: 13 mei 2013 : 23 september : G.J. Weierink : J.C. Teeuwen

Transcriptie

1 GEWIJZIGD RAADSVOORSTEL ter besluitvorming in de raad Datum Forum vergadering Datum Raadsvergadering : 13 mei 2013 : 23 september 2013 Documentnr. Zaaknummer : 926 : Portefeuillehouder Verantwoordelijk MT-lid : G.J. Weierink : J.C. Teeuwen Onderwerp: Vaststelling VGRP Voorstel 1. Instemmen met de in dit plan geformuleerde doelstellingen en strategie; 2. Instemmen met de daaruit voortkomende onderzoeken en maatregelen; 3. Akkoord gaan met de voorgestelde wijze van kostendekking: a) Akkoord gaan met de systematiek zoals beschreven in het Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan b) Akkoord gaan met de in het VGRP opgenomen onttrekkingen aan de voorziening riolering voor de jaren 2013 t/m 2017, in verband met uit te voeren groot onderhoud. c) Akkoord te gaan met het maken van een nieuwe voorziening genaamd spaarvoorziening riolering. d) Akkoord te gaan met een incidentele onttrekking aan de voorziening riolering van een bedrag van ,- en dit bedrag toe te voegen aan de spaarvoorziening riolering. e) Akkoord te gaan met de volgende onttrekkingen aan de spaarvoorziening riolering voor het jaar 2013: - Drukriolering (uit 2012) ,- - Drukriolering ,- - Rioolgemaal ,- f) Akkoord te gaan met een tariefsverhoging van 10% in de rioleringsheffing 2014 en vervolgens jaarlijks 5% om de storting in de spaarvoorziening riolering op het juiste niveau te brengen. Het nieuwe tarief in 2014 bedraagt dan 231,-. Samenvatting Wanneer met het voorstel wordt ingestemd, wordt invulling gegeven aan de planverplichting uit de Wet milieubeheer. Met de inhoud van dit plan wordt de basis gelegd voor de drie zorgplichten, waarvan sinds de intrede van de Wet afbakening en bekostiging gemeentelijke watertaken op 1 januari 2008 (inmiddels opgenomen in de Wet milieubeheer, de Gemeentewet en de Waterwet) sprake van is. Naast de zorgplicht voor afvalwater zijn er nu ook zorgplichten voor hemelwater en grondwater. Dit VGRP is dan ook de eerste voor Montfoort die een zogenaamd verbreed karakter heeft. In het nieuwe VGRP wordt een een nieuwe financieringsmethodiek gebruikt om de rioolheffing te bepalen. Op termijn leidt dit tot een lagere heffing voor de inwoner in vergelijking met de huidige berekeningmethode. Bijlage(n) Bijlage: Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Onderwerp: Vaststelling VGRP , datum raadsvergadering: 23 september /9

2 Aanleiding Als bijlage treft u het Gemeentelijk RioleringsPlan (VGRP) van de gemeente Montfoort aan. De gemeente is wettelijk verplicht een Gemeentelijk Rioleringsplan (VGRP) op te stellen (Wet milieubeheer, art.4.22). Het maken van goede beleidsafwegingen op het terrein van beheer openbare ruimte, bescherming van bodem en waterkwaliteit en de zorg voor het totale watersysteem worden steeds belangrijker. Ook het financiële beleid, de inzet van middelen en toenemende lastendruk zijn hierbij belangrijke aandachtspunten. Bij de inwerkingtreding van de Wet verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken per 1 januari 2008, zijn de bepalingen in de Gemeentewet, de Waterwet en de Wet milieubeheer, die betrekking hebben op de gemeentelijke zorgplicht op het gebied van afvalwater, het afvloeiend hemelwater, het grondwater, maar ook het hierbij behorende bekostigingsinstrument gewijzigd. Gemeenten krijgen met deze nieuwe bepalingen naast de zorgplicht voor het inzamelen en transporteren van afvalwater ook de zorgplicht voor het inzamelen en verwerken van afvloeiend hemelwater en grondwater. Met name is de zorgplicht voor