Intermezzo: Wat is oud? Waarom? Waarom? Wie ziet zichzelf als jong? Wie als iemand van middelbare leeftijd? Wie als oud?

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Intermezzo: Wat is oud? Waarom? Waarom? Wie ziet zichzelf als jong? Wie als iemand van middelbare leeftijd? Wie als oud?"

Edith de Croon
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Wat weten we uit onderzoek over ouder worden & autisme? Hilde M. 1 Conclusies 1. eren minder psychische problemen. 2. Weinig aanwijzingen voor versnelde cognitieve achteruitgang, toch kunnen mensen op jongere leeftijd al cognitief oud lijken. 3. Het verouderingsonderzoek bij autisme = zeer jong dus oppassen met conclusies. 4. Kennis over kinderen nodig om wat we zien op oudere leeftijd goed te interpreteren. 2 Wat? Achtergrond o Waarom & hoe? Autisme op latere leeftijd o Psychische problemen o o Hersenen Conclusies 3 1

Intermezzo: Wat is oud? Wie ziet zichzelf als jong?

+/- 42 4 +/- 75 jaar geleden: o Beschrijving van 11 kinderen

Nu: o Groepen mensen met diagnose in kindertijd die 55+ zijn.

5 Onderzoek vooral bij kinderen, tieners & jong volwassenen.

2 Intermezzo: Wat is oud? Wie ziet zichzelf als jong? Wie als iemand van middelbare leeftijd? Wie als oud? Wanneer wordt iemand oud gevonden? +/- 64 Wanneer is iemand niet meer jong? +/ /- 75 jaar geleden: o Beschrijving van 11 kinderen (Kanner, 1943). o Beschrijving 200 jongens (Asperger, 1944). Nu: o Groepen mensen met diagnose in kindertijd die 55+ zijn. o Groepen mensen met diagnose in late volwassenheid. 5 Onderzoek vooral bij kinderen, tieners & jong volwassenen. Stel N Autisme NL N Papers N data-papers 55+ =4 31% 25% 27% 0% 44% <20 jaar jaar 73% <20 jaar jaar >55 jaar Mukaetova ea., 2011 >55 jaar Toekomstperspectief? 6 2

3 Mogelijke verouderingspatronen Versneld Gelijk Beschermend Controles Autisme 7 Croen ea., 2015 (USA; leeftijd ) Cancer Kanker N Autisme =1507 N Controles = Infections Infecties spectrum Parkinsonisme Epilepsy Epilepsie Hart & vaat Cardiovascular Dementie Dementia Rol verstandelijke beperking? Rol medicatie? Dementie vaker bij autisme voor? o Studie Kats ea., (2013) Deze studie: Nee o jaar o N alleen verstandelijke beperking (VB) = 4551 o N verstandelijke beperking + autisme = 438 Parkinson(isme) door medicatie? o Studie Starkstein ea., (2015) Deze studie: Nee o jaar o N autisme = 55 o Meerderheid VB (>85%)! = diagnoses >20 jaar geleden vastgesteld.! = toen andere criteria diagnose. 9 3

4 Hoe? Afgeronde cross-sectionele studie (VIDI ) Autisme N=241 N=118 N=51 Controle N=199 N=167 N=49 o Leeftijd van 19 tot 79 jaar o Man:Vrouw = +/- 2:1 o IQ>80 o (zeer) goed opgeleid o 43% werkeloos 10 Psychische problemen Resultaten vragenlijst en interview 1 Lever & Geurts (2016) Angst Stemming ADHD Somatiek Slaapproblemen AUT-CON AUTISME> CONTROLES Andere diagnose naast autisme bij 79% 1. Stemming (57%) 2. Angst (54%) 3. ADHD (31%) 11 Psychische problemen Resultaten vragenlijst en interview % Stemming Angst ADHD Sociale angst Midden 12 4

5 Resultaten zelf-rapportage vragenlijst 50,0,000 ve foutjes (CFQ) 45,0,000 40,0,000 35,0,000 30,0,000 25,0,000 20,0,000 15,0,000 10,0,000 5,0,000,0, Autisme 29 Controles 13 Resultaten testen (η p 2 = ) Lever & Geurts (2015) & Lever ea., (2016 a;b) AUT-CON Werkgeheugen = Afleiding negeren = Executieve functies Sociale situatie inschatten AUT<CON AUT<CON Onthouden woorden (kort/lang) = / = Onthouden plaatjes (kort/lang) AUT>CON/ = 14 Resultaten testen (η p 2 = ) Lever & Geurts (2015) & Lever ea., (2016 a;b) AUT-CON Werkgeheugen = Afwezigheid van grote groepsverschillen Afleiding negeren = = Executieve functies AUT<CON Gerepliceerd in 3 andere studies Sociale situatie inschatten AUT<CON (Lentis Groningen 2016; Onthouden woorden GGZ (kort/lang) Eindhoven in prep; = / = Onthouden plaatjes Kings (kort/lang) college, in prep; AUT>CON/ = maar zie Powell, 2017) 15 5

ve verouderingspatronen 1 2 3 Versneld Gelijk Beschermend Wordt een

16 ve verouderingspatronen 1 2 3 Versneld Gelijk Beschermend Let op:

17 Hersenen Hersenstructuur (Koolschijn & Geurts, 2016): Autisme =

6 ve verouderingspatronen Versneld Gelijk Beschermend Wordt een Controles cognitief nadeel Autisme een voordeel? 16 ve verouderingspatronen Versneld Gelijk Beschermend Let op: Gelijk Wordt achteruitgangstempo een Controles cognitief nadeel betekent Autisme een dus voordeel? dat iemand op jongere leeftijd pres(en)teert als ouder persoon. 17 Hersenen Hersenstructuur (Koolschijn & Geurts, 2016): Autisme = Controles Andere relatie met leeftijd = NEE Hersenconnectiviteit (Koolschijn ea., 2016): Autisme = niet Controles Andere relatie met leeftijd = JA 18 6

7 Uitdaging 1: Heterogeniteit Zijn er (autisme) subtypes? Informatieve voorspellers? 19 Uitdaging 2: Interpretatie Parkinsonism = 33 X zo vaak (Croen ea., 2015) o Wat betekent dit? o Hoe ziet dit er uit? Welke symptomen? o Is dit anders dan we bij kinderen met autisme vaker zien? o Is dit ook zo bij late/tegenwoordige diagnose? N Autisme = 306 (leeftijd [58.6] Man:Vrouw=189:117) o Stramheid o Traagheid 20 Conclusies 1. eren minder psychische problemen. 2. Weinig aanwijzingen voor versnelde cognitieve achteruitgang, toch kunnen mensen op jongere leeftijd al cognitief oud lijken. 3. Het verouderingsonderzoek bij autisme = zeer jong dus oppassen met conclusies. 4. Kennis over kinderen nodig om wat we zien op oudere leeftijd goed te interpreteren. 21 7

8 Dank aan NVA & d arc onderzoeksteam & & u bedankt voor uw aandacht! 22 8

Vergelijkbare documenten

De wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk. Maaltijdsalade. Disclosure belangen. Hilde M.

De wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk Hilde M. Geurts @dutcharc 1 Disclosure belangen Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring