Behandel me als een dame!
|
|
|
- Esmée Baert
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Behandel me als een dame! Alles wat u moet weten over ASS bij meisjes en vrouwen Take home messages Let op onderdiagnostiek ASS bij vrouwen ASS kan er (iets) anders uitzien bij vrouwen dr. Els Blijd-Hoogewys, Klinisch Psycholoog dr. Janneke Zinkstok, Psychiater Missen van diagnose kan tot veel leed leiden j.r.zinkstok@umcutrecht.nl e.blijd-hoogewys@inter-psy.nl Overzicht presentatie Een casus Autisme Spectrum Stoornis (ASS) 1.Een casus 2.Diagnostiek van autisme (algemeen) 3.Autisme: M/V verschillen in prevalentie 4.Autisme bij vrouwen 5.Behandeling vrouwen 6.Op de bres Jeanette, 40 jr (1/2) Jeanette, 40 jr (2/2) Partner & dochter van 7jr, in ziektewet n.a.v. overbelasting & arbeidsconflict; opname i.v.m. suïcidaliteit Voorgeschiedenis: GGZ-behandeling i.v.m. eetstoornis (19-23jr) Recidiverende depressies & suïcidaliteit (vanaf 32 jr) Diagnose borderline persoonlijkheidsstoornis gesteld (33 jr) In biografische & ontwikkelingsanamnese aanwijzingen voor ASS: buitenbeentje, betweter, weinig vriendinnen, op middelbare school gepest, moeite met veranderingen, obsessief sporten Diagnose ASS Behandeling gericht op ASS: veel aandacht voor verminderen prikkels, vergroten coping-vaardigheden, uitleg aan Jeanette & familie (psycho-educatie) 1
2 NVvP voorjaarscongres 2018 Diagnostiek van autisme Autisme Spectrum Stoornis DSM-5: DSM-IV: A. Sociale communicatie & sociale interactie (3/3) 1. Sociale interactienon-verbale communicatie 1. Afwijkende sociale wederkerigheid 2.2. Afwijkende Communicatie met relaties 3.3. Moeite Stereotiepe gedragingen/int B. Stereotiepe gedragingen/interesses (2/4) eresses 1. Stereotiepe bewegingen, gedragingen, spraak 2. Moeite met veranderingen (rigiditeit) 3. Stereotiepe interesses 4. Sensorische onder/overgevoeligheid & interesses Diagnostiek bij volwassenen ASS DSM-5 Interviews Anamnese & psychiatrisch onderzoek Kenmerken ASS, stemming, angst, psychose, alcohol/middelen, somatiek, risico s, functioneren (beperkingen), Ontwikkelingsanamnese / heteroanamnese Met ouders en/of partner & bestuderen schoolrapporten (indien aanwezig) nb pesten! Gestructureerd interview Voor ASS, bijv. DSM-5 interview Spek, NIDA, indien beschikbaar ADI/ADOS Gratis te downloaden via Gratis te downloaden via Tijdschrift voor Psychiatrie/Meetinstrumenten ASS DSM-5 Interviews Co-morbiditeit Voor pdf: mail naar j.r.zinkstok@umcutrecht.nl Wing Nature never draws a line without smudging it 2
3 Autisme: M/V verschillen in prevalentie Verdeling jongens:meisjes ASS 4.3:1 (Fombonne, 2003, 2005, 2007, 2009) Invloed IQ HFA & Asperger 10:1 Gemiddeld IQ 5.5:1 (Fombonne, 2005, 2007) ASS & VB 2:1 (Fombonne, 2009; Matilla e.a., 2011) Diverse studies Vaker lager IQ bij meisjes Vaker VB & epilepsie (Amiet e.a., 2008) Lai e.a., 2011 Hoe komt dat? Socialisatie Oververtegenwoordiging jongens Autisme, ADHD, dyslexie & gedragsstoornis (CD) Hypotheses Jongens gevoeliger voor prenatale invloeden? Meisjes pas bij meer genetische belasting symptomatisch? Extreme male brain hypothesis o.a. invloed foetaal testosteron (Baron-Cohen e.a., 2014) Invloed socialisatie? Vanaf de geboorte Meisjes worden gestimuleerd om sociaal te zijn, te helpen, te delen & te troosten (Gould & Ashton-Smith, 2011) Moeders stimuleren dochters meer tot verbale & nonverbale communicatie (Clearfield & Nelson, 2006) Rolpatroon: meisjes bouwen relaties door delen van emoties & gedachten, minder door gemeenschappelijke activiteit/thema Hyp: Daardoor voordeel in beoordelen van gezichtsuitdrukkingen, non-verbaal gedrag & inlevingsvermogen (ToM) Goldman, 2013 Maar als we verder kijken Meisjes vliegen onder onze ASS radar Andere fenotypische expressie ASS bij meisjes worden beter herkend wanneer er ook cognitieve beperking en/of gedragsproblemen zijn (Dworzynski e.a., 2012) Andere co-morbiditeit bij meisjes Gestandaardiseerde instrumenten Gebaseerd op mannelijke presentatie ASS Vaak met mannelijke normen (Koenig & Tstsanis, 2005) DSM-5 (pg 120): meisjes zonder bijkomende verstandelijke beperking of taalachterstand hebben grotere kans niet opgemerkt te worden, misschien omdat de sociale & communicatieve moeilijkheden bij hen zich subtieler uiten. APA,
