Producentengroepen coachen in business management TDC voegt een nieuw luik toe aan het ondersteuningsprogramma voor Afrikaanse MKMO s
|
|
- Mathijs Hermans
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Producentengroepen coachen in business management TDC voegt een nieuw luik toe aan het ondersteuningsprogramma voor Afrikaanse MKMO s RéPAB Vincent De Grelle 1
2 Intro Inhoud Toen het Trade for Development Centre jaren geleden een programma ontwikkelde om coöperaties actief in eerlijke of duurzame handel te coachen bij de marketing van hun producten werd het regelmatig geconfronteerd met de gebrekkige kennis aan organisatiebeheer van deze structuren. Het ontbrak de producentengroepen aan instrumenten om hun organisatie financieel en organisatorisch te analyseren, wat nochtans essentieel is om een realistisch marketingplan te kunnen ontwikkelen. Een nieuw luik in het coachingprogramma p 3 Een traject van twee jaar p 4 KOAKAKA (Rwanda) p 5 UOCG (Oeganda) p 7 RéPAB (Benin) p 8 Fako (Benin) p 10 Naar een geïntegreerde aanpak p 12 Daaruit ontstond een nieuwe modulereeks, een coaching in bedrijfsbeheer (financieel, organisatorisch, op vlak van bestuur...). Wat volgt is het relaas van de eerste ervaringen in Oeganda, Rwanda en Benin. Ananas, Fako Vincent De Grelle 2
3 Een nieuw luik in de coaching Coöperaties actief in eerlijke of duurzame handel hebben vaak een hoop kenmerken gemeen: een groot engagement, veel potentieel, maar evengoed een gebrek aan middelen en marktkennis. Het TDC zag die zwakte als een rode draad en besloot projecten en coöperaties te coachen en begeleiden in de vermarkting van hun producten.* Kernelement in dit proces zijn modules waarbij een TDCcoach ter plekke gaat. Wat we doen is naar producenten luisteren en samen met hen verschillende elementen structureren die hen toelaten zelf na te denken over de beste strategie, verduidelijkt Josiane Droeghag, International Trade Officer voor het TDC. Op die manier is de kans groter dat het proces leidt naar een duurzame en sociale ontwikkeling van hun organisatie. Want de doelstelling van onze interventie is niet trade, maar wel trade for development. Maar zowel in de ingediende dossiers als tijdens de sessies dook geregeld een bijkomende zwakte op, namelijk de moeilijkheid om marketingplannen uit te tekenen zonder zich te kunnen baseren op betrouwbare cijfers, zonder de tijd te kunnen nemen om de organisatie efficiënt te structureren, zonder zich te verzekeren van goed bestuur Meer lezen *Lees bijvoorbeeld het artikel Marketing in de Marokkaanse dadelen saffraanketen op > publicaties > artikels. ** Het succesverhaal van twee pilootprojecten en twee coachingtrajecten staat beschreven in het artikel Marketingondersteuning van kleine producenten in Afrika. op > pubicaties > artikels Een meer globale aanpak drong zich op. Daarop besliste TDC ook een coachingtraject aan te bieden rond business management. Virginie Bartholomé, Finance and Business Management Officer voor het TDC, legt uit: Er gebeurt al heel wat vorming en consultancy bij Afrikaanse coöperaties, de resultaten zijn doorgaans analyses en rapporten die opgesteld zijn door externen, maar nauwelijks worden begrepen door de mensen van de coöperatie zelf. Wij doen het omgekeerde: onze coaches werken participatief met de coöperaties. Het zijn zij die met behulp van een externe de problemen detecteren en er oplossingen voor vinden. Zij moeten motor én eigenaar van het proces blijven, niet TDC of de coach. Een traject van één of twee jaar Net zoals bij de marketingcoaching bestaat het aanbod uit een aantal sessies op maat, begeleid door een coach die door TDC is aangesteld. Het gaat om mensen die niet alleen inhoudelijke expertise hebben in business management en duurzame handel, maar die ook ervaren zijn in het participatief coachen van groepen. In het eerste jaar bevat het traject twee modules van telkens zes dagen. De coach gaat tweemaal een week ter plaatse bij de producentengroepen om hen te helpen hun organisatie beter te begrijpen. Samen werken ze instrumenten uit aangepast aan hun context en noden die hen helpen hun evolutie te meten. Na afloop beslist TDC op basis van de ervaringen van de coach en in samenspraak met de organisatie of een derde en eventueel een vierde module aangewezen is. 3
4 Begin 2017 werd een oproep gelanceerd voor: coöperaties van kleine producenten of plukkers actief in duurzame of eerlijke handel van koffie, cacao, rijst, fruit, groenten, noten of medicinale planten, duurzaam of eerlijk toerisme. micro-, kleine of middelgrote ondernemingen die samenwerken met producenten of plukkers. Uiteindelijk werden 10 coöperaties geselecteerd: vier koffiecoöperaties uit Rwanda en Oeganda, twee cacaocoöperaties uit Ghana en Ivoorkust, een ananasproducent uit Benin, een mangoproducent uit Mali, een tuinbouwbedrijf uit Tanzania en een producent van mango, sesam, hibiscus en cashewnoten uit Burkina Faso. Vanuit het Enabel-programma PROFI in Benin werden daar nog vijf organisaties aan toegevoegd. Het landbouwproject Programme d appui au développement des filières agricoles au Bénin loopt van 2015 tot 2019 en concentreert zich op drie productketens (cashewnoten, rijst en groenten). De eerste trajecten gingen van start in het najaar van Ananasoogst RéPAB Vincent De Grelle 4
