Schemagerichte cognitieve gedragstherapie; de groepspsychotherapievariant
|
|
- Arthur van de Berg
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Schemagerichte cognitieve gedragstherapie; de groepspsychotherapievariant Schemagerichte cognitieve gedragstherapie in groepsverband De schemagerichte cognitieve gedragstherapie in groepsverband vertoont overeenkomsten met de klassieke gedragstherapeutische groepstherapie en de interpersoonlijke groepstherapie (zie Wilfley e.a., 2000, p. 33, tabel 2.1), beide zijn tijdgelimiteerde groepstherapieën. Er zijn overeenkomsten met de meer klassieke cognitief-gedragstherapeutische groepstherapie: er is een protocol voor iedere zitting, er wordt gebruik gemaakt van huiswerk en er wordt verandering in gedrag verwacht, negatieve cognities in het bijzonder schema s worden opgespoord en onder voorbehoud dat de veiligheid van het groepsklimaat gewaarborgd blijft er mogen contacten tussen groepsleden buiten de zittingen plaatsvinden. De schemagerichte groepstherapie komt echter ook overeen met de interpersoonlijke groepspsychotherapie: de therapeutenstijl van interveniëren is gemiddeld, er wordt verwacht dat interpersoonlijk gedrag en sociale patronen veranderen, dat de interpersoonlijke coping sterker wordt en dat negatieve gevoelens als gevolg van (huidige) relaties worden aangepakt. Een patiënte die moeder is van twee kinderen, een dochter van 10 en een zoon van 11 jaar, begint te huilen als een groepslid tegen haar zegt dat hij haar er de laatste tijd zo moe uit vindt zien. De patiënte vertelt daarna in de groep hoe ze naast haar werk altijd volledig heeft klaargestaan voor haar gezin. Ook voor haar oudere moeder is ze altijd beschikbaar. Ze merkt dat ze het nu niet meer kan en zou dit graag willen veranderen. Een aantal zittingen later de schemagerichte groepstherapie loopt dan naar het einde vertelt de patiënte over hoe zij aan het veranderen is. In plaats van dat zij haar eigen wensen steeds ondergeschikt maakt aan die van
2 3 Schemagerichte cognitieve gedragstherapie; de groepspsychotherapievariant 19 anderen, zegt ze nu vaker nee. Ook doet ze vaker leuke dingen die ze zelf graag wil doen. De patiënte heeft gemerkt dat haar omgeving hier erg aan heeft moeten wennen. Ze heeft ruzie met haar moeder gehad, en één vriendschap heeft ze verbroken omdat de vriendin niet echt om haar bleek te geven. De patiënte is wel blij met de verandering: ze merkt dat ze meer energie heeft en weer meer vrolijk kan zijn. Net als in de interpersoonlijke groepspsychotherapieën volgens Yalom wordt interpersoonlijk leren in het hier en nu en een meer existentieel bewustzijn gepromoot in de hier beschreven schemagerichte groepstherapie. Een patiënt vertelt in de groep hoe hij laatst ruzie had met zijn vader. Hij zegt: Mijn vader heeft mij nooit begrepen. Hij is alleen maar met zichzelf bezig en vindt mij maar een aansteller. De patiënt vraagt aan de therapeuten wat hij nu moet doen. Wanneer de therapeuten dit weer terugleggen bij de groep begint een andere patiënt te vertellen over hoe hij altijd ruzie heeft met zijn baas, die nooit aan hem vraagt of het hem uitkomt dat hij er weer meer werk bij krijgt. Een patiënte sluit hierbij aan door te vertellen over haar moeder die haar altijd opbelt om de kleinste dingen. En als ik dan zeg dat het me niet uitkomt of dat ik moe ben, zegt ze: oh ben je moe, wat denk je wel niet dat ik vroeger voelde toen ik 20 keer zo hard werkte als jij?!. Er ontstaat een groepsgesprek over het gevoel tekort te worden gedaan (emotionele deprivatie), de behoefte aan erkenning en waardering, en of je die nu van anderen moet verwachten of dat het minstens zo belangrijk is dat je over jezelf tevreden kunt zijn. Bij het samenstellen van een groep voor schemagerichte cognitieve gedragstherapie kunnen patiënten met verschillende schema s en wel of niet een volledige persoonlijkheidsstoornis als diagnose in de groep worden opgenomen, zolang binnen de groep rekening wordt gehouden met de groepssamenstelling. Er moet naar gestreefd worden om op de volgende punten bij minimaal twee patiënten (enige) overeenkomst te hebben binnen de groep: sekse, leeftijd, sociale/ gezinsachtergrond en type schema s. Over het algemeen is er, gezien de uitgebreide problematiek van patiënten met persoonlijkheidsproblemen, altijd wel op één of meer vlakken een overeenkomst met de groepsleden te vinden en zijn sekse en leeftijd vaak de punten die de meeste aandacht behoeven bij de groepssamenstelling.
