(Meerjaren)begroting Zeg wat je doet en doe wat je zegt

Transcriptie

1 (Meerjaren)begroting Zeg wat je doet en doe wat je zegt Behandeling algemeen bestuur Waterschap Peel en Maasvallei 25 november 2009

2 2

3 Inhoudsopgave Leeswijzer Aanbieding van de begroting Inleiding De financiële situatie Begroting 2010 naar kostensoorten en de financiële positie Begroting naar kostensoorten Waterschapsbelastingen Weerstandsvermogen Financieringsparagraaf Risicoparagraaf Programma waterkering en veiligheid Wat willen we bereiken Wat doen we ervoor in Wat mag het kosten Programma watersysteem op orde: watersysteem geschikt voor grondgebruik Wat willen we bereiken Wat doen we ervoor in Wat mag het kosten Programma watersysteem op orde: herstelde watersystemen Wat willen we bereiken Wat doen we ervoor in Wat mag het kosten Programma bestuur, communicatie en heffingen Wat willen we bereiken Wat doen we ervoor in Wat mag het kosten Programma bedrijfsvoering Wat willen we bereiken Wat doen we ervoor in Wat mag het kosten Programma concernposten / administratieve posten Meerjaren Investeringsprogramma Inleiding Investeringsprojecten in het watersysteem en de waterkering Investeringen Overige paragrafen begroting Verbonden partijen Uitgangspunten en normen EMUsaldo Kostentoerekening Bijlagen

4 4

5 Leeswijzer Hierbij bieden wij u de begroting 2010 aan. De begroting is opgesteld conform de in de Voorjaarsnota 2009 geschetste kaders, uitgangspunten en inhoudelijke ontwikkelingen. In hoofdstuk 1 vindt u de visie van het dagelijks bestuur op deze begroting en de meerjarenraming. Verder wordt samengevat inzicht gegeven in de financiële situatie van ons waterschap. In hoofdstuk 2 wordt de begroting naar kostensoorten en de vermogenspositie van het waterschap, conform de wettelijke voorschriften, in beeld gebracht. Het hoofdstuk eindigt met een aantal risico s die wij op ons af zien komen. In de hoofdstukken 3 tot en met 7 geven wij per programma weer waar ons waterschap inhoudelijk voor staat en welke projecten en producten wij in 2010 gaan leveren. Opbouw Ieder hoofdstuk is op dezelfde wijze opgebouwd. Als eerste schetsen wij een beeld van wat wij als waterschap willen bereiken. U vindt de opgave waarvoor wij staan, het effect dat wij maatschappelijk gezien willen bereiken en de doelen die wij nastreven. Vervolgens geven wij aan, binnen welke kaders wij moeten werken en welke concrete beleidsvoornemens, projecten en producten wij in 2010 willen gaan uitvoeren. Tot slot maken wij inzichtelijk welke kosten gepaard gaan met de uitvoering van ons werk en geven wij inzicht in de meerjarige kostenontwikkeling die wij verwachten. Op deze wijze krijgt u een transparant beeld van de wijze waarop en de middelen waarmee wij onze doelen realiseren. Programma concernposten / administratieve posten Het programma opgenomen in hoofdstuk 8 geeft alle lasten en baten van het waterschap weer die niet direct in verband kunnen worden gebracht met de programma s beschreven in hoofdstuk 3 tot en met 7. Investeringen Per programma is een overzicht opgenomen van de geplande investeringen in de periode In hoofdstuk 9 gaan wij dieper in op het meerjarig investeringsprogramma van het waterschap. Wij zijn een groot aantal herstelprojecten aan het uitvoeren om ons watersysteem op orde te brengen. Daarnaast bevat hoofdstuk 9 een samenvatting van alle investeringen opgenomen in de begroting. Hoofdstuk 10 bevat een aantal paragrafen die volgens voorschriften in de begroting opgenomen moeten worden en die nog niet in eerdere hoofdstukken aan de orde zijn gekomen. 5

6 Besturing Tot slot hebben wij het organisatiedashboard bijgevoegd. Ieder begrotingsprogramma s kent diverse doelstellingen die samengevat zijn in het organisatiedashboard. Aan deze doelstellingen zijn de werkprocessen en de producten van de organisatie gekoppeld. Het organisatiedashboard is daarmee de kern van het besturingsmodel van ons waterschap. 6

7 1 Aanbieding van de begroting Inleiding Aanbieding van de meerjarenraming en de begroting 2010 In de periode is veel van de ambitie van het bestuur waargemaakt. Er gebeurt veel en veel gaat goed is een van de conclusies uit het rapport Presterende waterschappen. Daarnaast zijn onze taken toegenomen. Denk bijvoorbeeld aan onze taak in Nieuw Limburgs Peil, de reconstructie van het platteland en de waterkeringen. Uiteraard heeft dit invloed op onze kostenontwikkeling gehad. Het belastingvolume is na 2004 met gemiddeld zo n 2,5 % gestegen. Optisch staan we er financieel goed voor, omdat we tot op heden jaarlijks een rekeningsoverschot hebben en omdat onze reserves hoog zijn, niet in de laatste plaats vanwege de uitkering van ruim 8 miljoen euro van de waterschapsbank in Echter, de stijging van het belastingvolume (onze inkomsten via belastingen) heeft geen gelijke tred gehouden met de taakontwikkeling. Voorbeelden hiervan zijn de bewuste en logische keuzes die het bestuur heeft gemaakt om doeluitkeringen (gelden van de staatssecretaris) en/of tijdelijke vergoedingen voor overgenomen taken (grondwater) in te zetten ter dekking van onze exploitatie. Het beleid van het bestuur was om geen extra reserves op te bouwen, maar deze direct in te zetten voor nieuw beleid, waardoor ook de lastenstijging beperkt kon blijven. Kostenontwikkeling beperken en belastingvolume laten toenemen De toename van de bruto kosten in 2010 hebben wij door ombuigingen en bezuinigingen beperkt kunnen houden tot 2,07%. De te dekken kosten (bruto kosten minus inkomsten anders dan belastingopbrengsten) nemen voor de watersysteemtaak toe met 5,12%. Mede doordat inkomsten afnemen. We noemen als voorbeeld het vervallen van de lumpsumvergoeding, die wij tot op heden ontvangen voor het grondwaterbeheer en de afschaffing van de leges. Ook hebben we in deze begroting, net als voorgaande jaren, omgebogen en bezuinigd om ruimte te maken voor versterking van de Ict/Gis functie en om de algehele kostenstijging te beperken. We noemen een verdere reductie van arbeidsplaatsen voor 2010 (we zitten nagenoeg op het niveau van 2004), verlaging van budgetten op het gebied van monitoring en vergunningen, toezicht en handhaving. Ook hebben we het investeringsniveau tegen het licht gehouden hetgeen resulteert in een voorstel om het investeringsvolume in watersysteemprojecten af te bouwen van 5 miljoen 2010 naar 3 miljoen in 2012 en verder. Een en ander conform de opdracht die wij ons zelf in de voorjaarsnota hebben opgelegd in het kader van kostenbeheersing en beperking. De resultaten van deze onderzoeken hebben wij met uw bestuur besproken. Ondanks deze ingrepen is de uitkomst van de begroting, dat voor een structureel dekkende exploitatie 2010 (lasten en baten meerjarig in evenwicht) een stijging van het belastingvolume van de watersysteemheffing en de zuiveringsheffing van respectievelijk 11,8% en 4,51% noodzakelijk zou zijn, als we geen reserves zouden inzetten. Uw bestuur heeft te kennen gegeven dat de toename van het belastingvolume beperkt moet blijven tot ca 2,5%. Dit gehoord hebbende, hebben wij u de afgelopen maanden betrokken in het dilemma van de feitelijke structurele kostenontwikkeling en afname van onze inkomsten versus de wens om het jaarlijkse belastingvolume niet meer te laten stijgen dan het inflatiepercentage. Wij 7

