Programmabegroting

Transcriptie

1 Programmabegroting

2

3 Inhoudsopgave 1. Introductie Leeswijzer 5 2. op hoofdlijnen Traject totstandkoming : realiseren ambities uit coalitieakkoord, Kadernota en actieprogramma Voorbereiding op Omgevingswet Financieel meerjarenperspectief Lager budget sociaal domein Regionale samenwerking BBV-wijzigingen Ontwikkeling weerstandsvermogen Inleiding 5 Sluitende meerjarenbegroting Ontwikkeling schuldpositie Gouda Tot slot 1 3. Beleidsbegroting: programma's 3.2 Zorg (Wmo) Werk en inkomen Jeugd, onderwijs en sport Ruimtelijke ontwikkeling en wonen Duurzaamheid en stedelijk beheer Burgerinitiatieven en publiekszaken Veiligheid en bestuur Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Beleidsbegroting: paragrafen Weerstandsvermogen en risicobeheersing Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden partijen Grondbeleid Economie, cultuur en stadsmarketing 11 Lokale heffingen 55 Programmabegroting

4 5. Financiële begroting 5.2 Uiteenzetting van de financiële positie en toelichting 5.3 Grondslagen Overzicht van baten en lasten Incidentele baten en lasten Concerninvesteringsplan Financiering Stand en verloop reserves Stand en verloop voorzieningen 5.1 Inleiding 5.1 Arbeidskosten gerelateerde verplichtingen Besluit bij Programmabegroting Bijlagen Specificatie per reserve en voorziening Taakvelden Concerninvesteringsplan Programmabegroting

5 1. Introductie 1.1 Inleiding Gemeenten zijn verplicht een begroting, meerjarenraming, jaarrekening en jaarverslag te maken volgens de Gemeentewet. In deze wet staan op hoofdlijnen de eisen waaraan genoemde documenten moeten voldoen. Gedetailleerde voorschriften zijn opgenomen in het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV). Eén van de voorschriften is dat de begroting voor elk programma antwoord geeft op drie zogenaamde W-vragen: Wat wil Gouda bereiken? Wat gaat de gemeente daarvoor doen? Wat gaat het kosten? De programmabegroting is primair een kaderstellend instrument voor de raad. Tegelijkertijd biedt het ook inzicht in de financiële positie op korte en lange termijn. 1.2 Leeswijzer De programmabegroting is opgebouwd uit een aantal onderdelen: De begroting op hoofdlijnen Dit onderdeel bevat een samenvatting van de belangrijkste punten uit de programmabegroting. Programma's Elk programma gaat in op de eerder aangehaalde drie W-vragen. Bij de eerste "Wat wil Gouda bereiken?" wordt gebruik gemaakt van een doelenboom, waarin de gewenste effecten zichtbaar zijn. Bij deze vraag zijn ook de nieuwe wettelijk voorgeschreven beleidsindicatoren opgenomen. Bij de tweede vraag "Wat gaat de gemeente daarvoor doen?" is een beschrijving opgenomen van de activiteiten die nodig zijn om de doelstellingen te bereiken inclusief een overzicht van eigen indicatoren. Nieuw bij deze vraag is de aandacht voor de verbonden partijen en hun bijdrage in de beleidsuitvoering. Elk programma eindigt met een financieel meerjarenoverzicht als onderdeel van de vraag "Wat mag het kosten?". Eventuele substantiële wijzigingen ten opzichte van voorgaande jaren zijn hierbij toegelicht. En indien van toepassing is een overzicht opgenomen van de investeringen die horen bij het betreffende programma. Paragrafen De paragrafen gaan in op financiële en bedrijfsmatige onderwerpen die meerdere programma s raken. Alle paragrafen hebben een verplicht karakter. Financiële begroting Dit onderdeel bevat een uiteenzetting van de financiële positie van de gemeente Gouda, met onder andere de geprognosticeerde balans in meerjarenperspectief en ook de meerjarige ontwikkeling van het EMU-saldo. Tevens is het meerjarig overzicht van baten en lasten opgenomen. Ook de investeringsplanning en een overzicht van de reserves en voorzieningen worden gepresenteerd. De meeste overzichten in dit onderdeel zijn wettelijk voorgeschreven. Besluit en bijlagen De begroting wordt gecompleteerd met het voorgestelde raadsbesluit en enkele bijlagen, waaronder het nieuwe overzicht van baten en lasten per taakveld. Programmabegroting

6 6 Programmabegroting

7 2. op hoofdlijnen 2.1 Sluitende meerjarenbegroting Voor u ligt een meerjarenbegroting die structureel en reëel sluitend is en waarin de effecten van de eerder aan de raad aangeboden Kadernota financieel zijn verwerkt. Dit is conform de uitgangspunten in het actieprogramma van de recent tot stand gekomen zakencoalitie. Met voorliggende begroting voorziet het college onder andere in: mogelijkheden voor lastenverlichting, onder meer via een verlaging van de OZB in 217 en via een reductie van de eigen bijdrage in het sociale domein; extra sociale huurwoningen in Middenwillens; middelen voor renovatie voor de Goudse Waarden; de vermindering van leegstand door transformatie van een kantoorpand in de Agnietenstraat naar woningbouw; het versterken van de aanpak van acquisitie richting bedrijven; budget voor verzoeken van buurtbewoners tijdens veiligheidsavonden. Kort samengevat zet het college met voorliggende programmabegroting in op innovatieve en toekomstgerichte investeringen in de stad in combinatie met een solide en voorzichtig financieel beleid. 2.2 Traject totstandkoming Het traject van de totstandkoming van de begroting is dit jaar anders verlopen dan gebruikelijk. De voorbereidingen zijn gestart in de periode dat er tijdelijk geen voltallig college was in Gouda. Reden om aanvankelijk uit te gaan van het principe van een technische begroting: een document dat voldoet aan alle verplichtingen die wettelijk van toepassing zijn, waarin de technische mutaties uit de mei- en septembercirculaire zijn verwerkt en waarbij het bestaande beleid (d.w.z. waar eerder in de raad al toe is besloten) als uitgangspunt is genomen. Dit principe is echter bijgesteld nadat op 5 oktober een nieuw college is benoemd en de raad in meerderheid steun heeft uitgesproken voor de kaders, zoals benoemd in het actieprogramma. Dat vormde aanleiding om ook de effecten van de eerder genoemde Kadernota financieel te verwerken in voorliggende begroting. Voor een tekstuele toelichting op deze financiële mutaties wordt verwezen naar de Kadernota , die als achtergronddocument is toegevoegd. Vanuit pragmatische overwegingen (met name een tijdige aanlevering bij raad en provincie) is ervoor gekozen deze teksten niet te integreren in de hierna volgende programma s en paragrafen, en evenmin om ze te actualiseren. Overigens is op een beperkt aantal onderdelen ervoor gekozen punten uit de oorspronkelijke Kadernota een plek te geven e in de 2 begrotingswijziging : realiseren ambities uit coalitieakkoord, Kadernota en actieprogramma 217 is het laatste volledige kalenderjaar in deze bestuursperiode. Dat betekent dat het college met veel energie en daadkracht gaat werken aan de uitvoering van beleid waartoe eerder al is besloten, zoals de aanpak van woninginbraken, de implementatie van de vergroeningsagenda, de inkoop van zorg, de uitvoering van de woonvisie en het verder digitaliseren van parkeren. Tegelijkertijd wordt nog een reeks nieuwe activiteiten in gang gezet op grond van de Kadernota en het actieprogramma. Zo zet het college onder meer in op een project kracht van de samenleving en agendering van het thema integratie, op een verdere versterking van de veiligheidsaanpak, de transformatie van de zorg - onder meer door het vernieuwen van de bekostigingsystematiek en het verbreden en integraler maken van de toegang -, het evalueren van het prostitutiebeleid en het met voorrang invoeren van een stadspas. Ook is het college voornemens om het gebied vanaf het Huis van de Stad tot aan het Hamstergat een ruimere bestemming te geven, om meer huurwoningen voor middeninkomens te realiseren en om concrete (extra) duurzaamheidsambities voor Westergouwe te formuleren. Deze en andere onderwerpen uit het actieprogramma worden nog nader uitgewerkt. Daarbij geldt - conform de overeengekomen financiële spelregels - dat lasten voortvloeiend uit het actieprogramma in beginsel binnen de exploitatie worden opgevangen. 2.4 Voorbereiding op Omgevingswet Een belangrijk aandachtspunt in de periode is de voorbereiding voor de invoering van de Omgevingswet. De beoogde ingangsdatum van deze wet is inmiddels uitgesteld tot 219. De nieuwe wet brengt een omvangrijke operatie met zich mee voor gemeenten en raakt alle domeinen binnen de leefomgeving. Een belangrijk onderdeel is dat elke gemeente een omgevingsvisie en omgevingsplan moet hebben. Deze vervangen de huidige structuurvisie, bestemmingsplannen en andere gemeentelijke regelgeving voor de fysieke leefomgeving. Programmabegroting

8 Punt van zorg is dat de Rijksoverheid niet heeft voorzien in uitvoeringsbudget ten behoeve van een voorbereiding door gemeenten. Vooralsnog is de insteek om dit binnen bestaande middelen op te vangen, maar mogelijk vraagt dit op een later moment om een budgettaire aanpassing. 2.5 Financieel meerjarenperspectief e Als vertrekpunt voor het financieel meerjarenperspectief is de 1 begrotingswijziging 216 genomen. Voor de periode zijn deze cijfers geactualiseerd, onder meer op grond van de mei- en septembercirculaires. Deze circulaires laten tegenstrijdige ontwikkelingen zien: een bevestiging van de onvoorspelbare en grillige bewegingen in het Gemeentefonds. Waar de meicirculaire nog forse tegenvallers bevatte voor alle gemeenten, is de onlangs verschenen septembercirculaire juist gunstig uitgevallen. Dit komt met name doordat het Rijk voornemens is méér uitgaven te doen en het Gemeentefonds (conform de systematiek van trap-op-trap-af ) mee beweegt. e Tevens zijn de financiële effecten van de Kadernota verwerkt, voor zover nog niet meegenomen in de 2 begrotingswijziging 216. Per saldo levert dat het volgende meerjarenperspectief op: bedragen x 1. e Meerjarenperspectief na 1 begrotingswijziging 216 Mutaties van het meerjarenperspectief: Meicirculaire 216 College- en raadsbesluiten Effecten eerste acht maanden 216 Wijzigingen BBV Septembercirculaire 216 Kadernota Meerjarenperspectief programmabegroting Het begrotingsjaar 217 laat in bovenstaande tabel een positief exploitatieresultaat zien, begroot op Daarbij hoort overigens een winstwaarschuwing. De praktijk uit de afgelopen jaren heeft namelijk uitgewezen dat de meicirculaire vaak tegenvalt. Dat risico blijft ook in 217 onverminderd gelden. Indien zich dat voordoet, is de marge mogelijk zelfs krap. Voor de jaren daarna zijn de cijfers met minstens zoveel onzekerheid omgeven. Zeker vanwege het feit dat in 217 de landelijke verkiezingen plaatsvinden en op dit moment geen enkele inschatting is te maken van hoe de nieuwe kabinetsformatie meerjarig uitpakt voor de gemeentelijke budgetten. 2.6 Lager budget sociaal domein Hoewel de septembercirculaire per saldo goed nieuws bevat voor gemeenten, zijn er ook kortingen in verwerkt voor het sociaal domein. Deels zijn dat bekende kortingen die al in eerdere circulaires zijn aangekondigd en doorwerken in de periode Voor Gouda is dat vooral zichtbaar in de reductie van de beschikbare budgetten voor de jeugdzorg (van ongeveer 23 miljoen naar 16 miljoen). Nieuw in deze septembercirculaire is een korting als gevolg van een akkoord dat Rijk en VNG op 24 augustus jl. hebben gesloten over een neerwaartse bijstelling van de budgetten voor jeugd en begeleiding; in ruil daarvoor nemen de budgetten voor de Wet Langdurige Zorg toe, maar dit verloopt via de zorgverzekeraars. Per saldo gaat het om een verlaging van (macro) 227 miljoen. De lagere vergoedingen vanuit het sociaal domein worden in de Goudse begroting budgetneutraal verwerkt: baten en lasten dalen evenredig. Hier hoort een kanttekening: dit is alleen haalbaar onder voorwaarde van een succesvolle transformatie in het sociaal domein, hetgeen nog een hele opgave is voor alle betrokken ketenpartners. 2.7 Regionale samenwerking De gemeente Gouda zit in verschillende regionale samenwerkingsverbanden, onder andere binnen de regio MiddenHolland. Deze samenwerking wordt in 217 onverminderd voortgezet. Leidend daarbij is de in 216 vastgestelde Strategische Agenda, gericht op de volgende vijf speerpunten: economie, onderwijs en arbeidsmarkt: hierbij wordt o.a. ingezet op een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt en op het bereiken van een top 5 plek van logistieke hotspots in Nederland binnen 3 jaar; ruimte en wonen: vanuit de wens een aantrekkelijk woon- en leefklimaat te bieden staan een passend, divers en duurzaam woonaanbod op de agenda, net als het fungeren als proeftuin voor innovatieve oplossingen als het gaat om de bodemproblematiek; verkeer en vervoer: een effectievere infrastructuur moet de regio nog beter bereikbaar maken, o.a. door de verbreding van de A2 en de volledige aansluiting van de N11 op de A12; sociaal domein: onder de noemer zorgzaam en verbonden zet de regio Midden-Holland in op o.a. het ontwikkelen van een ondersteuningsaanbod voor kwetsbare inwoners en het stimuleren van burgerinitiatieven in het zorgdomein; 8 Programmabegroting

