Rapport toezichtbezoek in het kader van het verscherpt toezicht op Pergamijn,locatie Pepinusbrug te Echt, op 4 juli 2012

Transcriptie

1 Rapport toezichtbezoek in het kader van het verscherpt toezicht op Pergamijn,locatie Pepinusbrug te Echt, op 4 juli 2012 s-hertogenbosch, vastgesteld 24 juli 2012

2

3 Rapport toezichtbezoek in het kader van het verscherpt toezicht op Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt juli 2012 Inhoud 1 Inleiding Opbouw van het rapport 6 2 Resultaten Inleiding Beschrijving locatie Uitvoering (en ondersteuningsplan) Ondersteuningsplan Veiligheid Vrijheidsbeperking Kwaliteit van personeel en organisatie Samenhang in zorg en ondersteuning Visie en beleid Cliëntgerichtheid Organisatorische randvoorwaarden voor cliëntgerichtheid Alledaagse leefwereld van de cliënt en de medewerker- cliëntrelatie 16 3 Conclusie en beschouwing Inleiding Situatie cliënten sterk verbeterd Risico s zijn afgenomen, maar nog onvoldoende geborgd Scope van de verandermaatregelen Eindconclusie 18 4 Te nemen maatregelen 19 Bijlage 1 Beoordelingsaspecten 20 Bijlage 2 Inzage documenten 22 Pagina 3 van 22

4

5 Rapport toezichtbezoek in het kader van het verscherpt toezicht op Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt juli Inleiding Op 19 april 2012 heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg Stichting Pergamijn, locatie Pepinusbrug, te Echt onder verscherpt toezicht gesteld naar aanleiding van haar onderzoeksbevindingen 1 in het kader van de ernstige begeleidingssituatie van vier ernstig verstandelijk beperkte cliënten met complexe gedragsproblematiek. Volgend op het verscherpt toezicht heeft Stichting Pergamijn (hierna: Pergamijn) een interim bestuurder zorg benoemd en een intern crisisteam samengesteld. De inspectie ontving de veranderopdracht ten behoeve van de interim-bestuurder, een plan van aanpak en twee voortgangsrapportages. Er vonden verschillende gesprekken plaats met de interim-bestuurder. Tevens waren er contacten met cliëntvertegenwoordigers, het Centrum voor Consultatie en Expertise en de betrokken zorgkantoren. In juni 2012 zijn de vier betrokken cliënten verhuisd naar een nieuwe (semipermanente) woning op het instellingsterrein. Op 4 juli jl. heeft opnieuw een inspectiebezoek plaatsgevonden waarin de cliënten en de cliëntvertegenwoordigers in de nieuwe woning zijn bezocht en de stand van zaken en gerealiseerde resultaten zijn beoordeeld. Ter beoordeling van de kwaliteit van de zorg is gebruik gemaakt van de werkwijze en instrumenten van het gefaseerd toezicht voor de 24-uurs verblijfszorg aan mensen met een beperking. In deze werkwijze wordt gekeken naar de aanwezigheid van risico s voor de cliënt op gezondheid- en/of welzijnsschade op verschillende domeinen zoals vastgesteld in het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg 2. De inspectie richt hierbij haar aandacht op de kwaliteit van het leven van de cliënten en op de randvoorwaarden voor het bieden van verantwoorde zorg. Bijzondere aandacht is er voor de mate waarin de cliënt in het zorgproces centraal staat en voor de wijze waarop de zorgaanbieder omgaat met de toepassing van vrijheidsbeperking. Tijdens het inspectiebezoek is gekeken naar de aanwezigheid van risico s op vijf verschillende domeinen, namelijk: Ondersteuningsplan Veiligheid Vrijheidsbeperking Kwaliteit van personeel en organisatie Samenhang in zorg en ondersteuning Binnen elk domein is er aandacht voor de uitvoering en, indien van toepassing, de verantwoording hiervan in het ondersteuningsplan van cliënten. Domeinoverstijgend is gekeken naar visie en beleid en naar de mate waarin de cliënt in het zorgproces centraal staat. De risico s op de domeinen zijn beoordeeld op basis van het wettelijk kader en de veldnormen die gelden. De inspectie heeft per domein een selectie gemaakt van beoordelingsaspecten. Deze zijn terug te vinden in bijlage 1. 1 Rapport follow-up toezichtbezoek in het kader van de ernstige begeleidingssituatie van enkele cliënten van Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt, op 21 maart Het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg is te vinden op de internetsite van de inspectie: Pagina 5 van 22

6 Inspectie voor de Gezondheidszorg 1.1 Opbouw van het rapport In dit rapport zijn de resultaten van het inspectiebezoek weergegeven in een score per domein op het niveau uitvoering (en ondersteuningsplan) en domeinoverstijgende scores op de niveaus visie en beleid en organisatorische randvoorwaarden voor cliëntgerichtheid. In totaal zijn er zeven scores (zie Tabel 1). Tabel 1: Verdeling van de scores per domein en niveau Domein/Niveau Uitvoering (en ondersteuningsplan) Ondersteuningsplan score 1 Visie en beleid Organisatorische randvoorwaarden voor cliëntgerichtheid Veiligheid score 2 Vrijheidsbeperking score 3 Kwaliteit van personeel en organisatie score 4 score 6 domeinoverstijgend score 7 domeinoverstijgend Samenhang in zorg en ondersteuning score 5 Na de beschrijving van de resultaten volgt een algemene conclusie en beschouwing over de kwaliteit van Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt, in relatie tot de gevonden risico s. Achtereenvolgens komt in dit rapport aan de orde: Hoe scoort Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt, op de aanwezigheid van risico s binnen de getoetste domeinen en niveaus (hoofdstuk 2)?; Conclusie en beschouwing over de kwaliteit van Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt, in relatie tot de scores op de getoetste domeinen en niveaus (hoofdstuk 3); Welke acties moet Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt, binnen welke termijn nemen (hoofdstuk 4)?. Pagina 6 van 22

