Indeling systemische vasculitis
|
|
- Emmanuel van den Berg
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Patiëntenfolder systemische vasculitis van de Friedrich Wegener Stichting De vormen van systemische vasculitis waar de patiëntenorganisatie de Friedrich Wegener Stichting zich mee bezig houdt zijn: - De ziekte van Wegener Blz 2 - Microscopische polyangiitis (MPA) Blz 4 - Klassieke Polyarteritis nodosa (PAN) Blz 5 - Het syndroom van Churg-Strauss (CS) Blz 6 - Polychondritis recidivans Blz 7 gaat vaak samen met een vorm van systemische vasculitis en staat daarom ook in deze folder. - Algemeen Blz 8 - Onderzoek Blz 8 - Contactadres Blz 8 Systemische vasculitis Hieronder staat in het kort informatie over diverse vormen van systeemvasculitis, ook wel systemische vasculitis genoemd. Systemisch = door het hele lichaam Vasculitis = ontsteking van bloedvaten systemische vasculitis is de naam van een aantal ziekten die gemeenschappelijk hebben dat ze door het hele lichaam heen ontsteking van de bloedvaten kunnen veroorzaken. De oorzaak van de ontsteking is meestal onbekend. De ziekten die onder deze groep vallen zijn autoimmuunziekten. Dit zijn ziekten waarbij het afweersysteem van de patiënt het eigen weefsel als vijandig beschouwt en aanvalt. Bij systemische vasculitis raken daardoor de wanden van de bloedvaten ontstoken. Er kunnen dan vernauwingen van deze vaten ontstaan en plaatselijke bloedingen. Hierdoor krijgen de weefsels en organen die door de aangedane bloedvaten worden gevoed, onvoldoende bloed. Het gevolg is dat ze niet meer goed functioneren. Indeling systemische vasculitis Om een goede indeling te maken in de verschillende vormen van systeemvasculitis, zijn er in 1994 afspraken gemaakt tussen specialisten op dit gebied. Nu is het duidelijker welke naam bij welke diagnose hoort. Een van de criteria bij deze standaardisering was de grootte van de bloedvaten die zijn aangedaan. Desondanks kan het soms moeilijk zijn met zekerheid de juiste diagnose te stellen.
2 De meeste vormen van systeemvasculitis zijn buitengewoon zeldzaam. De minst zeldzame vorm (in Nederland 1:15.000) is de ziekte van Wegener, wat neerkomt op circa patiënten in heel Nederland. De patiënten met deze ziekte hebben in 1989 een patiëntenorganisatie opgericht: de Friedrich Wegener Stichting (FWS). Dat wil niet zeggen dat de FWS er alleen is voor mensen met de ziekte van Wegener. Ook patiënten met andere vormen van systemische vasculitis kunnen bij de FWS terecht voor informatie, belangenbehartiging en lotgenotencontact. DE ZIEKTE VAN WEGENER De ziekte van Wegener is in 1939 voor het eerst beschreven door de patholoog Friedrich Wegener en wordt gekenmerkt door ontstekingen van bloedvaatjes, die zich in meerdere organen kunnen manifesteren. De ziekte begint vaak met algemene symptomen zoals langdurige verkoudheid, koorts, gewichtsverlies, vermoeidheid, verspringende gewrichtsklachten en algehele malaise. De meeste patiënten hebben problemen met de bovenste luchtwegen, zoals een hardnekkige sinusitis (ontsteking van een bijholte), neusverstoppingen en neusbloedingen. De gebruikelijke behandeling helpt niet, de klachten blijven. Aangetaste organen De ontstekingen in de wand van bloedvaatjes leiden bij de ziekte van Wegener tot versterf (necrose) van weefsels in organen. Tevens treden vrij karakteristieke ophopingen van ontstekingscellen (granulomen) op, met name in de neus en de longen. Maar ook de nieren worden vaak aangetast, evenals huid, ogen, gewrichten, centraal en perifeer zenuwstelsel en maagdarmkanaal. De ziekte kan in elk van de genoemde organen beginnen, zonder dat andere organen meedoen. Daardoor wordt de ziekte vooral in het begin vaak niet herkend. De diagnose kan worden gesteld door de specialist, met behulp van de diagnosemiddelen: herkenning van de symptomen; de ANCA-bloedtest (zie hieronder); onderzoek van een stukje weefsel (biopt) dat uit een aangedaan orgaan kan worden verkregen (biopsie). 2
3 ANCA In 1984 werd in het bloed van patiënten met de ziekte van Wegener een afweereiwit, ontdekt dat is gericht tegen een eiwit in het cytoplasma van bepaalde li- chaamseigen witte bloedcellen (neutro-fiele granulocyten). Dit afweereiwit, ofwel antistof of antilichaam, wordt Anti-Neutrofiele Cytoplasmatische Antistof (ANCA) genoemd. Omdat het hier gaat om een antistof die zich richt tegen weefsel van het eigen lichaam, spreekt men van auto-antistof. Onderzoek op de aanwezigheid van ANCA in het bloed kan helpen bij het stellen van de diagnose bij de ziekte van Wegener. Ook bij patiënten waarbij de ziekte tot rust is gekomen, wordt het bloed regelmatig gecontroleerd, om het terugkeren van de ziekte tijdig te kunnen opsporen. Wanneer de ANCA in het bloed van de patiënt weer toeneemt, kan dit betekenen dat er opnieuw activiteit van de ziekte van Wegener gaat