Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download ""

Transcriptie

1

2

3

4

5

6

7 Volkskrant zaterdag 28 september 2013

8

9 Volkskrant zaterdag 28 september 2013

10

11 De angst voor de hersenwetenschappen is ongegrond. De hersenwetenschappen zijn niet het begin, maar juist het einde van het Prozac tijdperk. See also The Guardian Sunday September 22, 2013

12 Drie factoren die een rol spelen bij het medicatie probleem 1. Medicatie is niet specifiek voor het aangedane hersensysteem 2. Effectiviteit is context-afhankelijk 3. Individuele verschillen in de basale staat van de hersenen

13 Drie factoren die een rol spelen bij het medicatie probleem 1. Medicatie is niet specifiek voor het aangedane hersensysteem 2. Effectiviteit is context-afhankelijk 3. Individuele verschillen in de basale staat van de hersenen

14 Hersenstoffen zijn actief in meerdere hersengebieden Regulatie van cognitieve controle Regulatie van stemming (en angst)

15

16

17 OPTIMAAL TE LAAG DOPAMINE NIVO Dorsale striatum beweging Ventrale striatum beloningsgevoeligheid

18 TE HOOG OPTIMAAL TE LAAG DOPAMINE NIVO Dorsale striatum beweging Ventrale striatum beloningsgevoeligheid Cools et al., 2001, Cereb Cortex Cools, 2006, Neurosci Biobehav Rev Aarts et al., 2013 Neuropsychologia

19 Dezelfde pil heeft zowel positieve als negatieve effecten door op verschillende (verstoorde versus intacte) hersensystemen te werken

20 Drie factoren die een rol spelen bij het medicatie probleem 1. Medicatie is niet specifiek voor het aangedane hersensysteem 2. Effectiviteit is context-afhankelijk 3. Individuele verschillen in de basale staat van de hersenen

21 Drie factoren die een rol spelen bij het medicatie probleem 1. Medicatie is niet specifiek voor het aangedane hersensysteem 2. Effectiviteit is context-afhankelijk 3. Individuele verschillen in de basale staat van de hersenen

22

23 Geheugenspelletje Onthouden! Negeren! Heb je dit plaatje eerder gezien? Goede antwoord = Nee!

24 Ritalin heeft zowel positieve als negatieve effecten % correcte Accuracy antwoorden (%) Prikkels Ignore negeren PLC Placebo MPH Ritalin Prikkels Update verwerken Fallon and Cools, in prep

25 Geheugenspelletje Onthouden! Onthouden! Heb je dit plaatje eerder gezien? Goede antwoord = Ja!

26 Ritalin heeft zowel positieve als negatieve effecten % correcte Accuracy antwoorden (%) Prikkels Ignore negeren PLC Placebo MPH Ritalin Prikkels Update verwerken Fallon and Cools, in prep

27 Een bepaald effect van medicatie kan goed of juist slecht zijn afhankelijk van de taak die je wilt voltooien

28 Drie factoren die een rol spelen bij het medicatie probleem 1. Medicatie is niet specifiek voor het aangedane hersensysteem 2. Effectiviteit is context-afhankelijk 3. Individuele verschillen in de basale staat van de hersenen

29 Drie factoren die een rol spelen bij het medicatie probleem 1. Medicatie is niet specifiek voor het aangedane hersensysteem 2. Effectiviteit is context-afhankelijk 3. Individuele verschillen in de basale staat van de hersenen

30 Hoe kan het dat de ene persoon voordeel heeft van een middel, terwijl de ander er nadeel van ondervindt?

31

32 Individuele verschillen in de basale hoeveelheid dopamine Weinig dopamine Veel dopamine Cools et al., J Neurosci 2009

33 Dopamine pil helpt alleen mensen met weinig dopamine Leer capaciteit Basale hoeveelheid dopamine in de hersenen Cools et al., J Neurosci 2009

34 Pillen die dopamine verhogen werken alleen bij mensen die weinig dopamine hebben. De effectiviteit van medicatie hangt af van de basale staat van het brein.

35 Drie factoren die een rol spelen bij het medicatie probleem 1. Medicatie is niet specifiek voor het aangedane hersensysteem 2. Effectiviteit is context-afhankelijk 3. Individuele verschillen in de basale staat van de hersenen

36 De psychiatrie vereist een hersenwetenschappelijke benadering. Alleen een dergelijke benadering zal de psychiater in staat stellen om de juiste behandeling op het juiste individu, en op de juiste cognitieve context, af te stemmen.

37

Prikkelgevoeligheid. Afleidbaarheid Impulsiviteit Slordigheid Aggressie. Flexibiliteit Creativiteit Motivatie Nieuwsgierigheid

Prikkelgevoeligheid. Afleidbaarheid Impulsiviteit Slordigheid Aggressie. Flexibiliteit Creativiteit Motivatie Nieuwsgierigheid Prikkelgevoeligheid Afleidbaarheid Impulsiviteit Slordigheid Aggressie Flexibiliteit Creativiteit Motivatie Nieuwsgierigheid Prikkels Wat zijn prikkels en hoe komen ze onze hersenen binnen? AUDITIEVE PRIKKELS:

Nadere informatie

Verstoorde bewegingssturing bij de ziekte van Parkinson. Rick Helmich

Verstoorde bewegingssturing bij de ziekte van Parkinson. Rick Helmich Verstoorde bewegingssturing bij de ziekte van Parkinson Rick Helmich Agenda Hoe komt een beweging tot stand? Wat gaat er mis bij de ziekte van Parkinson? Hoe compenseren Parkinson patiënten hiervoor? Zitten