grondwater nieuw. De nieuwe zorgplichten zijn een uitvloeisel van het in 2008 getekende Nationaal Bestuursakkoord Water. De gemeentelijke rol, die tot 2008 grotendeels beperkt was tot aanleg en onderhoud van de riolering, zal toenemen. Op het gebied van afvloeiend hemelwater vervulde de gemeente al een rol, maar wat betreft de grondwaterzorgplicht niet. In de nieuwe wettelijke bepalingen wordt ook de verbreding van het VGRP geregeld. Daarbij moet expliciet aandacht worden besteed aan de nieuwe zorgplichten. Deze zijn dan ook in dit VGRP opgenomen. De looptijd van het VGRP is zestig jaar. Deze periode wordt bepaald door de gemiddelde levenscyclus van riolering en haar onderdelen. Naast een looptijd kennen wij ook de termijn waarbinnen een bestedingsplan moet worden geactualiseerd. Voor het VGRP is dit vijf jaar. Dit geeft ons de gelegenheid adequaat te kunnen reageren op ontwikkelingen op het gebied van riolering en rioleringstechnieken. De basis van het plan wordt voor een belangrijk deel gevormd door gedetailleerde informatie die is verzameld met onderzoeken die in het al dan niet recente verleden in het kader van de eerste GRP s zijn uitgevoerd. Het VGRP biedt behalve een beleidsvoornemen voor de komende jaren ook een belangrijke basis voor de gemeentelijke begroting in de planperiode en een grondslag voor de rioolheffing. De financiële kant van het VGRP krijgt in dit voorstel dan ook uitgebreide aandacht. Terugblik Alle relevante maatregelen uit de herberekening 2008 en GRP zijn uitgevoerd. De gemeente voldoet nog niet aan de basisinspanning. Om aan de basisinspanning te voldoen dient de wijk Noord te Linschoten afgekoppeld te worden door het aanleggen van een verbeterd gescheiden stelsel. Door het uitvoeren van deze verbeteringsmaatregel voldoet de gemeente aan de basisinspanning, waarmee de emissies tot een voor het waterschap acceptabel niveau zijn teruggebracht. Verder zijn er geen knelpunten op de waterkwaliteit ten gevolge van rioollozingen. In de wijk Hofland Oost is een bergbezinkvoorziening aangebracht. Zodoende voldoet het rioolstelsel aan de berekende bergingscapaciteit, maar ook zijn met deze maatregel de emissies terug gebracht tot een voor het waterschap acceptabel niveau. Verder is ieder perceel aangesloten op de riolering en zijn alle werkzaamheden, genoemd in het vorige GRP, uitgevoerd. In 2008 is het samenwerkingsverband WINNET (Water INnovatie NETwerk) opgericht. WINNET is een samenwerkingsverband van 14 Utrechtse gemeenten, hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en provincie Utrecht. Het doel van WINNET is door samenwerking kosten te verlagen, kwaliteit te verhogen, kwetsbaarheid te verminderen en innovatie bevorderen. Onderwerp: Vaststelling VGRP , datum raadsvergadering: 23 september /9

3 Beoogd resultaat Het in stand houden van een goed werkend rioolsysteem, het beschermen van de volksgezondheid en het beheersen van grond- en hemelwater. Argumenten De gemeente is in het kader van de Wet milieubeheer verplicht om een VGRP op te stellen om invulling te geven aan de zorgplicht voor een doelmatige inzameling en behandeling van afvalwater. Financiën In het in 2005 vastgestelde GRP werd de verwachting uitgesproken dat het tarief van de rioolheffing in de navolgende jaren zou moeten stijgen tot een tarief van 267,-. Jaarlijks is echter besloten de eventueel noodzakelijke stijging/dalingen van het tarief te verrekenen met de tariefsegalisatiereserve riolering. Om die reden kan het tarief nog steeds op een bedrag van 210,- worden gehandhaafd. Bij de jaarlijkse berekening van het nieuwe tarief