrekkelijker. Vr respndenten met de ambitie m leraar in het basisnderwijs te wrden, kan het berep van leraar aantrekkelijker gemaakt wrden dr een cncurrerend startsalaris te betalen, het salaris in 7 tt 10 jaar substantieel te laten greien en dr meer carrièremgelijkheden te bieden en mgelijkheden te bieden m je prfessineel te ntwikkelen als leraar. 86% van de schlieren met de ambitie m les te geven in het PO geeft aan te willen werken met kinderen in de leeftijd van 4-7 jaar (zeer eens + eens) en 81% wil werken met kinderen in de leeftijd van 8-12 jaar. 78% van de mb-4 studenten met ambitie m leraar in het PO te wrden wil met jnge kinderen (4-7 jaar) werken en evenveel mb-4 studenten willen met udere kinderen (8-12 jaar) werken. Mb-4 studenten en schlieren lijken een iets grtere vrkeur te hebben vr het werken met kinderen in de leeftijd van 8-12 aangezien zij als antwrd p de stelling vaker zeer eens geantwrd hebben en het met de stelling ver jngere kinderen vaker eens waren. Respndenten znder ambitie m leraar in het basisnderwijs te wrden vinden het lerarenberep vral aantrekkelijker drdat zij het idee hebben dat je als leraar iets vr anderen kunt betekenen en drdat het baanzekerheid biedt. De grtste factr m niet te kiezen vr een lerarenpleiding PO is het idee dat er weinig carrièremgelijkheden zijn binnen het berep van leraar. Daarnaast denken respndenten dat er een gebrek is aan prfessinele werkmgeving. Ok zuden schlieren en mb-4 studenten znder ambitie m leraar in het PO te wrden minder trts zijn m te vertellen leraar in het basisnderwijs te zijn. Zij hebben geen duidelijke vrkeur vr het lesgeven aan jngere f aan udere kinderen. (6) Welke kenmerken van het vrtgezet nderwijs vinden havisten, vw ers en mb-4 studenten aantrekkelijk? De belangrijkste pullfactren vr schlieren en studenten die de ambitie hebben m leraar in het vrtgezet nderwijs te wrden zijn: iets kunnen betekenen vr andere mensen, baanzekerheid en dat familie trts zu zijn m te vertellen dat zij leraar in het VO/mb zijn. Het lerarenberep VO/mb zu vr deze respndenten aantrekkelijker zijn wanneer er meer carrièremgelijkheden zijn en meer mgelijkheden m je prfessineel te ntwikkelen. Schlieren in deze grep hebben een sterke vrkeur vr het werken met jngeren tussen de 12 en 18 jaar (85%). 69% zu graag werken met jngeren in de leeftijd van jaar ud. 85% van de mb-4 studenten heeft een vrkeur vr het werken met jngeren van 12 tt 18 jaar, 75% zu graag met jngeren van 16 tt 22 jaar willen werken. 11 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Managementsamenvatting

13 Respndenten znder ambitie m leraar in het vrtgezet nderwijs te wrden, vinden het lerarenberep VO/mb vrnamelijk interessant dr baanzekerheid en het idee dat je als leraar iets kunt betekenen vr andere mensen. Het lerarenberep VO/mb schiet tekrt in vergelijking tt het geprefereerde berep p het gebied van carrièremgelijkheden, prfessinele werkmgeving en in he trts respndenten zuden zijn m leraar te zijn. Respndenten znder intentie m leraar te wrden in het VO hebben geen duidelijke vrkeur vr het lesgeven aan jngeren tussen de 12 en 18 jaar f aan jngeren tussen 16 en 22 jaar ud. (7) Wat zijn de belangrijkste redenen m niet te kiezen vr een lerarenpleiding? Aan havisten, vw ers en mb-4 studenten is gevraagd welke factren erte leiden m af te zien van het lerarenberep. Havisten en mb-4 studenten vinden het salaris de belangrijkste