Jaarrekening/-verslag Zeg wat je doet en doe wat je zegt

Transcriptie

1 Jaarrekening/-verslag 2010 Zeg wat je doet en doe wat je zegt Behandeling in dagelijks bestuur d.d.: 24 mei 2011 Behandeling in commissies d.d.: 15 juni 2011 Behandeling in algemeen bestuur d.d.: 6 juli 2011

2 Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei - 2 -

3 Inhoudsopgave 1 Aanbieding van het jaarverslag Inleiding Het jaarverslag in vogelvlucht (bestuurlijke samenvatting) Programma Waterkering en veiligheid Programma Watersysteem op orde: geschikt voor grondgebruik Programma Watersysteem op orde: herstelde watersystemen Programma Bestuur en communicatie en heffingen Programma Bedrijfsvoering Financiële samenvatting Rekeningsaldo Weerstandsvermogen Bestemming van het rekeningsaldo Jaarrekening 2010 naar kosten en opbrengsten en de financiële positie Jaarrekening naar kosten- en opbrengstensoorten Toelichting op kostensoorten (de lasten) Toelichting opbrengstensoorten (de baten) Belastingen Financiën Rekeningsaldo Financiële positie en weerstandsvermogen Programma Waterkering en veiligheid Wat hebben we bereikt? Wat hebben we ervoor gedaan? Wat heeft het gekost? Programma Watersysteem op orde: geschikt voor grondgebruik Wat hebben we bereikt? Wat hebben we ervoor gedaan? Wat heeft het gekost? Programma Watersysteem op orde: herstelde watersystemen Wat hebben we bereikt? Wat hebben we ervoor gedaan? Wat heeft het gekost? Programma Bestuur, communicatie en heffingen Wat hebben we bereikt? Wat hebben we ervoor gedaan? Wat heeft het gekost? Programma Bedrijfsvoering Wat hebben we bereikt? Wat hebben we ervoor gedaan? Wat heeft het gekost? Programma Concernposten/administratieve posten Investeringsprogramma tot en met Inleiding Investeringsprojecten in het watersysteem en de waterkering Investeringsprojecten in het watersysteem...111

4 9.2.2 Investeringsprojecten waterkering Bedrijfsvoeringsinvesteringen en overige investeringen Overige paragrafen jaarverslag Verbonden partijen Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (Wopt) EMU saldo Balans Balans Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans per 31 december Toelichting activa Toelichting passiva Niet uit de balans blijkende verplichtingen/rechten Accountantsverklaring Bijlagen Jaarrekening/-verslag Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei - 4 -

5 1 Aanbieding van het jaarverslag Inleiding Voor u ligt het jaarverslag 2010 (inclusief de jaarrekening) van Waterschap Peel en Maasvallei. De inrichting en structuur van het jaarverslag is op hoofdlijn hetzelfde als de begroting en de bestuursrapportages. Samenvatting Hoofdstuk 1 vormt de bestuurlijke en financiële samenvatting van Jaarrekening 2010 naar kosten en opbrengsten In hoofdstuk 2 wordt de jaarrekening naar kostensoort met toelichting gepresenteerd. Ook wordt in dit hoofdstuk verder ingegaan op de belastingenopbrengsten, de vermogenspositie en de financiering of treasury. Jaarrekening 2010 naar programma s Centraal in het jaarverslag staan de programma s, waarin de taken staan die wij verrichten: Waterkering en veiligheid. Watersysteem op orde: geschikt voor grondgebruik. Watersysteem op orde: herstelde watersystemen. Bestuur, communicatie en heffingen. Bedrijfsvoering. Concernposten / administratieve posten Deze programma s komen aan bod in hoofdstuk 3 tot en met 8. Ieder hoofdstuk kent dezelfde opbouw: Wat hebben we bereikt? Wat hebben we ervoor gedaan? Wat heeft het gekost? Investeringsprogramma In hoofdstuk 9 gaan we in op het investeringsprogramma van het waterschap. Het accent ligt op de watersysteemprojecten omdat we voor de belangrijke opgave staan om ons watersysteem op orde te brengen. Dit betekent dat wij een groot aantal herstelprojecten aan het voorbereiden en uitvoeren zijn. Verplichte paragrafen Hoofdstuk 10 bevat een aantal verplichte paragrafen die in eerdere hoofdstukken nog niet aan de orde zijn geweest. Balans en accountantsverklaring In hoofdstuk 11 is de balans met toelichting opgenomen gevolgd door de opgenomen accountantsverklaring in hoofdstuk 12. Bijlagen Tot slot zijn er in hoofdstuk 13 diverse (wettelijk verplichte) bijlagen opgenomen. Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei - 5 -

6 1.2 Het jaarverslag in vogelvlucht (bestuurlijke samenvatting) In deze paragraaf vindt u een samenvatting van de bestuurlijke opdracht en de realisatie daarvan in De samenvatting is uitgesplitst naar de verschillende programma s Programma Waterkering en veiligheid Doelstelling in begroting 2010: Wij willen op realistische wijze invulling geven aan de bescherming tegen hoogwater op de Maas en tegen andere mogelijke calamiteiten, zodat inwoners in ons gebied zich veilig voelen en zo weinig mogelijk overlast ondervinden. Wij hebben een bestuursovereenkomst getekend met het Rijk m.b.t. de prioritaire dijkverbeteringen in ons gebied. Hiervoor hebben wij 42 mln. met risicogelden beschikbaar gekregen. Wij zijn in 2010 reeds gestart met de werving van personeel en het opstellen van een plan van aanpak. De dijkverbeteringen langs de Gelissensingel in Venlo hebben we vooruitlopend op de genoemde overeenkomst al in voorbereiding genomen. Wij hebben conform planning de toetsing van de primaire waterkeringen afgerond en gerapporteerd aan Provincie Limburg. Wij hebben onze visie, standpunten en randvoorwaarden ingebracht bij diverse plannen van derden of ruimtelijke plannen zoals de Zandmaas II projecten en de Maasboulevard. Tot onze vaste werkzaamheden horen het repareren van dijkpalen, het vangen van mollen, het herstellen van dijkprofielen, het verwijderen van houtopslag en de controle en reparatie van de afrastering. Deze werkzaamheden zijn volgens planning uitgevoerd. Voor de dijken die onlangs door Maaswerken zijn verbeterd, zoals in Venlo, Gennep en Mook en Middelaar, hebben wij de legger geactualiseerd. Wij hebben het draaiboek Maashoogwater geactualiseerd op basis van nieuwe inzichten en fysieke veranderingen langs de Maas. De eigen organisatie hebben we getraind en geoefend in een hoogwater situatie. De dijkwachten hebben we verder geoefend in het waarnemen en melden van faalmechanismen. Wij hebben het hoogwater in november 2010 met succes gekeerd. Doelstelling in begroting 2010: Wij maken de inwoners in ons gebied bewust van de overstromingsrisico s en stimuleren zelfredzaamheid. We hebben met succes tijdens de hoogwater situatie in november 2010 een beeld kunnen schetsen waartoe het waterschap in staat is, maar ook wat buiten de invloedsfeer van het waterschap valt. Dit verscherpt en stimuleert de zelfredzaamheid van onze inwoners. Op onze website kunnen inwoners eenvoudig uitzoeken of hun woning of bedrijf wordt beschermd door dijken en wat er gebeurt bij verschillende hoge afvoeren van de Maas. We onze zijbeken in een op een hoogwatersituatie op de Maas aan het model toegevoegd. De hoogwatercheck is daarmee nog realistischer geworden. Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei - 6 -

