Interstitiële Longziekten en longfunctie-onderzoek
|
|
|
- Mirthe van de Velden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Interstitiële Longziekten en longfunctie-onderzoek Symposium Longfunctie-analisten 23 januari 2015 dr. H. Kramer, longarts Martini Ziekenhuis afdeling Longziekten
2 Dank voor de uitnodiging 2 Leuk om hier te mogen spreken! Het Martini Ziekenhuis heeft een regiofunctie voor ILD Dat betekent meer aanbod van zeldzame(re) ziekten en ziekten met apart beloop
3 Inhoud 3! ILD Anamnese en lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek IPF Sarcoïdose EAA Conclusies
4 ILD 4 ILD = interstitiële longziekte, interstitial lung disease Interstitium = weefsel tussen de luchtwegen/alveoli, dit is een beetje een kunstmatig begrip De meeste ILD s zijn combinaties van - interstitiële ontstekingsprocessen - fibrose - alveolitis - granulomen à diffuse (parenchymateuze) longziekten
5 Longfibrose 5 Longfibrose = verlittekening à algemene term Gevolgen van longfibrose - longcompliantie daalt (stugger) - restrictie (kleiner) - diffusiestoornis
6 Longen en alveoli 6
7 Diffusie 1 7 Alveoli=longblaasjes
8 Diffusie 2 8 Alveoli=longblaasjes
9 Microscopie 9 Normaal ILD
10 Oorzaken van ILD 1 10 Inhalatie van toxische stoffen - sigarettenrook - gassen (bv. industriële gassen, anti-rain spray) - beryllium, silica, asbest - etc. Infecties - schimmels - virussen - tuberculose en andere mycobacteriën - etc.
11 Oorzaken van ILD 2 11 Allergische reactie op ingeademde stoffen (extrinsieke allergische alveolitis, EAA) - vogels (duiven!, parkieten, papegaaien) - schimmels - houtstof - meel - tolueen-di-isocyanaat (verf, lijm) - etc. - etc.
12 Oorzaken van ILD 3 12 Auto-immuunziekten/systeemziekten - RA - M. Sjögren - SLE - sclerodermie - polymyositis/dermatomyositis - M. Wegener - M. Churg-Strauss - M. Goodpasture Familiair, genetisch bepaald
13 Oorzaken van ILD 4 13 Sarcoïdose Idiopathische Interstitiële Pneumonitis (IIP) - IPF - NSIP - COP - AIP - RBILD - DIP - LIP
14 Oorzaken van ILD 5 14 Medicatie, bv. - methotrexaat - amiodaron - mibjes en mabjes: erlotinib, rituximab, etc. - nitrofurantoïne (!) Radiotherapie, bv. bij mamma- of longcarcinoom Subvorm van long-adenocarcinoom (het vroegere bronchiolo-alveolaircelcarcinoom )
15 Oorzaken van ILD 6 15 Andere ziekten - langerhanscel-histiocytose - lymfangioleiomyomatose - AIDS - amyloïdose - etc. - etc.
16 16
17 Inhoud 17 ILD! Anamnese en lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek IPF Sarcoïdose EAA Conclusies
18 Klachten 1 18 Vaak voorkomende klachten - hoesten, droge hoest of met een beetje slijm - benauwdheid, vooral bij inspanning - progressief in weken tot maanden - soms koorts - moeheid
19 Klachten 2 19 Afhankelijk van de soort longfibrose - koorts - spierpijn - gewrichtsklachten - huidafwijkingen - last van de ogen - droge mond
20 Anamnese 1 20 Gerookt? Blootstelling aan vluchtige stoffen? - wat voor werk ooit gedaan? - hobby s? - dieren/volières (ook bij de buren)? - sauna of whirlpool? - allergieën? - minder klachten in het weekend of juist door de week? - schimmels in huis, vochtig huis, balansventilatie?
21 21 Huisbezoek
22 Anamnese 2 22 Longziekten of longklachten in de familie? Medicatiegebruik, ook in verleden Contact met TBC? BCG-vaccinatie? Nachtzweten, afvallen? Oedeem, orthopnoe, nycturie, POB, palpitaties?
23 Pneumotox.com 23
24 Lichamelijk onderzoek 1 24 Algemeen - tachypnoe, korte zinnen praten - cyanose - soepel binnenlopen/stijfheid gewrichten Longen - kan patiënt diep ademhalen - piepen, brommen - crepiteren: klittenbandgeluid ( Velcro crackles )
25 Lichamelijk onderzoek 2 25 Hart - harttonen - bijgeluiden Benen - enkeloedeem - huid, vooral scheenbenen (erythema nodosum) - artiritis, vooral enkels
26 Artritis, erythema nodosum 26
27 Lichamelijk onderzoek 3 27 Handen - trommelstokvingers ( clubbing ) en horlogeglasnagels - artritis - strakke huid - kromme vingers - ruwe handen ( mechanic hands ) Gelaat - strakke huid - huid neus (lupus pernio) of wangen (vlindervormig)