5 KOAKAKA (Rwanda) In 2002 richtten een aantal boerengroepen in het zuidoosten van Rwanda de koffiecoöperatie KOAKAKA op. Stap voor stap bouwden ze hun organisatie uit, onder meer met twee wasstations. Met de steun van de overheid en van ngo s optimaliseerden ze de kwaliteit van hun arabica en behaalden ze het fairtradelabel. Momenteel telt de coöperatie 1300 leden. De belangrijkste troef is zonder twijfel de kwaliteit van hun specialty coffee die erg in trek is op de internationale markt. In de loop van 2016 kreeg KOAKAKA Josiane, medewerker van TDC maar eveneens marketingcoach, op bezoek. Tijdens de sessies bleek hoe afhankelijk de organisatie was van de Rwandese trader Rwashoscco. Binnen de coöperatie wist men nauwelijks wie hun koffie kocht. Er werd besloten om zelf te gaan prospecteren. Dat leverde intussen al nieuwe Japanse en Australische klanten op. In oktober 2017 trok Maxime Bacq (Groupe One) als coach naar Rwanda voor de eerste module rond bedrijfsbeheer: Bij het overlopen van de jaarrekening 2016 bleek meteen dat Bonaventure Safari, Uitvoerend Secretaris van de organisatie, en Elie Kabera, de boekhouder, zich goed hadden voorbereid. Het werd een lezing van hoog niveau. Maar dan kwam het echte werk en bogen staf en coach zich over instrumenten die hen een beter inzicht moesten geven in de stand van zaken van de organisatie. Vele zaken waren nieuw, zoals een langetermijnoverzicht van investeringen en afschrijvingen of een berekening van het aantal leden dat Sessie op het bureau van Koakaka Maxime Bacq nodig is om het geplande derde wasstation rendabel te maken. Later volgden nog een analyse van omzet en marges, een bijgewerkt budget 2017 en een begroting Er werd ook stilgestaan bij de rentes die de organisatie elk jaar aan kredietverleners betaalt, omdat de cyclus van uitgaven (aan de boeren) en inkomsten (van de kopers) niet gelijkloopt. De sterkte van deze intensieve week was het participatieve karakter, besluit Maxime. Een aantal tools kenden Bonaventure en Elie op voorhand niet, maar zijn helemaal door hen ingevuld. In de aanloop naar de tweede module kunnen zij met die tabellen aan de slag, zowel voor analyses als voor prognoses. 5
6 UOCG (Oeganda) In 2007 richtte een groep jonge boeren op de flanken van Mount Elgon in OostOeganda UOCG (United Organic Coffee Growers) op. Al snel volgden bio- en fairtradecertificaties, maar die zijn in handen van een Oegandese koffiebedrijf dat ervoor betaalde. Met het huidige ledenaantal van ongeveer 1000 boeren voelt de coöperatie zich echter klaar om zelf de marketing in handen te nemen en met haar arabica van hoge kwaliteit internationale markten te verkennen. Tot nu toe had de coöperatie geen budgetplanning op niveau van de organisatie, maar enkel op projectniveau. Tijdens de sessie werd de aanzet gegeven voor het opmaken van de jaarrekening 2017 en voor een financieel plan De verdere invulling werd de voorbije maanden door de staf zelf gedaan. UOCG Thomas Poelmans De vraag is of dit ook financieel haalbaar is. Tijdens de eerste sessie in december 2017 maakte coach Thomas Poelmans (Green Crossroads) samen met de stafleden van de organisatie een prijsbenchmark op, inclusief transportkosten. Conclusie: het moet mogelijk zijn rechtstreeks te verkopen aan koffiebranderijen en retailers hogerop in de internationale koffieketen mits nog een aantal stappen worden gezet in beheer en financieel management. Voorlopig worden ze geremd omdat er geen budget is om een financieel verantwoordelijke aan te werven, maar ze zijn gemotiveerd en hebben al een mooi parcours gereden, besluit Thomas. Zo zouden ze graag een eigen pelinstallatie aankopen. Dat zou een belangrijke extra service betekenen voor hun leden en meer toegevoegde waarde creëren. In december deden we een investeringsanalyse en tijdens de tweede sessie willen we een investeringsdossier finaliseren om aan potentiële investeerders voor te leggen. 6
7 RéPAB (Benin) Met 1600 leden verenigt RéPAB (Réseau des Producteurs d Ananas du Bénin) ongeveer een vijfde van de ananastelers in het land. De coöperatie heeft sinds 2003 een hele weg afgelegd en is zowel bio- als fairtradegecertificeerd. In 2016 slaagden ze erin een contract af te sluiten met een Beninees bedrijf dat fruitsappen produceert. De uitvoering van die overeenkomst verplichtte RéPAB om een versnelling hoger te schakelen, ook wat betreft het beheer van de organisatie. Daarop maakten we een zijsprong naar de hele keten van de ananas, vertelt Vincent De Grelle (Valmosan), TDC-coach van het traject. Want van de 6,5 die een Europese consument betaalt voor een liter biologisch ananassap, gaat maar 0,25 naar de Beninese boer. Dat deed hen inzien dat het voor het sapbedrijf of voor andere spelers in de keten richting Europese consument geen compleet onredelijke eis zou zijn om de marges aan te passen. Deze coaching kwam op het juiste moment, besloot Damien Z. Kiki, directeur van RéPAB, de sessie. We beseffen nu op een belangrijk moment voor de organisatie beter wat het betekent om rendabel en competitief te zijn. Eind 2017 vond de eerste module van coaching plaats. De eerste dagen werd gefocust op het functioneren van de coöperatie zelf. Mede door een recent voorval het afkeuren van een lading ananassen wegens een te hoge zuurtegraad kwam een boeiend debat op gang over de taken en verantwoordelijkheden van de medewerkers en het organigram van de organisatie. Daarna doken de stafleden in de cijfers, meer bepaald in een analyse van bruto- en nettomarges, commerciële inkomsten en subsidies en vaste en variabele kosten. De oefening werd zowel voor 2016 als voor 2017 gemaakt, met als conclusie dat de marge die momenteel aan het sapbedrijf wordt aangerekend, niet volstaat om al het werk te vergoeden en tot een eerlijke prijs te komen. Ananasoogst RéPAB Vincent De Grelle 7
