Inhoud. Voorwoord 13 Inleiding 15

Transcriptie

1 Inhoud Voorwoord 13 Inleiding 15 1 Een eerste oriëntatie 21 1 Algemene situering 21 2 Psychodynamische psychotherapie 29 3 De invloed van de setting 35 4 Steunende en ontdekkende groepstherapie 36 5 Daar en toen, hier en nu 37 6 Kort en lang 38 7 Ongestructureerd versus gestructureerd werken 42 8 Variaties en verschillen 43 Deel 1 Componenten van de groepstherapie 45 2 Groepen en psychotherapiegroepen 47 1 Inleiding 47 2 Groepen 48 3 Psychotherapiegroepen 53 4 Groepsdynamiek 57 5 Een therapiegroep als dynamisch systeem 59 6 De structuur van therapiegroepen 60 3 Visies op groepspsychotherapie 61 1 Inleiding 61 2 De groepsanalyse van Michael Foulkes 62 3 De interpersoonlijke groepspsychotherapie van Irvin Yalom 68 4 De groepsfocaleconflicttheorie van Whitman en Lieberman 72 5 Wilfred Bion en de groepstherapie 78 4 Ideeën uit de psychodynamische psychotherapie 85 1 Inleiding 85 2 Freud 86 3 Het eerste topografische model 86 4 De conservatieve psychoanalyse 87 5 De psychoanalytische vis-à-vis-psychotherapie 89 6 De moderne egopsychologie 89 7 De Amerikaanse interpersoonlijke psychotherapie 93 8 De objectrelatietheorie 98 9 De zelfpsychologie 105

2 5 Fenomenen in therapeutische processen Inleiding Weerstand Afweer en afweermechanismen Overdracht Tegenoverdracht Inzicht Interpretaties Gevoelens, emoties en affecten Inleiding De begrippen Gevoelens in de geschiedenis van de psychotherapie Silvan Tomkins theorie over gevoelens Gevoelens in context De angstreducerende psychotherapie van Leigh McCullough Interpersoonlijke relaties Inleiding Interactiepatronen in therapiegroepen Interpersoonlijke relaties: het psychodynamisch perspectief Zelfgevoel en zelfbeeld Karakteristieke elementen van de werkwijze Inleiding Werkafspraken Therapeutische doelstellingen De werkrelatie De steunend-ontdekkende psychotherapie Corrigerende emotionele ervaringen Regressie Innerlijke organiserende systemen 198 Deel 2 De praktijk Intake, indicatie, groepssamenstelling en pretherapiegroepen De intake Het indicatiegebied voor groepstherapie De groepssamenstelling Pretherapiegroepen 228

3 10 De therapeut en de voorwaarden voor therapie Inleiding De groepstherapeut De basisvoorwaarden Doorzichtigheid van de therapeut De actieve opstelling van de therapeut Het onderzoek van Lieberman, Yalom en Miles Oriëntatie voor de praktijk: algemeen Inleiding De eerste zitting Uitgangspunten Interventies Zelfonthulling en feedback Therapeutische factoren Groepsinterpretaties De structuur van therapiegroepen Inleiding Normen Rollen Cohesie en groepsklimaat De ontwikkelingsfasen van therapiegroepen Inleiding De beginfase De oppositiefase De werkfase De eindfase Oriëntatie voor de praktijk: specifiek Inleiding Visies op groepspsychotherapie De individuele psychodynamische psychotherapie Levensgeschiedenis, droom en verbeelding Inleiding Levensgeschiedenis en narratieve technieken Dromen Imaginatie en geleide fantasieën 321

4 16 De risico s en verdiensten van structuur Inleiding Structurerende interventies en gestructureerd werken Soorten groepspsychotherapie en structuur Praktische suggesties met betrekking tot gestructureerd werken De invloed van encountergroepen Situaties Inleiding Stilte en zwijgen Beurten Vertrouwelijkheid Afwezigheid Subgroepen Agressie in therapiegroepen Drop-outs Verzetten van groepszittingen Relaties tussen groepsleden Ziekte van groepsleden Suïcide en tentamen suicidii Psychosen Zwangerschap Evenementen Inleiding Aanvullen van groepen Vakanties Individuele zittingen tijdens een groepstherapie Combinatie van therapieën Beëindigen van groepstherapieën Evaluatie na afloop van de therapie Honoraria en cadeaus Capita selecta Inleiding Co-therapie Opleiding Supervisie Intervisie Congressen en workshops 374

5 Deel 3 Doelgroepen en settings Residentiële en semi-residentiële groepstherapie Inleiding Lijnen in de geschiedenis van de residentiële behandeling Groepstherapieën in residentiële en semi-residentiële settings De grote groep en patiënt-stafbijeenkomsten Kortetermijngroepstherapie Inleiding Categorale groepen Het indicatiegebied Duur van korte groepstherapieën De dynamische focus Een karakteristieke werkwijze Onderzoek over korte dynamische groepstherapie Persoonlijkheidsstoornissen Inleiding De groepstherapieën van Simon Budman De groepstherapieën van Khanzian, Halliday en McAuliffe De borderlinegroepstherapie van Marziali en Munroe-Blum Trauma s en groepstherapie Inleiding Over trauma s De psychoanalyse en trauma s De relatie tussen trauma s en neurosen Groepstherapie met patiënten met een trauma Indicatie en groepssamenstelling Doelstellingen van de therapie De werkwijze Leeftijdsfasegroepen Inleiding Groepstherapie met adolescenten Groepspsychotherapie met ouderen Verliesgroepen 444

6 Deel 4 Referentiekaders en onderzoek Groepstherapie vanuit verschillende invalshoeken Inleiding Cliëntgerichte psychotherapie Gedragstherapie Cognitieve psychotherapie Onderzoek over groepspsychotherapie Inleiding De geschiedenis van groepstherapieonderzoek Twee handboeken over onderzoek Een internationale questionnaire over onderzoek Methodologie Waar vindt men informatie over onderzoek? Enkele opmerkingen over psychotherapieonderzoek 479 Bijlagen Fragmenten uit de geschiedenis van de groepstherapie Sensitivitytrainingen en encountergroepen Groepstherapie in Nederland Diagnose, labeling en gezondheid Visies op psychotherapie Aanbevolen literatuur 527