28 Clubbing 28
29 Sclerodermie 29
30 Myositis mechanic s hands 30
31 Sarcoïdose 31
32 Inhoud 32 ILD Anamnese en lichamelijk onderzoek! Aanvullend onderzoek IPF Sarcoïdose EAA Conclusies
33 Longfunctiemeting 1 33
34 Longfunctiemeting 2 34
35 Longfunctiemeting 3 35 Restrictie Diffusiestoornis
36 Longfunctiemeting 4 36 Obstructie kan ook bij ILD!
37 Conclusie longfunctie en ILD 37 Meestal restrictie en diffusiestoornis Soms obstructie (bv. bij sarcoïdose) Als klachten niet goed overeenkomen met LF-meting (patiënt heeft te veel klachten) DOORSTUREN!! Als je de LF-meting niet begrijpt
38 Thoraxfoto 38 Normaal IPF
39 HRCT: normale long 39
40 HRCT: IPF 40 Honey combing Tractiebronchiëctasie
41 HRCT: sarcoïdose 41 Tractiebronchiëctasie Noduli
42 Bronchoscopie 42 Inspectie - sputum - cobble stones - afgesloten delen Spoeling - kweek - cytologie (Perifere) biopten - histologie - evt. auramine
43 Mantoux 43 Uitsluiten van tuberculose Evt. IGRA/Quantiferon
44 Bloedonderzoek 44 Algemeen bloedonderzoek - bloedbeeld - nier-/leverfunctie, elektrolyten, eiwitten Systeemziekten - reumafactor, accp - ANA, ENA, dsdna - ANCA, anti-gbm - CK - ACE, sil2-r - etc.
45 Aanvullend onderzoek 1 45 PET-scan - ziekte-activiteit bij sarcoïdose - bij maligniteit in de DD Fietsergometrie - algehele spierconditie - ziektespecifieke beperkingen (bv. restrictie) - pulmonmale hypertensie
46 Aanvullend onderzoek 2 46 Consulten - cardioloog: ECG, echo-cor - oogarts - reumatoloog - en de rest zo nodig
47 Inhoud 47 Inleiding Anamnese en lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek! IPF Sarcoïdose EAA Conclusies
48 IPF 48 Idiopathische Pulmonale Fibrose Kenmerken - chronisch - progressief (langzamer of sneller) - meestal na 50 e - mannen > vrouwen - incidentie 7-16 per per jaar (?) (ws. lager)
49 Oorzaken 49
50 Perfect storm 50
51 Prognose 51 Prognose jaar na ontdekking - vaak beloop met schubs /exacerbaties - roken verslechtert de prognose Kan familiair zijn ( familiaire pulmonale fibrose, FPF )
52 CT 52 Tractiebronchiëctasie Honey combing
53 Longfunctie 53
54 Medicamenteuze therapie IPF 54 Tot recentelijk bestond de behandeling uit: - N-acetylcysteïne (NAC) - Prednisolon - Azathioprine Deze combinatie gaf echter oversterfte NAC alleen blijkt niet effectief Veel negatieve trials: thalidomide, sildenafil, coumarines, imatinib, cyclofosfamide, bosentan/macitentan, colchicine
55 Medicamenteuze therapie IPF 55 Tegenwoordig nieuwe klasse geneesmiddelen, de fibroseremmers Pirfenidon (Esbriet ) Nintedanib (Vargatef ) Annuntio vobis gaudium magnum: habemus Pirfenidonem!
56 Pirfenidon 56 Anti-fibrotisch middel Remt collageensynthese, extracellulaire matrix en fibroblastproliferatie De meeste series laten een bescheiden effect op IPFprogressie zien Verschillende studies hebben verschillende en tegenstrijdige uitkomsten
57 Refluxbehandeling 57 Tot wel 90% van de IPF-patiënten heeft gastrooesofageale reflux Retrospectieve studie met 204 patiënten: gebruik van maagzurrremmer was voorspeller voor betere overleving en lagere fibrosescores op CT Behandeling met omeprazol Lee JS et al. AJRCCM 2011
58 Vaccinatie 58 Infecties worden bijzonder slecht verdragen bij IPF Sterfte is gerelateerd aan optreden van infecties Vaccinaties voor - influenza - pneumokokken
59 Ondersteunende therapie 59 IPF: geen effectieve medicamenteuze therapie â ondersteuning is essentieel Educatie Zuurstofsuppletie Longrevalidatie Vaccinatie Behandeling van comorbiditeit Longtransplantatie Palliatie
60 Gesprek 60 Informatieverstrekking over de ziekte Toekomstverwachtingen Wijzen op de (actieve!) patiëntenvereniging NR, NB, IC, beademing? Levenseinde Maatschappelijk werk, geestelijke verzorging Communicatie met de huisarts
61 Inhoud 61 Inleiding Anamnese en lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek IPF! Sarcoïdose EAA Conclusies
62 Sarcoïdose 62 Granulomen, in principe systemisch Doorgeschoten afweerreactie, echter oorzaak is onbekend Incidentie per jaar in NL Ernst varieert nogal, >50% is spontaan over na 1-2 jaar, overlijdensrisico is laag (enkele %%)
63 Klachten 63 Bij 90% van de patiënten zit het in ieder geval in de longen en/of thoracale lymfklieren Echter: systeemziekte! Alleen sarcoïdose in de bijnieren is mij niet bekend Klachten: droge hoest, kortademigheid, moeheid, futloos, huid- en gewrichtsklachten
64 Onderzoek 64 (HR)CT, bloed, longfunctie, evt. PET-scan Ook ECG en bezoek oogarts Behandeling: - bij bedreiging van vitale orgaanfucties - bij invaliderende klachten
65 Manifestaties 1 65
66 Manifestaties 2 66
67 Longfunctie 67 Longfunctie: alle patronen zijn mogelijk - normaal - restrictie - obstructie - diffusiestoornis - combinaties van bovenstaande
68 Thoraxfoto s 68
69 CT en PET 69
70 Spontane remissie 70 Stadium I (alleen hilaire lyfklieren): 60-80% Stadium II (hilaire klieren en ILD): 50-60% Stadium III (alleen ILD): <30%
71 Complicaties 71 Progressieve longafwijkingen bij ca. 25% van patiënten Orgaanfalen bij ca. 10% Er is helaas geen goede voorspeller voor wie wel en wie geen complicaties krijgt
72 Start prednisolon 72 Bij veel klachten: moeheid, hoest, dyspnoe, pijn op de borst, hemoptoë Verslechterende longfunctie of bloedgas Verslechterende thoraxfoto, ontstaan van fibrose Slechte uitgangssituatie qua longfunctie/foto Betrokkenheid van vitale organen: ogen, hart, nieren, zenuwen/hersenen
73 ICS 73 Inhalatie-corticosteroïd bij hoest als voornaamste klacht, indien geen prednisolon
74 2 e -lijns therapie 74 In principe start sarcoïdosebehandeling met prednisolon Indicaties voor andere middelen: progressie onder prednisolon of het niet verdragen van prednisolon 2e-lijns middelen zijn duur en het effect is niet altijd goed onderzocht. Ook die middelen hebben bijwerkingen
75 2 e -lijns middelen 75 Methotrexaat Azathioprine Hydroxochloroquine (Plaquenil ) Leflunomide Infliximab
76 Inhoud 76 Inleiding Anamnese en lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek IPF Sarcoïdose! EAA Conclusies
77 EAA 77 Extrinsieke Allergische Alveolitis = hypersensitivity pneumonitis Immunologische reactie op een geïnhaleerde allergeen Influx van ontstekingscellen (lymfocyten, granulomen) in het longparenchym Prevalentie en incidentie variëren enorm, afhankelijk van onderzoeksmethoden, expositieduur en -intensiteit, seizoen, geografie, locale gewoontes, industrie, etc.