8 Fako (Benin) Nog in Benin loopt een uitgebreid Enabelprogramma. Het landbouwproject PROFI (Programme d appui au développement des filières agricoles au Bénin, ) concentreert zich op drie productketens (cashewnoten, rijst en groenten) in twee regio s van het land (Atacora/Donga in het noordwesten en Mono/ Couffo in het zuidwesten). Binnen PROFI wordt onder meer gewerkt met een fonds voor productie- of commercialiseringsprojecten en voor kleine landbouwbusinessprojecten. Die eerste zijn bedoeld voor boerenorganisaties of coöperaties die de kwantiteit en kwaliteit van hun oogst willen verbeteren, de tweede voor kleine ondernemingen stroomopwaarts of stroomafwaarts in de keten. Omdat ook hier de nood aan financieel management groot is, genieten vijf organisaties van een TDCcoachingtraject rond Finance & Business Management. Eén van hen is FAKO, een groeiend microbedrijf dat in 2007 opgericht werd door de ondernemende Colette Yehouenou. In haar garage, op haar binnenplaats en in een klein atelier verwerkt een team van een twintigtal (seizoens)medewerkers groenten en fruit manueel tot sappen en sauzen. De kwaliteit van hun producten overtreft de aangelengde en gesuikerde sauzen uit China en ze vinden zelfs hun weg tot in de buurlanden. Recent moest FAKO echter een bestelling uit Nigeria weigeren omdat ze de hoeveelheid niet aankon. Om het streefdoel te realiseren 500 kartons sap per week moet nog een hele weg afgelegd worden. De nood aan instrumenten om die groei op een rendabele manier te realiseren deed hen solliciteren naar een coaching door TDC. FAKO is als een zeilschip dat door een gunstige wind Fako Vincent De Grelle 8
9 vooruit wordt gestuwd, maar zonder navigatie en niet wetend welke obstakels er op de route liggen, vat TDC-coach Vincent De Grelle de beginsituatie samen. Colette beaamt: Ik heb al de kans gehad om in een project te stappen en met kredieten een productielijn te starten, maar ik wil niet blind navigeren. Ik wil eerst weten waar ik naartoe ga. Tijdens de sessie begin december 2017 werden bij wijze van oefening verschillende excell-tabellen ingevuld voor de maanden november en oktober. Daarin werden per lot de productie -gegevens, de vaste en variabele kosten, de omzet, de marges en de rentabiliteit opgelijst. De opdracht voor het team is duidelijk: van correcte registratie een vaste gewoonte maken met duidelijke procedures en verantwoordelijkheden. Op basis van die eerste oefening werd ook gestart met een voorlopig budget voor 2018 en een catalogus met producten en prijzen. Met die gegevens kunnen we tijdens de tweede sessie overgaan tot een grondige analyse van cijfers en processen, blikt Vincent vooruit. Met het aanwezige enthousiasme moet dat zeker lukken. Ook Wilma Baas, co-verantwoordelijke voor Enabel binnen PROFI, is positief: Dit soort expertise wordt wel vaak aangeboden binnen het kader van projecten, maar zelden is ze aangepast aan de werkelijke vraag. TDC is er hier in Benin in geslaagd heel flexibel te werk te gaan. Alle vijf de gecoachte projecten hebben hun eigen accenten gekregen. Dat soort tailor made expertise is in Benin niet beschikbaar. Het zou wel interessant zijn om er lokale bureaus die zich willen specialiseren in coaching bij te betrekken. Dan bouwen we die expertise ook hier op. Naar een geïntegreerde aanpak De afgelopen jaren leidde een groeiend inzicht in de noden van Afrikaanse coöperaties en producentengroepen tot een aanbod van financiële steun, coaching in marketing en coaching in business Management. Om nog beter te kunnen inspelen op de noden van de organisatie maakte TDC inmiddels werk van een geïntegreerde aanpak waarbij de drie samen én op maat worden aangeboden. Op die manier geeft TDC de organisaties die het ondersteunt alle tools in handen om zelf een duurzame toekomst op te bouwen. Fako Vincent De Grelle Bronnen Rapporten en verslagen van sessies op het terrein. Eerdere artikels, zoals Marketing in de Marokkaanse dadel- en saffraanketen of Marketingondersteuning van kleine producenten in Afrika kan je lezen op > publicaties > artikels. 9
Bij de Rwandese koffiecoöperatie Koakaka TDC
Producentengroepen krijgen van ngo s of overheden geregeld hulp in de vorm van trainingen gericht op het verbeteren van teelttechnieken of het verhogen van de productiviteit. Een vaak weerkerend probleem
Nadere informatieDe menselijke aanpak in de coachingsessies van TDC
De menselijke aanpak in de coachingsessies van TDC Op het terrein bij de coöperatie COAFAN Jean Cornet Marketingcoaches aan het woord over hun ervaringen in Ivoorkust 1 Intro Inhoud NECAAYO, ECAMOM, COAFAN,
Nadere informatiePartnerfonds. Fonds voor duurzame economische ontwikkeling in het Zuiden. Beheerscomité
Partnerfonds Fonds voor duurzame economische ontwikkeling in het Zuiden Beheerscomité Partnerfonds: een voorstelling Context: Oxfam-Wereldwinkels Missie & motto Hoe ondersteunen we? Wie ondersteunen we?
Nadere informatieFAIR TRADE IN EEN NOTENDOP
FAIR TRADE IN EEN NOTENDOP BTC / Dieter Telemans WAT IS FAIR TRADE? Fair trade (eerlijke handel) is een handelssysteem dat benadeelde producenten, voornamelijk uit het Zuiden, de kans geeft op duurzame
Nadere informatieTest naam Marktgerichtheidsscan Datum 28-8-2012 Ingevuld door Guest Ingevuld voor Het team Team Guest-Team Context Overige
Test naam Marktgerichtheidsscan Datum 28-8-2012 Ingevuld door Guest Ingevuld voor Het team Team Guest-Team Context Overige Klantgerichtheid Selecteren van een klant Wanneer u hoog scoort op 'selecteren
Nadere informatieWie is & Robin? Robin maakt deel uit van de grootste IT-groep van België.
Welkom! Wie is & Robin? & Robin maakt deel uit van de grootste IT-groep van België. 480 miljoen geconsolideerde omzet, 350 dochterbedrijven, 4000 werknemers, discrete eigenaars: Jef de Wit & Dirk Deroost.
Nadere informatieOpleiding marketingplanning: inleiding
Opleiding marketingplanning: inleiding Marketingadviesbureau voor ondernemers IMPLEMENTATIE ONZE DIENSTEN 1 2 3 Marketingadvies Marketingplan Marketing management IMPLEMENTATIE ONZE POSITIONERING MARKETINGADVIES
Nadere informatieV.U. Carl Michiels, Hoogstraat 147, 1000 Brussel - Foto cover : BTC / Tim Dirven FaiR TRaDe in een notendop
Fair trade in een notendop BTC / Dieter Telemans Wat is Fair trade? Fair trade (eerlijke handel) is een handelssysteem dat benadeelde producenten, voornamelijk uit het Zuiden, de kans geeft op duurzame
Nadere informatieHoe vertalen Belgische coöperaties de ICA-principes in de praktijk?
