Nieuw begrotingsresultaat

Transcriptie

1 Portefeuille: A. van Amerongen Dronten, 22 september 2015 Financiële ontwikkeling begroting Aan de gemeenteraad VOORSTEL Wij stellen u voor: Deze toelichting op de financiële resultaten vast te stellen in aanvulling op de besluitvorming over de begroting INHOUD INLEIDING In januari 2015 is door de provincie en de 6 gemeenten in Flevoland een IBT convenant afgesloten. Afgesproken is onder meer dat het college de raad nog uitdrukkelijker meeneemt in de financiële positie van Dronten met een doorkijk naar de toekomst. Daarnaast is in de BBV een aantal wijzigingen doorgevoerd. Dit alles biedt de mogelijkheid om op een andere manier naar de resultaten van de begroting te kijken en hoe de financiële positie van de gemeente zich in de toekomst zal ontwikkelen. Deze informatie zal in de komende begrotingen standaard worden opgenomen. ARGUMENTEN BEGROTING In de begroting is het financiële resultaat voor de jaren als volgt weergegeven. Nieuw begrotingsresultaat Tabel 1 Het resultaat in de jaren 2016 en 2017 is positief. In de jaren daarna is er een negatief resultaat. De huidige denkwijze is dat als dit beeld zo blijft, betekent dit dat er in 2016 en 2017 moet worden besloten over aanvullende bezuinigingsmaatregelen om alsnog in 2018 en 2019 een (structureel) sluitende begroting te hebben.

2 De BBV geeft de mogelijkheid om ook op een andere manier naar de resultaten te kijken. Namelijk om de financiële sturing veel meer op basis van structurele en incidentele ontwikkelingen te baseren. Hoe werkt dat? Daarvoor moeten we eerst bekijken hoe de resultaten die we in de begroting presenteren eigenlijk zijn opgebouwd. Het resultaat van de gemeente is opgebouwd uit een totaal van jaarlijkse baten en lasten. De raad stelt jaarlijks bij de begroting en bij de jaarrekening deze baten en lasten afzonderlijk per programma vast. Deze baten en lasten zijn uit drie delen opgebouwd: 1. Structurele baten en lasten, dat wil zeggen dat ze in principe elk jaar weer terugkomen. 2. Incidentele baten en lasten hetgeen betekent dat deze eenmalig zijn of over een beperkt aantal jaren gelden (maximaal drie jaar). 3. En deels onttrekkingen en toevoegingen aan reserves. Dit zijn geen feitelijke baten en lasten maar worden door de raad vastgesteld. Net zoals dat geldt voor mensen, moet ook een gemeente in principe elk jaar uitkomen met het inkomen dat wordt verdiend. Dus de jaarlijkse uitgaven moeten kunnen worden betaald uit de jaarlijkse inkomsten. Het structurele resultaat moet dus sluitend zijn. Daarnaast hebben mensen in een aantal gevallen een eigen vermogen. Dat is soms in de vorm van spaargeld maar kan ook in de vorm van overwaarde in eigendommen zoals een huis zijn. Voor de gemeente geldt hetzelfde. Een gemeente heeft eigen vermogen ofwel reserves die kunnen worden gebruikt voor eenmalige, incidentele uitgaven. En soms zijn er ook eenmalige inkomsten die weer kunnen worden gebruikt om het eigen vermogen te versterken of eenmalige uitgaven te betalen. Als we op deze manier het structureel resultaat analyseren, zonder dus de incidentele baten en lasten en zonder de mutaties uit reserves, dan ontstaat het volgende beeld van het resultaat: Structureel begrotingsresultaat voor mutaties reserves Tabel 2 Structureel heeft de gemeente in de komende jaren dus een overschot. Het verschil tussen het resultaat in tabel 1 en tabel 2 is met name dat structurele onttrekkingen en toevoegingen aan reserves niet in het resultaat van tabel 2 worden meegeteld. De grootste post daarin is de jaarlijks toevoeging van rente aan de reserves. Dit zijn geen echte rentekosten maar is een fictieve toerekening die dus wél wordt meegenomen in het resultaat van tabel 1 en niet in tabel 2. Pas op het moment dat reserves echt worden uitgegeven dan gaat dat ook echt rente kosten. Aangezien de reserves op basis van de begroting naar verwachting de komende jaren zullen toenemen, is dit niet aan de orde