78 Oorzaken 78 Meer dan 300 oorzaken zijn gerapporteerd Boerenbedrijf Ventilatiesystemen en waterreservoirs Gevogelte Dieren Graan en meel Houtindustrie/bosbouw Plastic-, verf-/epoxy-, elektronica-industrie Textielindustrie
79 Boerenbedrijf 79
80 Ventilatie en water 80
81 Gevogelte 81
82 Dieren 82
83 Graan en meel 83
84 Houtindustrie/bosbouw 84
85 Plastic/verf/epoxy/elektronica 85
86 Textielindustrie 86
87 Vormen 87 Acute EAA: - uren tot dagen na blootstelling - koorts, rillingen, dyspnoe, hoest Subacute EAA: - langzamer ontstaan dan de acute EAA - dyspnoe, droge hoest, moeheid, gewichtsverlies Chronische EAA: - maanden tot jaren, langzaam beginnend - dyspnoe, droge hoest, moeheid, gewichtsverlies
88 Acute EAA 88 Diffuus matglasbeeld, airtrapping en micronoduli Losmazige granulomen
89 Subacute EAA 89 Micronoduli, vooral in de ondervelden Bronchiolitis, met reuscellen
90 Chronische EAA 90 Honey combing, bronchiëctasieën Clubbing Diffuus infiltraat (lijkt op UIP)
91 Initiële therapie Allergeen-vermijding 2. Allergeen-vermijding Allergeen-vermijding Allergeen-vermijding Allergeen-vermijding Allergeen-vermijding Allergeen-vermijding Allergeen-vermijding Allergeen-vermijding Allergeen-vermijding
92 Interventies 92 Allergeen-vermijding Evt. dus: - hobby beëindigen - ander werk zoeken - verhuizen - of alle 3 (!!) NB: allergenen kunnen lang in woning achterblijven NB: ook bij beschermende maatregelen op bv. werk kan er nog steeds expositie zijn
93 Steroïden, prognose 93 Corticosteroïden: - snellere genezing dan bij allergeenvermijding alleen - uiteindelijk dezelfde uitkomsten Prognose: - bij succesvolle allergeenvermijding restloze genezing - je moet er wel op tijd bij zijn: fibrose = definitieve schade - clubbing aanwezig â slechtere prognose - oudere patiënten doen het slechter
94 Inhoud 94 ILD Anamnese en lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek IPF Sarcoïdose EAA Conclusies!
95 Conclusies 95 Interstitiële longziekten: mixed bag met - longfibrose - interstitiële ontsteking - alveolitis - granulomen Sommige ILD s zijn goed te behandelen, andere niet Uitgebreid aanvullend onderzoek is vaak nodig Speur altijd naar systeemziekten
96 Conclusies IPF 96 IPF is progressief en uiteindelijk fataal Behandeling is nu nog weinig effectief, de enige echte behandeling van IPF is longtransplantatie
97 Conclusies sarcoïdose 97 Sarcoïdose verloopt meestal mild, maar soms ontstaat toch ernstige longfibrose Sarcoïdose hoeft lang niet altijd behandeld te worden, wel zijn er allerlei medicamenten voorhanden Prednisolon heeft ook zo zijn bijwerkingen
98 Conclusies EAA 98 EAA is een allergische reactie op velerlei agentia EAA geeft uiteindelijk fibrose als je niet op tijd behandelt EAA: het belangrijkste is vermijding van de oorzaak Soms is daarbij prednisolon nodig
99 EXPLAIN 99 Het Martini Ziekenhuis heeft een regiofunctie voor ILD Longartsen: Kramer en Van Putten Longverpleegkundigen: Klemmeier en Bleeker Reumatologen/KI: Bijl en Posthumus Radiologen: Janssen en Nijboer Pathologen: Sietsma en Van der Wal Intensive care: Pauw Longtransplantatie UMCG St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein, prof. Jan Grutters
100 EXPLAIN 10 0
101 Vragen? 10 1
102
103
Nieuwe behandelmogelijkheden
Nieuwe behandelmogelijkheden voor IPF Patiëntenmiddag Longfibrose Dr. Henk Kramer, longarts Martini Ziekenhuis Vrijdag 3 oktober 2014 Inhoud Wat is longfibrose? Wat is IPF en hoe ontstaat het? Behandelingen
Luchtwegen: luchtpijp. luchtwegen spirometrie. Longblaasjes: Alveolen longvolumes diffusie
Interstitiële longziekten Prof. Dr. Guy Brusselle Dienst Longziekten UZ GENT BVP, 23/11/2013 Interstitiële longziekten (ILZ): Inleiding Kenmerken overzicht ILZ met gekende oorzaken ILZ met ongekende oorzaken:
IPF: hoe kom je erachter, en wat kun je er tegenwoordig aan doen?
