Rijden onder invloed in Nederland in

Transcriptie

1 Rijden onder invloed in Nederland in Ontwikkeling van het alcoholgebruik van automobilisten in weekendnachten April 2006

2

3 Ministerie van Verkeer en Waterstaat Rijden onder invloed in Nederland in Ontwikkeling van het alcoholgebruik van automobilisten in weekendnachten April 2006

4

5 Colofon Uitgegeven door Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-generaal Rijkswaterstaat Adviesdienst Verkeer en Vervoer Postbus BA Rotterdam Informatie en bestellingen AVV-Loket Telefoon: (010) Internet: April 2006 Overname van (delen van) de inhoud van deze publicatie in gedrukte of digitale vorm is alleen toegestaan met bronvermelding. Hoewel de opgenomen gegevens zo goed mogelijk op juistheid en actualiteit zijn gecontroleerd, kan de samensteller geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke fouten. 5 Rijden onder invloed

6 6 Rijden onder invloed

7 Inhoudsopgave Samenvatting 9 1. Inleiding Het project Het onderzoek Leeswijzer Alcohol en verkeer Inleiding Effect van alcohol Alcohol en verkeersveiligheid Kosten van verkeersongevallen Het onderzoek Het onderzoek verantwoord Ontwikkelingen vanaf Landelijke ontwikkeling in Ontwikkeling naar hoofdregio en provincie Ontwikkeling naar politieregio Ontwikkeling naar geslacht en leeftijd Ontwikkeling naar dag en tijdstip Ontwikkeling naar herkomst Ontwikkeling naar gemeentegrootte Ontwikkeling in relatie tot beleid Het MPCV en de Bob-campagne Beginnende bestuurders Verkeershandhavingsteams Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen Beleidsaanbevelingen Onderzoeksaanbevelingen Literatuurlijst Afkortingenlijst 41 BIJLAGEN Bijlage A Het registratieformulier 43 Bijlage B Overzicht gebieden AVV-alcoholcontrole 45 Bijlage C Maatregelen sinds Bijlage D Overtreders naar regio en provincie 49 Bijlage E Overtreders naar politieregio 53 Bijlage F Overtreders naar geslacht en leeftijd 59 7 Rijden onder invloed

8 8 Rijden onder invloed

9 Samenvatting Het onderzoek Rijkswaterstaat Adviesdienst Verkeer en Vervoer (AVV) voert jaarlijks onderzoek uit naar het rijden onder invloed van alcohol. Dit rapport gaat in op het onderzoek en beschrijft het alcoholgebruik van automobilisten in weekendnachten. De resultaten van dit rapport richten zich op de jaren 1999 tot en met Jaarlijks worden voor het onderzoek in samenwerking met de politie 60 tot 70 alcoholcontroles uitgevoerd, verspreid over 25 politieregio s. Om een representatief beeld van Nederland te krijgen, worden per politieregio in principe minimaal 2 controles per jaar gehouden. In totaal moet de steekproef minimaal staandehoudingen zijn. De metingen betreffen een aselecte steekproef van automobilisten die in de nacht van vrijdag op zaterdag (vrijdagnacht) en van zaterdag op zondag (zaterdagnacht) tussen 22:00 en 04:00 uur aan het verkeer deelnemen. Van een persoon wordt een overtreding wettelijk vastgesteld, als hij bij de blaastest op het bureau de geldende alcohollimiet van 0,50 overschrijdt. Kosten verkeersongevallen De kosten van verkeersongevallen met alcohol in het spel zijn ongeveer 2 miljard euro in Nationale ontwikkelingen In 2005 is het percentage overtreders gedaald naar 2,8%, wat ten opzichte van 2004 een significante daling van 17% is. Dit is het laagste niveau sinds de invoering van het alcohollimiet in In de gehele periode is een daling van het percentage overtreders te zien. Vanaf 2000 neemt het percentage bestuurders in de drie categorieën tussen 0,2-1,3 af. Het aandeel overtreders met een promillage 1,3 schommelt al jaren rond 0,6%. Echter, sinds 2002 is verhoudingsgewijs het aandeel van deze groep in de totale groep overtreders groter geworden. Deze groep zware drinkers is vanwege het veel hogere ongevalsrisico verantwoordelijk voor een onevenredig groot deel van de alcoholgerelateerde ongevallen. Ontwikkeling naar hoofdregio en provincie De regio s Zuid- en West-Nederland hebben beide in 2005 het hoogste percentage overtreders, namelijk 3,3%. De regio met het laagste percentage is Noord-Nederland (1,5%). De provincie met het hoogste percentage overtreders in 2005 is Noord- Brabant (3,9%). Als tweede provincie volgt Zuid-Holland met 3,7%. In de provincie Drenthe is het percentage overtreders het laagst, namelijk 1,1%. 9 Rijden onder invloed

10 Ontwikkeling naar politieregio Politieregio Midden- en West-Brabant heeft in 2005 het hoogste aandeel overtreders (5,8%), terwijl Drenthe het laagste percentage (1,1%) heeft. Ontwikkeling naar geslacht en leeftijd In 2005 is het percentage mannelijke overtreders 3,3%, terwijl dat onder vrouwelijke bestuurders 1,7% is. Ondanks dat mannen vaker (71% in dit onderzoek) een auto besturen, bestaat de groep overtreders verhoudingsgewijs voor de meerderheid uit mannen (circa 83%). Het percentage mannelijke overtreders daalt vanaf In 2005 is het aandeel vrouwelijke overtreders echter licht gestegen. Bij mannen vertonen alle leeftijdscategorieën vanaf 2002 een daling. Voor het eerst sinds 2000 heeft de categorie jaar bij de mannen het hoogste percentage overtreders. De categorie vertoont in het laatste jaar de sterkste daling van alle categorieën (circa 25%). Het hoogste percentage overtreders is bij vrouwen net als in eerdere jaren te vinden in de leeftijdscategorie jaar. Deze groep vertoont in 2005 een stijging van bijna 10%. Ontwikkeling naar dag en tijdstip De alcoholcontroles vinden zowel vrijdag- als zaterdagnacht plaats. Vanaf 2002 is op beide dagen een daling van het percentage overtreders te zien. Op vrijdag is het aandeel overtreders altijd het hoogst. Net als alle voorgaande jaren, is in 2005 het percentage overtreders tussen 02:00-04:00u s nachts het hoogst. Elke tijdsperiode vertoont vanaf 2002 een daling. In 2005 is de daling van het percentage overtreders in de tijdsperiode tussen 22:00-00:00u verhoudingsgewijs het sterkst. Het aandeel overtreders is op vrijdag tussen 02:00-04:00u het grootst, net als in alle voorgaande jaren. Op zaterdagavond tussen 22:00-00:00u is het percentage overtreders het laagst. Ontwikkeling naar herkomst Over de jaren heen is de verhouding tussen de diverse herkomstmogelijkheden ongeveer gelijk. Het aandeel overtreders dat uit horeca komt is al jaren het grootst (in %). Gezien het tijdstip van de meting is dit niet opvallend. De overtreders bij vrienden (25%) en thuisdrinkers (10%) volgen. Deze top-3 van waar het grootste percentage van de overtreders de alcohol genuttigd hebben, is voor elke leeftijdscategorie hetzelfde. Aanbevelingen Dit rapport beveelt op basis van de conclusies aan om de handhaving tenminste op het huidige niveau te houden, de Bob-campagne voort te zetten na 2007 en de aandacht van de campagne te (blijven) richten op de groepen zware drinkers en de drinkers in privé-sfeer. 10 Rijden onder invloed

