Sturen op gemengde wijken. André Ouwehand-OTB Jeroen van der Velden -Platform31

Transcriptie

1 Sturen op gemengde wijken André Ouwehand-OTB Jeroen van der Velden -Platform31

2 Sturen op gemengde wijken programma Onderzoek gemengde wijken - casestudie Zuidwijk André Ouwehand-OTB Onderzoek Sturen op gemengde wijken in zes steden Jeroen van der Velden -Platform31 Gesprek over sturen op gemengde wijken

3 Sturen op gemengde wijken vragen 1. Is er binnen de gemeente(n) waarin u werkt zorg over tweedeling/de cumulatie van kwetsbare groepen? 2. Wordt er gestuurd op het mengen van wijken? a. door sloop-nieuwbouw? b. middels het huurbeleid? c. middels woonruimteverdeling? d. middels beheer? 3. Helpt het sturen op mengen?

4 Onderzoek gemengde wijken/ casestudie Zuidwijk André Ouwehand, OTB onderzoek voor de gebouwde omgeving TU Delft Delft University of Technology Challenge the future

5 Waarom sturen op menging in wijken? Tweedeling Segregatie/ buurteffecten Concentratie kwetsbare groepen/ overlast

6 Tweedeling SCP: Verschil in Nederland (2014) Bovenlaag en precariaat daartussen vier sociale segmenten Tweedeling valt mee door nivellering Toename verschillen tussen: - hoogste en laagste inkomens - hoog- en laagopgeleiden

7 Segregatie: ruimtelijke uitsortering Er is ruimtelijke spreiding naar inkomen/etniciteit Selectie-effecten niet alleen door voorkeur: achterstand (inkomen) achterstelling (woonruimteverdeling en hypotheekverstr.) aanbod (ruimtelijke spreiding over de stad) afwegingen (voorkeur, soort-zoekt-soort ) Uitsortering is een feit, maar is dat een probleem?

8 Buurteffecten Idee SV: concentratie lage ink./etn. minderheden leidt tot buurteffecten (zelfstandig effect van de buurt op de ontwikkelingskansen van bewoners) Verondersteld negatief effect op: sociale samenhang integratie sociale mobiliteit/economische ontwikkeling Verondersteld positief effect van menging: contact rolmodels sociaal kapitaal

9 Onderzoek over menging Buurteffecten in Nederland zeer beperkt, maar niet geheel onbelangrijk Weinig contact tussen nieuwe en oude bewoners: weinig rolmodel, weinig integratie Sociaal kapitaal: niet zozeer de buurt, maar opleiding, werk en familie bepalen netwerken Klein indirect effect: 50% minderheden minder contact taalbeheersing arbeidskansen

10 Onderzoek over menging Menging is wel goed voor: de leefbaarheid van de wijk: verdunning problematiek versterking economisch draagvlak voorzieningen versterking reputatie Er is meer dan buurteffecten: niet alleen vanuit sociale geografie kijken, ook vanuit antropologie, opvoeding, educatie: Is het er goed wonen? Wat vinden bewoners van menging? Casus Zuidwijk

11 Menging maakt verschil instroom en ingreep in Zuidwijk

12 Rotterdam Zuidwijk

13

14

15

16 Bevolkingssamenstelling (ontwikkeling) inkomen Zuidwijk/deelgem./stad Besteedbaar inkomen: 1995 Zuidwijk hoger dan deelgemeente en stad 2008,, gelijk aan deelgemeente, lager dan stad Index Zuidwijk lager dan deelgemeente/stad Hoger aandeel huishoudens met pensioen en uitkering

17 Bevolkingssamenstelling aandeel niet-westerse allochtonen/buurt en wijk

18 Interview buurten

19 Velden: woningen/sloop-nieuwbouw

20 Lage Kampen: geen ingreep

21 Burgen: renovatie & sloop-nieuwbouw

22 Instroom in oudbouw beeld van de instroom Instroom van vooral allochtone bewoners concentratie probleem voor leefbaarheid/decorum/reputatie, zeggen autocht.

23

24

25

26

27 Instroom in oudbouw beeld van de instroom en houding Vooral instroom allochtone bewoners concentratie probleem voor leefbaarheid/decorum/reputatie, zeggen autocht. voor leefbaarheid/integratie zeggen allochtonen Dominantie van één groep (Antillianen): probleem Instromers moeten zich aanpassen: wij en zij Grote verschillen houding autochtone bewoners: afzetten / onmacht / we willen niet discrimineren / diversiteit is verrijking

28 Instroom in oudbouw gedrag Verschil in houding heeft minder gevolg voor gedrag: men probeert goed met elkaar om te gaan, is tot hulp bereid Anderen aanspreken op gedrag is lastig voor autochtoon - allochtoon ook voor allochtoon - allochtoon (zeggen Antillianen) Neiging tot afstand nemen/inschakelen instanties Roep om woningtoewijzing/beheer in te zetten

