fietswijzer verlaag stress en verminder kosten

Transcriptie

1 fietswijzer verlaag stress en verminder kosten

2 natuur & Milieu fietswijzer 2 Inhoud Op de fiets naar het werk De voordelen van fietsen Aanpak: hoe stimuleer je werknemers te gaan fietsen?... 5 De omvang van uw doelgroep en fietspotentie bepalen... 5 Onderzoek de emotie... 6 Maak het strategisch... 6 Ambitie, doelen en uitgangspunten... 7 Reisgedrag veranderen Fietsbeleid opstellen... 8 Een fiets vergoeden, verstrekken of ter beschikking stellen... 8 Vergoedingen die fietsgebruik stimuleren Zorg voor goede voorzieningen Bijlagen Wat voor fietsen zijn er eigenlijk? Subsidieregelingen Fietsbeleid van werkgevers enquêteresultaten Colofon... 23

3 natuur & Milieu fietswijzer 3 Op de fiets naar het werk Fietswijzer voor effectief fietsbeleid om CO 2 -uitstoot terug te dringen. Geachte werkgever, Voor een werkgever zijn er veel goede redenen om uw medewerkers te stimuleren vaker de fiets naar het werk te pakken. Het is goed voor het milieu, het bespaart kosten, zorgt voor minder files en natuurlijk is het uitstekend voor de gezondheid. Deze Fietswijzer helpt u een effectief fietsbeleid te ontwikkelen voor uw organisatie. Nederland is een echt fietsland. Toch is onze samenleving sterk georiënteerd op de auto. Ook werkgeversbeleid is vaak geformuleerd rond de auto, zowel voor het zakelijke als het woonwerkvervoer. Bijna driekwart van de werkgevers is niet bekend met de mogelijkheden om werknemers een fiets van de zaak te bieden, en bij veel werkgevers wordt fietsen helemaal niet vergoed. Terwijl er genoeg argumenten zijn om fietsen wel te stimuleren ten koste van autogebruik. Maar hoe krijg je werknemers zover dat zij vaker de fiets pakken? Ook fiscaal is het stimuleren van fietsen niet eenvoudig. Deze Fietswijzer gepresenteerd door Natuur & Milieu, 3pm en Bovag Leasefiets geeft een overzicht van praktische maatregelen om fietsen te stimuleren. Veel succes met de verduurzaming van uw mobiliteit!

4 natuur & Milieu fietswijzer 4 1 De voordelen van fietsen Fietsen naar het werk heeft voordelen voor zowel medewerkers als werkgevers. We zetten ze hier op een rij. Fietsen voor een beter milieu en een betere leefomgeving: De gemiddelde CO 2 -uitstoot van één voertuigkilometer met een conventionele auto is 0,22 kg. Van een elektrische fiets die met grijze stroom wordt opgeladen is dat 0,007 kg CO 2, ofwel 97 procent lager. Het gebruik van een gewone fiets veroorzaakt natuurlijk geen uitstoot. 1 (Elektrische) fietsen zijn schoon en stil. Een automobilist die gaat fietsen zorgt voor verlaging van de uitstoot van roet en andere vervuilende stoffen. Daarmee draagt hij dus bij aan vermindering van de gezondheidsproblemen bij omwonenden, zoals kanker en longziekten. En doordat de geluidsoverlast afneemt, komen ook slaapgebrek, stress, verhoogde bloeddruk en mentale klachten minder voor. Een auto neemt 7x zoveel plek in als een fiets. Minder parkeerplaatsen betekent meer ruimte voor recreatie, spelen, natuur of bebouwing. Door de toenemende verstedelijking neemt de druk op wegen en OV toe. Fietsend omzeil je de files en de drukte, en bevorder je de leefbaarheid in onze drukke steden. Fietsen voor fittere en gelukkiger medewerkers: De woon-werkrit is het minst gelukkige deel van de dag en vormt de laagst gewaardeerde activiteit. Brits en Canadees onderzoek toont aan dat wie lopend of op de fiets naar het werk gaat, niet alleen gezonder af is, maar ook gelukkiger dan een forens in de auto. 2 Bij 10 procent meer fietsgebruik daalt het aantal inwoners met bewegingsarmoede met 1,5 procentpunt. Fietsen voor veel lagere kosten: Een langs de weg geparkeerde auto neemt 7x zoveel ruimte in als een fiets in een fietsenrek. Een auto op een parkeerterrein neemt maar liefst 16x zoveel ruimte in. Een auto kost veel geld, ook als hij stilstaat. Een fietskilometer kost bijna niets. Als het gaat om fietsen naar het werk is de lijst smoesjes om het niet te doen lang. Met stip op 1 staat: Het regent altijd. Maar volgens het KNMI regent het gemiddeld 7,5 procent van de tijd. Dus 92,5 procent van de tijd is het droog! Belgisch weerman Frank Deboosere fietst al jaren elke dag naar zijn werk en telt de minuten die hij in de regen fiets. Hij komt uit op 7,3 procent van zijn fietstijd. Gerard Poels doet hetzelfde en houdt zijn cijfers bij op Ook hij komt tot vergelijkbare cijfers. Fietsbeleid werkgevers stand van zaken In 2017 deden Natuur & Milieu, 3pm en Bovag Leasefiets onderzoek naar fietsbeleid van werkgevers. De resultaten zijn als bijlage opgenomen in deze publicatie. 1) Bron: CO2emissiefactoren.nl 2) Bron: Bron: 2017, British Medical Journal, Association between active commuting and incident cardiovascular disease, cancer, and mortality: prospective cohort study

