ONDERZOEKSDOCUMENT: GEBRUIK VAN ALCOHOL ONDER JONGEREN, IN HET VERKEER

Transcriptie

1 Gemeente Breda Claudius Prinsenlaan DJ Breda Postbus 90156, 4800 RH Breda N: Kenneth Wilson T: E: W: ONDERZOEKSDOCUMENT: GEBRUIK VAN ALCOHOL ONDER JONGEREN, IN HET VERKEER

2 INHOUDSOPGAVE WAT STAAT ER IN DIT DOCUMENT? Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Doelstellingen... 3 Doelgroep(en)... 4 De vragen... 5 Feiten... 5 De resultaten... 9 Behoeften... 13

3 INLEIDING ALGEMEEN Dit is het onderzoeksdocument voor mijn stage bij de Gemeente Breda. Voor de gemeente Breda ga ik een antialcoholcampagne opzetten. Alvorens ik hier aan ga beginnen, wordt er onderzoek gedaan naar de probleemstelling achter deze opdracht. We gaan kijken naar wat de reden is waarom de opdrachtgever deze opdracht wil. Vervolgens gaan we onderzoeken of de opdracht wel goed aansluit op de probleemstelling. 2

4 DOELSTELLING WAAROM DIT ONDERZOEK? Dit onderzoek word gedaan om meer te weten te komen over het gedrag van jongeren onder invloed van alcohol met name in het verkeer. We zitten in het jaar van de jonge bestuurder, verschillende projecten in Nederland zijn van start gegaan. De gemeente Breda wilt graag een rol spelen met een geheel eigen campagne. Er wordt in de gemeente Breda tijdens verschillende alcoholcontroles nog genoeg jongeren die deelnemen aan het verkeer aangehouden. De algemene doelstelling is dat de jongeren bewuster worden dat de schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik in bijzondere situaties (in het verkeer, tijdens het uitgaan) worden verminderd. Als dit onderzoek gedaan is hebben wij tevens een handvat om met concepten te komen voor print en digitale oplossingen. 3

5 DOELGROEP(EN) OVER WIE HEBBEN WE HET EIGENLIJK? Jongeren 18 t/m 25 jaar: Er zijn rond inwoners in Breda daarvan zijn tussen de 18 en 25 jaar oud. Dat is ongeveer 10% van de alle inwoners. Per jaar worden er gemiddeld 33 mensen aangehouden in de auto omdat ze teveel alcohol op hebben. Bij de fietsers is dit een stuk minder 10. Ongevallen met de auto en onder invloed van alcohol 24 Ongevallen met de fietsers en onder invloed van alcohol 11 Ongevallen met het OV of te voet onder invloed van alcohol 7 Hierbij moet worden gezegd dat niet alle ongevallen worden genoteerd! Dit kunnen er meer zijn, maar dit heb ik uit de bestaande gegevens kunnen halen! 4

6 VRAGEN WAT WILLEN WE WETEN? Jongeren 18 t/m 25 jaar; We willen weten waarom men nog steeds alcohol nuttigt. Terwijl men ook deel gaat nemen aan het verkeer? We willen weten waarom de andere campagnes niet bij iedereen aanslaan? Het is van groot belang dat we vanuit het onderzoek met goede concepten kunnen komen. Deze concepten gaan ontstaan uit verschillende brainstormsessies. Er word gesproken met verschillende organisaties waaronder TeamAlert en Attacom. 5

7 FEITEN WAT VEROORZAAKT ALCOHOL NOU PRECIES IN HET VERKEER? Je reageert trager Alcohol heeft een verdovende werking op de hersenen. Hierdoor reageert iemand die alcohol heeft gedronken trager dan normaal. De controle over de been- en armspieren gaat ook achteruit. In situaties waarbij je snel op de rem moet trappen of plotseling aan het stuur moet trekken, reageer je al gauw te laat. Een voorbeeld: je rijdt 80 kilometer per uur (= 22 meter per seconde), je hebt 3 of 4 glazen bier gedronken en je reageert daardoor een halve seconde langzamer. Als je dan plotseling moet remmen, betekent dit dat je 11 meter méér afstand nodig hebt om tot stilstand te komen dan in nuchtere toestand. Je ziet minder Na alcoholgebruik heb je de neiging om recht vooruit te kijken, alsof je in een tunnel zit. Veel van wat er links en rechts van je gebeurt zie je daardoor niet of minder goed. Zo zie je plotseling overstekende voetgangers al gauw te laat. Wat ook moeilijk gaat is de aandacht verdelen over alles wat je ziet. Je moet in het verkeer op veel dingen tegelijk letten en dat kun je niet goed meer als je gedronken hebt. Je concentreert je slechter Alcohol maakt suf en vermindert je concentratie. In de praktijk blijkt dat concentratieverlies vooral gevaarlijk is als er weinig verkeer is en je het gevoel hebt dat er niet veel mis kan gaan. Het gevolg is 'onbegrijpelijke' ongevallen: een auto die op een stille weg in een flauwe bocht tegen een boom rijdt. Je denkt nog prima te kunnen rijden Onder invloed denk je meer te kunnen en durf je vaak meer risico te nemen. Zo denk je na een paar glazen nog prima te kunnen rijden, misschien zelfs nog wel beter. De werkelijkheid is anders. Je wordt overmoedig en rijdt roekelozer, je schat situaties verkeerd in en denkt te snel (bijvoorbeeld als je wilt inhalen): "Dat lukt me nog wel". 6