8 hebben u ervan proberen te overtuigen, dat wij al scherp aan de wind zeilen en dat gegeven de huidige situatie de stijging van het belastingvolume met slechts het inflatiepercentage een onmogelijke opdracht is. Datgene dat nog als efficiencywinst behaald kan worden, beperkt zich tot besparingen in de marge en leiden niet meer tot een essentiële bijdrage in het oplossen van het structurele probleem. Ons onderzoek naar de kern van de taakuitoefening op het gebied van vergunningen en handhaving en monitoring levert op dat we al inzetten op alleen het uitvoeren van de kerntaak op die gebieden. Om het dilemma te verkleinen en ons wat tijd te kopen tot aan het einde van deze bestuursperiode bestaat de mogelijkheid om reserves in te zetten. Wij zijn van mening dat de inzet van reserves is gerechtvaardigd om een evenwichtig en gelijkmatig tarievenbeleid te voeren en geleidelijk toe te groeien naar een structureel evenwicht. Inzet om andere redenen is in wezen symptoombestrijding, een doekje voor het bloeden. Bovendien wordt hierdoor de problematiek van jaar tot jaar groter. Uw bestuur heeft zich in het bestuursprogramma uitgesproken voor het op orde brengen van onze begroting. Daarbij merken we op dat dit op orde brengen betekent dat we uiteindelijk toch onze inkomsten moeten verhogen. Niet alleen hebben we aan de uitgavenkant al fors omgebogen en bezuinigd. We vinden ook dat het verder beperken van de kosten de kwaliteit van de dienstverlening beneden een aanvaardbaar niveau brengt. Wij gaan er vanuit dat een goede taakuitvoering en het nemen van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid, uiteindelijk hetgeen is waarvoor we aan de lat staan. Taakuitvoering en het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid moeten niet vertroebeld worden door andere factoren. Dit is het uitgangspunt van de wetgever. Bij de (meerjaren) begroting van heeft uw bestuur al uitgesproken dat we onze extra reserves maximaal moeten inzetten om het belastingvolume gelijkmatig te laten stijgen en de sprong van het belastingvolume 2010, van met name de watersysteemtaak (11,8%), op te vangen. Met het inzetten van reserves kopen we tijd om de dekking van de exploitatie op termijn structureel op orde te brengen. Ons uitgangspunt is dat wij in meerjarig perspectief een sluitende begroting moeten hebben. Onze uitgaven en de omvang van het belastingvolume zullen dan in 2014 met elkaar moeten samenvallen. Trekken we uw wens, een gemiddelde stijging van 2,5 % van het belastingvolume door, dan hebben we met inzet van de opgebouwde extra reserves in 2014 geen sluitende begroting, omdat de feitelijke uitgaven hoger liggen. Er blijft dan een gat van 2 miljoen dat niet structureel is gedekt, en onze extra reserves zijn dan helemaal ingezet. Wij vinden het niet realistisch om er vanuit te gaan dat het mogelijk is om in de periode tot 2014 onze te dekken kosten/uitgaven met 2 miljoen te verlagen. Het water moet gekeerd worden (veilige dijken) en we moeten zorgen voor goed peilbeheer (droge voeten en voldoende water) en schoon water. Anderzijds zijn er scenario s denkbaar waarbij in 2014 wel een sluitende begroting te realiseren is. In dat scenario zijn onze extra reserves niet helemaal ingezet en kunnen door het te kiezen bestuur in 2012 naar wens incidenteel worden ingezet. 8

9 Voorstel Wij zijn van mening dat we het belastingvolume 2010 voor de watersysteemheffing met 5,5% moeten verhogen. Zo laten we de opgelopen achterstand niet verder oplopen en sluit de groei van de structurele inkomsten aan bij de feitelijke ontwikkeling van de te dekken kosten Het verschil dat dan nog overblijft in onze exploitatie, passen we bij uit onze reserves. Als we vervolgens kiezen voor het geleidelijk laten stijgen van het belastingvolume met 4,5% per jaar in de periode , hebben we in 2014 een sluitende begroting. Wij vinden dit acceptabel, omdat we jaarlijks naast onze reguliere taken ook extra blijven investeren in het op orde brengen van ons watersysteem. Uiteindelijk komt de gemiddelde stijging voor 5 jaar uit op 4,3% met een stijging van 2,5% in Onze reserves zijn dan nog niet helemaal uitgeput en kunnen dan door het nieuwe bestuur in 2013 naar wens worden ingezet voor tegenvallers of nieuw incidenteel beleid. Het belastingvolume 2010 voor de zuiveringsheffing willen we laten stijgen met 4,51% om voor de zuiveringstaak direct de begroting structureel op orde te brengen. Wij achten deze keuzes ook in deze tijd verantwoord omdat de procentuele stijging van het belastingvolume weliswaar boven het inflatiecijfer ligt, echter de uitwerking in de lastendruk in euro s is te overzien. 1.2 De financiële situatie De meerjarenraming De meerjarenraming is de belangrijkste indicator om inzicht te krijgen hoe de ontwikkeling in de jaren is (trend) van de structurele lasten ten opzichte van de structurele baten ofwel de meerjarige Verlies en Winstrekening. Niet meer, niet minder. De nauwkeurigheid dient daarom gerelativeerd te worden. De wetgever schrijft voor dat er sprake moet zijn van een structureel sluitende meerjarenraming (structurele uitgaven = structurele inkomsten) en, als dat niet zo is, hoe gedacht wordt om het evenwicht te herstellen. De provincie heeft een toezichthoudende taak. 9