reden m af te zien van het lerarenberep vr het basisnderwijs. Ok vr vw ers is het salaris een reden m af te zien van het lerarenberep PO (57,1%), maar het gebrek aan carrièreperspectief is vr vw ers de belangrijkste reden (59,9%), evenals het verwachte tekrt aan intellectuele uitdaging (53,7%). Een derde tt meer dan 40% van de respndenten geeft aan dat de eigen ervaring als leerling een rl speelt bij het afzien van de lerarenpleiding PO. Vr zwel havisten als mb-4 studenten is de eigen ervaring als leerling de belangrijkste reden m niet te kiezen vr een lerarenpleiding in het vrtgezet nderwijs f mb. 53,1% van de vw ers geeft aan dat het gebrek aan carrièreperspectief reden is m af te zien van de lerarenpleiding VO/mb en 39,5% denkt dat er te weinig intellectuele uitdaging is. (8) Aan welke carrièremgelijkheden hebben schlieren en studenten behefte? Havisten en vw ers hebben een vrkeur vr de cmbinatie van lesgeven en een baan buiten het nderwijs. Mb-4 studenten zuden zich het liefste naast het berep van leraar k ng ntwikkelen als cach. Meer dan een derde van de vw ers en mb-4 studenten geeft aan een specialisatie in het leraarsvak (als lesntwikkelaar, leraar nderzeker f rekenspecialist) interessant te vinden. (9) Welke maatregelen kunnen het beeld van het lerarenberep verbeteren? Meer dan 45% van alle respndenten geeft aan dat het imag verbeterd kan wrden dr meer drgreimgelijkheden in het salaris te bieden. Mb-4 studenten (52,0%) denken vral dat kleinere klassen bijdragen aan een beter imag van het lerarenberep. 52,8% van de vw ers denkt vral dat meer carrièreperspectief bijdraagt aan een beter imag. Ok zuden vw ers graag meer intellectuele uitdaging willen vr dcenten. 46,6% van de havisten denkt dat een hger startsalaris bijdraagt aan een verbetering van het imag. 12 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Managementsamenvatting

14 1 Inleiding 1.1 Aanleiding en del Dr uitstrm van leraren die de pensiengerechtigde leeftijd bereiken, de aantrekkende arbeidsmarkt en de dalende instrm in lerarenpleidingen ntstaat er een tekrt aan leraren. In 2020 wrden de tekrten in het primair nderwijs geschat p fte, plpend tt fte in Het tekrt aan leraren in het vrtgezet nderwijs wrdt vr 2020 geraamd p 800 fte plpend tt ruim fte in 2025 (Ministerie OCW, 2016; 2017). In het in ktber 2017 gepresenteerde regeerakkrd: Vertruwen in de tekmst stelt het kabinet dat ged nderwijs het beste in mensen naar bven brengt, achterstanden vrkmt en verkleint en dat ged nderwijs mensen helpt hun talenten ptimaal te ntwikkelen. Het nderwijs vrmt de basis vr een geznde en succesvlle samenleving. De vrnaamste ambities van het kabinet liggen in de bestrijding van kansenngelijkheid, stimulering van talent, gede dcenten met een sterke psitie, tpnderzek en krachtig berepsnderwijs (Ministerie AZ, 2017). Een van de vrgenmen maatregelen is m in deze kabinetsperide te differentiëren in de lerarenpleidingen, waarbij er specialisaties kmen waardr pab-studenten zich kunnen richten p jngere f udere kinderen, vakgericht lesgeven in het berepsnderwijs f lesgeven p het vmb. Het kabinet hpt hiermee de interesse in lerarenpleidingen te verhgen en het berep van leraar aantrekkelijker te maken vr zwel mannen als vruwen (Ministerie AZ, 2017). Dit nderzek brduurt vrt p een eerder mtieven- en vignettennderzek: Effecten p de verwegingsintentie van schlieren en mb- 4 studenten m leraar te wrden (Bahlmann, Van Egmnd, Eustatia & Pillen-Warmerdam, 2017). Hieruit bleek dat de delgrep gevelig is vr een tegemetkming in de studieksten, een hger startsalaris en een hgere salarisgreifactr. Daarnaast bleek dat respndenten de mgelijkheid m je naast het leraarschap te kunnen ntwikkelen als cach, schlleider f bestuurder het meest interessant vinden. Ok zuden ze zich graag specialiseren tt lesntwikkelaar, nderzeker f rekenspecialist. Vw ers zuden zichzelf graag verbreden in het leraarsvak dr meer vakken te geven en ze zuden graag in een andere nderwijssectr les willen geven. Wat betreft de imagverbetering vnden havisten en mb-4 studenten het vral belangrijk dat er kleinere klassen kmen. Vw ers hechtten meer waarde aan carrièreperspectief en intellectuele uitdaging. Een derde van alle respndenten gaf aan dat het startsalaris mhg zu meten en dat er meer drgreimgelijkheden zuden meten zijn in het salaris (Bahlmann et al., 2017). Het regeerakkrd (2017) dient als vertrekpunt vr het huidige nderzek waarbij het del is m inzicht te krijgen in he verschillende (sub)delgrepen gemtiveerd kunnen wrden m te kiezen vr een lerarenpleiding. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft Qmpas gevraagd m een mtieven- en vignettennderzek uit te veren waarin havisten, vw ers en mb-4 studenten inschatten nder welke vrwaarden zij meer geneigd zijn m vr een lerarenpleiding te kiezen en welke mtieven en barrières zij ervaren met betrekking tt de keuze vr een lerarenpleiding vr het primair f het vrtgezet nderwijs. 13 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Inleiding Aanleiding en del

15 1.2 Vraagstelling Het vrliggende nderzek bestaat uit twee delen. In het eerste deel wrdt dr middel van de vignettenmethde nderzcht wat vr havisten, vw ers en mb-4 studenten de ptimale inrichting is van de lerarenpleiding basisnderwijs (pab) en van lerarenpleidingen vrtgezet nderwijs/mb. Vr de lerarenpleiding basisnderwijs ligt de fcus p specialisatie binnen de pleiding, verbreding en studieduur. De fcus vr lerarenpleidingen in het vrtgezet nderwijs/mb ligt p verbreding en studieduur. In het tweede deel van het nderzek wrden de mtieven en ervaren barrières van havisten, vw ers en mb-4 studenten met betrekking tt lerarenpleidingen nderzcht. Per deel leidt dit tt de vlgende nderzeksvragen: Deel 1: Optimale inrichting lerarenpleidingen (1) Heveel schlieren (hav en vw) en studenten (mb-4) kiezen ncnditineel vr een lerarenpleiding vr het basisnderwijs en zijn er verschillen tussen grepen respndenten? (2) Heveel schlieren (hav en vw) en studenten (mb-4) kiezen ncnditineel vr een lerarenpleiding vr het vrtgezet nderwijs en zijn er verschillen tussen grepen respndenten? (3) He meten lerarenpleidingen vr het basisnderwijs ingericht wrden m interessant(er) te zijn vr schlieren en studenten? (4) He meten lerarenpleidingen vr het vrtgezet nderwijs ingericht wrden m interessant(er) te zijn vr schlieren en studenten? Deel 2: Visie p het lerarenberep (5) Welke kenmerken van het primair nderwijs vinden havisten, vw ers en mb-4 studenten aantrekkelijk? (6) Welke kenmerken van het vrtgezet nderwijs vinden havisten, vw ers en mb-4 studenten aantrekkelijk? (7) Wat zijn de belangrijkste redenen m niet te kiezen vr een lerarenpleiding? (8) Aan welke carrièremgelijkheden hebben schlieren en studenten behefte? (9) Welke maatregelen kunnen het beeld van het lerarenberep verbeteren? 