8 FEITEN WAT ZEGT DE WETGEVING PRECIES? Hoeveel mag je drinken als je nog moet rijden? Voor bestuurders die korter dan 5 jaar hun rijbewijs hebben (beginnende bestuurders) geldt een limiet van 0,2 promille. Mannen bereiken dit percentage na het drinken van ongeveer een glas, vrouwen al bij minder dan een glas. Voor niet-beginnende bestuurders is deelname aan het verkeer verboden vanaf een bloedalcoholgehalte van 0,5 promille. Dit percentage bereiken mannen na het drinken van ongeveer 2 glazen alcohol binnen een uur, vrouwen al bij iets minder. Waarom deze norm? Wie meer dan twee glazen gedronken heeft gaat al aantoonbaar minder goed rijden: de bochten worden ruimer genomen, het reactievermogen neemt af en je ziet minder wat links en rechts van je gebeurt. Je denkt echter alles nog stevig onder controle te hebben. Na vier á vijf glazen alcohol is de kans op een verkeersongeval twee keer groter dan wanneer je nuchter bent. Na acht á negen glazen alcohol is die kans maar liefst zeventien keer zo groot. Straffen rijden onder invloed Rijden onder invloed is geen overtreding maar een misdrijf. Je kunt dan ook een zware straf verwachten. Bekijk een overzicht van de hoogtes van de boetes en straffen voor rijden onder invloed. De aangegeven normen zijn richtlijnen; uiteindelijk is het de rechter die de strafmaat vaststelt. 7

9 FEITEN GEVOLGEN VOOR BESTUURDERS VAN MOTORVOERTUIGEN 8

10 FEITEN RICHTLIJNEN VOOR STRAFVORDERING BIJ RIJDEN ONDER INVLOED 9

11 RESULTATEN WAT VINDEN DE JONGEREN? Uit meerdere onderzoeken van het Trimboos instituut is gebleken dat jongeren de situatie omtrent alcohol in het verkeer snappen. Ze vinden het onverantwoordelijk om onder invloed van alcohol toe te treden tot het verkeer, vooral als men in een auto stapt. Opvallend is wel dat de jongeren aangaven dat ze het wel normaal vinden om met de fiets te gaan, als ze alcohol hebben genuttigd. Argumenten die ze daarvoor gebruiken zijn omdat ze op de fiets zich veiliger voelen als in de auto, er is minder verantwoordelijkheid op fiets en het is toch veel gezelliger. De jongeren zien de gevaren op de fiets niet als ze onder invloed zijn van alcohol. Het is allemaal heel grappig, en zover men het kan herinneren is het ongevaarlijk. Uit onderzoek is gebleken dat er wel degelijk gevaar dreigt: Enkelvoudig fietsongevallen, een LIS-vervolgonderzoek Van de slachtoffers geeft 84% aan in de 6 uur voorafgaand aan het ongeval geen alcohol te hebben gebruikt. Acht procent van de slachtoffers geeft aan meer dan twee glazen alcohol te hebben gebruikt. Slachtoffers met alcohol op vinden we vooral in de leeftijdsgroepen van en jaar (zie tabel 4.7). Van de jarigen zegt 15% meer dan twee glazen alcohol te hebben gedronken. Slachtoffers die in het ziekenhuis zijn opgenomen hebben iets vaker alcohol gebruikt dan slachtoffers die niet zijn opgenomen (18% tegenover respectievelijk 11%) Hierbij dient wel in aanmerking te worden genomen dat het aantal geregistreerde slachtoffers dat na gebruik van alcohol in het ziekenhuis wordt opgenomen klein is deze resultaten dienen daarom met voorzichtigheid geïnterpreteerd te worden. 10