4 Autisme bij vrouwen Sociale interactie (1/2) Anders dan jongens Meer sociale interesse & motivatie (Connellan e.a., 2000;.. Head e.a., 2014; Lai e.a., 2018; Sedgewick e.a., 2016) Beter sociaal geïntegreerd (Dean & Kasari, IMFAR 2014) Betere non-verbale communicatie (Rynkiewicz e.a., 2016) Basisschool: vaak 1 vriendin claimen (Kopp & Gillberg, 1992) Hyp: kopiëren / (vertraagde) imitatie (Attwood, 2008) Observeren & nadoen (Hiller e.a., 2015): Sociale echolalie Lijkt sociaal, maar dieper begrip ontbreekt Nadeel: Wie ben ik? (kameleon) Sociale interactie (2/2) Technische vaardigheden Meer problemen in puberteit: gat SOVA t.o.v. lfts.genoten wordt groter (Jamison e.a., IMFAR 2014; Tierney e.a., 2016) Zoeken meer contacten, maar daardoor ook meer kans op afwijzing (Dean & Kasari, IMFAR 2014) Eerder genegeerd dan afgewezen (Dean e.a., 2014) Moeite met vriendschappen onderhouden (Kirkovski e.a., 2013; Mc Lennan e.a., 1993) Meer met jongere kinderen of jongens spelen Huisdier als maatje Geen oogcontact = verlegen? Ondanks goede sociaal technische vaardigheden Toch problemen, door beperkt inzicht Weinig variatie tussen situaties & personen Contact: te vrij of te terughoudend Meevibreren met emoties anderen (vervloeien) Moeite met koetjes & kalfjes, sociale hiërarchie Moeite met inschatten risico s > misbruik Communicatie Rigiditeit (1/2) Anders dan jongens Betere taalvaardigheden? Vaker sprake van echolalie (Andersson e.a., 2012) Meer doen-alsof spel (Knickmeyer e.a., 2008) Maar Moeite met scheiden fantasie & werkelijkheid Weinig sociaal praten > selectief mutisme of eenzijdige veelpraterij Aparte stem (Kopp & Gillberg, 2011) Minder stereotiep gedrag (Lord e.a.,1982; Hartley & Sikora, 2009, Hattier e.a., 2011; Mandy e.a., 2012; Sipes e.a., 2011; Van Wijngaarden-Cremers e.a., 2013) Anders dan jongens (Hiller e.a., 2015) Rigide flexibel: regie-die-tijd Meer sensorische problemen (Gould & Ashton-Smith, 2011; Spek & Goosen, 2013; Lai e.a., 2011) 4
5 Rigiditeit (2/2) Minder excentrieke interesses Meer typische meisjesdingen: dieren, bekenden, handwerken, klassieke literatuur, soapseries, > afwijkende kwaliteit & intensiteit... (Knickmeyer e.a., 2008; Kirkovski e.a., 2013; Lai e.a., 2018) Dagboek schrijven = verzamelen van leven = verzamelen van herinneringen Informatie vergaren over mensen (i.p.v. dingen) Sociale preoccupatie (Attwood, 2006) Lezen van literaire werken verbetert ToM (Kidd & Castano, 2013) Klinische indruk Autisme valt vaak pas later op Rapporteren meer kenmerken (Lai e.a., 2011) Beperkingen veelal zichtbaar in moeite die het kost om op sociaal & communicatief gebied goed te functioneren (Spek, 2013) Hersteltijd nodig Meer camouflage, vaker overschat (Bargiela e.a., 2016; Dworzynski e.a., 2012; Kenyon, 2014; Lai, e.a., 2011) Samenvattend Behandeling vrouwen Hogere sociale motivatie Meer camouflage van autismekenmerken Vrouwelijk Anders is niet autisme minder ernstig phenotype Meer typisch & seksestereotiepe interesses Grotere kwetsbaarheid voor emotionele problemen Skuse & Mandy, 2015 Terug naar Jeanette Thema s in behandeling Wat helpt bij ASS? Psychoeducatie voor persoon met ASS en naastbetrokkenen Leefstijladvies en gedragsinterventies, evt aanpassen v omgeving Vaardighedentraining (oa sociale vaardigheden) Behandeling van co-morbide aandoeningen Aangepaste CGT Wat is normaal? CompASSie Hoe hou ik balans? Grenzen & flexibiliteit Prikkels Op n rijtje krijgen Knopen doorhakken Plannen 5
6 Op de bres FANN: Landelijk Netwerk Verbeteren zorg meisjes & vrouwen met ASS Uitwisseling van kennis stimuleren Samenwerking binnen wetenschappelijke onderzoeken bevorderen Implementatie van wetenschappelijke kennis in praktijk bevorderen FANN kerngroep FANN website & FANN LinkedIn Meer onderzoek nodig Miss ASD vragenlijst naar kenmerken, beloop & behandeling van ASS bij meisjes & vrouwen Gericht op ASS-symptomen die meer aansluiten bij vrouwelijk fenotype, inclusief camoufleren/compenseren Planning: 2016: ontwikkeld : validering & normering Daarna via open source beschikbaar Bezemer, Grondhuis & Blijd-Hoogewys Videofragmenten Websites Women Inc: Margot: s&list=pljsuqgbkj2dhym-luu_kkcgirppazoguo&index=2 Camoufleren: 2s Talent: /VPWON_ FANN: NVA: CASS18+: NAS: Autism Speaks: Temple Grandin: Zie ook YouTube Els Blijd-Hoogewys 6
Autisme bij het sterke geslacht. dr. Els M.A. Blijd-Hoogewys Klinisch Psycholoog / Psychotherapeut Manager Behandelzaken INTER-PSY
Autisme bij het sterke geslacht dr. Els M.A. Blijd-Hoogewys Klinisch Psycholoog / Psychotherapeut Manager Behandelzaken INTER-PSY Overzicht presentatie Wat is ASS? ASS bij vrouwen Diagnostiek bij vrouwen
Meisjes & vrouwen met autisme
Meisjes & vrouwen met autisme Onze achtergrond Els Blijd-Hoogewys Klinisch Psycholoog & Psychotherapeut bij INTER-PSY Voorz. FANN, Bestuurslid CASS18+, WG-leider Diagn. AJK Organisator NAC Vermeulen GGZ
Autisme bij meisjes & vrouwen. Achtergrond. Overzicht presentatie. Autisme Spectrum Stoornis. Hyper- & hypogevoeligheid. Verdeling jongens:meisjes
Overzicht presentatie Achtergrond ASS bij jonge meisjes ASS bij oudere meisjes ASS bij vrouwen ASS bij moeders Op de bres Marrit Buruma & dr. Els Blijd-Hoogewys Autisme Spectrum Stoornis Achtergrond DSM-5:
Deel 1: Autisme bij vrouwen. Wat is ASS? dr. Els M.A. Blijd-Hoogewys. Inleiding. ETJK: Enkele cijfers
Inleiding ETJK: Enkele cijfers 5 jaar geleden, gestart op 1 april 2013 Van 4 naar 18 collega s Bijna 400 kinderen gezien (0 tot 6 jaar) Uit 3 noordelijke provincies, maar ook van elders uit NL & buitenland
Vrouwen met ASS, bijzondere vrouwen. Annelies Spek Klinisch psycholoog / senior onderzoeker GGZ Eindhoven
Vrouwen met ASS, bijzondere vrouwen Annelies Spek Klinisch psycholoog / senior onderzoeker GGZ Eindhoven Structuur Inleiding (prevalentie, DSM 5) ASS bij jongens/meisjes ASS bij mannen/vrouwen Levensgebieden
INTER- PSY Gra.s bijscholing Update Au.sme, met speciale aandacht voor meisjes & vrouwen. Update au$sme. Mate van ernst actuele symptomen
Gra$s bijscholing INTER- PSY au$sme, met speciale aandacht voor meisjes & vrouwen Wat is ASS? dr. Els M.A. Blijd- Hoogewys au$sme! Problemen met sociale interac.e & communica.e Tekorten in sociaal- emo.onele
Update au)sme. Update au)sme, met speciale aandacht voor meisjes & vrouwen. Hyper- & hypogevoeligheid. DSM-IV-TR naar DSM-5. Au4sme is een syndroom
Update au)sme, met speciale aandacht voor meisjes & vrouwen Update au)sme dr. Els M.A. Blijd-Hoogewys Klinisch Psycholoog/psychotherapeut Manager Behandelzaken INTER-PSY Wat is ASS? Hyper- & hypogevoeligheid
ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk
ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk Dr. P. Remijnse, psychiater UWV Breda, 4-7-2017 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Voorstellen en vragen 1. Hoe wordt de diagnose autisme gesteld?
Indeling voor wie meer wil weten over autisme bij vrouwen Nelleke van Es - Vogel, psychiater 7 april 2018 1. Hoe wordt de diagnose autisme gesteld? (volwassen leeftijd) (9 dia s) 2. Mogelijke voor- en
Kajak Congres Psychiatrie en LVB
WERKEN AAN SAMENSPEL Kajak Congres Psychiatrie en LVB Sammy Roording, Klinisch neuropsycholoog Karakter, Zorglijn LVB Ede/Apeldoorn s.roording@karakter.com Muntgebouw Utrecht, 17 mei 2018 pagina 1 INVENTARISATIE
1. Gedrag. Au3sme. UMCG Publiekslezing Au3sme. Els M.A. Blijd- Hoogewys. Overzicht presenta3e. Wat is au3sme? Drie probleemgebieden
Au3sme dr. Behandelcoördinator Au3sme Team Noord Nederland Overzicht presenta3e Wat is au3sme? naar Morton & Frith, 1995 1. Gedrag 2. Biologie 3. Cogni3e 4. Diagnose 5. Behandeling genen, hersengebieden
Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG
Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG 1 Autisme spectrum stoornissen Waarom dit onderwerp? Diagnostiek
Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016
Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Cecile Blansjaar: orthopedagoog/autisme specialist Gedragskundige Stichting de Waerden Mede oprichter De Sociale Bron Wat is Autisme? In Nederland
Waarom wordt A.S.S. vaker gesteld bij mannen dan bij vrouwen? 02/02/2017
Waarom wordt A.S.S. vaker gesteld bij mannen dan bij vrouwen? 02/02/2017 A.S.S. wordt 4x vaker gediagnosticeerd bij mannen dan bij vrouwen. Bij de hoogfunctionerende populatie man-vrouw verhouding 1 op
Liesbeth Mevissen. www.bsl.nl
Liesbeth Mevissen www.bsl.nl EMDR bij mensen met een verstandelijke beperking en/of autisme Liesbeth Mevissen, klinisch psycholoog, EMDR supervisor 27 september 2013 l.mevissen@accare.nl verstandelijk
ADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG
ADHD en ASS Bij normaal begaafde volwassen Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Ouderen en AutismeSpectrumStoornissen. Rosalien Wilting, klinisch psycholoog - psychotherapeut
Ouderen en AutismeSpectrumStoornissen Rosalien Wilting, klinisch psycholoog - psychotherapeut 1 Autisme? AutismeSpectrumStoornis (ASS) Een andere manier van informatie verwerken We spreken niet meer van
DSM IV interview. Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis.
