Thuiskomen Een overzicht van de monitoringsresultaten van de verkeersveiligheidscampagnes in Datum 22 mei 2013 Status Definitief

Transcriptie

1 Een overzicht van de monitoringsresultaten van de verkeersveiligheidscampagnes in Datum 22 mei 2013 Status Definitief 1

2 1. VOORWOORD Verkeersveiligheidscampagnes aantoonbaar effectief Nederland is één van de meest verkeersveilige landen ter wereld. Maar verkeersveiligheid is nooit vanzelfsprekend. Dat moeten we ons goed beseffen. Zeker na de wake up call van vorig jaar. Toen zagen we dat het aantal verkeersdoden licht steeg na jaren van spectaculaire dalingen. Met name fietsers en ouderen zijn kwetsbaar in het verkeer. Het is duidelijk: veilig gedrag in het verkeer vergt continue concentratie en inzet, van ons allemaal. In deze rapportage blik ik terug op de campagnes Verkeersveiligheid over de periode 2009 tot en met Die campagnes zijn het resultaat van intensieve samenwerking tussen het ministerie van Infrastructuur en Milieu, de decentrale overheden, de politie en maatschappelijke belangenorganisaties. En ik ben erg trots en blij dat ik kan constateren dat de campagnes succesvol zijn. Dit blijkt uit het overzicht van de evaluatieresultaten in deze publicatie. Steeds meer weggebruikers gedragen zich veilig[er] in het verkeer. Burgers geven een hoge waardering aan de campagnes verkeersveiligheid. Maar belangrijker: ze leiden tot de gewenste mentaliteits- en gedragsverandering. Een goed voorbeeld is de campagne Hou je aan de snelheidslimiet. Ik hoef niemand uit te leggen hoe belangrijk het is dat we rustig rijden in 30-kilometerzones, onder andere door de vele fietsers en spelende kinderen. Meer en meer automobilisten zijn zich bewust van het feit dat een kleine snelheidsovertreding tot grote risico s en gevaarlijke situaties leidt. Of neem de Bob- en Goochem het Gordeldiercampagnes. Campagnes die heel veel mensen kennen. En belangrijk: die ook tot positieve gedragsveranderingen leiden. Steeds minder mensen zitten met alcohol achter het stuur, steeds meer mensen gebruiken de gordel, zowel voorin als achter. Ook in bestelauto s, waar nog een inhaalslag gemaakt moest worden, doen mensen vaker de gordel om. Van al deze resultaten word ik oprecht blij. De campagnes leveren een belangrijke bijdrage aan het halen van ons doel: minder verkeersslachtoffers, meer verkeersveiligheid. Door de slimme combinatie van gerichte voorlichting, handhaving en lokale acties zijn ze een onmisbare schakel in het verkeersveiligheidsbeleid, nu en in de toekomst. Als het aan mij ligt zetten we deze succesvolle samenwerking de komende jaren op deze voet voort. Daar kunnen we allemaal mee thuiskomen. Melanie Schultz van Haegen Minister van Infrastructuur en Milieu 2

3 1. VOORWOORD 2 2. BOB-CAMPAGNE BESCHRIJVING VAN DE CAMPAGNE DE CAMPAGNE INSPANNINGEN RESULTATEN VAN DE CAMPAGNE CONCLUSIE CAMPAGNE SNELHEID BESCHRIJVING VAN DE CAMPAGNE DE CAMPAGNE-INSPANNINGEN RESULTATEN VAN DE CAMPAGNE CONCLUSIE CAMPAGNE FIETSVERLICHTING BESCHRIJVING VAN DE CAMPAGNE DE CAMPAGNE-INSPANNINGEN RESULTATEN VAN DE CAMPAGNE CONCLUSIE CAMPAGNE AFLEIDING BESCHRIJVING VAN DE CAMPAGNE AFLEIDING DE CAMPAGNE-INSPANNINGEN RESULTATEN VAN DE CAMPAGNE CONCLUSIE BEVEILIGINGSMIDDELEN IN DE AUTO BESCHRIJVING VAN DE CAMPAGNES DE CAMPAGNE-INSPANNINGEN RESULTATEN VAN DE CAMPAGNE RIJ VOORBEREID RESULTATEN VAN DE CAMPAGNE AUTOGORDELS CONCLUSIE 85 3

4 2. BOB-CAMPAGNE 2.1 Beschrijving van de campagne Eind 2001 is gestart met de Bob-campagne. De campagne wordt sindsdien gedurende twee vaste perioden (in de winter en de zomer) gevoerd. Met de campagne tracht het Ministerie van I&M, in samenwerking met bestuurlijke en maatschappelijke partners, autobestuurders en hun passagiers te stimuleren afspraken te maken over wie drinkt en wie rijdt, waarbij degene die rijdt geen alcohol drinkt. De hier gerapporteerde resultaten betreffen de wintercampagnes van december 2008 t/m januari 2009, december 2009 t/m januari 2010, december 2010 t/m januari 2011 en de zomercampagne van Daarna is er tijdens de zomerperiode geen effectonderzoek meer uitgevoerd. De centrale boodschap van de Bob-campagne is: Spreek van tevoren af wie er geen alcohol drinkt en terug naar huis rijdt. Deze persoon (man of vrouw) heet voor de gelegenheid Bob. De landelijk gecommuniceerde boodschap wordt op regionaal en lokaal niveau ondersteund via activiteiten van decentrale overheden (ROV s/vvb s), Vellig Verkeer Nederland (VVN) en de politie. Het accent van de boodschap van de Bob-campagne ligt op het maken van de afspraak en het consequent naleven daarvan, in casu dat de Bob niets drinkt. Dit is weergegeven in de slogan: 100% Bob 0% op (zie foto 2.1). Foto 2.1 Attentiebord van de Bob-campagne Pagina 4 van 86

5 Doelgroep De campagne richt zich op het algemeen publiek van 18 jaar en ouder. Primair richt de campagne zich op automobilisten die in groepsverband naar een gelegenheid gaan waar alcohol wordt gebruikt en de intentie hebben samen met de auto naar huis te rijden. Naar aanleiding van alcoholmetingen en eerdere campagne evaluaties worden binnen de primaire doelgroep nog twee specifieke groepen onderscheiden: 1. Doelgroep 1: jarigen die in het bezit zijn van een rijbewijs en wel eens alcohol drinken; 2. Doelgroep 2: jarige mannen die in het bezit zijn van een rijbewijs en wel eens alcohol drinken. Doelstellingen De algemene doelstelling van de campagne is: Bob moet bijdragen aan het bevestigen, bestendigen en/of verbeteren van het goede gedrag (alcoholvrij rijden) van de grote groep die dat nu al doet. De campagnedoelstellingen over de jaren 2009 tot en met 2011 zijn als volgt (DPC, ): Kennis: Minimaal 80% van de doelgroepen is spontaan bekend met de term Bob (campagne 2008/2009, 2009 en 2009/2010). Minimaal 95% van de doelgroepen is geholpen bekend met de term Bob (campagne 2008/2009, 2009 en 2009/2010). Het verhogen van het kennisniveau: Bob drinkt niet (campagne 2010/2011). Houding Minimaal 85% van de doelgroepen heeft een positieve houding ten aanzien van het vooraf maken van afspraken volgens de Bob-methode (campagne 2008/2009, 2009 en 2009/2010). Behoud van het percentage dat vindt dat de Bob niet drinkt (campagne 2008/2009 en 2009/2010). Het vergroten van de positieve houding ten aanzien van het feit dat de Bob niet drinkt (campagne 2010/2011). Gedrag 75% van alle doelgroepen maakt altijd en vooraf afspraken volgens de Bobmethode in een situatie waarbij men met de auto uitgaat en er wordt alcohol gedronken in een groep (campagne 2008/2009, 2009 en 2009/2010). Behoud van het percentage 18+ en ouderen dat niet drinkt als ze de Bob zijn, stijging van het percentage dat niet drinkt als ze de Bob zijn (campagne 2008/2009, 2009 en 2009/2010). Het vergroten van het percentage dat niet drinkt als zij de Bob zijn (campagne 2010/2011). Waardering De waardering van de campagne als geheel moet minimaal gelijk zijn aan de benchmark van de 30% best gewaardeerde Postbus-51 campagnes (campagne 2008/2009 en 2009/2010). Pagina 5 van 86