optreden. Wanneer de diagnose Wegener tijdig wordt gesteld, zijn de kansen voor de patiënt goed. De behandeling is afhankelijk van de ernst van de ziekteverschijnselen en van de organen die zijn aangedaan: Beperkte (limited) Wegener Ook bij een beperkte - of limited - Wegener is er sprake van een ernstige aandoening, ook al beperkt deze zich tot het KNO-gebied en de bovenste luchtwegen. Is er dan niet altijd een positieve ANCA-test. Zolang er geen functieverlies dreigt (bijvoorbeeld van oren of ogen) kan meestal worden volstaan met de medicijnen prednisolon in combinatie methotrexaat. Bij een zeer lichte vorm van een beperkte Wegener wordt soms ook alleen behandeld met het antibioticum co-trimoxazol. Systemische Wegener Als ook de longen, nieren of andere organen meedoen of wanneer blijvende schade in het KNOgebied dreigt te ontstaan, wordt behandeld met een hoge dosis prednisolon en cyclofosfamide (Endoxan of Cycloblastine). Indien na 3-6 maanden de ziekteactiviteit is afgenomen, wordt overgestapt op azathioprine (Imuran) of soms methotrexaat. Systemische Wegener met ernstige nierproblemen Wanneer de nieren zijn aangetast - waardoor vaak al dialyse nodig is - wordt in het begin naast de prednisolon en de cyclofosfamide vaak aanvullend een plasmaferesebehandeling gegeven; dagelijks, gedurende 7 tot 10 dagen. Na een dergelijke behandeling kan ruim 80% van deze patiënten uiteindelijke van de dialyse af. Als alternatief voor de plasmaferese wordt ook wel een driedaagse stootbehandeling met methylprednison toegepast. 3
4 Medicijnen Cyclofosfamiden, methotrexaat en azathioprine zijn medicijnen die het afweersysteem onderdrukken. Ze onderdrukken de auto-imuunreactie die de systeemvasculitis veroorzaakt. Cyclofosfamide is het krachtigste van de drie, maar heeft ook de meeste bijwerkingen. Prednisolon is een bijnierschorshormoon dat een sterke ontstekingsremmende werking heeft. Co-trimoxazol is een antibioticum dat ook vaak tijdens remissie langdurig gegeven wordt om de perioden tussen de opvlammingen te verlengen. MICROSCOPISCHE POLYANGIITIS Microscopische polyangiitis (MPA) is een vorm van vasculitis waarbij de kleine tot zeer kleine bloedvaten ontstoken zijn. Ook kunnen de grotere bloedvaten ontstoken zijn, waardoor verwarring kan optreden bij de diagnose. Ten onrechte denkt men dan aan polyarteritis nodosa (PAN). In tegenstelling tot de ziekte van Wegener, zijn de bovenste luchtwegen (neus, keel en oren) niet aangetast. Vaak zijn er klachten als algehele malaise, gewrichtsklachten, koorts en gewichtsverlies. Organen die vaak worden aangetast zijn de nieren, longen, zenuwen, ogen en huid. De ziekte kan in elk of enkele van de genoemde organen optreden zonder dat andere organen meedoen. De ANCA-test (zie blz. 7) is in 90 % van de gevallen positief. Ook onderzoek van weefsel, verkregen door biopsie van een aangedaan orgaan, kan meer zekerheid geven over de diagnose. De medicijnen die worden ingezet voor de behandeling van MPA zijn dezelfde als bij de ziekte van Wegener. Ook bij MPA zorgen corticosteroïden en cyclofosfamide (zie blz 8/9) ervoor dat de afweerreacties worden geremd en de ontstekingsreacties worden gestopt. 4
5 KLASSIEKE POLYARTERITIS NODOSA Klassieke polyarteritis nodosa (PAN) is een ontsteking die zich beperkt tot de middelgrote en grotere slagaderen. De kleinere bloedvaten zijn niet aangedaan. PAN is een zeer zeldzame ziekte. Bij Polyarteritis nodosa zitten in het verloop van de aangetaste slagaderen soms zichtbare knobbels. Poly betekent: veel, Arteritis betekent: slagaderontsteking; Nodosa betekent: knobbels Opvallend is dat patiënten zich vaak heel erg ziek en ellendig voelen. Ze hebben last van koorts, fors gewichtsverlies en zwakte. Bij PAN zijn vooral de darmen, nieren, spieren, huid en zenuwen aangedaan. PAN manifesteert zich zelden in de longen. Bij een aantal patiënten treedt deze vorm van vasculitis op in het kader van een chronische hepatitis-b-infectie (een vorm van leverontsteking). De diagnose is vaak moeilijk te stellen, omdat elke patiënt andere en vaak weinig typische verschijnselen heeft. Een biopsie of een röntgenologisch vaatonderzoek (angiografie) kan dan nodig zijn. De ANCA is bij deze aandoening negatief. De ziekte wordt behandeld met ontstekingsremmende medicijnen (corticosteroiden), vaak in combinatie met cyclofosfamide of azathioprine. In geval van een chronische hepatitis-b-infectie kan een poging worden ondernomen om deze hepatitis te behandelen, waardoor ook de PAN tot staan kan komen. 5