29 Betekenis sloop-nieuwbouw Positief effect op wijkwaardering: fysieke kwaliteit; enige kritiek over modern. bouw leefbaarheid: overlastgevers vertrokken (geldt alleen voor buurt waar dat probleem was, geen uitstraling) bevolkingssamenstelling: - ook veel allochtoon, - niet uit één land, - kopers werken, dus leven ze geregeld, ze zijn netjes

30 Betekenis sloop-nieuwbouw Geeft vertrouwen in de toekomst, bij autochtone bewoners en allochtone middenklasse Kritiek van oudere allochtonen en alleenstaande allochtone ouders: nieuwbouw is niet voor ons Wens: meer sociale huurwoningen, mix van koop en huur en terugkeerrecht

31 Conclusies De etnische diversiteit is door instroom gegroeid problemen voor leefbaarheid en integratie Gemêleerde samenstelling bevolking belangrijk, zowel naar inkomen als naar etniciteit: niet alleen instroom allochtonen met lage inkomens ook instroom van werkende, nette, mensen bij koopwoning gegarandeerd, bij sociale huur inzet woonruimteverdeling Beheer/instituties spelen belangrijke rol: grenzen stellen, contact bevorderen, fysiek beheer

32

33 Platform31-onderzoek Kwetsbare wijken in beeld maart Leefbaarheid stokt of gaat achteruit - Concentraties kwetsbare groepen nemen toe -? - Stedelijke vernieuwing in een impasse - Sinds crisis nauwelijks herstructurering Hoe verder?

34 Platform31-onderzoek (1) Sturen op gemengde wijken Kernvraag: Is de gemengde wijk nog relevant als beleidsconcept?

35 Platform31-onderzoek (2) Sturen op gemengde wijken Thermometer in het land Onderzoek 6 steden Leeuwarden/ Groningen/ Breda/ Tilburg/ Nijmegen/ Ede Gesprekken +/- 40 professionals: - gemeente (wijken & wonen & sociaal domein) - corporaties - grotere zorgpartijen

36 Platform31-onderzoek (3) Wordt er nog gestuurd op menging? - Concentraties kwetsbare groepen nemen toe - Zorgen over complexen/ buurten met goedkoopste huurwoningen - Geen visie betaalbaarheid & beschikbaarheid topprioriteit - Weinig beleid - Nauwelijks sloop-nieuwbouw (alleen kleinschalig en vervangend)

37 Platform31-onderzoek (4) Waarom geen herstructurering? Terugkerende argumenten: - Wat wordt het individu er beter van? - Bij sloop moet je ze toch ergens anders weer huisvesten, - Springplankwijken zijn ook nodig - Dit is gewoon onze doelgroep, - We moeten roeien met de riemen die we hebben, - Misschien juist bij concentratie in een complex niet slopen. uitstromers

38 Platform31-onderzoek (5) Waarom geen herstructurering? Terugkerende argumenten: - Door woningwet minder ruimte om andere woningen te bouwen - Welk product kan ik nog terugplaatsen? (kleiner en duurder) - Kapitaalvernietiging! door waarderen op marktwaarde minder haalbaar - Betaalbaarheid, beschikbaarheid ( de klus is nog niet af ) en duurzaamheid gaan voor - De slechte woningvoorraad is al gesloopt

39 Platform31-onderzoek (6) Waarom minder herstructurering? Conclusies: 1. Wetenschappelijke inzichten zijn doorgedrongen heeft het nut? 2. Verschuiving brede doelgroep naar onderkant willen we het nog? 3. Woningwet en woningmarkt maakt beleid lastig kunnen we het nog? 4. Stedelijke partijen hebben andere prioriteiten nu even niet

40 Platform31-onderzoek (7) Hoe wordt gestuurd op menging? Interventies Directe toewijzing statushouders / uitstromers bijv. Nijmegen Gespiegeld bouwen - nog steeds maar minder en moeizamer Soft skills woon- en zorgconsulenten - bijv Tilburg, Leeuwarden Stopzetten instroom urgenten bijv. Groningen Rotterdamwet - bijv Tilburg en Nijmegen Spreiding voorzieningen v.b. Tilburg Wijkballotage bijv. Wonen+ Breda

41 Platform31-onderzoek (8) Knelpunten Knelpunten mengen: - Gemeente wil vaak wel, maar corporaties willen/ kunnen minder - Woningwet knelt - Marktpartijen ontwikkelen nauwelijks in aandachtwijken - Beperkingen woonruimteverdeelsystemen - Zorgpartijen sturen op individuele zorg

42 Platform31-onderzoek (9) Knelpunten Knelpunten andere strategie: roeien met de riemen die je hebt - Ambulante zorg loopt achter op de extramuralisering - Samenwerking zorgorganisaties, corporaties en gemeente - Preventiever werken - privacywetgeving lastig

43 Sturen op gemengde wijken vragen 1. Is er binnen de gemeente(n) waarin u werkt zorg over tweedeling/de cumulatie van kwetsbare groepen? 2. Wordt er gestuurd op het mengen van wijken? a. door sloop-nieuwbouw? b. middels het huurbeleid? c. middels woonruimteverdeling? d. middels beheer? 3. Helpt het sturen op mengen?

44