5 natuur & Milieu fietswijzer 5 2 Aanpak: hoe stimuleer je werknemers te gaan fietsen? Fietsstimulering klinkt eenvoudiger dan het is. Reizen is een gewoonte waaraan we gehecht raken, en het vraagt tijd en een weldoordachte aanpak om dat te veranderen. In dit hoofdstuk beschrijven we hoe je komt tot een effectieve aanpak. Verwachting: fietsen naar het werk neemt toe In Nederland wordt een kwart van de woon-werkkilometers per fiets afgelegd. Voor woon-werkverplaatsingen tussen de 1 en 4 kilometer is de fiets het belangrijkste vervoermiddel. Het overgrote deel van onze verplaatsingen (71 procent) is korter dan 7,5 kilometer. Voor 36 procent van deze korte ritten wordt de auto gebruikt. Er kan dus nog veel meer gefietst worden! En door de introductie van elektrische fietsen en highspeed e-bikes (ook wel speedpedelecs genoemd) is dit potentieel nog groter geworden. 3 Bij een gemiddelde Nederlandse werkgever reist 26 procent van het personeel met de fiets naar het werk. Ons eigen Fietsonderzoek 2017 (zie bijlage 3) bevestigde dit beeld. Werkgevers verwachten dat dit percentage de komende vijf jaar stijgt tot 33 procent. Bij werkgevers in steden liggen de percentages hoger. Pricewise in Amsterdam is zo n werkgever: door dicht bij huis te werven en de auto niet te faciliteren, reist 57 procent met de fiets. De omvang van uw doelgroep en fietspotentie bepalen Werknemers met een fietsbare afstand tot de werklocatie of een OV-punt vormen uw doelgroep. Wie zouden er allemaal kunnen fietsen in uw bedrijf? Een afstand van 7,5 kilometer is prima te fietsen, met een e-bike is een afstand tot 15 kilometer reëel. Met een highspeed e-bike komen nog grotere afstanden in beeld. Als u de doelgroep(en) in beeld hebt, kunt u ook de fietspotentie van het bedrijf bepalen: het aantal medewerkers dat in principe met de fiets naar het werk kan reizen. Er zijn twee methoden voor het bepalen van de omvang van de doelgroep. Postcodescan Met behulp van een postcodescan van al uw medewerkers maakt u een verdeling over de afstandsklassen. In het ideale geval zet u daar de huidige vervoerwijze naast: hoe reizen uw medewerkers nu? Postcodetools Veel werkgevers hebben postcodetools bij hun afdeling HR of P&O. Er zijn natuurlijk aanbieders van dergelijke tools en ook mobiliteitsadviesbureaus kunnen u helpen met postcodeanalyses. Kilometerafstanden.nl en Afstandberekenen.nl zijn twee voorbeelden van aanbieders. Enquête Hoe medewerkers reizen kunt u via een simpele enquête in kaart brengen (zie kader). Vraag hoe mensen nu naar hun werk reizen en vraag meteen of de fiets of de e-bike een alternatief zou kunnen zijn en onder welke voorwaarden. Behalve voor woon-werkverkeer is de fiets ook prima geschikt voor de korte zakelijke reizen, of als aanvulling op OV-ritten. Vraag medewerkers welk deel van de zakelijke verplaatsingen ze met de fiets kunnen maken. 3) Bron: CBS Transport en Mobiliteit 2016

6 natuur & Milieu fietswijzer 6 Enquête onder werkgevers over fietspotentie Het resultaat van een enquête onder medewerkers zou eruit kunnen zien als onderstaande tabel. De tabel bevat de verdeling naar woon-werkafstand van 397 medewerkers, en daarbinnen de verdeling naar vervoermiddel. Het fietspotentieel het aantal medewerkers dat tussen de 0 en 15 km van het werk woont is bij deze werkgever 43 procent van het personeel. Op het moment van de steekproef neemt slechts 20 procent van alle medewerkers de fiets. Een groei van 23 procent is dus mogelijk. De benchmarkcijfers zijn de gemiddelden in Nederland. vervoermiddel gem. woon-werk afstand woon-werk afstand privéauto leaseauto fiets ov totaal werkgever benchmark 0 < 7,5 km > 22% 26% 7,5 < 15 km > 21% 20% > 15 km > 58% 54% totaal > > > > gemiddeld genomen vervoersmiddel werkgever 35% 14% 20% 31% benchmark 42% 18% 26% 14% Onderzoek de emotie Fietsen heeft in organisaties vaak, net als OV, een lagere waardering dan de auto. Medewerkers stimuleren om vaker te fietsen, bijvoorbeeld door deelfietsen beschikbaar te stellen, zal dan weinig verandering van reisgedrag tot gevolg hebben. Er zal meer nodig zijn om uw medewerkers vaker op de fiets te krijgen. Onderzoek welke argumenten en overtuigingen er leven rond mobiliteit, zowel zakelijk als woon-werk. Bepaal ook in hoeverre de randvoorwaarden op orde zijn. Denk aan voorzieningen en het stimuleren van fietsen in het huidige beleid. Verken ook of er eerder pogingen zijn geweest om fietsen te stimuleren en wat daarvan het resultaat was. Vraag aan uw medewerkers wat hen ervan weerhoudt om met de fiets naar het werk te komen. Is er bijvoorbeeld wel een vergoeding voor woon-werkverkeer voor mensen die binnen 10 kilometer van het werk wonen? Ook het ontbreken van een veilige fietsenstalling kan een reden zijn om niet te fietsen. Of de veiligheid van de fietsroutes, of dat je je recht op een parkeerplaats verliest als je met de fiets gaat reizen. Op die regelingen, vergoedingen en voorzieningen komen we later in deze Fietswijzer terug. Maak het strategisch De fiets zou naast de auto en het openbaar vervoer een volwaardig onderdeel moeten zijn van het mobiliteitsbeleid van een werkgever. Maar u kunt verder gaan. U kunt fietsen onderdeel maken van het strategisch beleid van uw organisatie. Bijvoorbeeld als onderdeel van uw mvo-strategie (goed werkgeverschap, milieu), HR-strategie (gezond, fit en tevreden personeel) of vestigingsbeleid (locaties in stedelijk gebied die goed met de fiets en OV te bereiken zijn en lastig met de auto). Door fietsstimulering onderdeel te maken van een hoger organisatiedoel, verzekert u zich van continuïteit en een serieuze langdurige aanpak.