Nadere informatie

Cognitie, dopamine en impulscontrole bij de ziekte van Parkinson

Cognitie, dopamine en impulscontrole bij de ziekte van Parkinson Er wordt gefilmd Roshan.Cools@donders.ru.nl Cognitie, dopamine en impulscontrole bij de ziekte van Parkinson Cognitieve controle De mentale processen die ons in staat stellen om onze doelen te bereiken

Nadere informatie

Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht

Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht Max de Leeuw, psychiater en senior onderzoeker GGZ Rivierduinen/LUMC KenBiS, 17 juni 2016 Leiden Inhoud Emotieverwerking Werkgeheugen Beloning Eerstegraads

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson

Ziekte van Parkinson Ziekte van Parkinson Historie Ontstaanswijze Verschijnselen Behandeling Dr. E.S. Louwerse, neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch Progressieve neurologische ziekte Oorzaak onbekend Geen genezing

Nadere informatie

Linking Depression. Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder. Esther Opmeer

Linking Depression. Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder. Esther Opmeer Linking Depression Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder Esther Opmeer Nederlandse Samenvatting Depressie staat in de top 3 van ziekten die de meeste ziektelast geven

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de

De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de Rick Helmich Cerebral Reorganization in Parkinson s disease (proefschrift) Nederlandse Samenvatting De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de

Nadere informatie

Waarom kijkt iedereen boos? Vergelijkend onderzoek van de hersenen van mensen met een depressie

Waarom kijkt iedereen boos? Vergelijkend onderzoek van de hersenen van mensen met een depressie Waarom kijkt iedereen boos? Vergelijkend onderzoek van de hersenen van mensen met een depressie Jojanneke is een studente van 24 jaar en kampt al een tijdje met depressieve klachten. Het valt haar huis-

Nadere informatie

SAMENVATTING. Inleiding. Black box? Signaalstoffen in de hersenen

SAMENVATTING. Inleiding. Black box? Signaalstoffen in de hersenen SAMENVATTING Inleiding Black box? Lange tijd werd het brein beschouwd als een zogenaamde black box waar processen plaatsvinden die we niet kunnen zien of meten. In de loop van de vorige eeuw kwam daar

Nadere informatie

Medicatie bij Probleemgedrag

Medicatie bij Probleemgedrag Medicatie bij Probleemgedrag Reehorst 10-6-2016 Dr. Martin Kat psychiater M.C.Alkmaar afd. Klin. Geriatrie/ Amsterdam/ CCE psykat@hetnet.nl inhoud Probleemgedrag en de ouderenpsychiatrie Wat doet medicatie

Nadere informatie

Intermezzo: Wat is oud? Waarom? Waarom? Wie ziet zichzelf als jong? Wie als iemand van middelbare leeftijd? Wie als oud?

Intermezzo: Wat is oud? Waarom? Waarom? Wie ziet zichzelf als jong? Wie als iemand van middelbare leeftijd? Wie als oud? Wat weten we uit onderzoek over ouder worden & autisme? Hilde M. Geurts @dutcharc 1 Conclusies 1. eren minder psychische problemen. 2. Weinig aanwijzingen voor versnelde cognitieve achteruitgang, toch

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/92725

Nadere informatie

Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat

Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst,

Nadere informatie

Wie is er eigenlijk (niet) gek?

Wie is er eigenlijk (niet) gek? Wie is er eigenlijk (niet) gek? Filosofisch Café Nijmegen 05.11.2013 Sanneke de Haan Introductie Stel: een jongetje is te druk. Hij verstoort de rest van de klas, zegt de juf. Heeft het jongetje ADHD,

Nadere informatie

The Sweetest Pill to Swallow

The Sweetest Pill to Swallow The Sweetest Pill to Swallow Wat zijn placebo effecten en hoe kunnen we ze gebruiken? Jayne Jubb Healers Connectie Symposium 11 April 2015 Het plan voor vanmiddag Wat zijn placebo s Hoe werken ze (neuro-nerdie

Nadere informatie

Wat is Runningtherapie? Voor wie? Wat is het doel?

Wat is Runningtherapie? Voor wie? Wat is het doel? Runningtherapie Wat is Runningtherapie? Iedereen kent het wel, jezelf niet prettig voelen. Als je zo n gevoel hebt, helpt het bijvoorbeeld om te gaan sporten. Als je langere tijd slecht in je vel zit,

Nadere informatie

Prikkelverwerking bij kinderen met ADHD. De definitie van ADHD 10/13/2016. Prikkelverwerking: je brein is er maar druk mee. Wat is ADHD?

