Gert Harm ten Bolscher. Een energiek 2014?!

Transcriptie

1 1

2 Gert Harm ten Bolscher Een energiek 2014?!

3 Inhoud Intro DWA Een beetje trendwatchen Wat betekent dit voor de bouw-/ vastgoedwereld? Wat gaan we in de Citadel doen? 3

4 Over DWA Opgericht in 1986 Goed rentmeesterschap is een opdracht Circa 110 medewerkers Bodegraven, Rijssen, Ede, Amsterdam Woningbouw, utiliteit, overheid, gezondheidszorg, onderwijs, monumenten, energie, agro, industrie 4

5 5

6 Kanttekening: Voorspellen is moeilijk, zeker als het om de toekomst gaat. A.J.P. Taylor, Britse historicus 6

7 Een beetje trendwatchen Adjiedj Bakas: S7J-Ni_iY 7

8 Trends die de potentie hebben om sectoren op de kop te zetten McKinsey Global Institute 8

9 3D printing 9

10 10

11 Feiten Prijs van 3D-printers: in 4 jaar tijd 90% gedaald Verwachting: over 10 jaar zal 12,5% van wereldwijde fabrieksarbeid vervangen worden door 3D-printing Snelste supercomputer kostte in miljoen dollar en kon qua rekenkracht evenveel als huidig mobieltje 11

12 12

13 Nu maquette straks het gebouw? 13

14 Toekomstmuziek? 14

15 Autonoom rijdende auto 2004: autonoom rijdende auto rijdt 10 km 2005: aantal auto s rijdt wedstrijdje over 2500 km 2013: door Google ontwikkelde auto heeft al km autonoom afgelegd (met 1 ongeluk door menselijke fout) 2023: miljard auto s en vrachtwagens en half miljoen vliegtuigen met deze techniek Omzet 2023: dollar en 1,5 miljoen minder verkeersdoden wereld wijd 15

16 Robot: van hulpje naar chirurg 16

17 Robotisering Het begon met vervangen van saai, eentonig en/of vies werk Nu: ingezet in operatiekamers werken precieser en veroorzaken minder invasieve schade dan een chirurg Tussen 2009 en 2011 steeg aantal industriële robots met 170% 17

18 18

19 Internet Drie doorbraken: Mobiel internet: nu al 30% van alle internetgebruik in VS via mobiel internet zwieper aan thuiswerken Internet of things: apparaten met sensors communiceren met elkaar Werken in de cloud 19

20 Nanotechnologie 20

21 Nieuwe materialen Nanotechnologie: Grafeen: 200 keer sterker dan staal, 100 keer sneller dan silicium en dikte van 1 atoom Zelfherstellend of zelf schoonmakend materiaal Energieopslag op molecuulniveau Gefocuste geneesmiddelen 21

22 DNA-technologie: - voorkomen ziektes - nieuwe medicijnen - bio-materialen - bio-brandstoffen 22

23 Energie 23

24 Energieopslag Energieopslag wordt steeds beter Capaciteit batterijen elektrische auto s verbeterde met 40% tussen 2009 en Aantal elektrische en hybride auto s groeit. Draagbare batterijen komen beschikbaar voor de 1,2 miljard mensen die nu geen toegang tot elektriciteit hebben. Bestaande elektriciteitsnetten behoeven minder uitbreiding. 24

25 Duurzame energie Aandeel duurzame energie neemt toe De prijs van photovoltaïsche panelen ligt nu 85% lager dan in Wereldwijde gebruik van zonne- en windenergie is sinds 2000 vernegentienvoudigd. 25

26 Fossiele brandstoffen Energiebesparing is geiten-wollensokken imago kwijt Nieuwe technieken voor winning fossiele brandstoffen 26