11 1. Inleiding Het project Rijkswaterstaat Adviesdienst Verkeer en Vervoer (AVV) voert jaarlijks een onderzoek uit naar het rijden onder invloed van alcohol. Dit rapport gaat in op het onderzoek en beschrijft het alcoholgebruik van automobilisten in weekendnachten. De resultaten richten zich op de jaren 1999 tot en met Als opdrachtgevers fungeren het Directoraat-generaal Personenvervoer en het Bureau Verkeershandhaving Openbaar Ministerie (BVOM). DGP gebruikt de resultaten, met name de aanbevelingen op beleidsniveau, voor voorlichting, monitoring, evaluatie en advies aan de minister. Het BVOM volgt en evalueert de effecten van de inzet van de verkeershandhavingsteams met dit onderzoek. 1.2 Het onderzoek Jaarlijks worden voor het onderzoek in samenwerking met de politie 60 tot 70 alcoholcontroles uitgevoerd, verspreid over de 25 politieregio s. De metingen betreffen een aselecte steekproef van automobilisten die in de nacht van vrijdag op zaterdag en van zaterdag op zondag tussen 22:00 en 04:00 uur aan het verkeer deelnemen. Van alle bestuurders die staande worden gehouden, wordt een blaastest afgenomen. Het ademalcoholgehalte dat gemeten wordt tijdens de blaastest, wordt door de alcoholtester omgerekend naar het bloedalcoholgehalte (BAG), gemeten in een promillage (, grammen alcohol per liter bloed). In het kader van het onderzoek wordt gekeken naar het statistische aandeel overtreders, het percentage van het totaal aantal gecontroleerde bestuurders dat op straat de geldende alcohollimiet van 0,50 overschrijdt. De resultaten van dit onderzoek zijn niet vergelijkbaar met die van normale alcoholcontroles van de politie. Bij deze politiecontroles wordt een bestuurder vanaf 0,70 (uitslag op straat) als potentiële overtreder aangemerkt. Dankzij de hulp van alle politieregio s is het ook dit jaar weer gelukt om voldoende alcoholcontroles uit te voeren en daardoor landelijke dekking te krijgen. De AVV bedankt de betrokken politiekorpsen en alle overige betrokkenen voor hun bijdrage aan dit project. 11 Rijden onder invloed

12 1.3 Leeswijzer Hoofdstuk 2 geeft een korte theoretische uitleg over de combinatie alcohol en verkeer. Tevens komt het effect van rijden onder invloed op de mens en vervolgens op de verkeersveiligheid aan bod. Hoofdstuk 3 bespreekt de ontwikkelingen van het alcoholgebruik. Ook komt de langetermijn-ontwikkeling aan de orde. Hoofdstuk 4 gaat in op de ontwikkelingen in relatie tot het beleid. Hoofdstuk 5 beschrijft de conclusies. Daarnaast worden aanbevelingen gedaan ten aanzien van het onderzoek. Hoofdstuk 6 geeft een overzicht van de gebruikte literatuur. Hoofdstuk 7 bevat een afkortingenlijst. In de bijlagen zijn uitgebreide tabellen met gegevens van overtreders opgenomen. 12 Rijden onder invloed

13 2. Alcohol en verkeer Inleiding Het merendeel van de bevolking weet dat alcohol van invloed is op de rijvaardigheid. Toch gaan jaarlijks veel mensen die teveel alcohol op hebben, rijden. Dit hoofdstuk beschrijft het effect van de alcohol op de mens en vervolgens het effect van het drankgebruik op de verkeersveiligheid. 2.2 Effect van alcohol Geconsumeerde alcohol wordt via de maag en de dunne darm opgenomen in het bloed en vervolgens door het hele lichaam verspreid. Alcohol die op deze wijze de hersenen bereikt, beïnvloedt het waarnemingsvermogen en het gedrag. Als gevolg daarvan stijgt de kans op een ongeval, als de desbetreffende persoon een voertuig bestuurt. Gemiddeld neemt al vanaf 1 à 2 glazen de ongevalskans licht toe. Bij een promillage van 0,5 1 is de kans op een ongeval ongeveer anderhalf keer zo groot als zonder alcoholgebruik. Bij grotere hoeveelheden alcohol is die toename steeds groter. De relatieve ongevalskans staat in de onderstaande figuur afgezet tegen de BAGwaarde Figuur 2.1 De relatieve ongevalskans afgezet tegen de BAG-waarde (in ) [Borkenstein et al, 1974] Relatieve ongevalskans ,8 = ongevalskans is 2x zo groot 1,8 = ongevalskans is 17x zo groot 2 0 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 1,6 1,8 BAG-waarde (in ) Voetnoot Dit promillage wordt bereikt na het drinken van circa 3 standaardglazen alcoholhoudende drank. Een standaardglas bevat ongeveer 10 gram alcohol. Na 3 glazen heeft men 30 gram alcohol in het bloed overeenkomend met ongeveer 0,5 promille. 13 Rijden onder invloed

