Evaluatie MKB Voucherprogramma

Transcriptie

1 Evaluatie MKB Voucherprogramma Hoofdrapport Datum 3 november 2011 Kenmerk IM004 MuConsult B.V. Postbus CB Amersfoort Telefoon Fax INFO@MUCONSULT.NL Internet

2 2

3 Inhoudsopgave Samenvatting 5 1. Inleiding Achtergrond Doelstelling MKB Voucherregeling Doelstelling evaluatie Onderzoeksmethode Leeswijzer 8 2. Werking van het programma Inleiding Ontwikkeling van de markt Kwaliteit van de adviseur en van de adviezen Knelpunten en verbetermogelijkheden Conclusies werking van de vouchers Maatregelen Inleiding Bewustwording en overgaan tot actie Voorgenomen maatregelen Geïmplementeerde maatregelen Duur van het implementatietraject Spreiding van de aanvragen Sectorale verschillen Potentiële effect van maatregelen Conclusies genomen maatregelen Effect en bereik Inleiding Bewustwording en mobiliteitsbeleid doorlichten Verplaatsingsgedrag werknemers Stimuleren markt mobiliteitsmanagement Potentieel MKB Nederland Potentieel Voucherprogramma Conclusies effect en bereik Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen 24 Literatuurlijst 25 3

4 Bijlagenrapport (separaat document) Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Bijlage 6 Bijlage 7 Bijlage 8 Bijlage 9 Werkgeversenquête (aanpak enquête en resultaten) Deskresearch adviesrapporten Interviews adviseurs Interviews MKB-bedrijven Interviews regio s Uitkomsten discussie LinkedIn MKB Nederland en potentieel Open antwoorden uit enquête 1 e voortgangsmeting AgentschapNL 4

5 Samenvatting Het doel van deze evaluatie is inzicht krijgen in wat het MKB Voucherprogramma tot nog toe heeft opgeleverd. Daarnaast vormt de evaluatie input voor de besluitvorming over de toekomst van het programma na 1 december In 2011 is het aantal aangevraagde vouchers sterk toegenomen ten opzichte van Het MKB Voucherprogramma heeft van juli 2010 tot en met oktober 2011 geleid tot de uitvoering van mobiliteitsscans bij 905 MKB bedrijven, waarmee werknemers zijn bereikt. Momenteel is ca 50% van de ingezette kleine vouchertrajecten afgerond. Verder zijn er 14 grote vouchers afgerond. De grote voucher blijkt niet altijd aangevraagd te worden. Dit weerhoudt bedrijven er niet van om maatregelen te implementeren. In totaal is 8 miljoen beschikbaar aan subsidiemiddelen. Met de aanvragen is tot en met oktober 2011 een bedrag van 2,5 miljoen gemoeid. Bij gelijkblijvende verhoudingen tussen kleine en grote vouchers heeft het subsidiebudget van 8 miljoen ruimte voor de uitgifte van in totaal ca kleine vouchers en 900 grote vouchers. Gelet op de recente ontwikkeling van het aantal aanvragen en de omvang van de doelgroep wordt verwacht dat dit aantal realiseerbaar is in In totaal zijn er ca 900 maatregelen geïmplementeerd (of er is over besloten). Een groot aantal maatregelen wordt nog onderzocht. De ingevoerde maatregelen hebben naar schatting invloed op werknemers. Vooral maatregelen op het gebied van het stimuleren van (e)fietsen, slim werken en zuinigere auto s en autogebruik zijn populair. OV maatregelen zijn minder vaak ingevoerd. Gemiddeld duurt het 12 maanden na aanvraag van de kleine voucher voordat een bedrijf een maatregel implementeert. Het merendeel van de MKB bedrijven beoordeelt de adviezen en adviseurs met een (ruime) voldoende. Bedrijven hechten het meeste waarde aan advies dat aansluit bij de bedrijfsspecifieke situatie en advies dat leidt tot concrete voorstellen (proposities). Het MKB Voucherprogramma draagt bij aan de ontwikkeling van de markt voor mobiliteitsmanagement vanwege acquisitie door adviseurs en promotieacties door regionale overheden. Het MKB Voucherprogramma heeft een positieve invloed op de bewustwording van MKB bedrijven over de mogelijkheden van Mobiliteitsmanagement. Gezien de ontwikkeling van het aantal uitgevoerde mobiliteitsscans mag verwacht worden dat het doel om scans uit te voeren t/m 2012 gehaald kan worden. De aard en omvang van het effect van het programma op het verplaatsingsgedrag van werknemers kan op dit moment niet bepaald worden. Aangezien het programma in 2011 pas goed op gang is gekomen en het implementeren van maatregelen gemiddeld 12 maanden in beslag neemt zal er in november 2011 naar verwachting nog weinig effect zijn op het verplaatsingsgedrag. Dit effect zal zich het komende jaar gaan manifesteren. Het bereik van de Voucherregeling is alle MKB bedrijven in de categorie medewerkers. In totaal gaat het in Nederland om bedrijven met in totaal bijna 3 miljoen medewerkers. Uit de evaluatie is gebleken dat een aantal sectoren met name interessant is voor de regeling. Deze sectoren zijn goed voor ruim bedrijven en ruim 1 miljoen medewerkers. Er wordt aanbevolen de grote voucher ruimer inzetbaar te maken. De interesse bij MKB ondernemers voor (met name de grote) vouchers neemt toe wanneer bedrijven de mogelijkheid krijgen de grote voucher in te zetten voor de financiering van proeven met mobiliteitsmanagement (bijvoorbeeld probeerpool e-bikes). Verder wordt aanbevolen de rapportage door adviseurs bij de declaratie van de vouchers te automatiseren. Met een online invulformulier wordt de grote hoeveelheid data die wordt verkregen automatisch bruikbaar gemaakt. Ten slotte wordt aanbevolen om eind 2012 een werknemersenquête te houden onder werknemers van bedrijven die minimaal één maatregel hebben ingevoerd om het effect van de MKB Voucherregeling op het gedrag van werknemers te kunnen bepalen. 5