Hoe vertalen Belgische coöperaties de ICA-principes in de praktijk? Casus: Choco cvba Kenmerken Opgericht in 2002 Coöperatie van werkers 3.308.054 euro omzet in 2013 11 Vennoten Bij Choco zijn de 7 principes
Nadere informatieEconomisten zeggen: eerlijke prijs bestaat niet, of is prijs wat markt bepaalt.
Goed geboerd Verslag plenair gedeelte, 20.30u-21.30u Welkom Inleiding door Gedeputeerde Naeyaert Voorstelling van de panelleden Joost Dessein, professor Santiago Servantes, Fillipijnse melkcoöperatieve
Nadere informatieHenk Oostdam is fiscaal adviseur bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand
Henk Oostdam is fiscaal bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand 30 RBA_Fiscale Opleidingen 2015-2016 30 mijn Henk Oostdam We kijken samen
Nadere informatiePascal De Splenter. Masterclass Corporate Finance, Vlerick Master TEW Postgraduaat Fiscaliteit. Contact: GSM 0475/75.58.27 Email pascal.des@skynet.
Pascal De Splenter Masterclass Corporate Finance, Vlerick Master TEW Postgraduaat Fiscaliteit Contact: GSM 0475/75.58.27 Email pascal.des@skynet.be 1 12 jaar ervaring als Financieel Directeur (o.a. bij
Nadere informatieSamenwerking tussen de verschillende actoren in de bijenteelt, de voornaamste factor voor de ontwikkeling ervan
Association Rwandaise pour la promotion du Développement Intégré agréée par A.M. n 595/07 du 20/06/1983, paru dans le J.O. n 14 du Samenwerking tussen de verschillende actoren in de bijenteelt, de voornaamste
Nadere informatieInvesteren in zelfredzaamheid. Rabobank Foundation
Investeren in zelfredzaamheid Rabobank Foundation Hoe help je mensen om zelfred zaam te worden? Dat is een vraagstuk waar Rabobank Foundation zich al ruim 40 jaar mee bezig houdt. Zelfredzaamheid bete
Nadere informatieBUSINESS ANALYSE & ASSESSMENT
BUSINESS ANALYSE & ASSESSMENT biedt diensten aan waarin het analyseren van het huidige business model centraal staat. De focus ligt hier op de interne bedrijfsvoering. Met behulp van een aantal methodes
Nadere informatie... om de toekomst beter te beheren
... om de toekomst beter te beheren HannaH is een veelzijdig en krachtig financieel planningsen opvolgingsprogramma, onmisbaar bij het nemen van financiële beslissingen. HannaH laat u toe : Gedetailleerde
Nadere informatieEERLIJKE ARGANOLIE UIT MAROKKO
EERLIJKE ARGANOLIE UIT MAROKKO De productie van eerlijke arganolie in beeld Tighanimine is een vrouwencoöperatie in het zuiden van Marokko die eerlijke arganolie produceert. Sinds 2010 krijgt ze steun
Nadere informatieBUSINESS COACHING BEDRIJF STARTEN IN SURINAME. Uw voorbereiding in Nederland. aangeboden door
BUSINESS COACHING BEDRIJF STARTEN IN SURINAME aangeboden door Uw voorbereiding in Nederland STARTING WELL PREPARED U hebt de eerste oriëntatie op het ondernemen in Suriname al achter de rug? Bijvoorbeeld
Nadere informatieIvoorkust Dominique Derom
Ivoorkust Dominique Derom 1 De jaarlijkse Week van de Fair Trade mag dan haar bekendste initiatief zijn, het actieterrein van het Trade for Development Centre (TDC) ligt vooral in het zuiden. Heel wat
Nadere informatieFUNCTIEBESCHRIJVING BOEKHOUDER
FUNCTIEBESCHRIJVING BOEKHOUDER 1. ALGEMEEN 1.1 Departement: Financiën Dienst: Financiële dienst 1.2 Naam van de functie: BOEKHOUDER 1.3 Datum: juli 2018 2. DOEL VAN DE FUNCTIE Je bent verantwoordelijk
Nadere informatieeel multifunctionele bedrijven verkopen hun
Vers voedsel Als je tussenhandel kunt voorkomen, blijft er meer voor de boer over. Dat is een argument voor korte ketens. Die vormen ook een antwoord op de toenemende vraag naar vers en ambachtelijke
Nadere informatieJOBDISABILI. Sociale Onderneming Informatiefiche (ITALIË) A. SOCIALE VERANDERING. Opgericht in 2011. Bedrijf met beperkte aansprakelijkheid (BVBA)
www.socialbiz.eu Sociale Onderneming Informatiefiche JOBDISABILI (ITALIË) Opgericht in 2011 Rechtsvorm Bedrijf met beperkte aansprakelijkheid (BVBA) Sector Werkgebied Diensten aan bedrijven Lokaal, Europa
Nadere informatieBaas in eigen loopbaan
maart 2014 Training zet medewerkers in beweging Baas in eigen loopbaan 1. Inleiding Is de loopbaanontwikkeling en mobiliteit van de medewerkers een belangrijk thema in uw organisatie of samenwerkingsverband?