14 Behalve op de ongevalskans (figuur 2.1), kan alcoholgebruik ook effect hebben op de ernst van het letsel. Autobestuurders met meer dan 1,5 alcohol in hun bloed hebben bij een verkeersongeval tot ongeveer 200 maal zo veel kans om het leven te komen als nuchtere bestuurders. 2.3 Alcohol en verkeersveiligheid De AVV heeft een database waarin alle door de politie geregistreerde verkeersongevallen staan. Bij elk geregistreerd ongeval is aangegeven of de politie heeft geconstateerd dat er alcohol in het spel was en zo ja, of de hoeveelheid alcohol strafbaar was. Niet alle alcoholgerelateerde ongevallen worden geregistreerd. In Nederland is het bij een dodelijk ongeval alleen toegestaan om de bestuurder die het ongeval overleefd heeft, op alcohol (met bloedonderzoek) te controleren. Bij een enkelvoudige dodelijk ongeval mag bijvoorbeeld niet gecontroleerd worden of er alcohol in het spel was. Dit geldt ook voor een ongeval met twee voertuigen, waarbij beide bestuurders om het leven komen. Nederland kent (nog) geen post-mortem-onderzoek, waardoor het niet mogelijk is om een exacter aantal alcoholgerelateerde doden vast te stellen. Het daadwerkelijke aantal ongevallen waarbij één van de betrokken bestuurders te veel alcohol ( 0,5 ) gedronken heeft, is daardoor waarschijnlijk twee tot drie maal zo hoog als het aantal door de politie geregistreerde alcoholongevallen. Daarom wordt het aantal alcoholgerelateerde ongevallen op een andere wijze bepaald. Het aantal wordt afgeleid van gemeten percentage rijden onder invloed en het verhoogde risico van rijden onder invloed. Deze schattingsmethode wordt zowel voor het aantal doden als ziekenhuisgewonden bij alcoholongevallen gebruikt. 14 Rijden onder invloed

15 In tabel 2.1 staat het geschatte aantal alcoholdoden 2 genoteerd, inclusief het percentage ten opzichte van het totaal aantal verkeersdoden Tabel 2.1 Aantal verkeersdoden als gevolg van alcohol en totaal aantal verkeersdoden in de periode Jaar Verkeersdoden als Verkeersdoden Percentage gevolg van alcohol totaal ,2% ,2% ,6% ,7% ,2% ,6% ,9% ,6% ,3% ,0% In de periode is het aantal alcoholdoden gedaald, net als het percentage van alcoholgerelateerde verkeersdoden ten opzichte van het totaal aantal verkeersdoden. Het geschatte aantal ziekenhuisgewonden als gevolg van een alcoholongeval staat in tabel Tabel 2.2 Aantal verkeersziekenhuisgewonden als gevolg van alcohol en totaal aantal verkeersziekenhuisgewonden in de periode Jaar Ziekenhuisgewonden Ziekenhuisgewonden Percentage als gevolg van alcohol totaal ,6% ,3% ,3% ,0% ,3% ,7% ,3% ,5% ,2% ,0% Ook het aantal ziekenhuisgewonden als gevolg van alcohol in het verkeer is gedaald tussen 1996 en 2005, net als het percentage van het totaal aantal ziekenhuisgewonden door verkeersongevallen Voetnoten 2 Dit percentage is exclusief de slachtoffers van ongevallen die veroorzaakt zijn door gecombineerd alcohol- en drugsgebruik. 3 Het aantal verkeersziekenhuisgewonden voor 2005 is gebaseerd op een schatting. 15 Rijden onder invloed

16 2.4 Kosten van verkeersongevallen De AVV heeft een schatting gemaakt van de kosten als gevolg van verkeersongevallen, gebaseerd op cijfers van De totale kosten van verkeersongevallen bedragen 13 miljard euro. Uit de tabel 2.1 en 2.2 kan worden afgelezen dat in 2003 bij 15,5% van alle ernstige ongevallen (zowel doden als ziekenhuisgewonden) alcohol in het spel was 4. Op basis hiervan kan worden gezegd dat de maatschappelijke kosten van de alcoholongevallen ongeveer 2 miljard euro in 2003 bedragen Voetnoot 4 Dit houdt niet in dat alcohol ook oorzaak van het ongeval vormde. Het is ook mogelijk dat het ongeval door een andere reden is gebeurd. 16 Rijden onder invloed

17 3. Het onderzoek Het onderzoek verantwoord De metingen binnen het onderzoek van de AVV betreffen een aselecte steekproef van automobilisten die in de nacht van vrijdag op zaterdag en van zaterdag op zondag tussen 22:00 en 04:00 uur aan het verkeer deelnemen. Automobilisten die langsrijden, worden staande gehouden en moeten een blaastest afleggen. Per politieregio worden in principe minimaal 2 AVV-alcoholcontroles per jaar gehouden. Een groep van 10 tot 20 agenten neemt deel aan de controle, die bestaat uit 4 tot 6 verschillende locaties in of rondom een bepaalde plaats. De controletijd per locatie varieert van 45 tot 90 minuten Figuur 3.1 Dräger alcoholtester 7410 Plus Com {Dräger Safety BV] In dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van Dräger alcotesters 7410 Plus en 7410 Plus Com (zie figuur 3.1). De in dit onderzoek gebruikte alcotesters geven een numerieke waarde als uitslag. Het blaasresultaat wordt direct weergegeven in het alcoholpromillage. De blaastest op straat is een voorselectie. Een automobilist die 0,70 of meer blaast, wordt meegenomen naar het politiebureau. Na minimaal 20 minuten wachten wordt op het bureau opnieuw geblazen 5. Als de betreffende persoon nog steeds een uitslag van 0,50 of meer (na aftrek van een onzekerheidsmarge) blaast, geeft de politie de bestuurder een proces-verbaal en/of neemt verdergaande maatregelen. Hierbij moet worden opgemerkt dat in dit onderzoek alle personen, die bij de voorselectie op straat 0,50 of hoger blazen, als overtreder worden gedefinieerd. Het resultaten van dit onderzoek zijn daarom niet vergelijkbaar met die van alcoholcontroles van de politie. Bij de politiecontroles wordt een bestuurder pas vanaf 0,70 (uitslag op straat) als potentiële overtreder aangemerkt. Door de in dit rapport gebruikte methode komt het percentage overtreders hoger uit dan het percentage dat tijdens een politiecontrole wordt gevonden Voetnoot 5 Als iemand kort voor de blaastest alcohol gedronken heeft, heeft hij nog veel alcoholdamp in de mond. De blaastest kan in dit geval een hoger promillage geven dan de persoon werkelijk in zijn bloed heeft. De wachttijd van minimaal 20 minuten zorgt ervoor dat het alcoholgehalte in de mond en bloed overeenkomen. In deze 20 minuten wordt echter ook alcohol afgebroken. Om deze reden wordt een persoon vanaf 0,70 aangehouden, terwijl men vanaf 0,50 strafbaar is. Dit voorkomt dat deze persoon aangehouden wordt, terwijl hij niet teveel alcohol gedronken heeft. 17 Rijden onder invloed