7 natuur & Milieu fietswijzer 7 In veel organisaties wordt gevraagd om een businesscase voordat een besluit wordt genomen. Een medewerker die met de eigen auto naar het werk komt, kost een werkgever gemiddeld euro per jaar. Op sommige bedrijventerreinen zijn alleen de kosten van een parkeerplaats al euro. Het behoeft weinig toelichting dat fietsen vele malen goedkoper is. De besparingen die een fietsende werknemer bovendien oplevert door lager verzuim en hogere fitheid, zijn moeilijk in kosten uit te drukken. Ambitie, doelen en uitgangspunten Wat wilt u bereiken op fietsgebied? Gaat het u om aantallen medewerkers, gereden kilometers, bespaarde kosten of bespaarde CO 2 -uitstoot? Of wellicht om het vergroten van gezondheid en geluk, en het ontstressen van medewerkers? Bepaal een realistische ambitie en een realistisch doel. En formuleer de uitgangspunten of principes rond fietsen. Hiermee bepaalt u de strekking en focus van uw beleid. Reisgedrag veranderen Het stimuleren van fietsen heeft alles te maken met gedragsverandering. Het gaat om meer dan alleen regels veranderen en voorzieningen verbeteren, want dat is meestal niet voldoende. Reisgedrag verander je niet in een dag of een week. Het vergt een lange adem en een goede uitleg. Een aantal tips: Maak duidelijk waarom fietsen belangrijk is voor het bedrijf (passend bij cultuur, goed werkgeverschap). Geef het goede voorbeeld: directie en management, maar ook de gewone medewerker. Laat zien dat fietsen naar het werk niet alleen is voor de supersportieve medewerker die in het weekend de Mont Ventoux beklimt, maar dat iedereen naar het werk kan fietsen. Nieuwe medewerkers hebben nog geen routine aangeleerd en zijn makkelijker te bewegen om de auto te laten staan. Laat nieuwe medewerkers daarom pas na drie maanden kiezen voor een definitieve mobiliteitsoplossing. Geef in de eerste drie maanden een fiets te leen. Geef feedback aan de medewerker: inzicht in gereden kilometers, bespaarde CO 2, gewonnen levensjaren, verdiend bedrag et cetera. Maak het leuk: doe mee aan uitdagingen (bijvoorbeeld fietsen voor goede doelen) en competities (bijvoorbeeld Low Car Diet). Ook zijn er apps die u kunt gebruiken (zie paragraaf Andere stimuleringsopties ). Organiseer een fietsmarkt waar mensen allerlei soorten fietsen en e-bikes kunnen uitproberen. Of zet tijdelijk een pool met e-bikes neer die mensen kunnen uitproberen in plaats van de auto. Fietsenmaker op de zaak Pensioenbeheerder MN regelt één keer per maand een fietsenmaker op de zaak. Fietsende medewerkers kunnen dan op kantoor hun fiets laten nakijken en kleine reparaties laten uitvoeren. Op deze manier zorgt MN ervoor dat fietsers veilig naar het werk fietsen, worden de zorg en kosten voor onderhoud uit handen genomen, en wordt zichtbaar gemaakt dat de werkgever fietsen belangrijk vindt.

8 natuur & Milieu fietswijzer 8 3 Fietsbeleid opstellen Er zijn vele manieren om reisgedrag te beïnvloeden. U kunt belonen, verleiden, ondersteunen en straffen, of kiezen voor een combinatie. Om fietsen te stimuleren zal een relatief voordeel moeten ontstaan ten opzichte van autorijden. Voordeel in geld (vergoeden of juist kosten in rekening brengen) of in gemak (voorzieningen aanbieden of juist afnemen). Regelingen, vergoedingen en voorzieningen zullen voor de fietsende collega minimaal op een gelijk niveau moeten liggen als die van de autorijdende collega. Een fiets vergoeden, verstrekken of ter beschikking stellen Een fiets vergoeden (eigendom werknemer) Een fiets verstrekken (eigendom werknemer) Een fiets ter beschikking stellen (eigendom werkgever) Vergoedingen die fietsgebruik stimuleren Kilometervergoeding woon-werk en zakelijk Fietsen aantrekkelijk maken in mobiliteitsbudget Vergoeden van stallingskosten Andere stimuleringsopties Een fiets vergoeden, verstrekken of ter beschikking stellen Fiscaal is het voor de fietsende werknemer niet zo goed geregeld als voor de automobilist. Maar er zijn zeker mogelijkheden om medewerkers te prikkelen de fiets te nemen. De Werkkostenregeling en de vrije ruimte Stel: u bent werkgever en u wilt iets extra s geven aan uw medewerkers. Een kerstpakket, een opleiding of bijvoorbeeld een fiets. Dan krijgt u dus te maken met de Werkkostenregeling (WKR). Die zegt dat u niet onbeperkt extra s mag geven. De grens ligt bij 1,2 procent van het totaal aan salarissen dat u betaalt, ofwel de fiscale loonsom. Die 1,2 procent noemen we de vrije ruimte. Komt u boven de vrije ruimte, dan betaalt u als werkgever over dat extra bedrag 80 procent belasting. Er zijn uitzonderingen. De wetgever heeft een aantal extra s op nul gewaardeerd; die gaan dus niet ten koste van de vrije ruimte (de zogenaamde nihilwaardering). Hieronder valt het OV-abonnement, kilometervergoedingen tot 0,19, en voor de fiets het rentevoordeel van de personeelslening mits de werknemer er een fiets mee koopt (zie verderop in deze wijzer voor een toelichting).