9 natuur, water en recreatie: doelstelling is om meer bezoekers en toeristen naar de regio Midden-Holland te trekken, onder meer door de uitbreiding van recreatieve routestructuren en een betere benutting van kansen voor waterrecreatie. Ook krijgt de samenwerking in het Groene Hart een impuls met een (in 216 nog af te sluiten) convenant met Alphen aan den Rijn, regio Midden-Holland, Woerden en de provincie Zuid-Holland, gericht op onder andere bereikbaarheid, bodemdaling, wonen en energie en met een koppeling naar de eerder genoemde Strategische Agenda van de regio Midden-Holland. De provincie Zuid-Holland is voornemens hier ook middelen voor beschikbaar te stellen. Andere trajecten rondom regionale samenwerking die in 217 prominent op de agenda staan zijn o.a. de toekomstdiscussie rondom het Netwerk Sociaal Domein Midden-Holland (NSDMH), alsmede de toekomstige organisatie van Promen. 2.8 BBV-wijzigingen Gemeenten zijn verplicht de mutaties als gevolg van de vernieuwing van het Besluit en Verantwoording provincies en gemeenten te verwerken in de programmabegroting Dat is in voorliggend document gebeurd. De wijzigingen hebben, zoals in 216 in de raad is toegelicht, met name tot doel het vergroten van het inzicht in de financiële positie van een gemeente en het vergroten van de vergelijkbaarheid tussen gemeenten. In de begroting is dat onder meer zichtbaar op de volgende punten: Uniforme taakvelden: tot en met 216 werkte het Rijk met Informatie voor derden (IV3). Gemeenten waren op grond daarvan verplicht om de zogenaamde functionele indeling van de begroting bij het CBS aan te leveren, informatie die niet beschikbaar was voor gemeenteraden. Vanaf 217 is dat anders. Gemeenten zijn verplicht taakvelden te hanteren die onderdeel vormen van de begroting; in de bijlagen is dit opgenomen. Beleidsindicatoren: met ingang van 217 zijn gemeenten verplicht een set van 39 beleidsindicatoren op te nemen in hun programmabegroting. Deze zijn tevens te vinden via Verbonden partijen: gemeenten zijn verplicht om in de begroting een betere koppeling aan te brengen tussen de inspanningen en resultaten van verbonden partijen en de eigen beleidsterreinen. Om die reden is de informatie over verbonden partijen op een andere wijze ingedeeld en gepresenteerd in de programmabegroting. Overhead: gemeenten zijn verplicht om de overhead afzonderlijk te presenteren conform een landelijk vastgestelde definitie. Investeringen met maatschappelijk nut activeren: voorheen was het mogelijk een ander regime te hanteren voor investeringen met maatschappelijk nut, maar met ingang van 217 moeten alle investeringen met maatschappelijk nut worden geactiveerd. EMU-saldo: vanaf 217 moet het EMU-saldo meerjarig worden weergegeven en dient een geprognosticeerde balans te worden opgenomen in de begroting. Op die manier ontstaat er meer inzicht voor de raad in de ontwikkeling van investeringen, het aanwenden van reserves en voorzieningen en de financieringsbehoefte. Rentetoerekening: vanaf 217 geldt een voorgeschreven berekeningswijze van de omslagrente. De omslagrente wordt hierdoor in Gouda verlaagd van 4% naar 3%. De financiële gevolgen hiervan zijn vertaald in de begroting en komen tot uiting in verschillende programma s. Meer informatie is te vinden in de paragraaf financiering. Meer informatie over de BBV-wijzigingen is te vinden op de website van de commissie BBV: thema/vernieuwing-bbv/ 2.9 Ontwikkeling weerstandsvermogen Met de jaarrekening 215 is het weerstandsvermogen van de gemeente Gouda op peil gebracht. De komende jaren wordt een verdere toename van de reserves en daarmee van de weerstandscapaciteit geraamd. Het is niet uitgesloten dat tegelijkertijd deels een beroep op diezelfde reserves moet worden gedaan, voor het opvangen van incidentele tekorten of andere onvoorziene lasten. Met name in het sociaal domein moet rekening worden gehouden met financiële risico s, bijvoorbeeld vanwege een oplopend aantal uitkeringsgerechtigden of mogelijke budgetoverschrijdingen in de jeugzorg. Ook de toekomstige lasten voor Promen zijn nog met onzekerheid omgeven. Per eind december 216 wordt het weerstandsvermogen geprognosticeerd op 24,7 miljoen. Becijferd is dat er per diezelfde datum 19,6 miljoen nodig is aan weerstandsvermogen. Dat betekent dat de ratio tussen beschikbaar en benodigd weerstandsvermogen bij aanvang van het begrotingsjaar 217 1,3 bedraagt en voldoet aan de normen, zoals overeengekomen in het actieprogramma ( 1). Ook aan het einde van het begrotingsjaar 217 wordt deze ratio op groter dan één geraamd. Programmabegroting

10 2.1 Ontwikkeling schuldpositie In het eerder genoemde actieprogramma is ook expliciet aandacht voor de schuldpositie van de gemeente Gouda. Het college acht het wenselijk om de dalende tendens, die eerder is ingezet, vast te houden. Met de afspraken in voorliggende programmabegroting wordt het nieuwe schuldplafond van 33 miljoen ruimschoots gerespecteerd: per eind december 217 wordt de omvang van de langlopende leningen geraamd op 289 miljoen. In de paragraaf Financiering is tevens de meerjarige ontwikkeling in de schuldpositie weergegeven. Daaruit blijkt dat bij ongewijzigd beleid de schuldratio in de periode voldoet aan de door de VNG uitgebracht norm Gouda 22 Het traject Gouda 22, gericht op een toekomstbestendige ambtelijke organisatie, wordt in 217 voortgezet. Uitgangspunten hiervoor zijn: voor en met de stad, wendbaar en de goede dingen doen. Onder deze noemer worden in 217 diverse activiteiten in gang gezet, gericht op o.a.: een andere en meer integrale werkwijze, uitgaande van innoveren, experimenteren en leren in samenwerking met inwoners waar dat kan; onderdeel daarvan vormt ook het aan de slag gaan met de opbrengst van de proeftuinen uit 216 in de rest van de organisatie; een meer evenwichtige samenstelling van het personeelsbestand door o.a. een traineeprogramma; het stevig inzetten op persoonlijke en professionele ontwikkeling via o.a. stages of uitwisselingen Tot slot De opgave voor 217 is ambitieus. Het college gaat zich hier met veel energie voor inzetten en ziet uit naar een succesvol jaar, voor en met inwoners in Gouda en alle andere samenwerkingspartners in stad en regio. 1 Programmabegroting

11 3. Beleidsbegroting: programma's 3.1 Economie, cultuur en stadsmarketing Programmabegroting

12 3.1.1 Wat wil Gouda bereiken? De doelen die Gouda binnen de programma s nastreeft zijn af te lezen uit de zogenaamde doelenboom die aan het begin van elk programma is opgenomen Beleidsindicatoren Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s in de begroting de maatschappelijke effecten die met de verschillende programma s worden beoogd toe te lichten aan de hand van een voorgeschreven set beleidsindicatoren. Nr. 1 Indicator Vestigingen 2 Banen Netto arbeidsparticipatie Bruto gemeentelijk product (verwacht/ gemeten) Functiemenging Nr Indicator Vestigingen Banen Netto arbeidsparticipatie 4 Bruto gemeentelijk product (verwacht/ gemeten) 5 Functiemenging Meeteenheid per 1. inwoners jaar per 1. inwoners jaar % index % Periode 215 GoudaNederland Bron 62,9 122,4 LISA ,2 721,7 LISA , ,4 CBS 1 Atlas voor Gemeenten ,5 51,3 LISA Toelichting Het aantal vestigingen van bedrijven, per 1. inwoners in de leeftijd van jaar. Het aantal banen, per 1. inwoners in de leeftijd van jaar. Het percentage van de werkzame beroepsbevolking ten opzichte van de beroepsbevolking. Bruto gemeentelijk product (BGP) is het product van de toegevoegde waarde per baan en het aantal banen in een gemeente. De verhoudingswaarde tussen verwacht BGP en gemeten BGP geeft aan of er boven verwachting (<1) of beneden verwachting (>1) wordt gescoord. De functiemengingsindex (FMI) weerspiegelt de verhouding tussen banen en woningen, en varieert tussen (alleen wonen) en 1 (alleen werken). Bij een waarde van 5 zijn er evenveel woningen als banen Wat gaat de gemeente daarvoor doen? Economie De Uitvoering van het Actieprogramma Economie moet leiden tot een stad met een aantrekkelijk vestigingsklimaat: (nog) meer vitaliteit, een vernieuwende economie en voldoende werkgelegenheid. Dit actieprogramma is begin 214 ondertekend door GBC, SOG, RHID en VNO-NCW (samenwerkend als 'Gouda Onderneemt!'). Voor 216 en 217 zijn in onderling overleg nieuwe speerpunten benoemd, met meer aandacht voor acquisitie, publiek-private samenwerking, de aanpak van leegstand en de verbetering van de aansluiting van onderwijs op de arbeidsmarkt. De levendigheid van de binnenstad krijgt een impuls door het combineren van functies zoals wonen boven winkels en het stimuleren van nieuwe concepten (detailhandel en horeca). Andere voorbeelden zijn het bieden van ruimte aan pilots (o.a. fietsparkeren en uitstallingen) en het verder tegengaan van leegstand. Minder leegstand vastgoed bedrijventerreinen en binnenstad Samen met eigenaren en gebruikers voert de gemeente een offensief om leegstand terug te dringen van zowel vastgoed op bedrijventerreinen als vastgoed in de binnenstad. Voor Goudse Poort werken eigenaren, gebruikers, parkmanagement, gemeente en provincie samen om te komen tot een toekomstbestendige, duurzame ontwikkeling waarbij leegstand wordt teruggedrongen en werkgelegenheid gestimuleerd. Voor de Harderwijkweg is een nieuw bestemmingsplan vastgesteld om het gebied door middel van sloop en herbouw te transformeren naar een horecabestemming. Voor de leegstand in de binnenstad zet de gemeente vooral in op de pand-voor-pand benadering. Per pand kijkt de gemeente samen met de eigenaar wat de mogelijkheden zijn, bijvoorbeeld voor aanpassingen of herbestemming. Ook onderzoekt de gemeente de juridische mogelijkheden die er zijn om langdurige leegstand tegen te gaan. Voor de acquisitie van bedrijven voor de binnenstad maakt de gemeente gebruik van het vorig jaar ontwikkelde Gouda-Magazine. Meer bedrijven en instellingen vestigen zich in Gouda Het blijft belangrijk om warme contacten met de reeds gevestigde bedrijven in de stad (accountmanagement) te onderhouden en door middel van acquisitie het vestigingsaanbod in Gouda uit te dragen. Het huidige intensieve accountmanagement, met een hoge frequentie aan bedrijfsbezoeken, wordt dan ook gehandhaafd. Bij deze bedrijfsbezoeken krijgt de gemeente feedback op haar functioneren. Aandachtspunten liggen met name op het terrein van vergunningen, verkeer en onderwijs. Concrete vragen worden actief opgevolgd en komen terug bij het opstellen van nieuwe beleidskaders zoals het mobiliteitsplan en het realiseren van een betere aansluiting tussen onderwijs-arbeidsmarkt. 12 Programmabegroting

13 Actieve inzet op acquisitie is gekoppeld aan de aanpak van leegstand en richt zich daarom met name op kantoorgebruikers en detailhandel. Daartoe legt de gemeente contact met ICT-bedrijven uit de regio Den Haag/Rotterdam/Utrecht. Er worden -bij Gouda passende- winkelketens actief benaderd. Communicatie over het vestigingsklimaat in Gouda, op basis van het vorig jaar ontwikkelde digitale bidbook (Gouda Aanbod), en het online Gouda-Magazine maken hier deel van uit. Stimuleren en faciliteren van innovatie en kennismanagement De samenwerking tussen ondernemers uit Gouda en de regio op het terrein van innovatie en kennismanagement gebeurt binnen het zogenaamde Innovatieplatform. Dit platform richt zich op de sectoren High Tech en ICT. Doordat bedrijven bij elkaar op bezoek gaan leren ze elkaar beter kennen en komen nieuwe samenwerkingsrelaties tot stand. Daarnaast is de human capital agenda van belang. Hierbij staat de zorg voor voldoende en goed gekwalificeerd personeel centraal. De gemeentelijke inspanningen voor een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt zijn daarom met name ook gefocust op de technische sector. Het streven is om de leden van het Innovatieplatform nog sterker te betrekken bij het Centrum voor Innovatief Vakmanschap (CIV), Smart Technology en het Techniekpunt Gouda. Er zijn verkenningen gestart om het Innovatieplatform te verbreden en om concrete samenwerking met andere sectoren (zoals de zorg) tot stand te brengen. Betere aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt De samenwerking met onderwijs en ondernemers komt tot stand door instelling van een cluster Onderwijs, als één van de clusters deel uitmakend van Gouda Onderneemt. In 217 krijgt het cluster onderwijs verder vorm en inhoud. Dit cluster geeft tevens sturing aan het actieplan onderwijs-arbeidsmarkt wat in samenspraak met het bedrijfsleven, het onderwijs en de gemeente is opgesteld. Aanbevelingen van de werkconferentie uit 215 worden hierin uitgewerkt. Op 16 juni 215 is een subsidie toegekend aan het CIV (Centrum voor Innovatief Vakmanschap) Smart technology. Dit is een samenwerkingsverband tussen het ID college, het Da Vinci college, bedrijven, koepelorganisaties en overheden (gemeenten Gouda, Zoetermeer, Alphen a/d Rijn en Woerden). In september 216 start de opleiding in Gouda en Zoetermeer. In de tweede helft van 216 en in 217 zal de focus vooral liggen op het verder concretiseren van de opleiding, borging van de samenwerking met het bedrijfsleven en het realiseren van satellietlabs. Dit zijn werkplaatsen bij bedrijven waar de jongeren werken aan concrete opdrachten met de nieuwste middelen. Deze worden in samenwerking met het bedrijfsleven opgezet. De gemeente Gouda heeft zich ook aangemeld als satellietlab voor de opleiding. In 217 draait het Techniekpunt Gouda volop. Samenwerking tussen scholen (in eerste instantie primair onderwijs) en bedrijfsleven staat hierbij centraal. Het doel is kinderen te interesseren voor techniek zodat meer kinderen kiezen voor een technische opleiding. Daarnaast zal het Techniekpunt Gouda de basisscholen ondersteunen bij de invoering van het vak Wetenschap en technologie. De activiteit "Kom binnen bij bedrijven" is succesvol en wordt in 217 voortgezet. In 216 heeft voor de eerste keer "Kom binnen bij bedrijven" plaatsgevonden. Ook hierbij is het doel om werkzoekenden, stagiaires en jongeren die een leerwerkplek zoeken te matchen. De jaarlijkse bedrijvendag wordt hieraan gekoppeld. Aantrekkelijker vestigingsklimaat De bovengenoemde activiteiten moeten leiden tot een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Daarnaast organiseert de gemeente samen met GO! andere activiteiten, zoals in het najaar van 217 een gecombineerde manifestatie voor starters en jonge ondernemers, de verkiezing ondernemersprijs Midden-Holland en de organisatie van de jaarlijkse Bedrijvendag (gezamenlijk met "Kom binnen bij bedrijven"). Een aantrekkelijke binnenstad is essentieel voor een bruisend Gouda. De pilot Uitstallingen die in 215 gestart is, wordt momenteel verwerkt in definitief beleid. De uitstraling van de Markt blijft een belangrijk aandachtspunt. Ondernemers die in de binnenstad een nieuwe vestiging willen openen worden door de gemeente op een klantvriendelijke manier ontvangen en waar nodig geholpen met het aanvragen van vergunningen. De gemeente wil het proces zoveel mogelijk faciliteren om daadwerkelijke vestiging van nieuwe ondernemers in de binnenstad mogelijk te maken. Voor ondernemers die willen investeren in de stad door middel van bouwinitiatieven wordt de zogenaamde Rode loper-aanpak gehanteerd zoals ook toegepast bij de herontwikkeling Harderwijkweg en Vosko. Cultuur Culturele voorzieningen stimuleren een actieve deelname aan kunst en cultuur en bieden de mogelijkheid voor burgers om zich te ontwikkelen. Het zijn belangrijke ontmoetingsplaatsen in de stad, die zorgen voor dynamiek en bijdragen aan een positief beeld van Gouda. Een breed aanbod aan culturele activiteiten, in combinatie met een historische binnenstad, draagt bij aan een goed leefklimaat en maakt de stad aantrekkelijk voor bezoekers en nieuwe bewoners. Actieve deelname aan culturele activiteiten Gouda kent een rijk cultureel klimaat. De culturele organisaties hebben zich de afgelopen jaren vernieuwd en hebben zichzelf met succes op de kaart gezet. De Chocoladefabriek kent veel enthousiaste bezoekers. De Goudse bibliotheek is zelfs uitgeroepen tot de beste bibliotheek van Nederland. Cultuurhuis Garenspinnerij heeft zich ontwikkeld tot hét centrum voor cultuureducatie en amateurkunst in Gouda en omgeving. Programmabegroting