3 Ten opzichte van de totale begroting van circa 100 miljoen, is het verwachte structurele resultaat in tabel 2 in 2019 minder dan 1%. Ook dit is een kengetal dat de BBV voorschrijft, namelijk de zogenoemde structurele begrotingsruimte. Ter vergelijking: voor iemand met een modaal jaarinkomen van bruto gaat het op jaarbasis om een bedrag van 300. Met dit soort marges is het belangrijk om te bekijken hoe betrouwbaar eigenlijk de voorspellende waarde is van onze begroting. Hieronder presenteren we een tabel waarin procentueel de afwijkingen zijn aangeven van het jaarrekeningresultaat ten opzichte van de oorspronkelijke begroting. De cijfers die worden vergeleken in tabel 3 is het jaarrekeningresultaat ten opzichte van het begrotingsresultaat. Een positief getal betekent dat het jaarrekeningresultaat beter was dan de begroting, negatief betekent dat het uiteindelijke resultaat lager is geweest. De resultaten zijn de resultaten ook weer zonder de mutaties in reserves maar wel inclusief incidentele baten en lasten. 6% 4% 2% Rekening resultaat t.o.v. primaire begroting (%) 0% -2% % -6% Verschil (% totale baten) Norm (positieve afwijking) Norm (negatieve afwijking) Tabel 3 Ter vergelijking: voor iemand met een modaal jaarinkomen van gaat het om afwijkingen van plus of min Deze afwijkingen passen binnen de marges die accountants en de provincie daarvoor hanteert, namelijk plus of min 5%. En ook hierbij past de kanttekening dat het vaak gaat om afwijkingen die met name betrekking hebben op de incidentele baten en lasten! GRONDEXPLOITATIE Eén van de incidentele baten en lasten van gemeenten die de afgelopen jaren veel invloed heeft gehad op de ontwikkeling van de financiële resultaten, is de grondexploitatie. Gemeenten met een relatief grote grondpositie hebben ook een relatief groot financieel risico. Ook hiervoor zijn normen ontwikkeld waarbij de totale boekwaarde van de grondvoorraad bij voorkeur niet groter mag zijn dan 20% van de totale jaarlijkse baten van de gemeente (exclusief de mutaties in reserves). Het advies is om in elk geval niet boven de 35% uit te komen

4 Grondexploitatie (netto boekwaarde grond/totale baten) (BBV) 50% 40% 30% 20% 10% 0% Grondexploitatie (BBV) ((NIEGG + IEGG)/totale baten) (BBV) Bovengrens Grondexploitatie ((NIEGG + IEGG)/totale baten) (bron: stresstest) Ondergrens Grondexploitatie ((NIEGG + IEGG)/totale baten) (bron: stresstest) Tabel 4 De achtergrond van dit kengetal is beschreven in de nota van toelichting bij deze regelgeving. Deze achtergrond is dat, als gemeenten leningen hebben afgesloten om grond te kopen voor een (toekomstige) woningbouwproject zij een schuld hebben. Bij de beoordeling van een dergelijke schuld is het van belang om te weten of deze schuld kan worden afgelost wanneer het project wordt uitgevoerd. Van de opbrengst van de woningen kan immers de schuld worden afgelost. En mocht de opbrengst onvoldoende zijn dan moet in principe deze schuld uit andere baten alsnog worden afgelost. Vandaar deze norm van de waarde ten opzichte van de totale baten. Dronten zit met de waarde van de grondexploitatie ten opzichte van de baten boven de aanbevolen grens van 20%. Wel nog onder het aanbevolen maximum van 35% en bovendien blijkt uit de grafiek een afname vanaf Omdat de beoordeling van dit kengetal in de nota van toelichting direct is gerelateerd aan de schuldpositie moet dit kengetal dus ook mede in dat licht worden beoordeeld. SCHULDPOSITIE Om te beoordelen hoe goed eventuele tekorten kunnen worden opgevangen is het goed om inzicht te hebben in de financiële positie van de gemeente. Vaak hebben mensen en ook gemeenten niet zo veel geld op de bank staan. Als er dus incidentele uitgaven zijn dan moet dat worden geleend. De BBV heeft daarvoor een indicator opgenomen, de netto schuldquote. Dat is een percentage dat aangeeft hoe groot de nettoschuld is ten opzichte van het jaarlijkse inkomen. De nettoschuld is het saldo van alle opgenomen leningen min de leningen die aan anderen zijn verstrekt. Het advies vanuit de VNG is daarbij uit te gaan van een maximumnorm van 130% en een streefwaarde van 90%. Deze norm wordt ook in zogenaamde stresstesten gehanteerd. Deze zijn ism de VNG ontwikkeld om de houdbaarheid van de gemeentefinanciën te kunnen beoordelen. Dronten hoeft zich overigens over de schuldpositie zoals die in tabel 4 is aangegeven, in de voorzienbare jaren geen zorgen te maken. Dronten heeft namelijk netto geen schulden maar een netto vordering. En op basis van het meerjarenperspectief neemt deze vordering de komende jaren toe