9 natuur & Milieu fietswijzer 9 Hoeveel medewerkers telt uw organisatie in Nederland? Vergoeden Verstrekken Ter beschikking stellen Eigendom Werknemer betaalt of leaset (privélease) de fiets, de werkgever vergoedt (een deel van) de aanschafprijs of het leasebedrag. Werknemer is eigenaar. Werkgever schaft de fiets aan en geeft het eigendom over aan de werknemer. Werkgever schaft de fiets aan via koop of lease en stelt deze ter beschikking aan de werknemer. De werkgever is eigenaar. Fiscale regeling Een vergoeding is belastbaar loon, tenzij het uit de vrije ruimte in de WKR wordt vergoed. De werknemer kan onbelaste kilometervergoeding ontvangen. Optie is dat de werknemer brutoloon inlevert, waarbij het fiscale (bruto/netto) voordeel van de werknemer ten koste gaat van de vrije ruimte in de WKR. Optie is dat de werkgever een renteloze lening verstrekt aan de werknemer. Werk nemer kan de lening afbetalen via bij voor beeld de (onbelaste) kilometervergoeding. Werkgever betaalt de fiets. De factuurwaarde van de fiets is belastbaar loon, tenzij het uit de vrije ruimte in de WKR wordt vergoed. Optie is dat de werknemer de fiets terugbetaalt via de (onbelaste) kilometervergoeding. Werkgever mag maximaal 130 btw aftrekken. Het ter beschikking stellen van een fiets wordt gezien als (belastbaar) loon. De werknemer betaalt bijtelling over het privégebruik. De werknemer mag niet ook nog onbelaste kilometervergoeding ontvangen. Service, verzekering en onderhoud Niet inbegrepen Onderhoud via leasecontract of via fietshandelaar. Onderhoud via leasecontract of via fietshandelaar. Een fiets vergoeden U kunt uw medewerker een vergoeding geven voor de fiets die hij of zij zelf heeft gekocht. Het bedrag van de vergoeding is in principe belastbaar loon voor de medewerker. De vergoeding kan gedifferentieerd worden voor fiets, e-bike of speedpedelec. Zo overweegt De Volksbank om naast de 250 voor de gewone fiets, ter beschikking te stellen voor een speedpedelec. Mogelijke constructies: De vergoeding wordt als extra bruto loon aan de medewerker uitbetaald. Deze betaalt hierover inkomstenbelasting. De vergoeding wordt ondergebracht in de vrije ruimte van de WKR en netto aan de werknemer uitbetaald. De medewerker betaalt geen inkomstenbelasting. Meestal stelt de werkgever dat eenmaal in drie jaar gebruik mag worden gemaakt van deze regeling. Een fiets verstrekken Een werkgever kan zijn werknemers een fiets geven (verstrekken). De werknemer wordt dan eigenaar van de fiets. De fiscus ziet de factuurwaarde van de fiets als belastbaar loon voor de medewerker. Mogelijke constructies zijn: De factuurwaarde van de fiets (de vergoeding) wordt als belastbaar loon verrekend met de medewerker. De factuurwaarde wordt ondergebracht in de vrije ruimte van de WKR en netto aan de werkgever uitbetaald. De medewerker betaalt geen inkomstenbelasting. De medewerker levert brutoloon in, in ruil voor een (gedeeltelijke) vergoeding van de fiets. Het fiscale voordeel gaat dan ten koste van de vrije ruimte.

10 natuur & Milieu fietswijzer 10 Een fiets ter beschikking stellen Als u een fiets aan uw werknemer ter beschikking stelt, blijft de fiets eigendom van u, de werkgever, of (in geval van een leasefiets) van de leverancier. De werkgever koopt of leaset de fiets en stelt deze beschikbaar voor gebruik aan de medewerker. Dit kan vooral interessant zijn voor duurdere fietsen of (highspeed) e-bikes. Leasen van een fiets is ook mogelijk in combinatie met een auto. Zo biedt u de leaseautorijder de mogelijkheid de auto te combineren met een fiets. Leasen maakt het mogelijk kosten te spreiden en uw medewerkers te ontzorgen (rijklaar afleveren, pech onderweg-service et cetera). De leasefiets is ook te combineren met een leaseauto. Voorbeeld: een medewerkers heeft een leasebudget van 800. Hiervan wordt 700 gebruikt voor de leaseauto en 100 voor de leasefiets. Aan het ter beschikking stellen, zitten een paar haken en ogen. Ten eerste de onbelaste kilometervergoeding. Een medewerker die een ter beschikking gestelde fiets gebruikt, mag geen onbelaste kilometervergoeding meer ontvangen. Ten tweede de aftrekbaarheid van het btw-bedrag. Een werkgever mag bij de aanschaf van fiets maximaal 130 btw aftrekken. Dat betekent dat als de fiets duurder is dan 749, u niet alle btw kunt aftrekken. Rekenvoorbeeld U koopt voor een medewerker met wie u heel blij bent een prachtige Stromer ST2S voor inclusief btw. Deze zeer gewaardeerde medewerker betaalt hier als eigen bijdrage aan mee. Over de resterende mag u dan niet 21 procent btw aftrekken ( euro), maar slechts 130. Je totale kosten bedragen dus Ten derde de bijtelling. De fiscus kwalificeert het ter beschikking stellen van een (lease)fiets als loon, omdat de fiets ook privé kan worden gebruikt en dus belast. De belastbare waarde wordt bepaald door het aantal privékilometers te vermenigvuldigen met de kilometerprijs (het maandleasebedrag gedeeld door het gemiddeld aantal kilometer per maand). Een eventuele eigen bijdrage die de werknemer aan de werkgever betaalt voor het privégebruik, wordt hiervan afgetrokken. Rekenvoorbeeld Stel u leaset een speedpedelec van met een maandleasebedrag van 150. En stel dat het privégebruik 10 procent is van het aantal gereden fietskilometers. Dan is de bijtelling 15 per maand, ofwel 180 per jaar. Deelfietsen Tegenwoordig duiken fietsdeelsystemen steeds meer op in het straatbeeld. Ook dit is een vorm van het ter beschikking stellen van een fiets aan uw medewerkers. Let dus ook hier goed op dat privégebruik belast is. Het gebruik van deze fietsen voor woon-werkverkeer mag, maar ook hier geldt dat het dan weer niet in combinatie mag met een onbelaste reiskosten vergoeding.