7 Rapport toezichtbezoek in het kader van het verscherpt toezicht op Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt juli Resultaten 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk leest u hoe Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt, scoort op de aanwezigheid van risico s voor de cliënt op gezondheid- en/of welzijnsschade op het niveau uitvoering (en ondersteuningsplan), visie en beleid en organisatorische randvoorwaarden voor cliëntgerichtheid. Op het niveau van uitvoering zijn per domein de scores weergegeven. Op het niveau van visie en beleid en van organisatorische randvoorwaarden voor cliëntgerichtheid is één domeinoverstijgende score weergegeven. De scores zijn aangeduid op een vierpuntsschaal: gering risico, matig risico, hoog risico en zeer hoog risico. De scores zijn gebaseerd op: gesprekken met cliënten en cliëntvertegenwoordigers, begeleiders, het multidisciplinair team, het management/crisisteam en de raad van bestuur van Pergamijn, locatie Pepinusbrug, te Echt; dossieronderzoek; analyse van diverse (beleids)documenten. Een overzicht van deze documenten is opgenomen in Bijlage 2. Naast de scores op uitvoering (en ondersteuningsplan), visie en beleid en organisatorische randvoorwaarden voor cliëntgerichtheid, worden ook de bevindingen op het gebied van de alledaagse leefwereld van de cliënt en de relatie tussen medewerker en cliënt weergegeven Beschrijving locatie Pergamijn beschrijft zichzelf als volgt: Pergamijn ziet als haar kernopdracht dat ze met de haar ter beschikking staande middelen het leven van cliënten met verstandelijke beperkingen op basis van hun keuzen, kansen en mogelijkheden ondersteunt en begeleidt. Om die keuzen, kansen en mogelijkheden voor de cliënten te kunnen bieden, heeft Pergamijn een zo gevarieerd mogelijk aanbod aan voorzieningen voor wonen, werken, daginvulling en ontspanning. In de ondersteuning en begeleiding is veel variatie toegespitst op de individuele cliënt. Het werkgebied is groot: Midden-Limburg, Westelijke Mijnstreek, Parkstad (Oostelijk Zuid-Limburg) en Heuvelland. 3 De inspectie bezocht de nieuwe semipermanente woning Haeselaar 2a van de vier betrokken ernstig verstandelijk beperkte cliënten met complexe gedragsproblematiek. 3 Pagina 7 van 22

8 Inspectie voor de Gezondheidszorg 2.2 Uitvoering (en ondersteuningsplan) Ondersteuningsplan Omschrijving van het domein Voor iedere cliënt is een individueel zorgplan/ondersteuningsplan beschikbaar dat aansluit op de ondersteuningsvraag van de cliënt en dat vanuit het cliëntperspectief concreet geformuleerde doelen bevat. Het ondersteuningsplan komt tot stand in samenwerking met de cliënt en/of zijn wettelijke vertegenwoordiger. De voor de cliënt relevante disciplines hebben een zichtbare bijdrage aan het formuleren van doelen. Uit het ondersteuningsplan wordt duidelijk welke zorg en ondersteuning een cliënt van de zorgverlener vraagt, wat er nodig is om deze doelen te halen en wie er (eind)verantwoordelijk is voor het geheel en mogelijke deelaspecten van de uitvoering. In het plan zijn risico s op de verschillende domeinen van kwaliteiten van leven in beeld gebracht. Het plan wordt met regelmaat geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. De uitvoering van de zorg en ondersteuning is gerelateerd aan de inhoud van het ondersteuningsplan. Het ondersteuningsplan bevat duidelijke richtlijnen voor het dagelijks handelen. Gering risico matig risico hoog risico zeer hoog risico Score d.d. 21 maart 2012 Score d.d. 4 juli 2012 Resultaat Op 21 maart 2012 scoorde Pergamijn een zeer hoog risico op het domein Ondersteuningsplan omdat de ondersteuningsplannen van de vier cliënten niet in dialoog tussen de cliëntvertegenwoordigers en de betrokken begeleiders tot stand waren gekomen, er geen risico-inventarisatie op de relevante kwaliteit van levendomeinen beschikbaar was en niet op de doelen uit het ondersteuningsplan werd gerapporteerd. Pergamijn scoort momenteel nog een hoog risico op het domein Ondersteuningsplan omdat het schrijven van de ondersteuningsplannen voor de vier betrokken cliënten nog niet geheel is afgerond. In de afgelopen maanden heeft Pergamijn een nieuw overzichtelijk format voor het ondersteuningsplan ontwikkeld. Het format wordt momenteel ingevuld ten behoeve van de vier betrokken cliënten. Na evaluatie op grond van de ervaringen rondom de vier cliënten wordt het format eind juli 2012 definitief vastgesteld, waarna het breder binnen de organisatie zal worden geïmplementeerd. Onder verantwoordelijkheid van de hoofdbehandelaar worden momenteel de cliëntvertegenwoordigers en cliëntbegeleiders actief betrokken bij het schrijven van het ondersteuningsplan voor de vier cliënten. Hoewel de ondersteuningsplannen nog niet gereed zijn is door de dialoog wel overeenstemming bereikt over de te bereiken doelen op korte termijn. Hoofdbehandelaar, cliëntbegeleiders en cliëntvertegenwoordigers hebben hierover hetzelfde beeld. Pagina 8 van 22