18 Voor een beeld van de groep staandegehouden bestuurders worden de volgende gegevens van elke persoon genoteerd (zie bijlage A) 6 : Geslacht; Leeftijd; Gemeten uitslag op straat (in ). Als een bestuurder een uitslag van 0,20 of hoger blaast, worden enkele aanvullende gegevens opgeschreven: Is het rijbewijs korter dan vijf jaar in bezit? (beginnersrijbewijs); Tijdstip van de blaastest; Geboortedatum; Plaats waar de alcohol gedronken is. Jaarlijks wordt gestreefd naar minimaal staandehoudingen. De onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal metingen en aantal staandehoudingen Tabel 3.1 Overzicht van het aantal metingen en staandehoudingen in de periode Jaar Aantal metingen Aantal staandehoudingen In Nederland zijn 25 politieregio s (zie figuur 3.2) Figuur 3.2 Overzicht van de politieregio s in Nederland Om een representatief beeld van Nederland te krijgen, worden in elke politieregio minimaal twee AVValcoholcontroles gepland. Eén meting vindt in de vrijdagnacht plaats, terwijl de tweede meting in de desbetreffende regio van zaterdag op zondag is ingepland. In totaal wordt uitgegaan van 71 gebieden, waar de controles gepland worden. In bijlage B staat een overzicht van deze gebieden Voetnoot Regelmatig werken vrijwilligers van de verkeersveiligheidsorganisatie 3VO mee aan het onderzoek door tijdens de alcoholcontroles op straat de registratieformulieren (zie bijlage A) in te vullen. AVV is 3VO dankbaar voor deze hulp. 18 Rijden onder invloed

19 De AVV-alcoholcontroles vinden in principe plaats van april tot en met december. Een enkele keer kan het voorkomen dat een al geplande controle in het onderzoeksjaar komt te vervallen en wordt verschoven naar januari van het volgende jaar. Het zwaartepunt van alle controles ligt in de herfstmaanden. In de vakantiemaanden juli en augustus wordt geen alcoholcontrole door AVV gepland 7. Na afronding van het onderzoeksjaar worden controles, die in dat jaar niet zijn uitgevoerd, aangevuld op basis van voorgaande jaren. Bijvoorbeeld de controle in Haarlem heeft in 2005 niet kunnen plaatsvinden. De controle is daarom met de controle uit 2004 aangevuld. Wanneer de data niet aangevuld zou worden, kan het percentage overtreders per politieregio ten onrechte jaarlijks fluctueren. Dit geldt ook zelfs voor het landelijk beeld. Door de aanvulling is er een gelijke verdeling van de alcoholcontroles over Nederland en de politieregio s door de jaren heen. Na aanvulling van de data vindt er een weging plaats naar: Inwonersaantal; de gebruikte locaties in dit onderzoek zijn zodanig gekozen dat ze representatief zijn voor een politieregio. Voor een representatief landelijk beeld worden de uitkomsten gewogen naar het inwonersaantal per politieregio. Bij de weging is gebruik gemaakt van de inwonersaantallen uit 2004; Vrijdag/zaterdag; de gehouden alcoholcontroles zijn niet evenredig verdeeld over de vrijdag- en zaterdagnacht. Er vindt een weging over beide nachten plaats, die zorgt dat de cijfers representatief zijn voor een gemiddelde weekendnacht. Zo is het mogelijk om uitspraken tot doen over het alcoholgebruik in weekendnachten Voetnoot 7 In de vakantieperiode is een ander drinkgedrag te zien. Dit zou mogelijk een vertekend beeld van de ontwikkeling van het alcoholgebruik in weekendnachten opleveren. 19 Rijden onder invloed

20 3.2 Ontwikkelingen vanaf 1973 In 2005 is het percentage overtreders gedaald naar 2,8%. Dit is een significante daling van 17% ten opzichte van Het rijden onder invloed in Nederland wordt al sinds 1973 gemeten. De onderstaande figuur geeft een overzicht van het percentage overtreders sinds Alleen de jaren waarin gemeten is, zijn weergegeven Figuur 3.3 Ontwikkeling overtreders (in %) in de periode Overtreders (in %) Jaar Wettelijke maatregelen en verbeterde controleprocedures spelen een rol bij de verlaging van het alcoholgebruik in het verkeer. In bijlage C staat een compleet overzicht van alle maatregelen. 20 Rijden onder invloed

21 3.3 Landelijke ontwikkeling in In tabel 3.2 staan de percentages van het aantal gecontroleerde bestuurders weergegeven, uitgesplitst naar vijf promillageklassen. De laatste rij in de tabel toont het percentage overtreders ( 0,5 ) per jaar. Deze reeks staat in figuur 3.4 afgebeeld Tabel 3.2 Ontwikkeling bestuurders (in %) naar promillageklasse in de periode <0,2 90,3 90,2 90,8 91,1 91,7 92,2 92,8 0,2-0,49 5,5 5,4 5,1 4,8 4,6 4,4 4,4 0,5-0,79 2,2 2,5 2,3 2,3 2,1 1,8 1,4 0,8-1,29 1,3 1,3 1,2 1,3 1,2 1,0 0,8 1,3 0,7 0,6 0,6 0,5 0,5 0,6 0, ,5 4,2 4,3 4,1 4,1 3,7 3,4 2, Figuur 3.4 Ontwikkeling overtreders (in %) in de periode Overtreders (in %) 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 4,2 4,3 4,1 4,1 3,7 3,4 2,8 1,0 0,5 0, Jaar In de periode is een trendmatige daling van het percentage overtreders te zien. Tevens is uit de tabel af te lezen dat het percentage bestuurders met een promillage lager dan 0,20, is gestegen vanaf Er rijden dus steeds meer mensen rond, die weinig tot geen alcohol gedronken hebben. Het gedrag van deze groep sluit aan bij de doelstelling van de Bob-campagne (zie 4.1). 21 Rijden onder invloed

22 In figuur 3.5 staan de vier promillageklassen vanaf 0,2 afgebeeld Figuur 3.5 Ontwikkeling bestuurders (in %) naar vier promillageklassen (alleen 0,20 ) in de periode ,2-0,5 0,5-0,8 0,8-1,3 >1,3 Overtreders (in %) Jaar In de laatste jaren neemt het percentage bestuurders in de drie categorieën tussen 0,2-1,3 af. Het aandeel overtreders met een promillage 1,3 is de enige groep die de laatste zeven jaar in omvang stabiel blijft. Het percentage schommelt al jaren rond 0,6%. Echter, verhoudingsgewijs neemt het percentage toe. In 2002 was de groep zware drinkers 12% van de totale groep overtreders, in 2005 is dit percentage gestegen naar 20%. Aangezien deze groep vanwege het veel hogere ongevalsrisico verantwoordelijk is voor een onevenredig groot deel van de alcoholgerelateerde ongevallen, is het van belang de omvang van deze groep te verkleinen. 22 Rijden onder invloed