11 natuur & Milieu fietswijzer 11 Renteloze lening Een interessant gegeven is dat in de Werkkostenregeling het rentevoordeel van een personeelslening voor de aanschaf van een fiets, elektrische fiets of elektrische scooter, onder de nihilwaarderingen valt. Het gaat dus niet ten koste van de vrije ruimte. Een medewerker kan de renteloze lening van de werkgever bijvoorbeeld terugbetalen met de reiskostenvergoeding van 0,19 per kilometer. Het voordeel voor de werknemer is de nietbetaalde rente op de lening. Voor de werkgever is er een klein financieel nadeel, namelijk de gederfde rente. MN: reduceren carbon footprint Pensioenverzekeraar MN in Den Haag heeft een aantal jaar geleden bewust gekozen voor een duurzaam vervoersbeleid gericht op OV en fiets. Het primaire doel is het reduceren van de carbon footprint van MN. MN heeft gekozen voor een strikt parkeerbeleid op basis van reisafstand en reistijd met de auto ten opzichte van reistijd met OV en carpool. MN heeft een reiskostenvergoeding die fiets en OV extra stimuleren ten opzichte van de auto. Medewerkers kunnen een bijdrage krijgen voor de aanschaf van een fiets of e-bike, en hebben de mogelijkheid van een renteloze lening. Iedere donderdag is er een fietsenmaker op de zaak en er zijn poolauto s en poolfietsen. Vergoedingen die fietsgebruik stimuleren Kilometervergoeding woon-werk en zakelijk Als u kilometers met de auto riant vergoedt en fietskilometers niet, en als er voldoende, gratis parkeerruimte bij het kantoor is, dan is fietsstimulering niet kansrijk. Een van de randvoorwaarden voor fietsstimulering is dus een kilometervergoeding die concurrerend is met die van OV en auto. Niet alleen voor woon-werkverkeer, maar ook voor zakelijk verkeer. 0,19 per kilometer is het bedrag dat u onbelast mag vergoeden voor woon-werk- en zakelijke reizen. Fietsen aantrekkelijk maken in mobiliteitsbudget Het mobiliteitsbudget kan sterk sturen op minder autokilometers door te differentiëren tussen auto, OV, fiets of lopen. Een autokilometer kost bijvoorbeeld veel meer budget dan een fietskilometer. De werkgever kan ervoor kiezen om het overgehouden budget geheel of gedeeltelijk aan de werknemer uit te keren. Best practices - Achmea geeft medewerkers die binnen 15 fietskilometers van het werk wonen een vergoeding van 19 eurocent per gefietste kilometer. Zij ontvangen geen de woon-werkvergoeding meer voor de auto. - Bij Zorg & Zekerheid kom je pas in aanmerking voor een parkeerplaats als je reisafstand langer dan 8,1 kilometer is. - Bij het HagaZiekenhuis betaal je een bedrag voor je parkeerabonnement, en dat bedrag is hoger naarmate je reisafstand korter is. - Bij ABN AMRO krijg je pas een parkeerplaats voor je auto als je verder dan 12 kilometer van kantoor woont. Iedereen kan gebruik maken van een e-bikeregeling en je houdt je OV-kaart zodat je bij slecht weer ook met het OV kunt reizen.

12 natuur & Milieu fietswijzer 12 Vergoeden van stallingskosten Vergoeden van de stallingskosten van de eigen fiets op het station is een manier om collega s te stimuleren met de fiets naar het station te reizen. Het vergoeden van de OV-fiets zorgt ervoor dat medewerkers ook met de fiets van het station naar kantoor kunnen reizen. Als u het stallen en het huren van de OV-fiets op de mobiliteitskaart zet (bijvoorbeeld de NS Business Card), maakt u het helemaal aantrekkelijk voor uw medewerkers. Het abonnement voor OV-fiets is gratis. Een OV-fiets kost per keer 3,18 excl. btw, tot 24 uur. Andere stimuleringsopties Er zijn ook andere manieren om fietsgebruik te stimuleren. Beloon fietskilometers bijvoorbeeld via Trappers of Fietsen Scoort. Of maak gebruik van een app die fietsen beloont. Voorbeelden van apps zijn RingRing, Toury en ByCycle. Ze stimuleren ieder op hun eigen manier het gebruik van de fiets en maken inzichtelijk wat het oplevert, bijvoorbeeld in termen van verbrande calorieën of uitgespaarde CO 2 -emisses. Zorg voor goede voorzieningen Met goede voorzieningen neemt u argumenten weg om niet te fietsen. De basis is een goede fietsenstalling met voldoende capaciteit. Liefst overdekt, afgesloten, dicht bij de ingang (en dus niet ergens achteraf in een hoekje van het parkeerterrein), veilig en met handige fietsenrekken. Vergeet ook de stopcontacten niet voor e-bikes en e-scooters die mensen willen opladen. Extra voorzieningen waaraan u kunt denken zijn: douches en kleedruimtes, kluisjes en een fietsreparatieset (minimaal een fietspomp en een bandenplaksetje). Bij voorzieningen kunt u ook denken aan deelauto s. Een reden om niet met de fiets naar het werk te reizen kan zijn dat een medewerker overdag nog een auto nodig heeft voor zakelijke afspraken. Met deelauto s ondervangt u dat. Deelfietsen zijn dan weer handig voor mensen die met auto of OV naar het werk komen en een zakelijke afspraak ook op de fiets zouden kunnen doen. Op steeds meer bedrijventerreinen zijn deelfietsen beschikbaar, bijvoorbeeld op Schiphol, de Zuidas en Waarderpolder in Haarlem.