1.3 Prcedure en respndenten Prcedure Uit de database van Qmpas zijn willekeurig schlieren geselecteerd en Dienst Uitvering Onderwijs (DUO) heeft mb-4 studenten geselecteerd. Via een met een link naar een nline enquête zijn deze schlieren en studenten uitgendigd m mee te den aan het nderzek. Het invullen van de enquête duurde ngeveer 10 minuten en dr deel te nemen aan dit nderzek maakten respndenten kans p een ipad mini f p een van de 30 bl.cm cadeaubnnen ter waarde van 15,-. Na een krte inleiding, vullen respndenten vragen in ver hun niveau, geslacht en studiefase. Vanaf dit punt wrden respndenten die niet binnen de delgrep vallen, uit de enquête geleid. Aan de begde delgrep wrdt vervlgens gevraagd in heverre zij interesse hebben in het den van een lerarenpleiding basisnderwijs f in een lerarenpleiding vrtgezet nderwijs f mb. Deze vragen zijn gebruikt als selectievraag m respndenten met een psitieve, neutrale f negatieve verwegingsintentie vr het lerarenberep evenredig te verdelen ver de verschillende cndities (vignetten). Ok mannen en vruwen zijn evenredig verdeeld ver de vignetten. Hierna wrden zes willekeurige vignetten aangebden aan respndenten met de vraag in heverre de aangebden cnditie invled heeft p de intentie m vr de lerarenpleiding basisnderwijs te kiezen, gevlgd dr twee willekeurige vignetten die betrekking hebben p lerarenpleidingen VO/mb. Na het vignettendeel vlgt het mtievendeel waarin respndenten imagvragen beantwrden vr het geprefereerde berep, het lerarenberep basisnderwijs en het lerarenberep vrtgezet nderwijs/mb. Naar aanleiding van de initiële verwegingsvraag wrden vragen gesteld ver de redenen m niet vr het lerarenberep te kiezen en welke carrièremgelijkheden het lerarenberep interessanter zuden maken. Alle respndenten geven aan welke maatregelen het imag van het lerarenberep vlgens hen zuden verbeteren. 14 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Inleiding Prcedure en respndenten

16 1.3.2 Respnsberekening Initieel zijn mensen begnnen aan het invullen van de enquête, Tabel 6. Uiteindelijk leverde dit ingevulde enquêtes p. Hiervan vielen er buiten de delgrep: dubbele recrds (gevalideerd p adres, eerste invulmment meegenmen in resultaten) (N = 184), vmb (N = 758), hav klas 3 (N = 42), vw klas 3 (N = 26), mb-pleiding p niveau 1, 2 f 3 (N = 1.495), w-pleiding (N = 69), hbpleiding (N = 519) en mensen die niet naar schl gaan/niet studeren (N = 361). Het gemiddelde gebrtejaar van havisten is 2001, van vw ers 2000 en 1998 van mb-4 studenten. N (aantal) % Uitgestuurd hav/vw ,7% Uitgestuurd mb ,3% Ttaal % Aantal gestarte enquêtes Onvlledig verwijderd ,6% Vlledig ingevuld ,4% Waarvan Buiten delgrep ,6% Nett respns ,4% Waarvan Vlledig ingevuld hav ,9% Vlledig ingevuld vw ,6% Vlledig ingevuld mb ,5% Tabel 6 Respnsberekening. Tabel 7 laat de verdeling van de respns per achtergrndkenmerk zien. Mb-4 studenten zijn ververtegenwrdigd in de dataset, drdat het nderzek nder meer mb-4 studenten uitgezet is. In de analyse wrden de resultaten vr schlieren en mb-4 studenten apart gepresenteerd. In de dataset zijn meer vw ers dan havisten, drdat er drie klassen van het vw bevraagd zijn tegenver twee klassen van de hav. Havisten in klas 4 hebben iets vaker meegedaan aan het nderzek dan havisten uit klas 5. Vierdejaars mb-4 studenten hebben verhudingsgewijs minder vaak deelgenmen aan het nderzek dan jngerejaars. Aan schlieren is gevraagd het vr hen belangrijkste prfiel aan te geven, de verdeling met dubbele prfielen is te vinden in Tabel 48, sectie 5.7. Tabel 8 laat het pleidingsniveau van de uder(s) zien, waarbij het pleidingsniveau van de hgst pgeleide uder uitgevraagd is. Hieruit valt p te maken dat uders van havisten het meest vaak een hb-pleiding afgernd hebben (37,7%). 