6 6

7 1. Inleiding 1.1 Achtergrond De MKB Voucherregeling is één van de uitwerkingen van het actieplan Groei op het Spoor van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Het MKB Voucherprogramma is de concrete uitwerking van het onderdeel mobiliteitsmanagement werkgevers in het cluster spreiding van mobiliteit van het actieplan. Het doel is om groei op het spoor te realiseren en om mobiliteit beter te spreiden over vervoerwijzen en tijd. De maatregel wordt in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu uitgevoerd door AgentschapNL. Hierbij vindt afstemming plaats met het platform Slim Werken Slim Reizen (voorheen TFMM).. Het programma biedt MKB werkgevers met minimaal 25 en maximaal 250 werknemers de mogelijkheid om gratis advies op maat te krijgen van een adviseur, eerst met een kleine voucher (mobiliteitsscan), daarna met een grote voucher (begeleiding van implementatie). De eerste tranche is afgelopen. Deze liep van 1 juli 2010 tot 1 juli Op basis van de 1 e voortgangsrapportage, uitgevoerd door AgentschapNL (zie bijlage 9) is besloten tot een tweede tranche. Deze loopt tot 1 december Doelstelling MKB Voucherregeling De beleidsdoelen van het MKB Voucherprogramma vinden hun oorsprong in de Nota Mobiliteit. In de Nota Mobiliteit heeft de rijksoverheid het gewenste verkeer- en vervoerbeleid tot 2020 beschreven. Het credo is benutten, beprijzen, bouwen. De beleidsdoelen van de Nota Mobiliteit zijn vertaald naar programma s. Belangrijke actuele uitwerkingen van de pijler benutten zijn te vinden in het platform Slim Werken Slim Reizen, het programma Beter Benutten en het actieplan Groei op het Spoor. Het primaire doel van het MKB Voucherprogramma is verwoord in het actieplan Groei op het Spoor en luidt het creëren van bewustzijn bij ondernemingen over de mogelijkheden van mobiliteitsmanagement voor hun onderneming om vervolgens mobiliteitsmaatregelen in te voeren in de onderneming. De nadruk ligt daarbij op het inzichtelijk maken van de mogelijkheden en het toepassen van mobiliteitsmanagement bij ondernemingen. Dit zal een mobiliteitsbewustzijn en gedragsverandering bij de onderneming teweeg kunnen brengen (Besluit van de Minister van Verkeer en Waterstaat van 11 juni 2010). In het geactualiseerde actieplan Groei op het Spoor (februari 2010, pagina 48) is de ambitie opgenomen om het mobiliteitsbeleid door te lichten bij minimaal bedrijven 1. Uit de verschillende beleidsstukken van het actieplan Groei op het Spoor en het platform Slim Werken Slim Reizen kunnen de volgende subdoelen worden ontleend: 8 Bewustwording bij MKB bedrijven over mogelijkheden mobiliteitsmanagement 8 Mobiliteitsbeleid doorlichten bij minimaal bedrijven 2 8 Groei op het spoor 8 Spitsreductie op de weg 8 Stimuleren van slim reizen en slim werken 8 Stimuleren van de markt voor mobiliteitsmanagement 1 Het doel is minimaal bedrijven doorlichten, maar het beschikbare budget van 9 miljoen euro biedt, uitgaande van 10% overheadkosten, ruimte voor het doorlichten van het mobiliteitsbeleid bij minimaal bedrijven (kleine voucher van maximaal en grote voucher van maximaal per bedrijf). 7

8 1.3 Doelstelling evaluatie Het doel van deze evaluatie is inzicht krijgen in wat het MKB Voucherprogramma tot nog toe heeft opgeleverd. Daarnaast vormt de evaluatie input voor de besluitvorming over de toekomst van het programma na 1 december Hiervoor is inzicht nodig in de bijdrage van het programma aan de beleidsdoelen van het actieprogramma Groei op het Spoor en het platform Slim Werken Slim Reizen. De doelstelling is in dit rapport uitgewerkt in drie onderdelen, te weten: 1. Het verkrijgen van inzicht in de werking van het Voucherprogramma, inclusief de kwaliteit van de adviseurs en het effect op de ontwikkeling van een adviesmarkt voor mobiliteitsmanagement. 2. Het verkrijgen van inzicht in het effect van het Voucherprogramma op deelnemende MKB bedrijven, vooral met betrekking tot ingevoerde en in te voeren maatregelen en de (potentiële) gedragsreacties van werknemers. 3. Het verkrijgen van inzicht in de omvang van de markt en het bereik van het Voucherprogramma. 1.4 Onderzoeksmethode Deze evaluatie is uitgevoerd in nauwe samenwerking met AgentschapNL en een begeleidingscommissie van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu met vertegenwoordiging van het actieplan Groei op het Spoor, het programma Beter Benutten en het platform Slim Werken Slim Reizen. Om een volledig beeld te krijgen van de werking van de vouchers, de maatregelen en (potentiële) effecten zijn diverse bronnen geraadpleegd, interviews afgenomen en is een werkgeversenquête uitgevoerd. Een centraal onderdeel van de evaluatie is de enquête onder werkgevers die tenminste de kleine voucher hebben afgerond. Uitgangspunt voor dit enquêteonderzoek was om met zo min mogelijk belasting voor de MKB bedrijven zo veel mogelijk informatie te verkrijgen over de voorgenomen en geïmplementeerde maatregelen. De enquête is uitgezet onder 232 werkgevers die ten minste een kleine voucher hebben afgerond en is ingevuld door 132 werkgevers (respons van 57%). In bijlage 1 is meer informatie lezen over de aanpak van de enquête. Aanvullend is een kwalitatieve analyse verricht van 38 beschikbare voucherrapporten (9% van het totaal aantal afgeronde rapporten, zie ook bijlage 2) en van diverse andere publicaties en administratieve gegevens. Andere waardevolle input voor de evaluatie zijn de interviews met diverse betrokkenen (7 adviseurs, 4 regio s en 2 MKB bedrijven, bijlagen 3,4 en 5) de interactie met de markt (bijeenkomst van AgentschapNL op , discussie via LinkedIn bijlage 6). 1.5 Leeswijzer Dit rapport is verder als volgt opgebouwd. Hoofdstuk 2 gaat in op de werking van de vouchers waarin met diverse data wordt onderbouwd hoe de markt zich heeft ontwikkeld. Diverse knelpunten en verbeterpunten worden genoemd. Hoofdstuk 3 geeft een beeld van de voorgenomen en geïmplementeerde maatregelen met aandacht voor sectorale verschillen. Vervolgens gaat hoofdstuk 4 in op de omvang van de (potentiële) markt voor MKB vouchers en (mogelijke) effecten. In hoofdstuk 5 worden conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan. In een separaat bijlagenrapport zijn ten slotte gedetailleerde brongegevens opgenomen ter onderbouwing van dit hoofdrapport. 8