Prikkelverwerking bij kinderen met ADHD. De definitie van ADHD 10/13/2016. Prikkelverwerking: je brein is er maar druk mee. Wat is ADHD? Prikkelverwerking bij kinderen met ADHD Van waarneming tot gevoeligheid voor tijd en beloning Wat is ADHD? Wat is prikkelverwerking? Dr. Patrick de Zeeuw GZ-psycholoog K&J/neuropsycholoog Ambulatorium

Nadere informatie

dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht

dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht Ypsilon 30 jaar Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart - Ypsilon en onderzoekers trekken met elkaar op sinds die tijd Epidemiologische studies genetica

Nadere informatie

ANTIVIRALE BEHANDELING BIJ PSYCHOSE Het verbeteren van denkvermogen met valaciclovir

ANTIVIRALE BEHANDELING BIJ PSYCHOSE Het verbeteren van denkvermogen met valaciclovir ANTIVIRALE BEHANDELING BIJ PSYCHOSE Het verbeteren van denkvermogen met valaciclovir Universitair Medisch Centrum Groningen Universitair Centrum Psychiatrie Voor wie is het onderzoek bedoeld? Voor dit

Nadere informatie

Hoe benader je mensen met een (hoog) risico op diabetes? Gerjo Kok Universiteit Maastricht

Hoe benader je mensen met een (hoog) risico op diabetes? Gerjo Kok Universiteit Maastricht Hoe benader je mensen met een (hoog) risico op diabetes? Gerjo Kok Universiteit Maastricht Interventie-ontwikkeling op basis van theorie en onderzoek Proces Probleem, c.q. vraag Empirische gegevens: eerder

Nadere informatie

De revisie van de richtlijn angststoornissen

De revisie van de richtlijn angststoornissen De revisie van de richtlijn angststoornissen Ton van Balkom VU-MC/GGZ ingeest Amsterdam Dagelijkse behandeling angststoornis (Young et al, Arch Gen Psychiatry 2001) Depressie Angst Angst + Depressie

Nadere informatie

VMBO-congres, 9 november 2009. Eveline Crone. Brain & Development lab Leiden : www.brainanddevelopmentlab.nl

VMBO-congres, 9 november 2009. Eveline Crone. Brain & Development lab Leiden : www.brainanddevelopmentlab.nl VMBO-congres, 9 november 2009 Ontwikkelende hersenen Eveline Crone Brain & Development lab Leiden : www.brainanddevelopmentlab.nl b l Brein en onderwijs Op welke leeftijd zijn scholieren in staat om keuzes

Nadere informatie

Cognitief functioneren en de bipolaire stoornis

Cognitief functioneren en de bipolaire stoornis Cognitief functioneren en de bipolaire stoornis Dr. Nienke Jabben Amsterdam 5 november 2011 Academische werkplaats Bipolaire Stoornissen GGZ ingeest n.jabben@ggzingeest.nl Overzicht Wat is cognitief functioneren?

Nadere informatie

Rationeel voorschrijven bij ontwikkelingsstoornissen. Pieter Hoekstra Kinder en Jeugdpsychiater UMCG en Accare

Rationeel voorschrijven bij ontwikkelingsstoornissen. Pieter Hoekstra Kinder en Jeugdpsychiater UMCG en Accare Rationeel voorschrijven bij ontwikkelingsstoornissen Pieter Hoekstra Kinder en Jeugdpsychiater UMCG en Accare Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Unrestricted research grantshire In het verleden

Nadere informatie

Boosting impulse control in addiction: Pharmacological neuroimaging studies Schmaal, L.

Boosting impulse control in addiction: Pharmacological neuroimaging studies Schmaal, L. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Boosting impulse control in addiction: Pharmacological neuroimaging studies Schmaal, L. Link to publication Citation for published version (APA): Schmaal, L. (2013).

Nadere informatie

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein Fijn, mijn kind heeft een puberbrein drs. Anje de Vries Bureau Meesterschap Oosterhoutstraat 9a 9401 NA Assen Ontwikkelingsgebieden Ontwikkeling A. Lichamelijke ontwikkeling groei, zintuigen en de motoriek

Nadere informatie

Depressief realisme, angsthaas of zwartkijker?

Depressief realisme, angsthaas of zwartkijker? Depressief realisme, angsthaas of zwartkijker? Realist? Zwartkijker? Angsthaas? Is daar wat aan te doen? Prof. dr. Claudi Bockting, Rijksuniversiteit Groningen Depressief realisme, angsthaas of zwartkijker?

Nadere informatie

SAMENVATTING Depressie en angststoornissen, zoals de paniekstoornis, de sociale angst stoornis en de gegeneraliseerde angststoornis, zijn veel voorkomende psychiatrische stoornissen die gepaard gaan met

Nadere informatie

Het verlichte brein. Overzicht. Overzicht. Epidemiologie. Cannabis als veelbelovend antipsychoticum? Matthijs Bossong

Het verlichte brein. Overzicht. Overzicht. Epidemiologie. Cannabis als veelbelovend antipsychoticum? Matthijs Bossong Het verlichte brein als veelbelovend antipsychoticum? Matthijs Bossong Postdoctoral Research Fellow Institute of Psychiatry King s College London De grootte van het risico hangt samen met de mate van gebruik,

Nadere informatie

parkinson DE NOODZAAK VAN EEN BREDE BEHANDELING EN AANPAK

parkinson DE NOODZAAK VAN EEN BREDE BEHANDELING EN AANPAK parkinson DE NOODZAAK VAN EEN BREDE BEHANDELING EN AANPAK ONDERWERPEN PARKINSON, OORZAAK EN ONTSTAAN GETALLEN: HOE VAAK KOMT DEZE ZIEKTE VOOR? KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BELOOP THERAPIE CONSEQUENTIES VOOR

Nadere informatie

SRA. Subjects Reactie op Antipsychoticagebruik. H.A. Wolters H. Knegtering D. Wiersma R.J. van den Bosch Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG)