10 ( Programma waterkering en veiligheid Programma watersysteem op orde: Geschikt voor grondgebruik Programma watersysteem op orde: Herstelde watersystemen Programma Bestuur, communicatie en heffingen Programma Bedrijfsvoering (*) Programma concernposten/administratieve posten Programma waterkering en veiligheid Programma watersysteem op orde: geschikt voor grondgebruik Programma watersysteem op orde: herstelde watersystemen Programma bestuur, communicatie en heffingen Programma bedrijfsvoering (*) Programma concernposten/administratieve posten! " " " # $ $! % & $ $ ' * De bruto lasten en baten van het programma bedrijfsvoering maken, via een doorverdeling naar de overige programma s, al onderdeel uit van de gepresenteerde kosten per programma. Wanneer deze afzonderlijk vermeld zouden worden, is er sprake van een dubbeltelling. Dit geldt niet voor lasten die gedekt zijn door direct verantwoorde baten op het programma bedrijfsvoering. Vanuit het programma bedrijfsvoering worden alleen de netto kosten doorberekend. In de meerjarenraming hebben wij gerekend met een loon en prijsontwikkeling van 2%. Dit is een risico in de meerjarenraming. Daarnaast hebben wij rekening gehouden met de meerjarige lasten van het investeringsplan voor zowel de afschrijvingslasten als de financieringslasten. In de meerjarenraming hebben we rekening gehouden met het investeringsvolume in projecten watersystemen voor miljoen, miljoen en vanaf miljoen per jaar. Géén rekening hebben wij gehouden met groei van het accres of opname van een budget voor structureel nieuw beleid. De structurele lasten nemen, volgens ons, op basis van voortschrijdend inzicht eerder toe dan af. De structureel te dekken netto kosten over de periode lopen op van 47,9 miljoen in 2009, naar 53,9 miljoen (+ 6,0 miljoen = +12,53%) in Van de structureel te dekken kosten 2009 was 45,9 miljoen feitelijk structureel gedekt uit de opbrengst van belastingen en 2 miljoen incidenteel uit de reserves. De uitsplitsing van de structureel te dekken kosten naar taak is als volgt: Ontwikkeling structureel te dekken kosten (x 1.000) Totaal structureel te dekken kosten % stijging totaal t.o.v. voorgaande jaar 3,08% 2,55% 2,15% 2,47% 1,75% Waarvan: Structureel te dekken kosten watersysteemtaak % stijging watersysteemtaak t.o.v. voorgaande jaar 5,12% 3,28% 2,34% 3,07% 1,42% Structureel te dekken kosten zuiveringstaak % stijging zuiveringstaak t.o.v. voorgaande jaar 1,58% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00% 10

11 De structureel te dekken kosten van de watersysteem en zuiveringstaak zijn met respectievelijk 5,12% en 1,58% ten opzichte van 2009 gestegen. Van de structureel te dekken kosten voor de watersysteemtaak 2009 ad 20,27 miljoen is feitelijk 19,077 miljoen structureel gedekt uit de belastinginkomsten van de watersysteemheffing. Voor de zuiveringstaak 2009 was dat 27,617 miljoen waarvan 26,843 miljoen structureel gedekt uit de belastinginkomsten van de zuiveringsheffing. Onderstaande tabel geeft aan hoe de ontwikkeling van het belastingvolume zou zijn als we het belastingvolume jaarlijks gelijk zouden stellen aan de structureel te dekken kosten: Ontwikkeling belastingvolume bij 100% dekking van de structureel te dekken kosten (x 1.000) Belasting volume Zuiveringstaak % stijging zuiveringstaak t.o.v. voorgaande jaar 4,51% 2,00% 2,00% 2,00% 2,00% Watersysteemtaak % stijging watersysteemtaak t.o.v. voorgaande jaar 11,69% 3,28% 2,34% 3,07% 1,42% Structureel te dekken kosten/belastingvolume % stijging t.o.v. voorgaande jaar 7,50% 2,55% 2,15% 2,47% 1,75% Incidentele dekking begroting Totaal gedekte kosten De te dekken kosten 2010 bedragen afgerond 49,4 miljoen. Ten opzichte van het belastingvolume 2009, zou om de structurele kosten 2010 volledig af te dekken, het totale belastingvolume (watersysteem en zuiveringsheffing) moeten stijgen met 7,5%. Vanuit de individuele taken berekend zou de stijging van het belastingvolume van de zuiveringsheffing en de watersysteemheffing respectievelijk 4,51% en 11,69% moeten bedragen. De afgelopen jaren zijn de structurele inkomsten in de exploitatie achter gebleven bij de structurele lastenontwikkeling. De achterstand voor wat betreft de zuiveringstaak heeft twee oorzaken. In 2009 waren niet alle structurele kosten doorgerekend in het tarief. Daarnaast is ons aandeel in de verhouding waarmee de kosten van de zuiveringstaak tussen Waterschap Roer en Overmaas en ons waterschap worden verdeeld, gestegen (door correctie directe lozingen uit verdeelsleutel, en de ontwikkeling van het aantal vervuilingseenheden van indirecte lozingen bij de twee waterschappen). Uitgaande van de structureel gedekte kosten uit het belastingvolume 2009, bedraagt het verschil voor de watersysteemtaak tot en met 2010 bijna 11,7 %. Hierna volgt een analyse op hoofdlijnen over hoe een en ander tot de huidige situatie heeft geleid. Stijgingen die hun oorsprong vinden in de periode Met ingang van 2010 wordt grondwaterbeheer van rechtswege een waterschapstaak. Hierdoor vervalt de basis onder het delegatiebesluit waarmee de provincie de grondwatertaken aan ons waterschap heeft opgedragen. Hiermee vervalt ook de basis voor de vergoeding die wij de afgelopen jaren hebben ontvangen van de provincie. De structureel te dekken kosten voor het waterschap zelf, zijn hierdoor vanaf 2008 al toegenomen met ca welke volledig ten laste komen van de 11