6 HET CHURG-STRAUSS SYNDROOM Het Churg-Strauss syndroom is een vorm van vasculitis die vaak voorafgegaan wordt door een (jarenlange) fase met astma, neuspoliepen of veelvuldige ontstekingen van de bovenste luchtwegen. Opvallend is dat er vaak geen aantoonbare allergie is. De vasculitis manifesteert zich vooral in de longen, huid, darmen, zenuwen en het hart. De grootte van de bloedvaten die zijn aangedaan wisselt vaak sterk. Zo kunnen de middelgrote slagaderen, maar ook de kleinste haarvaten zijn aangedaan. Door middel van een biopsie van aangedaan weefsel kan de diagnose worden gesteld. Behalve ontsteking van bloedvaten, zijn er veel eosinofiele granulocyten (een bepaald soort witte bloedcellen). Ook zijn er soms granulomen in het aangedane weefsel te vinden. Vaak is er een (soms extreme) toename van het aantal eosinofiele granulocyten in het bloed. De ANCA-test is bij ongeveer de helft van de patiënten positief. In tegenstelling tot de ziekte van Wegener waar meestal de c-anca wordt gevonden, treft wordt bij het Churg-Strauss syndroom de p-anca ('perinucleaire' ANCA) aangetroffen. De behandeling van CS bestaat uit het geven van middelen die de ontsteking remmen (corticosteroïden) en, afhankelijk van de reactie hierop, eventueel middelen die de groei remmen van witte bloedcellen (cyclofosfamide). 6
7 POLYCHONDRITIS RECIDIVANS Polychondritis recidivans, ofwel de telkens terugkerende polychondritis, is een ontsteking van een aantal kraakbeenderen in het lichaam. Poly betekent veel. Chondros betekent kraakbeen. Chondritis betekent ontsteking van het kraakbeen. Bij polychondritis treedt over het algemeen een vorm van systemische vasculitis op. Ook wordt wel gedacht dat polychondritis een uiting van is van de ziekte van Wegener. Vooral het kraakbeen van de bovenste luchtwegen (neus en oren) en van de gewrichten wordt aangetast. Bij 88% van de patiënten is vooral de oorschelp aangedaan. Verder ontstaan er vaak luchtwegproblemen zoals kortademigheid. Bij een groot deel van de patiënten is sprake van polyarteritis (gewrichtsontsteking). Ook komen gewrichtsklachten en gehoorverlies voor. De vasculitis treedt met name in de grote bloedvaten op, waardoor trombose (bloedstolsels) kan optreden in onder andere de hersenen en in de aftakkingen van de slagaders. Ook de kleinere bloedvaten kunnen worden getroffen en kunnen beschadigingen van de huid of ontstekingen van de zenuwen in de hersenen veroorzaken (neuropathie). De diagnose wordt gesteld door middel van een biopsie (het wegnemen van een stukje weefsel, hier kraakbeen), van de neus of het oor. Om het ziekteproces te onderdrukken wordt Prednison gegeven in een dosering, die geleidelijk wordt afgebouwd. Soms blijft echter een behandeling met een lage onderhoudsdosis nodig. 7
8 ALGEMEEN Afhankelijk van welke organen zijn aangetast als gevolg van de systemische vasculitis en de mate waarin dat het geval is, houdt de patiënt in meerdere of mindere mate klachten. Een veel voorkomende klacht bij patiënten is de blijvende vermoeidheid. In de regel kan een patiënt, al dan niet met beperkingen, een vrij normaal leven leiden. ONDERZOEK Met subsidies van onder andere de Nierstichting en de Europese Gemeenschap wordt onderzoek gedaan naar de oorzaak, de behandeling en het voorkómen van een opvlamming van de ziekte van Wegener. Momenteel wordt in Europees verband onderzoek gedaan naar medicijnen die minstens hetzelfde resultaat geven, maar voor de patiënt minder bijwerkingen hebben. De FWS heeft een klein eigen Fonds Wetenschappelijk Onderzoek. Daarmee kan het jonge onderzoekers ondersteunen die zich verdiepen in systeemvascultis en daarvoor een subsidie nodig hebben - om congressen te bezoeken; - om vooronderzoek te doen ten behoeve van een grotere subsidieaanvraag elders; - om onderzoeksmateriaal te verkrijgen. Gironummer Postbank t.n.v. FWS te Nijverdal Kamer van Koophandel Groningen nr
MPA - Microscopische PolyAngiitis
Informatie uit deze brochure mag vrijelijk worden overgenomen onder de voorwaarde dat als bronvermelding duidelijk wordt aangegeven: -. INHOUD INLEIDING... 2 SYMPTOMEN... 2 LUCHTWEGEN... 2 LONGEN... 2
Nadere informatieEGPA (het Churg-Strauss Syndroom)
Informatie uit deze brochure mag vrijelijk worden overgenomen onder de voorwaarde dat als bronvermelding duidelijk wordt aangegeven: -. INHOUD INLEIDING... 2 SYMPTOMEN... 2 HART... 2 NEUS... 3 LONGEN...
Nadere informatieZeldzame juveniele primaire systemische vasculitis
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis
Nadere informatieOver leven met vasculitis
Over leven met vasculitis Informatie voor mensen met vasculitis en voor de mensen om hen heen Hebt u vasculitis? Misschien bent u al weken verkouden, voelt u zich doodmoe en hebt u flinke koorts. Dat kan
Nadere informatieGPA (Wegener) Granulomatose met Polyangiitis Vroeger de ziekte van Wegener. FWS regiodag, 5 april 2014
GPA (Wegener) Granulomatose met Polyangiitis Vroeger de ziekte van Wegener FWS regiodag, 5 april 2014 Chris Hagen, internist nefroloog Meander Medisch Centrum Amersfoort Waarom de naamsverandering? Wie
Nadere informatieZeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis geclassificeerd?