SRA. Subjects Reactie op Antipsychoticagebruik. H.A. Wolters H. Knegtering D. Wiersma R.J. van den Bosch Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) SRA Subjects Reactie op Antipsychoticagebruik H.A. Wolters H. Knegtering D. Wiersma R.J. van den Bosch Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) Ref.: Wolters HA, H Knegtering, D Wiersma, RJ van den

Nadere informatie

Oefening 3: Keuzes maken

Oefening 3: Keuzes maken Oefening 3: Keuzes maken In oefening 2 heeft u gezien dat keuzes gemaakt kunnen worden op basis van belangrijkheid en urgentie. Wat belangrijk is wordt deels extern bepaald en is deels persoonlijk. De

Nadere informatie

Als een pilletje niet meer genoeg is

Als een pilletje niet meer genoeg is Als een pilletje niet meer genoeg is Jeroen van Vugt Medisch Spectrum Twente Iets over Parkinson n Verstoorde motoriek Trillen (tremor) Stijve spieren Trager Starre mimiek Onduidelijker spreken Moeilijker

Nadere informatie

ADHD en autisme Wat weten we, wat kunnen we?

ADHD en autisme Wat weten we, wat kunnen we? ADHD en autisme Wat weten we, wat kunnen we? Nanda Lambregts-Rommelse UHD Psychiatrie Radboud UMC Coördinator wetenschappelijk onderzoek Karakter Karakter pagina 1 Tim Karakter pagina 2 Overzicht Comorbiditeit

Nadere informatie

Chronische pijn, een benadering vanuit de neurowetenschappen

Chronische pijn, een benadering vanuit de neurowetenschappen Chronische pijn, een benadering vanuit de neurowetenschappen maar het zit toch niet tussen mijn oren John van der Meij Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en Therapie (Oegstgeest) Instituut voor

Nadere informatie

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein

Fijn, mijn kind heeft een puberbrein Fijn, mijn kind heeft een puberbrein drs. Anje de Vries Bureau Meesterschap Oosterhoutstraat 9a 9401 NA Assen Ontwikkeling Ontwikkelingsgebieden A. Lichamelijke ontwikkeling groei, zintuigen en de motoriek

Nadere informatie

Ander mens of meer jezelf?

Ander mens of meer jezelf? wat antidepressiva met je doen Ander mens of meer jezelf? Meer dan een miljoen Nederlanders slikken antidepressiva. Welke invloed hebben die pillen nu eigenlijk op je persoonlijkheid, vraagt journalist

Nadere informatie

Parkinson en Medicatie

Parkinson en Medicatie Parkinson en Medicatie Parkinson dag zaterdag 16 november 2013 Dhr. Kerklaan Functie: Neuroloog Filmpje Vragen 1.Parkinson medicatie kan de ziekte v parkinson remmen: Juist Onjuist Vragen 2.Je moet zo

Nadere informatie

Hoofdstuk 3. Gedrag. Gedrag. Gedrag

Hoofdstuk 3. Gedrag. Gedrag. Gedrag Hoofdstuk 3. Dit hoofdstuk beschrijft in twee delen het onderzoeksthema. Paragraaf 3.1 gaat dieper in op hersenen en gedragscontrole. In paragraaf 3.2 wordt een praktijkvoorbeeld beschreven van hoe het

Nadere informatie

Verminderde insula connectiviteit als indicator voor non-respons?

Verminderde insula connectiviteit als indicator voor non-respons? Verminderde insula connectiviteit als indicator voor non-respons? Hanneke Geugies Dr. H.G. Ruhé Studiedag NNNSA 25 september 2015 Achtergrond Non-respons antidepressiva (TRD) Voornaamste oorzaak aanhoudende

Nadere informatie

Heeft een etiket wel voordelen voor uw kind? Heeft een etiket wel voordelen voor uw kind?

Heeft een etiket wel voordelen voor uw kind? Heeft een etiket wel voordelen voor uw kind? Ritalin maar er zijn ook bijwerkingen. Dit vindt ook kinderpsychiater van der Zuilen. Kinderpsychiater van der Zuilen: Onlangs is er vanuit de Universiteit van Amsterdam onderzoek gedaan naar de bijwerkingen

Nadere informatie

Chapter 9. Dutch Summary

Chapter 9. Dutch Summary Chapter 9 Dutch Summary Samenvatting van het proefschrift GLP-1 en de neuroendocriene regulatie van voedsel inname in obesitas en type 2 diabetes: stof tot nadenken Chapter 9 Obesitas en type 2 diabetes

Nadere informatie

Puberbrein, huiswerk en ouders..

Puberbrein, huiswerk en ouders.. Puberbrein, huiswerk en ouders.. Opbouw Introductie Deel 1: Het puberbrein Deel 2: Pubers, huiswerk en hun ouders Deel 3: Tips Introductie Wie Jongeren aan het woord Stellingen Deel 1: Het puberbrein Breinfeit

Nadere informatie

Dr. L. Bais, Lentis

Dr. L. Bais, Lentis NEGATIEVE SYMPTOMEN EN APATHIE: DISCLOSURES: LEONIE BAIS NEUROSTIMULATIE ALS MOGELIJKE BEHANDELVORM LEONIE BAIS & RIKUS KNEGTERING LENTIS NEUROIMAGING CENTER, UMCG ROB GIEL ONDERZOEKCENTRUM, UMCG (potentiële)