6 2.2.De campagne inspanningen Landelijke voorlichting Onder regie van het Ministerie van I&M werken veel organisaties sinds 2001 samen aan de ontwikkeling en uitvoering van de Bob-campagne. Tot de campagnepartners behoren de Regionale Organen Verkeersveiligheid (ROV s), Verkeer- en Vervoerberaden (VVB s), Veilig Verkeer Nederland (VVN), de politiekorpsen, het Openbaar Ministerie (Landelijk Parket Team Verkeer), STIVA (Stichting Verantwoord Alcoholgebruik) en TeamAlert. Bij de uitvoering van de Bob-campagne in de periode is gebruik gemaakt van een Postbus 51 roulement. Landelijk zijn de volgende middelen ingezet: Televisiespot Radiospot Internetsite App (Bob s TipsyTalk App, wintercampagne 2010) Attentieborden / buitenreclame Poster ten behoeve van regionale communicatie Bob-sleutelhanger VVN Veilig Verkeer Nederland richt zich op rechtstreeks en persoonlijk contact met het publiek over het maken van een Bob-afspraak. Dat gebeurt bij evenementen en activiteiten op landelijk, regionaal en lokaal niveau. Eén van de hoogtepunten was de landelijke Bob-zomertour in 2010 en Bob was aanwezig bij aansprekende landelijke festivals zoals Zwarte Cross en Concert at Sea. Bezoekers werd gevraagd wie die dag de Bob-rol op zich wilde nemen. Na het evenement werd door middel van een blaasproef gecontroleerd of er echt sprake was van een Bob. De Bob was daarbij alleen Bob als hij niets gedronken had. Per festival werden gemiddeld 300 Bob afspraken gemaakt (VVN, 2012). Sinds juli 2011 beheert VVN een Bob Facebook pagina. De lancering van de Bobpagina werd ondersteund met een Bob-applicatie, die bezoekers aangemoedigde een Bob-afspraak te maken voordat ze op stap gingen. De Bob kon vervolgens worden bedankt met een originele, gepersonaliseerde bedankvideo en maakte bovendien kans op leuke prijzen. Om de online Bob community een extra boost te geven, worden de fysieke contactmomenten de komende jaren aangegrepen om bestuurders op het bestaan van de community te wijzen (VVN, 2012). TeamAlert TeamAlert richt zich met Bob-projecten op de doelgroep jongeren van 16 tot en met 24 jaar. De voorlichtingsprojecten waaronder de Bob-zone hebben plaats gevonden op festivals, in discotheken, binnensteden, sportkantines en op feesten (Team Alert, 2012). Pagina 6 van 86

7 Foto 2.2 Attentiebord van de Bob-campagne Regionale acties Op basis van het landelijke campagneconcept is een breed pakket middelen ontwikkeld ten behoeve van de regionale en lokale communicatie. De radio- en televisiespots zijn beschikbaar gesteld voor uitzending door lokale en regionale omroepen. Bij de uitvoering en coördinatie van de regionale communicatie spelen VVN en de ROV s/vvb s een belangrijke rol. In figuur 2.1 staat per campagnemiddel aangegeven hoeveel ROV s/vvb s ervan gebruik hebben gemaakt. In de periode 2009 tot en met 2011 zijn vooral posters, attentieborden / buitenreclame en gadgets breed ingezet. Tijdens verschillende evenementen in de regio s is de Bob-campagne ingezet door de ROV s in samenwerking met andere partijen. Ook zijn de ROV s ondersteunend geweest bij veel lokale acties, zoals bij het afnemen van vrijwillige blaastests bij bezoekers van sportverenigingen en discotheken, het organiseren van (ludieke) startmomenten van de Bob-campagne en ondersteuning bij alcoholcontroles. Pagina 7 van 86

8 Figuur 2.1 Aantal verkeersveiligheidsinstanties dat campagnemiddelen heeft ingezet in de periode (eigen opgave ROV s/vvb s in 2012) 1. Acties in het voortgezet onderwijs Handhavings activiteiten OM Evenementen / lokale acties TV-spot Gadget Buitenreclame / attentieborden Flyer Handhaving Handhaving op rijden onder invloed van alcohol maakt deel uit van een integrale benadering van gedragsbeïnvloeding. Gerichte handhaving van de verkeershandhavingsteams en de politiekorpsen heeft gezorgd voor bijna transacties wegens rijden onder invloed in De hoeveelheid uitgeschreven bekeuringen is geen graadmeter voor het werkelijk aantal bestuurders dat onder invloed van alcohol verkeert. In tabel 2.1 staat het aantal bekeuringen, uitgesplitst naar ervaren (limiet 0,5 ) en beginnende (limiet 0,2 ) bestuurders 3 in de periode 2009 tot en met Tabel 2.1 Aantal bekeuringen voor het rijden onder invloed van alcohol onderverdeeld naar ervaring, in (CJIB, 2012) Ervaren bestuurders (0,5 ) Beginnende bestuurders (0,2 ) Geen rijbewijs Totaal In figuur 2.2 staat het aantal transacties voor rijden onder invloed in de periode 2004 tot en met Vanaf 2005 (meer dan transacties) is een daling te zien naar iets minder dan transacties op jaarbasis. 1 Negen van de elf ROV s/vvb s hebben het evaluatieformulier geretourneerd. 2 De cijfers betreffen alleen bestuurders van motorvoertuigen en niet van bromfietsers, fietsers en dergelijke. 3 Een beginnend bestuurder heeft het rijbewijs na 20 maart 2002 gehaald en korter dan vijf jaar in bezit. Pagina 8 van 86