13 natuur & Milieu fietswijzer 13 Bijlage 1 Wat voor fietsen zijn er eigenlijk? Nee, we gaan hier geen complete opsomming geven van alle soorten fietsen die er zijn. Dan zouden we dit hele boekje vol kunnen schrijven. Van mountainbike via vouwfiets tot éénwieler, het zijn er tientallen en er komen er steeds meer bij. Want de fietswereld innoveert. De speedpedelec is een mooi voorbeeld van deze innovatie. Voor woon-werk- en zakelijk verkeer zijn eigenlijk zes fietsen van belang: de gewone fiets de speedpedelec de vouwfiets de e-bike de bakfiets of cargobike de deelfiets De gewone fiets De gewone fiets functioneert prima voor alle afstanden. Je kunt de wereld rondfietsen op een gewone fiets. Maar voor het werk ligt dat anders. Boven een afstand van 7,5 kilometer stappen velen over op een snellere fiets, auto of OV. Dus ga er maar van uit dat medewerkers die tot 7,5 kilometer van het werk wonen in principe met een gewone fiets naar het werk kunnen rijden. De e-bike De e-bike is een fiets die u een duwtje in de rug geeft. U moet nog steeds fietsen, maar zodra u begint met trappen, gaat een elektrische motor meewerken. Die motor zit in het voorwiel, achterwiel of trapas verwerkt. Een accu zorgt voor de stroom. Opladen kan aan het stopcontact. Bij veel e-bikes kunt u de accu van de fiets halen en bij wijze van spreken onder uw bureau opladen. Door het duwtje in de rug gebruiken forenzen e-bikes ook voor langere afstanden dan 7,5 kilometer. 15 kilometer wordt vaak genoemd als haalbare afstand. De e-bike ondersteunt tot 25 kilometer per uur. Volgens de wet is het een gewone fiets. U hoeft dus geen helm op. De speedpedelec Voor de speedpedelec of highspeed e-bike gelden andere regels. De speedpedelec is een e-bike die ook ondersteunt als u harder dan 25 kilometer per uur rijdt. Er zijn er die dat tot 45 kilometer per uur halen. Sinds 1 januari 2017 is de speedpedelec voor de Nederlandse wet een bromfiets. Dat betekent dat u een helm op moet als u ermee gaat rijden en u moet een verzekering hebben tegen wettelijke aansprakelijkheid (WA). De speedpedelec krijgt een geel brommerkenteken. En de bestuurder moet minimaal een AM-rijbewijs hebben. Met de speedpedelec zijn woon-werkafstanden boven de 15 kilometer op een relaxte manier af te leggen. 30 kilometer wordt gezien als haalbare afstand, met name als op de route sprake is van lange rechte stukken. De bakfiets De (elektrische) bakfiets of cargobike is in opkomst. De bakfiets wordt gebruikt om naast de woon-werkrit ook de kinderen te brengen en halen. Bakfietsen nemen meer ruimte in en stellen extra eisen aan de stalling. In steden blijkt de bakfiets een goed alternatief te zijn voor de bestelbus. Bijvoorbeeld voor de pakketdiensten als PostNL en DHL, maar ook de ANWB voert zijn wegenwachtdiensten in steden al uit met een cargobike. De vouwfiets De vouwfiets is de ultieme forensfiets. Ook voor autorijders is een vouwfiets een handig middel voor aanvullend vervoer. Een vouwfiets kan, in tegenstelling tot een gewone fiets, zonder kosten en in de spits meegenomen worden in het openbaar vervoer. Omdat er wereldwijd een snel toenemende markt is voor vouwfietsen, gaat de ontwikkeling snel. Ze worden steeds lichter, compacter en comfortabeler om te gebruiken en mee te nemen. Er bestaan ook al elektrische vouwfietsen. De deelfiets Een deelfiets wordt door de werkgever ter beschikking gesteld of kan via een leverancier makkelijk gehuurd worden. Werknemers hebben zo snel toegang tot een fiets voor een korte woon-werk- of zakelijke rit. of als aanvulling op een trein of autorit. Het delen of de huur kan via de mobiliteitskaart van de werknemer worden verrekend, waardoor de administratieve last minimaal is. Een goed voorbeeld is de OV-fiets die op bijna elk station te huur is en te verrekenen is via de NS Business Card.

14 natuur & Milieu fietswijzer 14 Bijlage 2 SUBSIDIEREGELINGEN Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA) Investeringen in e-bikes komen in aanmerking voor de KIA als ze duurder zijn dan 450 exclusief btw, en de totale investering hoger is dan Als u de e-bike binnen vijf jaar verkoopt of afstoot, moet u mogelijk wel een deel terugbetalen. Milieu-investeringsaftrek (MIA) De MIA biedt u de mogelijkheid de fiscale winst te verlagen. U kunt 13,5 procent over 50 procent (effectief 6,75 procent) van het netto-investeringsbedrag in mindering brengen op uw fiscale winst in het eerste jaar. De minimale investering per bedrijfsmiddel voor deze regeling is exclusief btw. Vrije Afschrijving Milieu-Investeringen (VAMIL) Met de VAMIL kunt u de investering op een willekeurig moment afschrijven. U mag 75 procent van 50 procent van het investeringsbedrag (effectief 37,5 procent) op een willekeurig moment afschrijven. Door sneller af te schrijven vermindert u de fiscale winst en betaalt u minder belasting in dat jaar. Dit biedt rente- en liquiditeitsvoordeel. De meeste bedrijven passen de versnelde afschrijving toe in het eerste jaar van de investering. Om in aanmerking te komen voor zowel de MIA als de VAMIL, geldt dat u de investering binnen drie maanden bij RVO.nl elektronisch moet melden (meldcode B3118) en dat u winst moet maken. De MIA en VAMIL zijn niet toepasbaar bij het investeren in gewone e-bikes, maar wel bij highspeed e-bikes ( elektrisch aangedreven brom- of snorfiets met lithiumhoudende accu ).

15 natuur & Milieu fietswijzer 15 Bijlage 3 Fietsbeleid vanwerkgevers Fietsbeleid van werkgevers Enquêteresultaten

16 natuur & Milieu fietswijzer 16 Inhoud Inleiding Vervoerwiojze, nu en over vijf jaar Beleid Fietsbeleid onderdeel mobiliteitsbeleid? Waarom niet? Waarom wel? Fietspotentieel Regelingen en vergoedingen Welke fietsregeling? Kilometervergoeding woon-werkverkeer Gebruik van de fiets aantrekkelijk maken Kilometervergoeding zakelijk OV-fiets Met de fiets samenhangende zaken Voorzieningen De fietsenstalling Andere voorzieningen... 22