9 Rapport toezichtbezoek in het kader van het verscherpt toezicht op Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt juli 2012 De korte termijn doelen zijn beschreven in een tijdelijk werkdossier per cliënt. Dit dossier bevat tevens een risico-inventarisatie op de verschillende kwaliteit van leven-domeinen, een signaleringslijst, een overzicht van de activiteiten waaraan de cliënt heeft deelgenomen, een medicatieoverzicht, dagrapportage en de verslagen van het Multidisciplinair Overleg. Het werkdossier is tevens beschikbaar voor de cliëntvertegenwoordigers. Met twee cliëntvertegenwoordigers zijn daarnaast afspraken gemaakt over het ontvangen van weekrapportages. De laatste weken ontvangen zij deze rapportage niet meer, of pas na herhaaldelijk vragen. Pergamijn heeft een procedure vastgesteld waarmee (overige) cliënten met hoge risico s op een of meerdere kwaliteit van leven-domeinen worden gesignaleerd en gemonitord. De hoofdbehandelaren rapporteren maandelijks aan de hand van een vast format aan de unitmanager en de manager cliëntendienstverlening. Indien er sprake is van hoge risico s met betrekking tot vrijheidsbeperkende maatregelen wordt de Bopz-arts betrokken. Ook over cliënten waarbij externe deskundigheid wordt ingezet, wordt maandelijks gerapporteerd. Momenteel worden 14 cliënten op een dergelijke wijze gemonitord Veiligheid Omschrijving van het domein Het begrip veiligheid heeft een objectieve en subjectieve component. De objectieve component heeft betrekking op algemeen geldende veiligheidsaspecten en maatregelen, neergelegd in richtlijnen en calamiteitenplannen. De subjectieve component heeft betrekking op een ervaren veiligheid, waarin zaken als een gevoel van geborgenheid en een goed verlopende communicatie een rol spelen. Deze ervaren veiligheid uit zich op terreinen als bejegening, informatie, privacy en grensoverschrijdend gedrag. Om de veiligheid te waarborgen en te optimaliseren heeft de zorgaanbieder, in samenspraak met relevante disciplines, specifieke aandacht voor de subjectieve veiligheid, preventie, risicosignalering, het meldsysteem, calamiteitenplannen en medicatie. Wensen, behoeften en risico s op het gebied van veiligheid dienen voor iedere cliënt in een ondersteuningplan te zijn uitgewerkt. Gering risico matig risico hoog risico zeer hoog risico Score d.d. 21 maart 2012 Score d.d. 4 juli 2012 Resultaat Op 21 maart 2012 beoordeelde de inspectie het domein Veiligheid met een hoog risico omdat door de toenmalige woonsituatie en door vele personeelswisselingen het gevoel van veiligheid en geborgenheid van de vier cliënten sterk werd beperkt. Cliëntvertegenwoordigers hadden bovendien weinig vertrouwen in de organisatie. Door de realisatie van een nieuwe woonvoorziening en het hanteren van een sterk cliëntgerichte begeleidingsstijl is het gevoel van veiligheid en geborgenheid bij de Pagina 9 van 22

10 Inspectie voor de Gezondheidszorg vier cliënten inmiddels sterk toegenomen. Omdat de gerealiseerde verbeteringen echter nog onvoldoende (kunnen) worden geborgd in de zorgplansystematiek beoordeelt de inspectie het domein Veiligheid momenteel met een matig risico. De semipermanente nieuwbouw heeft een aanzienlijke verbetering opgeleverd in de leefsituatie van de vier cliënten. Cliënten beschikken elk over een eigen woonkamer met een afzonderlijke slaapkamer, badkamer en toilet. Daarnaast bevat de woning een gezamenlijke woonkamer, eetkamer met open keuken en een terras met tuinmeubelen. Een personeelsruimte is aanwezig in het hart van de woning. De cliëntvertegenwoordigers zijn actief betrokken bij de inrichting van de woning en de verhuizing. Vanaf de aanloop naar de verhuizing is de begeleidingsstijl veel meer cliëntgericht. De begeleiders bieden meer nabijheid en zijn uitnodigend naar de cliënten toe. De signaleringslijsten zijn behulpzaam bij het (leren) lezen van het gedrag van cliënten. Cliëntvertegenwoordigers ervaren dat het gedrag van cliënten ook steeds beter begrepen wordt, hoewel er binnen het team wel individuele competentieverschillen zijn. De nieuwe woonsituatie en aangepaste begeleidingssituatie hebben veel rust binnen de cliëntengroep gebracht. Het sociale contact en de interactie met de omgeving is sterk verbeterd. Er hebben zich twee agressie-incidenten voorgedaan. Het team begeleiders is volgens de cliëntvertegenwoordigers steeds beter in staat om incidenten te voorkomen en direct in te grijpen bij onrust. Binnen de locatie heeft een medicatie-audit plaatsgevonden. Begeleiders hebben momenteel nog onvoldoende kennis over de werking van medicatie. De taken en verantwoordelijkheden rondom het verstrekken van (niet gebaxterde) medicatie zijn duidelijk. Pergamijn bevordert de medicatieveiligheid door het verantwoordelijkheidsgevoel bij medewerkers te vergroten. De aftekenlijst is aangepast, er wordt scholing georganiseerd en er vindt coaching op de werkvloer plaats. De sterk verbeterde leefsituatie en begeleidingstijl hebben bijgedragen aan een toenemend vertrouwen van de cliëntvertegenwoordigers in de organisatie. Pagina 10 van 22