IPF: hoe kom je erachter, en wat kun je er tegenwoordig aan doen? Longfibrose Patiëntenvereniging Landelijke bijeenkomst Houten, 01-05-2015 Dr. Henk Kramer, longarts Martini Ziekenhuis Eervol Hartelijk
Interstitiële longziekten Onderzoek.
Interstitiële longziekten Onderzoek www.nwz.nl Inhoud Wat zijn interstitiële longziekten? 3 Onderzoeken 3 Afspraak longarts 5 Uw vragen 6 Notities 7 2 U heeft mogelijk een zogenoemde interstitiële longziekte.
LONGGENEESKUNDE. St. Antonius Expertisecentrum voor Interstitiële Longziekten
LONGGENEESKUNDE St. Antonius Expertisecentrum voor Interstitiële Longziekten St. Antonius Expertisecentrum voor Interstitiële Longziekten De term interstitiële longziekten is een verzamelnaam voor meer
Wat kunt u verwachten van geneesmiddelen?
Wat kunt u verwachten van geneesmiddelen? Mogelijkheden geneesmiddelen bij interstitiële longaandoeningen (ild), waaronder longfibrose en sarcoïdose prof. dr. Marjolein Drent, longarts Hoogleraar interstitiële
Longfibrose in het LUMC
Longfibrose in het LUMC Huidige situatie en toekomstvisie JJM Geelhoed, Longarts Interstitiële en Vasculaire Longziekten LUMC Introductie Wat is longfibrose en hoe stel je de diagnose Oorzaken longfibrose
Biobank voor Interstitiële Longziekten. Marjolijn Struik Biobank Coördinator
Biobank voor Interstitiële Longziekten Marjolijn Struik Biobank Coördinator Interstitiële Longziekten Zeldzame longziekten >100 diagnoses Sarcoïdose Longfibrose ±20.000 patiënten in Nederland Oorzaak vaak
Sarcoïdose. & de huid. Sarcoïdose van de huid komt bij 20 tot 35% van alle sarcoïdosepatiënten voor. Soms is een huidaandoening
Sarcoïdose & de huid Sarcoïdose van de huid komt bij 20 tot 35% van alle sarcoïdosepatiënten voor. Soms is een huidaandoening zelfs de enige klacht. Er zijn verschillende soorte n huid afwijkingen die
NVvA Blootstelling aan biologische agentia? Extrinsieke allergische alveolitis (EAA): de arbeidshygiënist als medebehandelaar
NVvA 2016 Blootstelling aan biologische agentia? I have no, real or perceived, conflicts of interest that relate to this presentation. Extrinsieke allergische alveolitis (EAA): de arbeidshygiënist als
Sarcoïdose. & de long
Sarcoïdose & de long Sarcoïdose kan voorkomen in ieder orgaan van het lichaam. Bij de meeste patiënten zijn de llongen en/of de lymfeklieren aangedaan. www.sarcoidose.nl Functie van de longen De longen
LONGGENEESKUNDE. St. Antonius Expertisecentrum voor Interstitiële Longziekten
LONGGENEESKUNDE St. Antonius Expertisecentrum voor Interstitiële Longziekten St. Antonius Expertisecentrum voor Interstitiële Longziekten De term interstitiële longziekten is een verzamelnaam voor meer
Longziekten en respiratoire revalidatie. Prof Dr W. Janssens
Longziekten en respiratoire revalidatie Prof Dr W. Janssens Definitie Respiratoire revalidatie is gericht op patienten met chronische longaandoeningen met klachten en gereduceerde activiteiten van het
LONGGENEESKUNDE. Longontsteking BEHANDELING
LONGGENEESKUNDE Longontsteking BEHANDELING Longontsteking U bent in het ziekenhuis opgenomen vanwege een longontsteking. Maar wat is dat precies en wat kunnen we ertegen doen? In deze folder vindt u de
Dokter, is het mijn hart of zijn het mijn longen?