7 1.2.2 Programma Watersysteem op orde: geschikt voor grondgebruik Doelstelling in begroting 2010: Wij realiseren een optimaal gebiedsgericht waterpeil. We streven ernaar dat er in 2015 sprake is van een op het Nieuw Limburgs Peil gebaseerde inrichting van het watersysteem. In 2015 zijn alle bestaande wateroverlastknelpunten duurzaam opgelost. In 2010 zijn de WB21- normen verankerd en is alle informatie over de knelpuntsituaties voorhanden en worden de grootste knelpunten aangepakt. De keur zorgt op een transparante wijze voor een optimale bescherming van onze watersystemen in Hierbij zijn alle benodigde algemene regels en beleidsregels beschikbaar en de handhaving is ook wat betreft professionaliteit op voldoende niveau. Doelstelling in begroting 2010: Wij zijn klantgericht, meedenkend en betrouwbaar. Zowel Nieuw Limburgs Peil, als de maatregelen uit de Kaderrichtlijn Water en de Waterbeheer 21 e eeuw-normen en -knelpunten hebben in 2009 een integraal gebiedsproces voor het hele beheersgebied doorlopen. Uitvoering van maatregelen start in Degene, tot wie gestelde regels zich richten (algemene regels of vergunning), is hiervan op de hoogte en accepteert de inhoud van de gestelde regels. We ontsluiten informatie actief via internet. We maken afspraken met Rijk/Provincie over de wijze waarop wij onze rol invullen in het kader van de Waterwet. Vergunningverlening en handhaving functioneren efficiënt en worden meer gericht op het optimaliseren van het (milieu)rendement. De gestelde regels ter bescherming van de watersystemen handhaven wij consequent Programma Watersysteem op orde: herstelde watersystemen Doelstelling in begroting 2010: Wij willen gezonde beekecosystemen realiseren. In 2023 zijn alle watergangen met een Specifiek Ecologische Functie heringericht. We faciliteren hydrologisch systeemherstel door peilgestuurd draineren en gebiedsdekkende waterconservering in de vorm van het plaatsen van stuwen inclusief afdoende instructie/coaching van de betrokkenen. De emissie van de rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi s) voldoet bij voorkeur in 2015, maar uiterlijk in 2027 aan de eisen van de Kaderrichtlijn Water. Het eenduidig vastleggen van de hydrologische, chemische en ecologische toestand en trends van het watersysteem door middel van gebiedsdekkende of projectmatige metingen. De realisatie van het MIP over 2010 bedraagt bruto en netto. Van deze netto bestede middelen zijn (inclusief eigen organisatiekosten) gelabeld aan saneringen en komen ten laste van de exploitatierekening (verplicht). In de eerste helft van 2010 lag het accent van de bestede middelen op de planvoorbereiding. In het najaar is het accent komen liggen op de uitvoering van herinrichting- en saneringswerken. In het najaar hadden we namelijk ruim 18 km van de Tungelroysebeek letterlijk op de schop. Naast de Tungelroysebeek werden werken uitgevoerd aan de Oude Graaf te Weert/ Nederweert, de Roode Beek te Arcen, de Eppenbeek te Swalmen, Belfelderbroekbeek te Belfeld, de Wilderbeek in Venlo, en de Broekloop te Grubbenvorst. Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei - 7 -

