Diagnostiek LVB & Psychiatrie Een vak apart?!

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Diagnostiek LVB & Psychiatrie Een vak apart?!"

Transcriptie

1 Diagnostiek LVB & Psychiatrie Een vak apart?! Symposium 17 mei 2018 LKC volwassenen&psychiatrie Jeanet nieuwenhuis, ( beleids) psychiater en junior onderzoeker VGGNet

2 Inhoud lezing Verwachtingen en leerdoelen Begrippen diagnostiek, LVB en psychiatrische stoornis Dilemma s diagnostiek in de verstandelijk gehandicapten zorg Dilemma s diagnostiek in de algemene psychiatrie Onderzoeks resultaten LVB in de algemene psychiatrie Hot items: PTSS en trauma Instinkers en tips

3 Verwachtingen en leerdoelen Geen lijsten met screeningsinstrumenten en diagnostiek vragenlijsten>> handboek LVB & psychiatrie Wel 3D leren kijken Pluis en niet pluis Tips en instinkers Meer alert zijn op trauma en depressie

4 Diagnostiek Een beschrijvende diagnose betekent letterlijk uit het Grieks; dia=door (heen), gnosis= kennis, inzicht, oordeel. Begrijpen wat er met de patiënt aan de hand is (de symptomatologie) in samenhang, het ontstaan/oorzaak (pathogenese) en de ( sociale) context waarbij bevorderende en belemmerende factoren genoemd worden. De beschrijvende diagnose is de ruggengraat van de hele behandeling en is bedoeld om zo te komen tot het behandelplan en de DSM classificatie en of Diagnostic Manual ID Verklären und verstehen Gaat het om pathologie, coping of context?

5 Psychiatrische stoornis DSM 5 psychische stoornis: klachten of verschijnselen die het algemene funktioneren ernstig nadelig beïnvloeden, die de persoon en/of de omgeving doen lijden, en die uiteindelijk mogelijk de ontwikkeling doen stagneren en/of mi. teloorgang van verworven vaardigheden!

6 Beschrijvende diagnose naam, geslacht en leeftijd klachten intelligentieniveau of, aangeven als intelligentieniveau niet bekend is werkhypothese: diagnose / differentiaal diagnose met onderbouwing sociale context (partner, kinderen, ouders, belangrijke personen) wonen / werk / dagbesteding emotionele ontwikkeling somatiek financiën huisvesting/relatie met de buurt zelfzorg hobby s reclassering / juridisch kader curator en wettelijke vertegenwoordiger

7 DSM 5 MID/BIF MID: Mild Intellectual Disorder DSM 5: IQ (50-70) en problemen in het adaptief funktioneren in conceptueel, sociaal en praktische domein BIF: Borderline Intellectual Functioning DSM: V code negatieve invloed op behandeling of de prognose

8 Hoeveel cliënten zijn patiënten?

9 Normale ontwikkeling van het kind 1e-4e levensjaar Peuterperiode 4e-6e levensjaar Kleuterperiode 6e-12e levensjaar Schoolperiode 12e-18e levensjaar Adolescentieperiode Continentie Motoriek Taal Communicatie Sociaal Angsten Fantasie Drift Sociale interactie Kennis Geweten Zelfbewust Inhibitie Lichamelijke en Seksuele ontwikkeling Autonomie & identiteit Alcohol/drugs

10 IQ en sociaal-emotionele ontwikkeling Geen discrepantie biedt een evenwichtige persoonlijkheidsontwikkeling Een eigen plaats en rol in de omgeving Functioneren naar vermogen, zingeving en toekomstperspectief Hoe groter de discrepantie des te meer kans op psychiatrische problematiek & overvraging En problemen in de coping Gaat het om danger signs? Het antwoord ligt bij de ontwikkelingsanamnese!!

11

12

13 Dysmorfe kenmerken of bijzondere en diverse somatische afwijking?

14 Symptomen van ontwikkelingsstoornissen 1e-4e levensjaar Peuterperiode 4e-6e levensjaar Kleuterperiode 6e-12e levensjaar Schoolperiode 12e-18e levensjaar Adolescentieperiode Beperkingen in Oogcontact Spraak Contactname Taalbegrip Problemen in Gedrag Sociaal Flexibiliteit Leerproblemen Gedrag Angsten Aandacht & Concentratie Geweten Stemming Stemming Psychose Alc/drugsmisbruik Identiteitsontw Criminaliteit