Dokter, is het mijn hart of zijn het mijn longen? Zaterdag 8 oktober Ziekenhuis Gelderse Vallei Dr. Ronald Walhout, cardioloog Drs. Jeroen Verheul, longarts Het normale hart De normale longen Rechter long
Behandeling met inflectra bij sarcoïdose
Behandeling met inflectra bij sarcoïdose In overleg met uw arts gaat u het medicijn inflectra gebruiken vanwege sarcoïdose. In deze folder leest u meer over deze behandeling. Neem altijd uw verzekeringsgegevens
Sarcoïdose (ziekte van Besnier-Boeck-Schaumann)
Sarcoïdose (ziekte van Besnier-Boeck-Schaumann) Sarcoïdose is een aandoening, ook bekend onder de naam ziekte van Besnier-Boeck-Schaumann. Door de ziekte wordt het afweermechanisme ontregeld. Hoewel de
MCTD (mixed connective tissue disease)
MCTD (mixed connective tissue disease) Wat is MCTD? MCTD is een zeldzame systemische auto-immuunziekte. Ons afweersysteem (= immuunsysteem) beschermt ons tegen lichaamsvreemde indringers, zoals o.a. bacteriën
Idiopathische pulmonale fibrose:
Idiopathische pulmonale fibrose: erfelijke component? Longfibrose is een ernstige en vaak letale longaandoening. Het komt op alle leeftijden voor, maar manifesteert zich vooral boven de vijftig. De oorzaak
LONGGENEESKUNDE. Sarcoïdose. (ziekte van Besnier-Boeck)
LONGGENEESKUNDE Sarcoïdose (ziekte van Besnier-Boeck) Sarcoïdose (ziekte van Besnier-Boeck) In deze folder vindt u informatie over sarcoïdose. Deze informatie is bedoeld als aanvulling op de uitleg die
Rituximab (Mab Thera ) bij reumatische aandoeningen
Rituximab (Mab Thera ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel rituximab te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Oorzaken. Klachten en verschijnselen
Bronchiëctasieën De dokter heeft vastgesteld dat u bronchiëctasieën heeft. In deze folder krijgt u informatie over wat bronchiëctasieën, de oorzaken, klachten en de behandeling inhouden. Bronchiëctasieën
Diagnostiek en behandeling COPD
Diagnostiek en behandeling COPD Chronische obstructieve longaandoening Algemene informatie U bent verwezen naar het Laurentius ziekenhuis Naar aanleiding van verwijzing door uw huisarts bent u ingepland
Infliximab (Remicade )
Infliximab (Remicade ) Maatschap reumatologie Kennemerland INFLIXIMAB (REMICADE ) U heeft in overleg met uw arts besloten Infliximab te gaan gebruiken. Deze folder geeft u informatie over dit geneesmiddel.
De volgende onderwerpen komen in deze folder aan bod:
Longfibrose In deze folder vindt u informatie over longfibrose. Als u na het lezen nog vragen heeft, dan kunt u daarop tijdens uw polikliniekafspraak terugkomen. De volgende onderwerpen komen in deze folder
INFORMATIE OVER INFLIXIMAB (REMICADE ) FRANCISCUS VLIETLAND
INFORMATIE OVER INFLIXIMAB (REMICADE ) FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u een anti-tnf middel voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn goed te
Rituximab Mab Thera. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Rituximab Mab Thera Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: rituximab. Hoe werkt rituximab? Bij patiënten
Bedrijfsarts in de kliniek
Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen Bedrijfsarts in de kliniek Polikliniek Opgelucht Werken Universitair Longcentrum Dekkerswald, Groesbeek Frits van Rooy, bedrijfsarts Polikliniek Opgelucht
1. cilindrische bronchiëctasieën (de mildste vorm) : de bronchiën zijn vergroot en cilindrisch (zie plaatje 2).
Bronchiëctasieën De arts heeft vastgesteld dat u bronchiëctasieën heeft. In deze folder krijgt u informatie over wat bronchiëctasieën zijn, de oorzaken en de klachten en wat de behandeling in kan houden.
Luchtgenoten. Wie zijn wij
Luchtgenoten Luchtgenoten Met deze folder wil de patiëntenvereniging Luchtgenoten zich aan u voorstellen: wie zijn wij en wat kunnen wij u bieden. Ook wordt vermeld waar u terecht kunt voor nadere informatie
Infliximab Inflectra, Remicade, Remsima
Infliximab Inflectra, Remicade, Remsima Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: infliximab. Hoe werkt infliximab?
Sarcoïdose en interstitiële longziekten in het MCH-Bronovo. Copyright Dr M.J. Overbeek
Sarcoïdose en interstitiële longziekten in het MCH-Bronovo Dr. R. Nocker Longarts Dr. R. vd Heijde Longarts Dr. M.J. Overbeek Longarts J. de Bruijn Verpleegkundig specialist ILD/sarcoïdose C. Van Ree
MPA - Microscopische PolyAngiitis
Informatie uit deze brochure mag vrijelijk worden overgenomen onder de voorwaarde dat als bronvermelding duidelijk wordt aangegeven: -. INHOUD INLEIDING... 2 SYMPTOMEN... 2 LUCHTWEGEN... 2 LONGEN... 2
Behandeling van bindweefselziekten en het secundair optreden van het Sjögrensyndroom. aandoeningen
Behandeling van bindweefselziekten en het secundair optreden van het Sjögrensyndroom bij reumatische aandoeningen M. Walravens, reumatoloog K. Thevissen, reumatoloog i.o. Hoboken, 12 oktober 2013 Opbouw
Tocilizumab (RoActemra ) Reumatologie
Tocilizumab (RoActemra ) Reumatologie Inleiding U heeft in overleg met uw arts besloten het geneesmiddel Tocilizumab (RoActemra ) te gaan gebruiken. Deze folder geeft u informatie over dit geneesmiddel.