12 watersysteemtaak. De structureel te dekken kosten zijn hierdoor in 2008 met 2,3% gestegen. 2. Zoals in de begroting 2008 was aangekondigd, is de overgang van Vergunningen en Handhaving van het waterschapsbedrijf naar ons waterschap gepaard gegaan met structurele meerkosten. Deze meerkosten zijn tot en met 2009 incidenteel gedekt. De structurele meerkosten bedragen De helft hiervan ( ) komt voor rekening van de watersysteemtaak en de helft voor de zuiveringstaak. De structureel te dekken kosten van de watersysteemtaak zijn als gevolg hiervan met ingang van 2008 toegenomen met 0,94%. 3. De afgelopen jaren heeft er een verzwaring plaatsgevonden voor wat betreft het programma waterkering en veiligheid. Een deel van de structurele kosten zijn de afgelopen jaren incidenteel afgedekt uit de ontvangen nadeelcompensatiegelden van de staatssecretaris. Op deze wijze zijn/waren structurele kosten (100% watersysteemtaak), incidenteel afgedekt. In 2009 is voor het onderhoud van de waterkeringen een aanvullend budget opgenomen van De structureel te dekken kosten zijn hierdoor toegenomen met in totaal te weten 3,4%. 4. In 2009 zijn de budgetten voor ICT met structureel toegenomen waaronder de bijdrage aan het Waterschapshuis (in Unieverband). Daarnaast zijn sinds 2009 de bestuurskosten (salaris/vergoedingen) structureel gestegen vanwege wettelijke wijzigingen. In 2009 was deze stijging begroot op maar in de begroting 2010 is dit bedrag op basis van herberekeningen verlaagd tot Van deze laatste komt 90% ten laste van de watersysteemtaak. Als gevolg van het voorgaande zijn de te dekken structurele kosten van de watersysteemtaak met 1,82% toegenomen. 5. Vanwege de jaarlijkse investeringen in het watersysteem zijn de kapitaallasten bij benadering met ca per jaar in de periode toegenomen (totale stijging ca 2,5 miljoen). Deze komen volledig ten laste van de watersysteemtaak. De structureel te dekken kosten voor de watersysteemtaak zijn hierdoor gestegen met ca 13,1%. Op de voorgaande kostenstijgingen komt nog de gemiddelde loon en prijsstijging voor overheden zo n 2,5% per jaar in de periode , cumulatief 13,1%. Hiermee rekening gehouden zou wanneer we de ontwikkelingen 1 op 1 door hadden gerekend in de structureel te dekken kosten voor de watersysteemtaak, het belastingvolume sinds 2004 met zo n 35% gestegen moeten zijn om de structurele uitgaven volledig af te dekken. Ware het niet dat we de afgelopen jaren flink hebben ingezet op kostenbesparingen en het maken van efficiencyslagen om de lastenstijging voor de burger zoveel mogelijk te beperken en tegelijkertijd ruimte te creëren voor nieuwe taken en ontwikkelingen. We hebben daarmee de structurele achterstand met betrekking tot de watersysteemtaak kunnen beperken tot zo n 6,3% De brug naar circa 11,7 % in 2010 wordt gemaakt doordat in 2010 er sprake is van een toename ten opzichte van de structureel gedekte kosten 2009 (uit het belastingvolume 2009) doordat: 12

13 De afschrijvings en financieringslasten (rentekosten/baten) toenemen met per saldo 2,61% vanwege uitvoering van het investeringsplan 2009/2010; De resterende vergoeding van die wij tot en met 2009 nog kregen van de provincie voor uitvoering van het grondwaterbeheer, komt te vervallen omdat het grondwaterbeheer van rechtswege een waterschapstaak wordt. Hierdoor nemen de structureel te dekken kosten toe met 1,64%; stijging als gevolg van loon en prijsinflatie Hierdoor nemen de structureel te dekken kosten toe met 1,82%; daling van de inkomsten vanwege het vervallen van de leges ( ) waardoor de nog structureel te dekken kosten toenemen met 0,59%; Overige per saldo een afname van ca 1,16%. Wat hebben we de afgelopen jaren gedaan om de kosten te beheersen? Om de kosten te beheersen/te beperken hebben we de afgelopen jaren een heel pakket maatregelen getroffen waarbij ook het personeel niet buiten schot is gebleven. Hierna volgt een niet limitatieve opsomming over wat we de afgelopen jaren in het kader van kostenbeheersing hebben gedaan: 2006 In de personele sfeer inkrimping afdeling Projecten en Veiligheid met 1,1 fte (=arbeidsplaatsen). Overige: inzet reserves voor afboeking van oude investeringen om een structurele kapitaallastenbesparing te realiseren; verlaging/beëindiging bijdrage regelingen (stimulering aanpak diffuse bronnen, baggerkosten derden) In personele sfeer: bezuinigen van 2 fte (=arbeidsplaatsen) op de overhead van de organisatie; inkrimping 6 fte afdeling Beheer, Onderhoud Watersystemen; halvering budget bestemd voor vervanging bij ziekte en dergelijke. Overige: besparing op communicatie door meer zelf digitaal te doen; inzetten op besparing monitoring door een besparing te realiseren op de inzet van het laboratorium; inzetten op het realiseren rentevoordelen; besparing op inkoopbudgetten door slimmer en beter in te kopen. 13

14 2008 In personele sfeer structureel inleveren verlofdagen door alle medewerkers (4 dagen per persoon per jaar = circa uren) om productieve uren te verhogen; arts en tandartsbezoek in eigen tijd; 1 fte inkrimping afdeling Kennis en Advies; taakstellende ombuiging fte s afdeling Middelen om invulling te kunnen geven aan nieuwe structuur/organisatieontwikkeling zonder formatie uitbreiding. Overige: besparing onderhoudskosten waterlopen door het werk anders te organiseren/optimaliseren; verlagen bijdragen/subsidieverstrekkingen aan derden (Dubocentrum Limburg, projectbureau KRW); budgetverlaging monitoring voor uitbesteding werkzaamheden In personele sfeer: inkrimping afdeling Vergunningen en Handhaving 1,55 fte; inkrimping afdeling Beheer, Onderhoud Watersystemen 1 fte; laten vervallen geraamde kosten 1 fte Optimalisering Waterbeheer Landbouw. Overige: verlaging investeringsniveau watersystemen van 6,5 miljoen naar 5 miljoen per jaar; bijstelling/verlaging investeringsniveau met 10 miljoen; beëindiging bijdrage in gemeentelijke waterplannen; opvoeren nagekomen belastingbaten De structurele ruimte benodigd voor ontwikkeling Ict/Gis is binnen de huidige begroting vrijgemaakt zodat dit per saldo niet leidt tot een stijging van de te dekken kosten. Dit hebben we als volgt gedaan: In personele sfeer: inkrimping 0,45fte afdeling Projecten en Veiligheid; inkrimping 0,1 fte afdeling Kennis en Advies; aframing diverse budgetten organisatie en personeelsbeleid; verdere afbouw budget voor vervanging bij ziekte e.d. naar 0 (=bedrijfsvoeringsrisico). Overige: verlaging investeringen tractiemiddelen afdeling Beheer, Onderhoud en Watersystemen; verlagen uitgaven Nieuw Limburgs Peil; verlaging bijdrage in projectbureau Kaderrichtlijn Water; 14