9 2. Werking van het programma 2.1 Inleiding Dit hoofdstuk gaat over de werking van de vouchers in de praktijk. Centraal staat hoe de markt voor mobiliteitsmanagement zich ontwikkeld heeft sinds de start van het MKB Voucherprogramma, hoe tevreden MKB ondernemers en adviseurs zijn over het verloop van het vouchertraject en welke knelpunten en verbetermogelijkheden er zijn. Werkgevers met medewerkers kunnen eerst een kleine voucher aanvragen bij AgentschapNL door het aanvraagformulier in te vullen of een adviseur te machtigen om de aanvraag voor hem in te dienen. De kleine voucher heeft een waarde van maximaal euro. AgentschapNL beoordeelt de aanvraag en verstrekt een voucher aan de werkgever. De werkgever selecteert een adviseur uit de door AgentschapNL gepubliceerde lijst met aangewezen adviseurs. De adviseur voert een mobiliteitsscan uit bij de werkgever en brengt een mobiliteitsadvies uit. De werkgever betaalt de adviseur met de voucher 2 en de adviseur declareert de voucher bij AgentschapNL. AgentschapNL beoordeelt het geleverde advies en keert de voucher uit aan de adviseur. Na afronding van de kleine voucher kan een bedrijf ook een grote voucher aanvragen volgens een vergelijkbare werkwijze. Verschil is dat de grote voucher bedoeld is voor ondersteuning door een adviseur bij implementatie van maatregelen, en dat de grote voucher maximaal euro of 50% van de advieskosten bedraagt. 2.2 Ontwikkeling van de markt Sinds de invoering in juli 2009 houdt AgentschapNL, als onderdeel van de uitvoering, bij hoeveel kleine en grote vouchers er aangevraagd en afgerond worden. In figuur 2.1 staat de ontwikkeling van het aantal aangevraagde vouchers per maand (kleine en grote vouchers). Figuur 2.1: Ontwikkeling van het aantal aangevraagde kleine en grote vouchers per maand in de periode 1 juli oktober Kleine Vouchers Grote Vouchers jul 10 aug 10 sep 10 okt 10 nov 10 dec 10 jan 11 feb 11 mrt 11 apr 11 mei 11 jun 11 jul 11 aug 11 sep 11 okt 11 2 Exclusief verschuldigde BTW. De werkgever betaalt de BTW zelf aan de adviseur en kan deze daarna aftrekken van de belasting. 9

10 In totaal zijn in de periode juli 2010 tot en met oktober kleine vouchers en 266 grote vouchers aangevraagd. Het aantal aangevraagde kleine vouchers is in de tweede helft van deze periode sterk toegenomen ten opzichte van de eerste helft (697 aanvragen tegenover 208 aanvragen, ruim drie keer zo veel). Een verklaring voor de daling in met name juni en augustus 2011 is de vakantieperiode. Er zijn op 1 november trajecten afgerond (uitbetaald), waarvan 374 kleine en 14 grote vouchers. In totaal is 8 miljoen beschikbaar aan subsidiemiddelen. Met de aanvragen is tot en met oktober 2011 een bedrag van 2,5 miljoen gemoeid. Het aantal aangewezen adviseurs is sinds maart 2011 gestabiliseerd rond de 200 adviseurs en 97 bureaus. Van de 97 bureaus hebben 42 bureaus (nog) geen vouchers afgerond, 55 hebben minstens 1 voucher afgerond, en 10 bureaus hebben meer dan 10 vouchers afgerond. Uit de interviews met adviseurs (zie bijlage 4) blijkt dat de acquisitie onder MKB bedrijven veel tijd en investeringen kost. Dat de investeringen zich nog niet terugbetalen in de opbrengsten verklaart wellicht waarom een deel van de adviesbureaus niet (meer) actief is. Ook de terugkerende onzekerheid over de voortgang van het programma is voor adviseurs aanleiding voor hen om terughoudend te zijn met het doen van acquisitie en het verder ontwikkelen van hun aanpak. Het is mogelijk dat deze terughoudendheid effect heeft op de ontwikkeling van het aantal aangevraagde vouchers. Ook provincies en regio s ontplooien mobiliteitsmanagementbeleid, vaak inclusief een werkgeversaanpak. Deze aanpak was in 2010 nog vooral gericht op de grote bedrijven; in de loop van 2011 is ook het MKB steeds meer een doelgroep geworden. Provincies en regio s zijn actief bezig met (publieks)campagnes en bijeenkomsten voor MKB, waarbij soms ook expliciet aandacht wordt gegeven aan het MKB Voucherprogramma. Zo organiseert de Verkeersonderneming / Slim Bereikbaar in Rotterdam bijeenkomsten op bedrijventerreinen langs de A15 om de bedrijven te informeren over het MKB Voucherprogramma (bijlage 5). 2.3 Kwaliteit van de adviseur en van de adviezen Middels een werkgeversenquête (zie ook bijlage 1) is aan de MKB bedrijven gevraagd in hoeverre zij tevreden zijn met de adviseur en met de kwaliteit van het advies (zie figuur 2.2). Bijna alle MKB bedrijven (94%) zijn tevreden over de adviseur. Bedrijven die tevreden zijn merken op dat de adviseurs proactief en vriendelijk zijn en verstand van zaken hebben, afspraken nakomen en op tijd opleveren. Over de kwaliteit van het advies is het grootste deel ook positief; 60% vindt het advies goed, 35% vindt het redelijk en 5% vindt het slecht. Positieve beoordeling komt voort uit het feit dat de adviezen uitgebreid en gedetailleerd zijn en professioneel overkomen. Bovendien sluiten de adviezen meestal aan bij de verwachtingen van de bedrijven. De 5% bedrijven die de adviezen slecht vinden merken onder andere op dat het (standaard)advies niet voldoende aansluit op de situatie van het bedrijf en/of dat het advies (te) weinig nieuwe inzichten oplevert. 10

11 Figuur 2.2 Waardering van het advies en de adviseur (%) door MKB bedrijven Waardering advies Tevreden over adviseur 5% 6% 35% 60% Goed Voldoende Slecht 94% Ja Nee Naast de werkgeversenquête is een kwalitatieve analyse verricht van de beschikbare adviesrapporten (zie ook bijlage 2). Uit de analyse komt naar voren dat er veel verschillen zijn tussen de inhoud en opmaak van de adviesrapporten. In een aantal van de geëvalueerde rapportages is het huidige bereikbaarheidsprofiel of de samenvatting van de huidige mobiliteit afwezig of erg beknopt. Deze informatie is van belang bij het doen van bedrijfsspecifieke aanbevelingen (maatwerk). Een verbeterpunt met betrekking tot het vouchertraject is om een richtlijn of een minder vrijblijvend kwaliteitseis toe te voegen die adviseurs aanspoort tot het schrijven van een bedrijfsprofiel en tot het doen van zo concreet mogelijke bedrijfsspecifieke adviezen. 2.4 Knelpunten en verbetermogelijkheden In de enquête onder werkgevers en in de interviews met de adviseurs is gevraagd naar de ervaren knelpunten en suggesties voor verdere optimalisering van het MKB Voucherprogramma. De MKB bedrijven noemen de volgende algemene verbeterpunten en aanbevelingen: 4 Bied kant en klare producten aan met inschatting effect: ca 10% van de bedrijven geeft aan dat het advies te algemeen en abstract is. Zij hebben behoefte aan kant-en-klare proposities inclusief inschatting van kosten, opbrengsten en effecten. 4 Leg duidelijker uit hoe het zit met de BTW: een klein aantal bedrijven geeft aan dat zij verrast werden door het feit dat zij BTW moesten betalen en/of wisten niet dat zij dit van de belasting kunnen aftrekken (geldt niet voor non-profitorganisaties die niet belastingplichtig zijn). 4 Maak het mogelijk om de subsidie in te zetten voor experimenten/proeven: een aantal bedrijven merkt in de enquête en de interviews op dat zij geen behoefte hebben aan het extra advies van de grote voucher, maar dat zij wel graag deze subsidie zouden inzetten bij de implementatie van experimenten. Een voorbeeld is het financieren van een probeerpool voor e- bikes. De adviseurs noemen tijden de interviews de volgende verbeterpunten en aanbevelingen: 4 Geef meer bekendheid aan het MKB Voucherprogramma: de adviseurs pleiten voor meer campagne over de vouchers, zowel landelijk als bij bedrijfssectoren (bijvoorbeeld in een vakblad voor een bepaald type bedrijf). 4 Mobiliteitsmanagement als term is onbekend bij MKB-ers: de term Slimmer Werken Slimmer Reizen slaat beter aan bij doelgroep; 4 Versimpel de aanvraag voor bedrijf en papierwerk voor adviseurs: ondanks het feit dat het MKB Voucherprogramma is ontworpen om zo min mogelijk het MKB te belasten wordt de aanvraag- en declaratieprocedure door sommigen nog als ingewikkeld en uitgebreid ervaren; 11