11 Rapport toezichtbezoek in het kader van het verscherpt toezicht op Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt juli Vrijheidsbeperking Omschrijving van het domein Onder vrijheidsbeperking vallen alle maatregelen (fysiek en verbaal) die de vrijheid van cliënten beperken. Belangrijk bij vrijheidsbeperking zijn aspecten als het opbouwen van een goede relatie met de cliënt en het ondersteunen van de cliënt bij het behouden van de regie over het eigen leven. Door de cliënt te betrekken bij de preventie van vrijheidsbeperking, het zoeken naar alternatieven en de afweging van de risico s die toelaatbaar zijn, heeft de cliënt controle over zijn eigen leven. Daarnaast is multidisciplinaire samenwerking noodzakelijk bij het tot stand komen van het besluit over de vrijheidsbeperking, de uitvoering en de evaluatie. Het beleid van de zorgaanbieder is gericht op het terugdringen van vrijheidsbeperking waardoor de risico s op fysieke, emotionele en sociale schade bij de cliënt worden tegengegaan. Bovenstaande aspecten zijn voor iedere cliënt terug te vinden in het ondersteuningsplan en worden regelmatig geëvalueerd en bijgesteld. Gering risico matig risico hoog risico zeer hoog risico Score d.d. 21 maart 2012 Score d.d. 4 juli 2012 Resultaat Door het ontbreken van voldoende (systematische) randvoorwaarden beoordeelde de inspectie het domein Vrijheidsbeperking op 21 maart 2012 als een zeer hoog risico. Binnen het domein Vrijheidsbeperkingen zijn sinds de verhuizing in juni jl. belangrijke successen geboekt. Het aantal vrijheidsbeperkingen is aanzienlijk afgenomen. Omdat de toepassing en evaluatie van de vrijheidsbeperkende maatregelen nog onvoldoende basis vindt in de zorgplansystematiek (w.o. het ondersteuningsplan en multidisciplinair overleg) beoordeelt de inspectie dit domein momenteel nog met een hoog risico. In de aanloop naar de verhuizing naar de nieuwe woonvoorziening is een meer cliëntgerichte begeleidingsstijl ontstaan. In de begeleiding van de vier cliënten staan de sociale aspecten, van het samen-zijn tot het begrenzen en niet accepteren van negatief gedrag, in toenemende mate op de voorgrond. De deuren van de kamers van de vier cliënten worden alleen nog gedurende de nacht afgesloten of overdag enkel wanneer de cliënt niet op een andere manier tot rust kan komen. Cliënten kiezen zelf uit een divers aanbod van activiteiten en verblijven veelvuldig in de gezamenlijke woon- en eetkamer. Bij de programma s zijn niet de tijden het uitgangspunt, maar de stemming van de cliënten. Daarnaast worden ook gezamenlijke uitstapjes ondernomen, zoals wandelen, een bezoek aan de ijsboerderij of zelfs een pretpark. De cliëntgerichte begeleidingsstijl draagt er tevens toe bij dat vrijheidsbeperkingen worden afgebouwd. Bij één cliënt is medicatie beëindigd, een andere cliënt start binnenkort met het verminderen van medicatie. Bij een cliënt is de toepassing van noodmedicatie aanzienlijk verminderd. Een cliënt welke tijdens het inspectiebezoek van maart jl. een groot deel van de dag op de eigen kamer in bed werd gefixeerd, beweegt zich nu vrij in de woonkamer en neemt deel aan de groepsactiviteiten. Pagina 11 van 22

12 Inspectie voor de Gezondheidszorg Bij een cliënt wordt gedurende de nacht permanente camerabewaking vanuit een centrale nachtpost toegepast, bij een tweede cliënt is camerabewaking mogelijk vanuit de woning. Cliëntvertegenwoordigers zijn door de BOPZ-arts voorgelicht over de wet BOPZ en de wijze waarop zij worden betrokken bij het maken van afspraken over vrijheidsbeperkingen. Hierbij is tevens aandacht besteed aan de wijze waarop in het verleden toezicht is gehouden op de middelen en maatregelen. Er is een BOPZscholing gepland voor de cliëntbegeleiders. Alle vrijheidsbeperkingen worden geregistreerd in het cliëntgebonden werkdossier en door middel van een MIC-melding. Het nieuwe format Ondersteuningsplan voorziet in een hoofdstuk voor het maken van afspraken over vrijheidsbeperkingen. Ten tijde van het inspectiebezoek zijn de ondersteuningsplannen echter nog niet geheel ingevuld. Evaluatie vindt periodiek plaats in het Multidisciplinair Overleg, in de afgelopen periode is dit overleg echter vooral benut om randvoorwaardelijke zaken rondom de cliënten te bespreken. Ook nemen niet alle betrokken begeleiders deel aan het MDO. Het verslag van het overleg wordt opgenomen in het werkdossier en is beschikbaar voor de cliëntvertegenwoordigers. Cliëntvertegenwoordigers worden niet uitgenodigd om deel te nemen aan het overleg. Zij worden tijdens het bezoek of op verzoek geïnformeerd over afspraken gemaakt in het MDO Kwaliteit van personeel en organisatie Omschrijving van het domein Cruciale randvoorwaarden voor het kunnen bieden van verantwoorde zorg en ondersteuning is de beschikbaarheid van voldoende personeel en van voldoende bekwaam personeel. De zorgaanbieder organiseert de uitvoering van de zorg zodanig dat tijdig, doelmatig, doelgericht en deskundig in de zorgbehoefte van de cliënt wordt voorzien. Structurele scholing en ondersteuning van de medewerkers, duidelijke toedeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden en systematische kwaliteitstoetsing en sturing is nodig om verantwoorde zorg te bieden. Bekwaam personeel is in staat om op een professionele, multidisciplinaire wijze om te gaan met individuele behoeften van de cliënt op sociaal-emotioneel, cognitief en somatisch functioneren. Gering risico matig risico hoog risico zeer hoog risico Score d.d. 21 maart 2012 Score d.d. 4 juli 2012 Resultaat Op 21 maart 2012 beoordeelde de inspectie het domein Kwaliteit van personeel en organisatie met een hoog risico omdat Pergamijn nog veel diende te investeren in het inwerken van het team, het opbouwen van deskundigheid en de teamontwikkeling. Momenteel wordt het domein Kwaliteit van personeel en organisatie beoordeeld met een matig risico omdat in de afgelopen periode fors is ingezet op het begeleiden van de medewerkers naar de ontwikkeling van een meer cliëntgerichte begeleidingsstijl. Pagina 12 van 22