9 Figuur 2.2 Aantal bekeuringen voor het rijden onder invloed van alcohol, in (CJIB, 2012) Ervaren bestuurder Beginnende bestuurder Geen rijbewijs Totaal Resultaten van de campagne Bereik Door middel van campagne-effectonderzoek wordt de communicatieve werking van de campagne gemeten tijdens de looptijd van de campagne. Het bereik van campagnes wordt bepaald door per voorgelegde uiting te vragen of men deze de afgelopen weken heeft gezien of gehoord. Het hoogste punt van bereik van de Bobcampagnes in 2008/2009, 2009/2010 en 2010/2011 onder algemeen publiek 18+ is hoog. Met respectievelijk 96%, 89% en 95% ligt het bereik ruim boven de benchmark 4 van 88% (DPC, ). Bij het gemiddeld bereik zijn gegevens per doelgroep bekend. Tabel 2.2 laat per doelgroep het gemiddelde percentage zien van alle metingen uitgevoerd gedurende de looptijd van de campagne per jaar. Tabel 2.2 Gemiddeld bereik van de campagne onder algemeen publiek 18+, jarigen en jarige mannen ( in%) (DPC ). Doelgroep 2008/ / /2011 Algemeen publiek % 80% 86% jarigen 87% 75% 88% jarige mannen 81% 86% 89% 4 Gemiddeld percentage over alle overheidscampagnes met een vergelijkbare media-inzet. Pagina 9 van 86

10 Herinnering De geholpen herinnering is gemeten door te vragen of men zich kan herinneren de campagne over Bob, alcohol in het verkeer te hebben gezien of gehoord. Na de campagne van 2008/2009 kan op het hoogste punt 76% van het algemeen publiek 18+ zich herinneren een uiting van de Bob-campagne te hebben gezien en gehoord. In 2010 ligt het percentage lager (58%) en na de campagne van 2011 kan 75% van het algemeen publiek 18+ zich de campagne herinneren. Elke jaargang scoort ruim hoger dan de benchmark (48%) (DPC, ). Bij het gemiddeld bereik zijn gegevens per doelgroep bekend. In tabel 2.3 is het gemiddelde van de geholpen herinnering per campagnejaar af te lezen voor algemeen publiek 18+ en de twee specifieke doelgroepen. Tabel 2.3 De gemiddelde geholpen herinnering onder algemeen publiek 18+, jarigen en jarige mannen (DPC ). Doelgroep 2008/ / /2011 Algemeen publiek % 48% 62% jarigen 60% 48% 73% jarige mannen 68% 61% 64% Waardering Om te bekijken hoe de campagne als geheel gewaardeerd wordt, is gevraagd een rapportcijfer te geven. De waardering van campagne door het algemeen publiek 18+ is goed. De campagnes van 2009, 2010 en 2010 scoren respectievelijk een 7.2, 7.4 en een 7.4. De scores liggen boven de benchmark (6,6). Ook alle uitingen worden door het algemeen publiek 18+ hoog gewaardeerd. De televisiespot heeft van elk campagnejaar de hoogste score (DPC, ). Tabel 2.4 Waardering van de campagne onder algemeen publiek 18+, jarigen en jarige mannen in rapportcijfers (DPC ). Doelgroep 2008/ / /2011 Algemeen publiek 18+ 7,2 7,4 7, jarigen 7,1 7,6 7, jarige mannen 7,1 7,1 7,0 Ten opzichte van andere Postbus-51 campagnes wordt de Bob-campagne als geheel elk jaar goed gewaardeerd. Vrijwel alle aspecten scoren hoger dan de Postbus-51 benchmark (zie figuur 2.3). Pagina 10 van 86

11 Figuur 2.3 Waardering (schaal 1-5) van de Bob-campagne 2010/2011 op diverse aspecten van algemeen publiek 18+ en de benchmark 18+ (DPC, 2011). Opvallend Nieuwe info Niet irritant Mooi Informatief Grappig geloofwaardig Duidelijk Aanspreken Benchmark Algemeen publiek Boodschapoverdracht De campagneboodschap is goed overgekomen. Van het algemeen publiek noemt de overgrote meerderheid spontaan dat je niet met alcohol op achter het stuur moet gaan zitten het meest als belangrijkste boodschap van de campagne. Onder de twee doelgroepen, jarige mannen en jarigen, is dit vergelijkbaar (zie tabel 2.5). Tabel 2.5 Percentage onder algemeen publiek 18+, jarigen en jarige mannen dat de boodschap dat je niet met alcohol achter het stuur moet gaan zitten spontaan noemt als belangrijkste boodschap (DPC ). Doelgroep 2008/ / /2011 Algemeen publiek % 62% 87% jarigen 68% 62% 94% jarige mannen 80% 68% 87% Bij het voorleggen van de primaire boodschappen van de campagne blijkt dat deze beter scoren dan de benchmark (78%). De campagneboodschap je moet vooraf afspraken maken wie er drinkt en wie er rijdt scoort onder algemeen publiek respectievelijk 89%, 94% en 85% (zie tabel 2.6). De campagneboodschap je moet niet met alcohol op achter het stuur gaan zitten' scoort nog beter met respectievelijk 93%, 95% en 94% (zie tabel 2.7) (DPC, ). Pagina 11 van 86

12 Tabel 2.6 Overdracht van de boodschap je moet vooraf afspraken maken wie er drinkt en wie er rijdt onder algemeen publiek 18+, jarigen en jarige mannen in percentages (DPC ). Doelgroep 2008/ / /2011 Algemeen publiek % 94% 85% jarigen 99% 97% 82% jarige mannen 93% 95% 83% Tabel 2.7 Overdracht van de boodschap je moet niet met alcohol op achter het stuur gaan zitten onder algemeen publiek 18+, jarigen en jarige mannen in percentages (DPC ). Doelgroep 2008/ / /2011 Algemeen publiek % 95% 94% jarigen 99% 100% 98% jarige mannen 94% 95% 92% Kennis De communicatie-effecten worden vastgesteld door kennis, houding en/of gedrag(sintentie) na afloop van de campagneperiode te vergelijken met die voorafgaand aan de campagneperiode. De bekendheid van de Bob-campagne is zeer hoog. Dat geldt zowel voor de bekendheid met de term Bob als de bekendheid van de inhoud van de Bob-methode. De geholpen bekendheid van de Bob onder het algemeen publiek 18+ en onder jarigen en jarige mannen is al lange tijd stabiel op een zeer hoog niveau (zie tabel 2.8). Tabel 2.8 Geholpen bekendheid van de term Bob onder algemeen publiek 18+, jarigen en jarige mannen in % (DPC ). Doelgroep 2008/ / /2011 Vm Nm Vm Nm Vm Nm Algemeen 98% 98% 97% 96% 97% 96% 97% publiek jarigen 100% 95% 100% 95% 98% 98% 95% jarige mannen 100% 98% 97% 96% 95% 92% 100% Houding Zowel de primaire doelgroep als de specifieke doelgroepen staan in grote meerderheid positief tegenover de Bob-methode (zie figuur 2.4). Dit is nauwelijks veranderd tijdens de verschillende campagnejaren. De doelstelling van 85% is behaald. Pagina 12 van 86

13 Figuur 2.4 Percentage per doelgroep dat positief staat ten aanzien van de Bobmethode, voor- en nameting (DPC ) vm nm nm vm nm vm nm 2008/2009 zomer / /2011 Alle doelgroepen zijn ervan overtuigd dat het maken van een Bob-afspraak er toe bijdraagt dat je veilig thuiskomt. Sinds 2008/2009 is er een stabiel verloop zichtbaar. Onder de doelgroepen zijn iets meer fluctuaties zichtbaar, dit wordt mede veroorzaak door een kleinere groep respondenten die is ondervraagd. Er is echter geen sprake van een aantoonbaar verschil. Figuur 2.5 Percentage per doelgroep dat ervan overtuigd is dat het maken van een Bob-afspraak ertoe bijdraagt dat je veilig thuiskomt (DPC ) vm nm vm nm vm nm 2008/ / /2011 Pagina 13 van 86