DSM IV interview Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. A.A. Spek Klinisch psycholoog Centrum Autisme Volwassenen GGZ Eindhoven Wanneer
Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1
Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1 Moet voldoen aan de criteria A, B, C en D A. Aanhoudende tekorten in sociale communicatie en sociale interactie in meerdere
Autisme spectrum conditie
(potentiële) belangenverstrengeling Geen Autisme spectrum conditie Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Triversum W. Veenboer Kinder- en jeugdpsychiater Dag van eerste lijn Januari
Deel VI Verstandelijke beperking en autisme
Deel VI Inleiding Wat zijn de mogelijkheden van EMDR voor cliënten met een verstandelijke beperking en voor cliënten met een autismespectrumstoornis (ASS)? De combinatie van deze twee in een en hetzelfde
Lezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence
Lezing voor de NVA Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog Ontwikkelingsstoornissen Dimence Waarom diagnostiek? Hoe doen we eigenlijk diagnostiek? De DSM 5 Wijzigingen in de DSM 5 voor de autisme
autismespectrumstoornis bij meisjes
autismespectrumstoornis bij meisjes Brugge, 6/9/2018 Jean Steyaert KUL Leuven Autism Research Universitaire Psychiatrisch Centrum KUL -Expertisecentrum Autisme www.laures.be Waar of niet waar? Bij meisjes
Academy INTER-PSY. Sint Maarten onderzoek 2014. Marleen Bezemer, Carl Blijd & dr. Els Blijd-Hoogewys. info@inter-psy.nl
INTER-PSY Academy Sint Maarten onderzoek 2014 Marleen Bezemer, Carl Blijd & dr. Els Blijd-Hoogewys info@inter-psy.nl Inleiding Sint-Maarten Het Sint-Maartenfeest wordt op 11 november (de naamdag van Sint-Martinus)
Het stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis
Het stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis Herbert Roeyers Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen VVL Congres, Berchem, 14 maart 2014 Pervasieve
Welkom. Voorstellen. Programma. Inleiding en voorstellen Wat is autisme, oorzaak en hoe herken je het? Autisme vanuit eigen ervaring
Welkom Algemene informatieavonden GGZ Noord- Holland-Noord in samenwerking met Stichting Deuvel Voorstellen Mieke Bellinga & Mariëlle Witteveen Programma Inleiding en voorstellen Wat is autisme, oorzaak
Autisme en depressie. Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan
Autisme en depressie Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan Hoe herken je autisme bij een depressieve patiënt? 3 Wat gaat hier mis? DSM5 criteria Autismespectrumstoornis A. Beperkingen
Vrouwen en autisme. Lezing 26 mei 2016 bij autismecafé i.o.v Carrefour NOP Emmeloord. Mariëlle Witteveen Mieke Bellinga. www.deuvel.
Vrouwen en autisme Lezing 26 mei 2016 bij autismecafé i.o.v Carrefour NOP Emmeloord Mariëlle Witteveen Mieke Bellinga Even voorstellen Uitleg autisme Waarneming Informatieverwerking Prikkels Autisme bij
Wie zijn wij? Wie bent u? Begrippen. Wetenschappelijk onderzoek. Diagnostiek. Klinische aanpak. Inbrengen casus. Take home.
Anna van der Miesen ai.vandermiesen@vumc.nl Wie zijn wij? Wie bent u? Begrippen. Wetenschappelijk onderzoek. Diagnostiek. Klinische aanpak. Inbrengen casus. Take home. Persoonlijke beleving van gender.
Autismespectrumstoornissen (ASS)
Autismespectrumstoornissen (ASS) Ingeborg Meester & Anouk Hövels GZ Psycholoog/cogn. gedragstherapeut Psycholoog Centrum Autisme Dijk en Duin INHOUD Wat is een autismespectrumstoornis? Criteria en overgang
Autisme en psychose. Phrenos-congres Zwolle WS Do.8 december 2016 Ernst Wentink psychiater (KJ, VW)
Autisme en psychose Phrenos-congres Zwolle WS Do.8 december 2016 Ernst Wentink psychiater (KJ, VW) Inleiding Autisme en schizofrenie (psychose) levensbehoeften schizofrenie hebben schizofreen zijn? autisme
Als duwen en trekken niet helpt: impasses doorbreken met een complexe doelgroep
Als duwen en trekken niet helpt: impasses doorbreken met een complexe doelgroep Workshop Jubileum stichting TOPGGz 8 maart 2017 Prof. dr. Chijs van Nieuwenhuizen GZ-psycholoog/psychotherapeut ch.van.nieuwenhuizen@ggze.nl,
Anna van der Miesen
Anna van der Miesen ai.vandermiesen@vumc.nl Definities. Wetenschappelijk onderzoek. Klinische aanpak. Take home. Persoonlijke beleving van gender. Man versus vrouw (binair). Gender als een spectrum. Genderfluide.