Infliximab (Remicade ) Reumatologie
Infliximab (Remicade ) Reumatologie Inleiding U heeft in overleg met uw arts besloten Infliximab (Remicade ) te gaan gebruiken. Deze folder geeft u informatie over dit geneesmiddel. Heeft u na het lezen
Wat is COPD? 1 van
Wat is COPD? COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Het is een verzamelnaam voor de ziektes chronische bronchitis en longemfyseem. Artsen maken tegenwoordig geen onderscheid meer tussen
Ik ben zo benauwd. Titia Klemmeier/Josien Bleeker
Ik ben zo benauwd Titia Klemmeier/Josien Bleeker dyspneu ademnood kortademigheid benauwdheid Bemoeilijkte ademhaling Programma Inventarisatie leerdoelen Kennis over de praktijk? Alarmsymptomen Achtergrond
Informatiegids voor patiënten
Informatiegids voor patiënten met longfibrose NEDERLANDS Inhoud 4 Over deze gids 5 Definitie van longfibrose 7 Prevalentie en incidentie 8 Oorzaken 12 Symptomen 13 Diagnostische tests en onderzoeken 17
INFORMATIE OVER RITUXIMAB (MABTHERA ) FRANCISCUS VLIETLAND
INFORMATIE OVER RITUXIMAB (MABTHERA ) FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u een Biological (rituximab) voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn
Palliatieve zorg bij COPD
Palliatieve zorg bij COPD Joke Hes Longverpleegkundige Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes Inhoud presentatie Welkom Wat is COPD Wanneer is er sprake van palliatieve zorg bij COPD Ziektelast
Palliatieve zorg bij copd. Minisymposium 22 maart 2012
Palliatieve zorg bij copd Minisymposium 22 maart 2012 Palliatieve zorg Hans Timmer, longarts ZGT Caroline Braam, huisarts Hengelo PALLIATIEVE ZORG CASUS 75-jarige terminale COPD-patient Mantelzorger valt
Invasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS
Invasieve beademing bij longfibrose Liselotte Boerman, ANIOS Casus Man, 82 jaar, Opname ivm respiratoire insufficiëntie, DD: 1. Acute exacerbatie Idiopathische Pulmonale Fibrose (IPF) 2. overvulling cardiaal
Idiopathische longfibrose. Informatie voor mensen met idiopathische longfibrose en hun familieleden.
Idiopathische longfibrose Informatie voor mensen met idiopathische longfibrose en hun familieleden. Idiopathische longfibrose is een progressieve ziekte van de longen. In deze brochure vindt u een overzicht
Sarcoïdose. & het gewricht. Gewrichtsklachten komen bij sarcoïdose veelvuldig voor. Hierbij ontstaan pijn en problemen met bewegen.
Sarcoïdose & het gewricht Gewrichtsklachten komen bij sarcoïdose veelvuldig voor. Hierbij ontstaan pijn en problemen met bewegen. www.sarcoidose.nl Wat is een gewricht? Een gewricht is een verbinding tussen
Bronchiëctasieën. Afdeling longziekten
Bronchiëctasieën Afdeling longziekten Leeswijzer De informatie in deze folder is bedoeld voor longpatiënten die géén Cystic Fibrosis (CF, ook wel taaislijmziekte genoemd) hebben. Wat zijn bronchiëctasieën?
Sarcoïdose. & het hart
Sarcoïdose & het hart Het hart kan op twee manieren door sarcoïdose zijn aangedaan: enerzijds doordat de sarcoidose in het hart optreedt en anderzijds als gevolg van longsarcoïdosew. Beide aandoeningen
Transmurale werkafspraken
Silvia Hiep GHO-GO COPD terugkomdag Transmurale werkafspraken verwijs en terugverwijsbeleid Programma Inleiding Verwijscriteria volgens de LAN / SLA Casuïstiek Discussie 2 1 Definitie volgens NHG standaard
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro De Ziekte Van Behçet Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? De diagnose is voornamelijk klinisch. Het kan een tot vijf jaar
Abatacept (Orencia ) Reumatologie
Abatacept (Orencia ) Reumatologie U heeft in overleg met uw arts besloten het geneesmiddel Abatacept (Orencia ) te gaan gebruiken. Deze folder geeft u informatie over dit geneesmiddel. Heeft u na het lezen
Behandeling met infliximab
REUMATOLOGIE/INTERNE GENEESKUNDE Behandeling met infliximab bij reumatoïde artritis BEHANDELING Behandeling met infliximab bij reumatoïde artritis Uw arts heeft voorgesteld uw reumatoïde artritis (RA)
Wat is een longontsteking?