15 Onset (kinder)psychiatrische stoornissen per leeftijdscategorie 1e-4e levensjaar Peuterperiode 4e-6e levensjaar Kleuterperiode 6e-12e levensjaar Schoolperiode 12e-18e levensjaar Adolescentieperiode ASS Taal-spraakst Motorischeafw Mentale retardatie Leerstoornis ADHD ODD Separatieangst CD Angst st OCD Stemmingst Depressie Psychose Bipolair Alc/drugsmisbruik Persoonlijkheidsst Eetstoornissen

16 Verstandelijk gehandicaptenzorg Literatuur: 30-40% psychiatrische problemen bij IQ < 70 Diagnostic overshadowing Verlies vaardigheden, coping Moeilijk of agressief gedrag Veel somatische problemen Stress en life events! Vraagt dus om kennis van de normale ontwikkeling van deze cliënt En om kennis van psychopathologie Iedere goed diagnostiek begint met goede communicatie!

17

18

19

20 Volwassenen psychiatrie Psychopathologie DSM Indicatiestelling Medicatie Crisismanagement etc. Maar niets over IQ testen of LVB te herkennen of De normale ontwikkeling!

21 Kinderpsychiatrie Sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind Hechting Ontwikkelingsstoornissen en andere psychopathologie Medicatie Intelligentie onderzoek Door de knieën leren gaan!

22 Psychiatrie en LVB Zeer diverse groep patiënten Baseline exaggeration vaak onbekend Presentatie van symptomen afhankelijk van IQ en emotionele ontwikkeling en copingsvaardigheden Omgeving in beeld? Overvraging? Hoe lager het IQ hoe verder de symptomen afstaan van de DSM>>>MD-ID

23 Gerrie

24

25 Instinkers Niet herkennen van de LVB binnen de psychiatrie! Screening met de SCIL Gemiste depressie ( IQ <70 PAS-ADD depressie) BPS ipv of ASS en of trauma/ hechtingsstoornis Schizofrenie ipv herkend trauma met stemmen horen TSQ >70 als screeningsinstrument>>>lec IQ <70 TIF (Hall et al;2014) of IES-ID Desintegratie psychose

26 Conclusies onderzoek LVB, FACT en Trauma Bij ruim 837 patiënten in 5 FACT teams Apeldoorn en Oost Brabant Voorkomen vermoeden LVB in EPA patiënten gescreend met de SCIL : 4 van de 10 patiënten Waarvan 40,0% zwakbegaafd en 16,1 % in IQ range Prevalentie van trauma is overeenkomstig met de literatuur in EPA in onze data 87% Aanwijzingen voor PTSS : 41,7 % in de FACT populatie Seksueel tauma 60,7 % van de SCIL positieve groep vrouwen dus vermoeden LVB ( IQ 50-85)

27 TIPS In de psychiatrie: denk altijd aan LVB Neem kennis van de normale ontwikkeling van een kind Neem altijd een ontwikkelingsanamnese af of kijk video s/filmpjes en foto s Weet daarna wat de basisontwikkeling was en is en welk verwachtte ontwikkelingspotentieel past bij deze persoon. Knik of teruggang in de ontwikkeling is een dangersign! Denk aan trauma en misbruik!

28

Jeanet Nieuwenhuis (beleids)psychiater (V)GGNet. Geen disclosures

Jeanet Nieuwenhuis (beleids)psychiater (V)GGNet. Geen disclosures Jeanet Nieuwenhuis (beleids)psychiater (V)GGNet Geen disclosures Psychiatrische diagnostiek en LVB: Diagnostiek in 3D Inleiding Theoretische achtergrond Casuïstiek Take away message Mijn blik als kinder-

Nadere informatie

Lisa Behrendt, manager LVB-Psychiatrie Erik Rekers, manager VGGNet

Lisa Behrendt, manager LVB-Psychiatrie Erik Rekers, manager VGGNet Jeanet Nieuwenhuis, (beleids)psychiater VGGNet en junior onderzoeker Eric Noorthoorn, senior onderzoeker Inge Verhagen, GZ psycholoog in opleiding tot specialist LVB-Psychiatrie Margriet Laar, programmaleider

Nadere informatie

De invloed van LVB en PTSS op behandelresultaten. Birgit Seelen-de Lang (GZ psycholoog) Berry Penterman (Psychiater) GGZ Oost Brabant, FACT