Nadere informatieReglementering van het participatief budget voor de projectoproep Participatieve Duurzame Wijken
Reglementering van het participatief budget voor de projectoproep Participatieve Duurzame Wijken Update na de vergadering van 28 februari 2017 1. Algemeen kader Het participatief budget van de Participatieve
Nadere informatieFuncties met meer verantwoordelijkheid vereisen grotere flexibiliteit en aanpassingsvermogen. De meeste assistants houden werk en privé in balans
Gunstige arbeidsomstandigheden bevorderen het welzijn en hebben een positief effect op de motivatie, het engagement en de wil om langer aan de slag te blijven. Secretary Plus bevroeg assistants over dit
Nadere informatieSTICHTING ZWANENBURG ONTWIKKELINGSFONDS
STICHTING ZWANENBURG ONTWIKKELINGSFONDS Aan: Via: Van: C.W.M. Zwanenburg /kz Afd.: RvC C.C.: D.d.: 23 mei 2019 Stichting Zwanenburg Ontwikkelingsfonds ondersteunt projecten in ontwikkelingslanden Maatschappelijke
Nadere informatieA day made of glass. h.p://www.youtube.com/watch? v=6cf7il_ez38
A day made of glass h.p://www.youtube.com/watch? v=6cf7il_ez38 HC5: Finance in Entrepreneurship Blok 3: 2011 Ben White & Arnout Kroezen Agenda 1) Why focus on finance ma.ers? 2) Break Even point 5) Prijs
Nadere informatieOndernemerschap Programma
Speciaal voor Limburgse Fruittelers Telers Ondernemerschap Programma Met een positief perspectief en het juiste financieel inzicht op weg naar een toekomstbestendig fruitteeltbedrijf in Limburg Haal meer
Nadere informatiePrijszetting door ondernemingen met een machtspositie
Prijszetting door ondernemingen met een machtspositie Sarah Jaques 10 maart 2016 Minervastraat 5, 1930 Zaventem, T +32 (0)2 275 00 75, F +32 (0)2 275 00 70, www.contrast-law.be Prijszetting door ondernemingen
Nadere informatieBQA Belgian Quality Association
Eindverslag Gegevens van de onderneming Naam: SB Management bvba Straat: Diestsevest, 14 Postcode, Stad: 3000 Leuven Land: België Tel: 0495/281138 Fax: Contactpersoon: Van Rhee e-mail: janroel.vanrhee@sb-management.be
Nadere informatieUIEN VOOR INDUSTRIËLE MARKT. Jan Hanssens Ardo
UIEN VOOR INDUSTRIËLE MARKT Jan Hanssens Ardo ARDO CORPORATE Wij bewaren wat de natuur ons geeft is al meer dan 40 jaar het motto van Ardo. Jaar na jaar, oogst na oogst belevert Ardo zijn wereldwijd verspreide
Nadere informatieBarones Monique van Oldeneel tot Oldenzeel - Venture Philantropy FAQ. Selectiecriteria
Barones Monique van Oldeneel tot Oldenzeel - Venture Philantropy FAQ 1. Kandidaten Kan een feitelijke vereniging zich kandidaat stellen? Kan een coöperatieve die werkt met de waarden van de sociale economie
Nadere informatieNoort Organisatie Ontwikkeling
Onderzoek Onderzoek Meten = weten Als u de vinger aan de pols wilt houden, wilt weten of u op de juiste weg zit en u heeft behoefte aan goede, betrouwbare informatie om beslissingen op te nemen, dan kan
Nadere informatieEuronics. Case. Euronics haalt maximale uit een deal voor haar aangesloten retailers FLOWFABRIC OPTIMISATION ENGINEERS
Case Euronics haalt maximale uit een deal voor haar aangesloten retailers 01 FLOWFABRIC OPTIMISATION ENGINEERS Euronics haalt maximale uit een deal voor haar aangesloten retailers Op zoek naar nieuwe elektronica?
Nadere informatie1,6 miljoen. Fairtrade in het Zuiden 87,7% 12,3% leden. kleinschalige boeren. arbeiders. kleinschalige boeren en arbeiders binnen Fairtrade.
Jaarcijfers Fairtrade in het Zuiden arbeiders en Dit zijn cijfers die verzameld zijn in op basis van auditrapporten van FLO Cert. Ze zijn verwerkt door Fairtrade International in en gepubliceerd begin
Nadere informatieOikoVisie INVESTEREN IN FAIRRUKKELIJKE KOFFIE. Oikocredit behoudt focus op kleinschalige boeren
OikoVisie INVESTEREN IN FAIRRUKKELIJKE KOFFIE Oikocredit behoudt focus op kleinschalige boeren Fair(rukkelijk)e koffie uit Rwanda Koffie. De een houdt van een straffe bak, de ander lust hem liever mild.
Nadere informatieOVEREENKOMST STARTPAKKET
OVEREENKOMST STARTPAKKET TUSSEN Budgethouder (persoon met een handicap) Voornaam en naam: Straat en huisnummer: Postcode en woonplaats: Gsm/tel: E-mail: Rijksregisternummer: Vlaams Fonds nummer: en Budgetbeheerder
Nadere informatieSmart Industry en uw productiebedrijf
Smart Industry en uw productiebedrijf Een sprong vooruit in Manufacturing Willem Lenselink Harry van de Vosse 9 juni 2016 conferentiehotel in Soesterberg INHOUD Korte intro Vosteq; Wat is Smart Industry;
Nadere informatiePraktijkvoorbeelden in
Praktijkvoorbeelden in de supply chain Davy de Jong Business & Technisch Consultant VAA ICT Consultancy Wie is Foodinsights Ervaren spelers in de agrifoodmarkt met expertise op het gebied van agriketens,
Nadere informatieMyMicroInvest: een invloedrijk 2016 legt de basis voor 2017.
PERSBERICHT MyMicroInvest: een invloedrijk 2016 legt de basis voor 2017. Brussel, 16 Juni 2017 In 2016 bouwde MyMicroInvest zijn activiteiten verder uit en gaf het als marktleider vorm aan de markt. De
Nadere informatieParadoxaal genoeg hebben juist veel landarbeiders geen toegang tot betaalbaar groenten en fruit
DAAR PLUKKEN DE BOEREN DE VRUCHTEN VAN HET SUCCES VAN GRUPO HUALTACO Groenten en fruit zijn niet alleen gezond voor ons lichaam, maar ook voor de wereldeconomie. De groente- en fruitsector is een van de
Nadere informatieProcedure IntEnt Suriname Traject
Procedure IntEnt Suriname Traject Procedure IntEnt Suriname Traject De Toelatings eisen: Om deel te nemen aan het IntEnt Suriname traject moet u aan de volgende voorwaarden voldoen: 1. U moet een bedrijfsidee
Nadere informatieIn 5 stappen naar een personeelsbeleid dat werkt
In 5 stappen naar een personeelsbeleid dat werkt Pak uw personeelsbeleid op een gestructureerde manier aan en creëer een werkplek waar uw business floreert en medewerkers met goesting en engagement komen
Nadere informatieRegionale vooruitzichten Sub-Sahara Afrika - bijlage Percentage grondstoffen in goederen export
Tabel 1: Indicatoren voor economische structuur Aantal inwoners (mln) Grootte van economie (USD mrd) Grootte van economie (% van wereld BBP) Percentage grondstoffen in goederen export Percentage grondstoffen
Nadere informatieMPS-Fruit & Vegetables
MPS-Fruit & Vegetables MPS-FRUIT & VEGETABLES: De garantie voor duurzaamheid, betrouwbaarheid, hygiëne en transparantie Duurzaamheid, betrouwbaarheid, hygiëne en transparantie spelen een belangrijke rol
Nadere informatieArt of Hosting. organisatie en aan het grotere geheel.