12 4 Geef MKB bedrijven de mogelijkheid om een adviseur (en advies) op kwaliteit te selecteren: het is positief dat de bedrijven vrij zijn om een adviseur (en daarmee een adviesrapport) te kiezen omdat dit tegemoet komt aan het creëren van een open markt. De lijst met adviseurs is echter te lang om eenvoudig een goede keus te kunnen maken. Maak daarom bijvoorbeeld een top 10 van meest actieve adviseurs of verdeel de adviseurs naar regio en/of expertise. 4 Maak het mogelijk om de grote voucher in te zetten voor implementatie/pilotprojecten/ proeven: (ook genoemd door bedrijven, zie boven) 4 Hanteer een periode van een jaar voor de tranches van het Voucherprogramma: het programma van de vouchers is in een aantal tranches uitgezet, waarbij telkens onzekerheid bestond over het vervolg na de deadline. Deze onzekerheid is voor sommige adviseurs reden geweest om terughoudend te zijn. 2.5 Conclusies werking van de vouchers Uit de bevindingen uit de werkgeversenquête en de interviews met adviseurs en regio s kan geconcludeerd worden dat het MKB Voucherprogramma in 2011 goed op gang is gekomen. Momenteel is ca 50% van de ingezette kleine vouchertraject en afgerond. Acquisitie onder MKB bedrijven kost veel tijd en bedrijven hebben tijd nodig om na een advies tot besluitvorming te komen. Dit verklaart de ontwikkeling in het aantal afgeronde grote vouchers. Het merendeel van de MKB bedrijven beoordeelt de adviezen en adviseurs met een (ruime) voldoende. Bedrijven hechten het meeste waarde aan advies dat aansluit bij de bedrijfsspecifieke situatie en advies dat leidt tot concrete voorstellen (proposities). De richtlijnen die AgentschapNL heeft opgesteld aan adviesrapporten, bieden de adviseurs ruimte om een eigen invulling te geven aan zowel de analyseaanpak als het type advies dat gegeven wordt. 12

13 3. Maatregelen 3.1 Inleiding Dit hoofdstuk gaat in op wat de adviezen teweeg hebben gebracht bij de MKB bedrijven. Eerst wordt antwoord gegeven op de vraag in hoeverre bedrijven naar aanleiding van het advies bewuster zijn geworden van de (mogelijkheden van) maatregelen op het gebied van Slim Werken en Slim Reizen, of men aan de slag gaat met het advies, zo ja met welke maatregelen en hoe lang het implementatietraject duurt. Dan wordt ingegaan op verschillen tussen de sectoren en wordt een inschatting gegeven van het aantal werknemers waarop maatregelen van invloed zijn (omvang van potentiële effecten). Afgesloten wordt met de belangrijkste conclusies. 3.2 Bewustwording en overgaan tot actie Eén van de doelen van het MKB Voucherprogramma is het vergroten van de bewustwording onder MKB bedrijven over de mogelijkheden van mobiliteitsmanagement. Op de vraag of MKB bedrijven zich door de mobiliteitsscan en het advies meer bewust zijn geworden van de mogelijkheden op het gebied van mobiliteitsmanagement antwoordt 70% van de MKB bedrijven positief en 30% zegt dat dit niet het geval is (zie figuur 3.1) 3. Ruim zes op de tien MKB bedrijven (63%) die de kleine voucher afronden gaat aan de slag met het advies, 15% gaat mogelijk aan de slag met het advies en 22% niet 4. Figuur 3.1: Mate (%) waarin MKB bedrijven zich bewust zijn geworden van de mogelijkheden op het gebied van mobiliteitsmanagement en percentage MKB bedrijven dat wel, niet of mogelijk aan de slag gaat met het advies (N = 132). Bewuster geworden Aan de slag met advies 0% 30% 22% 70% Ja Nee Misschien 15% 63% Ja Mogelijk Nee Bedrijven die zich niet bewuster zijn geworden van de mogelijkheden van mobiliteitsmanagement en niet aan de slag gaan met het gegeven advies geven aan dat zij geen innovatieve of direct toepasbare ideeën aangereikt hebben gekregen over de mogelijkheden binnen het eigen bedrijf. De toelichting hierbij verschilt: 23 bedrijven (17%) hebben al gedetailleerd mobiliteitsbeleid, 14 bedrijven (11%) kunnen vanwege de locatie en/of aard van de werkzaamheden niets met de adviezen en 2 bedrijven geven lage prioriteit aan mobiliteit. Bedrijven die al actief bezig waren met mobiliteitsmanagement zagen de scan als bevestiging van wat zij al wisten en gebruiken het rapport om eventuele laatste twijfels weg te nemen of bijvoorbeeld de ISO certificering te onderbouwen. 3 In de 1 e voortgangsmeting van AgentschapNL gaf driekwart van de bedrijven aan bewuster te zijn geworden (zie bijlage 9). 4 In de 1 e voortgangsmeting van AgentschapNL gaf 69% aan aan de slag te gaan met het advies, 18% misschien, 11% niet. 13