Nadere informatieINHOUD ... 2 INLEIDING... 2 SYMPTOMEN OGEN... 3 NIEREN... 3 DIAGNOSE... 4 ... 5 PERSPECTIEF. Pagina 1van 5
INLEIDING... 2 SYMPTOMEN... 2 HART... 2 NEUS... 3 LONGEN... 3 OGEN... 3 NIEREN... 3 ZENUWEN... 3 HUID... 4 HET MAAG DARMKANAAL... 4 DIAGNOSE... 4 BEHANDELING... 5 PERSPECTIEF... 5 CSS - Het Churg-Strauss
Nadere informatieOver leven met vasculitis
Over leven met vasculitis Informatie voor mensen met vasculitis en voor de mensen om hen heen Hebt u vasculitis? Misschien bent u al weken verkouden, voelt u zich doodmoe en hebt u flinke koorts. Dat kan
Nadere informatiewww.pediatric-rheumathology.printo.it VASCULITIS
www.pediatric-rheumathology.printo.it VASCULITIS Wat is het? Vasculitis betekent ontsteking van de bloedvaten. De term vasculitis omvat een grote groep ziektebeelden. Primaire vasculitis betekent, dat
Nadere informatievasculitis vasculitis vasculitis vasculitis vasculitis vasculitis bij meningitis
VASCULITIS WAT IS VASCULITIS? Vasculitis is een ontsteking van de bloedvaten. Bij allerlei ziekten en aandoeningen kunnen de bloedvaten ontstoken raken. Zowel grote als kleine slagaderen kunnen worden
Nadere informatieVasculitis. informatie voor patiënten
Vasculitis informatie voor patiënten INLEIDING Uw arts heeft u verteld dat u lijdt aan vasculitis. Deze informatiebrochure legt uit wat vasculitis is, welke de symptomen zijn, hoe de diagnose gesteld wordt
Nadere informatieChronische ontsteking in de buik met bindweefselvorming. Retroperitoneale fibrose (RPF)
Chronische ontsteking in de buik met bindweefselvorming Retroperitoneale fibrose (RPF) Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft deze folder gekregen, omdat u
Nadere informatieGranulomatose met PolyAngiitis (vroeger: ziekte van Wegener) = een vasculitis
Granulomatose met PolyAngiitis (vroeger: ziekte van Wegener) = een vasculitis Drs. Akin Özyilmaz, internist-nefroloog Afdeling Nefrologie Universitair Medisch Centrum Groningen Kenmerken - incidentie:
Nadere informatieMCTD (mixed connective tissue disease)
MCTD (mixed connective tissue disease) Wat is MCTD? MCTD is een zeldzame systemische auto-immuunziekte. Ons afweersysteem (= immuunsysteem) beschermt ons tegen lichaamsvreemde indringers, zoals o.a. bacteriën
Nadere informatieWat u zou moeten weten over de behandeling van mensen met vasculitis
Wat u zou moeten weten over de behandeling van mensen met vasculitis Informatie voor huisartsen, verpleegkundigen en fysiotherapeuten Wat is vasculitis? Vasculitis is een ziekte van het afweersysteem die
Nadere informatieChronische ontsteking in de buik met bindweefselvorming Retroperitoneale fibrose (RPF)
Chronische ontsteking in de buik met bindweefselvorming Retroperitoneale fibrose (RPF) Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 1184 Inleiding U heeft deze folder gekregen, omdat u retroperitoneale
Nadere informatieSarcoïdose. & het gewricht. Gewrichtsklachten komen bij sarcoïdose veelvuldig voor. Hierbij ontstaan pijn en problemen met bewegen.