Nadere informatie

Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie

Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie K.J. Kaland, AIOS klinische geriatrie, Parnassia Groot Haags Geriatrie Referaat 6 februari 2017 Gedragsproblemen bij dementie Behavioral

Nadere informatie

Duurzaam inzetbaar, Even je geheugen opfrissen

Duurzaam inzetbaar, Even je geheugen opfrissen Samenvatting Mensen zijn in staat zich aan te passen aan de veranderingen die voortdurend plaatsvinden in hun omgeving en in henzelf. Ons gedrag en de manier waarop ons brein informatie verwerkt verandert

Nadere informatie

Duurzaam inzetbaar, Even je geheugen opfrissen

Duurzaam inzetbaar, Even je geheugen opfrissen Samenvatting Mensen zijn in staat zich aan te passen aan de veranderingen die voortdurend plaatsvinden in hun omgeving en in henzelf. Ons gedrag en de manier waarop ons brein informatie verwerkt verandert

Nadere informatie

Waarom uitstellen zo verleidelijk is. Dr. Esther Aarts

Waarom uitstellen zo verleidelijk is. Dr. Esther Aarts Waarom uitstellen zo verleidelijk is Dr. Esther Aarts Inhoud Uitstelgedrag Meten van uitstelgedrag in het lab en in het brein impulsieve keuzes plannen, vooruit denken beloningsgevoeligheid Tips om uitstelgedrag

Nadere informatie

Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD

Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD Inhoud Inleiding 12 Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD Hoofdstuk 1 Kenmerken van ADHD 1.1 De basiskenmerken 16 1.2 Aandachts- en concentratiestoornissen 17 1.3 Impulsiviteit 17 1.4 Hyperactiviteit

Nadere informatie

Medicatie bij dementie

Medicatie bij dementie Medicatie bij dementie Dementie Dementie is een ernstige ziekte die de duur van het leven bekort Tijdens beloop kunnen allerlei problemen ontstaan Een behandeling die gericht is op herstel bestaat niet

Nadere informatie

Waarom VERANDEREN soms LUKT.

Waarom VERANDEREN soms LUKT. MIND the BODY: Waarom VERANDEREN soms LUKT. Niek Knol & Irene van de Giessen Ede, 18 februari 2015 In een therapeut/coach patiënt/cliëntrelatie zou het meer moeten gaan over: 1) Het EMOTIONELE brein (het

Nadere informatie

Het lerend vermogen van mensen met een dementie dr. Danielle Boelen

Het lerend vermogen van mensen met een dementie dr. Danielle Boelen Het lerend vermogen van mensen met een dementie dr. Danielle Boelen UMC St Radboud, Medische Psychologie Revalidatiecentrum St. Maartenskliniek Mevrouw Jansen: 83 jaar, sinds 1 jaar ziekte van Alzheimer

Nadere informatie

Kijken in puberhersenen. Laura van der Aar Miranda Jansen Eduard Klapwijk

Kijken in puberhersenen. Laura van der Aar Miranda Jansen Eduard Klapwijk Kijken in puberhersenen Laura van der Aar Miranda Jansen Eduard Klapwijk Pubergedrag Risicogedrag en hersenonderzoek Het puberende brein onder de loep Eduard Klapwijk e.t.klapwijk@fsw.leidenuniv.nl Adolescentie:

Nadere informatie

Alcohol? Informatie voor ouders/verzorgers

Alcohol? Informatie voor ouders/verzorgers Alcohol? Informatie voor ouders/verzorgers Ziekenhuis Gelderse Vallei Alcohol drinken is een onderdeel van het sociale leven geworden. De Nederlandse jongeren behoren tot de grootste drinkers van Europa.

Nadere informatie

Slaap en de ziekte van Parkinson vijanden èn bondgenoten

Slaap en de ziekte van Parkinson vijanden èn bondgenoten Slaap en de ziekte van Parkinson vijanden èn bondgenoten Dr. Sebastiaan Overeem, arts-somnoloog Afd. Neurologie, Donders Instituut, UMC St Radboud, Nijmegen Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe,

Nadere informatie

Wie slaapt er nu? Pieter Rochat. Aandacht voor het bewuster handelen bij ouderen met slaapproblemen. Inleiding

Wie slaapt er nu? Pieter Rochat. Aandacht voor het bewuster handelen bij ouderen met slaapproblemen. Inleiding Pieter Rochat 1 Wie slaapt er nu? Aandacht voor het bewuster handelen bij ouderen met slaapproblemen Inleiding Binnen de ouderenpsychiatrie dient er meer aandacht te komen voor slaapproblemen bij ouderen.

Nadere informatie

Vertraagt een hoge dosis creatine het begin van de Ziekte van Huntington? Waarom creatine?

Vertraagt een hoge dosis creatine het begin van de Ziekte van Huntington? Waarom creatine? Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Vertraagt een hoge dosis creatine het begin van de Ziekte van Huntington?

Nadere informatie

Begrijpend lezen. Cognitieve processen. Cognitieve processen. De ontwikkeling van cognitieve processen en individuele verschillen bij begrijpend lezen

Begrijpend lezen. Cognitieve processen. Cognitieve processen. De ontwikkeling van cognitieve processen en individuele verschillen bij begrijpend lezen De ontwikkeling van cognitieve processen en individuele verschillen bij begrijpend lezen 1. Wat is begrijpend lezen? Anne Helder 2. Wat weten we over de ontwikkeling van begrijpend lezen? 3. Wat weten

Nadere informatie

Executieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven

Executieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Executieve functies en emotieregulatie Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Inhoud 1. Executieve functies en emotieregulatie 2. Rol van opvoeding

Nadere informatie

Dutch Summary DUTCH SUMMARY

Dutch Summary DUTCH SUMMARY DUTCH SUMMARY Ieder organisme is uitgerust met een aangeboren systeem dat adaptief om moet kunnen gaan met situaties die onze fysieke en psychologische gesteldheid bedreigen. Zulke situaties worden ook

Nadere informatie

Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress.

Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress. Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress. Vraag 1 (10 punten) A. Wat is het Circuit van Papez en welke hersenstructuren maken hier deel van uit? (5 punten) B. Welke extra hersenstructuren zijn

Nadere informatie

Resultaten Enquete Ervaringen, Meningen, Wensen over behandeling

Resultaten Enquete Ervaringen, Meningen, Wensen over behandeling Resultaten Enquete Ervaringen, Meningen, Wensen over behandeling Cara Verdellen Jolande van de Griendt Nelleke vd Berg LCD, 31 mei 2015 Tics Tourette syndroom Motorische en vocale tics Enkelvoudig en complex

Nadere informatie

Plannen en organiseren bij adolescenten met ADHD. Prof.dr. Saskia van der Oord klinische psychologie

Plannen en organiseren bij adolescenten met ADHD. Prof.dr. Saskia van der Oord klinische psychologie Plannen en organiseren bij adolescenten met ADHD Prof.dr. Saskia van der Oord klinische psychologie Inhoud v Theoretische verklaringen ADHD v Plannen en organiseren bij ADHD v In het dagelijkse leven?

Nadere informatie

Baclofen, (How) Does It Work? The Efficacy and Working Mechanism of High- Dose Baclofen in the Treatment of Alcohol Dependence E. M.

Baclofen, (How) Does It Work? The Efficacy and Working Mechanism of High- Dose Baclofen in the Treatment of Alcohol Dependence E. M. Baclofen, (How) Does It Work? The Efficacy and Working Mechanism of High- Dose Baclofen in the Treatment of Alcohol Dependence E. M. Beraha Menahem SAMENVATTING Alcoholverslaving is een chronische psychiatrische

Nadere informatie

ONDERSTEUNING VOOR HET KWETSBARE BREIN

ONDERSTEUNING VOOR HET KWETSBARE BREIN ONDERSTEUNING VOOR HET KWETSBARE BREIN HET DRAAIT OM DOPAMINE Dopamineproductiecentrum HET DRAAIT OM DOPAMINE Dopamineproductiecentrum DOPAMINE Psychotische kwetsbaarheid heeft onder andere te maken met

Nadere informatie

What Part of Working Memory is not Working in ADHD? The effect of Reinforcement on Short Term Memory and the Central Executive

What Part of Working Memory is not Working in ADHD? The effect of Reinforcement on Short Term Memory and the Central Executive What Part of Working Memory is not Working in ADHD? The effect of Reinforcement on Short Term Memory and the Central Executive Drs. Sebastiaan Dovis Promovendus Klinische Ontwikkelingspsychologie Theorieën

Nadere informatie

Heeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen?

Heeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen? Heeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen? Lonneke I.M. Lenferink Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit Utrecht Paul A. Boelen Universiteit Utrecht,

Nadere informatie

d Arc nieuwsbrief Universiteit van Amsterdam Algemeen bericht In dit nummer: Beste lezer, Voor u ligt de vierde d Arc nieuwsbrief.

d Arc nieuwsbrief Universiteit van Amsterdam Algemeen bericht In dit nummer: Beste lezer, Voor u ligt de vierde d Arc nieuwsbrief. Universiteit van Amsterdam Jaargang 1, Uitgave 2 December 2013 Algemeen bericht Beste lezer, Voor u ligt de vierde. U krijgt deze nieuwsbrief omdat u in het verleden heeft deelgenomen of meegeholpen aan

Nadere informatie

C H A P T E R Dutch Summary Nederlandse samenvatting van het proefschrift: De darm-hersenen as en de regulatie van voedselinname.

C H A P T E R Dutch Summary Nederlandse samenvatting van het proefschrift: De darm-hersenen as en de regulatie van voedselinname. CHAPTER Dutch Summary Nederlandse samenvatting van het proefschrift: De darm-hersenen as en de regulatie van voedselinname. De rol van GLP-1, van fysiologie tot farmacotherapie DUTCH SUMMARY Het aantal

Nadere informatie

Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13

Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13 Omgaan met een sexprobleem.qxd 20-03-07 11:54 Pagina 5 Inhoud Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13 Waar hebben seksuele problemen mee te maken?

Nadere informatie

De rol van stress en verwachtingen bij chronische lichamelijke klachten: Op weg naar innovatieve therapievormen

De rol van stress en verwachtingen bij chronische lichamelijke klachten: Op weg naar innovatieve therapievormen Symposium 30 maart 2012 Pijn, jeuk, vermoeidheid. verschillende klachten, één behandeling? Recente ontwikkelingen in de diagnostiek en behandeling van chronische lichamelijke klachten De rol van stress

Nadere informatie

Parkinsoncafe april 16. Ziekte van Parkinson Cognitie

Parkinsoncafe april 16. Ziekte van Parkinson Cognitie Parkinsoncafe april 16 Irene Vermeulen, Ziekte van Parkinson Cognitie GZ-psycholoog Brabantzorg Programma Dopamine en de hersenen Psychologische gevolgen Cognitie Neuropsychologisch onderzoek Dopamine

Nadere informatie

Cognitieve balans: wat is het en hoe kan het onderwijs erop inspelen?