14 De adviseurs en regio s bevestigen dat de vouchers bijdragen aan de bewustwording onder MKB bedrijven. De markt is nog niet volwassen, dat wil zeggen dat de aard van het productaanbod nog niet voldoende afgestemd is op de vraag, maar er zit veel ontwikkeling in (zie bijlagen 3, 4 en 5). De ervaring leert dat MKB bedrijven behoefte hebben aan concrete makkelijk toepasbare maatregelen (proposities) die weinig tijd en geld kosten. Naast gratis advies verlaagt ook de deelname aan proefprojecten buiten het MKB Voucherprogramma om (bijvoorbeeld georganiseerd door de regio s) de drempel voor MKB bedrijven om tot actie over te gaan, een voucher aan te vragen en maatregelen in te gaan voeren. 3.3 Voorgenomen maatregelen Een groot deel van de deelnemende bedrijven heeft de scan en de nadere uitwerking van de adviezen nog niet afgerond en kan nog niet met zekerheid zeggen wat ermee gedaan gaat worden. De MKB bedrijven hebben in de enquête aangegeven welke maatregelen men naar aanleiding van het advies wil gaan invoeren. Van de bedrijven die aangegeven aan de slag te gaan met het advies (63%) gaat 50% aan de slag met Slim Reizen, 10% met Slim Werken en 16% met zowel Slim Werken als Slim Reizen; de rest (25%) weet het nog niet zeker of heeft hier geen informatie over gegeven (zie figuur 3.2) 5. Figuur 3.2: Maatregelen waar MKB bedrijven mee aan de slag gaan gecategoriseerd naar type (slim werken en/of slim reizen) Typering maatregelen 25% Slim Reizen 50% Slim Werken Slim Werken en Slim Reizen 16% Onbekend / onzeker 10% 3.4 Geïmplementeerde maatregelen Aan de MKB bedrijven die al verder zijn en al maatregelen hebben ingevoerd, dan wel hier al positief over hebben besloten is gevraagd hoe ver zij zijn met de implementatie van de maatregelen uit het advies. Van deze bedrijven (63% = 83 bedrijven) hebben 42 bedrijven de enquêtevragen over de implementatie van maatregelen ingevuld. Bedrijven die al begonnen zijn met het implementeren hebben gemiddeld één maatregel ingevoerd dan wel hier positief over besloten en één maatregel nog in onderzoek. Figuur 3.3 geeft de maatregelen weer die worden ingevoerd en/of onderzocht. 5 In de 1e voortgangsmeting uitgevoerd door AgentschapNL (zie bijlage 9) was het aandeel bedrijven dat aan de slag gaat met slim reizen hoger en het aandeel dat aan de slag gaat met slim werken lager. 14

15 Figuur 3.3: Maatregelen die onderzocht of geïmplementeerd worden door MKB bedrijven n.a.v. het afronden van minimaal de kleine voucher (N=42) (20,0%) 3 (7,3%) 9 (22,5%) 12 (29,3%) 5 (12,5%) 12 (29,3%) 8 (20,0%) 9 (22,0%) 4 (10,0%) 1 (2,4%) 6 (15,0%) 4 (9,8%) OV (e )fiets Slim Werken Duurzame auto's Mobiliteitsbudget Overig Onderzocht Ingevoerd/besloten Uit de enquête blijkt dat vooral maatregelen op het gebied van fietsen, slim werken en duurzame auto s en autogebruik populair zijn. Het gebruik van openbaar vervoer stimuleren blijkt moeilijker te zijn. Hierbij speelt een rol dat veel bedrijven op (te) grote afstand van OV (met name treinstations) liggen. Bedrijven die wel interesse hebben in OV liggen vaak dichterbij OV haltes, maar hebben vaak ook al uitgewerkt beleid op dit gebied. Regio Verder Via Veluwe heeft juist goede ervaringen met het stimuleren van het gebruik van het openbaar vervoer dankzij een spaaractie op het regionale spoor ( Spoorbomen Spaaractie, zie ook bijlage 3). 3.5 Duur van het implementatietraject Het implementatietraject is het traject dat een bedrijf ingaat na afronding van de kleine voucher. Na afronding van de scan kan een bedrijf een grote voucher inzetten voor de implementatie. Met de grote voucher kan een bedrijf maximaal 2/3 van de advieskosten bij implementatie van maatregelen financieren. De gemiddelde duur van het afronden van een grote voucher is op basis van 14 afgeronde vouchers niet representatief. Deze 14 bedrijven deden gemiddeld 3,9 maanden over het afronden van het traject. Veel grote vouchertraject en zijn wel aangevraagd maar nog niet afgerond. De gemiddelde loopduur van de 206 niet-afgeronde grote vouchers is anno eind oktober ,7 maanden. De meeste grote vouchers zijn aangevraagd in de periode april-juli 2011 (zie figuur 2.1). Uit de aangevraagde en afgeronde vouchers blijkt dat bijna de helft van de bedrijven niet (direct) een grote voucher inzet na afronding van de kleine voucher. Dit kan enerzijds verklaard worden door het feit dat er al voldoende advies is ontvangen met de kleine voucher, anderzijds door het feit dat bedrijven de afweging maken om de implementatie van geadviseerde maatregelen met eigen personeel te begeleiden in plaats van een adviseur in te huren. Beide argumenten kunnen reden zijn om geen grote voucher in te zetten. Dat wil dus niet zeggen dat deze bedrijven niet aan de slag gaan met het advies van de kleine voucher (de scan). Veel bedrijven blijken al bezig te zijn met implementatie voordat een eventuele grote voucher is verzilverd. De implementatie van maatregelen volgt gemiddeld twaalf maanden na het aanvragen van de kleine voucher (al dan niet met een grote voucher-traject). Adviseurs ervaren dat de besluitvorming bij bedrijven traag is omdat er meerdere disciplines binnen een bedrijf betrokken zijn en mobiliteitsmanagement niet altijd de hoogste prioriteit heeft. Bedrijven geven aan dat de implementatietermijn vaak afhangt van andere factoren zoals geplande herzieningen van 15

16 regelingen (leaseregeling, reiskostenregeling, etc.), verhuizing van het bedrijf en afstemming met andere bedrijven op het bedrijventerrein. Niet alle maatregelen duren even lang om te implementeren. Uit figuur 3.4 blijkt dat maatregelen op het gebied van (e)fietsen en milieuvriendelijkere auto s gemiddeld sneller geïmplementeerd worden dan maatregelen op het gebied van slim werken en openbaar vervoer stimuleren. Figuur 3.4: gemiddelde implementatieduur per type maatregel Totaal (35x) 12,0 Slim werken (10x) 12,8 Duurzame auto's (7x) 11,1 (e)fiets (10x) 8,5 OV (4x) 12,8 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0 3.6 Spreiding van de aanvragen Eén van de effecten van de vouchers is het bijdragen aan het verminderen van de filedruk op het hoofdwegennet. Daarom is van belang te bezien in hoeverre de maatregelen van deelnemende bedrijven effect kunnen hebben op de files. In figuur 3.5 zijn alle bedrijven die een kleine voucher hebben aangevraagd geprojecteerd op een kaart op postcodeniveau. In de rechter figuur zijn de belangrijke reistijdknelpunten op het hoofdwegennet weergegeven. Figuur 3.5: spreiding van deelnemende MKB bedrijven en reistijdknelpunten op het HWN 2010 Bron rechter kaartje: Ministerie van I&M (2011) Bereikbaarheidsmonitor Hoofdwegennet