14 Voor de campagnes 2008/2009 en 2009/2010 is een doelstelling behoud van het percentage dat vindt dat de Bob niet drinkt. In het effectonderzoek in 2010/2011 is de vraag wel meegenomen maar was het geen doelstelling. Na afloop van de campagne 2008/2009 is 87% van het algemeen publiek, 83% van de jarigen en 81% van de jarige mannen het (helemaal) eens met de stelling dat het normaal is om geen alcohol te drinken als je achter het stuur zit. Gedurende de campagne is dit gelijk gebleven, de doelstelling is behaald (zie tabel 2.9). Na afloop van de campagne 2009/2010 is 85% van het algemeen publiek, 83% van de jarigen en 78% van de jarige mannen het (helemaal) eens met de stelling dat het normaal is om geen alcohol te drinken als je achter het stuur zit. Tijdens de campagne is dit onder zowel het algemeen publiek (van 90% naar 85%) als de jarige mannen (van 93% naar 78% (indicatief)) gedaald. De doelstelling is niet behaald (DPC ). Tabel 2.9 Percentage per doelgroep dat het eens is met de stelling dat het normaal is om geen alcohol te drinken als je achter het stuur zit, in % (DPC ). Doelgroep 2008/ / /2011 Vm Nm Vm Nm Vm Nm Algemeen 88% 87% 90% 85% 90% 88% publiek jarigen 88% 83% 86% 83% 87% 80% jarige mannen 81% 81% 93% 78% 88% 82% Een doelstelling van de Bob-campagne 2010/2011 is het vergroten van het percentage dat vindt dat een echte Bob helemaal geen alcohol drinkt. Het percentage van het algemeen publiek dat het hiermee eens is tijdens de campagne gestegen van 87% naar 90% (indicatief). Onder de beide andere doelgroepen is er geen sprake van een aantoonbare stijging. De richting van de verschuiving in de percentages lijkt bij de jarige mannen, wel in de goede richting (voormeting 78%, nameting 87%). De doelstelling is net niet behaald (DPC, 2011). Risicoperceptie Gevraagd is hoe gevaarlijk men het vindt om met één of twee glazen alcohol auto te rijden (zie figuur 2.6). Gezien over de drie campagnejaren vindt gemiddeld 50% van het algemeen publiek het (zeer) gevaarlijk. Mannen van jaar vinden het echter minder vaak (zeer) gevaarlijk en blijven daarmee achter ten opzichte van de andere doelgroepen. Autorijden na drie tot vier glazen alcohol beschouwt de overgrote meerderheid van het algemeen publiek en de jarigen (rond de 90%) als (zeer) gevaarlijk (DPC, ). Ook hier blijven mannen van jaar iets achter bij de overige doelgroepen (rond de 80%). Pagina 14 van 86

15 Figuur 2.6 Percentage per doelgroep in nameting campagnes dat auto rijden na het drinken van 1 à 2 glazen alcohol (zeer) gevaarlijk vindt (DPC, ) vm nm vm nm vm nm 2008/ / / Het Periodiek Regionaal Onderzoek Verkeersveiligheid van 2009 (PROV 2009) laat zien dat vrijwel alle bestuurders (2009: 97%) rijden onder invloed (zeer) gevaarlijk vinden (zie figuur 2.7). Bestuurders die aangeven wel eens onder invloed van meer dan drie glazen alcohol te rijden, vinden dit echter minder vaak gevaarlijk dan bestuurders die aangeven dit niet te doen (zie figuur 2.8 (TNS NIPO, 2010). In de Effectmeting Regioplannen 2010, een internet-onderzoek in opdracht van het Landelijk Parket Team Verkeer van het Openbaar Ministerie, zegt een grote meerderheid (75%) van de bestuurders, die wel eens auto rijden na 2 à 3 glazen alcohol, een sterke relatie te zien tussen alcoholconsumptie en de kans op ongevallen. Van de beginnende bestuurders die de alcoholnorm wel eens overtreden, is een groot deel van mening dat een paar glazen alcohol de kans op ongelukken in sterke mate vergroot (90%). Oudere overtreders zijn het minder vaak met de stelling eens (65%) (Intomart GfK, 2010). Pagina 15 van 86

16 Figuur 2.7 Percentage automobilisten dat rijden onder invloed zeer gevaarlijk, gevaarlijk en ongevaarlijk vindt (TNS NIPO, 2010). 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Ongevaarlijk Gevaarlijk Zeer gevaarlijk Figuur 2.8 Percentage automobilisten dat rijden onder invloed zeer gevaarlijk, gevaarlijk en ongevaarlijk vindt, naar wel of niet rijden onder invloed in 2009 (TNS NIPO,2009). nooit (0 glazen) (af en toe) 1 of 2 glazen zeer gevaarlijk (af en toe) 3 glazen of meer gevaarlijk ongevaarlijk totaal % 25% 50% 75% 100% Pagina 16 van 86

17 Subjectieve pakkans Ruim één op de tien personen van het algemeen publiek schat de kans op een bekeuring wanneer iemand meer heeft gedronken dan wettelijk toegestaan, (zeer) groot in (zie figuur 2.9). Onder de overige doelgroepen is dit kijkende naar de resultaten in 2010/2011, vergelijkbaar. Alleen in 2009/2010 achtten de mannen van jaar de pakkans lager dan het algemeen publiek. Er lijkt dan ook een daling te zijn in de gepercipieerde pakkans (van 9% naar 1%, indicatief verschil vanwege een laag aantal ondervraagden ) (DPC, ). In de Effectmeting Regioplannen 2010 wordt de pakkans bij alcoholovertredingen laag ingeschat: 5% van de ondervraagde bestuurders in Nederland denkt dat deze kans (zeer) groot is (zie figuur 2.10). Zowel onder beginnende als onder oudere bestuurders ligt dit percentage iets hoger (beide 7%). Ten opzichte van voorgaande jaren waarin de subjectieve pakkans een stijging liet zien (tot 20%), laat deze sinds 2008 een daling zien (Intomart GfK, 2010) Figuur 2.9 Percentage per doelgroep dat de kans (zeer) groot acht op een bekeuring wanneer iemand meer gedronken heeft dan wettelijk is toegestaan (DPC, ) vm nm vm nm vm nm 2008/ / /2011 Pagina 17 van 86

18 Figuur 2.10 Percentage bestuurders dat de pakkans (zeer) groot acht wanneer iemand meer gedronken heeft dan wettelijk is toegestaan (Intomart GFk, 2010). Zelfgerapporteerd gedrag Voor het zelfgerapporteerd gedrag zijn twee aspecten onderscheiden: het gedrag ten aanzien van rijden onder invloed van alcohol en het gedrag ten aanzien van het maken van een Bob-afspraak. Gedrag ten aanzien van rijden onder invloed Aan mensen die in het bezit zijn van een rijbewijs en bij het uitgaan gebruik maken van de auto is gevraagd of zij wel eens alcohol drinken als zij de persoon zijn waarmee is afgesproken dat zij na het uitgaan naar huis rijden. Het percentage bestuurders dat aangeeft nooit alcohol te drinken wanneer zij de persoon zijn waarmee is afgesproken dat zij na het uitgaan naar huis rijden, is gedurende de drie campagnes gestegen. Na afloop van de campagne 2010/2011 geeft acht op tien van zowel het algemeen publiek (82%) als jarigen (80%) en driekwart (75%) van de jarige mannen aan dat zij dan nooit alcohol drinken (zie figuur 2.11) (DPC, ). Pagina 18 van 86