Sarcoïdose & het gewricht Gewrichtsklachten komen bij sarcoïdose veelvuldig voor. Hierbij ontstaan pijn en problemen met bewegen. www.sarcoidose.nl Wat is een gewricht? Een gewricht is een verbinding tussen
Nadere informatieWegener en Medicijnen. Karin de Leest Apotheker. FWS - Landelijke Dag 2009
en Medicijnen Karin de Leest Apotheker FWS - Landelijke Dag 2009 Vasculitis en ANCA Geneesmiddelen ( bijwerkingen en interacties ) Vragen Vasculitis Ontsteking van de bloedvaten Slechtere bloedvoorziening
Nadere informatieChapter 8 -RKDQ &UX\II 182
Chapter 8 182 Samenvatting 183 Chapter 9 Vasculitis betekent letterlijk vaatontsteking. Een vaatontsteking kan in principe overal in het lichaam voorkomen en heeft als gevolg dat het orgaan waarin het
Nadere informatieSarcoïdose. & de huid. Sarcoïdose van de huid komt bij 20 tot 35% van alle sarcoïdosepatiënten voor. Soms is een huidaandoening
Sarcoïdose & de huid Sarcoïdose van de huid komt bij 20 tot 35% van alle sarcoïdosepatiënten voor. Soms is een huidaandoening zelfs de enige klacht. Er zijn verschillende soorte n huid afwijkingen die
Nadere informatieAzathioprine. (Imuran)
Azathioprine (Imuran) Bij reumatische aandoeningen In overleg met uw reumatoloog heeft u besloten om azathioprine (Imuran) te gaan gebruiken of u overweegt dit te gaan doen. Deze folder geeft informatie
Nadere informatiePlaquenil. (Hydroxychloroquine) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Bij reumatische aandoeningen
Plaquenil (Hydroxychloroquine) Bij reumatische aandoeningen U heeft in overleg met uw behandelend arts besloten dat u in verband met reumatische klachten Plaquenil gaat gebruiken of u overweegt dit te
Nadere informatieDisease-activity in ANCA-associated vasculitis Sanders, Johannes Stephanus Franciscus
Disease-activity in ANCA-associated vasculitis Sanders, Johannes Stephanus Franciscus IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieBehandeling met infliximab Ter behandeling van de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Behandeling met infliximab Ter behandeling van de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Afdeling maag-darm-leverziekten Inleiding Uw arts heeft een behandeling met infliximab voorgesteld. Infliximab is
Nadere informatiePolymyositis/ dermatomyositis. informatie voor patiënten
Polymyositis/ dermatomyositis informatie voor patiënten INLEIDING Deze informatiefolder licht toe wat polymyositis of dermatomyositis is, wat de symptomen zijn en hoe de behandeling verloopt. Omdat het
Nadere informatieBehandeling van bindweefselziekten en het secundair optreden van het Sjögrensyndroom. aandoeningen
Behandeling van bindweefselziekten en het secundair optreden van het Sjögrensyndroom bij reumatische aandoeningen M. Walravens, reumatoloog K. Thevissen, reumatoloog i.o. Hoboken, 12 oktober 2013 Opbouw
Nadere informatieSystemische Lupus Erythematodes (SLE)
Systemische Lupus Erythematodes (SLE) Systemische lupus erythematodes (SLE) is een ontstekingsziekte. Deze ontstekingen kunnen in het gehele lichaam (systemisch) voorkomen. SLE is een auto-immuunziekte.
Nadere informatieWat u zou moeten weten over Rixathon
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Rixathon. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieInleiding. Reumatische ziekten
De reumatoloog Inleiding Ieder jaar bezoekt een groot aantal mensen de huisarts met klachten van het bewegingsapparaat (gewrichten, spieren, pezen en botten). Vaak is de huisarts in staat de diagnose
Nadere informatieSarcoïdose. & medicijnen
Sarcoïdose & medicijnen Voor sarcoïdose bestaat geen specifiek geneesmiddel. Meestal gaat sarcoïdose binnen enkele jaren vanzelf over en naast regelmatige medische controles is vaak geen behandeling nodig.
Nadere informatiepatiëntenversie van de richtlijn diagnostiek vasculitis diagnose Vasculitis vasculitis st ic ht in g
patiëntenversie van de richtlijn diagnostiek vasculitis diagnose Vasculitis vasculitis st ic ht in g Verantwoording: Dit boek kwam tot stand in samenwerking met Prof. dr. Jan Willem Cohen Tervaert, specialist
Nadere informatieWie we zijn Wat we doen
Wie we zijn Wat we doen Wie we zijn Wat we nastreven Wat we doen Wat ons kenmerkt Wie er al meedoen Wat u kunt doen Wie we zijn Een patiëntenorganisatie van en voor mensen met een Primaire Systemische
Nadere informatieNeuspoliepen. Wat zijn neuspoliepen?
Neuspoliepen Neuspoliepen Deze brochure heeft tot doel u informatie te geven over neuspoliepen (polyposis nasi). Als u recent voor neuspoliepen bij een keel-, neus- en oorarts (kno-arts) bent geweest of
Nadere informatieRituximab (Mab Thera ) bij reumatische aandoeningen
Rituximab (Mab Thera ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel rituximab te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Nadere informatieInleiding. Wat is infliximab
Infliximab-infuus Inleiding In overleg met uw maag-, darm-, leverarts (MDL-arts) gaat u starten met de behandeling infliximab. In deze folder vindt u informatie over infliximab, over de werking en de behandeling,
Nadere informatieVerwijderen van neuspoliepen onder plaatselijke verdoving
Verwijderen van neuspoliepen onder plaatselijke verdoving Inleiding De KNO-arts heeft met u besproken dat uw neuspoliepen klachten veroorzaken. Daarom heeft de KNO-arts u voorgesteld om de neuspoliepen
Nadere informatieAzathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen
Azathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Nadere informatieVerwijderen van neuspoliepen onder plaatselijke verdoving
Verwijderen van neuspoliepen onder plaatselijke verdoving Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De KNO-arts heeft met u besproken dat uw neuspoliepen klachten veroorzaken.