DSM IV interview. Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis.
DSM IV interview Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. A.A. Spek Klinisch psycholoog Centrum Autisme Volwassenen GGZ Eindhoven Wanneer
Op naar DSM 5. Mariken van Onna Klinisch psycholoog-psychotherapeut Supervisor VGCt Karakter Nijmegen Universitair Centrum Kinder- en jeugdpsychiatrie
Op naar DSM 5 Mariken van Onna Klinisch psycholoog-psychotherapeut Supervisor VGCt Karakter Nijmegen Universitair Centrum Kinder- en jeugdpsychiatrie Nieuwe (wetenschappelijke) ontwikkelingen Meer kennis
Autisme en de gevolgen Els Ronsse / MDR
Autisme en de gevolgen Els Ronsse / www.psysense.be MDR Voorkomen? Voor het hele spectrum komen een aantal studies onafhankelijk van elkaar uit op 60 tot 70 op 10.000 of 1 op ongeveer 150 personen. Af
Hersenstichting Nederland. Autismespectrumstoornissen
Hersenstichting Nederland Autismespectrumstoornissen 1 Autismespectrumstoornissen Een autismespectrumstoornis (ASS) is een ontwikkelingsstoornis waarbij de informatieverwerking in de hersenen verstoord
Sociale uitsluiting bij autisme spectrum stoornis (ASS) Gegevens bij aanmelding. Gegevens bij aanmelding. Inhoud
Gegevens bij aanmelding Gegevens bij aanmelding Ervaring Bijna iedereen Waarom/bij wie? Langdurige overvraging Stress en puberteit Drugs Geen grip op leven; zeer onveilig gevoel Bij jongeren ( als ouder
Nederlands Autisme Register, rapportage
Nederlands Autisme Register, rapportage 20 18 Auteurs: Sander Begeer, Marlies van Wijngaarden, Kawita Mataw en Bernadette Wijnker-Holmes Een initiatief van: Deelrapport 2: ouders/verzorgers over hun kind
Autisme Spectrum Stoornissen Van DSM IV naar DSM 5
Autisme Spectrum Stoornissen Van DSM IV naar DSM 5 Britt Hoogenboom, kinder,- en jeugdpsychiater Dr. Sanne Hogendoorn, psycholoog Zorgprogrammaleiders Centrum voor Autisme en Psychose, de Bascule Referatencyclus
De wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk. Maaltijdsalade. Disclosure belangen. Hilde M.
De wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk Hilde M. Geurts @dutcharc 1 Disclosure belangen Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring
Intermezzo: Wat is oud? Waarom? Waarom? Wie ziet zichzelf als jong? Wie als iemand van middelbare leeftijd? Wie als oud?
Wat weten we uit onderzoek over ouder worden & autisme? Hilde M. Geurts @dutcharc 1 Conclusies 1. eren minder psychische problemen. 2. Weinig aanwijzingen voor versnelde cognitieve achteruitgang, toch
Autismespectrumstoornis. SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND Mandy Bekkers
Autismespectrumstoornis SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND 19-10-2016 Mandy Bekkers (mandybekkers@hotmail.com) Waarschuwing vooraf! 2 Geschiedenis Autos (Grieks: zelf) 1937-1940: Term autisme 1943 &
Autisme bij Ouderen: Een vergeten differentiaal diagnose bij verdenking op dementie.!
Autisme bij Ouderen: Een vergeten differentiaal diagnose bij verdenking op dementie.! 1) Dr. Amir Ahmed, klinisch geriater klinisch farmacoloog 2) Drs. Frédérique Geven, GZ-psycholoog en cognitief gedragstherapeut
ANG Autisme, relaties, seksualiteit en gender. Judith Bouwman CSM Annemiek Landlust Jonx Autisme
ANG Autisme, relaties, seksualiteit en gender Judith Bouwman CSM Annemiek Landlust Jonx Autisme 5-3-2019 Waar hebben we het over? Interseksualiteit Gender Genderidentiteit Transgender Androgyn Genderdysforie
Presentatie diagnostiekrichtlijn VB-ASS
Presentatie diagnostiekrichtlijn VB-ASS diagnostiekrichtlijn voor mensen met verstandelijke beperking en (vermoeden) van ASS 22 november 2011 Opening (1) Mooi resultaat! Januari 2011 opgeleverd door werkgroep
GEWOON ANDERS ASS BIJ JONGE KINDEREN. AutismeTeam Noord-Nederland, Jonx Lentis
GEWOON ANDERS ASS BIJ JONGE KINDEREN AutismeTeam Noord-Nederland, Jonx Lentis Programma Even voorstellen Wat is autisme? Vroege signalen bij autismespectrumstoornissen De eerste stap richting onderzoek
GENDER, COMORBIDITY & AUTISM Inleiding INHOUD Opzet en Bevindingen per onderzoek Algemene Discussie Aanbevelingen Patricia J.M. van Wijngaarden-Cremers Classifications & Gender Patient cohort 2004 Clusters
Diagnostiek LVB & Psychiatrie Een vak apart?!