17 De rode trajecten op de rechter figuur zijn delen van het hoofdwegennet waar de reistijd boven de streefwaarde ligt; donkergroene trajecten hebben een reistijd onder de streefwaarde. Over de lichtgroene trajecten is onvoldoende bekend. Uit de linker figuur is op te maken dat het gros van de deelnemende bedrijven in de omgeving van deze knelpunten ligt. 3.7 Sectorale verschillen Uit de diverse bronnen van de evaluatie is gebleken dat er verschillen bestaan tussen MKB bedrijven in verschillende sectoren. Niet iedere sector heeft ten slotte evenveel mogelijkheden voor het nieuwe werken of voor bijvoorbeeld OV gebruik. Om inzicht te krijgen in het type bedrijf dat interesse heeft in het MKB Voucherprogramma, een voucher aanvraagt en afrond en aan de slag gaat met het advies is een uitsplitsing gemaakt van de verschillende deelpopulaties naar bedrijfssector. Hiervoor is gebruik gemaakt van de SBI 2008 sectorindeling. Figuur 3.6: uitsplitsing vervolg op kleine voucher op basis van bedrijfssector Bouw Groot en detailhandel Vervoer en opslag Horeca Informatie Vastgoed Communicatie Zakelijke diensten Gezondheids Cultuur sport zorg recreatie Niet aan de slag Misschien Zeker aan de slag Uit figuur 3.6 valt af te lezen dat de sectoren zakelijke diensten (31%), groot- en detailhandel (17%), informatie en communicatie (16%) en de bouw (10%) het vaakst een voucher aanvragen en aan de slag gaan met het advies. In de sector groot- en detailhandel zitten voornamelijk bedrijven die (luxe) producten verhandelen. In de sector bouw zitten voornamelijk installatiebedrijven. Dat de sectoren zakelijke diensten en informatie en communicatie hoog scoren is niet verwonderlijk. 3.8 Potentiële effect van maatregelen Aan de MKB bedrijven die maatregelen hebben geïmplementeerd is gevraagd hoeveel medewerkers zij hebben en op hoeveel medewerkers de maatregelen van invloed (kunnen) zijn. Denk bijvoorbeeld aan een fietsplan, dat vooral van invloed is op medewerkers die minder dan 15 kilometer van het werk wonen. Op basis van de enquêtegegevens blijkt dat de bedrijven die deze vraag hebben beantwoord gemiddeld 71 medewerkers hebben, en dat de maatregelen effect kunnen hebben op gemiddeld 40 medewerkers (dus op 55% van alle medewerkers). Opgehoogd naar alle bedrijven die een kleine voucher hebben aangevraagd (905 bedrijven in totaal, samen werknemers) is een potentieel te zien van ruim werknemers waarop maatregelen van invloed kunnen zijn (zie ook tabel 1 van Bijlage 1). Uit de enquêteresultaten is helaas niet direct af te leiden wat het potentiële effect per maatregel is, daarvoor is te weinig informatie beschikbaar. Wel is de onderlinge verhouding tussen de verschillende maatregelen bekend (figuur 3.3). Middels het ophogen van deze aantallen naar de totale steekproef is daarmee ook een inschatting te geven van het potentiële effect per maatregel (zie Bijlage 1, tabel 1). 17

18 3.9 Conclusies genomen maatregelen Het MKB Voucherprogramma heeft van juli 2010 tot en met oktober 2011 geleid tot de uitvoering van mobiliteitsscans bij 905 MKB bedrijven, waarmee werknemers zijn bereikt. Het merendeel van de MKB bedrijven dat de scan heeft laten uitvoeren is bewuster geworden van de mogelijkheden van mobiliteitsmanagement binnen het eigen bedrijf en gaat aan de slag met het advies. De sectoren zakelijke diensten en informatie en communicatie geven het vaakst een vervolg aan het vouchertraject. Vooral maatregelen op het gebied van het stimuleren van (e)fietsen, slim werken en zuinigere auto s en autogebruik zijn populair. OV maatregelen zijn minder vaak ingevoerd. Gemiddeld duurt het 12 maanden na aanvraag van de kleine voucher voordat een bedrijf een maatregel implementeert. In totaal zijn er 883 maatregelen geïmplementeerd (of er is over besloten). Nog eens 862 maatregelen worden nog onderzocht. De ingevoerde maatregelen kunnen naar verwachting invloed hebben op ruim werknemers. 18

19 4. Effect en bereik 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het effect van het MKB Voucherprogramma. De vraag die daarbij centraal staat is in hoeverre de beleidsdoelen worden gehaald. In hoofdstuk 1 van deze evaluatie zijn de beleidsdoelen van het MKB Voucherprogramma in kaart gebracht. Het primaire doel van het MKB Voucherprogramma is het creëren van bewustzijn bij ondernemingen over de mogelijkheden van mobiliteitsmanagement voor hun onderneming om vervolgens mobiliteitsmaatregelen in te voeren in de onderneming. Uit de verschillende beleidsstukken van het actieplan Groei Op Het Spoor en het platform Slim Werken Slim Reizen kunnen de volgende subdoelen worden ontleend: 8 Bewustwording bij MKB bedrijven over mogelijkheden mobiliteitsmanagement 8 Mobiliteitsbeleid doorlichten bij minimaal bedrijven 8 Verplaatsingsgedrag 8 Groei op het spoor 8 Spitsreductie op de weg 8 Slim werken 8 Stimuleren van de markt voor mobiliteitsmanagement. 4.2 Bewustwording en mobiliteitsbeleid doorlichten Met betrekking tot de bewustwording bij MKB bedrijven is geconcludeerd dat ruim tweederde van de bedrijven die een scan laat uitvoeren bewuster wordt van de mogelijkheden van mobiliteitsmanagement (zie hoofdstuk 3). Bedrijven die een mobiliteitsscan laten uitvoeren hebben daarna meestal meer inzicht in mogelijkheden waarvan zij vooraf nog niet op de hoogte waren. De meeste bedrijven die niet bewuster zijn geworden door de scan waren al goed op de hoogte van de mogelijkheden en benutten die al. Het doel mobiliteitsbeleid doorlichten bij bedrijven is d.d. eind september 2011 nog niet gehaald, wel zijn al 905 bedrijven doorgelicht (zie hoofdstuk 2). De tijdshorizon voor het behalen van dit doel is echter eind Gezien de geschetste ontwikkeling van het aantal afgeronde vouchers mag verondersteld worden dat dit doel in deze periode gehaald wordt (zie verder paragraaf 4.6). 4.3 Verplaatsingsgedrag werknemers Over het effect van het MKB Voucherprogramma op reizigerskilometers op het spoor, en autoverplaatsingen op de weg in de spits en slim werken kan op dit moment nog weinig geconcludeerd worden. Zo is bijvoorbeeld nog niet bekend in hoeverre de werknemers bij de MKB bedrijven daadwerkelijk gebruik (gaan) maken van de maatregelen die ingevoerd gaan worden. Om meer inzicht te krijgen in het effect zal in een later stadium een werknemersenquête gehouden moeten worden bij bedrijven die één of meerdere maatregelen hebben ingevoerd. Daarbij dient rekening gehouden te worden met het gegeven dat de MKB vouchers niet op zichzelf staan als push-middel. In de diverse regio s worden immers tal van andere activiteiten ontplooid die MKB bedrijven aansporen tot het invoeren van maatregelen. Bijvoorbeeld proefprojecten waar bedrijven aan kunnen deelnemen, communicatieactiviteiten die aansporen tot bewustwording etc. Uit de grootschalige werknemersmonitor in Stadsregio Arnhem Nijmegen (bron: SAN/MuConsult 2011) blijkt bijvoorbeeld dat bewustwording in het bedrijfsleven van de mogelijkheden van mobiliteitsmanagement samenhangt met een toename van thuiswerken, het stimuleren van 19