40,1% van de uders van vw ers heeft als hgste pleiding een w-pleiding. 38,0% van de uders van vw ers heeft een hb-pleiding afgernd. Ouders van mb-4 studenten hebben het vaakst een mb-pleiding p niveau 3 f niveau 4 afgernd. 30% van de uders van mb-4 studenten heeft als hgste pleidingsniveau een hb-diplma. Ruim een derde van de mb-4 studenten (37,3%) geeft aan later zeker dr te willen studeren in het hb. Ng eens 23,3% zegt waarschijnlijk een hb-pleiding te willen gaan den na het mb. 29% van de mb-4 studenten zegt (zeker/waarschijnlijk) te gaan werken na het behalen van het mb-4 diplma, Tabel 9. Mb-4 studenten in het vierde jaar geven vaker aan zeker te gaan werken na de studie (25,8%) dan jngerejaars. Derde- en vierdejaars geven vaker aan een hb-pleiding te gaan den na het afrnden van de mb-4 pleiding dan eerste- en tweedejaars. Jngerejaars twijfelen ng vaker ver de vlgende stap die zij gaan nemen, Tabel 10. De verdeling van de steekpref ver Nederland kmt vereen met de verdeling van studenten ver Nederland. Dat betekent dat iedere prvincie evenredig vertegenwrdigd is in de dataset, Tabel OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Inleiding Prcedure en respndenten

17 N (aantal) % Hav ,9% Vw ,6% Mb ,5% Ttaal % Man ,2% Vruw ,8% Ttaal % Prfiel (hav en vw): C&M 240 9,5% E&M ,5% N&G ,3% N&T ,7% Ttaal % Dmein (mb-4): Afbuw, hut en nderhud 91 0,6% Ambacht, labratrium en gezndheidstechniek 449 2,8% Buw en infra 341 2,1% Ecnmie en administratie ,2% Handel en ndernemerschap 907 5,6% Hreca en bakkerij 535 3,3% Infrmatie en cmmunicatietechnlgie 896 5,5% Media en vrmgeving ,1% Mbiliteit en vertuigen 114 0,7% Techniek en prcesindustrie ,3% Terisme en recreatie 780 4,8% Transprt, scheepvaart en lgistiek 310 1,9% Uiterlijke verzrging 298 1,8% Veiligheid en sprt 488 3,0% Vedsel, natuur en leefmgeving 431 2,7% Zrg en welzijn ,4% Onbekend 184 1,1% Ttaal % Hav klas ,7% Hav klas ,3% Hav ttaal % Vw klas ,0% Vw klas ,1% Vw klas ,9% Vw ttaal % Mb-4 jaar ,3% Mb-4 jaar ,9% Mb-4 jaar ,4% Mb-4 jaar ,2% Onbekend 185 1,1% Mb-4 ttaal % Waarvan Mb-4 laatstejaars ,1% Mb-4 niet-laatstejaars ,4% Onbekend 243 1,5% Tabel 7 Respnsberekening naar achtergrndkenmerken. Hav Vw Mb-4 N (aantal) % N (aantal) % N (aantal) % Basisnderwijs 12 1,1% 5 0,4% 268 1,7% Vmb 39 3,5% 21 1,5% 763 4,7% Mb-1, ,2% 35 2,5% 641 4,0% Mb-3, ,3% ,0% ,1% Hb ,7% ,0% ,0% W ,5% ,1% ,2% Weet ik niet ,7% 95 6,7% ,4% Ttaal % % % Tabel 8 Achtergrndkenmerken: Het hgste pleidingsniveau van uder(s) verdeeld per niveau. 16 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Inleiding Prcedure en respndenten