8 In juni hebben wij met onze gebiedspartners de handtekening gezet onder het Ontwerp Inrichtingplan Loobeekdal. Dit ontwerp inrichtingsplan is een belangrijke vervolgstap van beekherstel naar beekdalherstel. De omgevingsgerichte en creatieve aanpak van het waterschap was in belangrijke mate bepalend voor het draagvlak van dit ontwerpplan. Voorwaarde voor het realiseren van de waterdoelen is de beschikbaarheid van ruimte. Wij hebben de ons grondbeleid aangepast zodat er meer nadruk ligt op het verwerven van strategische gronden. Het inzetten op het verwerven van strategische gronden, vooruitlopend op de feitelijke projectstart werkt. Het ter beschikking hebben van ruilgronden is daarbij cruciaal. In 2010 werden 115 ha. gekocht waarvan vervolgens bijna 65 ha. werd verkocht. Dit resulteerde in ca. 30 ha. op cruciale plekken voor de realisering van waterdoelen. Een belangrijke mijlpaal in dat verband is de strategische aankoop van 29 ha. binnen het stroomgebied van de Groote Molenbeek/Lollebeek. Met deze aankoop hebben wij de basis gelegd voor het herstellen van een belangrijk deel van deze beide beken. Tevens bleek dat deze aankopen het gebied in beweging hebben gebracht en dat ook de verkaveling en landbouwstructuur verbeterd is. De subsidieverlening in Nederland is volop in beweging. Er wordt steeds meer creativiteit gevraagd om van de krimpende subsidiestromen gebruik te kunnen maken. Hierbij zoeken wij zoveel mogelijk samenwerking met onze partners. Het project natuurlijke grenswateren, met hierin onze Lingsforterbeek, is hiervan een goed voorbeeld, waarbij we de samenwerking hebben gezocht en gevonden. Doelstelling in begroting 2010: Wij creëren randvoorwaarden voor een gezonde leefom-geving (ecologisch, duurzaam en schoon). Ter bestrijding van rioolwateroverstorten en voor het herstel van de oorspronkelijke afvoerdynamiek, zetten we in op maximale afkoppeling van verhard oppervlak in bestaande gebieden. Dit doen we via Optimalisatie Afvalwatersysteemstudies, Gemeentelijke rioleringsplannen, Gemeentelijke Waterplannen, enzovoorts. Bij nieuwe bebouwing streven we 100% afkoppeling na. Dit borgen we via het watertoetsproces. We maken verdere afspraken met gemeenten en provincie over de wijze waarop wij onze rol invullen in het kader van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht. Wij brengen wateradviezen uit die maximaal worden overgenomen in de ruimtelijke plannen. Wij brengen adviezen uit over gemeentelijke rioleringsplannen aan gemeenten. Dit doen we om de vuilemissie te beperken en een doelmatig gebiedsgericht beleid voor beheer en lozingen van hemelwater en grondwater te bevorderen. Bij iedere gemeente is duurzaam waterbeleid vastgelegd. De gemeente heeft dit beleid voorzien van middelen en voert dit uit. Wij realiseren onze rol als waterautoriteit en waterpartner. De gestelde regels ter bescherming van de kwaliteit van de oppervlaktewateren handhaven we consequent Programma Bestuur en communicatie en heffingen Doelstelling in begroting 2010: Wij maken kenbaar waar beleidsaccenten moeten liggen. Wij hebben afdoende maatregelen getroffen voor een structureel dekkende begroting. In 2010 hebben wij onze ambitie op peil gehouden. De begrotingsdiscussie 2011 heeft o.a. geleid tot het voornemen om een takendiscussie te organiseren, omdat het algemeen bestuur van mening is Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei - 8 -

9 dat de tariefsstijging die volgt uit het op peil houden van de ambitie en de koers om de begroting structureel dekkend te houden opnieuw bekeken moet worden. Landelijke ontwikkelingen, zoals het Hoogwater beschermingsprogramma en het overdragen van de muskus- en beverrattenbestrijding en het dijkbeheer en -onderhoud hebben geleid tot taakverzwaring waardoor de tarieven opnieuw onder druk zijn komen te staan. Doelstelling in begroting 2010: We creëren draagvlak voor onze besluiten, organisatie en activiteiten. We communiceren met onze doelgroepen. De lezers van Waterwijzer lezen het blad goed en waarderen het (7,1). Bij de droogte hebben we vergunninghouders en melders persoonlijk via brief en betrokken. Het eindproduct van Nieuw Limburgs Peil hebben we in een symposium over Deltaplan Hoge Zandgronden positief weggezet. De website is doelgroepgericht gemaakt. Journalisten hebben ruim 100 keer contact met ons opgenomen en er zijn vaker nog over ons waterschap en ons werk artikelen gepubliceerd. Het afscheid van de voorzitter was druk bezocht en goed georganiseerd. Ook de actie Dichter bij het water was een succes. We hebben een bijbestelling gedaan van de Limburgse Waterwandelgids. Het aantal wandelingen met gids langs onze beken is uitgebreid. En er zijn ook meer rondleidingen gehouden op onze rioolwaterzuiveringsinstallaties. Daarnaast hebben we een actieve jeugdwaterschapsbestuurder aangenomen. We de communicatie verzorgd rondom waterschapsproducten en -projecten en een groot aantal medewerkers heeft de training omgevingsgericht schrijven gevolgd. Doelstelling in begroting 2010: Wij zijn klantgericht, meedenkend en betrouwbaar. Onze organisatie is continue in ontwikkeling. We besteden continue aandacht aan onze medewerkers en bieden ontwikkelprogramma s aan die de klantgerichtheid van de medewerkers vergroten en onze focus op de wensen van onze omgeving versterken. Een geslaagd instrument hierbij zijn onze waterpanels, de huiskamergesprekken en de regelgeving m.b.t. kwijtschelding, bezwaar en beroep. Wij luisteren naar onze inwoners en belanghebbenden en handelen verzoeken zorgvuldig en tijdig af. Met de informatie uit de waterpanels panels stellen wij waarnodig ons beleid bij. Onze klachtenprocedures zijn bekend en op orde. Wij hechten grote waarde aan transparant en integer handelen Programma Bedrijfsvoering Doelstelling in begroting 2010: Wij willen het vertrouwen van belanghebbenden in de organisatie vergroten. Interne sturing: met behulp van onze planning en controlcyclus maken wij per programma inzichtelijk wat we willen bereiken, wat we er jaarlijks voor doen om dat te bereiken en verantwoorden wij in de jaarrekening op transparante wijze wat wij hebben gerealiseerd, met welke middelen. Wij rapporteren over de afwijkingen in de planning in de bestuursrapportages en geven u zo de mogelijkheid om bij te sturen. Daarnaast voeren wij rechtmatigheidcontroles uit op het handelen van de organisatie. De uitkomsten hiervan worden via verbetervoorstellen verwerkt. Hiermee hebben wij een continu proces van kwaliteitsverbetering gegenereerd. Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei - 9 -