13 Rapport toezichtbezoek in het kader van het verscherpt toezicht op Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt juli 2012 Omdat nog een vast team moet worden benoemd zijn er echter wel zorgen om de continuïteit op middellange termijn. Sinds begin juni is het huidige team cliëntbegeleiders opgebouwd uit drie vaste medewerkers van Pergamijn, twee ex-medewerkers van Soul System en drie medewerkers van de Centrale Zorg Groep. Op 11 juni zijn de huidige teamleider, unitmanager, orthopedagoog en psycholoog aan het team gekoppeld. Een van de medewerkers van de Centrale Zorggroep fungeert als meewerkend coach en stuurt daardoor direct waar nodig het handelen van de teamleden. Teamleden en cliëntvertegenwoordigers hebben veel vertrouwen in deze coach. Het team ervaart een open onderlinge communicatie, ook richting teamleider, unitmanager en orthopedagoog, waarbij het mogelijk is elkaar aan te spreken en kritisch te bevragen. De teamleider is aanwezig en werkt mee op de locatie. De teamleden ervaren ook frequente belangstelling van de unitmanager. Er is voldoende tijd beschikbaar voor bezinning op het handelen. Enkele medewerkers hebben moeite zich de nieuwe begeleidingsstijl eigen te maken en krijgen extra coaching. De unitmanager heeft zitting in het crisisteam en koppelt daar de ervaringen en behoeften van het team terug. Momenteel zijn er voldoende medewerkers. Aan de hand van de ervaringen van en met de huidige teamleden wordt een definitief competentie- en selectieprofiel vastgesteld ten behoeve van de vorming van een vast team per augustus Ouders maken zich zorgen over het kunnen vasthouden van de continuïteit. De teamcoach blijft beschikbaar in de transitie naar het vaste team Samenhang in zorg en ondersteuning Omschrijving van het domein Samenhang in zorg en ondersteuning handelt over het waarborgen van de continuïteit door overlappingen of hiaten in de zorg en ondersteuning te voorkomen. Dit stelt eisen aan de kwaliteit van het dossier en aan de overdracht van gegevens bij gelijktijdige of volgtijdelijke bemoeienis met een cliënt. Goede communicatie tussen verschillende zorgverleners en de cliënt en/of cliëntvertegenwoordiger over de (coördinatie van) ondersteuning, is hierbij een eerste vereiste. Afspraken en uitvoering over samenhang in de zorg zijn in het dossier schriftelijk opgenomen en worden met regelmaat door betrokkenen geactualiseerd. Gering risico matig risico hoog risico zeer hoog risico Score d.d. 21 maart 2012 Score d.d. 4 juli 2012 Resultaat Op 21 maart 2012 beoordeelde de inspectie het domein Samenhang in zorg en ondersteuning als hoog risico. Informatie was op verschillende plaatsen te vinden, het dossier was niet samenhangend en overzichtelijk. Pagina 13 van 22

14 Inspectie voor de Gezondheidszorg Momenteel is een samenhangend en overzichtelijk werkdossier aangelegd per cliënt. Omdat een integraal zorgdossier echter nog in ontwikkeling is en in het multidisciplinair overleg nog onvoldoende gelegenheid is de individuele zorg te evalueren, wordt het domein Samenhang in zorg en ondersteuning nu als matig risico beoordeeld. Pergamijn werkt momenteel met afzonderlijke behandeldossiers (medisch en gedragskundig) en een tijdelijk werkdossier voor de cliëntbegeleiders. Het ondersteuningsplan op basis van de informatie uit de afzonderlijke dossiers is nog niet volledig ingevuld. In het tijdelijke werkdossier worden de korte termijn doelen, de activiteitendeelname, de dagrapportage en het verslag van het multidisciplinair overleg gebundeld waardoor inzicht ontstaat tussen de te bereiken doelen en gerealiseerde resultaten. Het werkdossier wordt benut als instrument ten behoeve van de overdracht tussen de cliëntbegeleiders. Ook de cliëntvertegenwoordigers kunnen het dossier raadplegen. Het Multidisciplinair Overleg is opnieuw opgestart. Tijdens het inspectiebezoek werd aangegeven dat dit overleg momenteel nog grotendeels wordt benut voor het afstemmen van randvoorwaardelijke zaken. De deelnemers hebben behoefte aan het bespreken van de cliëntgebonden zaken aan de hand van een agenda met vraagstelling per discipline. 2.3 Visie en beleid Omschrijving Een voorwaarde voor het kunnen bieden van verantwoorde zorg, is een achterliggend beleid waarop de uitvoering van de zorg en ondersteuning gefundeerd is. Dit houdt in dat beleid méér is dan een geschreven notitie: het is de rode draad in de organisatie en vormt het uitgangspunt voor protocollen, richtlijnen en handelen van bestuur en personeel. Bij beleidsontwikkeling worden relevante disciplines betrokken. Om het beleid actueel te houden wordt het op regelmatige basis met betreffende disciplines geëvalueerd en zo nodig bijgesteld. De zorgaanbieder heeft in ieder geval beleid geformuleerd met betrekking tot de randvoorwaarden voor verantwoorde zorg. Tevens is het beleid met betrekking tot vrijheidsbeperking toegespitst op het zoeken naar alternatieven voor toegepaste vrijheidsbeperkende maatregelen. Gering risico matig risico hoog risico zeer hoog risico Score d.d. 21 maart 2012 Score d.d. 4 juli 2012 Resultaat Op 21 maart 2012 beoordeelde de inspectie het domein Visie en beleid met een hoog risico omdat een algehele visie op de doelgroep met een (ernstig) verstandelijke beperking en complexe gedragsproblematiek / autisme ontbrak. Pagina 14 van 22