18 Mb-4 studenten N (aantal) % Zeker werken ,8% Zeker drstuderen in het hb ,3% Waarschijnlijk werken ,2% Waarschijnlijk drstuderen in het hb ,3% Weet ik niet ,4% Ttaal % Tabel 9 Achtergrndkenmerken: Plannen van mb-4 studenten na het afrnden van de huidige pleiding. Mb-4 studenten Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Zeker werken 10,2% 10,9% 16,7% 25,8% Zeker drstuderen in het hb 32,7% 35,9% 41,9% 40,0% Waarschijnlijk werken 14,5% 14,9% 14,0% 12,9% Waarschijnlijk drstuderen in het hb 29,0% 26,7% 19,0% 15,1% Weet ik niet 13,6% 11,6% 8,3% 6,1% Ttaal 100% 100% 100% 100% Tabel 10 Achtergrndkenmerken: Plannen van mb-4 studenten na het afrnden van de huidige pleiding verdeeld per jaar. N (aantal) Steekpref (%) Ppulatie (%) Drenthe 609 3% 3% Flevland 537 3% 3% Friesland 833 5% 4% Gelderland % 13% Grningen 755 4% 3% Limburg % 6% Nrd-Brabant % 15% Nrd-Hlland % 16% Overijssel % 7% Utrecht % 8% Zeeland 452 2% 2% Zuid-Hlland % 20% Tabel 11 Verdeling respndenten per prvincie. Cijfers ppulatie: CBS (2017). Figuur 5 Verdeling respndenten ver Nederland. 17 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Inleiding Prcedure en respndenten

19 1.3.3 Interesse in het lerarenberep Tabel 12 laat de interesse in het lerarenberep primair nderwijs zien per niveau, geslacht, prfiel, dmein en fase. Een Χ 2 -tets laat zien dat er tussen de niveaus significante verschillen zijn. 9,1% van de havisten verweegt (enigszins) een lerarenpleiding primair nderwijs te den en deze verweging ligt significant hger dan de interesse in het berep van leraar in het basisnderwijs van vw ers (2,1%) en mb-4 studenten (6,3%). De interesse van vruwen in het primair nderwijs is ruim twee keer hger dan de interesse van mannen. 12,5% van de havisten en vw ers met een C&M-prfiel heeft interesse in het lerarenberep in het primair nderwijs. Vr schlieren met een N&T-prfiel ligt de interesse in het lerarenberep PO het laagst: 1,9%. Mb-4 studenten met een studie in het dmein Veiligheid en sprt f Zrg en welzijn hebben de meeste interesse in het lerarenberep PO. Bij hav- en vw-schlieren valt p dat zij in het laatste jaar van hun pleiding minder interesse in het berep van leraar hebben, bij mb-4 studenten zien we juist dat de interesse in het lerarenberep PO bij laatstejaars iets grter is dan bij niet-laatstejaars. Waarschijnlijk leraar PO wrden (%) Zeker leraar PO wrden (%) Ttaal (Waarschijnlijk en zeker PO) (%) N (aantal) Hav 3,2% 5,9% 9,1% 100 Vw 1,3% 0,8% 2,1% 31 Mb-4 3,3% 3,0% 6,3% Ttaal 3,1% 3,0% 6,1% Man 2,1% 1,6% 3,7% 253 Vruw 3,7% 3,8% 7,5% 897 Prfiel (hav en vw): C&M 6,7% 5,8% 12,5% 30 E&M 2,0% 4,4% 6,4% 51 N&G 2,0% 2,6% 4,6% 37 N&T 0,9% 1,0% 1,9% 13 Dmein: Afbuw, hut en nderhud 2,2% 0,0% 2,2% 2 Ambacht, labratrium en gezndheidstechniek 0,7% 0,9% 1,6% 7 Buw en infra 0,3% 0,0% 0,3% 1 Ecnmie en administratie 3,2% 1,3% 4,5% 103 Handel en ndernemerschap 1,8% 0,8% 2,6% 23 Hreca en bakkerij 1,3% 0,9% 2,2% 12 Infrmatie en cmmunicatietechnlgie 1,1% 0,4% 1,5% 14 Media en vrmgeving 1,6% 1,0% 2,6% 47 Mbiliteit en vertuigen 0,9% 0,0% 0,9% 1 Techniek en prcesindustrie 1,0% 0,4% 1,4% 14 Terisme en recreatie 3,8% 1,3% 5,1% 40 Transprt, scheepvaart en lgistiek 0,3% 0,6% 0,9% 3 Uiterlijke verzrging 1,7% 0,0% 1,7% 5 Veiligheid en sprt 5,9% 7,6% 13,5% 66 Vedsel, natuur en leefmgeving 2,3% 0,7% 3,0% 13 Zrg en welzijn 5,7% 6,8% 12,5% 657 Laatstejaars mb-4 3,2% 3,7% 6,9% 404 Niet-laatstejaars mb-4 3,3% 2,6% 5,9% 598 Laatstejaars hav/vw 2,4% 2,6% 5,0% 81 Niet laatstejaars hav/vw 1,7% 3,9% 5,6% 50 Tabel 12 Percentage respndenten dat initieel aangaf leraar in het basisnderwijs (PO) te willen wrden verdeeld in achtergrndkenmerken. De categrieën zeker wel en waarschijnlijk wel zijn samengevegd en wrden beschuwd als interesse m leraar te wrden. 18 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Inleiding Prcedure en respndenten