14 Museum Gouda is een aantrekkelijk stadsmuseum en heeft een succesvol Erasmusjaar achter de rug. En ook met de schouwburg en de bioscoop blijft er in Gouda een rijk aanbod voor de beleving van en deelname aan cultuur. In 217 worden de bestaande subsidies aan culturele instellingen voortgezet waardoor het brede culturele aanbod gewaarborgd blijft. Ook de bijdrage voor de kinderbibliotheken wordt gecontinueerd. Cultureel ondernemerschap Doordat de afgelopen jaren is gewerkt aan de (her)huisvesting van de culturele instellingen, zijn goede randvoorwaarden gecreëerd voor de uitbouw van hun ondernemerschap. De culturele instellingen hebben daarbij een veranderingsproces van formaat doorgemaakt, tegen de achtergrond van forse bezuinigingen. In 216 zijn de laatste bezuinigingen gerealiseerd. Tegelijkertijd hebben enkele gesubsidieerde organisaties zorgen geuit over hun financiële positie. De raad heeft besloten om voor 216 eenmalig 3. extra budget beschikbaar te stellen. Aan de hand van een nieuwe cultuurnota zal op een later moment besluitvorming plaatsvinden over het financiële kader voor cultuur en over structurele oplossingen, waarbij in eerste instantie gekeken wordt naar de opties die de instellingen zelf kunnen inzetten. Afgelopen jaar is met verschillende partijen in de stad gesproken over de oprichting van een cultuur- en erfgoedfonds, dat in het teken zou moeten komen te staan van de viering van 75 jaar Gouda. Al in de aanloop naar 222 zou een dergelijk publiek-privaat fonds publieksprojecten kunnen gaan ondersteunen die aandacht besteden aan het verleden, het heden en de toekomst van de stad. Dit ter versterking van het historisch besef en de saamhorigheid, en ter stimulering van innovatie en verdere samenwerking in Gouda. Gezonde toekomst voor het Goudse erfgoed De Erfgoedvisie 213 richt zich nadrukkelijk op de ontwikkeling van het erfgoed, waarbij leegstand en herbestemmen van monumenten in steeds sterkere mate onze aandacht vragen. Leegstand is slecht voor het behoud van monumenten en andere historisch waardevolle gebouwen. Ze moeten bruikbaar zijn en een eigentijdse functie hebben in de samenleving. Maar herbestemming is ook maatwerk. De uitdaging daarin is niet alleen om gebouwen bruikbaar te maken voor de toekomst, maar om tegelijkertijd de cultuurhistorische waarden te behouden. De focus ligt op de herontwikkeling van het gemeentelijke complex aan de Spieringstraat/Groeneweg. Ook erfgoed in de vorm van objecten als kerken, fabrieken en scholen in eigendom van particulieren bepalen het historische stadsbeeld. De herbestemming van deze objecten vraagt ook in 217 bijzondere aandacht en expertise. Het Goudse erfgoed speelt ook een belangrijke rol in de stadsmarketing. Vele lokale organisaties vertellen niet alleen op eigen wijze het verhaal van de stad, maar werken ook samen binnen het Historisch Platform Gouda. Zij brengen met allerlei initiatieven het Goudse erfgoed, zowel materieel als immaterieel, onder de aandacht en organiseren de cursus Goudologie, wat de betrokkenheid van de burger bij de stad vergroot. De ligging aan twee rivieren en het daarmee verweven watersysteem spelen een centrale en verbindende rol in zowel de lokale als regionale samenhang. Daarom wordt in 217 veel aandacht besteed aan regionale samenwerking op de gebieden van erfgoed, natuur en recreatie. Daarbij wordt de betekenis van Gouda als historisch hart in het Groene Hart breed uitgedragen, de historische band met de omliggende gebieden onderstreept en de onderlinge samenhang versterkt. Dit gebeurt via de erfgoedtafel van de Oude Hollandse Waterlinie en het project Waterrecreatie en Erfgoed Hollandsche IJssel. Stadsmarketing Stadsmarketing is gericht op het bevorderen van de economische vitaliteit van Gouda door de binnenstad levendiger en aantrekkelijker te maken voor bedrijven, bewoners en bezoekers. Hier heeft heel Gouda baat bij. Om die reden zijn extra middelen vrij gemaakt voor stadsmarketing, toerisme en evenementen. De inkomsten uit toeristenbelasting komen direct ten goede aan activiteiten op het gebied van stadsmarketing, toerisme en evenementen. Met het oog op 'Gouda 75 jaar stadsrechten' moet de gemeente zich beraden over de invulling van stadsmarketing de komende jaren. Meer bezoekers die meer besteden De toeristische promotie is gericht op de groei van binnen- en buitenlandse bezoekers aan Gouda. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met toeristische partners en ondernemers. Het vergroten van het bezoekersaantal draagt bij aan een aantrekkelijke, levendige en economisch sterke binnenstad. In 216 is samen met de toeristische partners in de stad met succes hard gewerkt aan het verder uitbouwen van (inter)nationale contacten en professionalisering van de toeristische promotie van Gouda. Ook de zakelijke markt is in 216 gezamenlijk opgepakt als doelgroep door mogelijkheden voor meetings, congressen en zakelijke reizen beter te gaan benutten. Doel is meer zakelijke bezoekers naar Gouda te halen en daarbij meer bestedingen te genereren. In 217 blijft dit een belangrijk speerpunt. Evenementen blijven ook een belangrijk middel om Gouda te profileren. De gemeente subsidieert de 7 Sterevenementen: Goudse Hofstedendagen, Gouda bij Kunstlicht, Kaarsjesavond, Houtmansplantsoenconcerten, Gouda Waterstad, Keramiekdagen en de Kaasmarkt. 14 Programmabegroting

15 Gouda is een goede uitvalsbasis voor activiteiten in het Groene Hart. Samen met andere gemeenten in het Groene Hart vinden promotionele activiteiten plaats. Er wordt gewerkt aan gezamenlijke promotie op het gebied van kaas, samen met het Nederlands Bureau voor Toerisme. Ook binnen Regio Midden-Holland, de nieuwe regio, hebben recreatie en toerisme een plek gekregen. Indicatoren Voor het monitoren van de doelstellingen van dit programma worden de volgende indicatoren gebruikt: Omschrijving indicator Aantal banen Aantal bedrijfsvestigingen Leegstand kantoren Leegstand winkels Aantal bezoekers Bestedingen bezoekers Bezoekers gesubsidieerde instellingen Streefwaarde (indien van toepassing) Evt. (toelichting op) actuele cijfers Stijgende trend vanaf 216 Aantrekken minimaal 1 groter bedrijf per jaar Dalende trend vanaf 216 Dalende trend vanaf Miljoen bezoekers vanaf 217 Stijgende trend vanaf 21 Stijgende trend vanaf Verbonden partijen Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s van de begroting de bijdrage van verbonden partijen aan de te realiseren beleidsdoelstellingen te vermelden. Verbonden partijen Doel Natuur en recreatieschap Groenalliantie De Groenalliantie behartigt de bovengemeentelijke belangen van het beheer en de ontwikkeling Midden-Holland van groengebieden. Het behoud en de versterking van de groen- en recreatieve verbindingen, de landschappelijke kwaliteiten van en de biodiversiteit binnen de groengebieden, alsmede de bevoordeling van de leefbaarheid en de toeristische aantrekkingskracht maken er onderdeel van uit. Streekarchief Midden- Holland Het Streekarchief Midden Holland bewaart conform de Archiefwet de archieven van de besturen en ambtelijke instellingen van de deelnemende gemeenten en de ISMH. Bedrijvenschap Regio Gouda Het Bedrijvenschap regio Gouda ontwikkelt in opdracht van de gemeenten Gouda, Waddinxveen en Zuidplas, het regionale bedrijventerrein Gouwe Park van 45 ha. Natuur en recreatieschap Groenalliantie Midden-Holland Voor bedrijven is een prettige woon-en leefomgeving voor medewerkers een aspect dat een rol speelt bij de keuze voor een vestigingsplaats. Gouda kan met haar historische binnenstad én haar aantrekkelijke omgeving met gevarieerde recreatieve mogelijkheden een prima vestigingsplaats bieden. Gouda heeft binnen haar stadsgrenzen beperkte groene recreatieve gebieden. De recreatiegebieden van de Groenalliantie zijn daarom van belang voor dit aspect Om aan deze doelstellingen beter tegemoet te komen worden de recreatiegebieden doorontwikkeld voor wat betreft hun inrichting en waarbij op verschillende doelgroepen wordt ingespeeld: van passieve naar actieve recreatie, van verblijven naar beleven en gebruiken (creatief, sportief, ontdekkend, luxe genietend, natuur genietend, familieverband e.d.). Bedrijvenschap Regio Gouda Het Bedrijvenschap Regio Gouda is een zelfstandige organisatie waarin de gemeenten Gouda, Waddinxveen en Zuidplas op gelijkwaardige basis samenwerken. Het bedrijvenschap ontwikkelt het regionale bedrijventerrein Gouwe Park van 45 ha. Afhankelijk van de vraag naar de beschikbare kavels in fase 3 zal in 217 met het woonrijp maken van fase 3 worden aangevangen. De begroting voorziet in een geleidelijke uitgifte van alle gronden tot 218. Programmabegroting

16 Streekarchief Midden-Holland Het Streekarchief Midden-Holland (SAMH) bewaart conform de Archiefwet de archieven van de besturen en ambtelijke instellingen van de gemeenten Gouda, Krimpenerwaard, Krimpen aan de IJssel, Waddinxveen, Zuidplas en het Intergemeentelijk Samenwerkingsorgaan Midden-Holland. Nu het nieuwe depot is geopend, is er weer meer ruimte om archief over te dragen en door het SAMH te laten beheren en bewerken. Voor de gemeente Gouda gebeurt dit in het kader van het project Het Geheugen van Gouda. Het bouwvergunningenarchief is per 1 september 216 overgedragen. In 217 wordt het secretarie-archief opgeschoond, bewerkt en overgedragen aan de Streekarchiefdienst. Aansluitend worden volgende archiefdelen ter hand worden genomen. SAMH maakt met de deelnemende gemeenten afspraken over de jaarlijks te leveren bijdrage. Eén van de belangrijkste bijdragen is het opzetten van een zogenaamd e-depot, de digitale versie van het analoge, papieren archiefdepot. Dit edepot moet er voor zorgen dat digitale archieven op de juiste manier opgenomen en ontsloten kunnen worden Wat gaat het kosten? Overzicht exploitatie Programma 1 Economie en stadsmarketing Exploitatie (bedragen x 1.) Rekening Lasten PG Cultuur PG Economie PG Toerisme en recreatie Sub-totaal lasten 216 na wijziging Baten PG Cultuur PG Economie PG Toerisme en recreatie Sub-totaal baten Saldo van baten en lasten Dotaties aan reserves (lasten) Onttrekkingen aan reserves (baten) Resultaat Toelichting op de exploitatie Onder Economie is in de begroting 216 als baat de verkoopopbrengst van de panden bibliotheek Lekkenburg en muziekschool Westhaven opgenomen. Bij de lasten wordt het verschil ev. veroorzaakt door een daling van de dotatie aan de onderhoudsvoorzieningen en een daling van de kapitaallasten. Uit de 2e begrotingswijziging 216 zijn de volgende mutaties opgenomen (+ = nadeel, - = voordeel): Productgroep Cultuur Economie Toerisme en recreatie Maatregel Vernieuwing BBV (rente verschuiving) Vernieuwing BBV (rente verschuiving) Vernieuwing BBV (rente verschuiving) Totaal vernieuwing BBV Cultuur Cultuur Economie Overbrugging culturele instellingen: indexering 216 Overbrugging culturele instellingen: tijdelijke impuls Versterken economie Totaal mutaties kadernota Economie Economie Verkoop Vrouwevestesteeg 16 De Garenspinnerij zonnepanelen Totaal overige mutaties Vanaf de begroting 217 is het verplicht om de overheadkosten apart inzichtelijk te maken. Hiervoor is in programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien een nieuwe productgroep Overhead toegevoegd. Dit heeft als gevolg dat de lasten op de functionele programma's vanaf 217 ten opzichte van 216 lager zijn. En de lasten van programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien hoger. 16 Programmabegroting

17 3.2 Zorg (Wmo) Programmabegroting

18 3.2.1 Wat wil Gouda bereiken? In de beleidsnota Iedereen doet mee; met gebundelde krachten werken aan participatie, zelfredzaamheid en groei naar zelfstandigheid zijn de doelstellingen voor het sociaal domein geformuleerd. Deze omvatten de programma s 2. Zorg (Wmo), 3. Werk en Inkomen en 4. Jeugd, Onderwijs en Sport. De implementatie van de nieuwe taken en verantwoordelijkheden op grond van de decentralisaties in het sociaal domein vergt nog veel aandacht. In de transformatieperiode tot en met 218 wordt de tijd genomen om te leren van ervaringen in de uitvoering en iwordt ndien nodig het beleid bijgegesteld. De focus is gericht op een integrale aanpak van de minder zelfredzame huishoudens waar vaak sprake is van samenhangende problematiek op meerdere levensdomeinen Beleidsindicatoren Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s in de begroting de maatschappelijke effecten die met de verschillende programma s worden beoogd toe te lichten aan de hand van een voorgeschreven set beleidsindicatoren. Nr. 1 Indicator Wmo-cliënten met een maatwerkarrangement Meeteenheid per 1. inwoners Periode 215 Gouda Nederland Bron CBS Nr. 1 Indicator Wmo-cliënten met een maatwerkarrangement Toelichting Een maatwerkarrangement is een vorm van specialistische ondersteuning binnen het kader van de Wmo. Voor de Wmo gegevens geldt dat het referentiegemiddelde gebaseerd is op 18 deelnemende gemeenten. Om de ontwikkelingen binnen het Sociale Domein goed te kunnen volgen zijn verschillende monitoren opgezet. Voor de gemeenteraad is de monitor Beleid Sociaal Domein opgezet waarin de voortgang op de beleidsdoelstellingen uit de beleidsnota Sociaal Domein (Iedereen doet mee) wordt gevolgd. Deze beleidsmonitor wordt opgeleverd bij de P&C momenten. Daarnaast is er ook de monitor gebruik Sociaal Domein met kwartaalcijfers opgesteld met stuurinformatie voor het college. Deze monitor wordt ter informatie aan de raad gezonden. Daarnaast doet Gouda mee aan de landelijke monitor Sociaal Domein zodat op termijn goede benchmarkgegevens beschikbaar zullen zijn via Deze monitors worden verder doorontwikkeld in de transformatieperiode Wat gaat de gemeente daarvoor doen? De Goudse Adviesraad Sociaal Domein (GASD) en de Goudse Cliëntenraad (GCR) functioneren en werken onder leiding van één en dezelfde voorzitter aan hun verdere inrichting, netwerk en versterking. De Sociaal Teams Volwassenen en Sociaal Teams Jeugd zijn operationeel in de gebieden Noord, Oost en West Gouda. Er is een actieve samenwerking met de wijkverpleegkundige zodat het sociale en het gezondheidsdomein met elkaar verbonden worden. De specifieke rol van de sociaal makelaar in het Sociaal Team Volwassenen is ingevuld. Ook de verbinding tussen de Sociaal Teams Volwassenen en Werk en Inkomen is gelegd, waardoor intensief ingezet wordt op preventie van schulden en armoede. De onafhankelijke cliëntenondersteuning is geborgd in de Sociaal Teams. Na contact met het Sociaal Team of naar aanleiding van een melding bij het Goudse Wmo loket, brengt de gemeente samen met de betrokken inwoner de ervaren problemen op het gebied van het voeren van een huishouding, wonen en/of vervoer in beeld. Daarna wordt samen gezocht naar een oplossing. Voortvloeiend uit de beleidsnota Iedereen doet mee, de adviezen van de GASD/GCR en de ervaringen vanuit de uitvoering, wordt gewerkt aan een meer integrale uitvoering in het sociaal domein waarin het cliëntenperspectief centraal staat. Zo heeft de GASD/GCR onlangs een advies uitgebracht over een concept integrale verordening Wmo en Jeugd. Er zijn concrete uitvoeringsvraagstukken waarbij de eigen bijdrage problematiek en de huishoudelijke hulp toelage in het oog springen. Gezien de complexiteit van de transformatie is het niet geheel onverwacht dat er uitvoeringsvraagstukken zijn. Hierbij is snel gschakelen nodig om adequate oplossingen te vinden. 18 Programmabegroting