Cognitieve balans: wat is het en hoe kan het onderwijs erop inspelen? 4 Cognitieve balans: wat is het en hoe kan het onderwijs erop inspelen? Mirjam Bloemendaal, Lieneke Janssen, Verena Ly & Joost Wegman Donders Institute for Brain, Cognition and Behavior, Radboud Universiteit

Nadere informatie

Bemoeizorg. De Musketon 26 mei 2011

Bemoeizorg. De Musketon 26 mei 2011 Uitgangspunten en attitude in de Bemoeizorg Studiedag V&VN SPV De Musketon 26 mei 2011 Jules Tielens Niets is moeilijker dan het eenvoudige Een goed gesprek; dat kan toch iedereen? Wie van de aanwezigen

Nadere informatie

Straatnieuws, april 2006

Straatnieuws, april 2006 Straatnieuws, april 2006 Daklozen, zwervers, verslaafden: zijn ze vastgelopen door een akelige jeugd, zwak karakter of door allerlei ongelukkige sociale omstandigheden? Volgens René Kahn, hoogleraar psychiatrie

Nadere informatie

BEÏNVLOEDENDE FACTOREN VAN THERAPIETROUW EN ZELFMANAGEMENT BIJ ORALE TKIs: EEN KWALITATIEF ONDERZOEK. Mathieu Verbrugghe Prof. dr.

BEÏNVLOEDENDE FACTOREN VAN THERAPIETROUW EN ZELFMANAGEMENT BIJ ORALE TKIs: EEN KWALITATIEF ONDERZOEK. Mathieu Verbrugghe Prof. dr. BEÏNVLOEDENDE FACTOREN VAN THERAPIETROUW EN ZELFMANAGEMENT BIJ ORALE TKIs: EEN KWALITATIEF ONDERZOEK Mathieu Verbrugghe Prof. dr. Ann Van Hecke INLEIDING THERAPIEONTROUW Een patiënt wordt therapieontrouw

Nadere informatie

EEG en MEG bij de diagnostiek van cognitieve stoornissen

EEG en MEG bij de diagnostiek van cognitieve stoornissen EEG en MEG bij de diagnostiek van cognitieve stoornissen Alida A. Gouw Neuroloog / klinisch neurofysioloog VU medisch centrum Dementie Update 2018 Disclosures Research support van Boehringer Ingelheim

Nadere informatie

Psychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden

Psychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Psychologische behandeling van bipolaire patiënten Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Omgaan met stessoren (1) Stressgevoeligheid Stress Generation theory The

Nadere informatie

Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek

Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek Stefaan Van Damme - er is geen enkel belangenconflict of financiële band met de industrie - slaapproblemen angst werkverzuim/conflict

Nadere informatie

P FWE =.042. Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary)

P FWE =.042. Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary) Chapter Nine Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary) x=51 P FWE =.015 x=-57 P FWE =.011 x=-33 P FWE =.042 Nine Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary) 165 (Dis)inhibitie hersenscanonderzoek van neuropsychiatrische

Nadere informatie

Informatiebrief voor proefpersonen

Informatiebrief voor proefpersonen Memantine als additietherapie bij clozapine / MAC vervolgonderzoek [ april 2014] voor proefpersonen Vervolgonderzoek naar memantine toevoeging bij voortgezette behandeling met clozapine Geachte heer/mevrouw,

Nadere informatie

De medicamenteuze behandeling van ADHD en verslaving bij adolescenten.

De medicamenteuze behandeling van ADHD en verslaving bij adolescenten. De medicamenteuze behandeling van ADHD en verslaving bij adolescenten. Joanneke van der Nagel, psychiater, Tactus Verslavingszorg, Enschede Pieter-Jan Carpentier, psychiater, Reinier van Arkel groep, s-hertogenbosch

Nadere informatie

Een kijkje in je hersenen

Een kijkje in je hersenen Brein in beeld Een kijkje in je hersenen Je brein ziet eruit als een uit de kluiten gewassen walnoot, niet veel groter dan twee gebalde vuisten tegen elkaar. Wat de hersenen doen, het is teveel om op te

Nadere informatie

WandelTrainersDag 8 april Ronder 3 nr. 30. Best Practice: Wandelen als interventie bij dementie Anne-Mieke Huisman

WandelTrainersDag 8 april Ronder 3 nr. 30. Best Practice: Wandelen als interventie bij dementie Anne-Mieke Huisman WandelTrainersDag 8 april Ronder 3 nr. 30 Best Practice: Wandelen als interventie bij dementie Anne-Mieke Huisman Waarom deze workshop? Momenteel leven 270.000 mensen in Nederland met dementie en dat aantal

Nadere informatie

HERORDENING VAN FUNCTIES NA HERSENINFARCT: CONSEQUENTIES VOOR THERAPIE? 1. Functionele beeldvorming (fmri) 2. Consequenties voor therapie?

HERORDENING VAN FUNCTIES NA HERSENINFARCT: CONSEQUENTIES VOOR THERAPIE? 1. Functionele beeldvorming (fmri) 2. Consequenties voor therapie? HERORDENING VAN FUNCTIES NA HERSENINFARCT: CONSEQUENTIES VOOR THERAPIE? 1. Functionele beeldvorming (fmri) 2. Consequenties voor therapie? 3. Tractografie (DTI): 2 wegen 4. Consequenties voor therapie?