20 Tabel 13 laat de verdeling vr interesse in het lerarenberep vr het vrtgezet nderwijs en mb zien per niveau, geslacht, prfiel, dmein en de verschillen tussen schlieren en studenten in het laatste jaar van hun pleiding en tussen niet-laatstejaars. 5,0% van de mb- 4 studenten verweegt (enigszins) een lerarenpleiding VO/mb te den. Vr havisten (4,3%) en vw ers (2,6%) ligt dit percentage iets lager (ns). Hav- en vw-schlieren in het laatste jaar van hun pleiding verwegen significant minder vaak m leraar in het vrtgezet nderwijs f mb te wrden, laatstejaars mb-4 studenten hebben significant meer interesse dan niet-laatstejaars mb-4 studenten. In de grep schlieren wijken mannen en vruwen niet significant af wat betreft intentie m leraar in het VO te wrden, Tabel 14 en Figuur 7. Bij mb-4 studenten willen vruwen (5,2%) significant vaker leraar in het VO/mb wrden dan mannen (4,7%). C&M ers willen vaker een lerarenpleiding VO/mb den dan schlieren met een ander prfiel. Waarschijnlijk leraar VO/mb wrden (%) Zeker leraar VO/mb wrden (%) Ttaal (Waarschijnlijk en zeker VO/mb) (%) N (aantal) Hav 2,4% 1,9% 4,3% 48 Vw 2,2% 0,4% 2,6% 37 Mb-4 3,4% 1,6% 5,0% 813 Ttaal 3,2% 1,6% 4,8% Man 3,1% 1,5% 4,6% 310 Vruw 3,3% 1,6% 4,9% 588 Prfiel (hav en vw): C&M 5,4% 1,3% 6,7% 16 E&M 2,1% 1,3% 3,4% 27 N&G 2,2% 1,1% 3,3% 27 N&T 1,5% 0,7% 2,2% 15 Dmein: Afbuw, hut en nderhud 3,3% 1,1% 4,4% 4 Ambacht, labratrium en gezndheidstechniek 5,8% 0,9% 6,7% 30 Buw en infra 2,3% 0,6% 2,9% 10 Ecnmie en administratie 3,2% 1,3% 4,5% 103 Handel en ndernemerschap 2,3% 1,5% 3,8% 35 Hreca en bakkerij 2,1% 1,1% 3,2% 17 Infrmatie en cmmunicatietechnlgie 2,6% 0,7% 3,3% 29 Media en vrmgeving 2,4% 1,0% 3,4% 62 Mbiliteit en vertuigen 1,8% 0,0% 1,8% 2 Techniek en prcesindustrie 1,3% 0,8% 2,1% 21 Terisme en recreatie 3,1% 1,5% 4,6% 36 Transprt, scheepvaart en lgistiek 0,3% 0,3% 0,6% 2 Uiterlijke verzrging 4,0% 0,7% 4,7% 14 Veiligheid en sprt 5,1% 4,7% 9,8% 48 Vedsel, natuur en leefmgeving 3,7% 1,9% 5,6% 24 Zrg en welzijn 4,5% 2,5% 7,0% 368 Laatstejaars mb-4 3,4% 2,1% 5,5% 321 Niet-laatstejaars mb-4 3,3% 1,3% 4,6% 473 Laatstejaars hav/vw 2,3% 0,8% 3,1% 50 Niet laatstejaars hav/vw 2,4% 1,6% 4,0% 35 Tabel 13 Percentage respndenten dat initieel aangaf leraar in het vrtgezet nderwijs f mb te willen wrden verdeeld in achtergrndkenmerken. De categrieën zeker wel en waarschijnlijk wel zijn samengevegd en wrden beschuwd als interesse m leraar te wrden. 19 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Inleiding Prcedure en respndenten

21 Interesse in het lerarenberep primair nderwijs en vrtgezet nderwijs/mb 10% 8% 6% 4% 2% 9,1% 4,3% 2,1% 2,6% Basisnderwijs 6,3% Vrtgezet nderwijs 5,0% 0% Hav Vw Mb-4 Figuur 6 Percentage schlieren en mb-4 studenten dat verweegt m een lerarenpleiding PO f VO/mb te gaan den. Hav Vw Mb-4 Man Vruw Man Vruw Man Vruw Geen ambitie PO 94,2% 88,9% 99,1% 97,3% 96,2% 92,3% Wel ambitie PO 5,8% 11,1% 0,9% 2,7% 3,8% 7,7% Geen ambitie VO/mb 94,2% 96,6% 98,0% 97,1% 95,3% 94,8% Wel ambitie VO/mb 5,8% 3,4% 2,0% 2,9% 4,7% 5,2% Tabel 14 De ambitie m wel f geen leraar in het PO en VO/mb te wrden uitgesplitst per niveau in mannen en vruwen. Interesse in het lerarenberep primair nderwijs en vrtgezet nderwijs/mb per niveau vr mannen en vruwen 12% 11,1% 10% Wel ambitie PO Wel ambitie VO/mb 8% 7,7% 6% 5,8% 5,8% 4,7% 5,2% 4% 2% 3,4% 0,9% 2,0% 2,7% 2,9% 3,8% 0% Man Vruw Man Vruw Man Vruw Hav Vw Mb-4 Figuur 7 Percentage schlieren en mb-4 studenten dat verweegt m een lerarenpleiding PO f VO/mb te gaan den uitgesplitst per niveau en geslacht. 20 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Inleiding Prcedure en respndenten