19 Gouda is centrumgemeente voor maatschappelijke zorg. Dit betekent dat de gemeente Gouda voor de regio MiddenHolland de financiële middelen ontvangt voor de aanpak huiselijk geweld, opvang en beschermd wonen en verantwoordelijk is voor de besteding daarvan. Het regionaal kader maatschappelijke zorg is voor besluitvorming aan de raad aangeboden. Hierin spreken gemeenten, zorginstellingen, cliëntenvertegenwoordigers en woningcorporaties met elkaar af om te zorgen voor een sluitende en integrale aanpak ten behoeve van alle inwoners in een kwetsbare positie in de regio. Daarbij is het uitgangspunt: zoveel mogelijk lokaal, maar regionaal waar nodig. De beweging Langer thuis wonen waarin iedereen geacht wordt zijn eigen thuissituatie te regelen, overstijgt het sociaal domein. Het gaat om wonen, zorg en leefomgeving. De gemeente is regisseur in een veld met een groeiende groep kwetsbare inwoners en afnemende financiële middelen. Een bewustwordingscampagne "langer thuis wonen" is in voorbereiding. De trap af beweging, het uitgaan van en het benutten van eigen kracht en mogelijkheden maakt dat het nodig is dat preventie, vroegsignalering, vrijwilligersbeleid en mantelzorgersbeleid op orde zijn. Waardering en extra steun voor vrijwilligers en mantelzorgers is essentieel. Organisaties kunnen een beroep doen op de subsidieregeling "Participatie in de buurt". Voor mantelzorgers is er de mantelzorgerpas, gericht op waardering en ondersteuning. De gemeente investeert in lokaal preventief gezondheidsbeleid zoals bedoeld in de Wet Publieke Gezondheid. Deze wet geeft gemeenten de taak preventief beleid op volksgezondheid te voeren. De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de collectieve preventietaken en zorgt voor continuïteit, samenhang en afstemming binnen de collectieve preventie en curatieve zorg. In 213 heeft de gemeenteraad het lokaal gezondheidsbeleid vastgesteld. Organisaties kunnen subsidie aanvragen op basis van de subsidieregeling "Gezondheidsbeleid" waar voor 217 aan een vernieuwingsslag gewerkt wordt Verbonden partijen Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s van de begroting de bijdrage van verbonden partijen aan de te realiseren beleidsdoelstellingen te vermelden. Verbonden partijen Regionale Dienst Openbare Gezondheidszorg Hollands Midden Doel De Regionale Dienst Openbare Gezondheidszorg Hollands Midden (RDOG HM) bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid en het welbevinden van de burgers in de regio Hollands Midden in zowel reguliere als crisisomstandigheden. Daarnaast probeert de RDOG HM de effecten van gezondheidsbedreigingen te beperken. Regionale Dienst Openbare Gezondheidsdienst Hollands Midden (RDOG HM) Sinds 1 januari 215 heeft de RDOG HM de sector Maatschappelijke Zorg en Veilig Thuis. De RDOG HM ondersteunt gemeenten in de ontwikkeling van beleid voor kwetsbare burgers (OGGZ beleid). Voorts voert de RDOG HM werkzaamheden uit voor Veilig Thuis (voorheen Advies en Meldpunt Kindermishandeling en Steunpunt Huiselijk geweld), het Meldpunt Zorg en Overlast, Basiszorg Kwetsbare Kinderen (BKK) en draagt zij bij aan het op gang brengen van de hulpverlening bij een huisverbod Wat gaat het kosten? Overzicht exploitatie Programma 2 Zorg (Wmo) Exploitatie (bedragen x 1.) Rekening Lasten PG Welzijn en zorg Sub-totaal lasten 216 na wijziging Baten PG Welzijn en zorg Sub-totaal baten Saldo van baten en lasten Dotaties aan reserves (lasten) Onttrekkingen aan reserves (baten) Resultaat Programmabegroting

20 Toelichting op de exploitatie Uit de 2e begrotingswijziging 216 zijn de volgende mutaties opgenomen (+ = nadeel, - = voordeel): Productgroep Welzijn en zorg Maatregel Vernieuwing BBV (rente verschuiving) Totaal vernieuwing BBV Welzijn en zorg Welzijn en zorg Mutaties meicirculaire Mutaties septembercirculaire Totaal overige mutaties Vanaf de begroting 217 is het verplicht om de overheadkosten apart inzichtelijk te maken. Hiervoor is in programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien een nieuwe productgroep Overhead toegevoegd. Dit heeft als gevolg dat de lasten op de functionele programma's vanaf 217 ten opzichte van 216 lager zijn. En de lasten van programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien hoger. 2 Programmabegroting

21 3.3 Werk en inkomen Programmabegroting

22 3.3.1 Wat wil Gouda bereiken? Het goed vormgeven van de nieuwe taken en verantwoordelijkheden vanuit de decentralisaties in het sociaal domein vergt ook in 217 en de jaren daarna veel aandacht. Gouda richt zich op een integrale aanpak van de minder zelfredzame huishoudens waar vaak sprake is van samenhangende problematiek op meerdere levensdomeinen. De Goudse doelstellingen voor het sociaal domein uit de beleidsnota Iedereen doet mee; met gebundelde krachten werken aan participatie, zelfredzaamheid en groei naar zelfstandigheid zijn programmaoverstijgend. De Participatienota geeft hierbinnen een nadere invulling aan het beleid voor de bestaande en nieuwe doelgroepen van de Participatiewet. Bij het programma Werk en Inkomen staat voorop dat iedereen die kan werken, werkt naar vermogen of actief voor de samenleving. En voor wie dat nodig heeft is een veilig vangnet beschikbaar. In de transformatieperiode tot en met 218 wordt de tijd genomen om te leren van ervaringen in de uitvoering van het participatiebeleid en de resultaten van de tussenevaluatie. Daarnaast zijn er mogelijkheden voor bijstelling van het participatiebeleid op basis van tussentijdse rapportages van het college Beleidsindicatoren Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s in de begroting de maatschappelijke effecten die met de verschillende programma s worden beoogd toe te lichten aan de hand van een voorgeschreven set beleidsindicatoren. Nr. 1 Indicator Bijstandsuitkeringen 2 Lopende re-integratievoorzieningen 3 4 % kinderen in uitkeringsgezin % werkloze jongeren Nr Indicator Bijstandsuitkeringen Lopende re-integratievoorzieningen % kinderen in uitkeringsgezin 4 % werkloze jongeren Meeteenheid Periode per 1. inwoners jaar en ouder per 1. inwoners jaar % 212 % 212 Gouda Nederland Bron 43,6 45,1 CBS 224,2 6,7 1,15 311,9 CBS 5,66 Verwey Jonker Instituut 1,21 Verwey Jonker Instituut Toelichting Het aantal personen met een bijstandsuitkering, per 1. inwoners. Het aantal reintegratievoorzieningen, per 1. inwoners in de leeftijd van jaar Het percentage kinderen tot 18 jaar dat in een gezin leeft dat van een bijstandsuitkering moet rondkomen. Het percentage werkeloze jongeren (16-22 jaar). Om de ontwikkelingen binnen het Sociale Domein goed te kunnen volgen zijn verschillende monitoren opgezet. Voor de gemeenteraad is de monitor Beleid Sociaal Domein opgezet waarin de voortgang op de beleidsdoelstellingen uit de beleidsnota Sociaal Domein (Iedereen doet mee) wordt gevolgd. Deze beleidsmonitor wordt opgeleverd bij de P&C momenten. Daarnaast is er ook de monitor gebruik Sociaal Domein met kwartaalcijfers opgesteld met stuurinformatie voor het college. Deze monitor wordt ter informatie aan de raad gezonden. Ook doet Gouda mee aan de landelijke monitor Sociaal Domein zodat op termijn goede benchmarkgegevens beschikbaar zullen zijn via Deze monitors worden verder doorontwikkeld in de transformatieperiode Wat gaat de gemeente daarvoor doen? Werk en maatschappelijk actief Gouda blijft alert op de ontwikkelingen van het aantal mensen dat een Participatiewetuitkering krijgt en treft gerichte maatregelen op het gebied van instroombeperking, uitstroombevordering en handhaving. Daarbij is er prioriteit voor het bevorderen van uitstroom naar werk zonder structurele ondersteuning. Binnen het werkprogramma Gouda aan de Slag worden mensen ondersteund die in staat zijn om te werken en zelfstandig het wettelijk minimumloon te verdienen. In het Werk- en Ontwikkelcentrum wordt er met een intensief groepsprogramma voor gezorgd dat zij optimaal arbeidsfit zijn door middel van het aanbieden van een intensief groepsprogramma van drie maanden (het basisprogramma) met als doel om actief weer aan de slag te gaan. Voor degenen die niet binnen een jaar succesvol zijn wordt een kort en intensief traject ingezet om hun maatschappelijke participatie zo veel mogelijk te waarborgen. Ook in Gouda zijn meer statushouders komen wonen. Om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien vragen de meesten een Participatiewetuitkering aan. Statushouders worden door Vluchtelingenwerk ondersteund met maatschappelijke dienstverlening bij het vinden van hun weg in Gouda. Zij worden hierbinnen ook voorbereid op de ondertekening van de participatieverklaring waardoor zij gericht kennismaken met Nederlandse kernwaarden en de Goudse Samenleving. 22 Programmabegroting

23 Het is voor de integratie belangrijk dat statushouders zo snel mogelijk de Nederlandse taal leren in combinatie met maatschappelijk participeren of betaald werk. Gouda gaat samen met de partners in de stad extra inzetten op het vergroten van de kansen op werk, maatschappelijke participatie en zelfredzaamheid. Om te integreren moet je meedoen in de samenleving. Liefst door het doen van betaald werk. Daarom wordt zo vroeg mogelijk gezorgd voor een warme overdracht in samenwerking met Vluchtelingenwerk naar het Werk en Ontwikkelcentrum. Veel statushouders zullen in het begin door hun de taalachterstand beginnen met vrijwilligerswerk binnen bijvoorbeeld het bestaande Goudse programma Maatschappelijk Actief. De gemeente ondersteunt mensen met een arbeidsbeperking met beschermd werk naar een zo regulier mogelijke werkplek, het liefst bij een gewone werkgever. Voor hen die dit niet kunnen zet Gouda in op beschut werk en dagbesteding. Vanuit onze rol als centrumgemeente in de arbeidsmarktregio Midden-Holland stimuleert de gemeente de samenwerking met arbeidsmarktpartners (zoals onderwijs en werkgevers). Dit met als doel om de regionale taakstelling van garantiebanen te realiseren voor geregistreerde arbeidsbeperkten. Werkgevers krijgen vanuit het Werkgeversservicepunt Midden-Holland ondersteuning bij het realiseren van werk voor deze doelgroep met inzet van passende instrumenten. Voor inwoners die (naar verwachting) blijvend niet kunnen functioneren in een reguliere werkomgeving vanwege een grote begeleidingsbehoefte, en die niet via beschermd werk aan de slag kunnen, biedt Gouda beschut werk aan. Beschut werk kent een maximum aantal plekken. Jeugdwerkloosheid wordt bestreden door jongeren ondersteuning op maat te bieden bij de voorbereiding op en het zoeken vnaar werk en/of passende opleiding. Niet alleen voor alle werkzoekende jongeren t/m 27 jaar, maar ook voor leerlingen van het voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs. In dit kader werken arbeidsmarktpartners zeer nauw samen aan een sluitende aanpak en worden Europese middelen (ESF) ingezet. Gouda biedt speciale trajecten voor alleenstaande ouders met een Participatiewet-uitkering om hen te ondersteunen de stap naar de arbeidsmarkt te realiseren. Gouda gaat er vanuit dat ook uitkeringsgerechtigden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt maatschappelijk actief worden voor de Goudse samenleving. De gemeente werkt samen met Promen voor inwoners met een grotere afstand tot werk, onder meer via het Werk & ontwikkelcentrum (WOC). Er wordt steeds meer toegewerkt naar een samenhangende aanpak waarbij de expertise en menskracht van alle partijen zo optimaal mogelijk wordt ingezet. Het is belangrijk dat SW-bedrijf Promen inspeelt op een nieuwe werkelijkheid: het aantal medewerkers in de Sociale werkvoorziening loopt terug en gemeenten vragen maatwerk in het kader van de Participatiewet. In 217 wordt de tussenevaluatie participatiebeleid afgerond waarin het nieuwe beleid geëvalueerd wordt en zo nodig bijgesteld voor de periode Vangnet en herijking armoedebeleid Gouda investeert in preventie van armoede en schulden door het toegankelijk aanbieden van informatie over goed budgetteren, over de beschikbare regelingen op rijks- en gemeenteniveau en over vroegsignalering door samenwerking met sociaal teams en betrokken maatschappelijke organisaties. De gemeente biedt als vangnet inkomensondersteuning en leidt waar nodig door naar hulp en ondersteuning en komt zo tot integrale ondersteuning bij armoede. Kwetsbare inwoners krijgen ondersteuning met maatwerkvoorzieningen op het gebied van inkomen, zoals de individuele inkomenstoeslag, individuele studietoeslag of een tegemoetkoming voor participatie via de Geld Terug Regeling (GTR) of het kinderfonds, en de collectieve zorgverzekering voor mensen met een laag inkomen. Hierbij geeft de gemeente een tegemoetkoming in de kosten van de aanvullende verzekeringen die dekking bieden voor de meest voorkomende zorgkosten én kan het eigen risico worden meeverzekerd. Voor de aanpak van schulden wordt samengewerkt met maatschappelijke partners en biedt Gouda waar mogelijk schuldhulpverlening, gericht op een schuldenvrije toekomst Verbonden partijen Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s van de begroting de bijdrage van verbonden partijen aan de te realiseren beleidsdoelstellingen te vermelden. Verbonden partijen Promen Doel Promen voert voor de gemeente Gouda de Wet Sociale Werkvoorziening uit via een Gemeenschappelijke Regeling. Kerntaak is het bieden van betaald werk en ontwikkelmogelijkheden voor inwoners met een indicatie op grond van de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW). Daarnaast voert Promen in opdracht van de gemeente reintegratieactiviteiten uit voor werkzoekenden met een uitkering via de Participatiewet. Doel is om inwoners kansen te bieden om te werken in zo regulier mogelijk werk. Programmabegroting

24 Promen Doel van het programma Werk en inkomen is dat iedereen die kan werken, werkt naar vermogen of actief is voor de samenleving. Voor wie dat nodig heeft is een veilig vangnet beschikbaar. Promen levert een bijdrage aan het realiseren van de doelstellingen van het programma Werk & inkomen door het leveren van diensten voor inwoners die een uitkering ontvangen via de Participatiewet. Via deze weg krijgen meer inwoners de kans om te werken in zo regulier mogelijk werk, en waar nodig in een beschutte werkplek. Vanaf 215 is geen instroom meer mogelijk in de Sociale werkvoorziening. Dit heeft effect op de positie van Promen. Het aantal SW-medewerkers bij Promen bouwt geleidelijk af, Promen kan echter een rol spelen bij de uitvoering van de Participatiewet in de regio. Gemeenten staan voor de opgave om in te spelen op deze ontwikkelingen en keuzes te maken in het belang van de doelgroep. Doel is om inwoners kansen te bieden om te werken in zo regulier mogelijk werk Wat gaat het kosten? Overzicht exploitatie Programma 3 Werk en inkomen Exploitatie (bedragen x 1.) Rekening Lasten PG Inkomen PG Minimabeleid PG Werk (en activering) Sub-totaal lasten 216 na wijziging Baten PG Inkomen PG Minimabeleid PG Werk (en activering) Sub-totaal baten Saldo van baten en lasten Dotaties aan reserves (lasten) Onttrekkingen aan reserves (baten) Resultaat Toelichting op de exploitatie Uit de 2e begrotingswijziging 216 zijn de volgende mutaties opgenomen (+ = nadeel, - = voordeel): Productgroep Inkomen Maatregel BUIG Totaal mutaties kadernota Werk (en activering) Werk (en activering) Mutaties meicirculaire Mutaties septembercirculaire Totaal overige mutaties Vanaf de begroting 217 is het verplicht om de overheadkosten apart inzichtelijk te maken. Hiervoor is in programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien een nieuwe productgroep Overhead toegevoegd. Dit heeft als gevolg dat de lasten op de functionele programma's vanaf 217 ten opzichte van 216 lager zijn. En de lasten van programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien hoger. Productgroep Werk (en activering) De afloop van de lasten wordt veroorzaakt door de afname van het WSW-deel van het participatiebudget. De korting op de integratie-uitkering wordt binnen de uitkering uit het gemeentefonds in dit programma verwerkt. 24 Programmabegroting