wordt evenals in het oude GRP de btw-component op de uitgaven meegenomen als last voor de tariefbepaling van de rioolheffing, wat volgens de regels uit de BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) is toegestaan. Bij de huidige systematiek worden investeringen in rioleringen geactiveerd en afgeschreven waardoor meerjarige kapitaallasten (rente en afschrijving) ontstaan. Voor een direct onderscheid tussen de huidige en de nieuwe systematiek wordt verwezen naar de pagina s 14 en 15 van het VGRP. Bij het nieuwe, nu voorliggende VGRP, wordt meer aandacht besteed aan de onderbouwing van de geplande uitgaven voor de komende planperiode. Voor de kostendekking wordt voor het nieuwe VGRP een ander methodiek gebruikt dan in het vorige GRP. De nieuwe methodiek leidt op termijn tot een minder hoge rioolheffing omdat investeringen direct worden afgeboekt vanuit de te vormen spaarvoorziening en op die manier hoge rentelasten worden vermeden. Deze methode, aangeduid met Ideaal Complex, is mogelijk geworden nadat de Commissie BBV in een Notitie Riolering (2009) de mogelijkheid heeft geboden om een spaarvoorziening in te stellen, waarvan de investeringen in mindering kunnen worden gebracht op de spaarbedragen. Bij een tekortkomend saldo in de spaarvoorziening wordt het restant als boekwaarde geregistreerd. Zodra de spaarvoorziening zich weer vult, wordt de boekwaarde versneld afgelost waardoor rentelasten worden geminimaliseerd. Het resultaat van het toepassen van het Ideaal Complex kan als volgt worden gedefinieerd: 1. Alle toekomstige investeringen, volgens het nieuwe VGRP worden in beeld gebracht en worden rechtreeks onttrokken aan de spaarvoorziening welke nu reeds voor een bedrag van 1,9 miljoen is gevormd. 2. Het voordeel daarvan is dat rentelasten, zoals nu wel in de activeringssystematiek worden toegerekend, komen te vervallen. De keuze voor een andere manier van kostendekking (het Ideaal Complex in plaats van activeren) vergt een aantal aanpassingen in de financiële verordening (art. 212 Gemeentewet) van de gemeente. 3. In het nu voorliggende nieuwe VGRP wordt voorgesteld de huidige tariefsegalisatiereserve in te zetten als eerste spaarbedrag voor de uitvoering van het nieuwe VGRP. In tegenstelling tot dit advies wordt geadviseerd deze tariefsegalisatiereserve echter te handhaven en eventuele toekomstige tariefsaanpassingen daarmee te verrekenen en de huidige voorziening riolering met een bedrag van ,- in te zetten als spaarvoorziening voor de toekomstige investeringen. De overgang van een activeringsvorm van investeringen naar een vorm van directe afboeking, leidt direct tot een eindheffing die circa 70,- lager is dan bij de activeringsvarianten. Daarnaast is bij directe afschrijving geen sprake van een restboekwaarde in vergelijking tot het activeren, waar nog sprake is van een restschuld van circa Onderwerp: Vaststelling VGRP , datum raadsvergadering: 23 september /9

4 12 miljoen. Op grond van de uitkomsten uit de trendanalyse wordt geadviseerd de kostendekking van de rioleringsuitgaven te baseren op het direct afschrijven van investeringen met een geleidelijke overgang vanuit de huidige situatie. Een groeipercentage van 4,86% op de rioolheffing zal dan over 10 jaar uitkomen op 354,-. 