15 verlaging kosten telefonie, huisvesting Blerick en onderhoud loodsen; verlaging kosten uitbesteding; verlaging onderhoudskosten waterkeringen; diverse kleinere posten afdeling Vergunningen en Handhaving; verhoging te realiseren rentebaten; verlaging budget monitoring In personele sfeer: inkrimping 1,2 fte Vergunningen en handhaving (mede vanwege overgang taken naar gemeente) Overige: verlaging investeringsvolume in watersysteemprojecten tot 4 miljoen in 2011 en vanaf 2012 tot 3 miljoen per jaar, waarbij uitgangspunt is dat wanneer taken uitvoeringsgereed zijn, deze toch worden opgepakt; verdere verlaging budgetten monitoring voor chemische analyses; inzetten op hogere vergoeding van provincie voor dienstverlening op gebied van grondwatermetingen. Waarborging efficiency De efficiency waarborgen wij doordat wij onze werkprocessen hebben beschreven en vanaf 2008 auditoren en verbeterteams hebben opgeleid welke continue de werkprocessen doorlichten en voorstellen doen tot verbetering/aanpassing van de processen. Op deze wijze hebben wij een stuk kwaliteitszorg verankerd in onze organisatie. Samenvattend Door efficiency en doelmatigheidverbeteringen zijn wij de afgelopen jaren in de gelegenheid geweest taakuitbreidingen en verzwaringen door te voeren als ook kwaliteitsslagen te maken, met bijna dezelfde formatie. Het aantal formatieplaatsen in 2010 bedraagt 146,4 fte terwijl de formatie in ,53 fte bedroeg. Voor de zuivere vergelijking met 2004 is de afdeling Vergunningen en Handhaving hierbij buiten beschouwing gelaten. Daarnaast zijn wij voortdurend kritisch op onze budgetten als het gaat om de noodzaak van het toekennen van prijscompensatie. Uitgangspunt voor ons is immers de prijsstijging voor huishoudens, terwijl wij als waterschap feitelijk te maken hebben met een andere hogere prijsstijging, omdat de inhoud van ons boodschappenmandje er nu eenmaal anders uitziet. Begroting 2010 Om de stijging te beperken, hebben wij de afgelopen jaren alle lucht (die in die jaren heeft gezorgd voor aanzienlijke positieve rekeningsaldi) uit de begroting geperst. Voor 2010 hebben wij wederom onze begroting vergeleken met de jaarrekening 2008 om zo scherp mogelijk te begroten. Daarnaast zijn de budgetten ten opzichte van 2009 bevroren. De benodigde ruimte voor te verwachten prijs en loonstijging (beiden 2%) hebben wij op een aparte post binnen de begroting gereserveerd en wordt alleen vrijgegeven/toegekend wanneer de noodzaak daartoe aanwezig is. 15

16 In totaal is de afgelopen jaren structureel ca 2,9 miljoen bezuinigd/omgebogen om kosten te beperken en ruimte te creëren voor nieuwe ontwikkelingen. Deze bezuiniging/ombuiging is gerealiseerd op eigen te dekken kosten door belastingen van 15,8 miljoen (2008). Dit is een structurele bezuiniging over de periode van ca 18%. Voor 2010 hebben we de ruimte voor structurele extra uitgaven van bijvoorbeeld versterking van de Ict/Gis functie en samenwerking met derden, vrijgemaakt binnen de huidige budgetten. Een en ander conform de voorjaarsnota. Verder bouwen we in de meerjarenraming het investeringsvolume in watersysteemprojecten af tot 3 miljoen in 2012 en verder, verlagen we de budgetten monitoring en verlagen we de formatie met 1,2 fte Dekkingsplan Inzet reserves in relatie tot de meerjarenraming Door het kunnen beschikken over incidentele reserves, is de verleiding groot om de structurele ontwikkeling van het belastingvolume beneden de structurele kostenontwikkeling te houden. Dit is het nadeel van het hebben van reserves. Dit is mede de oorzaak van de ontstane situatie. Bij het voldoen aan uw wens om de op te brengen belastingen niet meer te laten stijgen dan de inflatie, worden we door de in het verleden opgelopen achterstand en de taakuitbreidingen en verzwaringen in de weg gezeten. We beginnen al op achterstand. Om onze meerjarenraming structureel op orde te brengen, hinken wij, voor wat betreft de inzet van de reserves, steeds op twee gedachten. Aan de ene kant willen we een stap zetten om de begroting structureel op orde te brengen, ook voor het nieuwe bestuur. Aan de andere kant betekent het snel structureel op orde brengen van de begroting dat we maar beperkt interen op de reserves. Het voordeel van het hebben van reserves is dat wij de mogelijkheid hebben om voor de komende jaren een evenwichtig belastingbeleid te voeren. We kunnen in feite tijd kopen om geleidelijk naar een evenwichtssituatie toe te groeien. De stand van de vrij in te zetten reserve wordt per medio 2010 geraamd op circa 9 miljoen. De verwachting is dat hiervan 2,5 miljoen achter de hand moet worden gehouden voor dekking van de kosten van de bodemsanering Tungleroyse beek dat volgens de nieuwe voorschriften als verlies moet worden genomen. Feitelijk hebben we daarom de beschikking over circa 6,5 miljoen om naar keuze in te zetten voor incidentele doeleinden. Waterzuiveringstaak Wij stellen voor om het belastingvolume van de zuiveringsheffing in 2010 te verhogen tot het feitelijke niveau van de netto structurele kosten van de zuiveringstaak. De wetgever gaat er achteloos vanuit dat waterschappen de kosten van de waterzuiveringstaak via hun eigen, bij wet geregelde, belastingstelsel doorberekenen aan de ingezetenen. Dat willen we met het oog op een structureel sluitende begroting voor de zuiveringstaak ook realiseren. Om het voorgaande te bereiken stellen wij voor het belastingvolume 2009 van te laten stijgen tot in