23 3.4 Ontwikkeling naar hoofdregio en provincie In de onderstaande tabel staat het percentage overtreders per hoofdregio en per provincie Tabel 3.3 Overtreders (in %) naar hoofdregio en provincie in Groningen 1,5 Friesland 1,8 Drenthe 1,1 Totaal Noord-Nederland 1, Overijssel 1,7 Flevoland 3,4 Gelderland 1,9 Totaal Oost-Nederland 2, Utrecht 2,6 Noord-Holland 3,1 Zuid-Holland 3,7 Zeeland 1,7 Totaal West-Nederland 3, Noord-Brabant 3,9 Limburg 2,0 Totaal Zuid-Nederland 3,3 De regio s Zuid- en West-Nederland hebben beide in 2005 het hoogste percentage overtreders, namelijk 3,3%. De regio met het laagste percentage is Noord-Nederland (1,5%). De provincie met het hoogste percentage overtreders is in 2005 Noord- Brabant (3,9%). Als tweede provincie volgt Zuid-Holland met 3,7%. In de provincie Drenthe is het percentage overtreders het laagst, namelijk 1,1%. In bijlage D staat een uitgebreide tabel naar vijf promillageklassen per hoofdregio en provincie weergegeven. Hieruit blijkt dat ten opzichte van 1999 het percentage in alle hoofdregio s en provincies gedaald is. Opmerkelijk is dat de provincies Noord- en Zuid-Holland, Flevoland en Noord-Brabant van 2001 tot en met 2005 de provincies zijn met het hoogste percentage overtreders. Groningen en Drenthe hebben sinds 1999 de laagste percentages (met uitzondering van 2004). 23 Rijden onder invloed

24 3.5 Ontwikkeling naar politieregio Deze paragraaf kijkt naar de verdeling over de 25 politieregio s. In tabel 3.4 staat de verdeling van het percentage overtreders naar politieregio in Tabel 3.4 Overtreders (in %) naar politieregio in Groningen 1,5 Friesland 1,8 Drenthe 1,1 IJsselland 1,2 Twente 2,1 Noord- en Oost-Gelderland 1,4 Gelderland-Midden 2,7 Gelderland-Zuid 1,8 Utrecht 2,6 Noord-Holland-Noord 3,8 Zaanstreek-Waterland 1,5 Kennemerland 3,9 Amsterdam-Amstelland 2,8 Gooi en Vechtstreek 3,2 Haaglanden 3,7 Hollands-Midden 2,7 Rotterdam-Rijnmond 4,8 Zuid-Holland-Zuid 2,6 Zeeland 1,7 Midden- en West-Brabant 5,8 Brabant-Noord 1,7 Brabant-Zuid-Oost 3,2 Limburg-Noord 1,4 Limburg-Zuid 2,6 Flevoland 3,4 In 2005 heeft politieregio Midden- en West-Brabant het hoogste percentage overtreders (5,8%), terwijl Drenthe het laagste aandeel overtreders heeft (1,1%). In bijlage E staat een tabel naar vijf promillageklassen per politieregio. Hieruit blijkt dat Drenthe sinds 1999 de regio met het laagste percentage is (uitgezonderd 2004). Over de periode heen is het aandeel overtreders in bijna alle regio s gedaald. Alleen in Zuid- Holland-Zuid is er een stijgende trend zichtbaar (+1% per jaar) Voetnoot De onderstreepte waarden in de tabel geven aan dat er in deze regio alcoholcontroles niet zijn uitgevoerd, waarbij minimaal 50% van de waarden aangevuld moest worden. Over deze regio s is het niet mogelijk een betrouwbare uitspraak te doen. 24 Rijden onder invloed

25 3.6 Ontwikkeling naar geslacht en leeftijd Tijdens de alcoholcontroles op straat is het geslacht en de leeftijd van iedere gecontroleerde bestuurder vastgelegd. In 2005 is het percentage mannelijke overtreders 3,3%, terwijl dat onder vrouwelijke bestuurders 1,7% is. In figuur 3.6 staat het percentage overtreders voor de periode uitgesplitst naar geslacht Figuur 3.6 Ontwikkeling overtreders (in %) naar geslacht in de periode Overtreders (in %) 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 4,8 2,6 5,2 2,2 4,9 2,1 4,8 2,3 4,4 2,0 Man Vrouw 4,1 3,3 1,6 1,7 1,0 0, Jaar De groep overtreders bestaat voor een grote meerderheid uit mannen (circa 83%). Ondanks de grotere deelname aan het verkeer door mannen (71% in dit onderzoek) is het percentage mannelijke overtreders verhoudingsgewijs toch hoger dan het aandeel vrouwelijke overtreders. Het percentage mannelijke overtreders daalt vanaf In 2005 is het aandeel vrouwelijke overtreders, na drie jaar gedaald te zijn, weer licht gestegen. Binnen de groepen mannen en vrouwen is gekeken naar de vier leeftijdscategorieën (zie tabel 3.5): 18 tot en met 24 jaar; 25 tot en met 34 jaar; 35 tot en met 49 jaar; 50 jaar en ouder. 25 Rijden onder invloed

26 Tabel 3.5 Ontwikkeling overtreders (in %) naar geslacht en leeftijd in de periode In tabel 3.5 staat het percentage overtreders naar geslacht en naar leeftijd Mannen jaar 3,9 4,1 3,6 3,8 3,1 2,7 2, jaar 5,0 5,8 5,2 5,0 5,0 4,9 4, jaar 5,6 5,6 5,9 5,8 5,2 5,0 3,7 50 jaar en ouder 4,3 4,8 4,4 4,3 4,1 3,4 2,9 Totaal 4,8 5,2 4,9 4,8 4,4 4,1 3, Vrouwen jaar 1,0 0,7 0,9 0,6 0,8 1,0 1, jaar 2,7 1,3 2,1 2,3 2,1 1,6 1, jaar 3,0 3,9 3,0 3,4 3,0 2,1 2,2 50 jaar en ouder 3,8 2,7 1,7 2,4 1,5 1,5 1,5 Totaal 2,6 2,2 2,1 2,3 2,0 1,6 1, Figuur 3.7 Ontwikkeling mannelijke overtreders (in %) naar leeftijd in de periode De volgende twee figuren zetten het percentage overtreders af tegen geslacht en leeftijd. Figuur 3.7 toont de mannelijke overtreders, figuur 3.8 betreft de vrouwelijke overtreders. 7,0 6, jaar jaar jaar 50 jaar en ouder Overtreders (in %) 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0, Jaar Figuur 3.8 Ontwikkeling vrouwelijke overtreders (in %) naar leeftijd in de periode ,0 6, jaar jaar jaar 50 jaar en ouder Overtreders (in %) 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0, Jaar 26 Rijden onder invloed