17 natuur & Milieu fietswijzer 17 INLEIDING Aanleiding: ondersteuning effectief fietsbeleid Voor werkgevers zijn er veel goede redenen om medewerkers te stimuleren vaker de fiets naar het werk te pakken: het milieu, de kosten, de bereikbaarheid en natuurlijk ook de gezondheid. Om werkgevers te ondersteunen bij het ontwikkelen van een effectief fietsbeleid werkt Natuur & Milieu, samen met partners Bovag Leasefiets en 3pm, aan de Fietswijzer. Als basis van de Fietswijzer hebben we een enquête uitgezet onder werkgevers. Het doel van de enquête was een beeld te krijgen van wat werkgevers al doen op het gebied van fietsbeleid en waar ze tegenaan lopen. De enquête en de respons De enquête begon met een paar algemene vragen en ging vervolgens in op de manier van reizen. Vervolgens kwam het mobiliteitsbeleid aan de orde, en de enquête eindigde met vragen over de regelingen en voorzieningen. We zetten de enquête uit in het netwerk van Natuur & Milieu, Bovag Leasefiets en 3pm. De enquête is ingevuld door 43 werkgevers. Het volgende diagram laat de verdeling van de 43 werkgevers over verschillende grootteklassen zien. Hoeveel medewerkers telt uw organisatie in Nederland? Tussen 0 en 50 Tussen 50 en 100 Tussen 100 en 250 Meer dan Vervoerwijze, nu en over vijf jaar We vroegen de respondenten hoe hun medewerkers nu naar het werk reizen en hoe ze zouden willen dat deze getallen er over vijf jaar uitzien. De resultaten staan in de volgende tabel. We hebben er ook de getallen uit onze benchmark 2 aan toegevoegd. Hoe reizen uw medewerkers naar het werk, nu en over 5 jaar? vervoermiddel wanneer? privéauto leaseauto fiets/e-bike ov overig nu 33% 19% 23% 21% 5% over 5 jaar 20% 16% 33% 25% 7% benchmark 42% 18% 26% 14% De werkgevers uit ons onderzoek zien met name het privéautogebruik afnemen, deels ten gunste van OV en vooral ten gunste van de fiets. 2) 3pm heeft een benchmark met daarin gegevens op het gebied van mobiliteit van ruim 250 in Nederland gevestigde werkgevers.

18 natuur & Milieu fietswijzer beleid 2.1 Fietsbeleid onderdeel mobiliteitsbeleid? De eerste vraag over fietsbeleid was of het fietsbeleid onderdeel is van het mobiliteitsbeleid. Twee derde van de respondenten antwoordde bevestigend. Het volgende diagram laat dat zien. 39% 33% Nee, in ons mobiliteitsbeleid wordt fietsen naar het werk niet gestimuleerd Ja, wij zijn begonnen met nadenken over het opstellen van fietsbeleid 28% Ja, fietsen is een speerpunt in ons mobiliteitsbeleid 2.2 Waarom niet? De werkgevers die geen aandacht besteden aan fietsbeleid, vroegen we naar de achterliggende redenen. Dit waren de antwoorden: In het verleden geprobeerd zonder goede resultaten; De noodzaak is er nog niet. De keuze wordt nu aan de werknemers gegeven; Andere prioriteiten; Wij zijn een detacheringsbedrijf en het is niet realistisch dat medewerkers op de fiets naar hun werk gaan. De afstand is daarvoor te groot; We hebben tot nu toe nog geen mobiliteitsbeleid; Nog niet aan gedacht; Collega s wonen en werken verspreid door het hele land (en daarbuiten); We zijn een kleine organisatie; Voorheen wel toen er een fietsplan was. Dat is er sinds de verplichte invoering van de Werkkostenregeling niet meer. Wij laten de keuze voor vervoer volledig aan de werknemer; Er is geen actief autobeleid en er zijn geen parkeerplekken beschikbaar, dus OV of fiets is enige optie. 2.3 Waarom wel? Ook de bedrijven die wel met fietsbeleid bezig zijn vroegen we naar de achterliggende redenen. De antwoorden staan in het volgende diagram (ze mochten meerdere antwoorden geven). Anders C02-reductie Parkeerproblemen Bereikbaarheid Kostenbesparing Gezondheid, vitaliteit van onze medewerkers

19 natuur & Milieu fietswijzer Fietspotentieel In de volgende tabel staan de antwoorden op de vraag Heeft u onderzocht welke medewerkers op fietsafstand van hun werklocatie wonen?. Een ruime meerderheid weet dus wat het fietspotentieel is. aantal percentage nee 12 29% ja, we weten het aantal medewerkers dat op fietsafstand van het werk woont 26 62% ja, we kennen de besparingen in CO 2 en euro's als medewerkers die dat kunnen op de fiets zouden omen 2 5% anders (we zijn ermee bezig) 2 5% 3. Regelingen en vergoedingen Het derde onderdeel van onze enquête bestond uit vragen over regelingen en vergoedingen die werkgevers hanteren op het gebied van mobiliteit. 3.1 Welke fietsregeling? De eerste vraag ging over de fietsregeling. Welke fietsregeling biedt u uw medewerkers aan? Respondenten mochten meerdere antwoorden aankruisen. Anders (korting op een nieuwe fiets) We hebben geen regeling op dit gebied Medewerkers kunnen een fiets privé leasen Medewerkers kunnen een fiets zakelijk leasen Medewerkers kunnen een rentevrije lening krijgen om een fiets te kopen (passend binnen WKR) Medewerkers kunnen fiscaal vriendelijk een fiets kopen (passend binnen WKR) Medewerkers kunnen een fiets krijgen (passend binnen WKR) De meeste werkgevers kiezen blijkbaar voor de mogelijkheid om fiscaal vriendelijk een fiets te kopen, passend binnen de WKR. Vervolgens vroegen we tot welk bedrag medewerkers fiscaal vriendelijk een fiets kunnen aanschaffen via de WKR. Van de respondenten die deze vraag beantwoordden, gaven er tien aan dat ze kiezen voor 749 of 750 euro. De andere opties die men noemde: euro; 800 euro; euro per 3 jaar; 400 euro; euro; 950 euro; 749 euro voor de fiets en 164 voor accessoires.