17 Watersysteemtaak Om een structureel sluitende meerjarenraming (structurele uitgaven = structurele inkomsten) te realiseren in 2014 zullen we het belastingvolume in de periode harder moeten laten groeien dan de feitelijke ontwikkeling van de structureel te dekken kosten in enig jaar zoals eerder aangegeven bedraagt deze in ,12% ten opzichte van de structurele kosten, en 5,5% ten opzichte van het belastingvolume Gelet op de economische omstandigheden willen wij niet in één jaar naar een structureel sluitende begroting, maar zijn wij wel van mening dat de achterstand niet verder op moet lopen. Wij stellen daarom voor om het belastingvolume voor de watersysteemtaak met 5,5% te laten groeien van in 2009 naar in Het restant ad dat daarna nog te dekken overblijft, halen wij uit onze reserve. Om tot een structureel sluitende begroting te komen in 2014 zetten wij in op het volgende scenario: Structureel te dekken kosten watersysteem (x 1.000) Belastingvolume bij 100% structurele dekking van de nog te dekken kosten Beoogde groei belastingvolume Stijgings% t.o.v. voorgaande jaar 5,50% 4,50% 4,50% 4,50% 2,51% Inzet reserve (totaal nodig 2,95 mln) Restant reserve 2014 ca Dit scenario leidt tot herstel van het structurele evenwicht in de meerjarenraming. In dit scenario is er nog circa 3,5 miljoen (exclusief rentebijschrijving) beschikbaar voor incidentele doeleinden. Dit scenario leidt tot een structureel sluitende begroting in Natuurlijk is het zo dat van jaar tot jaar op basis van voortschrijdend inzicht, een heroverweging plaatsvindt. Ook hebben wij de mogelijkheden bekeken van een scenario met 2,5 % per jaar in de periode Echter, gelet op de meerjarige ontwikkeling, met als uitgangspunt een structureel sluitende meerjarenraming in 2014, is geen reële optie. De overwegingen die tot die conclusie leiden, zijn de volgende. Structureel te dekken kosten watersysteem (x 1.000) Belastingvolume bij 100% structurele dekking van de nog te dekken kosten Belastingvolume bij 2,5% stijging per jaar Stijgings% t.o.v. voorgaande jaar 2,50% 2,50% 2,50% 2,50% 11,81% Inzet reserve (totaal 8,115 mln) Dit scenario is in theorie niet mogelijk. Vanwege een nagenoeg gelijke netto kostenontwikkeling, is er geen sprake van een feitelijke verbetering van de structurele baten ten opzichte van de structurele lasten. Er is dan in 2014 geen sprake van een structureel sluitende meerjarenraming. Bovendien is naar verwachting de reserve niet groot genoeg om invulling te geven aan dit scenario. Om zonder een verdere verhoging van het belastingvolume tot een structureel sluitende begroting te komen met een 2,5% verhoging, leidt dit tot een aanvullende taakstellende structurele bezuiniging voor 2014 van circa 2 miljoen boven op de reeds getroffen maatregelen. Het realiseren van een aanvullende 17

18 bezuiniging van dergelijke omvang lijkt ons, gelet op de bezuinigingen/ombuigingen van de afgelopen jaren, niet reëel. Op basis van de analyse van de meerjarenraming en de begroting van kostensoorten is onze conclusie dat het structurele probleem van onze begroting niet zozeer zit in beheersing van de kosten (met uitzondering van de kapitaallasten), maar vooral in lagere structurele inkomsten gecombineerd met het niet oneindig kunnen beschikken over incidentele dekkingsmiddelen (inzet reserves). Gelet op de kostenstructuur van onze begroting en de beperkte beïnvloedbaarheid daarvan (met uitzondering van personeelslasten en goederen en diensten van derden), de gevolgen van uitbreiding en verbreding / verdieping van taken, zien wij verder maar zeer beperkte mogelijkheden door bijvoorbeeld samenwerking om de structurele kosten aanzienlijk te verminderen. Anders dan in het bedrijfsleven hebben wij niet de vrijheid om vanwege kostenbeheersing taken die ons bij wet of anderszins zijn toebedeeld af te stoten of te saneren. In feite resten aan de kostenkant alleen nog de personeelsbudgetten en de kapitaallasten van het investeringsplan. De kostenstijging als gevolg van verzwaring van taken en het toegeschoven krijgen van taken alsook onze eigen ambitie, is dermate hoog dat redelijkerwijs deze kosten niet meer uit bezuinigingen op de totale begroting kunnen worden gedekt. Als wij doorberedeneren op het 2,5% scenario, betekent dat concreet dat er tot en met 2014 jaarlijks een structurele bezuiniging van circa gerealiseerd moet worden. Vertaalt naar het personeelsbudget betekent dat zwartwit gesteld tot en met 2014, jaarlijks een uitstroom van circa 7,6 fte (uitgaande van een gemiddelde loonsom van ). Over de hele periode bezien een uitstroom van circa 40 fte in Wij hebben er geen vertrouwen in dat het verder terugbrengen van de formatie / personeelslasten, het structurele evenwicht in de meerjarenraming hersteld zou kunnen worden met een tariefsontwikkeling gelijk aan de inflatie. De afgelopen jaren zijn wij al, in het belang van kostenbeheersing, actief aan het sturen op de formatie. Een nagenoeg gelijke formatie aan die van 2004 (de overgang van Vergunningen en Handhaving buiten beschouwing gelaten) is hier het resultaat van, terwijl in de loop van de jaren nieuwe taken zijn opgepakt of taken zijn verzwaard (bijvoorbeeld de waterkeringzorg). Samenvatting dekkingsvoorstel begroting 2010 Op grond van het voorgaande stellen wij voor om het belastingvolume 2010 voor: 1. het belastingvolume 2010 voor de zuiveringsheffing vast te stellen op ; 2. het belastingvolume 2010 voor de watersysteemheffing vast te stellen op ; 3. het resterende deel van de nog niet gedekte kosten watersysteem ( ) te halen uit de bestemmingsreserve tariefsegalisatie. Het totale belastingvolume 2010 voor de zuiverings en watersysteemheffing komt hiermee op