25 3.4 Jeugd, onderwijs en sport Programmabegroting

26 3.4.1 Wat wil Gouda bereiken? Jeugd Evenals in 216 zal ook in 217 de verdere implementatie van de nieuwe taken en verantwoordelijkheden ten gevolge van de decentralisaties veel aandacht vergen. Voorkomen is beter dan genezen. De focus is gericht op preventie en de werkwijze één huishouden-één plan- één regisseur. Onderwijs De gemeente Gouda geeft vorm aan de aansluiting van de zorgstructuur op de scholen op de jeugdhulp. Dit gebeurt via de Sociaal Teams Jeugd, door de zogenoemde schakelfunctionaris. Gouda investeert in de verbetering van de aansluiting van het voortgezet (speciaal) onderwijs op de toeleiding naar werk of arbeidsmatige dagbesteding. Het aantal voortijdig schoolverlaters wordt teruggedrongen. Het lokaal onderwijsachterstandenbeleid (OAB) wordt in samenwerking met de schoolbesturen en de kinderopvangorganisaties uitgevoerd. Onderwijshuisvesting Gouda geeft vorm aan adequate huisvesting voor scholen. Sport Gouda investeert in een actief sportieve en gezonde samenleving Beleidsindicatoren Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s in de begroting de maatschappelijke effecten die met de verschillende programma s worden beoogd toe te lichten aan de hand van een voorgeschreven set beleidsindicatoren. Nr. 1 Indicator Jongeren met jeugdhulp Jongeren met jeugdreclassering Jongeren met jeugdbescherming Jongeren met delict voor rechter % achterstandsleerlingen Voortijdige schoolverlaters totaal (VO + MBO) % Absoluut verzuim Relatief verzuim Niet-sporters Nr. 1 Indicator Jongeren met jeugdhulp 2 Jongeren met jeugdreclassering 3 Jongeren met jeugdbescherming 4 5 Jongeren met delict voor rechter % achterstandsleerlingen Voortijdige schoolverlaters totaal (VO + MBO) % Absoluut verzuim Relatief verzuim 9 Niet-sporters Meeteenheid % van alle jongeren tot 18 jaar % % % % % per 1. leerlingen per 1. leerlingen % Periode 215 Gouda Nederland Bron 1,1 1 CBS ,7 1,4 3,13 16,5 3, ,2,5 1,2 2,57 11,61 3,2 CBS CBS Verwey Jonker Instituut Verwey Jonker Instituut DUO 5 DUO 6 DUO 49,9 RIVM Toelichting Het percentage jongeren tot 18 jaar met jeugdhulp ten opzicht van alle jongeren tot 18 jaar. Het percentage jongeren (12-22 jaar) met een jeugdreclasseringsmaatregel ten opzichte van alle jongeren (12-22 jaar). Het percentage jongeren tot 18 jaar met een jeugdbeschermingsmaatregel ten opzichte van alle jongeren tot 18 jaar. Het percentage jongeren (12-21 jaar) dat met een delict voor de rechter is verschenen. Het percentage leerlingen (4-12 jaar) in het primair onderwijs dat kans heeft op een leerachterstand. Het percentage van het totaal aantal leerlingen (12-23 jaar) dat voortijdig, dat wil zeggen zonder startkwalificatie, het onderwijs verlaat. Het aantal leerplichtigen dat niet staat ingeschreven op een school, per 1. leerlingen. Het aantal leerplichtigen dat wel staat ingeschreven op een school, maar ongeoorloofd afwezig is, per 1. leerlingen. Het percentage inwoners dat niet sport ten opzichte van het totaal aantal inwoners. Om de ontwikkelingen binnen het Sociale Domein goed te kunnen volgen zijn verschillende monitoren opgezet. Voor de gemeenteraad is de monitor Beleid Sociaal Domein opgezet waarin de voortgang op de beleidsdoelstellingen uit de beleidsnota Sociaal Domein (Iedereen doet mee) wordt gevolgd. Deze beleidsmonitor wordt opgeleverd bij de P&C momenten. Daarnaast is er ook de monitor gebruik Sociaal Domein met kwartaalcijfers opgesteld met stuurinformatie voor het college. Deze monitor wordt ter informatie aan de raad gezonden. 26 Programmabegroting

27 Ook doet Gouda mee aan de landelijke monitor Sociaal Domein zodat op termijn goede benchmarkgegevens beschikbaar zullen zijn via Deze monitoren worden verder doorontwikkeld in de transformatieperiode Wat gaat de gemeente daarvoor doen? Jeugd In samenwerking met lokale partners investeert de gemeente in gerichte preventieprogramma s, voorlichting, toegankelijke informatie en advies, civil society en goede netwerken die preventie en (vroeg-)signalering effectief kunnen maken. Hierbij zijn al veel actieve vrijwilligers aan de slag. In Gouda blijft de focus bij jeugd op preventie en (vroeg-) signalering. Preventie is in het hele beleid verweven. Gouda zorgt voor een goed vangnet voor de meest kwetsbaren door middel van het vormgeven, in stand houden en/of realiseren van een toereikend basisaanbod ondersteuning voor kinderen, jongeren en hun ouders en volwassenen. De vraagstukken waar mensen mee zitten zijn zeer divers. De gemeente werkt hierbij samen met veel lokale en regionale partners, treedt op als financier en levert maatwerkvoorzieningen. Daar waar de afgelopen jaren veel energie is gestoken in het maken van afspraken, ligt de focus in 217 op de praktische uitvoering hiervan. In 217 zal ook de voorbereiding van de inkoop 218, waaronder een nieuwe integrale bekostiging, veel aandacht vergen. Leidraad voor jeugd blijft de in 215 ontwikkelde 'trap van zorg, hulp en ondersteuning (jeugd). Uitgangspunt voor de nabije toekomst is dat de beweging de trap af wordt gemaakt: van intensieve, kostbare specialistische zorg, hulp en ondersteuning, naar het versterken van de eigen kracht van inwoners. Ook het aanbieden van minder intensieve, langdurige en/of kostbare zorg, hulp en ondersteuning binnen een traptrede draagt bij aan de gewenste en noodzakelijke transformatie. Onderwijs Gouda werkt met de samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs aan de uitvoering van de ontwikkelagenda om de zorgstructuur op de scholen aan te laten sluiten op de zorgstructuur voor de jeugd. De strakke aanpak van schoolverzuim wordt gehandhaafd. Het aantal Goudse voortijdig schoolverlaters wordt de komende jaren nog verder teruggedrongen conform de landelijke indicatoren. De gemeente Gouda voert het lokaal onderwijsachterstandenbeleid (OAB) uit in samenwerking met de schoolbesturen en de kinderopvangorganisaties in Gouda. Prioriteit in het OAB hebben de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) en de schakelklassen. Na eerder uitstel worden de plannen van het kabinet voor harmonisatie van de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk concreet nu het kabinet het wetsvoorstel naar de Raad van State heeft gezonden. Doel hiervan is is dat alle peuters naar een voorschoolse voorziening kunnen gaan. Naar alle waarschijnlijkheid vervalt per 1 januari 218 het wettelijk onderscheid tussen peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. De kwaliteitseisen worden dan gelijkgeschakeld en er komt een nieuwe financieringsstructuur. In 217 wordt dit nader ingevuld. Onderwijshuisvesting De gemeente heeft de wettelijke taak scholen van adequate huisvesting te voorzien. De manier waarop de gemeente deze taak invult, is vastgelegd in het Strategisch Huisvestingsplan Onderwijs (SHO). Over een aantal van de in het SHO opgenomen huisvestingsopgaven is door de gemeenteraad nog geen besluit genomen: Definitieve huisvesting van (V)so De Ark: Voor de huisvesting van de (V)so De Ark komt medio 217 de locatie Clematislaan 2 beschikbaar (onder voorbehoud dat de nieuwbouwplannen van Driestar College succesvol worden aanbesteed). Het college is voornemens de locatie Clematislaan 2 aan het schoolbestuur van De Ark beschikbaar te stellen voor huisvesting van deze school, gezamenlijk met het Kinderdagcentrum Bloemendaal van Gemiva. Definitieve huisvesting van de Casimirschool: gehuisvest blijven in het voormalige gebouw van het Streekarchief of met 7 groepen verhuizen naar het schoolgebouw aan de Herpstraat. CSG De Goudse Waarden: renovatie Heemskerkstraat. Bij nieuwe huisvestingsaanvragen worden de uitkomsten van de Transitieatlas Krimp met de schoolbesturen besproken. De vervangingsnoodzaak van schoolgebouwen en de planning daarvan wordt zo veel mogelijk bepaald in relatie tot krimp en de renovatiemogelijkheden van bestaande gebouwen. De locatie Clematislaan 2 vraagt om een verdergaande vernieuwbouw dan bij het voormalig plan voor De Ark het geval was (namelijk renovatie van een gedeelte van de PWA-kazerne). Er is een extra kredietaanvraag nodig als aanvulling op het bedrag van 2,1 miljoen waar in het Concerninvesteringsplan (CIP) reeds rekening mee is gehouden. Het college gaat uit van een aanvullend krediet van maximaal 2,76 miljoen voor De Ark. De hoogte hiervan is gebaseerd op de normvergoeding volgens de Verordening Voorzieningen Huisvesting onderwijs. Voor Gemiva is geen aanvullend krediet nodig, aangezien zij zelf hun deel van de nieuwbouw realiseren en daartoe grond en casco van de gemeente aankopen. De verkoopopbrengst valt vrij ten gunste van de algemene middelen. Programmabegroting

28 Voor de nieuwbouw van het Driestar College is in de Programmabegroting 216 krediet beschikbaar gesteld. Vanwege hogere kosten voor het bouwrijp maken van de grond is een extra krediet nodig van 35.. Sport Gouda streeft naar een sportieve en gezonde samenleving. De gemeente, Sport.Gouda en de sportclubs werken samen om hieraan uitvoering te geven. Hierbij staan aandacht voor verenigingsondersteuning, het zichtbaar maken van sportprestaties, het bevorderen van een toegankelijk en breed aanbod en voldoende aanbod aan voorzieningen centraal. In juni 216 is de inspraakprocedure van de conceptnota Sport in Gouda 22 gestart. De inhoudelijke besluitvorming over het sportbeleid wacht op de vorming van een nieuw college. De dienstverleningsovereenkomst met Sport.Gouda loopt per 1 januari 217 af. In 216 wordt een besluit genomen over de verlenging van de concessie. Meer informatie over de Nota Sportief Gouda op of via deze link: Meer informatie over de Nota Sportaccommodaties 29 op of via deze link: Meer informatie over de Evaluatie Sportstimuleringsbeleid 211 op of via deze link: Omschrijving indicator Streefwaarde (indien van toepassing) Voor indicatoren jeugd, zie Monitor Beleid Sociaal Domein Aantal voor- en vroegschoolse educatie Minimaal 95% (VVE) geïndiceerde kinderen dat geplaatst is op VVE-plaats Aantal voortijdig schoolverlaters Normen VO (215): Onderbouw: max. 1% Bovenbouw VMBO: max. 4% HAVO/VWO: max.,5% Normen MBO: Onderbouw: max. 22,5% MBO2: max. 1% MBO3 en 4: max. 2,75% Aantal inwoners dat minstens 3 minuten per Hoger dan landelijk gemiddelde dag beweegt Aantal kinderen dat 5 dagen per week 6 Landelijk gemiddelde minuten per dag beweegt Verbonden partijen Evt. (toelichting op) actuele cijfers Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s van de begroting de bijdrage van verbonden partijen aan de te realiseren beleidsdoelstellingen te vermelden. 28 Programmabegroting

29 Verbonden partijen Doel Natuur en recreatieschap Groenalliantie De Groenalliantie behartigt de bovengemeentelijke belangen van het beheer en de ontwikkeling Midden-Holland van groengebieden. Het behoud en de versterking van de groen-en recreatieve verbindingen, de langschappelijke kwaliteiten van en de biodiversiteit binnen de groengebieden, alsmede de bevoordeling van de leefbaarheid en de toeristische aantrekkingskracht maken er ook onderdeel van uit. Regionale Dienst Openbare De Regionale Dienst Openbare Gezondheidszorg Hollands Midden (RDOG HM) bewaakt, Gezondheidszorg Hollands Midden beschermt en bevordert de gezondheid en het welbevinden van de burgers in de regio Hollands Midden in zowel reguliere als crisisomstandigheden. Daarnaast probeert de RDOG HM de effecten van gezondheidsbedreigingen te beperken. Sport.Gouda Sport.Gouda, met Gouda als grootste opdrachtgever, activiteiten uit op het gebied van sport, ontspanning en recreatie uitvoert. Natuur en recreatieschap Groenalliantie Midden-Holland Goed ingerichte en beheerde recreatiegebieden in de nabijheid van de stad kunnen meer bewegen bevorderen en verbeteren daarmee een actieve en gezonde samenleving. De Goudse Hout en de Reeuwijkse Hout zijn nu al bijvoorbeeld gebieden waar veel gewandeld, hard gelopen, gefietst, en gesport (bootcamp) wordt. Regionale Dienst Openbare Gezondheidszorg Hollands Midden (RDOG HM) De Publieke Zorg voor Jeugd (PZJ) is de basiszorg van de gemeenten van Hollands Midden en schept optimale voorwaarden waarbinnen alle kinderen zich veilig en gezond kunnen ontwikkelen. De meest omvangrijke taak van de RDOG HM is de jeugdgezondheidszorg -19 jaar. De wettelijke kaders voor de JGZ zijn uitgebreid met: over- en ondergewicht, kindermishandeling (incl. shaken baby syndroom en vrouwelijke genitale verminking), internetgebruik en school-/ziekteverzuim/schooluitval. Deze onderwerpen krijgen een plek in de werkwijze van de JGZ professionals. Sport.Gouda Sport.Gouda zorgt voor de instandhouding van het aanbod aan sportvoorzieningen, zoals het Groenhovenbad, gymzalen, sporthallen en sportvelden. Daarnaast stimuleert Sport.Gouda actieve sportbeoefening, o.a. door het organiseren van buitenschoolse activiteiten en sportevenementen Wat gaat het kosten? Overzicht exploitatie Programma 4 Jeugd, onderwijs en sport Exploitatie (bedragen x 1.) Rekening Lasten PG Jeugd PG Onderwijs en educatie PG Sport Sub-totaal lasten 216 na wijziging Baten PG Jeugd PG Onderwijs en educatie PG Sport Sub-totaal baten Saldo van baten en lasten Dotaties aan reserves (lasten) Onttrekkingen aan reserves (baten) Resultaat Programmabegroting