Art of Hosting Hoe bouw je in deze tijden van verandering een omgeving waarin je met elkaar in vertrouwen werkt aan een zinvolle en gezamenlijke toekomst? Hoe creëer je een veilige omgeving, waarin ruimte
Nadere informatieMPS-Fruit & Vegetables
MPS-Fruit & Vegetables MPS-FRUIT & VEGETABLES: De garantie voor duurzaamheid, betrouwbaarheid, hygiëne en transparantie Duurzaamheid, betrouwbaarheid, hygiëne en transparantie spelen een belangrijke rol
Nadere informatieVoedselverlies en-verspilling in het Zuiden. FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes,
Voedselverlies en-verspilling in het Zuiden FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes, 11.11.11 1 805 miljoen mensen 1 op 9 hebben honger En toch is er voedsel genoeg 2 Er gaat zelfs massaal veel
Nadere informatieKennisborging. 1. Inleiding. 2. Kennis vastleggen in een rapport?
Kennisborging 1. Inleiding Tegenvallende bedrijfsresultaten houden langer aan dan u had gedacht. De bezuinigingen die u de laatste tijd heeft doorgevoerd, blijken niet voldoende om de komende periode door
Nadere informatieBasisbeginselen : Brusselse ecologische economische en sociale cooperatieve. Contact
Brusselse ecologische economische en sociale cooperatieve BEES Coop is een project voor een coöperatieve, participatieve en niet commerciële supermarkt. Het iniatief wordt gedragen door burgers die een
Nadere informatieSocial Media in de Tuinbouw. Social media in de Tuinbouw
Social media in de Tuinbouw Inleiding: Dit onderzoek is uitgevoerd door Jan-Peter Steetskamp, in opdracht van Mariëlle van Leeuwen, zelfstandig professional op het gebied van marketing en online communicatie
Nadere informatieBasisopleiding. Uitzendarbeid- Informatiefolder voor Federgon-leden
Basisopleiding Uitzendarbeid- In formatiefolder najaar 2013 Informatiefolder voor Federgon-leden Beste opleidingsverantwoordelijke, In een dynamische sector als de onze, waar alles draait om mensen, is
Nadere informatieSAP Customer Success Story Bouw HVAC Multiclima+Ferlin. SAP Business One bezorgt Multiclima+Ferlin helikopterview
SAP Business One bezorgt Multiclima+Ferlin helikopterview Multiclima+Ferlin Sector Bouw Producten en diensten HVAC Website www.multiclima-ferlin.be SAP oplossingen SAP Business One 9.0 Partner Sym3 (www.sym3.be)
Nadere informatieCompetentieprofiel voor coaches
Competentieprofiel voor coaches I. Visie op coaching Kwaliteit in coaching wordt in hoge mate bepaald door de bijdrage die de coach biedt aan: 1. Het leerproces van de klant in relatie tot diens werkcontext.
Nadere informatieMASTERCLASS STRATEGIE IN DIGITALE TRANSFORMATIE
MASTERCLASS STRATEGIE IN DIGITALE TRANSFORMATIE NYENRODE. A REWARD FOR LIFE 1 EEN KENNISUPDATE OVER DE BELANGRIJKSTE STRATEGISCHE CONCEPTEN EN REFERENTIEKADERS 2 VOORWOORD In deze economische realiteit
Nadere informatiePilootproject verhoorcoaches
Is er een verhoorcoach aan boord? Over de vlag en de lading Pilootproject verhoorcoaches Context Doelstelling Concreet : netwerk van de coaches in arro Gent Hebt u al een verhoorcoach aan boord? euh? Pilootproject
Nadere informatieUw innoverende oplossing om financiële plannen op te stellen
www.mybizsolution.be info@mybizsolution.be Uw innoverende oplossing om financiële plannen op te stellen Een beveiligde rekening voor elke gebruiker Een permanente toegang overal in de wereld via Internet
Nadere informatieVLIR-ADVIES BETREFFENDE DE STUDIEGELDEN VOOR DIPLOMA- EN CREDITCONTRACTEN VOOR HET ACADEMIEJAAR 2012-2013
VLIR-ADVIES BETREFFENDE DE STUDIEGELDEN VOOR DIPLOMA- EN CREDITCONTRACTEN VOOR HET ACADEMIEJAAR 2012-2013 1. HET DECREET In de artikels tot en met 60 van het decreet van 30 april 2004 betreffende de flexibilisering
Nadere informatieOndernemerschap Programma. Van idee naar actie: nu én in de toekomst een succesvol fruitteeltbedrijf
Telers Ondernemerschap Programma Van idee naar actie: nu én in de toekomst een succesvol fruitteeltbedrijf Haal meer uit uzelf en vergroot uw kansen in de markt Niets doen is geen optie Nederlandse fruittelers
Nadere informatieBilliet schakelt sneller met APEX
Billiet schakelt sneller met APEX In een sterk concurrentiële en snel veranderende markt maakt wendbaarheid het verschil. Daarom stuurt Billiet zijn processen bewust met maatwerkoplossingen aan, ontwikkeld
Nadere informatiePublicatie B.S.: Inwerkingtreding: Hoofdstuk I. ALGEMENE BEPALINGEN. Artikel 1.