4. Door voor de kostendekkingsvariant te kiezen worden de restschulden afbetaald en zal de rioolheffing in 10 jaar geleidelijk stijgen, maar daarna ca. 40 jaar gelijk kunnen blijven behoudens indexatie. Door te kiezen voor het Ideaal Complex heeft het waterschap het volgende aangegeven: Wij hebben er kennis van genomen dat in het plan een nieuwe financieringsmethodiek wordt gebruikt om de rioolheffing te bepalen. Op termijn leidt dit tot een lagere heffing voor de burger (in vergelijking met de huidige berekeningmethode). Door het toepassen van deze methodiek toont de gemeente moed en laat zij zien dat zij haar verantwoordelijkheid neemt en schulden zo min mogelijk doorschuift naar toekomstige generaties. Rioolheffing Met de toegepaste rekenmethode in de financiële trendanalyse ziet de ontwikkeling van de rioolheffing er in de planperiode van het nieuwe VGRP als volgt uit: Jaar Heffing per aansluiting Tabel 1: : rioolheffing per jaar Rioolheffing dekken uit de egalisatievoorziening Het saldo van de bestemmingsreserve is dus onvoldoende. Om aan de wens van een gelijke heffing te voldoen zouden er extra gelden vanuit de algemene middelen moeten worden toegevoegd (ca. 2 ton). Bovendien wordt het geld in de bestemmingsreserve volgens de voorgestelde IC-varianten overgeheveld naar een spaarvoorziening. Een start van deze varianten met een spaarvoorziening zonder startsaldo leidt tot hogere rentelasten van de spaarvoorziening en dus uiteindelijk tot een hogere heffing. Deze mogelijkheid lijkt dus geen optie. Het saldo van de egalisatievoorziening is wel ruim voldoende. Echter, gelden in een voorziening moeten gekoppeld zijn aan een strakke planning voor toekomstige uitgaven. Vanuit dat perspectief mogen deze gelden niet zo maar voor andere doeleinden worden ingezet omdat ze daarvoor niet zijn geïnd van de burger. Alleen als het saldo te hoog is doordat er bijvoorbeeld geplande projecten om wat voor reden dan ook niet doorgaan (of door andere zwaarwegende argumenten) zouden de gelden voor dat deel vrij komen te vallen. Maar in het geval van de IC-varianten zou dit deel dan aan de spaarvoorziening moeten worden toegevoegd. Dat zou dan wel tot een (geringe) bijstelling van de rioolheffing leiden tov de nu berekende ontwikkeling. Daar er in Montfoort geen sprake is van geschrapte projecten (de totale infrastructuur moet immers op enig moment vervangen worden) lijkt deze mogelijkheid geen optie. Als er onverhoopt toch een constructie zou worden gevonden om de heffing op gelijk niveau te houden, dan wordt men in 2017 geconfronteerd met de noodzaak om van het ene op het andere jaar de heffing te verhogen van 210,- naar Onderwerp: Vaststelling VGRP , datum raadsvergadering: 23 september /9

5 266,- in 2017 om de uitgewerkte kostendekking in stand te houden. Een andere mogelijkheid bestaat uit een voorzichtige stijging in 2017, maar dat zal uiteindelijk leiden tot een aanzienlijk hogere eindheffing. De mogelijkheden om de heffing constant te houden zijn beperkt en het eindbeeld van de heffing zal ongunstiger worden. De onderstaande grafiek laat dit zien. Grafiek 1: : stijging rioolheffing Gedifferentieerde rioolheffing Gemeenten hebben bij de rioolheffing een zekere vrijheid bij de beantwoording van de vraag hoe zij de rioleringskosten willen dekken. Gemeenten kunnen zelf invulling geven aan de op te nemen heffingsmaatstaf. Het staat gemeenten vrij om die heffingsmaatstaf op te nemen die zich het beste verstaat met het gemeentelijk beleid en de praktijk van belastingheffing. Hierbij geldt dat de geraamde opbrengsten niet hoger mogen zijn dan de geraamde kosten, dat de maatstaven zich niet mogen richten naar het inkomen, de winst of het vermogen, en dat er geen onredelijke of willekeurige verdeling van de kosten ontstaat. De rioolheffing kan op verschillende manieren worden opgebouwd: vast tarief voor de rioolheffing of een gedifferentieerde rioolheffing. Huidig tariefstructuur: vast bedrag voor perceeleigenaar Gemeente Montfoort belast de eigenaren van objecten, welke direct of indirect op de gemeentelijke riolering zijn aangesloten. Er is gekozen voor een vast bedrag per eigenaar van momenteel 210,- per jaar. Voordeel: - Eenvoudige uitvoering en daardoor relatief lage uitvoerings- en perceptiekosten. - Dekking door collectief, daardoor een gelijk en relatief laag tarief. Onderwerp: Vaststelling VGRP , datum raadsvergadering: 23 september /9