Nadere informatieHenoch- schönlein purpura
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Henoch- schönlein purpura Versie 2016 1. WAT IS HENOCH- SCHöENLEIN PURPURA 1.1 Wat is het? Henoch-Schönlein purpura (HSP) is een aandoening waarbij hele kleine
Nadere informatieSarcoïdose. & de long
Sarcoïdose & de long Sarcoïdose kan voorkomen in ieder orgaan van het lichaam. Bij de meeste patiënten zijn de llongen en/of de lymfeklieren aangedaan. www.sarcoidose.nl Functie van de longen De longen
Nadere informatieDe reumatoloog. Ziekenhuis Gelderse Vallei
De reumatoloog Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Reumatische ziekten 3 Artritis 3 Bindweefselziekten of systeemziekten 3 Artrose 3 Weke delen-reuma 3 Pijnsyndromen 4 De reumatoloog 4 Onderzoek
Nadere informatiePOLYMYALGIA RHEUMATICA (PMR) FRANCISCUS GASTHUIS
POLYMYALGIA RHEUMATICA (PMR) FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding U heeft van uw reumatoloog te horen gekregen dat u Polymyalgia Rheumatica (PMR) heeft. In deze folder vindt u algemene informatie over PMR. Mogelijk
Nadere informatiePrednison (corticosteroïden)
Prednison (corticosteroïden) Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl Uw MDL-arts (maag-, darm- en leverarts) heeft u Prednison voorgeschreven
Nadere informatieUMCG Rheumatology & Clinical Immunology
Eosinifiele granulomatosis met Polyangiitis voorheen Churg-Strauss Syndroom Cees G.M. Kallenberg, MD, PhD, Afd. Reumatologie en Klinische Immunologie, Universitair Medisch Centrum Groningen Ede,10 mei
Nadere informatiewww.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro De Ziekte Van Behçet Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? De diagnose is voornamelijk klinisch. Het kan een tot vijf jaar
Nadere informatiepatiëntenversie van de richtlijn diagnostiek vasculitis diagnose Vasculitis vasculitis st ic ht in g
patiëntenversie van de richtlijn diagnostiek vasculitis diagnose Vasculitis vasculitis st ic ht in g Verantwoording: Dit boek kwam tot stand in samenwerking met Prof. dr. Jan Willem Cohen Tervaert, specialist
Nadere informatieGPA - Granulomatose met PolyAngiitis
GPA heette voorheen Wegener s Granulomatose oftewel De Ziekte Van Wegener. Informatie uit deze brochure mag vrijelijk worden overgenomen onder de voorwaarde dat als bronvermelding duidelijk wordt aangegeven:
Nadere informatieAnca associated vasculitis Boomsma, Maarten Michiel
Anca associated vasculitis Boomsma, Maarten Michiel IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.
Nadere informatieAzathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen
Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Nadere informatieBloedvergiftiging (sepsis)
Bloedvergiftiging (sepsis) Albert Schweitzer ziekenhuis december 2014 pavo 0661 Inleiding De arts heeft u verteld dat u of uw familielid een bloedvergiftiging heeft. Een bloedvergiftiging wordt meestal
Nadere informatieDermatologie Gordelroos
Dermatologie Gordelroos 2 Wat is gordelroos? Gordelroos (officiële naam: herpes zoster) is een huidaandoening, die veroorzaakt wordt door het varicella-zoster virus en per jaar bij ongeveer 3 op de 1000
Nadere informatieNieren, nierziekten en behandeling. Nierfilterontsteking. (Glomerulonefritis)
Nieren, nierziekten en behandeling Nierfilterontsteking (Glomerulonefritis) Nierfilterontsteking Een verzamelnaam voor nieraandoeningen door beschadigde nierfilters Bij nierfilterontsteking raken de filtertjes
Nadere informatieRemicade. Interne geneeskunde
Remicade Interne geneeskunde Uw behandelend arts of verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Infliximab (Remicade ). In deze folder krijgt u informatie over de werking en het gebruik
Nadere informatieWat u dient te weten over MabThera
Wat u dient te weten over MabThera Belangrijke veiligheidsinformatie voor patiënten die behandeld worden met MabThera voor andere aandoeningen dan kanker Deze tekst werd goedgekeurd door het College ter
Nadere informatieAzathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen
Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Nadere informatieAdalimumab (Hyrimoz ) bij IBD
Adalimumab (Hyrimoz ) bij IBD Uw behandelende arts en/of IBD verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Hyrimoz ). In deze folder krijgt u informatie over de werking en het
Nadere informatieUstekinumab. (Stelara) Dermatologie
Ustekinumab (Stelara) Dermatologie Inhoudsopgave Inleiding 4 1. Hoe werkt Ustekinumab (Stelara) 4 2. Wat moet u weten voordat u Ustekinumab (Stelara) gebruikt 5 Gebruik Ustekinumab (Stelara) niet 5 Wees
Nadere informatieMedicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa Prednison (corticosteroïden)
Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa Prednison (corticosteroïden) Maag-, Darm- en Leverziekten IJsselland Ziekenhuis Uw MDL-arts (maag-, darm- en leverarts) heeft u Prednison voorgeschreven
Nadere informatiePrednison of Prednisolon
Prednison of Prednisolon Prednison of Prednisolon Uw maag, darm- en leverarts heeft in overleg met u besloten u te gaan behandelen met Prednison. Dit geneesmiddel dient ter behandeling van de ziekte van
Nadere informatieNeuspoliepen. Wat zijn neuspoliepen? Kunnen neuspoliepen kwaadaardig zijn?
KNO Neuspoliepen Neuspoliepen U hebt last van poliepen. In deze folder leest u meer over de oorzaken van poliepen, de klachten die erbij horen en welke behandelingen er mogelijk zijn. Wat zijn neuspoliepen?