10 Doelstelling in begroting 2010: Wij willen de competentie van medewerkers verhogen. Met behulp van Persoonlijk ontwikkelplan gesprekken (POP) bepreken wij het functioneren van medewerkers en stippelen we in overleg ontwikkelpaden uit. De kennis en kunde van onze medewerkers heeft onze permanente aandacht. In 2010 hebben we specifiek aandacht besteed aan de competenties nemen van verantwoordelijkheid, vergroten van de resultaatgerichtheid en de omgevingsgerichtheid. We streven een resultaatgerichte cultuur na waar het adagium: afspraak is afspraak leidend is. Zeg wat je doet en doe wat je zegt. Doelstelling in begroting 2010: Wij willen contente medewerkers. Wij vinden medewerkertevredenheid belangrijk. De beschikbare faciliteiten voor medewerkers worden in hoge mate gewaardeerd. Geconstateerde ontwikkelpunten m.b.t. het ontwikkelen van competenties zijn mogelijk gemaakt. Het belonen van medewerkers voor bijzondere inzet gebeurt direct en leidinggevenden investeren in het contact met medewerkers. We hebben volop ondersteund in de communicatie rondom projecten en producten. De organisatie wordt steeds communicatiever. Het eindejaarsuitje en de nieuwjaarsbijeenkomst waren weer goed bezocht. Het personeelsblad Waterwerk is qua redactieformule en lay-out aangepast aan de resultaten van het lezersonderzoek. Op intranet hebben we een eigen homepage gemaakt voor organisatieontwikkeling, de personeelsvereniging en de ondernemingsraad. We zijn weinig toe gekomen aan evaluatie, beleid en adviezen over interne communicatie. Doelstelling in begroting 2010: Wij willen met een beperkt aantal leveranciers een duurzame relatie aangaan om gezamenlijk innovatief voordeel te behalen. We hebben een inkoopactieplan opgesteld. In 2010 zijn alle voorbereidingen getroffen om de nieuwe inkooporganisatie te laten draaien. In 2011 gaat de nieuwe inkooporganisatie van start. Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei

11 1.3 Financiële samenvatting Rekeningsaldo 2010 De jaarrekening naar kostensoorten ziet er op hoofdlijn uit als volgt: Kostensoort (de lasten x 1.000) Rekening Begroting Begroting incl. Rekening wijz Categorie Lasten 41 Totaal rente en afschrijvingen Totaal personeelslasten Totaal goederen en diensten derden a Totaal goederen en diensten WBL Totaal bijdrage aan derden Totaal toevoegingen aan voorzieningen / onvoorzien Totaal Lasten Kostensoort (de baten x 1.000) Rekening Begroting Begroting incl. Rekening wijz Categorie Baten 81 Totaal financiële baten Totaal personele baten Totaal goederen en diensten aan derden Totaal bijdragen van derden Totaal waterschapsbelastingen Totaal interne verrekeningen Totaal Baten Saldo baten minus lasten Het rekeningsaldo 2010 bedraagt afgerond voordelig. De besteding en herkomst van de lasten en de baten ziet er grafisch als volgt uit: Rekening 2010: Lasten naar kostensoort 3% 9% 19% 49% 20% 0% Totaal rente en afschrijvingen Totaal personeelslasten Totaal goederen en diensten derden Totaal bijdrage aan derden Totaal goederen en diensten WBL Totaal toevoegingen aan voorzieningen/onvoorzien Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei

12 Rekening 2010: Baten naar opbrengstsoorten 3% 4% 0% 2% 11% 80% Totaal financiële baten Totaal goederen en diensten aan derden Totaal waterschapsbelastingen Totaal personele baten Totaal bijdragen van derden Totaal onttrekkingen voorzieningen en activering kosten De stijging van de begroting inclusief wijzigingen ten opzichte van de oorspronkelijke begroting wordt veroorzaakt door de financiële uitwerking van genomen besluiten door het bestuur in Hierna volgt een analyse op hoofdlijn ten behoeve van de oordeelsvorming. Een negatieve invloed op het saldo ten opzichte van de oorspronkelijke begroting (basis voor de tarieven) hebben gehad: de kosten van de bodemsanering Tungelroysebeek voor rekening van ons waterschap (afgerond per saldo 1,12 miljoen incidenteel); hogere kosten overige goederen en diensten derden ( 0,46 miljoen incidenteel); het bijstorten in de verplichte voorziening inzake pensioenverplichtingen voormalig bestuurders ( 0,08 miljoen incidenteel); verevening kosten zuiveringsbeheer met Waterschap Roer en Overmaas ( 0,18 miljoen incidenteel); overige (per saldo 0,004 miljoen). Een positieve invloed op het jaarrekeningsaldo hebben gehad: lagere rente- en afschrijvingskosten ( 1,05 miljoen incidenteel); het verhalen van personeelskosten op uitkeringsinstanties (Ziektewet/Wet arbeid ongeschiktheid) en het uitlenen van personeel ( 0,09 miljoen incidenteel); hogere belastingontvangsten 2010 ( 0,61 miljoen incidenteel); hogere nagekomen belastingontvangsten ( 0,67 miljoen incidenteel); hogere inkomsten vanwege levering van goederen en diensten aan derden ( 0,2 miljoen incidenteel); een gedeeltelijke vrijval van de voorziening wachtgeldverplichtingen ten gunste van het rekeningsaldo ( 0,06 miljoen incidenteel); hogere rentebaten ( 0,624 miljoen incidenteel); een vrijval van de post onvoorzien ten gunste van het rekeningsaldo ( 0,21 mln. incidenteel). Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei

13 Met name de hogere belastingopbrengsten 2010 ( 0,61 mln.), nagekomen baten uit belastingen ( 1,27 mln., waarvan 0,6 mln. al was geraamd), de lagere kapitaallasten ( 1,05 mln.) en de hogere rentebaten ( 0,624 mln.) hebben er voor gezorgd, dat we het vooraf geraamde - oorspronkelijke - begrotingstekort van 1,268 miljoen, niet uit de reserves hoeven te halen. Bovendien zijn tevens de kosten van de hoogwatergolf in november 2010 en de saneringskosten Tungelroysebeek binnen de exploitatie afgedekt. Beoordeling incidentele en structurele effecten jaarrekening 2010 Kosten bodemsanering Tungelroysebeek Oost/West en de bovenloop Kosten van bodemsanering moeten voortaan in de exploitatie worden verantwoord. Via bestemming van het resultaat vindt vervolgens dekking plaats uit de reserves. In de jaarrekening is aan de lastenkant voor voornoemde kosten een bedrag 2010 verantwoord van (geraamd exclusief eigen organisatiekosten). Aan de inkomstenkant is het verwachte subsidiebedrag over deze kosten opgenomen ter grootte van (geraamd ). Per saldo is het rekeningsaldo hierdoor lager uitgevallen. Zolang het project loopt worden de kosten en opbrengsten in de jaarrekening verantwoord en uiteindelijk via bestemming van het resultaat verrekend met de reserve welke de achtervang vormt. De kosten hebben een incidenteel karakter waardoor structurele aanpassing van onze meerjarenbegroting niet nodig is. Hogere kosten goederen en diensten van derden De hogere uitgaven zijn deels toe te schrijven aan het treffen van maatregelen vanwege de hoogwatergolf die we in november 2010 hebben gehad. Deze kosten ramen wij vooraf niet vanwege het feit dat deze niet elk jaar voorkomen. Daarnaast hebben we, voor zover de kosten niet binnen de totale exploitatie kunnen worden opgevangen, nog een bestemmingsreserve als achtervang. Naast het voorgaande zijn de kosten vanwege het afgesloten Waterakkoord met Rijkswaterstaat (wateraanvoer) hoger geweest, als ook de kosten van onderhoud water-gangen doordat we door de inzet bij calamiteiten (noodweer 14 juli 2010, hoogwatergolf november 2010) van ons eigen personeel, onderhoud door derden hebben moeten laten plegen. We gaan er van uit dat de voorgaande kosten een incidenteel karakter hebben. Bijstorting in de voorziening pensioenverplichtingen Jaarlijks wordt de waarde van de toekomstige pensioenverplichtingen herberekend en de omvang van de (verplicht) gevormde voorziening daarop aangepast. De berekening van de pensioenverplichting is hoger dan de omvang van de voorziening. Daarom wordt er ten laste van de exploitatie een bedrag aan de voorziening toegevoegd van Omdat de voorziening daarmee de juiste omvang heeft, is er sprake van een incidenteel nadeel. Verevening kosten zuiveringsbeheer met Waterschap Roer en Overmaas De begrote kosten voor het zuiveringsbeheer gemaakt door het Waterschapsbedrijf Limburg, worden op basis van de verhouding van het aantal vervuilingseenheden in het gebied van Waterschap Roer en Overmaas en ons waterschap versleuteld. Jaarlijks bij het opmaken van de jaarrekening wordt op basis van de in het verleden gesloten vereveningsovereenkomst tussen de waterschappen, een nacalculatie gemaakt van de hiervoor bedoelde verhouding. Bij geconstateerde afwijking vindt er éénmalig een verrekening plaats over het voorgaande kalenderjaar. Op grond van de nacalculatie volgens de overeenkomst, is gebleken dat ons waterschap een bedrag van afgerond verschuldigd is aan Waterschap Roer en Overmaas. Jaarlijks bij bepaling van de bijdragen van de waterschappen aan het Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei

14 Waterschapsbedrijf vormt de bijgestelde verhouding de input voor de versleuteling van de kosten over de twee waterschappen. Hierdoor worden de juiste kosten, wanneer er sprake is van een structurele wijziging, in de eerstvolgende begroting meegenomen. Op dit moment zien wij echter nog geen aanleiding om de begroting structureel bij te stellen omdat wij in de begroting 2011 al uit zijn gegaan van de hogere aantallen. Lagere kapitaallasten Omdat de omvang van het geplande investeringsvolume/investeringsprogramma geen wijziging ondergaat, blijven ook de daaruit voortvloeiende structurele kapitaallasten op hetzelfde niveau geraamd. Eventuele voor- of nadelen ten opzichte van de (afschrijvings)-ramingen ontstaan doordat investeringen eerder of later dan de planning worden uitgevoerd. Dit leidt ook tot verschuivingen in de financieringsbehoefte waardoor er incidentele voor- of nadelen in de financieringskosten (rentelasten) optreden. Daarnaast financieren we zo lang mogelijk met kort vreemd vermogen omdat dit goedkoper is dan te financieren met langlopende geldleningen. Er komt echter een moment waarop we -wettelijk- verplicht zijn onze korte -schuldpositie te herfinancieren met duurdere langlopende geldleningen. Om incidenteel geld te besparen door zo goedkoop mogelijk onze waterschapsactiviteiten te financieringen, blijven we dat moment zo lang mogelijk uitstellen. Al met al blijft dit korte termijnbeleid, structureel blijft het budget voor de rentelasten gehandhaafd. In de bestuursrapportage tot en met het derde kwartaal 2010, hebben wij hiervan al melding gemaakt. Verhaal personeelskosten op uitkeringsinstanties/uitleen van personeel De extra inkomsten uit verhaal van personeelskosten vanwege Ziektewet/Wet Arbeids-ongeschiktheid en uitlening van personeel, beschouwen we als incidenteel. Deze extra inkomsten worden bovendien ingezet om herbezetting op de betreffende functies te kunnen realiseren. De inkomsten zijn dus niet te beschouwen als een structureel voordeel voor onze begroting. Hogere belastingopbrengsten 2010 De hogere belastingopbrengsten 2010 ( 0,61 miljoen) zijn met name het gevolg van een hogere belastbare WOZ-waarde in ons gebied dan aanvankelijk gedacht. Daarnaast hebben we een hogere opbrengst van de zuiveringsheffing doordat we meer vervuilingseenheden bij huishoudens in rekening hebben kunnen brengen. De hogere opbrengsten zijn incidenteel omdat we bij de tariefsvaststelling 2011 (vergadering december 2010) al rekening hebben gehouden met de hogere prognoses 2011 die gebaseerd waren op het belastingkohier Nagekomen belastingbaten De nagekomen belastingbaten betreffen: extra nog te verantwoorden opbrengsten zuiveringsheffing ( 0,53 miljoen); extra nog te verantwoorden opbrengsten 2009 vanwege meer belastbare WOZ-waarde ( 0,34 miljoen); extra nog te verantwoorden opbrengsten vanwege meer belastbare hectares ( ); extra nog te verantwoorden opbrengsten 2009 vanwege meer ingezetenen ( ); extra nog te verantwoorden opbrengsten vanwege de afsluiting van de heffingsjaren Het betreft vrijval van het restant van de voorzieningen kwijtschelding en oninbaar (voordeel ), alsmede de afwikkeling van de balansposten over de periode (voordeel ); Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei

15 De hogere opbrengst van de verontreinigingsheffing is veroorzaakt doordat we meer vervuilingseenheden hebben kunnen belasten bij de woningen. Wat hiervan structureel is, is moeilijk te beoordelen. Feit is wel dat we het jaarlijkse aantal vervuilingseenheden blijven monitoren om de begroting in de pas te laten lopen met de realisatie. De nagekomen baten kunnen van jaar tot jaar fluctueren omdat er bijna altijd wel verschillen zijn ten opzichte van de geraamde belastbare WOZ-waarde en vervuilingseenheden. Daarom hebben wij met ingang van 2009, op basis van ervaringscijfers, een structurele post nagekomen belastingbaten ter grootte van in onze begroting opgenomen. We hebben dus al een structurele inkomstenpost in onze begroting voor nagekomen belastingbaten opgenomen. Het ene jaar zullen de nagekomen belastingbaten wellicht hoger zijn, het andere jaar lager. Door jaarlijks onze tarieven zo kort mogelijk voor aanvang van het feitelijke belastingjaar vast te laten stellen, proberen we zoveel mogelijk de werkelijkheid te benaderen. Hogere inkomsten vanwege levering goederen en diensten aan derden Vanwege verkoop van niet strategische gronden en inruil van materieel hebben we zo n extra inkomsten/boekwinsten gehad. De verkoop van roerende en onroerende zaken is geen kernactiviteit van ons waterschap en doet zich derhalve bij gelegenheid voor. De opbrengsten hebben daarmee een incidenteel karakter. Naast het voorgaande hebben we op basis van het werkelijke aantal vanguren extra inkomsten gehad uit de muskus- en beverrattenbestrijding en hebben we meer kosten door kunnen rekenen aan Waterschap Aa en Maas vanwege het gesloten waterakkoord. De ramingen van de voorgaande posten hadden wij in de begroting 2011 al op het juiste niveau geraamd. Er is dus sprake van een incidenteel voordeel. Gedeeltelijke vrijval voorziening wachtgeldverplichtingen Jaarlijks wordt de waarde van de toekomstige wachtgeldverplichtingen herberekend en de omvang van de (verplicht) gevormde voorziening daarop aangepast. De berekening van de wachtgeldverplichting is lager dan de omvang van de voorziening. Een bedrag van valt daarom vrij ten gunste van het rekeningsaldo Via bestemming van het resultaat worden de middelen herbestemd. Omdat voorzieningen worden gevormd ten laste van het rekeningsaldo, loopt de vrijval van de voorziening ook ten gunste van het rekeningsaldo. Hogere rentebaten In de vastgestelde begroting 2011 zijn we al uitgegaan van hogere administratieve rentebaten vanwege een stelselwijziging in de verslaglegging en resultaatbepaling. In de voorjaarsnota 2010 zijn we daar uitvoerig op ingegaan. We hebben de meerjarenraming toen structureel met een 0,5 miljoen (gunstiger) bijgesteld. Omdat we de stelselwijziging in de (meerjaren)-begroting hebben verwerkt is een verdere structurele bijstelling van de (meerjaren)begroting niet aan de orde. Het voordeel 2010 is incidenteel. Vrijval post onvoorzien Omdat we jaarlijks een post onvoorzien opnemen (wettelijk verplicht) van circa 0,4% van het begrotingstotaal, valt de eventueel niet benutte incidentele begrotingsruimte vrij ten gunste van het rekeningsaldo. Dit leidt niet tot een structurele bijstelling van de (meerjaren)begroting. Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei

16 Bepaling rekeningsaldo op basis van de invalshoek van de programma s: Rekeningsaldo o.b.v. integrale kosten programma's Rekening Begroting Begroting Rekening incl. wijz Lasten Programma waterkering en veiligheid Programma watersysteem op orde: geschikt voor grondgebruik Programma watersysteem op orde: herstelde watersystemen Programma Bestuur, communicatie en heffingen Programma Bedrijfsvoering Programma concernposten/administratieve posten Totaal lasten (A) Baten Programma waterkering en veiligheid Programma watersysteem op orde: geschikt voor grondgebruik Programma watersysteem op orde: herstelde watersystemen Programma bestuur, communicatie en heffingen Programma bedrijfsvoering Programma concernposten/administratieve posten Totaal baten (B) Baten minus lasten Weerstandsvermogen In juli 2005 heeft het algemeen bestuur de nota Reserves en voorzieningen Waterschap Peel en Maasvallei vastgesteld. Twee maal per jaar (bij de begroting en de jaarrekening) worden de reserves en voorzieningen getoetst aan het vastgestelde beleid. In de nota Reserves en voorzieningen is een norm opgenomen voor de gewenste hoogte van de saldiegalisatiereserves om eventuele tegenvallers en risico s af te kunnen dekken. Uitgangspunt is een streefniveau van 7,5% van de (structurele) netto kosten per taak, met een bandbreedte van 5% tot 10%. Conclusie van deze jaarrekening is dat het weerstandsvermogen voor de watersysteemtaak 6,86 % bedraagt van de structurele netto kosten bedraagt. Voor de zuiveringstaak bedraagt het percentage 6,24%. Dit is boven de minimum grens van 5%, maar onder het streefniveau van 7,5%. We stellen daarom voor, ook gelet op de toekomstige kostenontwikkeling, het weerstandsvermogen aan te vullen. Dit om met het oog op de komende jaren het weerstandsvermogen op peil te brengen en te houden. Verder kunnen we dan nog altijd een bedrag ter grootte van ca. 2,4 miljoen naar wens inzetten voor incidentele doeleinden. Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar paragraaf Bestemming van het rekeningsaldo 2010 en herschikking (bestemmings)reserves De voorschriften bepalen dat eerst het rekeningsaldo moet worden bepaald voordat kosten verrekend mogen worden met bestemmingsreserves. Onder de oude voorschriften vond verrekening met de bestemmingsreserves plaats voordat onder de streep het rekeningsaldo werd gepresenteerd (verhogend effect rekeningsaldo). De huidige verslaglegging houdt in, gelet op het voordelige rekeningsaldo 2010, dat voor wat betreft de omvang van de werkelijke kosten 2010 die ten laste komen van bestemmingsreserves een administratieve herschikking plaatsvindt binnen het eigen vermogen. Als we dat niet doen, dan zou de omvang van de specifieke bestemmingsreserves op hetzelfde niveau blijven terwijl er wel al kosten zijn geweest die eigenlijk ten laste van die reserves gebracht hadden moeten worden. Enerzijds moeten we daarom het voordelige rekeningsaldo 2010 bestemmen en anderzijds herschikken we administratief - het vermogen vanwege verlaging van specifieke bestemmingsreserves op basis van de werkelijke (in de exploitatie) verantwoorde kosten Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei

17 Voorstel ten aanzien van bestemming van het rekeningsaldo 2010 We stellen voor om het voordelige rekeningsaldo toe te voegen aan de bestemmingsreserve tariefsegalisatie. Voorstel herschikking (bestemmings)reserves naar aanleiding van eerdere bestuurlijke besluitvorming Op basis van eerder door het algemeen bestuur genomen besluiten zijn de te verrekenen bedragen met de bestemmingsreserves als volgt. Te verrekenen bedragen met specifiek gevormde bestemmingsreserves op basis van werkelijke kosten 2010 Te verrekenen Kosten innovatieprojecten KRW ten laste van bestemmingreserve Thema- en Gebiedsgerichte plannen (DB 9 september 2009) Subsidies afkoppeling regenwater (WPM deel) ten laste van bestemmingsreserve subsidies afkoppelen regenwater Mobiliteitskosten personeel ten laste van bestemmingsreserve mobiliteit (AB besluit jaarrekening d.d. 8 juli 2009) Incidentele kosten ICT/GIS ten laste van bestemmingsreserve Incidentele kosten ICT/GIS(AB besluit jaarrekening 2008 d.d. 8 juli 2009) Kosten Floriade ten laste van bestemmingsreserve Floriade (AB 6 oktober 2010) Kosten (WPM deel) sanering Tungelroyse beek ten laste van bestemmingsreserve Sanering Tungelroysebeek (AB 21 oktober 2009 en 15 december 2010) Dekking kapitaallasten ten laste van bestemmingsreserve kapitaallasten (diverse in het verleden genomen besluiten t.a.v. waterkeringsinvesteringen, hoogwaterloods e.a.) Totaal te verrekenen/verlaging van specifieke bestemmingsreserves De bestemmingsreserves worden zoals hiervoor aangegeven verlaagd met Dat bedrag hoeft niet aangewend te worden ter dekking van een nadelig rekeningsaldo 2010 (er is immers sprake van voordelig rekeningsaldo 2010). Omdat de kosten die we eigenlijk uit de specifieke bestemmingsreserves zouden halen al binnen de normale exploitatie (Verlies Winstrekening) zijn opgevangen, kunnen we het bedrag van naar wens toevoegen aan het weerstandsvermogen en/of het vrij aanwendbare deel van de reserves. Het voorstel is daarom om de verlaging van de specifieke bestemmingsreserves te bestemmen als volgt: 1. Toevoeging van en aan de algemene reserve watersysteem respectievelijk waterzuivering ten behoeve van het op peil brengen en houden van het weerstandsvermogen. 2. Het restant van toe te voegen aan de bestemmingsreserve tariefsegalisatie die door het algemeen bestuur ingezet kan worden voor incidentele doeleinden. Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei

18 Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei

19 Jaarrekening/-verslag 2010 naar kosten en opbrengsten en de financiële positie Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei

20 2 Jaarrekening 2010 naar kosten en opbrengsten en de financiële positie 2.1 Jaarrekening naar kosten- en opbrengstensoorten Voor de analyse van het resultaat, vindt u hieronder de rekeningcijfers op kostensoortniveau. Bij de programmaverantwoording, in de hoofdstukken hierna, ligt het accent meer op de beleidsmatige verantwoording. Kostensoorten (de lasten x 1) Rekening 2009 Begroting 2010 Begroting 2010 incl. Rekening 2010 Categorie Lasten ( ) ( ) wijzigingen ( ) ( ) 41 Rente en afschrijvingen 4101 Externe rentelasten Interne rentelasten Afschrijvingen van activa Totaal Personeelslasten 4201 Salarissen huidige personeel en bestuurders Sociale lasten Overige personeelslasten Personeel van derden Uitkeringen voormalig personeel Stelpost personeelslasten Totaal Goederen en diensten van derden 4301 Duurzame gebruiksgoederen Overige gebruiks- en verbruiks-goederen Energie Huur en pachten Verzekeringen Belastingen Onderhoud door derden Overige diensten door derden Totaal a Goederen en diensten Waterschapsbedrijf Limburg 4310a Bijdrage Waterschapsbedrijf a Verevening bijdrage Waterschapsbedrijf met Ws Roer en Overmaas Totaal Bijdrage aan derden 4402 Aan overheden Aan overigen Totaal Toevoegingen aan voorzieningen / onvoorzien 4501 Aan voorzieningen Onvoorzien Totaal Totaal Lasten Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei

21 Opbrengstensoorten (de baten x 1) Categorie Baten Totaal Totaal Totaal Totaal 81 Financiële baten ( ) ( ) ( ) ( ) 8101 Externe rentebaten Interne rentebaten Dividenden en bonusuitkeringen Personeel baten Baten salarissen / sociale lasten Uitlening personeel Goederen en diensten aan derden Verkoop grond Verkoop duurzame goederen Verkoop overige goederen Opbrengsten uit grond en water Huuropbrengsten uit overige eigendommen Diensten voor derden Bijdragen van derden Van overheden Van overigen Waterschapsbelastingen Opbrengst watersysteemheffing gebouwd Opbrengst watersysteemheffing ingezetenen Opbrengst watersysteemheffing ongebouwd Opbrengst watersysteemheffing natuur Opbrengst verontreinigingsheffing Opbrengst zuiveringsheffing bedrijven Opbrengst zuiveringsheffing huishoudens Kwijtschelding en oninbaarverklaring Totaal Totaal 8508 Belasting-opbrengsten voorgaande jaren Interne verrekeningen Onttrekkingen aan voorzieningen Onttrekkingen aan reserves Geactiveerde lasten Totaal Baten Rekening 2009 Begroting 2010 Begroting 2010 incl. wijzigingen Rekening Saldo baten minus lasten (resultaat) Dekking uit specifieke bestemmingsreserve Totaal nog te dekken Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei

22 2.1.1 Toelichting op kostensoorten (de lasten) In deze paragraaf worden de belangrijkste afwijkingen in de exploitatierekening naar het gezichtspunt van de kostensoorten toegelicht. Rente en afschrijvingen Investeringen algemeen De totale bruto investering in 2010 bedraagt circa 16,4 miljoen, waarvan relatief gezien het grootste gedeelte voor rekening komt van de projecten watersystemen ( 12,4 miljoen). Voorgaande bedragen zijn inclusief de kosten van de bodemsanering Tungelroysebeek, die over zijn gebracht naar de exploitatie. De netto investering 2010 (bruto investeringen minus aftrek van subsidies en overige verminderingen) ten laste van de balans bedraagt 8,4 miljoen (2009: 5,9 miljoen). Het totale geïnvesteerd vermogen bedraagt per 31 december 2010 ongeveer 51,4 miljoen, terwijl in de primitieve begroting is uitgegaan van een geïnvesteerd vermogen van ongeveer 53 miljoen. Er is minder geïnvesteerd dan gedacht. Als gevolg hiervan zijn de afschrijvingskosten lager en moesten we minder financieren, waardoor er voordelen zijn ontstaan in de geraamde rentekosten. In de tussentijdse bestuursrapportages hebben we hierop geanticipeerd door de begroting aan te passen. Afschrijvingen De realisatie is achtergebleven bij de begroting. Op basis van de uitkomsten van de jaarrekening 2009 en het voortschrijdend inzicht tijdens het jaar, hebben wij de raming van de afschrijvingskosten gedurende 2010 met afgerond 0,47 miljoen naar beneden bijgesteld. Dit hebben we via de tussentijdse bestuursrapportages aan u voorgelegd. Rente Een logisch gevolg van het achterblijven van investeringen op de planning, is dat de daaraan gekoppelde financieringsbehoefte naar de toekomst verschuift. Hierdoor hebben we het budget dat voor rentelasten in de primitieve begroting was geraamd, niet volledig nodig gehad. Bovendien maken we om kosten te besparen, zolang mogelijk maximaal gebruik van onze kredietfaciliteit in onze rekening courant bij de Waterschapsbank. Hiermee besparen we incidenteel aanzienlijk op de financieringskosten van onze organisatie. We hebben daarom het budget voor de rentekosten gedurende 2010 met afgerond 0,52 miljoen naar beneden bijgesteld. De interne rentelasten zijn hoger uitgevallen dan primitief begroot, maar gelijk aan de begroting inclusief wijzigingen. De interne rentelasten betreffen een administratief berekende rentevergoeding aan de reserves en voorzieningen per 1 januari, omdat deze gebruikt kunnen worden voor de financiering van onze waterschapstaken. De interne rentelasten worden berekend over de stand van de reserves en voorzieningen per 1 januari van het betreffende kalenderjaar. Omdat de werkelijke stand per januari 2010 ( 19 miljoen) hoger was dan in de begroting 2010 ( 17 miljoen) was aangenomen, is ook de rentevergoeding aan de reserves en voorzieningen hoger uitgevallen dan we in de oorspronkelijke begroting hadden gedacht. Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei

23 Omslagrente De omslagrente geeft inzicht in de gemiddelde financieringskosten per geïnvesteerde euro van alle, tot op heden gedane, investeringen (ook oude afgesloten investeringen waarop nog wordt afgeschreven). De omslagrente bedroeg in ,22% (2009: 4,36%). In de begroting was rekening gehouden met een omslagrente van 4,63%. Het percentage is lager uitgevallen doordat we meer met kort en goedkoper geld hebben gefinancierd. Personeelslasten De personeelslasten betreffen alle lasten die verband houden met het huidige en voormalige bestuur en personeel, het salaris met eventuele toelagen, de uitkeringen en pensioenen voor voormalig bestuur en personeel, de daarop betrekking hebbende sociale lasten, de lasten die voortvloeien uit diverse vergoedingsregelingen en overige personeelgerelateerde uitgaven zoals bijvoorbeeld studiekosten. De totale personeelslasten zijn afgerond lager uitgevallen, dan de gewijzigde begroting Salarissen personeel en bestuurders Vanwege een aantal vacatures zijn de werkelijke salariskosten van salarissen en bijkomende vergoedingen achter gebleven bij de begroting. Omdat het werk toch gedaan moest worden hebben we meer tijdelijke capaciteit van buiten in moeten zetten. We zien dan ook op de post personeel derden een overschrijding. De geraamde formatie in de begroting 2010 bedroeg 169,5 fte. Per 31 december 2010 bedroeg de werkelijke bezetting 154,83 fte. Sociale lasten In de begroting 2010 zijn we ervan uitgegaan dat de sociale werkgeverslasten zo n 20% bedragen van de bruto loonkosten en de belastbare vergoedingen. Op basis van de jaarrekening is blijkt dat percentage aan te sluiten bij de realiteit. Overige personeelslasten De overige personeelslasten zijn hoger dan geraamd door hogere kosten voor opleidingen, ICTvergoeding voor het bestuur en hogere kosten voor het exploiteren van de kantine. Daartegen over staat dat de kosten voor de geneeskundige dienst lager zijn geweest. Tezamen met enkele andere kleinere posten, zijn de werkelijke kosten circa hoger geweest dan geraamd. Personeel van derden De realisatie is hoger dan de raming. Mede vanwege de aanwezigheid van vacatures en de dynamiek in de bedrijfsvoering hebben we, om het werk gedaan te krijgen, meer gebruik moeten maken van inhuur van tijdelijke externe capaciteit. Zoals aangekondigd in de tussentijdse bestuursrapportages, zijn de totale geraamde personeelslasten hierdoor niet overschreden. Uitkeringen voormalig personeel en bestuurders De kosten van wachtgeld- en pensioenverplichtingen zijn gestegen ten opzichte van 2009 als gevolg van het vertrek van een aantal bestuursleden. Vanwege het geringe financiële belang en het budgettair neutrale karakter, hadden we de begroting hadden we hierop niet aangepast. Dekking van de kosten vindt plaats uit een speciaal daarvoor gevormde (wettelijk verplichte) voorziening. Jaarrekening/-verslag 2010, Waterschap Peel en Maasvallei