27 Bij mannen vertonen alle categorieën vanaf 2002 een daling. Voor het eerst sinds 2000 heeft de leeftijdscategorie jaar bij de mannen het hoogste percentage overtreders. Het aandeel in deze groep daalt wel, maar is niet zo sterk als in de groep jaar; deze categorie vertoont in 2005 de sterkste daling van alle categorieën (25%). In 2005 valt op dat bij de vrouwen ten opzichte van 2004 het percentage overtreders in elke leeftijdscategorie gelijk blijft of stijgt. Het aandeel in de leeftijdsgroep van 18 tot 24 jaar is nauwelijks gewijzigd in de afgelopen zeven jaar. Echter, in absolute aantallen van dit onderzoek is dit een kleine groep (minder dan 20 personen per jaar). Het hoogste percentage overtreders is bij vrouwen net als in eerdere jaren te vinden in de leeftijdscategorie jaar. Deze groep vertoont in 2005 een stijging van circa 10%. In bijlage F staat een tabel met daarin het geslacht en leeftijd, uitgezet naar de vijf promillageklassen. 3.7 Ontwikkeling naar dag en tijdstip Figuur 3.9 Ontwikkeling overtreders (in %) naar dag,in de periode De alcoholcontroles vinden zowel vrijdag- als zaterdagnacht plaats. De onderstaande figuur geeft het percentage overtreders, uitgesplitst naar dag 9. Overtreders (in %) 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 4,8 3,6 5,1 3,6 4,3 4,3 3,9 3,9 Vrijdag 4,2 3,3 3,7 3,1 Zaterdag 3,5 2,3 1,0 0, Jaar Uit de figuur blijkt dat vanaf 2002 op beide dagen een daling van het percentage overtreders plaatsvindt. Op vrijdag is het aandeel overtreders altijd het hoogst Voetnoot 9 De weging naar vrijdag en zaterdag, zoals besproken in 3.1, is niet toegepast op deze tabel. Aangezien het juist gaat om het verschil tussen vrijdag en zaterdag, is het weekendgemiddelde in deze analyse niet bruikbaar. 27 Rijden onder invloed

28 Ook is er een onderscheid gemaakt naar het tijdstip van de controle. Er zijn drie tijdsperioden: 22:00-00:00u; 00:00-02:00u; 02:00-04:00u Tabel 3.6 Ontwikkeling overtreders (in %) naar tijd in de periode :00-00:00u 2,3 2,5 2,2 2,5 2,1 2,1 1,6 00:00-02:00u 4,4 4,7 4,5 4,3 4,2 3,9 3,4 02:00-04:00u 8,7 8,4 8,0 7,6 7,2 5,9 5,4 Net als alle voorgaande jaren, is het percentage overtreders tussen 02:00-04:00u s nachts het hoogst. Elke tijdsperiode vertoont vanaf 2002 een daling. In 2005 is verhoudingsgewijs de daling van het percentage overtreders in de tijdsperiode tussen 22:00-00:00u het sterkst. Vervolgens wordt gekeken naar de combinatie van dag en tijd Tabel 3.7 Ontwikkeling overtreders (in %) naar dag en tijd in de periode Vrijdag 22:00-00:00u 2,3 2,9 2,3 2,5 2,3 2,1 2,0 00:00-02:00u 5,6 5,5 4,3 4,8 4,9 4,6 4,4 02:00-04:00u 10,2 10,6 9,5 8,8 8,3 7,0 6,1 Totaal 4,8 5,1 4,3 4,3 4,2 3,7 3, Zaterdag 22:00-00:00u 2,6 2,2 2,1 2,6 2,0 2,2 1,3 00:00-02:00u 3,0 3,9 4,7 3,8 3,5 3,1 2,3 02:00-04:00u 7,1 6,2 6,5 6,3 5,9 4,8 5,0 Totaal 3,6 3,6 3,9 3,9 3,3 3,1 2,3 Het aandeel overtreders is op vrijdag tussen 02:00-04:00u het grootst, net als in alle voorgaande jaren. Op zaterdagavond tussen 22:00-00:00u is het percentage overtreders het laagst. 28 Rijden onder invloed

29 3.8 Ontwikkeling naar herkomst De onderstaande tabel geeft de plaatsen weer, waar overtreders alcohol gedronken hebben Tabel 3.8 Gelegenheid (in %) waar overtreders alcohol gedronken hebben in de periode De percentages die de tabel toont, geven de verdeling over de verschillende mogelijkheden weer, en niet het percentage overtreders zoals in de voorgaande paragrafen het geval is In café, bar, restaurant of disco Bij vrienden, kennissen of familie Thuis Op het werk In sportkantine of clubhuis Elders Over de jaren heen is de verhouding tussen de diverse herkomstmogelijkheden ongeveer gelijk. Het aandeel overtreders dat uit horeca komt is al jaren het grootst (in %). De overtreders afkomstig van vrienden (25%) en van huis (10%) volgen Tabel 3.9 Gelegenheid (in %) waar overtreders alcohol gedronken hebben naar drie tijdsperioden, voor de gehele periode Het tijdstip waarop de alcoholcontroles plaatsvinden, speelt duidelijk mee in de herkomst van overtreders. Het is goed mogelijk dat het percentage overtreders afkomstig uit sportkantines en uit het werk op andere tijdstippen (met name eerder op de avond en op andere dagen) hoger ligt. In tabel 3.9 staat over alle jaren heen de herkomst van overtreders weergegeven naar drie tijdsperioden. 22:00-00:00u 00:00-02:00u 02:00-04:00u In café, bar, restaurant of disco 43% 51% 65% Bij vrienden, kennissen of familie 24% 25% 19% Thuis 14% 8% 6% Op het werk 6% 6% 5% Elders 3% 4% 2% In sportkantine of clubhuis 9% 6% 3% De tabel toont dat het percentage overtreders vanuit sportkantines of clubhuizen tussen 22:00-00:00u het hoogst (9%) is van de drie tijdsperioden, wat aansluit bij de openingstijden van het merendeel van deze gelegenheden. Vergelijkbare verschillen in percentages gelden voor de herkomst thuis. In de Bob-campagne zal in 2006 meer aandacht worden besteed aan het drankgebruik in de sportkantines en clubhuizen. 29 Rijden onder invloed