22 2 Optimale inrichting lerarenpleidingen In deze sectie wrdt nderzcht he lerarenpleidingen het beste ingericht kunnen wrden m schlieren en studenten te vertuigen m vr een lerarenpleiding vr het basisnderwijs f lerarenpleiding vr het vrtgezet nderwijs/mb te kiezen en wrden de vlgende nderzeksvragen beantwrd: (1) Heveel schlieren (hav en vw) en studenten (mb-4) kiezen ncnditineel vr een lerarenpleiding vr het basisnderwijs en zijn er verschillen tussen grepen respndenten? (2) Heveel schlieren (hav en vw) en studenten (mb-4) kiezen ncnditineel vr een lerarenpleiding vr het vrtgezet nderwijs en zijn er verschillen tussen grepen respndenten? (3) He meten lerarenpleidingen vr het basisnderwijs ingericht wrden m interessant(er) te zijn vr schlieren en studenten? (4) He meten lerarenpleidingen vr het vrtgezet nderwijs ingericht wrden m interessant(er) te zijn vr schlieren en studenten? 2.1 Methde De methde die gehanteerd wrdt m de ptimale inrichting van lerarenpleidingen vast te stellen, is de vignettenmethde van Rssi en Andersn (1982). Deze methde biedt de mgelijkheid m verschillende hypthetische beschrijvingen (vignetten) te testen. Een vignet bestaat uit een cmbinatie van attributen met ieder eigen levels. De taak van de respndent is m aan te geven in heverre een cmbinatie van attributen en bijbehrende levels de keuze beïnvledt. Het del is m te identificeren wat de invled is van een attribuut p de keuze en m de relatieve impact van ieder attribuut/level te achterhalen, met als uiteindelijke del: vaststellen welke cmbinatie van attributen en levels de meest psitieve uitkmst plevert Materialen en prcedure Het huidige nderzek bestaat uit twee rndes met vignetten. In de eerste rnde wrden vignetten gepresenteerd die betrekking hebben p de inrichting van de lerarenpleiding basisnderwijs (pab). De fcus binnen deze vignetten ligt p drie attributen: specialisatie binnen de pleiding, verbreding en studieduur, Tabel 15. Het attribuut specialisatie kent drie levels: geen specialisatie, specialiseren in lesgeven aan kinderen in grep 1 t/m 4 en specialiseren in lesgeven aan kinderen in grep 5 t/m 8. Het attribuut verbreding heeft zes levels: geen verbreding, een vak geven aan nderbuwleerlingen in het vrtgezet nderwijs, lesgeven als grepsdcent in het vmb, bevegdheid tt gymdcent, bevegdheid m les te geven aan peuters in het vrschlse educatietraject en pleiding tt jeugdhulpverlener. Het attribuut studieduur heeft twee levels: 4 jaar en 5 jaar. In ttaal leiden deze cmbinaties tt 36 vignetten. De uitgewerkte vignetten zijn te vinden in sectie 5.2 en 5.3. Een vrbeeld van een vignet is: Stel, er is een 5-jarige lerarenpleiding vr het basisnderwijs waarbinnen je je specialiseert in het lesgeven aan kinderen uit grep 1 t/m 4 en k wrdt pgeleid m te werken in de jeugdhulpverlening. Verbreding Specialisatie Studieduur Geen Onderbuw vak VO Grepsdcent vmb Gymdcent Vrschlse educatie Jeugdhulpverlener Geen 4 jaar x x x x x x 5 jaar x x x x x x Grep 1 t/m 4 4 jaar x x x x x x 5 jaar x x x x x x Grep 5 t/m 8 4 jaar x x x x x x 5 jaar x x x x x x Tabel 15 Schematische pbuw vignetten inrichting lerarenpleiding basisnderwijs. 21 OPTIMALE INRICHTING VAN LERARENOPLEIDINGEN Optimale inrichting lerarenpleidingen Methde