3 20 Schemagerichte therapie in groepen, Handleiding De therapeuten die een schemagerichte cognitieve gedragstherapie in groepsverband willen gaan geven dienen, wanneer zij vanuit hun achtergrond niet opgeleid zijn tot groepstherapeut, ruime ervaring te hebben in het geven van groepstherapie en zich bewust te zijn van de dynamiek in groepstherapieën en de verschillende fasen die een groep doorloopt (zie bijv. Burlingame, MacKenzie en Strauss, hoofdstuk 14, in Lambert, 2004). Mits goed voorbereid kan deze therapie in groepsverband vervolgens functioneren als een kleine familie/groot gezin waarin schema s, ontstaan in het ouderlijk gezin, in het hier en nu doorgewerkt kunnen worden. Een collega-therapeut die als cotherapeut helpt bij gestalte geven aan dit nieuwe gezin lijkt daarbij een toegevoegde waarde te hebben. 3.2 Cotherapie Wij menen dat samenwerken met een collega-psycholoog/psychotherapeut aan te raden is bij het werken met een groep mensen met persoonlijkheidsproblematiek (zie ook Berk, 2005). De gelijke studieachtergrond vergemakkelijkt vaak de onderlinge communicatie. Het is bij deze patiëntengroep extra belangrijk dat je als collega s naast elkaar staat en een ouderpaar vormt voor de groep. De overdracht die in het hier en nu van de groepstherapie storend is bespreek je in het veilige groepsklimaat aan de hand van schematriggering. Het feit dat je als cotherapeuten een ouderpaar vormt betekent niet dat je het altijd met elkaar eens moet zijn. Integendeel, juist enige mate van verschil in kijk en therapeutische stijl is aan te bevelen, zolang er onderling goed kan worden afgestemd en tegenover de groep en de afzonderlijke groepsleden steeds één behandellijn wordt getrokken. Voorafgaand aan de groep overleggen over wat er te doen staat in de groep, tussentijds overleg wanneer de groepsleden in subgroepjes een opdracht aan het uitwerken zijn en na afloop van de groep de tijd nemen om te reflecteren over de zitting zorgen voor een goed therapeutisch partnerschap. De therapeuten van de groep merken na een paar zittingen in een van hun nagesprekken op dat ze zo vaak moe en soms met hoofdpijn de groep uitkomen. Wanneer ze bezien wat er gebeurt in de groep valt hun op hoe vaak de groepsleden achterover zitten en de therapeuten van alles moeten doen om de groep in beweging te houden. Wanneer ze dit overbrengen aan de groep ontstaat er een
4 3 Schemagerichte cognitieve gedragstherapie; de groepspsychotherapievariant 21 gesprek over schemavermijding. De groep wordt actiever en de leden durven zelf ook in toenemende mate hun vermijdende gedrag te benoemen. Een ander voordeel van cotherapie boven het alleen geven van een groepstherapie is dat cotherapeuten elkaar kunnen confronteren (idealiter zelfs in de groep) met elkaars interventie daar waar één therapeut geen professioneel commentaar op zijn therapeutisch handelen krijgt en zo wellicht minder snel in de gaten heeft wat zijn blinde vlekken zijn. Cotherapeuten die zo n goede relatie met elkaar hebben dat zij elkaar kunnen confronteren in de groep kunnen een model vormen voor hoe patiënten met hun partners of andere intimi om kunnen gaan. Daarnaast geeft cotherapie voor patiënten ook de veiligheid dat zij op één van de therapeuten boos kunnen zijn, terwijl de andere (ouder) als goed kan worden beleefd. Bij een goed cotherapeutenpaar kan deze tijdelijke splitsing in de beleving van de patiënt bestaan en kan de goede therapeutouder zo nodig de patiënt helpen om zijn of haar gevoelens te integreren en de andere therapeutouder niet langer als alleen maar slecht te beleven. Hiermee kunnen patiënten met bijvoorbeeld het schema emotionele deprivatie een corrigerende ervaring meemaken doordat de oudertherapeut die ze als slecht ervaren wel degelijk ervaren blijkt te kunnen worden als iemand die er voor hen wil zijn, alleen misschien op een andere, een eigen manier. Hierdoor worden patiënten in staat gesteld om ook milder naar anderen te kijken door wie ze zich (in het verleden) gedepriveerd hebben gevoeld. 