15 Rapport toezichtbezoek in het kader van het verscherpt toezicht op Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt juli 2012 Momenteel scoort Pergamijn op het domein Visie en beleid nog een hoog risico omdat de actuele visie- en beleidsontwikkeling nog onvoldoende geborgd is in documenten. Pergamijn heeft een eerste plan van aanpak gemaakt voor het vaststellen van een beleidsontwikkeltraject met betrekking tot de randvoorwaardelijke modulen van het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. In eerste instantie richt Pergamijn zich op het verbeteren van het primaire proces rondom de begeleiding van de vier cliënten. Dit proces wordt momenteel ondersteund door het aanleveren van formats, zoals het format Ondersteuningsplan. Het management constateert dat de noodzakelijke visie op de doelgroep met een ernstige verstandelijke beperking en complexe gedragsproblematiek/autisme momenteel bottom-up ontstaat. In deze visie staat de cliëntgerichte begeleidingsstijl op de voorgrond. Oude programma s zijn losgelaten en medewerkers krijgen de vrijheid om nieuwe activiteiten en een nieuwe omgang met de cliënten uit te proberen. Het management deint mee, verkent en stuurt bij. Het proces van visieontwikkeling wordt extern ondersteund en benut voor het op latere termijn vaststellen van een bredere organisatievisie. 2.4 Cliëntgerichtheid Omschrijving Cliëntgerichtheid bestaat uit twee verschillende componenten. De eerste component heeft betrekking op de organisatorische randvoorwaarden die nodig zijn om cliëntgericht te kunnen werken. De zorgaanbieder richt zijn organisatie zo in dat de medewerker kan handelen vanuit de wensen en behoeften van de cliënt. Daarnaast wordt de medewerker gestimuleerd om te reflecteren op het effect van eigen handelen. Hiertoe worden mogelijkheden gecreëerd in de vorm van intervisie en feedback. De cliënt en/of cliëntvertegenwoordiger wordt door de zorgaanbieder actief betrokken bij kwaliteit door bijvoorbeeld participatie in verbetermaatregelen naar aanleiding van cliënttevredenheidsonderzoeken. In subparagraaf is de score op deze component weergegeven. De tweede component heeft betrekking op de alledaagse leefwereld van de cliënt en de relatie tussen medewerker en cliënt. Onder leefwereld wordt verstaan de alledaagse en natuurlijke manier waarop cliënten hun leven ervaren en beleven. Het gaat om de zin die cliënten ervaren in hun dagelijks leven en om de manier waarop ze hierover communiceren. De kernvraag hierbij is: wat vindt de cliënt belangrijk, zinvol en prettig? Een belangrijke factor in de leefwereld van de cliënt vormt de kwaliteit van de relatie met de medewerkers. De wijze waarop de medewerker de cliënt ondersteunt en gebruik maakt van zijn eigen kennis, vaardigheden, attitude en persoonlijkheid draagt bij aan de beleving van de leefwereld van de cliënt. In subparagraaf zijn de bevindingen van de inspectie op dit gebied beschreven. Er is geen score weergegeven. Het gaat hier om de indruk die de inspectie heeft gekregen van deze component. Pagina 15 van 22

16 Inspectie voor de Gezondheidszorg Organisatorische randvoorwaarden voor cliëntgerichtheid Gering risico matig risico hoog risico zeer hoog risico Score d.d. 21 maart 2012 Score d.d. 4 juli 2012 Resultaat Op 21 maart 2012 beoordeelde de inspectie het domein Organisatorische randvoorwaarden voor cliëntgerichtheid met een hoog risico omdat het ontbrak aan voldoende voorwaarden om de beoogde cliëntgerichtheid te realiseren. Omdat deze voorwaarden momenteel voldoende aanwezig zijn beoordeelt de inspectie het domein Organisatorische randvoorwaarden voor cliëntgerichtheid nu met een gering risico. Cliëntvertegenwoordigers zijn in de afgelopen periode zeer veelvuldig betrokken bij de wijze waarop de begeleiding en zorgverlening aan de cliënt wordt ingericht. Zij geven aan dat afspraken worden genoteerd en nagekomen. Er is een toenemend vertrouwen ontstaan in de begeleiders, de teamleider en de unitmanager. Pergamijn heeft een verwantenoverleg ingericht. De begeleiding van de ouders in het voeren van gezamenlijk overleg maar ook ten aanzien van het kunnen hanteren van onmacht en frustratie vraagt aandacht. Door de inzet van coaching op de werkvloer wordt in voldoende mate voorzien in directe feedback gericht op het handelen van medewerkers Alledaagse leefwereld van de cliënt en de medewerkercliëntrelatie Resultaat De inspectie bezocht de vier cliënten en hun cliëntvertegenwoordigers op de nieuwe woning Haeselaar 2a. Alle gesprekken met de cliëntvertegenwoordigers hebben op deze woning plaatsgevonden. Tijdens het bezoek werd de inspectie getroffen door de huiselijke sfeer. Die sfeer wordt niet in de eerste plaats bepaald door de mooie en ruime opzet van de woning maar vooral ook door de wijze waarop de cliënten nu in de gelegenheid zijn om samen het normale leven op te pakken. De deuren van de afzonderlijke kamers staan open, de bewoners begeven zich door de verschillende ruimten en hebben contact met elkaar en de begeleiders. De ontbijttafel wordt afgeruimd en tussen de activiteiten door wordt even gezamenlijk op de bank gehangen. Cliëntbegeleiders houden rekening met de mogelijkheden van cliënten en indien nodig wordt direct en adequaat gecorrigeerd. De begeleiders slagen er in om van elkaar te leren hoe zij steeds beter het gedrag van cliënten kunnen lezen en begrijpen. Voor sommige begeleiders is dat moeilijk, zeker wanneer men zich een geheel nieuwe begeleidingsstijl eigen moet maken. Er is bij de groep cliëntenbegeleiders veel energie ontstaan, zeker ook nu collega s van andere groepen nieuwsgierig (en soms kritisch) de veranderingen gadeslaan. Pagina 16 van 22