Longontsteking Wat is een longontsteking? Een longontsteking is een infectie van de longblaasjes en het omliggende weefsel. De infectie kan veroorzaakt worden door een bacterie of een virus, die u via
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,
Rituximab. MabThera, Rixathon
Rituximab MabThera, Rixathon Inhoud Hoe werkt rituximab? 3 Voor welke aandoeningen wordt rituximab gebruikt? 3 Hoe moet ik het gebruiken? 3 Hoe moet ik het bewaren? 4 Wat zijn mogelijke bijwerkingen? 4
Etanercept. (Enbrel ) Sterk in beweging
Etanercept (Enbrel ) Sterk in beweging Inhoudsopgave Wanneer wordt het gebruikt en hoe werkt het 3 Hoe wordt het gebruikt? 3 Mogelijke bijwerkingen 4 Andere geneesmiddelen 5 Zwangerschap en borstvoeding
Adalimumab Humira. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Adalimumab Humira Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: adalimumab. Hoe werkt adalimumab? Bij patiënten
Samenvatting presentaties tijdens de landelijke bijeenkomst in Houten 13 april 2012
Secretariaat: Postbus 627, 3800 AP Amersfoort Alg. tel.nr. (043)361 92 66 / secretariaat: (033) 434 1306 e-mail info@longfibrose.nl website: www.longfibrose.nl Samenvatting presentaties tijdens de landelijke
Polymyositis/ dermatomyositis. informatie voor patiënten
Polymyositis/ dermatomyositis informatie voor patiënten INLEIDING Deze informatiefolder licht toe wat polymyositis of dermatomyositis is, wat de symptomen zijn en hoe de behandeling verloopt. Omdat het
ZORGPAD SYSTEMISCHE SCLEROSE FRANCISCUS GASTHUIS
ZORGPAD SYSTEMISCHE SCLEROSE FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Het Zorgpad Systemische Sclerose is speciaal ontwikkeld voor patiënten bij wie de diagnose Systemische Sclerose bijna zeker is of al aanwezig
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro De Ziekte van Behçet Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? De diagnose is voornamelijk klinisch. Het kan een tot vijf
Longfibrose is in het algemeen een ernstige,
Longfibrose: stand van zaken DR. M. DRENT, LONGARTS, ACADEMISCH ZIEKENHUIS MAASTRICHT, PROF. DR. A. BAST, AFDELING FARMACOLOGIE EN TOXICOLOGIE, UNIVERSITEIT MAASTRICHT Longfibrose is in het algemeen een
Nederlandse samenvatting Liesbeth van rensen
Nederlandse samenvatting Liesbeth van rensen Wat is astma? Patiënten met astma hebben het regelmatig benauwd. Kenmerkend voor de ziekte is dat de benauwdheid gepaard gaat met een piepende ademhaling, hoesten
Danazol voor idiopathische pulmonale fibrose
Danazol voor idiopathische pulmonale fibrose Thijs W. Hoffman 18-04-2018 Idiopathische pulmonale fibrose (IPF) Normaal Ernstige interstitiële longziekte Ca. 3000 patiënten in NL Verlittekening van de longen
Longontsteking (pneumonie)
Longontsteking (pneumonie) In deze folder informeren wij u over wat een longontsteking is, hoe de behandeling verloopt en welke adviezen er zijn om uw herstel te bevorderen. Wat is een longontsteking?
Nederlandse SAMENVATTING
Nederlandse SAMENVATTING S Sarcoïdose Sarcoïdose, ook wel bekend als de ziekte van Besnier-Boeck, heeft een onbekende oorzaak. De ziekte kenmerkt zich door de aanwezigheid van ontstekingshaarden in diverse
Samenvatting proefschrift Dirk-Jan Slebos
Samenvatting proefschrift Dirk-Jan Slebos Pathophysiology and airway inflammation in Bronchiolitis Obliterans after lung transplantation Promotie 12 november 2003 Rijksuniversiteit Groningen Promotor:
De diagnose. van sarcoïdose
De diagnose van sarcoïdose Sarcoïdose is een diagnose die tot stand komt door exclusie van alternatieve diagnoses. Door de diversiteit aan verschijningsvormen en het potentiële chronische karakter is een
Systemische Lupus Erythematodes (SLE)
Systemische Lupus Erythematodes (SLE) Systemische lupus erythematodes (SLE) is een ontstekingsziekte. Deze ontstekingen kunnen in het gehele lichaam (systemisch) voorkomen. SLE is een auto-immuunziekte.
Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis geclassificeerd?
VANDAAG IS DE DAG WAAROP IK ME VERZET TEGEN IPF
VANDAAG IS DE DAG WAAROP IK ME VERZET TEGEN IPF Voor mensen met de diagnose van IPF: Een handleiding om u te helpen bij het bespreken van uw aandoening en behandelingsopties met uw dokter BE/EST/0217/0002
Behandeling met infliximab bij sarcoïdose
LONGGENEESKUNDE Behandeling met infliximab bij sarcoïdose BEHANDELING Behandeling met infliximab bij sarcoïdose Uw arts heeft u voorgesteld uw sarcoïdose te behandelen met het medicijn infliximab (Remicade
BRONCHIËCTASIE POLIKLINIEK. In deze folder leest u meer over bronchiëctasieën en de bronchiëctasie polikliniek van het UCCZ Dekkerswald.
BRONCHIËCTASIE POLIKLINIEK In deze folder leest u meer over bronchiëctasieën en de bronchiëctasie polikliniek van het UCCZ Dekkerswald. Het ziektebeeld Wat zijn bronchiëctasieën? Bronchiëctasieën zijn
De oorzaak van idiopathische pulmonale fibrose. Pirfenidone behandeling bij IPF: ervaringen in het Erasmus MC
Pirfenidone behandeling bij IPF: ervaringen in het Erasmus MC Vroege studies naar medicamenteuze behandeling van idiopathische pulmonale fibrose (IPF) waren vooral gericht op corticosteroïden en andere
Azathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen
Azathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Plaquenil. (Hydroxychloroquine) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Bij reumatische aandoeningen
Plaquenil (Hydroxychloroquine) Bij reumatische aandoeningen U heeft in overleg met uw behandelend arts besloten dat u in verband met reumatische klachten Plaquenil gaat gebruiken of u overweegt dit te
Onderwerpen. De lever en zijn functies PBC: oorzaak? Wat is het precies? Verschijnselen en klachten Natuurlijk beloop Behandeling Overlapsyndromen
Onderwerpen De lever en zijn functies PBC: oorzaak? Wat is het precies? Verschijnselen en klachten Natuurlijk beloop Behandeling Overlapsyndromen 1 De lever 2 De Lever 3 Functies van de lever Voedingsstoffen:
Dyspnoe, een adembenemend symptoom. Drs. R. Hoekstra Longarts Klinische avond
Dyspnoe, een adembenemend symptoom Drs. R. Hoekstra Longarts Klinische avond 12-06-2018 (potentiële) belangenverstrengeling geen voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven geen sponsoring
Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis
Mycofenolaatmofetil Mycofenolaat mofetil, CellCept, Myfenax
Mycofenolaatmofetil Mycofenolaat mofetil, CellCept, Myfenax Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: mycofenolaatmofetil
Nieuwe ontwikkelingen thuis monitoring. Karen Moor Arts/onderzoeker - Erasmus MC Rotterdam
Nieuwe ontwikkelingen thuis monitoring Karen Moor Arts/onderzoeker - Erasmus MC Rotterdam Waar gaan we het over hebben? Uw vragen Onderzoek naar longfibrose Thuismonitoring Toekomst Hoe, wat en waarom?