30 3.9 Ontwikkeling naar gemeentegrootte Als laatste wordt de ontwikkeling naar gemeentegrootte 10 behandeld. Er worden drie categorieën onderscheiden: Minder dan inwoners; Tussen en inwoners; Meer dan inwoners Tabel 3.10 Ontwikkeling overtreders (in %) naar gemeentegrootte in de periode In de volgende tabel staan de overtreders naar gemeentegrootte weergegeven Minder dan inwoners 3,3 3,4 3,2 3,3 2,7 2,5 2, inwoners 4,0 3,8 4,0 3,9 3,5 2,9 2,8 Meer dan inwoners 5,0 5,5 4,9 4,9 4,7 4,4 3,5 Het percentage overtreders is het hoogst in de grootste gemeenten, net als in alle voorgaande jaren. Sinds 2002 daalt het aandeel overtreders voor elke gemeentegrootte Voetnoot 10 De cijfers in deze paragraaf zeggen niets over de woonplaats van de overtreders, maar laten zien waar het meeste alcohol gedronken wordt. 30 Rijden onder invloed

31 4. Ontwikkeling in relatie tot beleid Het MPCV en de Bob-campagne Het Meerjarenprogramma Campagnes Verkeersveiligheid (MPCV) van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat is in 2002 opgezet. Het biedt het richtinggevend kader voor de aanpak van verkeersveiligheidscampagnes in de periode 2003 tot en met Het MPCV is verankerd in de Nota Mobiliteit en Duurzaam Veilig proces. De ontwikkeling en implementatie ervan vinden plaats in nauw overleg met de koepels van de decentrale overheden, de handhavinginstanties en maatschappelijke organisaties. Het MPCV onderscheidt vier kernthema s: 1. Rijden onder invloed van alcohol (Bob); 2. Gebruik van beveiligingsmiddelen in de auto; 3. Agressief (ervaren) rijgedrag; 4. Gebruik van fietsverlichting en -reflectie Figuur 4.1 Centrale slogan van het Meerjarenprogramma Campagnes Verkeersveiligheid De campagnestrategie kenmerkt zich door een positieve, vriendelijke, niet-confronterende en niet-problematiserende benadering. Deze komt tot uitdrukking in de centrale slogan: De slogan wordt altijd gebruikt in combinatie met het helder maken van het gewenste gedrag. Een voorbeeld is: Gordels om, daar kun je mee thuiskomen. De nationale campagne richt de aandacht vooral op motorvoertuigen en brommers. De regionale organisaties besteden meer tijd aan de andere verkeersdeelnemers. De centrale doelstelling van de campagnes is een bijdrage te leveren aan de bevordering van veiliger verkeersgedrag en aan het optimaliseren van het verminderen van het aantal slachtoffers door: Structurele afstemming tussen campagnegebonden voorlichtingsen handhavingactiviteiten, qua planning, inhoud en wijze van presentatie; Meerjarige samenwerking tussen de betrokken actoren (rijk, decentrale overheden, politie, justitie en maatschappelijke organisaties); Systematische monitoring en evaluatie van de gedragseffecten en de factoren die daarop van invloed zijn, zoals kennis, houding, percepties en motieven. 31 Rijden onder invloed

32 De synergie die zo tot stand komt leidt naar verwachting tot een verhoging van de effectiviteit in termen van publieksbereik en gedragsvariabelen en tot grotere efficiency, onder andere door het werken met vaste communicatieformats en gemeenschappelijk gebruik van concepten en materialen. Meer uniformiteit in werkwijze en presentatie versterkt tevens de samenhang, eenduidigheid en herkenbaarheid van de verkeersveiligheidscommunicatie van alle bestuurlijke en maatschappelijke partners Figuur 4.2 Campagneposter Ten behoeve van het kernthema Rijden onder invloed van alcohol, wordt twee keer per jaar de Bobcampagne gevoerd: een keer in de zomer en een keer in de winter. De algemene campagnedoelstelling is als volgt geformuleerd: Bob moet bijdragen aan het bevestigen, bestendigen en/of verbeteren van het goede gedrag (alcoholvrij rijden) van de grote groep die dat nu al doet. Zowel radio, televisie als billboards langs de kant van de weg worden gebruikt om de mensen te benaderen. Elk jaar zijn de gebruikte reclames anders en zo mogelijk, aangepast aan de actuele situatie. Het Bob-concept komt oorspronkelijk uit België, waar het een groot succes is. Ook in Nederland is het idee goed aangeslagen. De campagne spreekt veel mensen aan. Na de eerste campagne wist 70% van het Nederlandse publiek wie Bob was en waarvoor het stond. In 2005 lag dit percentage rond 82%. Het bereik en de waardering van de diverse campagnes staan in de onderstaande tabel weergegeven Tabel 4.1 Bereik en waardering per kernthema van het MPCV in 2005 [Rijksvoorlichtingsdienst, 2006] Kernthema campagne Bereik Waardering (schaal 1-10) Rijden onder invloed van alcohol (zomer) 91% 7,7 Rijden onder invloed van alcohol (winter) 95% 7,6 Gebruik gordels 90% 7,1 Zichtbaarheid fietsers 98% 7,1 Agressie in het verkeer 91% 6,7 32 Rijden onder invloed

33 4.2 Beginnende bestuurders Figuur 4.3 Campagneposter Onderzoek heeft aangetoond dat beginnende bestuurders relatief gezien vaker bij een alcoholongeval betrokken zijn dan de meer ervaren bestuurders. De beginnende rijder is een bestuurder (zowel van auto als motor) die korter dan vijf jaar een rijbewijs in bezit heeft. Een verklaring voor de grote betrokkenheid bij ongevallen is volgens de SWOV in de eerste plaats vanwege het gebrek aan ervaring als bestuurder (ook in nuchtere toestand). Ten tweede reageren jongeren (de grootste groep beginnende bestuurders) door hun nog lage tolerantie heftiger op alcohol dan ouderen. Het is ook mogelijk dat drugs een belangrijke rol spelen, maar hierover is onvoldoende kennis. De kans op een ongeval neemt voor beginnende bestuurders al bij een promillage tussen 0,2 en 0,5 duidelijk toe. De toename is voor die groep zelfs al sterker dan voor meer ervaren bestuurders bij een promillage tussen 0,5 en 0,8, zo meldt de SWOV. De groep beginnende bestuurders is in bezit van een zogeheten beginnersrijbewijs, dat geldt vanaf 31 maart Het rijbewijs ziet er uit als een gewoon normaal rijbewijs. Beginnende bestuurders die in de eerste vijf jaar nadat ze geslaagd zijn, drie zware overtredingen begaan, worden geregistreerd en moeten een rijvaardigheidsonderzoek ondergaan. Een alcoholovertreding is bij deze overtredingen uitgezonderd, omdat daar een speciaal wettelijk traject voor bestaat. Minister Peijs van Verkeer en Waterstaat heeft daarom voor rijden onder invloed een wetsvoorstel geschreven om voor beginnende bestuurders het maximaal toegestane alcoholpromillage te verlagen. In april 2005 heeft de Eerste Kamer het voorstel goedgekeurd: vanaf 1 januari 2006 is deze groep bestuurders in overtreding, als ze met 0,20 of meer aan het verkeer deelnemen. Een verlaging van de wettelijke alcohollimiet voor beginnende bestuurders is al eerder ingevoerd in een aantal staten van Noord- Amerika, in Australië en Oostenrijk. De verlaging lijkt een positief effect te hebben op de verkeersveiligheid. In Oostenrijk bijvoorbeeld is het aantal ernstige ongevallen waar beginnende automobilisten bij betrokken zijn in een periode van 5 jaar, gedaald met bijna 17%. De SWOV heeft berekend dat de verlaging in Nederland 10 verkeersdoden en 150 zwaargewonden per jaar kunnen worden bespaard. De verwachting is dat het aantal alcoholongevallen met 5% kan afnemen. 33 Rijden onder invloed