30 Toelichting op de exploitatie Uit de 2e begrotingswijziging 216 zijn de volgende mutaties opgenomen (+ = nadeel, - = voordeel): Productgroep Jeugd Onderwijs en educatie Sport Maatregel Vernieuwing BBV (rente verschuiving) Vernieuwing BBV (rente verschuiving) Vernieuwing BBV (rente verschuiving) Totaal vernieuwing BBV Onderwijs en educatie Onderwijs en educatie Noodlokalen Segment Onderwijshuisvesting: onderzoek onderwijshuisvesting (IHP) Onderwijshuisvesting: sloopkosten Oosthoef Onderwijshuisvesting: tijdelijke huisvesting De Goudse Waarden Renovatie Goudse Waarden Totaal mutaties kadernota Onderwijs en educatie Onderwijs en educatie Onderwijs en educatie Jeugd Jeugd Onderwijs en educatie Onderwijs en educatie Onderwijs en educatie Sport Mutaties meicirculaire Mutaties septembercirculaire Herstel constructiefout plein Calvijnschool Vernieuwbouw de Ark Vervangende nieuwbouw Driestar Mutaties meicirculaire Totaal overige mutaties Vanaf de begroting 217 is het verplicht om de overheadkosten apart inzichtelijk te maken. Hiervoor is in programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien een nieuwe productgroep Overhead toegevoegd. Dit heeft als gevolg dat de lasten op de functionele programma's vanaf 217 ten opzichte van 216 lager zijn. En de lasten van programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien hoger Investeringen Investeringen op basis van jaar gereed (bedragen * 1.) Onderwijshuisvesting Renovatie sportvelden TOTAAL 3 Programmabegroting

31 3.5 Ruimtelijke ontwikkeling en wonen Programmabegroting

32 3.5.1 Wat wil Gouda bereiken? De doelen die Gouda binnen de programma s nastreeft zijn af te lezen uit de zogenaamde doelenboom die aan het begin van elk programma is opgenomen Beleidsindicatoren Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s in de begroting de maatschappelijke effecten die met de verschillende programma s worden beoogd toe te lichten aan de hand van een voorgeschreven set beleidsindicatoren. Nr Indicator WOZ-waarde woningen Nieuwbouw woningen Demografische druk Woonlasten éénpersoonshuishouden Woonlasten meerpersoonshuishouden Meeteenheid Periode duizenden euro's 215 aantal per 1. woningen 213 % 216 euro 216 euro 216 Gouda Nederland Bron CBS 13,1 6,6 ABF 54,9 53 CBS COELO COELO Nr Indicator WOZ-waarde woningen Nieuwbouw woningen Demografische druk 4 Woonlasten éénpersoonshuishouden 5 Woonlasten meerpersoonshuishouden Toelichting De gemiddelde WOZ waarde van woningen. Het aantal nieuwbouwwoningen, per 1. woningen. De som van het aantal personen van tot 15 jaar en 65 jaar of ouder in verhouding tot de personen van 15 tot 65 jaar. Het gemiddelde totaalbedrag in euro's per jaar dat een éénpersoonshuisouden betaalt aan woonlasten. Het gemiddelde totaalbedrag in euro's per jaar dat een meerpersoonshuisouden betaalt aan woonlasten Wat gaat de gemeente daarvoor doen? Vergroten aantrekkelijkheid van de stad Verbeteren leefbaarheid in wijkontwikkelingswijken Gouda Oost en Korte Akkeren De woningvoorraad en de leefbaarheid in Korte Akkeren zijn door de gezamenlijke inspanningen van de gemeente en de woningcorporaties al sterk verbeterd. Het bestemmingsplan voor het Middengebied bij de De Rijkestraat is inmiddels vastgesteld, de ruimtelijke procedure voor het plangebied Van Heuven Goedhartsingel wordt op korte termijn gestart. Toch moet er nog het een en ander gebeuren. In 217 worden de woningen aan de Roerdompstraat gebouwd. De herontwikkeling van de voormalige Gunninglocatie aan de Tesselschadestraat zal in 219 plaatsvinden. De opgave in Gouda Oost is nog steeds groot. Ook hier blijft de gemeente, samen met de twee betrokken woningcorporaties (Woonpartners Midden-Holland en Mozaïek Wonen) in 217 werken aan vernieuwingen. De woontoren in het Zuidelijke Stempel West wordt dan naar verwachting opgeleverd. In 218 worden volgens planning de appartementen op de herontwikkellocatie Bernadottelaan opgeleverd, in 219 de eerste woningen (27) in de Zuidelijke Stempel oost en in 22 de woningen in het Middengebied en aan de Van Heuven Goedhartsingel. Ook op de voormalige schoollocatie aan de Gedenklaan worden 13 koopwoningen gerealiseerd, oplevering verwacht in 218. Met de oplevering van deze projecten is een substantieel deel van de herstructureringsopgave in Gouda Oost gerealiseerd. Om de vernieuwing in deze wijken te realiseren zet de gemeente landelijke wijkaanpakmiddelen, een beperkte financiële reserve Wijkontwikkeling en een deel van het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing in. Ook levert de gemeente een financiële bijdrage door middelen voor het ophogen van de openbare ruimte in dit gebied in te zetten. De komende jaren zal een verkenning plaatsvinden of en in welke andere gebieden op termijn een herstructureringsopgave ligt. De gemeente houdt een vinger aan de pols als het gaat om de leefbaarheid van de verschillende buurten en wijken. Vergemakkelijken particulier initiatief Om optimaal in te spelen op initiatieven vanuit burgers en ondernemers is de inzet gericht op flexibele bestemmingsplannen. Dit biedt ruimte aan creatieve huisvestingsconcepten van ondernemers en bewoners. De gemeente denkt mee met aanvragen voor vergunningen, geeft ruimte en is bereid om in het belang van de stad risico s te nemen. Er wordt voor gezorgd dat de bestemmingsplannen actueel zijn (dat wil zeggen jonger dan 1 jaar). Naar verwachting zullen elk jaar gemiddeld twee actualisaties van bestemmingsplannen plaatsvinden. Bij de actualisaties is flexibilisering een belangrijk aandachtspunt. Ruimte bieden aan transformatie naar wonen In Gouda staat relatief veel vastgoed leeg, zoals kantoren, winkelpanden maar ook zorgvastgoed. De gemeente zal ook in 217 kansrijke initiatieven op logische plekken ondersteunen om woningen in leegstaand vastgoed te realiseren. Het gaat dan vooral om kantoren en zorgvastgoed in de binnenstad en direct aansluitend op bestaande woonwijken nabij dagelijkse voorzieningen. In 217 is naar verwachting zicht op de oplevering van het -nu nog leegstaande- voormalige Stadskantoor aan de Agnietenstraat, waar een aanzienlijk deel van het programma bestaat uit sociale huurwoningen. 32 Programmabegroting

33 Verbeteren kwaliteit Stationsgebied, samen met betrokkenen komen tot een gezamenlijk uitvoeringsplan Op uitnodiging van het Bewonersinitiatief Zuidelijk Stationsgebied is een structureel overleg ontstaan waaraan naast de gemeente ook de NS, Prorail, IBUS (als vertegenwoordiger van de Goudse Verzekeringen), Bunnik, Blauwhoed en Woonpartners deelnemen. In 215 heeft de gemeente de keuze gemaakt het busstation aan de zuidzijde te behouden. In 216 is samen met NS / Prorail en het Bewonersinitiatief de ruimtelijke en financiële haalbaarheid onderzocht van een geoptimaliseerd busstation in zuid in combinatie met nieuwe fietsenstalling, aanpassingen van het stationsgebouw en herinrichting van de openbare ruimte van het stationsplein en Vredebest. Dit krijgt zijn vervolg in 217. Aangenaam wonen voor iedereen Op basis van de Woonvisie Gouda heeft de gemeente in 216 een raamovereenkomst wonen met de woningcorporaties en hun huurdersorganisaties gesloten over de bijdrage van de woningcorporaties aan het gemeentelijke woonbeleid. Met hun jaarlijkse bod maken de woningcorporaties in 217 de investeringsbijdrage aan het woonbeleid concreet voor het jaar 218 met een doorkijk naar de vier daarop volgende jaren. Dit bod moet uitmonden in concrete prestatieafspraken 218 tussen het college, de woningcorporaties en hun huurdersorganisaties. Uitvoering van het Uitvoeringsprogramma Aan de slag van de Woonvisie Gouda betekent in 217 onder andere: Uitvoeren en analyseren van een woonlastenonderzoek op basis van de uitkomsten van Woononderzoek Nederland 215; Monitoren van de woningproductie, uitvoeren en analyseren van een woningmarktverkenning en een onderzoek naar de effectieve vraag naar nieuwbouw en jaarlijks gesprek woningmarkt met betrokkenen; Uitvoeren en analyseren van de kwaliteit en toekomstwaarde van woningen en wijken; Uitvoeren en analyseren van een onderzoek naar de ontwikkeling van de vraag naar wonen met zorg. Ook in 217 kent Gouda een serieuze opgave voor de invulling van betaalbaar wonen, binnen zowel de huursector in het sociale en geliberaliseerde segment als de koopsector. Doel is zowel de instroming als doorstroming te bevorderen. De gemeente werkt samen met de woningcorporaties en marktpartijen aan deze opgaven. Ruimtelijke plannen Het project aanpak leegstand heeft een directe relatie met het ruimtelijk-planologische instrumentarium dat kan worden ingezet bij de bestrijding van leegstand, zoals regelarme zones, flexibel omgaan met bestemmingsplannen, functieverandering en herbestemming van panden. Er is ruimte voor initiatiefnemers om in dit kader pilots uit te voeren. Om te ondersteunen bij ontwikkelingen is er voor gekozen om bij enkele projecten het landelijke expertteam versnellen van gebiedsontwikkeling in te zetten, zodat gebruik kan worden gemaakt van ervaringen elders in het land. Indicatoren Voor het monitoren van de doelstellingen van dit programma worden de volgende indicatoren gebruikt: Omschrijving indicator Aantal woningen waarmee voorraad is toegenomen door nieuwbouw na aftrek sloop Binnenlands migratiesaldo Streefwaarde (indien van toepassing) Toename van minimaal 22 woningen per jaar tot 22 Minimaal per jaar Evt. (toelichting op) actuele cijfers Verbonden partijen Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s van de begroting de bijdrage van verbonden partijen aan de te realiseren beleidsdoelstellingen te vermelden. Programmabegroting

34 Verbonden partijen Doel Omgevingsdienst Midden-Holland (BWT De Omgevingsdienst Midden-Holland (ODMH) draagt bij aan een veilige, duurzame en gezonde deel) leefomgeving. Dit doen ze door - naast milieutaken - ook taken op het gebied van bouwen woningtoezicht en ruimtelijke ordening (BWT-taken) uit te voeren in opdracht van vier regiogemeenten. Bedrijvenschap Regio Gouda Het Bedrijvenschap regio Gouda ontwikkelt in opdracht van de gemeenten Gouda, Waddinxveen en Zuidplas, het regionale bedrijventerrein Gouwe Park van 45 ha.. Grondbank RZG Zuidplas Grondbank RZG Zuidplas heeft tot 211 strategische grondposities verworven in de Zuidplaspolder voor een integrale gebiedsontwikkeling van dit gebied. Vanwege de economische terugval zijn daarna de grondaankopen beëindigd. Nu voert de grondbank een beleid gericht op verkoop van de verworven gronden. De deelnemers aan de Grondbank richten zich op een zo gunstig mogelijk waardeontwikkeling van de gronden. Omgevingsdienst Midden-Holland (BWT deel) De afdeling BWT van de ODMH heeft een duidelijke missie: BWT ziet namens de aangesloten gemeenten toe op de veilige bouw en het toegestane gebruik van gronden en bouwwerken. Zij doen dat door vergunningverlening, toezicht, handhaving en advisering op het gebied van bouwregelgeving en ruimtelijke ordening. Voor de gemeenten die hun BWT-taken hebben overgedragen aan de ODMH, handelt de ODMH de aanvragen om vergunning ingevolge Omgevingswet de af. Een omgevingsvergunning kan betrekking hebben op meerdere activiteiten, zoals bouwen, slopen, kappen, reclame, aanleg, inritten en brandveilig gebruik. De ODMH verzorgt het toezicht voor de gemeenten die hun taken hebben overgedragen. Op grond van beleidsplannen en uitvoeringsplannen wordt, aan de hand van de gemeentelijke criteria, bepaald welk toezichtniveau noodzakelijk is per verleende omgevingsvergunning of activiteit. Naast toezicht voert de ODMH ook de handhaving uit. Handhaving is er op gericht om illegale situaties te beëindigen. Bedrijvenschap Regio Gouda Het Bedrijvenschap Regio Gouda is een zelfstandige organisatie waarin de gemeenten Gouda, Waddinxveen en Zuidplas op gelijkwaardige basis samenwerken. Het bedrijvenschap ontwikkelt het regionale bedrijventerrein Gouwe Park van 45 ha. Afhankelijk van de vraag naar de beschikbare kavels in fase 3 zal in 217 met het woonrijp maken van fase 3 worden aangevangen. De begroting voorziet in een geleidelijke uitgifte van alle gronden tot 218. Grondbank RZG Zuidplas Door deelname in de grondbank is er beperkte invloed op de regionale woningbouwopgave. Een grootschalige ontwikkeling zal effect hebben op de ontwikkeling van Westergouwe. Door de bijstelling van de plannen in de Zuidplas is het belang van deelname voor Gouda verminderd Wat gaat het kosten? Overzicht exploitatie Programma 5 Duurzaamheid en stedelijk beheer Exploitatie (bedragen x 1.) Rekening Lasten PG Grondexploitaties PG Ruimtelijke ordening PG Wonen Sub-totaal lasten 216 na wijziging Baten PG Grondexploitaties PG Ruimtelijke ordening PG Wonen Sub-totaal baten Saldo van baten en lasten Dotaties aan reserves (lasten) Onttrekkingen aan reserves (baten) Resultaat 34 Programmabegroting

35 Toelichting op de exploitatie Uit de 2e begrotingswijziging 216 zijn de volgende mutaties opgenomen (+ = nadeel, - = voordeel): Productgroep Ruimtelijke ordening Wonen Maatregel Vernieuwing BBV (rente verschuiving) Vernieuwing BBV (rente verschuiving) Totaal vernieuwing BBV Wonen Wijkontwikkeling: dekking personeellasten Totaal mutaties kadernota Wonen Wonen Aflossing geldlening Verwerking 2e BW BSGR Totaal overige mutaties Vanaf de begroting 217 is het verplicht om de overheadkosten apart inzichtelijk te maken. Hiervoor is in programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien een nieuwe productgroep Overhead toegevoegd. Dit heeft als gevolg dat de lasten op de functionele programma's vanaf 217 ten opzichte van 216 lager zijn. En de lasten van programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien hoger. Programmabegroting