Blau Syndroom/Juveniele Sarcoïdose
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Blau Syndroom/Juveniele Sarcoïdose Versie 2016 1. WAT IS DE ZIEKTE VAN BLAU/JUVENIELE SARCOÏDOSE 1.1 Wat is het? Het Blau syndroom is een genetische aandoening.
Diffuse interstitiële longziekten (Engels: Epidemiologie. van diffuse interstitiële longziekten
Epidemiologie van diffuse interstitiële longziekten Om een goed beeld te krijgen van het voorkomen van aandoeningen is registratie essentieel. Voor de ontwikkeling van nieuwe therapieën is het ook belangrijk
Etanercept Enbrel, Benepali
Etanercept Enbrel, Benepali Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: etanercept. Hoe werkt etanercept? Bij
Tumor Necrosis Factor (TNF)
Reumatologie Tumor Necrosis Factor (TNF) alfa blokkerende behandeling TNF-alfa blokkerende behandeling Toedieningsvorm: Infliximab: intraveneus, via een infuus in de bloedvaten. Dit gebeurt op de afdeling
Longontsteking. Pneumonie
Longontsteking Pneumonie Inleiding U bent opgenomen in het ziekenhuis en de arts heeft bij u de diagnose longontsteking (pneumonie) gesteld. De informatie in deze brochure is bedoeld als aanvulling op
Dyspnoe en COPD regionale afspraken palliatieve zorg
Dyspnoe en COPD regionale afspraken palliatieve zorg Symposium palliatieve zorg Mieke van der Linden Gerty Peters Nico van t Hullenaar 20 oktober 2016 Dyspnoe definitie Onaangename gewaarwording van de
EGPA (het Churg-Strauss Syndroom)
Informatie uit deze brochure mag vrijelijk worden overgenomen onder de voorwaarde dat als bronvermelding duidelijk wordt aangegeven: -. INHOUD INLEIDING... 2 SYMPTOMEN... 2 HART... 2 NEUS... 3 LONGEN...
Adalimumab. (Humira ) Sterk in beweging
Adalimumab (Humira ) Sterk in beweging Inhoudsopgave Hoe werkt het? 3 Hoe wordt het gebruikt? 3 Bijwerkingen 4 Andere geneesmiddelen 5 Zwangerschap 5 Autorijden 5 Vaccinaties 5 Wanneer u op vakantie gaat
Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen
Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Het Fenomeen van Raynaud
Het Fenomeen van Raynaud Wat is het Fenomeen van Raynaud? Wij spreken van het Fenomeen van Raynaud bij het plotseling optreden van verkleuringen van vingers en/of tenen bij blootstelling aan kou of bij
Indeling systemische vasculitis
Patiëntenfolder systemische vasculitis van de Friedrich Wegener Stichting De vormen van systemische vasculitis waar de patiëntenorganisatie de Friedrich Wegener Stichting zich mee bezig houdt zijn: - De
PULMONALE HYPERTENSIE
Pulmonale Hypertensie Nicole Coenen Verpleegkundig consulent Pulmonale Hypertensie Radboud UMC Nijmegen Inleiding Wat is PH Klachten Diagnose Behandeling Rol van verpleegkundigen Taakgroep PVA PULMONALE
Azathioprine. (Imuran)
Azathioprine (Imuran) Bij reumatische aandoeningen In overleg met uw reumatoloog heeft u besloten om azathioprine (Imuran) te gaan gebruiken of u overweegt dit te gaan doen. Deze folder geeft informatie
Disclosure. Wat steekt u op. Waar denkt u over na. Rode vlaggen en co-morbiditeit bij COPD INLEIDING HET IS ZWARTWIT EN HET LOOPT IN DE WEI
Disclosure Rode vlaggen en co-morbiditeit bij COPD Geen belangenverstrengeling voor deze presentatie Hans Sportel, huisarts Ruurlo Waar denkt u over na Wat steekt u op Dyspnoe en haar DD COPD en co-morbiditeit
PATIËNTEN INFORMATIE. Rituximab (MabThera )
PATIËNTEN INFORMATIE Rituximab (MabThera ) 2 PATIËNTENINFORMATIE In deze folder vindt u informatie over de behandeling met het middel rituximab. Het doel van een behandeling met rituximab is het ontstekingsproces
De behandeling van sarcoïdose: een stapsgewijze benadering
De behandeling van sarcoïdose: een stapsgewijze benadering Bij de behandeling van sarcoïdose zijn de volgende drie vragen met name van belang: welke patiënten hebben behandeling nodig, waarmee dienen deze
Infliximab. Remsima of Remicade
Infliximab Remsima of Remicade Inhoudsopgave Wanneer wordt het gebruikt en hoe werkt het? 3 Hoe wordt het gebruikt? 3 Bijwerkingen 4 Zwangerschap en vruchtbaarheid 5 Autorijden 5 Vaccinaties 5 Noteer hier
Tocilizumab RoActemra
Tocilizumab RoActemra Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: tocilizumab. Hoe werkt tocilizumab? Bij patiënten
Rituximab (Mabthera )
Rituximab (Mabthera ) Maatschap reumatologie Kennemerland RITUXIMAB (MABTHERA ) Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel Rituximab te behandelen. Deze folder geeft informatie over dit