27 Lessen uit het verleden Kodak geloofde niet in digitale fotografie Middenmanagement van Philips geloofde niet in LED-verlichting directie moest LED er doorheen slepen Nokia geloofde niet in touchscreens 1998: marktonderzoek naar kansen voor smartphones. Algemene consumentenreactie in 1998: Ik zie er het nut niet van in en nu. 27

28 Wat betekent dit voor de vastgoed- en bouwwereld? 28

29 Relevante ontwikkelingen voor de komende jaren Niet denken vanuit bezit, maar vanuit gebruik Flexibilisering arbeid Overweldigende techniek behoefte aan de menselijke maat Genetwerkt samenwerken 29

30 Niet bezit maar gebruik centraal Gevolgen: TCO-benadering Prestatiegaranties/bonusmalus DBFMO-constructies Andere rollen voor traditionele partijen uit de bouwkolom Kennis delen/samenwerken 30

31 Flexibilisering arbeid Thuiswerk: werk- en privé door elkaar Werken als het nodig is/kan Waar wifi is, is een werkplek Ontmoeting met collega s cruciaal voor creativiteit, organisatiecultuur enz. 31

32 Behoefte aan menselijke maat Einde aan ontwikkeling groot, groter, grootst Techniek geen doel maar hulpmiddel voor de gebruiker Behoefte aan echt contact 32

33 Genetwerkt samenwerken Professionals hebben elkaar nodig in de complexe en dynamische werkelijkheid Samenwerken vanuit een gezamenlijk doel Kernwoorden: vertrouwen en gezamenlijke win 33

34 Nieuwe huisvesting DWA Waardes zichtbaar maken Inspiratieplek Ontmoetingsplek voor professionals op gebied van duurzaamheid Duurzaamheidswinkel gemeente Rijssen-Holten op bgg 34

35 We doen het anders (1) Open/transparant aanbestedingsproces op basis van eisen, wensen en uitdaging Budget staat vast: het gaat om het leveren van toegevoegde waarde en verrassing/creativiteit Consortia kunnen vanuit een integrale aanpak meer bereiken 35

36 We doen het anders (2) Kennisdeling tijdens de aanbesteding Ook externen zijn welkom Beoordeling op basis van: Duurzaamheid Esthetica Planning / voorkomen overlast Kwaliteit Prestatiegaranties Bieden van meerwaarde (verrassend meedenken) 36

37 37

38 38

39 Samen met de Citadel Doel: de Citadel als het duurzaamheidscentrum in de regio voor Professionals Particulieren Door: Kennisdelen Samenwerken Inspireren 39

40 Ideeën voor 2014 (1) Ruimte voor inspiratie, ontmoeting of een werkplek op bgg en bij DWA Inspiratie: Duurzaamheidspunt gemeente Rijssen-Holten op bgg met doorbraak naar ruimte Citadel Demonstratie en monitoring op 1 e verdieping 40

41 Ideeën voor 2014 (2) Kennisdeling: Cursussen, workshops, seminars over verduurzaming Bedrijfsbezoeken Gezamenlijk projecten initiëren in de nieuwe werkelijkheid? Uw bijdrage! 41

42

43 Checklist succesvol vernieuwen (bron: Van kannie naar passie, Marjet Rutten) 43

44 Vragen? Onze belangrijke problemen kunnen niet worden opgelost op hetzelfde denkniveau waarmee we ze creëerden. Albert Einstein ( ) 44

45 Wat gebeurt er om ons heen?

46 Waarde duurzaam gebouw Jones Lang LaSalle (maart 2009): meer vraag naar duurzame gebouwen (betere verhuurbaarheid) DTZ Zadelhoff (januari 2009): gebruikers zijn bereid meer huur te betalen voor duurzaam pand Onderzoek Universiteit van Maastricht (in samenwerking met Amerikaanse Universiteit): duurzame gebouwen hebben 16% hoger rendement Drijvende kracht: verlaging exploitatiekosten imago duurzaam inkopen overheid 46