19 Figuur 2.11 Percentage per doelgroep dat aangeeft nooit alcohol te drinken wanneer zij de persoon zijn waarmee is afgesproken dat zij na uitgaan naar huis rijden (DPC ). In de Effectmeting Regioplannen 2010 geeft ruim driekwart van de bestuurders aan nooit auto te rijden na 2 à 3 glazen alcohol (78%). Oudere bestuurders blijken vaker dan de gemiddelde bestuurder wel eens met te veel alcohol te rijden. Minder dan driekwart zegt niet te rijden na 2 à 3 glazen alcohol (69%). Beginnende bestuurders zeggen zich juist beter aan de regels te houden. Van de beginnende bestuurders zegt 93% nooit te rijden wanneer ze meer hebben gedronken dan wettelijk is toegestaan (Intomart Gfk, 2010). Gedrag ten aanzien van een Bob-afspraak Na afloop van de campagne in 2011 zegt ruim zes op de tien (63%) van het algemeen publiek en 55% van de jarige mannen altijd afspraken te maken over wie er terugrijdt. Onder jarigen ligt dit percentage met 78% een stuk hoger. Tot 2010 was een doelstelling dat minimaal 75% altijd en altijd vooraf een afspraak maakte. Deze percentages zijn weergegeven in figuur 2.12 Pagina 19 van 86

20 Figuur 2.12 Percentage per doelgroep dat aangeeft altijd en altijd voor het uitgaan afspraken te maken over wie er terugrijdt (DPC ) vm nm vm nm vm nm 2008/ / /2011 Waargenomen gedrag Sinds 1970 wordt alcoholgebruik in het verkeer gemonitord door een jaarlijkse meting onder automobilisten in de weekendnachten. Het onderzoek stelt vast welk percentage van de gecontroleerde automobilisten de geldende alcohollimiet overschrijdt. In Nederland geldt een wettelijke alcohollimiet voor beginnende bestuurders van 0,2 en voor overige bestuurders van 0,5. In deze paragraaf wordt ingegaan op bestuurders met een promillage tot 0,2 en boven 0,5 zonder onderscheid te maken tussen beginnende en ervaren bestuurders. Hierdoor is het mogelijk om resultaten te vergelijken met voorgaande jaren en om trendanalyses te houden. Landelijke ontwikkeling Tabel 2.10 toont de ontwikkeling van het percentage bestuurders naar mate van alcoholgebruik in de periode , uitgesplitst naar vijf promillageklassen. Het percentage bestuurders met een promillage van minder dan 0,2 laat een positieve ontwikkeling zien. In 2011 komt dit percentage uit op 93,6%. Hoewel in 2010 het percentage iets hoger lag (93,8%), laat de groep bestuurders die zonder of met heel weinig alcohol op achter het stuur zit een positieve ontwikkeling zien. In 2011 komt het percentage bestuurders dat in de weekendnachten de alcohollimiet van 0,5 overschrijdt uit op 2,4%. Sinds 2006 is het aantal overtreders voor het eerst niet gedaald maar gelijk gebleven (Rijkswaterstaat, 2012). Pagina 20 van 86

21 Ontwikkeling beginnende en ervaren bestuurders Voor beginnende en ervaren bestuurders geldt een verschillende alcohollimiet. Beginnende bestuurders hebben korter dan vijf jaar het rijbewijs in bezit. Op 1 januari 2006 is de alcohollimiet voor beginnende bestuurders verlaagd van 0,5 naar 0,2. In 2011 is bij 4,2% van de beginnende bestuurders een hoger alcoholpromillage vastgesteld dan 0,2 tegenover 4,5% in Vanaf 2007 is het percentage overtreders elk jaar afgenomen (Rijkswaterstaat, 2012). Tabel 2.10 Ontwikkeling bestuurders (in %) naar promillageklasse, in (Rijkswaterstaat, 2012). Promillageklasse / jaar Minder dan 91,1 91,7 92,2 92,8 92,6 92,9 93,2 93,8 93,6 0,2 0,2 tot 0,49 4,8 4,6 4,5 4,4 4,4 4,0 3,9 3,8 4,0 0,5 tot 0,79 2,3 2,1 1,8 1,4 1,6 1,6 1,4 1,2 1,3 0,8 tot 1,29 1,3 1,2 1,0 0,8 1,1 1,1 1,0 0,8 0,8 1,3 of meer 0,5 0,5 0,6 0,6 0,4 0,4 0,5 0,4 0,3 Overtreders 5 4,1 3,7 3,4 2,8 3,0 3,0 2,9 2,4 2,4 Ontwikkeling naar geslacht en leeftijd De figuren 2.13 en 2.14 laten het percentage overtreders van de alcohollimiet van 0,5 zien, verdeeld naar geslacht en leeftijd. Net als in voorgaande jaren is het hoogste percentage overtreders zichtbaar onder mannen in de leeftijdsgroep van 35 tot en met 49 jaar (3,4%). Wel is in deze groep bestuurders het percentage overtreders dalende. Bij de mannen daalt onder alle leeftijdsgroepen het aantal overtreders in Bij de mannen in de leeftijdsgroep 18 tot en met 24 jaar is een sterke daling te zien. Het aandeel nadert de 2% en hiermee is het aandeel overtreders onder mannen tussen 18 en 24 jaar het kleinst. Bij de vrouwelijke overtreders is het aantal overtreders in 2011 het hoogst onder de 35 tot 49-jarigen (zie figuur 2.14). De sterkste stijging is zichtbaar onder vrouwen in de leeftijd van 25 tot 34 jaar: het percentage overtreders in deze groep stijgt van 1,3% in 2010 naar 2,0% in 2011 tot bijna het niveau van de leeftijdsgroep 35 tot 49 jaar (Rijkswaterstaat, 2012). Figuur 2.15 laat het percentage overtreders zien naar geslacht. Het grootste deel van de gecontroleerde bestuurders is man. Het percentage mannen dat in overtreding is, komt op 2,8% uit. Over de afgelopen jaren is duidelijk een daling te zien van het aantal overtreders onder mannelijke bestuurders. Het aantal vrouwelijke overtreders ligt al jaren lager. In 2011 is het percentage overtreders onder vrouwelijke bestuurders 1,6%. De dalende trend over de afgelopen jaren is wel minder sterk dan bij de mannen en stijgt licht ten opzichte van (Rijkswaterstaat, 2012) 5 Het betreft het aantal bestuurders met een Bloed Alcohol Gehalte (BAG) van 0,5 of hoger in de periode Er is geen onderscheid gemaakt tussen beginnende en ervaren bestuurders. Pagina 21 van 86