5 Uit onderstaande tabel blijkt dat andere gemeenten in Flevoland en ook landelijk gezien, de afgelopen jaren hun schulden ten opzichte van het inkomen hebben zien toenemen. Dronten heeft de financiële positie zelfs ook in deze lastige jaren versterkt. Dit biedt in de toekomst evt ruimte (indien nodig en afhankelijk van de liquiditeitspositie) vreemd vermogen aan te trekken 150% 120% 90% 60% 30% 0% -30% Netto schuld quote (Dronten, landelijk en flevolands gemiddelde) (BBV) Netto schuld quote (BBV) Netto schuld quote (landelijk gemiddelde) Netto schuld quote (flevolands gemiddelde) Bovengrens netto schuldquote (bron: stresstest) Ondergrens netto schuldquote (bron: stresstest) Bron gegevens landelijk en provincie: provincie Flevoland Tabel 5 In dit licht beschouwd, komen we even terug op het kengetal rondom de grondexploitatie uit de vorige paragraaf. Dat kengetal zit vooralsnog boven de aanbevolen grens van 20%. Gezien de positieve schuldpositie achten we dit geen probleem voor onze financiële positie. Dit laat onverlet dat de grondexploitatie voor ons, net zoals in veel andere gemeenten, wel een belangrijk aandachtspunt zal blijven. WEERSTANDSVERMOGEN Tot slot gaat de BBV nog verder in op het weerstandsvermogen. Dit is iets dat al sinds het begin van de BBV in 2003 een vast onderdeel is van de begroting. Maar ook hierbij is het van belang om een onderscheid te maken tussen het structurele en het incidentele weerstandsvermogen. Dit wordt weergegeven in de onderstaande tabel: Weerstandsratio algemeen (Dronten) (incidenteel, structureel) 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0-1, Weerstandsratio (incidenteel)(algemene dienst) Weerstandsratio (structureel)(algemene dienst) Norm weerstandsratio Tabel 4-5 -

6 Op basis van de vermogenspositie van Dronten is het niet verbazend dat er een zeer goede incidentele weerstandscapaciteit is. De risico s zoals opgenomen in de begroting kunnen als het ware 2,5 keer worden opgevangen. De structurele weerstandscapaciteit is met name gebaseerd op de belastingcapaciteit van de gemeente, met name de OZB. Dat is voor veel gemeenten de enige mogelijkheid om, indien noodzakelijk, zelf extra structurele inkomsten te genereren. Deze mogelijkheid voor Dronten is berekend op en dus ten opzichte van de totale begroting vrijwel nul. Is dat een zorgpunt? Vanuit het totale financiële perspectief niet. Het huidige resultaat is structureel sluitend. De marges zijn weliswaar klein maar dat geldt dus in principe andersom ook, mochten er structurele tekorten ontstaan. De vermogenspositie is zodanig dat een geruim aantal jaren ook structurele tekorten op een incidentele wijze kunnen worden opgevangen. Dit is echter niet toegestaan op basis van de regelgeving. Mochten er dus alsnog significante structurele tekorten ontstaan, dan is het onvermijdelijk dat dit moet worden vertaald in bezuinigingen. Zoals we in de begroting in de Inleiding hebben verwoord, mocht zich deze tekortsituatie voordoen, is de veerkracht in ons beleid nu zodanig dat we daarop tijdig en verantwoord in kunnen spelen. Ook dit is mede te danken aan onze gunstige financiële positie. Daar waar vergelijkbare gemeenten met een omzet van circa 100 miljoen een netto leningenportefeuille hebben van 80 miljoen, betalen zij jaarlijks 2 tot 3 miljoen aan rente. Dit is een last die wij niet hebben. Vandaar dat wij in de begroting hebben aangegeven dat wij de financiële vooruitzichten voor Dronten als positief blijven zien. Het college R. Kool mr. A.B.L. de Jonge secretaris burgemeester - 6 -