BESLUIT van de VLAAMSE REGERING van 24 april 2009 tot vaststelling van de voorwaarden voor de experimentele subsidiëring van een aanvullend geïndividualiseerd hulpaanbod in de intersectorale aanpak van
Nadere informatiebyb@skynet.be Opleidingen in Management
byb@skynet.be Opleidingen in Management April 2007 Inleiding s Elke module heeft één bepaald leerobjectief. Elke module kan afzonderlijk gegeven worden, of kan deel uitmaken van een track. Lego Verscheidene
Nadere informatie4. de investering per module en de opbrengst door de opdrachtgever (OG)
In dit document vind je nadere informatie over: 1. de voorwaarden voor deelname 2. de stage opdracht per module 3. de keuze tussen volledige opleiding of losse modules 4. de investering per module en de
Nadere informatieRol: Technisch medewerker vrije tijd
Datum opmaak: 2019-01-15 Revisiedatum: Eigenaar: Koen De Feyter Doel van de functie Leveren van technische, logistieke en praktische ondersteuning bij de voorbereiding, organisatie en uitvoering van activiteiten,
Nadere informatieInfosessie Externe audit voor de lokale besturen Vrijdag 13/12/2013
Infosessie Externe audit voor de lokale besturen Vrijdag 13/12/2013 samen groeien samen oogsten samen proeven Inhoud 1. Historiek 2. Ratio 3. Interne controle 4. Types van audit 5. Drieledig doel 6. Organisatie
Nadere informatieSamenvatting Economie hoofdstuk 3 management en organisatie
Samenvatting Economie hoofdstuk 3 management en organisatie Samenvatting door J. 1369 woorden 10 februari 2014 5,5 2 keer beoordeeld Vak Economie 3.1 a -werken als werknemer: in dienst van bedrijf, solliciteren
Nadere informatieBoekhouder/Financieel Deskundige (m/v) Voltijds - Nederlandstalig Bij de steundienst van het hof van cassatie
Kelly Frison Attaché selectie Kelly.frison@just.fgov.be Boekhouder/Financieel Deskundige (m/v) Voltijds - Nederlandstalig Bij de steundienst van het hof van cassatie Inhoud van de functie Profiel Werkgever
Nadere informatieExperience Tracker is de eerste praktische tool op dit vlak in Vlaanderen en vermoedelijk ook in Europa. Deze tool zal zorgen dat:
De opportuniteit In de huidige productmaatschappij hebben consumenten doorgaans de keuze uit een ruim assortiment producten om een bepaalde behoefte te bevredigen. Bijgevolg is het product op zich niet
Nadere informatieBasisopleiding. Uitzendarbeid- Informatiefolder voor Federgon-leden
Basisopleiding Uitzendarbeid- In formatiefolder najaar 2013 Informatiefolder voor Federgon-leden Beste opleidingsverantwoordelijke, In een dynamische sector als de onze, waar alles draait om mensen, is
Nadere informatieProject Management. De expertise om ambities waar te maken
Project De expertise om ambities waar te maken Topwind Betrek Topwind bij uw project en verzeker u ervan dat uw ambities waar worden. Topwind is een pragmatisch, servicegericht bedrijf met veel ervaring
Nadere informatie3 Wat wil de klant: marketing en logistiek
3 Wat wil de klant: marketing en logistiek 1 De perfect tevreden klant Logistiek = Passie voor de klant Demand versus supply management Kies de markt, kies het assortiment Biedt een goede service van order
Nadere informatieFinanciële dienstverlening en De Lijn
Financiële dienstverlening en De Lijn Aanleiding Wat doet u al? Wat kunnen we voor u doen? Toegevoegde waarde Waarom De Lijn? Hoe werkt De Lijn? Postbus 540 T 073 612 25 11 E info@delijn.nl 5201 AM s-hertogenbosch
Nadere informatiePromotieRegie. Complete ondersteuning van het promotieproces. De tool waarmee u uw promoties doelmatig plant
PromotieRegie Complete ondersteuning van het promotieproces De tool waarmee u uw promoties doelmatig plant PromotieRegie Complete ondersteuning van uw promotieproces De concurrentie binnen supermarkten
Nadere informatieMobiliteitsbeleid Janssen Pharmaceutica
Mobiliteitsbeleid Janssen Pharmaceutica 1. Strategie & aanpak Janssen Pharmaceutica Eén van de gedefinieerde strategische projecten binnen de duurzaamheidsstrategie 2010-2015 was duurzame mobiliteit. Om
Nadere informatieDuurzame familiale landbouw Diverse perspectieven, gedeeld belang
Duurzame familiale landbouw Diverse perspectieven, gedeeld belang Samenwerking, de hype voorbij Coprogram VAIS VLIR-UOS VVOB, 30 maart 2010 Vredeseilanden-Coopibo-Fado NGO voor ontwikkelingssamenwerking
Nadere informatieETFAM INTERNATIONAL BUSINESS DEVELOPMENT CENTRE WORKSHOP & TRAINING SERVICES
INTERNATIONAL BUSINESS DEVELOPMENT CENTRE WORKSHOP & TRAINING SERVICES MAART, 2010 ETFAM INTERNATIONAL - BUSINESS DEVELOPMENT CENTRE INLEIDING Het, in het kort ETFAM-BDC, biedt verschillende ondersteunde
Nadere informatieDe missie van Solidagro. Wat doet Solidagro?
Recht op voedsel, door het bevorderen van ontwikkelingssamenwerking tussen volkeren in een geest van wederzijds respect en solidariteit Gevolgd door Donorinfo sinds: 2005 03/777 2015 info@solidagro.be
Nadere informatieGrip op Rendement. 9 oktober 2018
Grip op Rendement 9 oktober 2018 Even voorstellen: Op de agenda: Maarten Berends Adviseur Strategie & Financiën Inzicht in het verdienmodel Kansen voor verbetering Bedrijfsfase en ondernemersrollen 4 de
Nadere informatieCREATUUR BUSINESS CASE
CREATUUR BUSINESS CASE en dus ook van zijn de ondernemer is eigenaar, gewenste situatie methode vorm: ondernemerscoaching sector: clownerie, entertainment duur: 4 sessies niveaus: missie, identiteit, overtuigingen,
Nadere informatieVlaamse Gemeenschapscommissie, algemene directie Onderwijs en Vorming, E. Jacqmainlaan 135, 1000 Brussel.