Nadere informatieDermatologie. Gordelroos. Slingeland Ziekenhuis
Dermatologie Gordelroos i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Wat is gordelroos? Gordelroos (officiële naam: herpes zoster) is een huidaandoening, die veroorzaakt wordt door het varicella-zoster
Nadere informatieSarcoïdose. & zenuwstelsel
Sarcoïdose & zenuwstelsel Sarcoïdose kan in bijna elk orgaan voorkomen. Bij 5 tot 15% van alle patiënten met sarcoïdose treedt de ziekte op ergens in het zenuwstelsel. Dit heet ook wel neurosarcoïdose.
Nadere informatieOorzaak De oorzaak voor het ontstaan van neuspoliepen is nog onbekend. Er zijn factoren die de kans op neuspoliepen groter maken:
NEUSPOLIEPEN 548 Inleiding U komt op de afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde voor de behandeling van neuspoliepen. Neuspoliepen zijn veelal goedaardige zwellingen van het neusslijmvlies, die meestal ontstaan
Nadere informatieGolimumab (Simponi ) Bij colitis ulcerosa. Informatiefolder. NNIC folder Golimumab uitgave november 2014
Golimumab (Simponi ) Bij colitis ulcerosa Informatiefolder NNIC folder Golimumab uitgave november 2014 Deze folder is tot stand gekomen door samenwerkende IBD verpleegkundigen en MDL artsen binnen respectievelijk
Nadere informatieNederlandse Samenvatting voor niet-ingewijden Wayel H. Abdulahad
CHAPTER 9 Nederlandse Samenvatting voor niet-ingewijden Wayel H. Abdulahad Chapter 9 De ziekte van Wegener: De ziekte van Wegener is een aandoening waarbij om onbekende redenen ontstekingen van kleine
Nadere informatieBlau Syndroom/Juveniele Sarcoïdose
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Blau Syndroom/Juveniele Sarcoïdose Versie 2016 1. WAT IS DE ZIEKTE VAN BLAU/JUVENIELE SARCOÏDOSE 1.1 Wat is het? Het Blau syndroom is een genetische aandoening.
Nadere informatieAbatacept (Orencia ) Reumatologie
Abatacept (Orencia ) Reumatologie U heeft in overleg met uw arts besloten het geneesmiddel Abatacept (Orencia ) te gaan gebruiken. Deze folder geeft u informatie over dit geneesmiddel. Heeft u na het lezen
Nadere informatieBelangrijke informatie over pembrolizumab voor patiënten PEMBROLIZUMAB. Patiënteninformatiefolder
Belangrijke informatie over pembrolizumab voor patiënten PEMBROLIZUMAB Patiënteninformatiefolder Belangrijke informatie over pembrolizumab voor patiënten PEMBROLIZUMAB Patiënteninformatiefolder Uw arts
Nadere informatieSt. Antonius Ziekenhuis
INTERNE GENEESKUNDE IgA-nefropathie BEHANDELING IgA-nefropathie Door uw arts is IgA-nefropathie bij u vastgesteld of er is een vermoeden dat u deze aandoening heeft. In deze folder leest u meer over de
Nadere informatieRituximab (Mabthera )
Rituximab (Mabthera ) Maatschap reumatologie Kennemerland RITUXIMAB (MABTHERA ) Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel Rituximab te behandelen. Deze folder geeft informatie over dit
Nadere informatieInfliximab (Remicade )
MDL Infliximab (Remicade ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Inhoudsopgave Algemeen...4 Werking...4 Voorzorgsmaatregelen...5 Gebruik...6 Bijwerkingen...7 Interactie met andere geneesmiddelen...8
Nadere informatieInleiding Symptomen Werking van de neus
VERKOUDHEID 202 Inleiding U komt op de polikliniek Keel-, Neus- en Oorheelkunde, omdat u last heeft van verkoudheid. Verkoudheid is een ontsteking van het slijmvlies in uw neus, bijholten en uw keel. Verkoudheid
Nadere informatieRituximab Mab Thera. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Rituximab Mab Thera Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: rituximab. Hoe werkt rituximab? Bij patiënten
Nadere informatieInfliximab (Inflectra ) Bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa
Infliximab (Inflectra ) Bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw behandelend arts en/of verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Infliximab (Inflectra
Nadere informatiehuidlupus chronische discoïde lupus erythematodes (CDLE) subacute cutane lupus erythematodes (SCLE)
huidlupus chronische discoïde lupus erythematodes (CDLE) en subacute cutane lupus erythematodes (SCLE) Wat is lupus? Lupus is een auto-immuunziekte, dat wil zeggen een ontregeling van het eigen afweersysteem,
Nadere informatieFamiliaire Mediterrane Koorts
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Familiaire Mediterrane Koorts Versie 2016 2. DIAGNOSE EN BEHANDELING 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Over het algemeen wordt de volgende aanpak gehanteerd:
Nadere informatieInfliximab (Remicade) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Infliximab (Remicade) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Polikliniek Maag-Darm-Leverziekten Uw behandelend arts of IBD-verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Infliximab (Remicade).