17 Rapport toezichtbezoek in het kader van het verscherpt toezicht op Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt juli Conclusie en beschouwing 3.1 Inleiding In het vorige hoofdstuk heeft u kunnen lezen hoe Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt, scoort op de getoetste pijlers en domeinen. Dit hoofdstuk heeft een concluderend en beschouwend karakter. Gekeken is naar verbanden in de onderzoeksresultaten zoals beschreven in hoofdstuk 2, met als focus de kwaliteit van de geboden zorg. Om verbanden tussen de scores op de verschillende domeinen en de verschillende niveaus zichtbaar te maken, volgt hieronder een overzicht van alle scores. Score d.d. 4 juli 2012 gering risico matig risico hoog risico zeer hoog risico Uitvoering (en ondersteuningsplan) Ondersteuningsplan Veiligheid Vrijheidsbeperking Kwaliteit van personeel en organisatie Samenhang in zorg en ondersteuning Visie en beleid Cliëntgerichtheid 3.2 Situatie cliënten sterk verbeterd De inspectie constateert dat de leef- en begeleidingssituatie van de vier betrokken cliënten sterk is verbeterd door de nieuwe woning en doordat een meer cliëntgerichte begeleidingsstijl is ontstaan. In de begeleiding staan de sociale aspecten, van het samen-zijn tot het begrenzen en niet accepteren van negatief gedrag, in toenemende mate op de voorgrond. Medewerkers bieden meer nabijheid en lezen en begrijpen het gedrag van de cliënten beter, waardoor cliënten zich veiliger voelen. De cliënten kunnen meer zelf kiezen en invloed uitoefenen. Vrijheidsbeperkende maatregelen worden afgebouwd. Pergamijn heeft de cliëntvertegenwoordigers veelvuldig betrokken bij de wijze waarop de begeleiding en zorgverlening aan de cliënt momenteel wordt ingericht. Er is daardoor een begin gemaakt met het herstellen van het vertrouwen van de cliëntvertegenwoordigers. Pagina 17 van 22

18 Inspectie voor de Gezondheidszorg 3.3 Risico s zijn afgenomen, maar nog onvoldoende geborgd Pergamijn heeft zich in de afgelopen periode voornamelijk gericht op de verbetering van de begeleidingssituatie van de vier cliënten. De risico s voor deze vier cliënten op gezondheid- en/of welzijnsschade op de verschillende domeinen uit het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg zijn daardoor afgenomen. Het verder implementeren van het nieuwe Ondersteuningsplan en het optimaliseren van het Multidisciplinair Overleg zal hieraan verder kunnen bijdragen en vraagt daarom extra aandacht op korte termijn. Om de gerealiseerde verbeteringen ook op langere termijn vast te kunnen houden is het noodzakelijk om ingezet beleid (verder) te documenteren en te borgen binnen de organisatie. De inspectie constateert dat daarnaast de voorgenomen integratie van de behandel- en zorgdossiers nog moet worden afgerond. De risicoinventarisatie ten aanzien van veiligheidsaspecten en de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen vinden bovendien nog onvoldoende basis in de zorgplansystematiek. Op middellange termijn zijn er zorgen rondom de continuïteit van het team cliëntbegeleiders en het vasthouden van de deskundigheid. Een competentie- en selectieprofiel moet nog worden vastgesteld. Ten slotte is de visie op de doelgroep met een ernstige verstandelijke beperking en complexe gedragsproblematiek / autisme nog in ontwikkeling. 3.4 Scope van de verandermaatregelen Pergamijn heeft naar aanleiding van het door de inspectie ingestelde verscherpte toezicht een drie sporenbeleid geformuleerd. Zij richt zich in de periode tot 15 juli 2012 allereerst op de verbetering van de begeleidingssituatie van de vier cliënten. Pergamijn heeft zich voorgenomen om zich vervolgens te richten op de verbetering van de begeleidingssituatie van cliënten met een hoog zorgrisico. De inspectie wil op afzienbare termijn kunnen vaststellen dat dit tweede spoor tot aantoonbare verbeteringen leidt. Op latere termijn zal Pergamijn een organisatieverandertraject inrichten om tot fundamentele en structurele verbeteringen te komen. 3.5 Eindconclusie Het bestuur en de zorgmedewerkers van Pergamijn hebben de laatste maanden hard gewerkt aan de leef- en begeleidingssituatie van de vier cliënten. De situatie van deze cliënten is sterk verbeterd. De verbeteringen moeten echter nog een structurele basis krijgen. De inspectie is van oordeel dat Pergamijn de ingezette verbeteringen daarom verder en beter moet borgen. De inspectie heeft daarnaast nog zorgen over de continuïteit van het huidige team en de borging van het ingezette beleid, mede in het licht van de zorg aan andere cliënten met een hoog zorgrisico. Pagina 18 van 22

19 Rapport toezichtbezoek in het kader van het verscherpt toezicht op Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt juli Te nemen maatregelen Op basis van de bevindingen in hoofdstuk 2 constateert de inspectie dat er op drie punten een hoog risico aanwezig is, namelijk op de domeinen Ondersteuningsplan, Vrijheidsbeperking en Visie en beleid. Bovendien heeft de inspectie drie matige risico s vastgesteld voor de domeinen Veiligheid, Kwaliteit van personeel en organisatie en Samenhang in zorg en ondersteuning. Het domein Cliëntgerichtheid scoort een gering risico. De inspectie eist dat Pergamijn maatregelen neemt om verbeteringen te realiseren. Op 18 juli 2012 heeft de inspectie over de te nemen maatregelen gesproken met de raad van toezicht en de raad van bestuur. De inspectie verlengt het verscherpt toezicht met een periode van drie maanden, tot 19 oktober De inspectie wil maandelijks geïnformeerd worden over de gerealiseerde resultaten ten aanzien van de risico s die de inspectie op 4 juli jl. en eerder heeft aangetroffen. De inspectie zal tussentijds Pergamijn aangekondigd of onaangekondigd bezoeken om de situatie bij Pergamijn nauwlettend te volgen. Pagina 19 van 22