6 Nadeel: Geen relatie tussen de hoogte van de heffing en het genot dat de eigenaar van de aansluiting op de gemeentelijke riolering heeft. De alleenstaande eigenaar/gebruiker van een kleine, eenvoudige woning betaalt evenveel als de eigenaar/gebruiker van bijvoorbeeld een grote woning waarin veel personen verblijven. Gedifferentieerde heffing Belangrijk verschil tussen het voormalige rioolrecht en de huidige rioolheffing is dat de nieuwe verbrede rioolheffing niet het karakter heeft van een individuele dienstverlening zoals dat bij het eerdere rioolrecht wel het geval was. De verbrede zorgplicht is gericht op collectieve maatregelen die de gemeente noodzakelijk acht voor een doelmatig werkende riolering en overige maatregelen ten aanzien van afval-, hemel- en grondwater. Alle daaraan verbonden kosten kunnen worden verhaald op de burgers en bedrijven. Dit betekent dat gemeenten het individuele profijt van de nieuwe rioolheffing niet meer hoeven aan te tonen, zoals dat wel het geval was bij rioolrecht. Binnen de hiervoor genoemde voorwaarden geldt dat de gemeente de vrijheid heeft om te kiezen uit meerdere heffingsmaatstaven: - Tarief naar werkelijk waterverbruik; - Tarief naar vloeroppervlakte object en/of oppervlakte van het perceel; - Tarief naar omvang huishouden; - Tarief naar waarde van de onroerende zaak; - Een combinatie van boven genoemde mogelijkheden; - Heffing naar de aard van het eigendom (woning/niet-woning) Vanwege de uitgebreide keuze uit meerdere heffingsmaatstaven wordt het tarief naar werkelijk waterverbruik als uitgangspunt genomen. Bij deze maatstaf wordt de hoogte van de aanslag voor een perceel gerelateerd aan de hoeveelheid afgevoerd afvalwater. Veelal wordt deze hoeveelheid gelijkgesteld aan de hoeveelheid afgenomen water van het waterleidingbedrijf. Voordeel: Van deze heffingsmaatstaf kan een stimulans tot beperking van het waterverbruik uitgaan. Of dit ook werkelijk gebeurt is twijfelachtig. De omvang van het waterverbruik blijkt slechts in zeer beperkte mate als gevolg van technische ontwikkeling, zoals andere spoelsystemen in toiletvoorzieningen, waterbesparende douchekranen en -koppen, geavanceerde huishoudelijke apparaten als (af)wasmachines, etc. Prijsstijging van drinkwater leidt niet of nauwelijks tot een verminderde afname. Nadeel: Er wordt met deze maatstaf op geen enkele wijze rekening gehouden met afgevoerd hemelwater dat van het perceel wordt afgevoerd, terwijl hemelwater een zeer groot deel uitmaakt van het af te voeren water op de riolering. Het bepaalt voor een belangrijk deel de rioleringskosten. De invoering van de nieuwe brede waterheffing is een argument tegen deze maatstaf, omdat met deze heffing ook de kosten van maatregelen ten aanzien van hemelwater en grondwater moeten worden verhaald. Bij verschillende bedrijven komt het voor dat niet al het water dat wordt gebruikt ook afkomstig is van het waterleidingbedrijf. Soms wordt water opgepompt of wordt oppervlaktewater ingenomen. Het tegengestelde komt ook voor: een gedeelte van de afgenomen hoeveelheid water wordt in een productieproces gebruikt en niet via de riolering afgevoerd. Ook zijn er bedrijven waar een groot deel van de (van het waterleidingbedrijf) afgenomen hoeveelheid waterverbruik niet in de gemeentelijke riolering terecht komt, maar rechtstreeks in het grondwater. Na splitsing van een perceel in meerdere percelen komt het voor dat er sprake is van één watermeter voor Onderwerp: Vaststelling VGRP , datum raadsvergadering: 23 september /9