BIJLAGE Bijlage nr. 2 Gunningsverslag 1 INLEIDING 1.1 Aanbestedende overheid Vlaamse Gemeenschapscommissie, algemene directie Onderwijs en Vorming, E. Jacqmainlaan 135, 1000 Brussel. 1.2 Diensten De opdracht
Nadere informatieMet RURANT aan tafel Gepubliceerd op Stadslab2050 ( Met RURANT aan tafel. Page 1 of 6
Met RURANT aan tafel Page 1 of 6 Vijf partners engageren zich rond het thema eten, we gaan aan tafel met Rurant. RURANT vzw [1]is het platform voor rurale ontwikkeling in de provincie Antwerpen. Samen
Nadere informatieONDERNEMINGSPLAN. UNIZO i.s.m. CODA Boekhouders
ONDERNEMINGSPLAN UNIZO i.s.m. CODA Boekhouders Spreker : Patrick KESSELS Boekhouder Fiscalist Zaakvoerder www.codaboekhouders.be Voor wie maak je een ondernemingsplan? in de eerste plaats voor jezelf voor
Nadere informatieBeleidsplan 2014-2017. Stichting Kleinschalige Afrikaanse Projecten
Beleidsplan 2014-2017 Stichting Kleinschalige Afrikaanse Projecten Februari 2014 Inhoudsopgave 1 Onze stichting 3 1.1 Visie, missie, strategie, kernwaarden 3 1.1.1 Missie 1.1.2 Strategie 1.1.3 Kernwaarden
Nadere informatieBionext en Biohuis. Samenwerken in ketenverband. Bavo van den Idsert Directeur Bionext
Bionext en Biohuis Samenwerken in ketenverband Bavo van den Idsert Directeur Bionext Inhoud - Introductie Bionext en samenwerking Biohuis - Visie BioDuurzaam 2012-2020 - BioDuurzaam en EKO Bionext De hele
Nadere informatieLEERACTIVITEIT Tomatensaus B.V. Ent-teach Module 3 Marktonderzoek
LEERACTIVITEIT Tomatensaus B.V. Ent-teach Module 3 Marktonderzoek Beschrijving van de leeractiviteit Je bent de eigenaar van een startend bedrijf in de voedingssector. Je wilt een nieuwe tomatensaus produceren.
Nadere informatieWij maken uw houten verpakking op maat van uw bedrijf en op tijd voor uw klant.
Wij maken uw houten verpakking op maat van uw bedrijf en op tijd voor uw klant. MISSIE Rodanar is een Belgisch familiebedrijf dat sinds 1982 houten pallets produceert. Wij zijn echter meer dan een producent,
Nadere informatieVERKLARENDE BROCHURE
VERKLARENDE BROCHURE VOOR DE OUTPLACEMENT KANDIDAAT Geachte, U leert ons kennen op een belangrijk keerpunt in uw loopbaan. Het wordt een intense periode met veel emoties, ontgoocheling, opluchting, verwarring,
Nadere informatieProducten. Advies coaching en training Strategie Financieel
Het bedrijf Wij zijn een full concept bureau voor de automotive en Aftersales Specialist. Wij staan voor flexibel, transparant en praktische oplossingen. Producten Advies coaching en training Strategie
Nadere informatieLeergang Leiderschap voor Professionals
Leergang Leiderschap voor Professionals Zonder ontwikkeling geen toekomst! Leergang Leiderschap voor Professionals Tijden veranderen. Markten veranderen, organisaties en bedrijven veranderen en ook de
Nadere informatieDe financiële afdeling in verandering
De financiële afdeling in verandering DEEL II Business Controlling als partnership voor de business Een blik vooruit op strategie, structuur en human capital. 1 De financiële afdeling binnen een organisatie
Nadere informatiePBM. PBM s. Door Thierry Moens, directeur marketing & business development Z-group. 5 maart 2009 De Montil - Affligem
PBM PBM s Door Thierry Moens, directeur marketing & business development Z-group 5 maart 2009 De Montil - Affligem PreBes vzw Diestersteenweg 88 3510 Kermt Hasselt Tel. 011/28 83 40 Fax. 011/28 83 49 info@prebes.be
Nadere informatieDE KLIMAATNOOT IN MALI
DE KLIMAATNOOT IN MALI Valmont s duurzaamheids project i.s.m. Stichting Trees for Travel Duurzaamheid staat al meer dan 26 jaar bij Valmont centraal. Na het laten uitvoeren van een LCA (Levenscyclus Analyse)
Nadere informatieVoor meer informatie over homedna verwijzen wij u naar onze website www.homedna.nl pag. 1
HomeDNA maakt de marketing, verkoop en/of verhuur van uw nieuwbouwprojecten effectiever en efficiënter. Alle partijen en processen bij elkaar in een enkel platform. Vanaf voor start verkoop en/of verhuur
Nadere informatieWORKSHOP. Introduction Internet Marketing 14 SEPTEMBER U 18.00U
WORKSHOP Introduction Internet Marketing 14 SEPTEMBER 2017 10.00U 18.00U GEBOUW OVVICE MARTEN MEESWEG 8 3068 AV ROTTERDAM ALEXANDER WWW.BRIGHTIDEAS.INFO/EVENEMENTEN Het internet is uitgegroeid tot de nummer
Nadere informatieSociale innovatie, jeugdwerkers doen dat voortdurend. Het krijgt alleen dat chique begrip niet opgeplakt. Maar de drang om te vernieuwen en te groeien
Sociale innovatie, jeugdwerkers doen dat voortdurend. Het krijgt alleen dat chique begrip niet opgeplakt. Maar de drang om te vernieuwen en te groeien is eigen aan de positieve, wakkere blik van creatieve
Nadere informatieLerend Netwerk. Coachingavond Draaiboek Plan B. Case Caermerklooster Firma Denys NV. Proactief handelen
Lerend Netwerk Coachingavond Draaiboek Plan B Case Caermerklooster Firma Denys NV Proactief handelen 30 november 2010 1 Coachingsessie thema 3: Proactief handelen (Plan B) Structuur van de avond: Inleiding
Nadere informatieThe digital transformation executive study
The digital transformation executive study De noodzaak van transformatie voor kleine en middelgrote producerende bedrijven Technologie verandert de manier waarop kleine en middelgrote bedrijven zakendoen.
Nadere informatieWit-Gele Kruis ondersteunt zorgtraject met APEX-applicatie
Wit-Gele Kruis ondersteunt zorgtraject met APEX-applicatie Optimale zorg bieden aan de patiënten, dat is de doelstelling van het Wit-Gele Kruis. De verpleegkundigen registreren informatie over hun huisbezoeken
Nadere informatie