19 1.2.3 De begroting van kostensoorten 2010 ) *! + ", $. /, $ (!!!!!! " #$ %!!! & ' & ( 0 ) *! + ", $. /, $ ( % %!!!! %!!! ) % * 0 0 #! 1 2! " " " " " 1 & 5" $ 0 4 " " &! 1 $ 0 0 De bruto lasten stijgen ten opzichte van de primitieve begroting 2009 met (2,07%). Een bedrag van (1,22%) wordt veroorzaakt door de stijging van de kapitaallasten als gevolg van uitvoering van het investeringsprogramma en (0,51%)door een stijging van de bijdrage aan het Waterschapsbedrijf Limburg. Voor meer gedetailleerde cijfers met toelichting verwijzen we naar het hoofdstuk van de kostensoorten. Begroting 2010 naar soort kosten 0%1% 12% 22% 54% 11% Rente en afschrijvingen Personeelslasten Goederen en diensten derden Bijdrage aan Waterschapsbedrijf Limburg Bijdrage aan derden Toevoegingen aan voorzieningen / onvoorzien 19

20 Procentuele verdeling lasten progamma's % 0% 4% 4% 22% 59% Programma waterkering en veiligheid Programma watersysteem op orde: herstelde watersystemen Programma bedrijfsvoering Programma watersysteem op orde: geschikt voor grondgebruik Programma bestuur, communicatie en heffingen Programma concernposten/administratieve posten Vermogenspositie In juli 2005 heeft het Algemeen Bestuur onze nota Reserves en voorzieningen vastgesteld. In deze nota zijn normen opgenomen voor de hoogte van onze algemene reserves. De algemene reserves worden geacht aan de maat te zijn, wanneer deze een omvang hebben van minimaal 5%, en maximaal 10% van de structurele netto kosten van een taak. Op basis van de uitgevoerde toetsing blijkt dat de omvang van de algemene reserves voldoen aan de gestelde normen. Vanwege de ontvangst in 2007 van het extra dividend van de Nederlandse waterschapsbank, is onze vermogenspositie flink toegenomen. De algemene reserves zijn op orde en het vrij inzetbare vermogen waarover uw bestuur kunt beschikken voor incidentele doeleinden bedraagt per 1 januari 2010 circa 6,5 miljoen. Hiervan wordt in 2010 een bedrag van circa 1,2 miljoen ingezet ter dekking van het begrotingssaldo Een en ander om het belastingvolume van de watersysteemheffing niet harder te laten stijgen dan 5,5%. Het eigen vermogen (algemene en bestemmingsreserves) bedraagt per einde 2010 circa 14,8 miljoen op een verwacht balanstotaal van ongeveer 62 miljoen Conclusie ten aanzien van de financiële positie De financiële positie moet in samenhang worden gezien met de ontwikkeling van structurele lasten en baten (meerjarenraming), de vermogenspositie en de mogelijkheden tot kostenbeheersing in relatie tot taakuitvoering. De meerjarenraming is de belangrijkste indicator. De meerjarenraming is een prognose van de meerjarige Verlies en Winstrekening. Een exploitatie die structureel op orde is, is de beste garantie voor de continuïteit (ook in politiek bestuurlijke zin) van een overheidsbedrijf. Een structureel sluitende meerjarenraming en het eventueel nemen van maatregelen om het evenwicht te herstellen, wordt 20

21 onderschreven/geëist door de wetgever. Enerzijds vanwege het streven naar een structureel financieel gezonde overheid, anderzijds vanwege afspraken op europees niveau (EMU). Uit de analyse van de meerjarenraming maken wij op dat de kosten, voor zover mogelijk, worden beheerst, maar dat door incidentele dekking van structurele lasten in de voorbije jaren en overige teruglopende inkomsten, de exploitatie zwaar onder druk staat en blijft staan. Deze druk hebben we enerzijds kunnen verlichten door het doorvoeren van bezuinigingen en efficiencyverbeteringen, en anderzijds hebben we door de inzet van reserves tijd gekocht om de groei van het belastingvolume af te zwakken ondanks taakuitbreidingen en verzwaringen. De inzet van reserves is vanwege onze goede vermogenspositie ook te rechtvaardigen. Neemt niet weg dat het ter beschikking hebben van incidentele middelen niet oneindig is en dat op een gegeven moment de structurele achterstand in moet worden gelopen. Het tij keren door het verder terugbrengen van de lasten lijkt gelet op onze taakuitvoering en maatschappelijke verantwoordelijkheid, geen soelaas meer te bieden. Het afstoten van taken of het vergaand saneren van taken is door wettelijke bepalingen beperkt. Op het moment dat de lastenkant van onze begroting niet meer de oplossing biedt voor herstel van het structurele evenwicht in de begroting, wordt ook de batenkant in de discussie betrokken. Dat punt is naar onze mening op dit moment bereikt. 21

22 2 Begroting 2010 naar kostensoorten en de financiële positie 2.1 Begroting naar kostensoorten )! + ". / ( Rente en afschrijvingen Externe rentelasten Interne rentelasten Afschrijvingen van activa Totaal 000 Personeelslasten Salarissen huidige personeel en bestuurders Sociale lasten Overige personeelslasten Personeel van derden Uitkeringen voormalig personeel en bestuurders Stelpost loon en prijsontwikkeling Totaal 0 Goederen en diensten van derden Duurzame gebruiksgoederen Overige gebruiks en verbruiksgoederen Energie Huur en pachten Verzekeringen Belastingen Onderhoud door derden Overige diensten door derden Stelpost prijsontwikkeling Totaal Goederen en diensten Waterschapsbedrijf Limburg Bijdrage Waterschapsbedrijf Totaal Bijdrage aan derden Aan overheden Aan overigen Totaal Toevoegingen aan voorzieningen / onvoorzien Aan voorzieningen Onvoorzien Totaal 0 (

23 )! + ". / Financiële baten Externe rentebaten Interne rentebaten Dividenden en bonusuitkeringen Totaal Personeel baten Baten salarissen / sociale lasten Uitlening personeel Totaal Goederen en diensten aan derden Verkoop grond Verkoop overige goederen Opbrengsten uit grond en water Huuropbrengsten uit overige eigendommen Diensten voor derden Totaal Bijdragen van derden Van overheden Van overigen Totaal Waterschapsbelastingen Opbrengst gebouwd Opbrengst ingezetenenomslag Opbrengst ongebouwd Opbrengst natuur Opbrengst verontreinigingsheffing Opbrengst zuiveringsheffing Belastingopbrengsten voorgaande jaren Kwijtschelding en oninbaarverklaring Totaal Interne verrekeningen Onttrekkingen aan voorzieningen Onttrekkingen aan reserves Geactiveerde lasten Totaal #! " " 1 & 5" $ 0 4 " " &! 1 $ 0 0 In de tabellen vergelijken we, conform de voorschriften, de jaarrekening 2008, de primitieve begroting 2009, de gewijzigde begroting 2009 en de primitieve begroting 2010 met elkaar. In de primitieve begroting 2010 zijn de ontwikkelingen tot en met medio 2009 verwerkt. De lasten van de kostensoorten stijgen ten opzichte van de primitieve begroting 2009 van naar (+2,07%). Van de stijging komt voor rekening van de bijdrage aan het Waterschapsbedrijf Limburg. De bruto kostenstijging op onze eigen budgetten bedraagt ten opzichte van de begroting waarvan een administratieve verhoging vanwege gewijzigde voorschriften. 23