7 meerdere percelen en zijn er geen specifieke gegevens van waterverbruik per afzonderlijk perceel beschikbaar. Bovenstaande aspecten leiden regelmatig tot reacties (o.a. bezwaar- en beroepsprocedures) over de hoeveelheid waterverbruik van een bepaald perceel. Het waterleidingbedrijf brengt voor het verstrekken van de verbruiksgegevens aan de gemeente kosten in rekening. De heffingsmaatstaf kenmerkt zich door hoge perceptiekosten en lastige uitvoerbaarheid. Mogelijk zware belasting voor minima (bijvoorbeeld gezinnen met kleine kinderen verbruiken relatief veel water). Resumé Splitsing van alle kosten brengt naast de hiervoor genoemde problematiek ook veel extra administratie met zich mee. Een geheel andere werkwijze moet dan worden ingevoerd binnen de organisatie. Vervolgens moeten die gesplitste kosten worden vertaald naar de rioolheffingen aan de burger. Dit wordt zeer complex en zal leiden tot hoge perceptiekosten. In 2008 is al eens berekend wat voor gevolgen gedifferentieerde rioolheffing heeft voor bedrijven en agrariërs in relatie tot bijvoorbeeld het waterverbruik. Hieruit bleek dat de kosten hoger waren dan de baten. U wordt geadviseerd de rioolheffing voor elke aansluiting gelijk te houden. Onderwerp: Vaststelling VGRP , datum raadsvergadering: 23 september /9

8 Tijdpad / relatie met projectmatig werken Wanneer wordt ingestemd met dit voorstel, is het VGRP per 1 juni 2013 actief beleid. Communicatie Het concept-vgrp is ter goedkeuring aangeboden aan het hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden. De opmerkingen van het waterschap zijn in het VGRP verwerkt. Burgemeester en wethouders, De heer F.J. Henseler algemeen directeur/ gemeentesecretaris De heer E.L. Jansen BA burgemeester Onderwerp: Vaststelling VGRP , datum raadsvergadering: 23 september /9

9 In de openbare vergadering van heeft de gemeenteraad besloten: 1. Instemmen met de in dit plan geformuleerde doelstellingen en strategie; 2. Instemmen met de daaruit voortkomende onderzoeken en maatregelen; 3. Akkoord gaan met de voorgestelde wijze van kostendekking: a) Akkoord gaan met de systematiek zoals beschreven in het Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan b) Akkoord gaan met de in het VGRP opgenomen onttrekkingen aan de voorziening riolering voor de jaren 2013 t/m 2017, in verband met uit te voeren groot onderhoud. c) Akkoord te gaan met het maken van een nieuwe voorziening genaamd spaarvoorziening riolering. d) Akkoord te gaan met een incidentele onttrekking aan de voorziening riolering van een bedrag van ,- en dit bedrag toe te voegen aan de spaarvoorziening riolering. e) Akkoord te gaan met de volgende onttrekkingen aan de spaarvoorziening riolering voor het jaar 2013: - Drukriolering (uit 2012) ,- - Drukriolering ,- - Rioolgemaal ,- f) Akkoord te gaan met een tariefsverhoging van 10% in de rioleringsheffing 2014 en vervolgens jaarlijks 5% om de storting in de spaarvoorziening riolering op het juiste niveau te brengen. Het nieuwe tarief in 2014 bedraagt dan 231,-. De griffier, De voorzitter, mevrouw drs. E.C.M. van der Klauw de heer E.L. Jansen BA Onderwerp: Vaststelling VGRP , datum raadsvergadering: 23 september /9