De invloed van LVB en PTSS op behandelresultaten. Birgit Seelen-de Lang (GZ psycholoog) Berry Penterman (Psychiater) GGZ Oost Brabant, FACT De invloed van LVB en PTSS op behandelresultaten Birgit Seelen-de Lang (GZ psycholoog) Berry Penterman (Psychiater) GGZ Oost Brabant, FACT 19 juni 2019 Vignet 33 jarige man, boerenzoon. Sinds 2010 bekend

Nadere informatie

Verdiepingssessie SCIL:

Verdiepingssessie SCIL: Studiedag Oog voor laag IQ 16-06-2017 Verdiepingssessie SCIL: Samenvatting prevalentie onderzoek in de algemene S-GGZ Korte presentatie van de SCIL Blik op de SCIL, instructie en SCIL uitslag: En nu? expertisecentrum

Nadere informatie

Diagnose en classificatie in de psychiatrie

Diagnose en classificatie in de psychiatrie Diagnose en classificatie in de psychiatrie Klinische Validiteit Research Betrouwbaarheid Prof dr Bert van Hemert psychiater en epidemioloog Afdelingshoofd psychiatrie DBC Kosten-baten 2 Diagnosen in de

Nadere informatie

Psychiatrische diagnostiek bij mensen met een verstandelijke beperking. C. de Vries, arts E. Calis, psychiater VGGNet

Psychiatrische diagnostiek bij mensen met een verstandelijke beperking. C. de Vries, arts E. Calis, psychiater VGGNet Psychiatrische diagnostiek bij mensen met een verstandelijke beperking C. de Vries, arts E. Calis, psychiater VGGNet je gaat het pas zien als je het doorhebt Casus 1 Monique Intake in 2003. Is dan 20 jaar.

Nadere informatie

Lezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence

Lezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence Lezing voor de NVA Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog Ontwikkelingsstoornissen Dimence Waarom diagnostiek? Hoe doen we eigenlijk diagnostiek? De DSM 5 Wijzigingen in de DSM 5 voor de autisme

Nadere informatie

EMDR effectief bij volwassenen met autisme

EMDR effectief bij volwassenen met autisme EMDR effectief bij volwassenen met autisme Ella Lobregt- van Buuren e.lobregt@dimence.nl 01-04-17, EMDR congres Cliënten, bedankt! En ook: Therapeuten Dimence: Angst & Stemming Deventer: Barbara Kemps

Nadere informatie

07-04-15. Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Na vanmiddag. bij ouderen met een verstandelijke beperking

07-04-15. Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Na vanmiddag. bij ouderen met een verstandelijke beperking Na vanmiddag Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij ouderen met e Weet u hoe vaak angst en depressie voorkomen, Weet u wie er meer risico heeft om een angststoornis of depressie te ontwikkelen,

Nadere informatie

Triple Trouble in de praktijk. Triple Trouble in de praktijk. Komt een man bij de dokter. Drie soorten middelen. Stoornis in het gebruik van middelen

Triple Trouble in de praktijk. Triple Trouble in de praktijk. Komt een man bij de dokter. Drie soorten middelen. Stoornis in het gebruik van middelen Triple Trouble in de praktijk Triple Trouble in de praktijk LEDD congres 2014 Joanneke van der Nagel Jannelien Wieland Robert Didden Van enkelvoudig naar complex licht tot ernstig Over wat te doen wie

Nadere informatie

Liesbeth Mevissen. www.bsl.nl

Liesbeth Mevissen. www.bsl.nl Liesbeth Mevissen www.bsl.nl EMDR bij mensen met een verstandelijke beperking en/of autisme Liesbeth Mevissen, klinisch psycholoog, EMDR supervisor 27 september 2013 l.mevissen@accare.nl verstandelijk

Nadere informatie

Op naar DSM 5. Mariken van Onna Klinisch psycholoog-psychotherapeut Supervisor VGCt Karakter Nijmegen Universitair Centrum Kinder- en jeugdpsychiatrie

Op naar DSM 5. Mariken van Onna Klinisch psycholoog-psychotherapeut Supervisor VGCt Karakter Nijmegen Universitair Centrum Kinder- en jeugdpsychiatrie Op naar DSM 5 Mariken van Onna Klinisch psycholoog-psychotherapeut Supervisor VGCt Karakter Nijmegen Universitair Centrum Kinder- en jeugdpsychiatrie Nieuwe (wetenschappelijke) ontwikkelingen Meer kennis

Nadere informatie

Het kan! Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een verstandelijke beperking

Het kan! Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een verstandelijke beperking Het kan! Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een verstandelijke beperking VGCT najaarscongres, november 2015 Sonja Schaffner & Endang Siebert-Rizzi Vraag1: Wanneer spreek je van een verstandelijke

Nadere informatie

ADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG

ADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG ADHD en ASS Bij normaal begaafde volwassen Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Pijnrevalidatie en GGZ-behandeling bij somatisch symptoomstoornis een continuüm?