20 natuur & Milieu fietswijzer Kilometervergoeding woon-werkverkeer We vroegen welke kilometervergoeding werkgevers verstrekken aan hun fietsende medewerkers. De antwoorden staan in het volgende diagram. Welke kilometervergoeding krijgen fietsende medewerkers? 23% 0,19 per km 39% 0,19/km met een ondergrens van 10 km 26% 12% geen vergoeding voor fietsende medewerkers anders Dat er meer opties zijn dan 19 cent per kilometer of geen vergoeding bleek bij de toelichting op het antwoord anders. Dit zijn de alternatieven die werden genoemd: Op basis van kosten openbaar vervoer; 0,04 per km; 0,19 per km met ondergrens van 5 km;; 0,13 per km; 0,12 per km; Zelfde als automobilisten of wandelaars; Gemaximeerde vergoeding is 6 netto per dag; Geen vergoeding als je een fiets van de zaak krijgt; Standaard vergoeding voor iedere medewerker zonder leaseauto. Met een maximum van 120 km per dag; Gemiddelde kosten voor medewerker per kilometer 0,08. Effectief 4 cent netto incentive per kilometer; 0,19 per km onbelast gemaximeerd op 214 reisdagen per jaar bij een fulltime dienstverband, maar dan uitgeruild voor brutoloon (dus kostenneutraal voor de werkgever). 3.3 Gebruik van de fiets aantrekkelijk maken Hoe zorg je er nu voor dat je het gebruik van de fiets aantrekkelijk maakt? Dat vroegen we werkgevers. De antwoorden staan in de volgende tabel. Hoe maak je het gebruik van de fiets aantrekkelijk? aantal percentage onze km vergoeding voor fietse w-w is hoger dan die voor de auto en OV 4 9% onze vergoeding voor zakelijke km's op de fiets is hoger dan die voor de auto en OV 1 2% we hebben een mobiliteitsbudget: fietsen betekent geld overhouden in je budget dat we geheel of gedeeltelijk uitkeren 5 11% Door gebruik van de auto te ontmoedigen, bijvoorbeeld met parkeerbeleid 12 26% anders 24 52% Bij het antwoord anders konden respondenten een toelichting geven. Opvallend is dat men vooral niet of nog niet heeft ingevuld. Drie respondenten doen mee aan spaaracties om fietsen naar het werk extra te stimuleren. Achttien deelnemende werkgevers zouden het wel willen, fietsen naar het werk op een andere manier stimuleren.

21 natuur & Milieu fietswijzer Kilometervergoeding zakelijk We vroegen ook welke kilometervergoeding werkgevers verstrekken aan hun fietsende medewerkers als ze een dienstreis maken; de zakelijke kilometer vergoeding. De antwoorden staan in het volgende diagram. Zakelijke kilometervergoeding op de fiets 0,19 per km geen vergoeding voor zakelijke kilometers op de fiets anders Ook hier blijken er meer opties te zijn dan alleen 0,19 per kilometer: Nog niet geregeld; Afhankelijk van de schaal tussen de 0,35-0,45 per km; 0,19 + stallingskosten indien deel reis per fiets; 0,26 per km; 0,33 per km; Gelijk aan auto; 0,36 per km; 0,12 per km; 0,09 per km; 0,28 per km netto. 3.5 OV-fiets 56 procent van de respondenten vergoedt het gebruik van de OV-fiets; 44 procent doet dit (nog) niet. Op de vraag hoe medewerkers die OV-fiets kunnen huren, antwoordden de meeste respondenten dat dat bij hen met de NS Business Card gaat. 3.6 Met de fiets samenhangende zaken 70 procent van de respondenten maakt geen gebruik van de fiscale mogelijkheid om 82 per jaar met de fiets samenhangende zaken te vergoeden, zoals een verzekering. 30 procent doet dit wel. Dit zijn voorbeelden van de manier waarop men dit doet: Onderdeel fietsregeling; Medewerkers kunnen dit aanschaffen via IKB; Via de salarisadministratie wordt deze 82 met brutoloon betaald; Medewerkers die fiets van de zaak hebben kunnen hier aanspraak op maken; Via extra waardebonnen die je met het Fietsenplan kan bestellen; dus wanneer je een fiets koopt (fiscaal voordelig) kun je extra bonnen kopen (fiscaal voordelig) voor accessoires; Fietsenstalling ter plaatse van station van woonplaats; Bij het fietsplan mag men 82 declareren aan accessoires; Onderhoudsbeurten, zomercadeau (fiets-/dagtocht gerelateerd) 72 procent van de respondenten vergoedt niet de kosten van het stallen van de fiets in een bewaakte stalling op het station; 28 procent doet dit wel.

22 natuur & Milieu fietswijzer Voorzieningen Met voorzieningen bedoelen we onder meer stallingen, douches, lockers en fietspompen. 4.1 De fietsenstalling Bijna de helft van de respondenten geeft aan dat hun fietsende medewerkers hun fiets kunnen achterlaten in een overdekte en afgesloten stalling. Hoe kunnen medewerkers hun fiets stallen? 4% 17% Overdekte en afgesloten stalling 47% Overdekte stalling Losse rekken 32% Anders 4.2 Andere voorzieningen We vroegen ook welke andere voorzieningen aanwezig zijn. De antwoorden staan in de volgende tabel. Zijn deze voorzieningen aanwezig op de vestiging? aantal keer genoemd Douche(s) 32 Keedruimte(s) 24 Kluisjes 15 Interne of externe reparatieservice voor fietsen en scooters 3 Oplaadpunt(en) scooters en fietsen 11 Poolauto('s) voor zakelijke ritten 17 Poolscooter(s) voor zakelijke ritten 4 Poolfiets(en) voor zakelijke ritten 18 Abonnement op deelautosysteem zoals Greenwheels 9 Pool-e-bikes oor zakelijke ritten 3 Geen van bovenstaande 4 Op de vraag of het bedrijf het gebruik van poolfietsen stimuleert, antwoordden tien bedrijven ja, we communiceren erover.

23 Colofon De Fietswijzer is een initiatief van Natuur & Milieu (N&M), 3pm en Bovag Leasefiets. Met dank aan: De Adviespraktijk Tekst N&M, 3pm, Bovag Leasefiets Eindredactie Jeroen Teitler Utrecht, maart 2018 Ontwerp DeUitwerkStudio