12 Weekendnachten en alcoholgebruik Ook de ongevallen in de weekendnachten zijn nader bekeken. Hierbij is in het bijzonder gekeken naar het gebruik van alcohol. Daarom is in dit geval het drinken van alcohol als uitgangspunt genomen bij het opstellen van scenario s. Er zijn in totaal 41 ongevallen geregistreerd die tussen uur en uur hebben plaatsgevonden. Kijken we alleen naar weekendnachten, dus zaterdag en zondag tussen uur en uur, dan blijven er 28 beschrijvingen over voor analyse. Voor deze analyse hebben we alle slachtoffers die in de weekendnachten meer dan twee glazen alcohol hebben gedronken afgezet tegen de slachtoffers die twee glazen of minder hebben gedronken. Het drinken van twee glazen alcohol komt ongeveer neer op een promillage van 0,5. Dit is de toegestane hoeveelheid alcohol in het verkeer. In figuur 5.5 staan de scenario s weergegeven voor ongevallen in de weekendnachten. Gezien het geringe aantal ongevallen (n=28), zijn in de figuur alleen de aantallen en geen percentages weergegeven. Wat opvalt is dat in een meerderheid van de gevallen (20 ongevallen) het slachtoffer meer dan 2 glazen alcohol heeft gedronken. Vaak vallen deze slachtoffers van de fiets doordat ze uit balans raken of door een nat/glad wegdek. Nadere analyse heeft uitgewezen dat slachtoffers in de weekendnachten vooral jarigen zijn, van de 28 ongevallen zijn er 20 slachtoffers in deze leeftijdsgroep. Drie zijn er in de leeftijd jaar en vijf slachtoffers zijn 55- plussers. Het grootste deel van de verplaatsingen tijdens weekendnachten is van of naar uitgaansgelegenheden (in 18 gevallen). Ook bezoek aan familie of vrienden komt meerdere keren voor (7 keer genoemd). Als we kijken naar de frequentie waarmee men fietst, dan valt op dat vier van de 20 slachtoffers die meer dan twee glazen alcohol hebben gedronken (20%), normaal gesproken minder dan 1 dag in de week fietst. Dit is lager dan het gemiddelde: 6% van alle slachtoffers fietst minder dan één dag in de week.13 Wel moeten de resultaten met enige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd gezien de geringe aantallen. De resultaten zijn niet getoetst op significantie. In de wet staat: Het is een ieder verboden een voertuig te besturen of als bestuurder te doen besturen na zodanig gebruik van alcoholhoudende drank, dat het alcoholgehalte van zijn adem bij een onderzoek hoger blijkt te zijn dan 220 microgram alcohol per liter uitgeademde lucht, dan wel het alcoholgehalte van zijn bloed (BAG) bij een onderzoek hoger blijkt te zijn dan 0,5 milligram alcohol per milliliter bloed. Sinds 2006 geldt dat een beginnende bestuurder niet meer dan 0,2 milligram alcohol per milliliter bloed mag hebben. Het gaat bij het totaal gemiddelde van alle slachtoffers om de gewogen resultaten,terwijl bij de 28 weekendnacht ongevallen het om ongewogen resultaten gaat. 11

13 Enkele omschrijvingen van de slachtoffers: Ik fietste op een doorgaande weg naar mijn ouders huis. Het was rondom 3.00 uur's nachts. Ik kwam van een feestje af en had wat teveel gedronken. Ik wilde via een verkeersdrempel de stoep op om een woonwijk in te rijden. Ik miste de stoep. Op weg naar huis, 's nachts. Teveel gedronken. Vervolgens in slaap gevallen en tegen een stilstaande auto gefietst. Ik fietste op fietspad in de stad. Moest uitwijken voor mensen en gleed uit over "dopjes" die het fietspad aangeven (dat is mooier dan gewoon een lijn te trekken).ik kwam hard met mijn hoofd op de stoep. Alcoholgebruik speelt een rol bij veel ongevallen in het weekend en dan vooral bij de leeftijdsgroep van jaar. 12

14 BEHOEFTEN WAT KUNNEN WIJ ERAAN DOEN? Wij constateren twee belangrijke zaken; 1. Er is bij verschillende groepen een actieve en een passieve rol voor alcoholgebruik. Jongeren geven zelf aan behoefte te hebben aan alcohol. Zonder alcohol is uitgaan een heel ander verhaal dan word het minder leuk. Op de fiets uitgaan is veiliger vinden ze zelf. Ongeacht sommige gevaarlijke situaties die kunnen optreden. Er word dus wel nagedacht hoe men veilig in de stad komt en weg gaat, maar men is niet in voor de gevolgen die kunnen gebeuren. 2. Ongevallen met de auto zijn vaak heel ernstig en soms dodelijk. Het alcoholgebruik in Nederland neemt af. Terwijl het lokaal wel weer toeneemt. SWOV verwacht komende jaren toename in het alcohol gebruik onder de beginnende bestuurders. Dit om het feit dat de alcohol grens is verhoogt. De Nederlandse overheid hoopt dat het juist afneemt, maar SWOV denkt het tegenovergestelde. Straks ben je 18 en dan mag je gaan drinken en autorijden. Dit zou zomaar kunnen gaan botsen 13