36 3.6 Duurzaamheid en stedelijk beheer 36 Programmabegroting

37 3.6.1 Wat wil Gouda bereiken? De doelen die Gouda binnen de programma s nastreeft zijn af te lezen uit de zogenaamde doelenboom die aan het begin van elk programma is opgenomen Beleidsindicatoren Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s in de begroting de maatschappelijke effecten die met de verschillende programma s worden beoogd toe te lichten aan de hand van een voorgeschreven set beleidsindicatoren. Nr Nr Indicator Ziekenhuisopname nav verkeersongeval met een motorvoertuig Ziekenhuisopname nav vervoersongeval met een fietser Huishoudelijk restafval Hernieuwbare elektriciteit Meeteenheid % Periode 214 Gouda Nederland Bron 7 7 VeiligheidNL Indicator Ziekenhuisopname nav verkeersongeval met een motorvoertuig Ziekenhuisopname nav vervoersongeval met een fietser Huishoudelijk restafval Hernieuwbare elektriciteit Toelichting als aandeel van het totaal aantal ongevallen die leiden tot ziekenhuisopnamen. % kg % ,7 1 VeiligheidNL 25 CBS? RWS als aandeel van het totaal aantal ongevallen die leiden tot ziekenhuisopnamen. De hoeveelheid restafval per bewoner per jaar (kg) Hernieuwbare elektriciteit is elektriciteit die is opgewekt uit wind, waterkracht, zon of biomassa Wat gaat de gemeente daarvoor doen? Milieu en duurzaamheid De noodzaak om bij alle ontwikkelingen de balans te zoeken tussen mens, milieu en economie is door veel partijen onderschreven en in praktijk gebracht. De gemeente heeft richting haar inwoners en ondernemers een voorbeeldrol als het gaat om duurzaamheid en de stad. Bij relevante beslissingen is duurzaamheid een van de afwegingen. Belangrijkste speerpunt voor de komende jaren is de energietransitie. In samenwerking met andere gemeentes in de regio MiddenHolland werkt de gemeente hier aan door een strategie op te stellen. Daarnaast zijn acties gericht op verduurzamen van bestaande bouw, te weten: eigen (gemeentelijke) gebouwen, particuliere eigenaren, en bestaande huursector. Voor vergroeningsprojecten is budget beschikbaar op basis van cofinanciering. Door deze inspanningen lukt het de inventiviteit in de stad te mobiliseren zodat duurzaamheid uitgangspunt is bij alle ontwikkelingen, zowel sociaal, ecologisch als economisch. De gemeente vult haar voorbeeldfunctie voortvarend en effectief in Duurzaam inkopen: duurzaamheidseisen zijn onderdeel van alle fasen van het inkoopproces. CO2 neutrale organisatie: inkoop van groene energie (met zo groen mogelijke certificaten) en duurzaamheidsuitgangspunten als onderdeel van bedrijfsvoering (social return, Fairtrade, duurzame mobiliteit, enz) Duurzame mobiliteit: het aantal laadpalen voor elektrisch rijden kan flink stijgen (een concessie heeft ertoe geleid dat tegemoetgekomen wordt aan de vraag). Samen met bedrijven geeft het Duurzaamheids Platform Gouda (DPG) nieuwe impulsen aan duurzame ontwikkeling. Programmabegroting

38 Toename van hergebruik huishoudelijk afval Doelstelling is 1 kilo restafval per inwoner per jaar in 22. In 217 wordt gestart met Afval Scheiden Loont waarbij met een financiële prikkel inwoners worden gestimuleerd om afval beter te scheiden. Daarnaast is het beleid gericht op het stimuleren van lokaal hergebruik en op het verder ontwikkelen van een (waar mogelijk lokale) circulaire economie. Samen met de stad uitvoeren van de vergroeningsagenda met als belangrijkste speerpunt op weg naar een CO2 neutraal Gouda In Gouda is veel energie aanwezig bij inwoners, bedrijven en organisaties. Deze maatschappelijke betrokkenheid zorgt ervoor dat er veelbelovende combinaties van initiatieven zijn die uitwerking behoeven. De gemeente draagt hieraan faciliterend bij zoals bijvoorbeeld: De gemeente biedt ondernemers aan om de duurzaamheid van terreinen in kaart te brengen door het uitvoeren van een Duurzaamheids Prestatie van de Locatie (DPL). Een duurzaamheidsmakelaar, sinds april 216 actief, brengt partijen bij elkaar, faciliteert initiatieven op gebied van duurzaamheid en jaagt deze zo mogelijk aan. In 217 betreft het onder meer: project afvalstromen binnenstad, project verduurzamen sportaccommodaties, en project wijkgerichte aanpak energie. Het ondersteunen van energetische maatregelen binnen de bestaande woningvoorraad, zowel voor particulier eigendom als huurwoningen. De gemeente maakt hiertoe concrete afspraken met woningcorporaties(ambities op dit gebied zijn verwerkt in de Woonvisie) en pilots in samenwerking met het duurzaamheidsplatform Gouda, DPG. Bruggen, tunnels, groen, straten, wegen, pleinen In 217 gaan onder meer de volgende projecten in uitvoering: herinrichting Zuidelijk Stempel ophogen Vreewijk Zuid ophogen Marconistraat vervangen kademuur en herinrichting Kattensingel vervangen kademuur Walvisstraat vervangen van openbare verlichting, deels met duurzame ledverlichting vervangen van houten beschoeiing door duurzame beschoeiing van gerecycled kunststof Projecten worden uitgevoerd op basis van het beheerplan Groot onderhoud en vervangingsonderhoud (BP GOVO) of het gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). Bij beheerplanprojecten wordt uitgegaan van één op één vervanging, dus zonder wijziging van ontwerp. Alleen budgetneutrale aanpassingen zijn mogelijk. Bij GRP projecten worden wel vaak gebieden geheel of gedeeltelijk heringericht. Bodemdaling en openbare ruimte Gouda heeft een sterk zakkende bodem. Deze situatie zorgt voor een kortere levensduur en hoge kosten voor het in stand houden van de infrastructuur en veel overlast voor bewoners. Ophogingen vinden plaats met het doel wegen droog, functioneel en veilig te houden en daarnaast is het de bedoeling bij ophogingen methoden toe te passen die tot een langere levensduur van de openbare ruimte leiden. Dit verlengt de levensduur van bomen, wegen, riolen en verlichting. Dit is duurzamer, veroorzaakt voor bewoners minder overlast en levert op termijn een kostenbesparing op. Water en riolering De zettingsgevoelige ondergrond in Gouda brengt extra uitdagingen met zich mee, zeker op lange termijn. Ook voor het (ondergronds) watersysteem heeft dit enorme impact. Voor het inrichten van een duurzame, klimaatrobuuste stedelijke leefomgeving is meer nodig dan het onderhouden en vervangen van de huidige infrastructuur. Uitdagingen zijn onder andere: Het beperken van (de kans op) ongewenste situaties, dus van wateroverlast (of lage grondwaterstanden) en overstromingen, van zetting en bodemdaling en van de kwetsbaarheid voor klimaatverandering. De inrichting én het beheer van het stedelijk water maken hier onderdeel van uit. Het is de uitdaging om het proces zó te organiseren dat de gemeente gebruik maakt van de mogelijkheden die het water biedt, zo nodig met innovatieve technieken of werkwijzen. Daarbij zoekt de gemeente de samenwerking op met de waterbeheerder, bewoners en kennisinstellingen. Speciale aandacht geeft de gemeente aan de uitdagingen in de historische binnenstad, waar de grootste uitdaging wordt veroorzaakt door het feit dat veruit de meeste gebouwen niet voorzien zijn van een paalfundering waardoor deze meezakken met de bodem. Aanleg gescheiden rioolstelsel Bij rioolvervangingen in bestaand stedelijk gebied zet de gemeente het beleid voort en scheidt schone en vuile waterstromen wanneer dat doelmatig is. Bij inzameling van het afstromende regenwater heeft transport op maaiveldniveau de voorkeur boven ondergrondse systemen. Als dit niet mogelijk of onvoldoende kostenefficiënt is, dan vindt afvalwaterinzameling plaats via een apart transportsysteem naar de afvalwaterzuivering. 38 Programmabegroting

39 Invullen grondwaterzorgplicht De gemeente levert de inspanning om zoveel mogelijk de grondwaterstand op haar openbaar gebied te beheersen, waarbij geen structurele belemmering ontstaat voor het gebruik van het openbaar terrein en geen structurele grondwateroverlast of -onderlast ontstaat bij bewoners en bedrijven. De gemeente levert daarnaast een bijdrage aan het oplossen en voorkomen van grondwaterproblemen en treft maatregelen in de openbare ruimte, mits dit doelmatig is. Gouda zoekt daartoe ook samenwerking met andere partijen zoals voor de binnenstad, waar onderzoek naar fysieke mogelijkheden plaatsvindt om de uitdagingen rondom grondwaterthema's op te pakken. Moderniseren van het rioleringbeheer, vastgelegd in een gemeentelijk rioleringsplan Het huidige Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) is vastgesteld voor de periode De grootschalige aanpak bij vervangingsprojecten, die vaak gepaard gaan met een herinrichting of groot onderhoud, vraagt om een gedegen planvoorbereiding en uitgebreide communicatie met de buurt. Het GRP legt de nadruk op kostenbesparing met het accent op maatregelen die echt noodzakelijk zijn en geen uitstel verdragen. Rioolvervangingsprojecten lopen overeenkomstig planning en budget met aandacht voor innovatiemogelijkheden. Verkeer en parkeren De bereikbaarheid van Gouda is van groot belang voor inwoners, bezoekers en ondernemers. De afgelopen jaren is fors geïnvesteerd in het verbeteren van deze bereikbaarheid. De doorstroming van het verkeer is verbeterd en er zijn meer parkeerplaatsen bijgekomen. De komende jaren blijft deze inzet van kracht waarbij het actualiseren van het mobiliteitsplan centraal staat. Verbeteren van bereikbaarheid, doorstroming en veiligheid Gouda is uitstekend bereikbaar over (snel)weg, spoor en water. Naast de autonome toename van de mobiliteit zetten diverse ruimtelijke ontwikkelingen in en om de stad de bereikbaarheid onder druk. Dit heeft weer grote invloed op de leefbaarheid in de stad en de (economische) ontwikkelingsmogelijkheden van de stad. In eind 215 is gestart met de actualisatie van het verkeer en vervoerbeleid. In 217 zal dit worden afgerond. Vanuit het regionaal Verkeer en vervoerplan zijn de belangrijkste onderwerpen de regionale bereikbaarheid (en fietsklimaat) te verbeteren (bijv snelfietsroute Gouda Rotterdam) en de verkeersafwikkeling in het gebied rond Westergouwe te waarborgen. Voor dit laatste is de gemeente in gesprek met de provincie Zuid Holland die een onderzoek doet naar de verkeersafwikkeling op de provinciale wegen N27 en N456. Verbeteren van de kwaliteit van de dienstverlening parkeren De recente uitbreiding van parkeerplaatsten direct rond het centrum (parkeerterreien Klein Amerika en de Stationsgarage) biedt voldoende ruimte om toekomstige groei van bezoekers (ambitie) te faciliteren. De gemeente streeft ernaar om de kwaliteit van parkeerproducten en de dienstverlening daaromheen te vergroten en de kosten te verlagen. Het realiseren van kostenverlaging is nodig om invulling te kunnen geven aan flankerende maatregelen die het autogebruik en de parkeervraag verminderen (bijvoorbeeld bewaakte fietsenstalling). Gouda is een stad waar bewoners, ondernemers, werknemers, bezoekers nu en in de toekomst goed kunnen parkeren. Om dit zo efficiënt en professioneel mogelijk vorm te geven is aangesloten bij de gemeentelijke coöperatie ParkeerService en gestart met digitaliseren van het parkeren waaronder invoering van belparkeren, digitaal verstrekken van vergunningen en digitale handhaving. Indicatoren Voor het monitoren van de doelstellingen van dit programma worden de volgende indicatoren gebruikt: Omschrijving indicator Titel Fairtrade gemeente Duurzame inkooptrajecten (in %) Aantal initiatieven waarbij duurzaamheidsmakelaar heeft bemiddeld CO2 emissie gemeentelijke organisatie Streefwaarde (indien van toepassing) Behouden titel 1% vanaf 215 Besteding beschikbare middelen Evt. (toelichting op) actuele cijfers CO2-neutraal vanaf 214 CO2 emissie stad CO2-neutraal in 24 Percentage wegvakken met drooglegging van 2 cm of minder Uitvoering Gemeentelijk rioleringsplan (GRP) Minder restafval In 216 eerste monitoringsresultaten Max. 7% van het totale wegoppervlak heeft een drooglegging van 2 cm of minder Gedurende 4 jaar gemiddeld 9,5 miljoen besteden aan rioolvervangingsprojecten 1 kg restafval per inwoner per jaar in 22 Hier wordt sinds 212 al aan voldaan, door besparing, inzet van duurzame energie en compensatie van de resterende emissies. Ongevallen kwetsbare verkeersdeelnemers Afname met jaarlijks 1% Genoemd percentage komt overeen met huidige drooglegging, doel is dit handhaven Streven is besteding overeenkomstig planning In 214 is per inwoner 212 kg restafval ingezameld Daling binnen jaarlijkse statistieken aantal ongevallen Programmabegroting

40 3.6.4 Verbonden partijen Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s van de begroting de bijdrage van verbonden partijen aan de te realiseren beleidsdoelstellingen te vermelden. Verbonden partijen Omgevingsdienst Midden-Holland (ODMH) Doel De ODMH draagt bij aan een veilige, duurzame en gezonde leefomgeving. Dit doet ze door milieutaken in de hele regio en bouw- en woningtoezichttaken in een deel ervan uit te voeren in opdracht van de aangesloten gemeenten en de provincie Zuid-Holland. Belastingsamenwerking Gouwe-Rijnland De Belastingsamenwerking Gouwe-Rijnland (BSGR) verzorgt de heffing en invordering van de lokale belastingen voor het Hoogheemraadschap van Rijnland en 9 gemeenten. Daarnaast bepaalt de BSGR de hoogte van de WOZ-waarden voor alle onroerende zaken in de deelnemende gemeenten. Cyclus N.V. Cyclus N.V. adviseert en voert beheerstaken uit op het gebied van beheer openbare ruimte en afvalbeheer. Omgevingsdienst Midden-Holland (milieu deel) De milieutaken van de ODMH omvatten vergunningverlening, toezicht en handhaving van milieuregels, advisering, ontwikkeling en uitvoering van duurzaamheidsbeleid. De ODMH adviseert gemeenten ook over milieuaspecten bij ruimtelijke plannen. Daarnaast voert de omgevingsdienst milieutaken uit ten aanzien van bodem, externe veiligheid, geluid- en luchtkwaliteit, archeologie, ecologie en milieueducatie. De ODMH houdt ook toezicht op de kwaliteit en veiligheid van officiële zwemwaterlocaties en badinrichtingen voor het gehele grondgebied van de provincie Zuid-Holland. Ten slotte voert de ODMH ook nog meer algemene taken uit zoals uit juridische en beleidsondersteuning, klachtenbehandeling, milieuvluchten, applicatiebeheer van het inrichtingenbestand, helpdesk en gebiedsgerichte controles. Belastingsamenwerking Gouwe-Rijnland De BSGR verzorgt de heffing en de invordering van de reinigingsheffingen en de rioolheffingen ter dekking van de kosten van het ophalen en verwerken van afvalstoffen alsmede voor de werking van een adequaat rioolstelsel. Cyclus N.V. Cyclus N.V. geeft aan haar opdrachtgevers advies over het beheer van openbare ruimte (BOR) en afvalbeheer. Daarnaast is zij ook uitvoerder van deze beheerstaak. Cyclus opereert op het snijvlak van overheid en markt en geeft ook informatie en advies over regionaal en lokaal afvalbeleid. Als zodanig levert zij een bijdrage aan een schoon, heel en veilig leefmilieu. Naast het afvalbeheer heeft Gouda vanaf 26 ook het beheer van de openbare ruimte ondergebracht bij Cyclus Wat gaat het kosten? Overzicht exploitatie Programma 6 Duurzaamheid en stedelijk beheer Exploitatie (bedragen x 1.) Rekening Lasten PG Afwatering (blauw) PG Bruggen en tunnels PG Milieu PG Openbaar groen PG Riolering (bruin) PG Verkeer PG Wegen, straten pleinen Sub-totaal lasten 216 na wijziging Baten PG Afwatering (blauw) PG Bruggen en tunnels PG Milieu PG Openbaar groen PG Riolering (bruin) PG Verkeer PG Wegen, straten pleinen Sub-totaal baten Saldo van baten en lasten Dotaties aan reserves (lasten) Onttrekkingen aan reserves (baten) Resultaat 4 Programmabegroting