3.3 De werkrelatie en interactie met groepsleden De belangrijkste kritiek van Young e.a. (2003) op de cognitieve gedragstherapie bij persoonlijkheidsproblematiek is dat Beck slechts in algemene termen het verschil beschrijft tussen het toepassen van CGT in de behandeling van persoonlijkheidsproblematiek versus hoe de CGT-technieken gebruikt worden in de behandeling van as-i-problematiek. Beck, Freeman, Davis e.a. (2004) lijken in hun tweede editie van het handboek Cognitieve therapie voor persoonlijkheidsstoornissen iets meer stil te staan bij het belang van de werkrelatie in de behandeling van patiënten met persoonlijkheidsproblematiek. In het híer beschreven protocol wordt in navolging van Young e.a. (2003) veel aandacht besteed aan hoe schema s geactiveerd worden en leiden tot schemagedrag in de therapiesessie in relatie tot medepa-
5 22 Schemagerichte therapie in groepen, Handleiding tiënten of therapeuten. Expliciet wordt stilgestaan bij wat het is dat de andere persoon doet waardoor schematriggering/schemagedrag plaatsvindt. Er wordt ook aandacht besteed aan de vraag of de door het schema gekleurde manier van kijken naar de ander overeenkomt met hoe die ander iets bedoeld heeft. Dit wordt in verband gebracht met herhalingspatronen en indien mogelijk ook met het verleden. De patiënt wordt uitgenodigd vraagtekens te plaatsen bij de functionaliteit in het heden. Indien het om een interactie gaat tussen medepatiënten letten de therapeuten erop dat met respect voor elkaars grenzen en elkaars schema s/schemagedrag over de interactie wordt gesproken. Zo nodig nemen de therapeuten het over door de interactie naar zichzelf toe te trekken en te bespreken wat zij merken in de interactie met de patiënt(en). Hierbij wordt uitgegaan van limited reparenting door de therapeuten, die binnen de grenzen van de therapie zorgen voor een correctieve emotionele ervaring bij de patiënt of de patiënten. Empathische confrontatie staat hierbij voorop, omdat wij net als Young e.a. (2003) denken dat schema s zó zijn ingebed dat zij voor de patiënt niet altijd snel zichtbaar zijn, laat staan dat de patiënt in staat is zelfstandig te ontdekken wat er in het contact gebeurt. Wanneer de mannelijke groepstherapeut een patiënte onderbreekt en zegt dat het bijna tijd is om af te ronden voelt hij hoe de spanning in de groep toeneemt als hij vijandelijk wordt aangekeken door de patiënte. De volgende zitting vraagt de patiënte aan de therapeut hoe het kwam dat hij haar onderbrak. Wanneer op empathische wijze aan de patiënte wordt gevraagd hoe zij de onderbreking heeft ervaren komt het schema emotionele deprivatie naar voren. De vader van de patiënte luisterde vroeger nooit naar haar en later hadden ook opeenvolgende echtgenoten de neiging om hun eigen gang te gaan. Met de patiënte kan besproken worden hoe de therapeut de grenzen van tijd gebruikt om de veiligheid van de groepstherapie te bewaken zonder de bedoeling te hebben de patiënte te depriveren. De patiënte kan dit oppakken en is gaandeweg steeds beter in staat om haar emotionele tekort te benoemen wanneer het getriggerd wordt in en buiten de groepstherapie. In het ideale geval voldoen de schemagerichte therapeuten aan het model van de goede ouder door te zorgen voor een therapeutisch groepsklimaat waarin plaats is voor: 1 een veilige hechting, 2 autonomie en competentie, 3 oprechte uiting van behoeften en emoties, 4 spontaniteit en speelsheid, en 5 realistische grenzen (Young e.a., 2003).
6 3 Schemagerichte cognitieve gedragstherapie; de groepspsychotherapievariant 23 Young e.a. (2003, p ) geven ook aan hoe de schemagerichte therapeut kan reageren op het moment waarop één specifiek schema getriggerd wordt. Omdat in (groeps)therapie vaak meerdere schema s tegelijk of kort achter elkaar worden getriggerd is het niet altijd mogelijk om op elke schematriggering te reageren.
Schematherapie in groepen
11 Schematherapie in groepen.1 Inleiding schematherapie in de groep 12.2 Groepsdynamica in schemagroepstherapie 1.2.1 Startfase: sessie 1 1.2.2 Werkfase: sessie 4 15 14.2. Afrondende fase: sessie 16 18
Nadere informatieVoor welke toekomst leiden we op? Opleidersmiddag NVGP 5 februari 2015
Voor welke toekomst leiden we op? Opleidersmiddag NVGP 5 februari 2015 Schematherapie in de groep: een uitdaging voor supervisoren! Els Loeb, klinisch psycholoog/psychotherapeut/teamleider schemagerichte
Nadere informatieERVAREN DOE JE MET HET LICHAAM
ERVAREN DOE JE MET HET LICHAAM DAN ONTVOUWT ZICH BETEKENIS Schematherapie Pessotherapie EMDR 3 manieren om het verleden toegankelijk te maken Doel: realistisch perspectief op de werkelijkheid Lichamelijke
Nadere informatieTheoretische beschouwing
5 Theoretische beschouwing.1 Schematherapie voor persoonlijkheidsproblematiek 6. Overeenkomsten en verschillen tussen schematherapie en cognitieve gedragstherapie voor As II 8 Bohn Stafleu van Loghum,
Nadere informatieTot een geloofsgesprek komen. I Ontmoeten
Tot een geloofsgesprek komen I Ontmoeten Het geloofsgesprek vindt plaats in een ontmoeting. Allerlei soorten ontmoetingen. Soms kort en eenmalig, soms met mensen met wie je meer omgaat. Bij de ontmoeting
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 13 Inleiding 15
Inhoud Voorwoord 13 Inleiding 15 1 Een eerste oriëntatie 21 1 Algemene situering 21 2 Psychodynamische psychotherapie 29 3 De invloed van de setting 35 4 Steunende en ontdekkende groepstherapie 36 5 Daar
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Als je verliefd op iemand bent is dat vaak een fijn gevoel. Als de ander dan ook verliefd op jou is, wordt dit gevoel alleen maar sterker. Het is echter niet altijd
Nadere informatiedoor Michiel van Vreeswijk & Jenny Broersen
Groepsschematherapie In deze bijdrage gaan we in op groepsschematherapie. We besteden aan aandacht aan de vraag voor wie deze vorm van therapie geschikt is, wat het precies is, welke technieken er gebruikt
Nadere informatieBeoordeel de twee vas-schalen. Indien niet van toepassing omcirkel: A. In hoeverre waren bovenstaande methoden en technieken op z n plaats?
Schaal voor therapietrouw en competentie van de therapeut (NL) (Afgeleid van de Therapy Adherence and Competence Scale voor Schema Focused Therapie voor de Borderline Persoonlijkheidsstoornis) Jeffrey
Nadere informatieAfgesproken verdeling van de boeken over de groepen
DE KANJERTRAINING. Op de Jozefschool wordt er in alle groepen kanjertraining gegeven. Alle leerkrachten zijn gecertificeerd. Doel van de Kanjertraining? Deze werkwijze biedt lln. kapstokken aan om beter
Nadere informatieWat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?
Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5
Nadere informatieHoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:
hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk
Nadere informatieDeze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten.
Ik wil EmoKnallen. Sjoelen en uiten van emoties en gevoelens met jongeren en volwassenen. Benodigdheden: een sjoelbak en sjoelschijven. Te spelen op school, in jongeren en opvangcentra, in het gezin, bij
Nadere informatieKijkopdracht communicatie tussen jongere en therapeut
Kijkopdracht communicatie tussen jongere en therapeut Inleidende context: het onderstaande gesprek vindt plaats in een therapiesessie in het kader van Dialectische Gedragstherapie (DGT, zie bijlage voor
Nadere informatieSOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN
SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna
Nadere informatieBrijder Verslavingszorg Hoofddorp
Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieLesbrief bij Ouders in het wild. Liesbeth Groenhuijsen
Lesbrief bij Ouders in het wild Liesbeth Groenhuijsen Voor groep 7 en 8 Inhoud van deze lesbrief - Thema s in het boek - Lesopzet - Doel van de les - Uitwerking - Bijlage: opdrachtenblad Thema s in het
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieSchemagerichte groepstherapie Scelta Nijmegen
Schemagerichte groepstherapie Scelta Nijmegen Informatie voor cliënten Inleiding Schemagerichte therapie is ontworpen voor cliënten met diverse, al lange tijd bestaande emotionele problemen, waarbij ervan
Nadere informatieRelaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.
Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan
Nadere informatieBen jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!
Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw
Nadere informatieVIEREN MET KINDEREN GEBED OM VERGEVING
VIEREN MET KINDEREN GEBED OM VERGEVING De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus van elke viering een belangrijke betekenis en functie. De afstand die in het dagelijkse leven tussen God en mens is
Nadere informatieStap 6. Stap 6: Deel 1. Changes only take place through action Dalai Lama. Wat ga je doen?
Stap 6. Changes only take place through action Dalai Lama Wat ga je doen? Jullie hebben een ACTiePlan voor het experiment gemaakt. Dat betekent dat je een nieuwe rol en andere ACTies gaat uitproberen dan
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieCopyright Beertje Anders
Copyright Beertje Anders Beren hebben allerlei gevoelens. Kun jij zien hoe Beertje Anders zich nu voelt? Blij. Ik ben blij als ik jarig ben, als ik spelen mag met Beertje Bruin, als ik met de andere beren
Nadere informatieFeedback is een mededeling aan iemand die hem informatie geeft over hoe zijn gedrag wordt waargenomen, begrepen en ervaren.