Nadere informatieOorzaken. Klachten en verschijnselen
Bronchiëctasieën De dokter heeft vastgesteld dat u bronchiëctasieën heeft. In deze folder krijgt u informatie over wat bronchiëctasieën, de oorzaken, klachten en de behandeling inhouden. Bronchiëctasieën
Nadere informatieINFORMATIE OVER PREDNISON CORTICOSTEROÏDEN FRANCISCUS VLIETLAND
INFORMATIE OVER PREDNISON CORTICOSTEROÏDEN FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw reumatoloog heeft u een ziekteremmend medicijn voorgeschreven voor de behandeling van uw reumatische aandoening. Om dit medicijn
Nadere informatieInfliximab. (Inflectra /Remicade /Remsima ) Informatiefolder. bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. N-ICC folder IFX uitgave november 2014
Infliximab (Inflectra /Remicade /Remsima ) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Informatiefolder N-ICC folder IFX uitgave november 2014 Deze folder is tot stand gekomen door samenwerkende IBD verpleegkundigen
Nadere informatieZeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis Versie 2016 1. WAT IS VASCULITIS 1.1 Wat is het? Vasculitis is een ontsteking van de vaatwanden. Vasculitis
Nadere informatiePatiënteninformatie over jodiumhoudende contrastmiddelen
Patiënteninformatie over jodiumhoudende contrastmiddelen Welke contrastmiddelen Deze informatie gaat over jodiumhoudende contrastmiddelen die bij radiologische onderzoeken in bloedvaten worden ingespoten,
Nadere informatieUw behandeling met YERVOY (ipilimumab)
Uw behandeling met YERVOY (ipilimumab) Patiëntenfolder YERVOY is onderworpen aan aanvullende monitoring. U wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden. Dit educatieve materiaal is een verplichte
Nadere informatieGolimumab (Simponi ) Informatiefolder. Bij colitis ulcerosa. NICC Folder Golimumab Uitgave september 2016
Golimumab (Simponi ) Bij colitis ulcerosa Informatiefolder NICC Folder Golimumab Uitgave september 2016 Deze folder is tot stand gekomen door samenwerkende IBD verpleegkundigen en MDL artsen binnen respectievelijk
Nadere informatieMet MRI kijken naar neuropsychiatrische SLE
Prof. dr. Tom Huizinga (l) en prof dr. Mark van Buchem leiden al jaren het onderzoek naar NPSLE Martijn Steenwijk, Bsc; prof. dr. Mark van Buchem, neuroradioloog; drs. Margreet Steup-Beekman, internist-reumatoloog;
Nadere informatiewww.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro De Ziekte van Behçet Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? De diagnose is voornamelijk klinisch. Het kan een tot vijf
Nadere informatieConsequences of disease and treatment in ANCA-associated vasculitis Tuin, Janneke
University of Groningen Consequences of disease and treatment in ANCA-associated vasculitis Tuin, Janneke IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish
Nadere informatieAdalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar
Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar 2 Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Humira).
Nadere informatieSarcoïdose. & botontkalking
Sarcoïdose & botontkalking Botproblemen bij sarcoïdose kunnen ontstaan door de ziekte zelf en door langdurig medicijngebruik. Beide kunnen leiden tot botontkalking. www.sarcoidose.nl Wat zijn botten? Het
Nadere informatieCyclofosfamide (Endoxan ) infuus bij reumatische aandoeningen
Cyclofosfamide (Endoxan ) infuus bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel cyclofosfamide te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit
Nadere informatieVedolizumab (Entyvio )
Vedolizumab (Entyvio ) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over een behandeling met vedolizumab (Entyvio ). In deze folder krijgt u informatie over de werking en het gebruik van dit medicijn en hoe
Nadere informatieAdalimumab (Humira ) MDL-centrum. Bij de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa
Adalimumab (Humira ) Bij de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa Uw behandelend arts en/of IBD verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Humira ). In deze folder krijgt u informatie
Nadere informatieHoe vaak komt het Guillain-Barre syndroom voor bij kinderen? Het Guillain-Barre syndroom komt bij één op de 100.000 kinderen voor.
Guillain-Barre syndroom Wat is het Guillain-Barre syndroom? Het Guillain-Barre syndroom is een ziekte waarbij als gevolg van een ontsteking van de zenuwen van de benen, romp, armen en gezicht in toenemende
Nadere informatieDit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Patiëntenfolder
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel YERVOY. Het verplichte plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieWat u zou moeten weten over MabThera
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel MabThera. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieMethotrexaat Voorgeschreven door de reumatoloog
Methotrexaat Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis juli 2013 pavo 0906 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u methotrexaat (MTX) gaat gebruiken. In deze folder leest
Nadere informatieAdalimumab (Humira ) Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Adalimumab (Humira ) Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw behandelend arts en/of verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Humira ). In
Nadere informatiePrednison (corticosteroïden)
Prednison (corticosteroïden) Uw behandelend maag-darm-leverarts heeft u Prednison voorgeschreven in verband met een ontstekingsziekte van de darm. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft
Nadere informatiePatiënteninformatie. Adalimumab (Humira ) Informatie over de behandeling met het medicijn adalimumab bij de ziekte van Crohn en collitis ulcerosa
Patiënteninformatie Adalimumab (Humira ) Informatie over de behandeling met het medicijn adalimumab bij de ziekte van Crohn en collitis ulcerosa Adalimumab (Humira ) Informatie over de behandeling met
Nadere informatieMabThera. rituximab. Wat is MabThera? Wanneer wordt MabThera voorgeschreven? EPAR-samenvatting voor het publiek
EMA/614203/2010 EMEA/H/C/000165 EPAR-samenvatting voor het publiek rituximab Dit is een samenvatting van het Europees openbaar beoordelingsrapport (EPAR) voor. Het geeft uitleg over de aanpak van het Comité
Nadere informatie