Diagnostiek LVB & Psychiatrie Een vak apart?! Symposium 17 mei 2018 LKC volwassenen&psychiatrie Jeanet nieuwenhuis, ( beleids) psychiater en junior onderzoeker VGGNet Inhoud lezing Verwachtingen en leerdoelen
Studiedag. Relatie en autisme Over de invloed van autisme op liefdesrelaties
Studiedag Relatie en autisme Over de invloed van autisme op liefdesrelaties Relaties en autisme HouvASS /Therapeutisch Gerda Bastiaan, MaNP Centrum Flevoland GGZ Diagnose en dan? Volwassenzorg; steeds
Inzicht in Autisme. Lezing
Inzicht in Autisme Lezing 18-09-2014 FRANS COOLEN ASS Trainer NVA ASS Trainer/coach bij In to Autisme frans.coolen@intoautisme.nl ASS Autisme Spectrum Stoornis Per persoon Per leeftijd In ernst In verschijningsvorm
Een talengerichte benadering bij leerlingen met autisme
Een talengerichte benadering bij leerlingen met autisme College bij Zorg II Carla Geveke Autisme Project Lectoraat Curious Minds Onderzoeker en moeder van kind met autisme (10) Doelen van het college Inzicht
PDD-NOS is een afkorting van Pervasive Developmental Disorder Not Otherwise Specified een Engelse naam voor
Werkstuk door een scholier 1871 woorden 23 februari 2016 4,8 13 keer beoordeeld Vak Zorg en welzijn Inleiding Hallo, In dit werkstuk laat ik zien wat Autisme is. Hoe je ermee kunt leven enzovoort. Ik hoop
Normaalbegaafde vrouwen met een autismespectrumstoornis
Normaalbegaafde vrouwen met een autismespectrumstoornis Van een onderbelichte subgroep Naar een subgroep in de spotlight Dr Audrey Mol, Gz-psycholoog i.o. tot Klinisch psycholoog Volwassenenteam Centrum
The development of ToM and the ToM storybooks: Els Blijd-Hoogewys
The development of ToM and the ToM storybooks: Els Blijd-Hoogewys Een reactie door Hilde M. Geurts Lezing Begeer, Keysar et al., 2010: Advanced ToM 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Autisme (n=34) Controle
Geïntegreerde behandeling voor patiënten met Autisme spectrum stoornisen (ASS) en comorbide verslavingsproblematiek
Geïntegreerde behandeling voor patiënten met Autisme spectrum stoornisen (ASS) en comorbide verslavingsproblematiek Een innovatieve behandeling met TOPGGZ erkenning Linda Kronenberg & Hendrikje Bloemert
ADHD. In een breed perspectief. Ciska den Boer, arts Forensisch psychiatrisch behandelcentrum Het Palmhuis, de Jutters
ADHD In een breed perspectief Ciska den Boer, arts Forensisch psychiatrisch behandelcentrum Het Palmhuis, de Jutters Zonder COMPASSIE geen verbinding Praten met het héle systeem Kwetsbaarheid = authenticiteit
Het is niet altijd wat het lijkt dat het is!! Rens Evers Psychiater MFCG Limburg Koraalgroep
Het is niet altijd wat het lijkt dat het is!! Rens Evers Psychiater MFCG Limburg Koraalgroep Inhoud Inleiding Casusistiek Met uitleg over verschillende beelden Veel voorkomende diagnoses Oplossingen Conclusie
Ontwikkelingen. DGT bij ASS. Michelle Teluij. Eindreferaat 22-04-2014
Ontwikkelingen DGT bij ASS Michelle Teluij Eindreferaat 22-04-2014 Inhoud Achtergrond Vraagstelling Resultaten Literatuur Interviews therapeuten Database DGT Zetten Conclusie Aanbevelingen Achtergrond
Programma deel 1. Wat is autisme? Gedrag Modellen Visualiseren
Leerthema 6 ASS Programma deel 1 Wat is autisme? Gedrag Modellen Visualiseren De regels van Matthijs ASS Prevalentie 1% (gezondheidsraad 2009) 1 op 5 ook verstandelijke beperking Jongens en meisjes Gemiddelde
Overzicht Autisme net ff anders. Herkennen van autisme in contact. Autisme Specifieke Communicatie. Vragen
Autisme niet begrepen? Niet herkend! Gemeente Koggenland 6 november 2017 & Stichting Deuvel Mieke Bellinga Mariëlle Witteveen Overzicht Autisme net ff anders Herkennen van autisme in contact Autisme Specifieke
Wat betekent autisme voor een persoon met een verstandelijke beperking?
Wat betekent autisme voor een persoon met een verstandelijke beperking? (Héle korte introductie) Gerlie Willemsen, orthopedagoog-generalist Gerianne Smeets, psycholoog Eva Braune, coördinerend begeleider
Ouderen met autismespectrumstoornissen.
Ouderen met autismespectrumstoornissen. Frédérique Geven, gezondheidszorgpsycholoog, cognitief gedragstherapeut VGCt, fem.geven@ggze.nl Rosalien Wilting, klinisch psycholoog psychotherapeut, rmhj.wilting@ggze.nl
DSM-5 interview autismespectrumstoornis
DSM-5 interview autismespectrumstoornis Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. A.A. Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Autisme
ASS en ouder worden. praten. met een professional op het gebied van ASS.