22 Figuur 2.13 Ontwikkeling percentage mannelijke overtreders, in (Rijkswaterstaat, 2012). Figuur 2.14 Ontwikkeling percentage vrouwelijke overtreders, in (Rijkswaterstaat, 2012). Pagina 22 van 86

23 Figuur 2.15 Het aantal overtreders (in %) naar geslacht, in (Rijkswaterstaat, 2012). Ontwikkeling naar herkomst De gelegenheden waar overtreders alcohol dronken zijn af te lezen in tabel Doorgaans wordt door de meeste overtreders alcohol gedronken in een horecagelegenheid, zowel in 2010 als 2011 geldt dit voor 50% van de overtreders. Maar dit aandeel is ten opzichte van 2008 afgenomen met 7%. Een toename is te zien bij het aandeel overtreders dat alcohol drinkt bij vrienden, familie of kennissen thuis. (Rijkswaterstaat, 2012) Tabel 2.11 Gelegenheid waar overtreders alcohol gedronken hebben (in %) in de periode (Rijkswaterstaat, 2012). In café, bar, restaurant of disco In sportkantine of clubhuis Bij vrienden, kennissen of familie Op het werk Thuis Elders Pagina 23 van 86

24 Relatie waargenomen gedrag en slachtofferontwikkeling Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het gebruik van alcohol in het verkeer zorgt voor een grotere kans op ongevallen. De relatieve ongevalskans neemt toe bij een hoger alcoholpromillage. Een bestuurder met een promillage van 0,8 heeft een twee keer grotere kans op een ongeval dan een bestuurder die geen alcohol nuttigt. Voor een zware drinker (vanaf 1,3 ) is de relatieve ongevalskans zes maal zo groot als voor een bestuurder die geen alcohol heeft gedronken. De relatieve ongevalskans neemt dus toe bij een hoger alcoholpromillage. Naast de ongevalskans heeft de hoogte van het promillage ook effect op de ernst van het letsel. Autobestuurders met meer dan 1,5 promille alcohol in het bloed hebben bij een verkeersongeval tot ongeveer 200 keer zo veel kans om het leven te komen dan een nuchtere bestuurder (Borkenstein et al, 1974). Voor het berekenen van het aantal alcohol gerelateerde verkeersongevallen heeft de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) een rekenmethode ontwikkeld. Met de methode kan een schatting worden gegeven welk deel van de ernstige verkeersgewonden het gevolg is van autobestuurders die onder invloed waren van alcohol. Het moet worden geschat omdat in Nederland niet alle alcohol gerelateerde ongevallen worden geregistreerd (zie tabel 2.11). Daarnaast vindt geen post-mortem onderzoek plaats waardoor het niet mogelijk is een exacter aantal verkeersdoden vast te stellen wat alcohol gerelateerd is. Tabel 2.12 presenteert de verdeling van bestuurders en ernstig gewonde bestuurders over vijf BAG-categorieën in Bijna een vijfde (18,9 %) van de bestuurders die ernstig gewond raakt in een verkeersongeval heeft een promillage van 0,5 of meer. Het grootste deel hiervan (12,0 %) kan worden gerekend tot de zware drinkers met een promillage van 1,3 of meer(rijkswaterstaat, 2012). Tabel 2.12 Verdeling ernstig gewonden over de verschillende promillage-klassen (Rijkswaterstaat, 2012). Bestuurders Ernstig gewonde bestuurders Minder dan 0,2 93,6% 79,1% 0,2 tot 0,49 4,0% 2,0% 0,5 tot 0,79 1,3% 1,9% 0,8 tot 1,29 0,8% 5,0% 1,3 of meer 0,3% 12,0% 0,5 of meer 2,4% 18,9% Het geschatte percentage gewonde bestuurders met een BAG-waarde van 0,5 promille of meer is in de periode gedaald van 31,2 naar 18,9% (zie figuur 2.16). Deze daling is gebaseerd op de daling van het totale aandeel bestuurders onder invloed van alcohol in het verkeer en het relatieve risico naar BAG-klasse om als autobestuurder ernstig gewond te raken in een verkeersongeval. Pagina 24 van 86

25 Figuur 2.16 Ontwikkeling aandeel ernstig gewonde bestuurders met 0,5 promille of meer van totale aantal ernstig gewonde bestuurders (in %) ( ) (Rijkswaterstaat, 2012). 2.4.Conclusie Door middel van onderzoek zijn de campagneresultaten, toegespitst op bereik, waardering, kennis, houding en zelfgerapporteerd gedrag, geëvalueerd. In tabel 2.13 staan de resultaten van de Bob-campagne voor de jaren De genoemde resultaten zijn die van het algemeen publiek. De algemene doelstelling van de campagne is: Bob moet bijdragen aan het bevestigen, bestendigen en/of verbeteren van het goede gedrag (alcoholvrij rijden) van de grote groep die dat nu al doet. Bereik en waardering Het bereik (+/- 95%) en waardering (+/- 7,4)zijn allebei op een constant hoog niveau. Kennis - Bijna iedereen is bekend met de term Bob. - Het is algemeen bekend dat de Bob geen alcohol drinkt. Houding Alle doelgroepen staan positief tegenover de Bob-methode. Een meerderheid is van mening dat de Bob-campagne het makkelijker maakt om afspraken te maken over wie geen alcohol drink. Bijna iedereen vindt dat een echte Bob geen alcohol drinkt. De primaire doelgroepen laten echter geen relevante stijging zien op dit aspect. Pagina 25 van 86

26 Zelfgerapporteerd gedrag - Over de afgelopen jaren is een stijgende lijn te zien in het aandeel bestuurders dat aangeeft geen alcohol te drinken als zijn niet moeten rijden. - Een meerderheid maakt voorafgaand aan de avond een afspraak over wie terugrijd. - Het aandeel bestuurders dat niet drinkt als zij de Bob zijn, is tijdens de campagnes van 2009, 2010 en 2011 geleidelijk gestegen. - Uit waarnemingen blijkt dat het percentage overtreders met een promillage van boven de 0,5 een positieve ontwikkeling laat zien. Tabel 2.13 Ontwikkeling indicatoren van de Bob-campagne in (DPC, ). Campagne indicatoren Zomer 07 Winter 07/'08 Winter 08/ 09 Winter 09/ 10 Winter 10/ 11 Bereik 95% 97% 96% 89% 95% Herinnering 53% 55% 76% 58% 75% Geholpen boodschappenover dracht: Vooraf afspraken 94% 93% 89% 94% 85% maken Niet met alcohol 94% 93% 93% 95% 94% achter stuur Met Bob veilig thuis 95% 93% 95% 97% 89% Waardering 7,2 7, ,4 7,4 Risicoperceptie % 53% 51% Subjectieve pakkans Kennis (geholpen bekendheid met de term 'Bob') Houding (vindt het normaal dat de 'Bob geen alcohol drinkt) Zelfgerapporteerd gedrag (maakt altijd en overal afspraken) Waargenomen gedrag: BAG klasse 0,5 en hoger BAG klasse 0,2-0,5 Vm 91% 90 % % 15% 9% Nm 92 % 90 % 76% 76 % Vm 96 % 86 % 81 % Nm 94 % 89 % 81 % Vm 98% N m 98 % 88% 87 % 84% 77 % Vm 96 % 90 % 79 % Nm 97 % 85 % 81 % Vm 96 % 90 % 69 % 3,0% 2,9% - 2,4% 2,4% 4,0% 3,9% - 3,5% 4,0% BAG klasse 0-0,2 92,9% 93,2% - 94,1% 93,6% Nm 97 % 88 % 72 % Pagina 26 van 86