24 2.1.1 Toelichting op de kostensoorten Deze paragraaf geeft een korte toelichting op de kostensoorten binnen onze exploitatiebegroting. Rente en afschrijvingen De kosten van rente en afschrijving bedragen (begroting 2009: ). De afschrijvingskosten bedragen en de rentekosten De kosten van rente en afschrijving hebben betrekking op voormalige en geplande investeringsprojecten 2010 (Mip= Meerjareninvesteringsprogramma). Een deel van de stijging te weten , wordt veroorzaakt door een wijziging in de voorschriften met betrekking tot de verantwoording van investeringen die ten laste worden gebracht van een bestemmingsreserve. Deze moeten voortaan bruto als investering op de balans geactiveerd en afgeschreven worden, waarna de dekking uit de reserves plaatsvindt nadat het resultaat is bepaald. Afschrijvingen De afschrijvingskosten 2010 stijgen ten opzichte van 2009 vanwege enerzijds de doorberekening van de lasten van het investeringsplanning en anderzijds vanwege aanpassing van de voorschriften op het gebied van waardering en afschrijving van investeringen. Rente Bij het opmaken van de begroting houden we vooraf rekening met de rentelast van de financiering van nieuwe investeringen. Het aantrekken van een externe geldlening levert dus geen extra lasten op voor de begroting, tenzij we meer moeten aantrekken dan vooraf voorzien. In de begroting 2010 hebben we er rekening mee gehouden dat de financieringsbehoefte vanwege gepleegde en nieuwe investeringen circa 12,8 miljoen bedraagt. In de Wet Financiering Decentrale Overheden (= Fido) staan heldere regels over wanneer een geldlening aangetrokken moet worden. Daarnaast hebben we nog nadere regels gesteld ten aanzien van het risicogedrag in de verordening beleids en verantwoordingsfunctie Waterschap Peel en Maasvallei Ons beleid is gericht op het financieren van activiteiten tegen zo laag mogelijke financieringskosten. De financieringsbehoefte neemt afhankelijk van de omvang van het meerjaren investeringsprogramma jaarlijks toe. Het grootste gedeelte van het investeringsprogramma is gebaseerd op de projecten van ons Integraal Waterbeheerplan ( miljoen, miljoen en vanaf per jaar). Bij uitvoering van projecten met een investeringsvolume van 5 miljoen per jaar nemen de jaarlijkse kapitaallasten toe met circa , terwijl de vrijval uit oude projecten slechts is. Met het oog op kostenbeheersing en beperking bouwen we dit investeringsvolume gefaseerd af naar 3 miljoen per jaar vanaf De jaarlijkse stijging van de kapitaallasten zet in de toekomst door. Dit komt doordat we elk jaar opnieuw investeren en dat tegelijkertijd de vrijvallende kapitaallasten uit oude investeringen gering zijn. 24

25 Interne rentelasten De interne rentelasten betreffen een vergoeding aan de reserves en voorzieningen op basis van de verwachte stand op 1 januari van het betreffende jaar. Op basis van de verwachte omvang per 1 januari 2010 (circa 16 miljoen), rekenen we circa toe aan onze reserves en voorzieningen. Dit is hoger dan het bedrag Een gedeelte van deze rente sluizen we terug naar de exploitatie ter dekking (zie interne rentebaten). Personeelslasten De geraamde bestuurs en personeelslasten betreffen alle lasten die verband houden met het huidige en voormalige bestuur en personeel. Hierbij horen het salaris met vaste toelagen van het personeel en bestuur, de uitkeringen en pensioenen ten behoeve van voormalig personeel en de daarop betrekking hebbende sociale lasten. Ook horen hierbij de uitgaven die voortvloeien uit diverse vergoedingsregelingen. We ramen de personeelslasten 2010 op totaal ,. Dit is een stijging van 0,04% ten opzichte van de oorspronkelijke begroting 2009 ( ). De ramingen 2010 zijn nagenoeg gelijk aan 2009 met uitzondering van de overige personeelslasten en inhuur derden. Dit komt omdat een aantal incidenteel opgenomen posten 2009, in de begroting 2010 er weer uit zijn gehaald. Salarissen huidig personeel en bestuur We ramen de salariskosten 2010 op een bedrag van In de begroting 2009 raamden we die op Dit is een daling van afgerond Het betreft niet alleen maandelijkse bruto loonkosten (inclusief stijging periodieken), maar ook bijvoorbeeld reiskosten woonwerkverkeer, stagevergoedingen, vergoeding ziektekosten en dergelijke. In 2010 is de structurele formatie geraamd op 169,5 fte (2009: 167,95fte). Dit is een toename ten opzichte van ,55 fte. Voor de noodzakelijke versterking van de ICT/Gis functie en de personeelsfunctie is de formatie met 2,5 fte verhoogd. Om hiervoor ruimte te creëren binnen de bestaande begroting, is hiervoor 1,95fte ingeleverd. In verband met de herplaatsing van een medewerker is een boven de formatie geplaatste functie omgezet in een structurele formatieplaats bij het team Waterkering en Veiligheid (+1 fte). Omdat de kosten van deze laatste al structureel in de begroting waren opgenomen heeft dit niet tot een verdere kostenstijging geleid. De overige wijzigingen (waaronder verlaging 0,1fte monitoring afdeling Kennis en Advies) als gevolg van verschuivingen binnen de organisatie, leiden per saldo niet tot een toename van fte. Sociale lasten De sociale werkgeverslasten zijn een afgeleide van de berekende bruto loonkosten en overige vergoedingen waarover we sociale werkgeverslasten zijn verschuldigd. Overige personeelslasten In 2010 is een incidenteel budget van komen te vervallen met betrekking tot doorontwikkeling van de afdeling Middelen. Daarnaast zijn opleidingskosten aangepast aan de geldende CAOafspraken. 25