20 alternatieven voor de auto en nieuwe regelingen op het gebied van flexibele werktijden. Dit ondersteunt het beeld dat uit deze evaluatie naar boven komt; de MKB vouchers dragen bij aan de bewustwording van bedrijven maar gedragsveranderingen kosten tijd. Het effect van deze bewustwording op werkelijke gedragsveranderingen zal naar verwachting positief zijn maar is nog niet een op een aan het MKB Voucherprogramma te koppelen. 4.4 Stimuleren markt mobiliteitsmanagement Het MKB Voucherprogramma heeft een positief effect op de ontwikkeling van de (autonome) markt voor mobiliteitsmanagement. Zoals al eerder gezegd is het MKB Voucherprogramma weliswaar niet alleen verantwoordelijk voor het stimuleren van de markt. Vanuit verschillende programma s wordt door de overheid mobiliteitsmanagement gestimuleerd bij MKB bedrijven. Het MKB Voucherprogramma draagt soms zelfstandig via acquisitie van onafhankelijke adviseurs soms als onderdeel van een regionaal programma - bij aan de marktontwikkeling. Adviseurs en regio s hebben tijdens de interviews inzicht gegeven in het succes van hun acquisitie (zie bijlagen 3 en 5). Acquisitie op basis van kwantiteit, dat wil zeggen heel veel korte contacten met potentiële klanten aan de hand van contactlijsten van bijvoorbeeld de Kamer van Koophandel leidt tot 3% aanvragen van kleine vouchers. De voucheraanvragen zijn hoger wanneer men een voorselectie maakt van bedrijven of wanneer men bedrijven collectief benaderd via een organisatie van het bedrijventerrein (tot 50% aanvragen van kleine vouchers). Bij het benaderen van werkgevers is het van belang dat adviseurs de juiste argumenten gebruiken. Mobiliteit wordt door MKB bedrijven vaak niet als prioriteit gezien. de MKB bedrijven aanspreken op andere aspecten zoals kostenbesparing, werknemerstevredenheid en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is wel succesvol. De term Slim Werken en Slim Reizen spreekt werkgevers meer aan dan de term mobiliteitsmanagement (bron: interviews adviseurs, zie bijlage 3) 4.5 Potentieel MKB Nederland Op basis van de werkgelegenheidsdata van LISA is bepaald hoeveel bedrijven en hoeveel medewerkers binnen de doelgroep van de MKB vouchers vallen (25 tot 250 werknemers). In totaal omvat de doelgroep in Nederland bijna bedrijven met in totaal bijna 3 miljoen werknemers (gemiddeld 64 werknemers per bedrijf). Dit is ca 4% van alle bedrijven in Nederland en ca 36% van alle werknemers in Nederland (zie ook bijlage 7).Uit deze evaluatie bleek eerder dat vooral bedrijven in de groot- en detailhandel, informatie en communicatie en zakelijke dienstverlening aan de slag gaan met het advies. Deze drie sectoren omvatten in totaal bedrijven en ruim 1 miljoen medewerkers. Afgezet tegen de ca 900 bedrijven die minimaal een kleine voucher hebben aangevraagd lijkt er dus nog voldoende markt te zijn voor de MKB vouchers. De adviseurs bevestigen dit beeld en geven aan dat veel bedrijven nog niet zijn benaderd. Figuur 4.1: omvang in werknemers van de doelgroep MKB bedrijven per sector Bron: LISA

21 4.6 Potentieel Voucherprogramma In hoofdstuk 1 is gemeld dat de doelstelling van het MKB Voucherprogramma in het Actieplan Groei op het Spoor is het doorlichten van het mobiliteitsbeleid bij bedrijven. Hierbij is rekening gehouden met de aanvraag van een kleine en een grote voucher door alle bedrijven. Uit deze evaluatie blijkt dat het aantal aangevraagde grote vouchers lager is (ca 1 op 3 kleine vouchers). Uitgaande van deze verhouding kan berekend worden dat binnen het beschikbare subsidiebudget van 8 miljoen uiteindelijk bedrijven doorgelicht kunnen worden (zie tabel 4.1). Tabel 4.1: potentieel bereik voucherprogramma voor verschillende budgetten Aantal Budget Totaal Potentieel effect * Vouchers per voucher budget Totaal werknemers Werknemers effect Huidig gepubliceerd budget Kleine vouchers Grote vouchers Totaal Budget 8 miljoen Kleine vouchers Grote vouchers Totaal *Gemiddeld 71 medewerkers per werkgever waarvan effect op gemiddeld 40 werknemers Conclusies effect en bereik Het MKB Voucherprogramma heeft een positieve invloed op de bewustwording van MKB bedrijven over de mogelijkheden van Mobiliteitsmanagement. Gezien de ontwikkeling van het aantal uitgevoerde mobiliteitsscans mag verwacht worden dat het doel om bedrijven door te lichten t/m 2012 gehaald kan worden. Het budget heeft een bereik van in totaal ca kleine vouchers en 900 grote vouchers. Gelet op de recente ontwikkeling van het aantal aanvragen wordt verwacht dat dit aantal realiseerbaar is in Het MKB Voucherprogramma heeft tot nu toe geleid tot de invoering van een groot aantal maatregelen die effect kunnen hebben op ca medewerkers. De aard en omvang van het effect van het programma op het verplaatsingsgedrag van werknemers kan op dit moment niet bepaald worden. Aangezien het programma in 2011 pas goed op gang is gekomen en het implementeren van maatregelen gemiddeld 12 maanden in beslag neemt zal er anno oktober 2011 naar verwachting nog weinig effect zijn op het verplaatsingsgedrag. Dit effect zal zich het komende jaar gaan manifesteren. Het bereik van het Voucherprogramma is alle MKB bedrijven in de categorie medewerkers. In totaal gaat het in Nederland om bedrijven met in totaal bijna 3 miljoen medewerkers. Uit de evaluatie is gebleken dat een aantal sectoren met name interessant is voor de regeling. Deze sectoren zijn goed voor ruim bedrijven en ruim 1 miljoen medewerkers. Met gerichte acquisitie (naar sector) liggen er voldoende kansen voor adviseurs en regio s om dit potentieel met hulp van de MKB vouchers te bereiken. 21