Nadere informatie

Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu

Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu Nederlandse Samenvatting De adolescentie is levensfase waarin de neiging om nieuwe ervaringen op te

Nadere informatie

Programma. 1. ADHD bij adolescenten 2. Motiverende gespreksvoering 3. Werken met Zelf Plannen

Programma. 1. ADHD bij adolescenten 2. Motiverende gespreksvoering 3. Werken met Zelf Plannen Programma 1. ADHD bij adolescenten 2. Motiverende gespreksvoering 3. Werken met Zelf Plannen ADHD BIJ ADOLESCENTEN problemen EF/motivatie ADHD gedrag Adolescentie: Middelbare school Minder oudercontrole

Nadere informatie

Ik heb geen idee wat het betekent. Ik heb dit woord wel eens gezien of gehoord.

Ik heb geen idee wat het betekent. Ik heb dit woord wel eens gezien of gehoord. Tekst lezen en moeilijke woorden bespreken 1. Hoe goed ken je de woorden in het schema? Je hoeft alleen een kruisje te zetten bij hoe goed je het woord kent. 2. Lees de tekst met het stappenplan. Onderstreep

Nadere informatie

Mijn diagnose? Mens! 3/12/2017. Niet Aangeboren Hersenletsel - NAH

Mijn diagnose? Mens! 3/12/2017. Niet Aangeboren Hersenletsel - NAH Niet Aangeboren Hersenletsel - NAH Mijn Diagnose? Mens! Vrijdag Congrescentrum De Kleiput Psychiatrisch Ziekenhuis Duffel Dr. Jeff Kueta Suykerbuyk Arts - psychiater Kinderen, adolescenten, volwassenen

Nadere informatie

Samenvatting. Waarom?

Samenvatting. Waarom? IMAGING THE VULNERABLE BRAIN: Functional and Structural MRI in Psychosis Proneness Samenvatting Waarom? Als u stemmen tegen u hoorde praten terwijl er in werkelijkheid niemand was, of als u onterecht zou

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22544 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22544 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22544 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Speksnijder, Niels Title: Determinants of psychosis vulnerability : focus on MEF2

Nadere informatie

Patiëntgerichte Zorg voor Epilepsie. 23 oktober 2012 Willem-Jan Hardon, Neuroloog

Patiëntgerichte Zorg voor Epilepsie. 23 oktober 2012 Willem-Jan Hardon, Neuroloog Patiëntgerichte Zorg voor Epilepsie 23 oktober 2012 Willem-Jan Hardon, Neuroloog Patiëntgerichte Zorg voor Epilepsie + Algemeen + Diagnostiek + Behandeling + StartPoliEpilepsie + Marjolein Kalse, Epilepsieconsulent

Nadere informatie

De Hersenen. Historisch Overzicht. Inhoud college de Hersenen WAT IS DE BIJDRAGE VAN 'ONDERWERP X' AAN KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE?

De Hersenen. Historisch Overzicht. Inhoud college de Hersenen WAT IS DE BIJDRAGE VAN 'ONDERWERP X' AAN KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE? De Hersenen Oriëntatie, september 2002 Esther Wiersinga-Post Inhoud college de Hersenen historisch overzicht (ideeën vanaf 1800) van de video PAUZE neurofysiologie - opbouw van neuronen - actie potentialen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Bij acute stress maakt ons lichaam stresshormonen aan. Van het stress hormoon cortisol is inmiddels bekend dat het invloed heeft op het functioneren van ons geheugen. Wanneer je

Nadere informatie

Challenges of brain imaging in psychiatry: understanding brain structure and function in schizophrenia da Silva Alves, F.

Challenges of brain imaging in psychiatry: understanding brain structure and function in schizophrenia da Silva Alves, F. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Challenges of brain imaging in psychiatry: understanding brain structure and function in schizophrenia da Silva Alves, F. Link to publication Citation for published

Nadere informatie

Vraag 1 Lees de tekst Internaliserend gedrag en co-morbiditeit en beantwoord daarna de vraag.

Vraag 1 Lees de tekst Internaliserend gedrag en co-morbiditeit en beantwoord daarna de vraag. Feedbackvragen Casus Martijn Vraag 1 Lees de tekst Internaliserend gedrag en co-morbiditeit en beantwoord daarna de vraag. Bij Martijn is sprake van sociaal isolement, somberheid, niet eten. Dat duidt

Nadere informatie

Het Nieuw Leiderschap is het brein managen. Mini masterclass Congres interne kwaliteitszorg op school te Affligem Guido de Valk

Het Nieuw Leiderschap is het brein managen. Mini masterclass Congres interne kwaliteitszorg op school te Affligem Guido de Valk Het Nieuw Leiderschap is het brein managen Mini masterclass 7-12-2018 Congres interne kwaliteitszorg op school te Affligem Guido de Valk Guido de Valk (1963) Wie ben ik? Trainer, schrijver, spreker Expert

Nadere informatie

Thema. Kernelementen. Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie

Thema. Kernelementen. Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie Thema Kernelementen Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie Tips voor de trainer: Werken met mensen is werken met emotie. Leer emoties als signaal te herkennen, maar niet als leidraad te

Nadere informatie