FEEDBACK WAT IS FEEDBACK EIGENLIJK? Feedback is een mededeling aan iemand die hem informatie geeft over hoe zijn gedrag wordt waargenomen, begrepen en ervaren. Hiermee is feedback een belangrijk middel
Nadere informatieVraag 1 Corné geeft in deze scène feedback aan Mirjam. Leg uit waarom dit feedback is. Typ het antwoord in in het antwoordformulier.
Vragen bij Feedback geven en ontvangen Vraag 1 Corné geeft in deze scène feedback aan Mirjam. Leg uit waarom dit feedback is. Vraag 2 Welke twee functies heeft feedback en hoe herken je deze functies in
Nadere informatieCentrum voor Psychotherapie
Centrum voor Psychotherapie Je zit al een langere tijd niet goed in je vel. Op steeds dezelfde punten in je leven loop je vast. Je hebt al geprobeerd te veranderen. Waarschijnlijk heb je ook al behandelingen
Nadere informatieTherapy Adherence Scale (Therapie-trouw schaal) voor Schematherapie bij de Borderline Persoonlijkheidsstoornis.
Therapy Adherence Scale (Therapie-trouw schaal) voor Schematherapie bij de Borderline Persoonlijkheidsstoornis. Beoordelaar: Datum: Naam beoordeelde therapeut: Naam/nummer beoordeeld fragment: Indien niet
Nadere informatieStabilisatiegroep deeltijdbehandeling
Psychiatrie Stabilisatiegroep deeltijdbehandeling www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSY005 / Stabilisatiegroep deeltijdbehandeling / 16-10-2013
Nadere informatieOp zoek naar de vrouw áchter de lesbo
LANG LEVE DE DI VER SI TEIT tekst Saskia Doorschodt fotografie Dorien Grötzinger Op zoek naar de vrouw áchter de lesbo Ik ben lesbisch. Velen van ons hebben dit wel eens hardop tegen iemand anders gezegd.
Nadere informatiePsychotherapie. anders denken anders voelen anders doen. ASVZ is er voor mensen met een verstandelijke beperking
ASVZ Touwbaan 1 Postbus 121 3360 AC Sliedrecht t 0184 491200 info@asvz.nl www.asvz.nl ASVZ is er voor mensen met een verstandelijke beperking anders denken anders voelen anders doen Psychotherapie Inhoudsopgave
Nadere informatieWat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken
Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: De puberteit is naast de lichamelijke veranderingen ook de periode waarin je op een andere manier naar jezelf en de mensen om je heen gaat kijken. Dit komt omdat
Nadere informatieInterpersoonlijke groepstherapie
Psychiatrie Interpersoonlijke groepstherapie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSY004 / Interpersoonlijke groepstherapie / 16-10-2013 2 Interpersoonlijke
Nadere informatieADHD: je kunt t niet zien
➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen
Nadere informatieZaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie
Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie
Nadere informatieInterpersoonlijke psychotherapie
Interpersoonlijke psychotherapie in een groep een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe, Opleider-supervisor IPT en groepspsychotherapie Cora Versteeg, supervisor IPT en groepspsychotherapeut i.o.
Nadere informatieOpeningsgebeden INHOUD
Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus
Nadere informatieKOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen
KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?
Nadere informatie1 Inleiding 11. 2 Wat is er met me aan de hand? 15. Typerend beeld 16 Kenmerken 18 Diagnostiek 30 Hoe vaak komt het voor? 35 Samenvatting 37
Leven met een antisoc stoornis.qxd 07-03-06 09:27 Pagina 7 Inhoud Voorwoord 1 Inleiding 11 2 Wat is er met me aan de hand? 15 Typerend beeld 16 Kenmerken 18 Diagnostiek 30 Hoe vaak komt het voor? 35 Samenvatting
Nadere informatieMANTELZORG VANAF JANUARI 2015 EEN GROTERE ZORG VOOR GEMEENTEN
MANTELZORG VANAF JANUARI 2015 EEN GROTERE ZORG VOOR GEMEENTEN Veel jongeren hebben al vroeg de zorg voor een gezinslid. Maar wie zorgt er eigenlijk voor hen? De klassieke verzorgingsstaat verandert in
Nadere informatieSTOP MAAR MET FEEDBACK GEVEN. HET HEEFT GEEN ZIN
E-blog STOP MAAR MET FEEDBACK GEVEN. HET HEEFT GEEN ZIN In samenwerken Het is tijd voor een next level feedback geven; gewoon kijken naar het resultaat i.p.v. het gedrag. In dit blog 5 gedachtenkronkels
Nadere informatieAchtergrondinformatie. Hoe is het beloop van vermoeidheid na kanker? Internationale literatuur Prevalentie: uitgezet tegen tijd sinds behandeling
Achtergrondinformatie Ongeveer 99% van alle patiënten ervaart tijdens de behandeling van Drie maanden na de behandeling van heeft 2-4% van de ziektevrije patiënten last van ernstige Hoe is het beloop van
Nadere informatieLeer hoe je effectiever kunt communiceren
Leer hoe je effectiever kunt communiceren De kracht van geweldloze communicatie Hoe vaak kom je in een gesprek terecht waarin je merkt dat je niet meer zegt wat je wilt zeggen; dat je iets doet wat de
Nadere informatieAls je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen.