22 22

23 5. Conclusies en aanbevelingen 5.1 Conclusies De driedelige doelstelling van deze evaluatie is: 4. Het verkrijgen van inzicht in de werking van het Voucherprogramma, inclusief de kwaliteit van de adviseurs en het effect op de ontwikkeling van een adviesmarkt voor mobiliteitsmanagement. 5. Het verkrijgen van inzicht in het effect van het Voucherprogramma op deelnemende MKB bedrijven, vooral met betrekking tot ingevoerde en in te voeren maatregelen en de (potentiële) gedragsreacties van werknemers. 6. Het verkrijgen van inzicht in de omvang van de markt en het bereik van het Voucherprogramma. Ad1. De werking van het Voucherprogramma Uit de bevindingen uit de werkgeversenquête en de interviews met adviseurs en regio s kan geconcludeerd worden dat het MKB Voucherprogramma in 2011 goed op gang is gekomen. In 2011 is het aantal aangevraagde vouchers sterk toegenomen ten opzichte van Momenteel is ca 50% van de ingezette kleine vouchertraject en afgerond. Gemiddeld duurt het 12 maanden na aanvraag van de kleine voucher voordat een bedrijf een maatregel implementeert. Het merendeel van de MKB bedrijven beoordeelt de adviezen en adviseurs met een (ruime) voldoende. Bedrijven hechten het meeste waarde aan advies dat aansluit bij de bedrijfsspecifieke situatie en dat leidt tot concrete voorstellen. Het Voucherprogramma draagt bij aan de ontwikkeling van de markt voor mobiliteitsmanagement vanwege acquisitie door adviseurs en promotieacties door regio s. Ad2. Het effect van het Voucherprogramma Het MKB Voucherprogramma heeft van juli 2010 tot en met oktober 2011 geleid tot de uitvoering van mobiliteitsscans bij 905 MKB bedrijven, waarmee werknemers zijn bereikt. Het merendeel van de MKB bedrijven dat de scan heeft laten uitvoeren is bewuster geworden van de mogelijkheden van mobiliteitsmanagement binnen het eigen bedrijf en gaat aan de slag met het advies. In totaal zijn er ca 883 maatregelen geïmplementeerd (of er is over besloten). Een groot aantal maatregelen wordt nog onderzocht. De ingevoerde maatregelen hebben naar schatting invloed op werknemers. Vooral maatregelen op het gebied van het stimuleren van (e)fietsen, slim werken en zuinigere auto s en autogebruik zijn populair. OV maatregelen zijn minder vaak ingevoerd. De aard en omvang van het effect van het programma op het verplaatsingsgedrag van werknemers kan op dit moment niet bepaald worden. Aangezien het programma in 2011 pas goed op gang is gekomen en het implementeren van maatregelen gemiddeld 12 maanden in beslag neemt zal er anno oktober 2011 naar verwachting nog weinig effect zijn op het verplaatsingsgedrag. Dit effect zal zich het komende jaar gaan manifesteren. Ad3 Omvang van de markt en bereik van het Voucherprogramma Het bereik van het MKB Voucherprogramma is alle MKB bedrijven in de categorie medewerkers. In totaal gaat het in Nederland om bedrijven met in totaal bijna 3 miljoen medewerkers. Uit de evaluatie is gebleken dat een aantal sectoren met name interessant is voor de regeling. Deze sectoren zijn goed voor ruim bedrijven en ruim 1 miljoen medewerkers. Het subsidiebudget van 8 miljoen heeft een bereik van in totaal kleine vouchers en 900 grote vouchers. Gelet op de recente ontwikkeling van het aantal aanvragen wordt verwacht dat dit aantal realiseerbaar is in Hiermee wordt het doel om het mobiliteitsbeleid van bedrijven door te lichten ruimschoots gehaald. 23

24 5.2 Aanbevelingen Uit de evaluatie kan een groot aantal aanbevelingen worden afgeleid. Hieronder volgt een opsomming van de aanbevelingen, uitgesplitst naar aanbevelingen voor I&M, AgentschapNL en de adviseurs en regio s. Aanbevelingen voor I&M 4 Maak het mogelijk om de subsidie in te zetten voor experimenten/proeven: Uit de evaluatie is gebleken dat de interesse van MKB bedrijven nog relatief laag is. Een deel van de bedrijven geeft aan dat zij geen behoefte hebben aan het extra advies van de grote voucher, maar dat zij wel graag deze subsidie zouden inzetten bij de implementatie van experimenten. Een voorbeeld is het financieren van een probeerpool voor e-bikes. Het mogelijk maken van out of pocket inzet van de grote voucher kan bijdragen aan het vergroten van de interesse bij MKB bedrijven voor het MKB Voucherprogramma. 4 Organiseer in 2012 een werknemersenquête In deze evaluatie kunnen weinig uitspraken gedaan worden over het effect van het MKB Voucherprogramma op het gedrag van de werknemers. Om dit effect te kunnen bepalen kan een enquête gehouden worden onder werknemers van bedrijven die minimaal één maatregel hebben ingevoerd. Uit deze evaluatie is gebleken dat de gemiddelde implementatietermijn ca 1 jaar is. De werknemersenquête zou daarom ca 1 jaar na de afgifte van de laatste kleine voucher gedaan kunnen worden (of bijvoorbeeld 1 jaar na afgifte van de 1.000ste kleine voucher). Aanbevelingen voor AgentschapNL 4 Scherp richtlijnen voor rapportage aan en automatiseer de rapportage door de adviseurs Adviseurs zijn verplicht een rapportage in te dienen bij het declareren van een voucher. De rapportage is niet standaard en niet geautomatiseerd. Het aanscherpen van de richtlijnen voor de rapportage is wenselijk om de bruikbaarheid van het advies voor werkgevers te waarborgen. Een web-based invulformulier dat adviseurs kunnen invullen bij aanvraag en declaratie van een voucher zorgt voor een uniforme en geautomatiseerde registratie van gegevens.. 4 Geef meer bekendheid aan de MKB vouchers De adviseurs pleiten voor meer campagne over de MKB vouchers, zowel landelijk als bij bedrijfssectoren (bijvoorbeeld in een vakblad voor een bepaald type bedrijf). Een verdere aanbeveling daarbij is dat de term Slimmer Werken Slimmer Reizen beter aanslaat bij doelgroep dan de term mobiliteitsmanagement. Aanbevelingen voor adviseurs en regio s 4 Gezamenlijke aanpak Uit de interviews is gebleken dat het meeste effect kan worden bereikt wanneer bedrijven worden benaderd in een bijeenkomst van bijvoorbeeld de gezamenlijke onderneming van een bedrijventerrein. Gezamenlijke aanpak kan ook extra meerwaarde krijgen wanneer de regio en/of de gemeente in het proces wordt betrokken. 24