20 Inspectie voor de Gezondheidszorg Bijlage 1 Beoordelingsaspecten De onderstaande beoordelingsaspecten zijn gebaseerd op de wetgeving en de daarvan afgeleide veldnormen van de koepelorganisaties en beroepsverenigingen, waarvan de belangrijkste hieronder worden genoemd. Wetgeving: Kwaliteitswet zorgzorgaanbieders; Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg; Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst: Wijzigingswet Burgerlijk Wetboek; Wet klachtrecht cliënten zorgsector; Wet medezeggenschap cliënten zorgzorgaanbieders; Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen. Veldnormen: Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg, maart 2007; Harmonisatie kwaliteitsbeoordeling in de zorgsector (HKZ). Uitvoering (en ondersteuningsplan) Domein Ondersteuningsplan Er is niet voor iedere cliënt een ondersteuningsplan opgesteld op basis van multidisciplinaire beeldvorming. Het ondersteuningsplan bevat geen risico-inventarisatie op de kwaliteit van leven -domeinen (lichamelijk welbevinden; psychisch welbevinden; inter-persoonlijke relaties; deelname aan de samenleving; persoonlijke ontwikkeling; materieel welzijn; zelfbepaling; belangen) die voor de betreffende cliënt van toepassing zijn. Cliënt en cliëntvertegenwoordiger worden niet actief betrokken bij het opstellen van het ondersteuningsplan. Afspraken uit het ondersteuningsplan worden niet nagekomen/uitgevoerd. Doelen en afspraken zijn niet toetsbaar. Het ondersteuningsplan wordt niet ten minste eenmaal per jaar methodisch geëvalueerd. Domein Veiligheid Risico-inventarisatie van de veiligheid vindt niet plaats. De zorgplansystematiek voorziet niet in een PDCA-cyclus voor verschillende risicoaspecten zoals subjectieve veiligheid, meldsysteem en medicatie. Informatie en/of diagnostiek over preventie (bijvoorbeeld signaleringsplannen) is niet opgenomen in het dossier. De inbreng van betrokken disciplines ten aanzien van veiligheid is in het dossier en ondersteuningsplan niet zichtbaar. Domein Vrijheidsbeperking Risico-inventarisatie van de vrijheidsbeperking vindt niet met vastgelegde en beargumenteerde regelmaat plaats. In het ondersteuningsplan zijn de argumenten voor de toegepaste vrijheidsbeperking en de overwogen alternatieven niet zichtbaar. De zorgplansystematiek voorziet niet in een PDCA-cyclus voor de specifieke risicoaspecten (preventie; organisatie van primair proces; communicatie; verantwoording; deskundigheid). Informatie en/of diagnostiek op het gebied van preventie van vrijheidsbeperking (signaleringsplannen) is niet opgenomen in het dossier. Pagina 20 van 22

21 Rapport toezichtbezoek in het kader van het verscherpt toezicht op Pergamijn, locatie Pepinusbrug te Echt juli 2012 De wensen van de cliënt en/of cliëntvertegenwoordiger over vrijheidsbeperking zijn niet aantoonbaar meegenomen in afspraken en doelen. De inbreng van betrokken disciplines en extern deskundigen ten aanzien van vrijheidsbeperking is in het dossier en ondersteuningsplan niet zichtbaar. Domein Kwaliteit van personeel en organisatie Er worden structureel onvoldoende medewerkers ingezet. Medewerkers beschikken niet over de deskundigheid die voor de specifieke doelgroep nodig is. Functioneringsgesprekken worden niet structureel gehouden. Het is voor de medewerkers niet duidelijk hoe de verdeling van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden geregeld is. Er vindt onvoldoende afstemming plaats over de uitvoering van de zorg tussen de betrokken disciplines. Domein Samenhang in zorg en ondersteuning Het dossier is niet samenhangend, overzichtelijk en volledig. In het dossier, het ondersteuningsplan of de dagrapportage is geen schriftelijke informatieoverdracht tussen cliënt, cliëntvertegenwoordiger, interne organisatorische eenheden en/of andere (zorg)aanbieders uit de keten opgenomen. De uitvoering van de afspraken over samenhang in de zorg en ondersteuning zijn niet zichtbaar in het dossier. De afspraken over de samenhang in de zorg en ondersteuning worden niet regelmatig met alle betrokken netwerkpartners geëvalueerd en bijgesteld. Visie en beleid Er is geen beleid geformuleerd voor één of meerdere van de vijf randvoorwaardelijke domeinen (ondersteuningsplan; veiligheid; vrijheidsbeperking; kwaliteit van personeel en organisatie; samenhang in zorg en ondersteuning). De zorgaanbieder heeft geen beleid voor het zoeken naar alternatieven voor de toegepaste vrijheidsbeperking. De beleidsnotities, protocollen en richtlijnen over de vijf randvoorwaardelijke domeinen (ondersteuningsplan; veiligheid; vrijheidsbeperking; kwaliteit van personeel en organisatie; samenhang in zorg en ondersteuning) worden niet regelmatig geëvalueerd en zo nodig bijgesteld. De zorgaanbieder heeft relevante disciplines niet betrokken bij de ontwikkeling en evaluatie van het beleid over veiligheid en het beleid over vrijheidsbeperking. Organisatorische randvoorwaarden voor cliëntgerichtheid De cliënt en/of cliëntvertegenwoordiger wordt niet betrokken bij de uitkomsten van cliënttevredenheidsonderzoeken en de daarop genomen maatregelen. De zorgaanbieder biedt geen of onvoldoende intervisiemogelijkheden en feedbackmomenten die gericht zijn op het eigen handelen van de werknemer in de leefwereld van de cliënt. Het is medewerkers niet toegestaan om (beargumenteerd) af te wijken van protocollen en richtlijnen. Pagina 21 van 22

22 Inspectie voor de Gezondheidszorg Bijlage 2 Inzage documenten Ten behoeve van de oordeelsvorming zijn de volgende documenten ingezien: Veranderopdracht interim bestuurder zorg, 26 april 2012; Plan van aanpak naar aanleiding van het inspectierapport, 23 mei 2012; Voortgangsrapportage 23 mei 2012; Voortgangsrapportage 22 juni 2012; Concept- ondersteuningsplannen vier betrokken cliënten; Signaleringslijsten en dagrapportages vier betrokken cliënten; Procesbeschrijving monitoring cliënten met een hoog zorgrisico, 16 mei 2012; Enkele ingevulde cliëntrapportages hoog zorgrisico Pagina 22 van 22