41 Toelichting op de exploitatie Uit de 2e begrotingswijziging 216 zijn de volgende mutaties opgenomen (+ = nadeel, - = voordeel): Productgroep Afwatering (blauw) Bruggen en tunnels Openbaar groen Riolering (bruin) Verkeer Wegen, straten pleinen Maatregel Vernieuwing BBV (rente verschuiving) Vernieuwing BBV (rente verschuiving) Vernieuwing BBV (rente verschuiving) Vernieuwing BBV (rente verschuiving) Vernieuwing BBV (rente verschuiving) Vernieuwing BBV (rente verschuiving) Totaal vernieuwing BBV Verkeer Vervallen pilot parkeerinkomsten Totaal mutaties kadernota Verkeer Herontwikkeling Zuidelijk Stationsgebied Totaal overige mutaties Vanaf de begroting 217 is het verplicht om de overheadkosten apart inzichtelijk te maken. Hiervoor is in programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien een nieuwe productgroep Overhead toegevoegd. Dit heeft als gevolg dat de lasten op de functionele programma's vanaf 217 ten opzichte van 216 lager zijn. En de lasten van programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien hoger Investeringen Investeringen op basis van jaar gereed (bedragen * 1.) Afval Scheiden Loont Investeringen wegen grijs Riolering Uitvoeringsmaatregelen Waterplan Verkeersplannen Vervanging VRI Verkeer TOTAAL Programmabegroting

42 3.7 Burgerinitiatieven en publiekszaken 42 Programmabegroting

43 3.7.1 Wat wil Gouda bereiken? De doelen die Gouda binnen dit programma nastreeft zijn af te lezen uit de zogenaamde doelenboom die aan het begin van dit programma is opgenomen Beleidsindicatoren Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s in de begroting de maatschappelijke effecten die met de verschillende programma s worden beoogd toe te lichten aan de hand van een voorgeschreven set beleidsindicatoren. Geen van die indicatoren heeft betrekking op dit programma Burgerinitiatieven en publiekszaken Wat gaat de gemeente daarvoor doen? Burgerinitiatieven/ Innovatief Burgerschap WerkplaatsGouda Met WerkplaatsGouda daagt Gouda de stad uit om initiatieven te ontwikkelen die goed zijn voor de stad. In 217 werkt de gemeente verder langs de twee gekozen sporen: het ondersteunen van initiatieven en het wegnemen van regels en onnodige belemmeringen. GoudApot In 216 is 24. beschikbaar gesteld aan de stichting GoudApot voor het financieren van bewonersinitiatieven. Na evaluatie zal besloten worden hoe dit in 217 een vervolg krijgt. GA-team Het GA-team (Goudse Ambassadeurs) werkt aan een veranderingsproces binnen de gemeentelijke organisatie. Dit is gericht op het ondersteunen van initiatieven uit de stad en het wegnemen van onnodige belemmeringen. Leden van het GA-team adviseren collega s en afdelingen en denken mee met bewoners. Dit leidt tot positievere resultaten voor beide partijen. Processen lopen sneller en soepeler. Wijkteams De wijkteams vervullen een belangrijke rol in de wijken bij het samenbrengen en ondersteunen van initiatiefnemers, het adviesrecht (consultatie en terugkoppeling) en de communicatie van de gemeente naar de wijk en vice versa. Om deze rol invulling te geven is een bepaalde mate van organisatie en communicatie vereist. Daarvoor ontvangen de wijkteams jaarlijks een bedrag van 3. per wijkteam voor organisatie- en communicatiekosten. Indicatoren Voor het monitoren van de doelstellingen van dit onderdeel van het programma wordt de volgende indicator gebruikt: Uitputting fonds burgerinitiatieven (GoudApot)/ 24. per jaar. Stand van zaken per 1 augustus 216: 5% van het totale budget is besteed aan initiatieven. Publiekzaken Digitalisering De dienstverlening aan de klant staat centraal. Omdat klanten meer en meer zaken digitaal willen afhandelen worden de meest afgenomen producten van de gemeente in 217 gedigitaliseerd. Dit betekent dat deze producten in de toekomst aangevraagd én geleverd worden zonder tussenkomst van gemeenteambtenaren. Geheugen van Gouda Na het implementeren van het klant contact systeem en het zaaksysteem kan de klant beter bediend worden omdat meer informatie voor het Klant Contact Centrum (KCC) beschikbaar komt. Ook start de gemeente in 217 met de inrichting van een Persoonlijke Internet Pagina (PIP / mijnoverheid.nl) waardoor de klant meer regie over de eigen gegevens krijgt. Sturingsinformatie Om beter op doelstellingen te kunnen sturen komt er in 217 een dashboard waarmee actuele prestaties vergeleken worden met de streefcijfers. Er komt goede data beschikbaar op vragen als: Hoe vaak wordt de gemeente gebeld? Is er een verschuiving meetbaar van voorkeurskanalen ( versus brief, website versus telefonie)? En wat zijn de effecten van het sturen naar een contactkanaal op de klanttevredenheid? KTO Het maandelijkse klanttevredenheidonderzoek (KTO) laat zien dat de klant het hele proces van de afhandeling van de vraag beoordeelt bij het geven van een score. Daarom gaat de gemeente meer aandacht besteden aan de opvolging van bij het KCC binnenkomende (aan)vragen. Programmabegroting

44 Voor het monitoren van de doelstellingen van dit programma worden de volgende indicatoren gebruikt: Omschrijving indicator Klanttevredenheid Streefwaarde 8 in 22 Aantal telefonische contacten Vermindering oplopend tot ca 2% in 218/219 Toelichting op actuele cijfers Het gemiddelde* over het eerste halfjaar 216 is 7,4 Meer digitale dienstverlening, inzet van het klantcontact systeem en regie op klantcontact * Score voor tevredenheid over het eerste klantcontact bij gebruik van de contactkanalen: balie, telefonie, website en digitale balie en post (inclusief ). Antwoord Door een verschuiving van voorkeurskanalen en door de digitalisering van de dienstverlening zal het aantal telefoontjes afnemen. Dit zijn de ambities voor aangeboden telefonie en FTR* afhandeling door het KCC: Totaal aantal telefoontjes % via KCC / % FTR* % Overige organisatie / / /65 35 *FTR staat voor First time right en betekent dat het gesprek volledig en met de juiste informatie in het KCC wordt afgehandeld /7 3 Actief informeren De gemeente is pro-actief, zoekt (persoonlijk) contact met burgers, bedrijven en instellingen en gebruikt hiervoor verschillende communicatiemiddelen naar gelang het te bereiken doel, type en grootte van de doelgroep. Hierbij spelen de social media in toenemende mate een rol van betekenis Verbonden partijen Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s van de begroting de bijdrage van verbonden partijen aan de te realiseren beleidsdoelstellingen te vermelden. Van de verbonden partijen levert er geen een bijdrage aan dit programma Burgerinitiatieven en publiekszaken Wat gaat het kosten? Overzicht exploitatie Programma 7: Burgerinitiatieven en publiekszaken Exploitatie (bedragen x 1.) Rekening Lasten PG Burgerinitiatieven PG Publiekszaken Sub-totaal lasten 216 na wijziging Baten PG Burgerinitiatieven PG Publiekszaken Sub-totaal baten Saldo van baten en lasten Dotaties aan reserves (lasten) Onttrekkingen aan reserves (baten) Resultaat Toelichting op de exploitatie Uit de 2e begrotingswijziging 216 zijn de volgende mutaties opgenomen (+ = nadeel, - = voordeel): Productgroep Publiekszaken Maatregel Actualisatie begroting legesproducten Publiekszaken Totaal overige mutaties Vanaf de begroting 217 is het verplicht om de overheadkosten apart inzichtelijk te maken. Hiervoor is in programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien een nieuwe productgroep Overhead toegevoegd. Dit heeft als gevolg dat de lasten op de functionele programma's vanaf 217 ten opzichte van 216 lager zijn. En de lasten van programma algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien hoger. 44 Programmabegroting

45 3.8 Veiligheid en bestuur Programmabegroting

46 3.8.1 Wat wil Gouda bereiken? De doelen die Gouda binnen dit programma nastreeft zijn af te lezen uit de zogenaamde doelenboom die aan het begin van dit programma is opgenomen Beleidsindicatoren Met de wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 216 is de gemeente voortaan verplicht om in de programma s in de begroting de maatschappelijke effecten die met de verschillende programma s worden beoogd toe te lichten aan de hand van een voorgeschreven set beleidsindicatoren. Nr Indicator Winkeldiefstal per 1. inwoners Geweldsmisdrijven per 1. inwoners Diefstal uit woning per 1. inwoners Vernieling en beschadiging per 1. inwoners Verwijzingen Halt Hardekern jongeren Formatie Bezetting Apparaatskosten Externe inhuur 11 Overhead Nr. 1 2 Indicator Winkeldiefstal per 1. inwoners Geweldsmisdrijven per 1. inwoners Diefstal uit woning per 1. inwoners Vernieling en beschadiging per 1. inwoners Verwijzingen Halt Hardekern jongeren Formatie 8 Bezetting 9 Apparaatskosten 1 Externe inhuur 11 Overhead Meeteenheid Periode aantal per 1. inwoners 215 aantal per 1. inwoners 215 aantal per 1. inwoners 215 aantal per 1. inwoners 215 per 1. inwoners per 1. inwoners Fte per 1. inwoners Fte per 1. inwoners Kosten per inwoner Kosten als % van totale loonsom + totale kosten inhuur externen % van totale lasten Gouda 2,9 7,3 8,3 9,7 Nederland 2,4 5,4 3,9 6,1 Bron CBS CBS CBS CBS ,7 4,6 5,88 5, % 139,7 Bureau Halt 1,3 KLPD eigen gegevens eigen gegevens eigen begroting eigen begroting 217 7,4% eigen begroting Toelichting Het aantal winkeldiefstallen per 1. inwoners. Het aantal geweldsmisdrijven, per 1. inwoners. Voorbeelden van geweldsmisdrijven zijn seksuele misdrijven, levensdelicten zoals moord en doodslag en dood en lichamelijk letsel door schuld (bedreiging, mishandeling, etc.). Het aantal diefstallen uit woningen, per 1. inwoners. Het aantal vernielingen en beschadigingen, per 1. inwoners. Het aantal verwijzingen naar Halt, per 1. inwoners in de leeftijd van jaar. Het aantal hardekern jongeren, per 1. inwoners in de leeftijd van jaar. De toegestane formatie in fte van het ambtelijk apparaat van de gemeente voor het begrotingsjaar op peildatum 1 januari. Het geraamde werkelijk aantal fte van het ambtelijk apparaat van de gemeente dat werkzaam is op peildatum 1 januari van het begrotingsjaar. Het is niet gebruikelijk de werkelijke bezetting voor een toekomstig begrotingsjaar in te schatten. Voor de begroting 217 wordt gerekend met de bezetting van 1 januari 216. Alle personele en materiële kosten die verbonden zijn aan het functioneren van de organisatie, exclusief griffie en bestuur. Het uitvoeren van werkzaamheden in opdracht van een bij de gemeente in dienst zijnde opdrachtgever, door een private organisatie met winstoogmerk, door middel van het tegen betaling inzetten van personele capaciteit en deskundigheid, zonder dat daar een arbeidsovereenkomst of aanstelling tussen organisatie en de daarbij ingezette personen aan ten grondslag ligt. Alle kosten die samenhangen met de sturing en ondersteuning van de medewerkers in het primaire proces in verhouding tot het totaal saldo van de lasten (exclusief toevoegingen aan reserves) volgens de begroting Wat gaat de gemeente daarvoor doen? Veiligheid In de Kadernota Veiligheid is gekozen voor de aanpak van de volgende prioriteiten. 1. High impact crime: woninginbraken De aanpak van het aantal woninginbraken blijft prioriteit houden in 217. Dit betreft zowel inzet op het aanhouden van daders als het stimuleren van preventieve maatregelen. Woninginbraak is een high impact crime omdat de weerslag op bewoners die hier slachtoffer van worden groot is. De inzet op afname van het aantal woninginbraken heeft bij de veiligheidspartners aanhoudend de hoogste prioriteit. De aanpak heeft zich door de loop van de jaren heen ontwikkeld en is geïntensiveerd. Nieuwe mogelijkheden worden uitgeprobeerd, zoals de inzet van toezichthouders in de zomervakantie en het subsidiëren van het aanbrengen van goed hang- en sluitwerk. Veelplegers worden in de gaten gehouden door het Veiligheidshuis. 46 Programmabegroting

47 2. Jeugdoverlast en jeugdcriminaliteit In 217 worden overlastgevende jongeren is beeld gebracht met een groepsscan. Het instrument groepsscan van politie is een methode die beter aansluit bij de realiteit dat jongeren zich in netwerken bewegen. De actuele situatie is daarbij leidend. Goed zicht op de cijfers en een goede analyse van hoe de groepen en haar leden zich tot elkaar verhouden moet hierbij leiden tot het beperken van de overlast voor bewoners. Op de locaties in Gouda waar sprake is van overlast door jeugd op straat worden snel en gericht maatregelen getroffen. De stadsmarinier en het jongerenwerk investeren in relaties met de jongeren, maar pakken ook door als dat nodig is. Denk hierbij aan de inzet van bestuurlijke maatregelen en/of tijdelijk cameratoezicht. De aansluiting van Veiligheid op de zorgstructuur krijgt in 217 nader vorm. Het sociaal team jeugd vormt hierin de spil. De dagbestedingstrajecten in Loods 15 (timmerwerkplaats) worden voortgezet. Jongeren die complexe problemen hebben op school, thuis of op het gebied van werk kunnen hier tijdelijk aan de slag om hun leven weer op orde te krijgen. De jeugdcriminaliteit wordt aangepakt via de Top6 en het Veiligheidshuis. De doelstelling hierbij is om het recidivecijfer van jongeren te laten afnemen. Het verband tussen de Top6 en drugscriminaliteit wordt zichtbaarder en hier wordt dan ook op ingezet, onder andere in samenwerking met de gemeente Rotterdam. 3. Sociale overlast De gemeente werkt integraal aan de aanpak van woonoverlast. Woonoverlast is vaak een combinatie van zorgmijding, een psychische stoornis, agressief gedrag, vervuiling en /of geluidsoverlast. Voor buren en omwonenden kan dit langdurig tot heel vervelende situaties leiden. Het Meldpunt Zorg en Overlast van de GGD is het eerste aanspreekpunt voor dergelijke meldingen en zij coördineert vervolgens de benodigde inzet. Dit gebeurt in nauw overleg met de GGZ, gemeente en politie en de sociaal teams. Daarnaast is het van belang de overlast door verwarde personen op straat beheersbaar te houden. De politie ontvangt nog steeds veel meldingen over personen met verward gedrag. Afspraken in regioverband hebben geleid tot het opstarten van een regionale opvanglocatie in Leiden medio 217. De GGD werkt met haar regionale partners (RDOG) en gemeente nu 9 bouwstenen uit die verband houden met de landelijke aanpak op verwarde personen. Het aantal meldingen rondom burenruzie en overlastgevende personen is het afgelopen jaar iets afgenomen. De ambitie blijft om beide categorieën met 5% per jaar te laten dalen. Hiertoe wordt o.a. buurtbemiddeling ingezet. Zij bemiddelen en leren burgers die conflicten met buren hebben met enige ondersteuning deze op te lossen. 4. Radicalisering Het onderwerp Radicalisering-Jihadisme heeft in Gouda nog steeds onverminderd de aandacht. De zorg is dat een groep geradicaliseerde mensen zich afkeert van de samenleving dan wel geweld tegen die samenleving gebruikt. Dit onderwerp is lastig in cijfers te vatten. Het is wel duidelijk dat er mensen zijn die vatbaar zijn voor radicalisering, geradicaliseerd zijn of in Syrië zitten en de strijd indirect ondersteunen. De Goudse aanpak sluit aan op het nationaal actieplan en is gericht op het voorkomen dat mensen daadwerkelijk afreizen en voorbereid te zijn op terugkeer van degenen die wel gegaan zijn. De zorg ligt daarnaast ook steeds meer op mensen die in Nederland (verder) radicaliseren en mogelijk geweld hier gebruiken. De aanpak in 217 zal ondermeer in het teken staan van het versterken van de infomatiepositie van de gemeente. Dit met het oog op het verbeteren van de interventies in geval van (dreigende) radicalisering. Programmabegroting