27 3. CAMPAGNE SNELHEID 3.1 Beschrijving van de campagne In 2010 heeft het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (nu Ministerie van Infrastructuur en Milieu) de meerjarencampagne Snelheid opgestart. Naast het rijden onder invloed van alcohol zorgt te hard rijden voor de meeste verkeersdoden in Nederland. De campagne richt zich met name op automobilisten die de wet (onbewust) licht overtreden en tot maximaal 15 km/u te hard rijden met een focus op 30 en 50 km/u wegen binnen de bebouwde kom. Daar vindt de meeste interactie plaats tussen automobilisten en kwetsbare verkeersdeelnemers. De campagne Snelheid heeft plaatsgevonden in het voorjaar van 2010 en De primaire boodschap van de campagne is dat je je binnen de bebouwde kom aan de maximumsnelheid moet houden. De secundaire boodschap is dat je als automobilist niet alleen verantwoordelijk bent voor je eigen veiligheid maar ook voor de veiligheid van andere weggebruikers. In de campagneperioden wordt de combinatie van landelijke voorlichting, lokale acties en handhaving ingezet door samenwerking met andere overheden, politiekorpsen, het Openbaar Ministerie en maatschappelijke organisatie. Doelgroep De doelgroep van de campagne bestaat uit algemeen publiek van 18 jaar en ouder, en specifiek bestuurders van personenauto s, vrachtauto s en motorfietsen. De communicatie richt zich vooral op automobilisten die met regelmaat de snelheidslimiet van 30 km en 50 km per uur tot maximaal 15 km per uur overschrijden. Doelstellingen De campagnedoelstellingen van 2010 en 2011 zijn: Houding Toename van het aantal bestuurders dat de wettelijke snelheidslimiet in de bebouwde kom accepteert als juiste norm (wettelijke norm = sociale norm) (2010 en 2011). Toename van het aantal bestuurders dat zich realiseert dat een kleine snelheidsovertreding in de bebouwde kom al tot meer risico leidt voor voetgangers en fietsers (2010). Gedragsintentie Toename van het aantal bestuurders dat toezegt zich strikt aan de limiet te houden in de bebouwde kom (2010 en 2011). Toename van het aantal bestuurders dat aangeeft (zeer) vaak op de snelheidsmeter te kijken (2010 en 2011). Gedrag (Op de langere termijn) afname van het aantal bestuurders dat de snelheidslimiet overtreedt op 30- en 50-km wegen (2010 en 2011). Pagina 27 van 86

28 3.2 De campagne-inspanningen Het Ministerie van I&M werkt samen met ROV s/vvb s, politiekorpsen, het Openbaar Ministerie en maatschappelijke organisaties aan de ontwikkeling en uitvoering van de snelheidscampagne. Foto 3.1 Uiting buitenreclame van de campagne Snelheid Landelijke voorlichting Voor de campagne Snelheid is in 2010 en 2011 voor landelijke inzet gebruik gemaakt van een Postbus 51-roulement 6. Naast radio en televisie is er aanvullend buitenreclame ingezet (attentieborden langs de snelweg en abri s en posters binnen de bebouwde kom). Daarnaast zijn ook advertenties in tijdschriften, folders, posters, een game op internet en banners (met verwijzing naar de game) ingezet. De snelheidslimiet wordt onder de aandacht gebracht aan de hand van een algemener thema namelijk bewust rijden. Bestuurders rijden vaak onbewust, op de automatische piloot. Daardoor wordt er te weinig op de gereden snelheid gelet. In de televisiespot is een auto te zien zonder bestuurder, terwijl een man op de achterbank aan het werk is. De man schrikt vervolgens wakker door een drempel en bevindt zich ineens achter het stuur. Hij is weer volledig met zijn aandacht bij het verkeer en let op zijn snelheid. De programmazendtijd op de Publieke Omroep wordt aangeboden aan de ministeries in zogeheten campagneroulementen. Een Postbus 51 roulement bestaat uit een pakket van uitzendingen op radio en televisie binnen de Postbus 51 programmazendtijd met een vaste mediadruk ingezet gedurende een periode van vijf weken. Pagina 28 van 86

29 Regionale acties Op basis van het landelijke campagneconcept is een breed pakket middelen ontwikkeld ten behoeve van de regionale en lokale communicatie. De radio- en televisiespots zijn beschikbaar gesteld voor uitzending door lokale en regionale omroepen. Bij de uitvoering en coördinatie van de regionale communicatie spelen VVN en de ROV s/vvb s een belangrijke rol. In figuur 3.1 staat per campagnemiddel aangegeven hoeveel ROV s/vvb s ervan gebruik hebben gemaakt. Regionaal zijn met name posters en advertenties breed ingezet. In de meeste regio s heeft handhaving plaats gevonden op snelheid. Op regionaal en lokaal niveau zijn, veelal door VVN, evenementen en lokale acties georganiseerd waarbij de campagne Snelheid is toegepast. Figuur 3.1 Aantal regionale verkeersveiligheidsinstanties dat campagnemiddelen van de campagne Snelheid heeft ingezet in de periode (eigen opgave ROV s/vvb s 7 in 2012) Handhaving Zowel door regiokorpsen als door de verkeerspolitie van de Korps Landelijke Politiediensten (KLPD) is tijdens de verschillende campagneperiodes gecontroleerd op overtredingen op snelheid binnen wettelijke snelheidslimieten binnen en buiten de bebouwde kom. Alle politieregio s hebben controles uitgevoerd op snelheid door middel van snelheidscamera s en staande houdingen. In 2009 zijn ruim 9 miljoen proces-verbalen voor snelheidsovertredingen uitgeschreven en 2011 laten een daling zien van respectievelijk bijna 8,4 miljoen naar bijna 7,5 miljoen procesverbalen. Uit de ontwikkeling van het aantal bekeuringen mag niet worden afgeleid dat weggebruikers zich (on)veiliger zijn gaan gedragen. Ook de omvang en Pagina 29 van 86

30 intensiteit van de handhaving spelen hierbij een rol. Het aantal handhavingsuren wordt echter niet voldoende geregistreerd, waardoor de totale handhavingsinzet per jaar onbekend is. Tabel 3.1 toont de snelheidsovertredingen, uitgesplitst naar de mate van overschrijding van de toegestane maximum snelheid. Het aantal proces-verbalen voor extreme snelheidsoverschrijdingen (31 km/u of meer dan de toegestane snelheidslimiet) neemt af ten opzichte van het aantal proces-verbalen voor snelheidsoverschrijdingen van 30 km/u of minder. De communicatie van de campagne Snelheid richt zich vooral op automobilisten die binnen de bebouwde kom met regelmaat de snelheidslimiet tot maximaal 15 km/u overschrijden. Als het gaat om het aantal snelheidsovertredingen binnen de bebouwde kom in de periode 2009 tot en met 2011 is een daling te zien in het aantal uitgedeelde bekeuringen. Uit de ontwikkeling van het aantal bekeuringen mag echter niet worden afgeleid dat de weggebruikers zich (on)veiliger zijn geen gedragen. Dit hangt ook af van de omvang en intensiteit van handhaving. Tabel 3.1 Aantal bekeuringen voor snelheidsovertredingen, naar mate van overschrijding, in (CJIB, 2012). Jaar Overtredingen tot Overtredingen vanaf Totaal 2002 en met 30 km/u km/u Pagina 30 van 86