Theoreasy de theorie is eenvoudig. Je gaat ontdekken dat het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen denken en doen dé sleutel is tot a beautiful way of life. Als je nog steeds hoopt dat oplossingen
Nadere informatieAssertiviteitstest: kom jij op voor jezelf?
1 Assertiviteitstest: kom jij op voor jezelf? Zet een kruisje bij het antwoord dat voor jou passend is - eerder juist indien je meestal op die manier handelt - eerder onjuist indien je slechts zelden op
Nadere informatieE book Cognitieve therapie
E book Cognitieve therapie Praktijk Meta Bosheuvel 5 5683 AS Best info@praktijkmeta.nl E-Book Cognitieve Therapie Cognitieve therapie is momenteel een van de meest effectief gebleken therapieën en wordt
Nadere informatiehoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb
hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.
Nadere informatieOplossingsgerichte groepstherapie
Oplossingsgerichte groepstherapie Met SGLVG cliënten Aanleiding: Beleefde positieve resultaten bij een groep van 6 SGLVG mannen (door deelnemers én personeel) Beleefde negatieve sfeer op een groep SGLVG
Nadere informatieSchematherapie (ST) voor jongeren
Schematherapie (ST) voor jongeren 1 2 Voor wie is ST? Schematherapie (ST) is ontwikkeld voor het behandelen van complexe problematiek, die vergroeid is met de persoonlijkheid van de jongere. Jongeren met
Nadere informatieStellingen en normering leerlingvragenlijst
Stellingen en normering leerlingvragenlijst Expertsysteem ZIEN! voor het primair onderwijs 2.0 juli 2012 ZIEN! is een product van, in samenwerking met ParnasSys ZIEN!PO leerlingvragenlijst 2.0 Stellingen
Nadere informatieAlgemene folder - schemagerichte groepstherapie
In deze folder wordt uitgelegd wat schemagerichte therapie is en hoe er in groepstherapie mee wordt gewerkt. Het kan zijn dat u zich na het lezen van deze informatie afvraagt of deze therapie voor u de
Nadere informatieVerschillende manieren van registreren
Sessie 1 Vaak ben je je niet bewust van je schema s en/of op welk moment ze getriggerd worden. Je voelt een pijnlijke emotie en/of reageert op een manier die jij of je omgeving als niet-prettig ervaart.
Nadere informatieNoot 12 Voorbeeldselectie van thema s en vragen voor zeven groepsgesprekken
Noot 12 Voorbeeldselectie van thema s en vragen voor zeven groepsgesprekken Bijeenkomst 1: Kennismaking 1 Bijeenkomst 2: Familie en vrienden Gesprek over subthema 1: Ouders en Grootouders : Wie was uw
Nadere informatieAls opvoeden even lastig is
Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed
Nadere informatieWorkshop: Groepsschematherapie: tegengif bieden aan verslaving. Werken met modi: praten, voelen, doen.
Workshop: Groepsschematherapie: tegengif bieden aan verslaving. Werken met modi: praten, voelen, doen. FPC de Oostvaarderskliniek & Victas Philip Jonkers, Psychotherapeut OVK Thecla van Meer - Doll, GZ-psycholoog
Nadere informatieBijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen
Bijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen bussum 2011 Wij wijzen erop dat het gebruik van de bijlagen bedoeld is voor de praktijk van de therapeut die de in het boek Stotteren: van theorie naar
Nadere informatieBijlage Stoere Schildpadden
Bijlage Stoere Schildpadden Deze bijlage hoort bij de beschrijving van de interventie Stoere Schildpadden, zoals die is opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies. Meer informatie: www.nji.nl/jeugdinterventies
Nadere informatieSystems-Centered Training door Lotte Paans
Systems-Centered Training door Lotte Paans De workshop is ervaringsgericht van opzet, opdat je aan den lijve ondervindt wat het effect van de werkwijze is. Een wezenlijk onderdeel van Systems-Centered
Nadere informatieSchematherapie bij persoonlijkheidsstoornissen en verslaving. Tineke van der Linden GGz Breburg
Schematherapie bij persoonlijkheidsstoornissen en verslaving Tineke van der Linden GGz Breburg Tineke van der Linden Gz-psycholoog in opleiding tot specialist Schematherapeut Cognitief gedragstherapeut
Nadere informatieIn verbinding zelf keuzes maken. Petri Embregts
In verbinding zelf keuzes maken Petri Embregts Cliënten eigen keuzes laten maken, ze regie geven over hun eigen leven, dat is wat we nastreven Dhr Hans Bouter Leidsch Dagblad Eigen regie, zelf keuzes maken
Nadere informatieGezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft
Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zorgen en vragen 1 Gezinsinterventie 2 Tien praktische
Nadere informatieSoms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.
Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.
Nadere informatieZorgpad Persoonlijkheidsproblematiek
Zorgpad Persoonlijkheidsproblematiek Iedereen heeft zo zijn eigenaardigheden. Echter, soms heeft iemand extreme persoonlijke eigenschappen en vertoont hij hinderlijk gedrag. Dit kan zo ernstig zijn dat
Nadere informatieFamilie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.
Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm
Nadere informatieEffectmeting onder leerlingen en leraren 2014-2015
Effectmeting onder leerlingen en leraren 2014-2015 Gegevens meting leraren Respons : 45 leraren, 21 mannen & 24 vrouwen Scholen : Blariacum College (Venlo) Summa College (Eindhoven) Vakcollege Tilburg
Nadere informatieFOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.
PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een
Nadere informatieIn de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen
14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie
Nadere informatieStellingen leerlingvragenlijst
Stellingen leerlingvragenlijst Expertsysteem ZIEN! voor het primair onderwijs 1.0 sept 2011 ZIEN! is een product van, in samenwerking met ParnasSys ZIEN!PO leerlingvragenlijst Stellingen en toelichtingen
Nadere informatieLUPUS: HOE GA JE ER MEE OM? Workshop voor de Lupus Patiënten Groep op zaterdag 7 november 2009 door Ditta van Dijk, MSc.
LUPUS: HOE GA JE ER MEE OM? Workshop voor de Lupus Patiënten Groep op zaterdag 7 november 2009 door Ditta van Dijk, MSc. Twee thema s Ik, mijn ziekte en de buitenwereld Piekeren De oplossingsgerichte methode
Nadere informatieTHERAPIE. Samen werken aan jouw toekomst. Introductiefolder voor jongeren, ouders en verwijzers
THERAPIE Samen werken aan jouw toekomst Introductiefolder voor jongeren, ouders en verwijzers Soms gebeurt er iets naars. Je wilt er wel over praten, maar je weet niet met wie. Of misschien kun je er niet
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben
Nadere informatieWERKBOEK. Durf te doen wat je raakt..
WERKBOEK Durf te doen wat je raakt.. Dag 1 what makes you happy Wat is jouw happy list? Waar word je blij van? Waardoor vergeet je de tijd? Wanneer voel je de sprankel in je buik? Wat is je droom, je wens
Nadere informatieDeel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost
Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op
Nadere informatieDe Methode in de Groep: hoe doe je dat?
De Methode in de Groep: hoe doe je dat? Workshop NVGP 5 juni 2019 Door Helga Aalders, Ingrid Krijnen en Niels Tinga Methode in Groep? Doelen workshop Begrijpen belang van bevorderen cohesie, ongeacht de
Nadere informatieVerbindingsactietraining
Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod
Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod U bent niet de enige Een op de tien Nederlanders heeft te maken met een persoonlijkheidsstoornis of heeft trekken hiervan. De Riagg Maastricht is gespecialiseerd
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,
Nadere informatieGROEIEN IN GROEP. Aanbod groepstherapie: Koningin Astridlaan Kessel-Lo.