47 Rekensommetje Perspectief duurzaam pand Kostenplaatje (kantoorpand) Salariskosten 2.500,- tot 3.000,- per m 2 Energiekosten 12,- tot 18,- per m 2 Batenplaatje jaarlijks 5% productiviteitswinst: 125,- tot 150,- per m 2 2% lager ziekteverzuim: 40,- tot 60,- per m 2 Lagere energiekosten: 3,- tot 8,- per m 2 Hogere vastgoedwaarde: 15,- tot 30,- per m 2 Investeringsruimte? Jaarlijks voordeel: minimaal 185,- per m 2 Meerinvestering duurzaam pand: 200,- tot 400,- per m 2 47

48

49 Energiegebruik van klimaatinstallaties gemiddeld 25% te hoog 70% van de WKO installaties draait suboptimaal 70% van de gebouwinstallaties draait niet naar behoren

50

51

52 temperatuur [ C] temperatuur [ C] condensortemperatuur condensortemperatuur aan aan schakelacties van 3 warmtepompen schakelacties van 3 warmtepompen uit 24 uren 5 uit 24 uren 10

53 COP [-] 5,0 rendement warmtepomp per week 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 opgave fabrikant gemeten week [-]

54 Wat zouden we moeten doen?

55 First things first Duurzame renovatie Prestatiecontract Prestatiemonitoring stap 3 stap 2 stap 1 55

56 Stap 1: Prestatiemonitoring sleutel tussen gebouw en gebruiker 56

57 Levert prestatiemonitoring iets op? Identificatie van onjuist ontworpen en/of geïnstalleerde onderdelen Minder klachten van gebruikers Energiebesparing (10 35%) Besparing op kosten en mankracht (naar schatting 10 30%)

58 De praktijk: Waternet Amsterdam Waternet Amsterdam Naar aanleiding van comfortklachten is de regeltechniek volledig herschreven. Resultaat: kostenbesparing van op energiegebruik en op gasgebruik in twee jaar tijd. Daarnaast zijn de comfortklachten verholpen. 58

59 Stap 2: Prestatiecontract Waar kies je voor? Op welke prestatie wordt nu gestuurd in projecten? 59

60 Methodiek Inspanningen Prestaties De werkzaamheden worden gedefinieerd De conditie wordt gedefinieerd Dit draagt bij aan de conditie Dit bepaalt de werkzaamheden

61 Prestatiecontracten Doel Optimale prestatie gedurende levensduur Voorspelde energetische prestatie waarmaken Behoud waarde gebouw/installatie Comfort behalen

62 Prestatiecontracten Ervaringen DWA Het concept sluit veel beter aan bij de behoefte van de gebruiker en het primaire doel van onderhoudswerkzaamheden Tijdens aanbesteding en opstart zijn er wel aandachtspunten: Selectie van partijen Controle van de inschrijvingen Inspectie conform NEN2767 Monitoringsysteem

63 Prestatiecontracten icm monitoring Bonus-malus systeem

64 Stap 3: Duurzame renovatie Vrijheidsgraden Belangen Ambities PvE obv KPI s Structuurontwerp/conceptstudie Voorontwerp Definitief ontwerp Bestek Aanbesteding Uitvoering Tijd De beste keus Studie en Scenario s 64

65 The Bell

66 The Bell Complexe en duurzame renovatie van Rijksmonument Een integrale implementatie van duurzame mogelijkheden Uniek, flexibel en servicegericht verhuurconcept De flexibele data-installaties zijn op de toekomst voorbereid en praktisch niet zichtbaar, dus architectonisch verantwoord De plaatsing van een energiedak op een historisch dak Uiteinden van de balken onder de verdiepingsvloeren worden verwarmd. Dat zorgt ervoor dat er geen condensatie optreedt en de houten balken in hun originele staat behouden blijven. Deze toepassing is zeer innovatief. Alle ruimten waren verhuurd, voordat er überhaupt een promotiecampagne was opgestart. Energielabelsprong van G naar A+ 66