31 3.3 Resultaten van de campagne Bereik Het bereik van de campagnes in 2010 en 2011 is gemeten onder twee doelgroepen: het algemeen publiek (18+) en bestuurders (bestuurders van een gemotoriseerd voertuig (personenauto, vrachtauto en motorfiets)). Daarnaast wordt de communicatieve werking van deze campagne afgezet tegen de andere Postbus 51 campagnes met behulp van benchmarks. Het totale bereik van de campagne in 2011 is op het hoogste punt 92% (2010: 90%) onder het algemeen publiek; dit is hoger dan het gemiddelde van de Postbus 51-campagnes met een vergelijkbaar mediabudget. Onder bestuurders is het totaalbereik 95% (2010: 92%). (DPC, ). Tabel 3.2 Het gemiddelde bereik van de campagne in percentages onder de doelgroepen in 2010 en 2011 (DPC, ). Doelgroep Algemeen publiek % 84% Bestuurders 74% 87% Herinnering 36% (2010: 39%) van het algemeen publiek geeft aan de campagne te hebben gezien of gehoord die je oproept om je aan de maximumsnelheid van 30 of 50 km per uur binnen de bebouwde kom te houden. Hiermee scoort de campagne Snelheid lager dan gemiddeld (benchmark: 53%). Van de bestuurders is dat 37% (2010: 42%). De campagne wordt vooral herkend van de televisie, radio en buitenreclame (zie tabel 3.3) (DPC, ). Tabel 3.3 De geholpen herinnering van de campagne in percentages onder de doelgroepen in 2010 en 2011 (DPC, ). Doelgroep Algemeen publiek % 36% Bestuurders 42% 37% Boodschapoverdracht Als belangrijkste boodschap van de campagne wordt spontaan genoemd dat je niet te hard moet rijden, op je snelheid moet letten en je aan de maximumsnelheid moet houden (51%). Als aan het algemeen publiek de boodschapelementen worden voorgelegd, dan geeft men aan dat erin geslaagd is de primaire boodschap dat je binnen de bebouwde kom aan de maximumsnelheid moet houden over te brengen, namelijk 88% (2010: 83%) tegenover een benchmark van 79% (2010: 77%). Ook de secundaire boodschap dat je als automobilist binnen de bebouwde kom niet alleen verantwoordelijk bent voor je eigen veiligheid, maar ook voor die van andere weggebruikers is beter dan gemiddeld overgekomen, namelijk 89% (2010: 83%) tegenover de benchmark 75% (2010: 74%). Onder de bestuurders liggen de percentages op een vergelijkbaar niveau. Geconcludeerd kan worden dat zowel de Pagina 31 van 86

32 primaire als de secundaire boodschap goed over is gekomen bij zowel het algemeen publiek als de ondervraagde bestuurders (zie tabel 3.4 en 3.5) (DPC, ). Tabel 3.4 Overdracht primaire boodschap van de campagne in percentages onder de doelgroepen in 2010 en 2011 (DPC, ). Doelgroep Algemeen publiek % 88% Bestuurders 84% 89% Tabel 3.5 Overdracht secundaire boodschap van de campagne in percentages onder de doelgroepen in 2010 en 2011 (DPC, ). Doelgroep Algemeen publiek % 89% Bestuurders 85% 90% Waardering De waardering voor de campagne als geheel in 2011 is goed met een cijfer van 7,0 (2010: 6,8). Dit ligt boven de benchmark van 6,8. Vergeleken met het gemiddelde van andere Postbus 51-campagnes wordt de campagne Snelheid vooral gezien als aansprekend,. Op het aspect geeft nieuwe informatie scoort de campagne relatief laag. Deze score is te verklaren omdat de campagne inzet op het veranderen van houding en gedrag ligt en niet zozeer op het verhogen van kennis. (DPC, ) Foto 3.2 startpagina 3050game ( Pagina 32 van 86

33 Houding Een doelstelling van de totale campagne is een toename van het aantal bestuurders dat de wettelijke snelheidslimiet in de bebouwde kom accepteert als juiste norm. Deze doelstelling is gemeten met meerdere vragen. Na afloop van de campagne in 2011 vindt ongeveer driekwart van de bestuurders dat hij zich altijd aan de maximumsnelheid moet houden, ongeacht of dit 30 km/u (77%) of 50 km/u (74%) is. Deze percentages zijn niet gestegen ten opzichte van de periode voor de campagnes in 2010 en Ook het belang dat men hecht aan het zich houden aan de maximumsnelheid blijft tijdens de campagne stabiel (zie tabel 3.6). Tabel 3.6 Percentage bestuurders die vinden dat ze zich strikt aande limiet houden van 30 km/u en 50 km/u in percentages in 2010 en 2011 (DPC, ). Doelgroep 2010 vm 2010 nm 2011 vm 2011 nm 30 km/u 72% 76% 79% 77% 50 km/u 75% 77% 76% 74% Een doelstelling van de campagne in 2010 is een toename van het aantal bestuurders dat zich realiseert dat een kleine snelheidsovertreding in de bebouwde kom al tot meer risico leidt voor voetgangers en fietsers. Aan de bestuurders is gevraagd of zij het voor hun eigen veiligheid en de veiligheid van voetgangers en fietsers gevaarlijk vinden om 5 tot 10 km/u te hard te rijden. Na afloop van de campagne in 2010 vindt 67% van de bestuurders het (zeer) gevaarlijk voor de veiligheid van voetgangers en fietsers als zij 5 tot 10 km te hard rijden waar maximaal 30 km per uur is toegestaan. In 2011 ligt dit percentage na afloop van de campagne op 72%. Er lijkt een stijgende trend zichtbaar ten opzichte van de voormeting in Voor wegen waar maximaal 50 km per uur vindt in 62% van de bestuurders na afloop van de campagne in 2010 en 64% in 2011 het (zeer) gevaarlijk voor de veiligheid van voetgangers en fietsers als zij 5 tot 10 km te hard rijden (zie tabel 3.7). Ook hier lijkt een stijgende trend zichtbaar ten opzichte van de 56% in de voormeting in 2010 (DPC, ). Tabel 3.7 Bestuurders die het gevaarlijk voor de veiligheid van voetgangers en fietsers vinden als zij 5 tot 10 km te hard rijden op een weg waar een maximale snelheid geldt van 30 of 50 km/u (DPC, ). Doelgroep 2010 vm 2010 nm 2011 vm 2011 nm 30 km/u 65% 67% 67% 72% 50 km/u 56% 62% 63% 64% Aan de bestuurders is gevraagd hoe belangrijk zij het vinden om zich binnen de bebouwde kom aan de snelheidslimiet van 30- en/of 50-km-wegen te houden. Na afloop van de camapgne in 2010 is er zowel voor de snelheidslimiet van 30km per Pagina 33 van 86