Aanbod groepstherapie: GROEIEN IN GROEP Koningin Astridlaan 14 3010 Kessel-Lo www.naiade-therapie.be E-mail: info@naiade-therapie.be GSM: 0473/111674 Wat is groepstherapie? Groepstherapie is een therapievorm
Nadere informatiePresentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis
Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden
Nadere informatieErvaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier
Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden
Nadere informatieDe bruiloft van Simson
De bruiloft van Simson Weet je nog waar de vertelling de vorige keer over ging? Over Simson, de nazireeër. Wat is een nazireeër? Een nazireeër is een bijzondere knecht van God. Een nazireeër mag zijn haar
Nadere informatieDoosisgeluk. Blijf jezelf ontwikelen en leren. Geef. Wees bewust
Doosisgeluk Ga aan de slag met de volgende vijf ingediënten: (De vijf ingrediënten zijn gebaseerd op de five-ways to wellbeing van de New Economics Foundation) Verbind Beweeg Geef Blijf jezelf ontwikelen
Nadere informatieMentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis
Mentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis Informatie voor cliënten en hun verwijzers Mentaliseren Bevorderende Therapie voor cliënten met een borderline
Nadere informatieActiviteit 01: Je gedachten en gevoelens 7. Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11. Activiteit 03: Acting out 16
Inhoud Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7 Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11 Activiteit 03: Acting out 16 Activiteit 04: Schuld 22 Activiteit 05: Angst 26 Activiteit 06: Verdriet
Nadere informatieGRIP OP PRIKKELBAARHEID
WEES WELKOM OM TE GLUREN BIJ GRIP OP PRIKKELBAARHEID Een multidisciplinair programma voor mensen met Hersenletsel Niels Farenhorst: Psycholoog Wouter Oonk: Psychomotorisch therapeut VIDEO Doel Het leren
Nadere informatieKanjerbeleid. Doelstelling Voor de kinderen hebben we als doel dat ze zoveel mogelijk als volgt over zichzelf denken:
Kanjerbeleid Inleiding Op de obs Stegeman werken we sinds januari 2012 met de kanjertraining. Voor u ligt het beleidsstuk Kanjertraining. We hopen dat het zicht geeft op wat we doen op school en waar we
Nadere informatieKijk maar naar enkele reacties van leerlingen en ouders.
Inleiding 7 Steeds vaker komen we op school leerlingen tegen van wie de ouders gescheiden zijn. Eén op de drie huwelijken wordt ontbonden en veelal zijn daarbij kinderen betrokken. Uit onderzoek blijkt
Nadere informatieDE OUDER-KIND RELATIE EEN KWALITATIEVE ANALYSE VAN GESPREKKEN MET AWEL
DE OUDER-KIND RELATIE EEN KWALITATIEVE ANALYSE VAN GESPREKKEN MET AWEL HALLO Hallo. Ik ben een meisje van 12, mijn ouders zijn gescheiden en mijn moeder heeft nu een nieuwe man en ik kan hem niet goed
Nadere informatieBeertje Bruin zegt dan: Ik heb van moeder Beer gehoord dat je erg verdrietig
Beertje Anders zit stil in een hoekje als Beertje Bruin langskomt. Beertje Bruin zegt dan: Ik heb van moeder Beer gehoord dat je erg verdrietig bent. Kan ik je helpen, want ik ben je vriend en vrienden
Nadere informatieInhoud 20-10-2011. Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg
1 Inhoud Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg Praktijk: Tineke Pilon Consequenties voor praktijk: alles is liefde 2 Definitie Gehechtheidsband Met
Nadere informatieUit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering
Uit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering Albert Schweitzer ziekenhuis mei 2009 pavo 0202 Inleiding Als u last heeft van een burn-out door stress op het werk kunt u de therapiegroep werkstresshantering
Nadere informatieWERKBLADEN Seksuele intimidatie
WERKBLADEN Seksuele intimidatie 1 Waarom dit boekje? 1.1 Zet een rondje om het goede antwoord. Seksuele intimidatie komt vaak voor. Ja Nee Seksuele intimidatie komt weinig voor. Ja Nee Mannen worden vaker
Nadere informatieGroep 1, 2 Thema 1 De groep? Dat zijn wij! 1. Hallo, hier ben ik! Samen plezier maken en elkaar beter leren kennen.
Groep 1, 2 1. Hallo, hier ben ik! 2. Prettig kennis te maken Kinderen leren elkaar beter kennen en ontdekken verschillen en overeenkomsten. 3. Samen in de klas Over elkaar helpen, geholpen worden en afspraken
Nadere informatieHerstel en Balans. Kanker zet je leven op zijn kop. De rol van de psycholoog. Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010
Herstel en Balans De rol van de psycholoog Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010 Kanker zet je leven op zijn kop 1 Kanker, gevolgen voor de patiënt Heftige emoties. Verlies van controle
Nadere informatieCompetence Navigator - Individueel rapport. Piet Pienter 16.03.2015. Competence Navigator - Individueel rapport Piet Pienter 16.03.2015 11:05 1.
16.03.2015 16.03.2015 11:05 1. Algemene verdeling van de indicaties Aantal deelnemers: 7, Aantal indicaties 136 / 140 In het 360 diagnose proces over jouw competenties, hebben 7 mensen, waaronder jijzelf,
Nadere informatieBushcraft training voor hoogbegaafde kinderen.
2015/2016 Bushcraft training voor hoogbegaafde kinderen. Aansluiting en uitdaging weg. Ondervindt u ook vaak dat uw hoogbegaafde kind niet vanzelfsprekend makkelijk leert? Merkt u ook dat uw kind moeite
Nadere informatie