34 Aan alle automobilisten met een uitkomst 0,2 is gevraagd hoe lang zij in het bezit waren van hun rijbewijs 11. Ongeveer 75% van de geregistreerde beginnende bestuurders is tussen de 18 en 24 jaar. In de onderstaande tabel staat een overzicht van het aantal beginnende en niet-beginnende bestuurders (inclusief de groep die de vraag niet beantwoord heeft), uitgesplitst naar promillageklassen Tabel 4.2 Ontwikkeling van het percentage bestuurders voor vier promillageklassen ( 0,20 ), gesplitst naar wel of niet beginnende bestuurder in de periode ,2-0,5 0,5-0,8 0,8-1,3 1, Beginnende bestuurder % 29% 13% 3% % 28% 13% 5% % 31% 8% 5% % 22% 13% 5% Geen beginnende bestuurder % 25% 15% 6% % 25% 14% 6% % 23% 13% 8% % 20% 12% 8% Uit de tabel blijkt dat van de overtreders die beginnende bestuurder zijn, het hoogste percentage (59% in 2005) in de promillageklasse 0,2-0,5 zit. Vanaf 1 januari 2006 is ook deze groep strafbaar. In het volgende rapport over de periode wordt deze groep ook tot de overtreders gerekend. Er is vanaf 2002 wel een lichte stijging te zien in de laagste promillageklasse. Het aandeel beginnend bestuurders met 0,8 of meer is echter stabiel. 4.3 Verkeershandhavingsteams In 1996 besloot het kabinet om een onderzoek naar het verkeerstoezicht door de politie in Nederland te laten uitvoeren. Het onderzoek moest leiden tot voorstellen die de doeltreffendheid en doelmatigheid van het verkeerstoezicht bevorderden. Naar aanleiding van dit onderzoek besloot het kabinet dat een gerichte intensivering van de verkeershandhaving nodig was. Dit kon bereikt worden door de oprichting van regionale verkeershandhavingsteams. Het Openbaar Ministerie (OM), de regiokorpsen en het centraal en decentraal bestuur hebben samen de zogeheten verkeershandhavingsplannen vastgesteld. Een voorwaarde hierbij was dat de regionale handhavingsplannen een bijdrage moesten leveren aan Voetnoot 11 Deze vraag is al in 2002 op het registratieformulier (zie bijlage A) toegevoegd, omdat er toen al sprake was van het aanstaande wetsvoorstel om het alcohollimiet voor beginnende bestuurders te verlagen naar 0,20. De vraag is ingevoegd om een beeld te krijgen van de situatie voor de invoering van de nieuwe wet. 34 Rijden onder invloed

35 een gedragsverandering in het verkeer. Dit moest vervolgens leiden tot een afname van het aantal verkeersdoden en -gewonden. Voor de uitvoering van de plannen, die betrekking hadden op een deel van de verkeerstaak van de reguliere politie, moest extra mankracht aangetrokken worden. Doordat de verkeerstaak van de reguliere politie niet veranderde, zou het verkeerstoezicht geïntensiveerd worden. Op 11 juni 1999 is het eerste convenant getekend tussen een politieregio en het BVOM om speciale handhavingteams in te zetten voor de handhaving van de vijf speerpunten: 1. Alcoholgebruik in het verkeer; 2. Gebruik van gordels; 3. Dragen van helmen; 4. Door rood licht rijden; 5. Snelheid. Deze vijf speerpunten zijn in Nederland verantwoordelijk voor de meeste (dodelijke) ongevallen en ziekenhuisslachtoffers. In 2003 zijn de handhavingteams van het OM in alle politieregio s actief, waarmee volledige landelijke dekking is bereikt. 35 Rijden onder invloed

36 36 Rijden onder invloed

37 5. Conclusies en aanbevelingen Conclusies In 2005 is het percentage overtreders gedaald naar 2,8%. Dit is het laagste percentage sinds de invoering van het alcohollimiet. Ten opzichte van 2004 is het een daling van 17%. Uit cijfers over de overtreders naar promillageklasse blijkt dat de groep zware drinkers ( 1,3 ) niet gedaald is, maar gestabiliseerd rond 0,6%. Bij de overige klassen is wel een daling opgetreden. Ontwikkelingen naar hoofdregio en provincie In Zuid- en West-Nederland zijn de hoogste percentages overtreders genoteerd, terwijl Noord-Nederland het laagste heeft. De provincie Noord-Brabant heeft het grootste aandeel overtreders, gevolgd door Zuid-Holland. Drenthe heeft het kleinste aandeel. Ontwikkelingen naar politieregio Het hoogste percentage overtreders geldt voor politieregio Midden- en West-Brabant. De regio Drenthe heeft het laagste percentage. Ontwikkelingen naar geslacht en leeftijd De groep overtreders bestaat voor circa 83% uit mannen. Het percentage mannelijke overtreders is voor elke leeftijdscategorie gedaald, dit in tegenstelling tot de vrouwelijke overtreders. Voor hen bleef het aandeel overtreders gelijk of steeg het. Het hoogste percentage overtreders betreft mannen tussen de 25 en 34 jaar. Ontwikkelingen naar dag en tijdstip Het aandeel overtreders is op vrijdag tussen 02:00-04:00u het grootst, net als in voorgaande jaren. Op zaterdagavond tussen 22:00-00:00u is het aandeel het laagst. Ontwikkeling naar herkomst De herkomst waar het grootste percentage overtreders vandaan komt, is de horeca (52% in 2005). Deze groep wordt gevolgd door de drinkers bij vrienden, familie of kennissen (25%) en de drinkers thuis (10%). Ontwikkelingen naar gemeentegrootte Het aandeel overtreders is het hoogst in de grootste gemeenten, net als voorgaande jaren. Sinds 2002 daalt het aandeel voor elke gemeentegrootte. 37 Rijden onder invloed