ASS en ouder worden Inleiding Vroeger dachten we bij ASS alleen aan kinderen, de laatste tijd beseffen we dat deze kinderen volwassen worden. Pas heel recentelijk wordt ook aandacht besteed aan ASS bij
Inhoud Uitgebreid. Foreword 15 Voorwoord 17. deel 1 WAT IS HET? 19
Inhoud Uitgebreid Foreword 15 Voorwoord 17 deel 1 WAT IS HET? 19 1 Inleiding 21 De eerste onderzoekers 22 De opbouw van het boek 24 Aanleg of opvoeding 27 Diagnose of etiket 30 De kracht en de zwakte 32
Nederlands Autisme Register, rapportage
Nederlands Register, rapportage 20 18 Auteurs: Sander Begeer, Marlies van Wijngaarden, Kawita Mataw en Bernadette Wijnker-Holmes Een initiatief van: Deelrapport 3: Wettelijk vertegenwoordigers over (jong)volwassenen
Inleiding: Autisme in de volwassenheid
Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van autisme bij volwassenen 14-06-2011 Inleiding: Autisme in de volwassenheid Ina van Berckelaer-Onnes Universiteit Leiden Gezondheidsraad 2009 Autismespectrumstoornissen:
Kennis en aanpak van ouders met een verstandelijke en/of psychiatrische beperking. Esther Glas & Sandra Segers 10 November 2016
Kennis en aanpak van ouders met een verstandelijke en/of psychiatrische beperking Esther Glas & Sandra Segers 10 November 2016 Esther Glas Sandra Segers OUDERSCHAP Stelling 1 Mensen met een verstandelijke
Autisme (ASS) begeleiding of aansturing? Platformdag Passend Onderwijs 3 december 2015 Chul Joo Ro
Autisme (ASS) begeleiding of aansturing? Platformdag Passend Onderwijs 3 december 2015 Chul Joo Ro Voorzet Voorzet is gespecialiseerd in het begeleiden van mensen met autisme sinds 1994. Is actief in Noord
De invloed van LVB en PTSS op behandelresultaten. Birgit Seelen-de Lang (GZ psycholoog) Berry Penterman (Psychiater) GGZ Oost Brabant, FACT
De invloed van LVB en PTSS op behandelresultaten Birgit Seelen-de Lang (GZ psycholoog) Berry Penterman (Psychiater) GGZ Oost Brabant, FACT 19 juni 2019 Vignet 33 jarige man, boerenzoon. Sinds 2010 bekend
Autisme, wat weten we?
Autisme, wat weten we? Matt van der Reijden, kinder- en jeugdpsychiater & geneesheer directeur Dr Leo Kannerhuis, Oosterbeek 1 autisme agenda autisme autisme en het brein: wat weten we? een beeld van autisme:
Ontwikkelingsrisico s bij het opgroeien met triple X
Ontwikkelingsrisico s bij het opgroeien met triple X Hanna Swaab Sophie van Rijn Suus van Rijn Hanna, Sophie en Suus werken op de afdeling orthopedagogiek van de universiteit Leiden en op het Ambulatorium.
Disclosure belangen. (potentiële) belangenverstrengeling
Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
geschilderd staat. Joep rent overstuur naar huis en zegt: De muur kwam naar me toe!
1 Wat is autisme? Joep van drie rijdt op zijn driewieler op het paadje achter zijn huis. Het paadje eindigt in een muur waar een voetbalgoal op geschilderd staat. Joep rent overstuur naar huis en zegt:
Vroegdetectie van een autismespectrumstoornis bij jonge kinderen. Dr. Jo Wellens, kinder- en jeugdpsychiater TheA
Vroegdetectie van een autismespectrumstoornis bij jonge kinderen Dr. Jo Wellens, kinder- en jeugdpsychiater TheA 7-12-2018 Inhoud Vroegdetectie in een relationeel perspectief Infant and Early Childhood
Welkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door
Welkom DGM en Autisme Presentatie door Esther van Efferen-Wiersma Inhoud Autisme: recente ontwikkelingen Van beperkingen naar (onderwijs)behoeften DGM en autisme Hulpmiddelen en materialen Vragen? Autisme?
(!) (!) (!) (!) (!) Diagnostiek en behandeling van ouderen met een autismespectrumstoornis (ASS)
Diagnostiek en behandeling van ouderen met een autismespectrumstoornis (ASS) Ouderen onderzoeken op autisme: Nooit te laat of Frédérique Geven, GZ-psycholoog tem.geven@ggze.nl na de maaitijd... Autisme:
Welkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door
Welkom DGM en Autisme Presentatie door Esther van Efferen-Wiersma Inhoud DGM en autisme? Autisme: recente ontwikkelingen Van beperkingen naar (onderwijs)behoeften DGM en autisme! Vragen? DGM en Autisme?
Vroegsignalering van angst bij kanker
Vroegsignalering van angst bij kanker Symposium juni 2016, Amsterdam Hoe harder we angst bevechten, hoe meer ze ons verleidt en verstikt. Hoe meer we de angst in de ogen zien, hoe sneller ze vrijheid biedt.
DSM-5 interview autismespectrumstoornis
DSM-5 interview autismespectrumstoornis Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. A.A. Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Autisme
Autisme begeleiding of aansturing? Workshop Platformdag gehandicapten 9 april 2015 Chul Joo Ro
Autisme begeleiding of aansturing? Workshop Platformdag gehandicapten 9 april 2015 Chul Joo Ro Voorzet Voorzet is gespecialiseerd in het begeleiden van mensen met autisme sinds 1994. Actief in Noord en
Psychiatrische diagnostiek bij mensen met een verstandelijke beperking. C. de Vries, arts E. Calis, psychiater VGGNet
Psychiatrische diagnostiek bij mensen met een verstandelijke beperking C. de Vries, arts E. Calis, psychiater VGGNet je gaat het pas zien als je het doorhebt Casus 1 Monique Intake in 2003. Is dan 20 jaar.
Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014
Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Comorbiditeit: Voorkomen van verschillende stoornissen bij 1 persoon. Dubbele diagnose: Verslaving (afhankelijkheid en misbruik
Ontwikkelingsdiagnostiek Noodzakelijk maar niet altijd eenvoudig bij volwassen
Ontwikkelingsdiagnostiek Noodzakelijk maar niet altijd eenvoudig bij volwassen Werkgroep: C.Kan, A. in t Veld, M. Altena, M.Oosterhoff, M.van Oosten 11 december 2008 Indeling Ontwikkelingsanamnese; wat,
Executieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven
Executieve functies en emotieregulatie Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Inhoud 1. Executieve functies en emotieregulatie 2. Rol van opvoeding
Autismespectrumstoornissen bij meisjes en vrouwen
EEN EERSTE VERKENNING Autismespectrumstoornissen bij meisjes en vrouwen Annelies Spek, Ank Goosen Samenvatting Summary Vanuit wetenschappelijk onderzoek en klinische ervaringen weten we dat autismespectrumstoornissen
FAQs tijdens intakes op de polikliniek kinderpsychiatrie Spreekuur: het jonge kind
FAQs tijdens intakes op de polikliniek kinderpsychiatrie Spreekuur: het jonge kind Elemi Breetvelt, kinderpsychiater UMC Utrecht, The Netherlands University Health Network, Toronto, Canada Overzicht presentatie
Wat is het XXX-syndroom? Het XXX-syndroom is een syndroom waarbij meisjes drie in plaats van twee maal een X- chromosoom hebben.
XXX-syndroom Wat is het XXX-syndroom? Het XXX-syndroom is een syndroom waarbij meisjes drie in plaats van twee maal een X- chromosoom hebben. Hoe wordt het XXX-syndroom ook wel genoemd? Het XXX-syndroom
Even voorstellen. komt een autist bij de dokter. Medische aspecten aan autisme. Is autisme een ziekte?
Even voorstellen komt een autist bij de dokter Inservice Autisme2016 Arts voor Verstandelijk Gehandicapten Lunet zorg in Eindhoven Autisme Roemenië Medische aspecten aan autisme Hersenontwikkeling en hersenfunctie
Welkom. Voorstellen. Mieke Bellinga & Mariëlle Witteveen. Autisme en verslaving Deuvel 2017 & GGZNHN 1. Autisme en verslaving: Inleiding
Welkom Autisme en verslaving: Inleiding Voorstellen Mieke Bellinga & Mariëlle Witteveen GGZNHN 1 Programma Wat is autisme in de kern? Autisme en verslaving: stand van zaken Een casus Handleiding Witteveen:
Leerlingen met autisme effectief ondersteunen bij sociale interactie in de klas (thematisch overzichtsartikel)
Leerlingen met autisme effectief ondersteunen bij sociale interactie in de klas (thematisch overzichtsartikel) Presentatie ORD Carla Geveke: c.h.geveke@pl.hanze.nl Lectoraat Curious Minds Hanzehogeschool
Sander Begeer Ontwikkelingspsycholoog aan de VU in Amsterdam en the University of Sydney. NVA Congres 2013
Sander Begeer Ontwikkelingspsycholoog aan de VU in Amsterdam en the University of Sydney NVA Congres 2013 Allemaal Autisme, Allemaal Anders NVA enquête 2013 Sander Begeer (VU) Marlies Wierda (VU) Stance
Behandeling van OCD. tony de clippele klinisch psycholoog
Behandeling van OCD tony de clippele klinisch psycholoog DSM - IV Dwanggedachten recidiverende en aanhoudende gedachten, impulsen of voorstellingen, die gedurende bepaalde momenten van de stoornis als
Vroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS)
Vroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS) Joyce Rompelberg (Logopedist, Spraak- taalpatholoog) Linda Berben (Pedagogisch Behandelaar, Taalcoach, Relatiebeheer) David https://www.youtube.com/watch?v=1hortdwhtyw
Leerlingen met autisme effectief ondersteunen bij sociale interactie in de klas (thematisch overzichtsartikel)
Leerlingen met autisme effectief ondersteunen bij sociale interactie in de klas (thematisch overzichtsartikel) Presentatie conferentie Jeugd in Onderzoek Carla Geveke: c.h.geveke@pl.hanze.nl Leerlingen
20 man 15 vrouw. depressie paranoia psychose
Dubbele Diagnose Patricia v.wijngaarden-cremers, psychiater Circuitmanager Verslavingspsychiatrie Dimence Inhoud - Inleiding - Gebruik onder Nederlandse Jongeren - Psychiatrische Comorbiditeit - Wat is
Angst en depressie. Multistage assessment. Denise Bodden
Angst en depressie Multistage assessment Denise Bodden Indeling Hoe vaak komt angst en depressie voor? Onderdiagnostiek? Signalering Waar? Waneer? Wie? Hoe? Multi-stage assessment Hoe vaak komt angst en
Polikliniek ADHD voor volwassenen GGNet
Polikliniek ADHD voor volwassenen GGNet Vragen Prevalentie ADHD bij volwassenen Kernsymptomen van ADHD Stelling: Rustig zitten tijdens het onderzoeksgesprek sluit hyperactiviteit uit. Stelling: Als iemand