Pijnrevalidatie en GGZ-behandeling bij somatisch symptoomstoornis een continuüm? Pijnrevalidatie en GGZ-behandeling bij somatisch symptoomstoornis een continuüm? Symposium ACTieve pijnrevalidatie 8 maart 2019 Stanneke Lunter, psychiater Altrecht Psychosomatiek Eikenboom Disclosure

Nadere informatie

FAQs tijdens intakes op de polikliniek kinderpsychiatrie Spreekuur: het jonge kind

FAQs tijdens intakes op de polikliniek kinderpsychiatrie Spreekuur: het jonge kind FAQs tijdens intakes op de polikliniek kinderpsychiatrie Spreekuur: het jonge kind Elemi Breetvelt, kinderpsychiater UMC Utrecht, The Netherlands University Health Network, Toronto, Canada Overzicht presentatie

Nadere informatie

Zwakbegaafdheid in de GGZ. Een explorerend onderzoek 1. Jannelien Wieland a,b & Frans Zitman c

Zwakbegaafdheid in de GGZ. Een explorerend onderzoek 1. Jannelien Wieland a,b & Frans Zitman c Zwakbegaafdheid in de GGZ. Een explorerend onderzoek 1 Jannelien Wieland a,b & Frans Zitman c a Poli +, psychiatrie + verstandelijke beperking, Ir. Driessenstraat 94-G, 2312 KZ, Leiden b Cordaan, Postbus

Nadere informatie

EEN NETWERKBENADERING

EEN NETWERKBENADERING EEN NETWERKBENADERING VOOR PSYCHOSE DE ROL VAN SYMPTOMEN EN TRAUMA dr. Hanneke Wigman Januari 2017 De Amsterdamse School DISCLOSURES (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Zorgprogramma Lijf & Leven. Beter in je lijf, beter in je hoofd Herstel van psychiatrische aandoeningen door een betere lichamelijke gezondheid.

Zorgprogramma Lijf & Leven. Beter in je lijf, beter in je hoofd Herstel van psychiatrische aandoeningen door een betere lichamelijke gezondheid. Zorgprogramma Lijf & Leven Beter in je lijf, beter in je hoofd Herstel van psychiatrische aandoeningen door een betere lichamelijke gezondheid. Levensverwachting met tot wel 20 jaar verkort 85% van patienten

Nadere informatie

De Nederlandse doelgroep van mensen met een LVB 14-12-2011. Van Basisvragenlijst LVB naar LVB-screeningsinstrument (screener LVB)

De Nederlandse doelgroep van mensen met een LVB 14-12-2011. Van Basisvragenlijst LVB naar LVB-screeningsinstrument (screener LVB) Zwakzinnigheid (DSM-IV-TR) Code Omschrijving IQ-range Van Basisvragenlijst LVB naar LVB-screeningsinstrument (screener LVB) Xavier Moonen Orthopedagoog/GZ-Psycholoog Onderzoeker Universiteit van Amsterdam

Nadere informatie

Jeugdige zedendelinquenten een cohortstudie gedurende 12 jaar

Jeugdige zedendelinquenten een cohortstudie gedurende 12 jaar Kinder- en jeugdpsychiatrie Jeugdige zedendelinquenten een cohortstudie gedurende 12 jaar Lucres Nauta-Jansen Tom, 14 jaar 14 jaar Verdacht van plegen van ontuchtige handelingen met 6 jarig buurjongetje

Nadere informatie

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Comorbiditeit: Voorkomen van verschillende stoornissen bij 1 persoon. Dubbele diagnose: Verslaving (afhankelijkheid en misbruik

Nadere informatie

Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase?

Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij (oudere) mensen met een verstandelijke beperking Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Kennis over angst en depressie Risicofactoren

Nadere informatie

Wanneer school een lijdensweg wordt.

Wanneer school een lijdensweg wordt. Wanneer school een lijdensweg wordt. Dr. D. Neves Ramos Kinder- & Jeugdpsychiater ZNA UKJA Tegenwoordig heeft iedere leerling wel iets! Leerlingen met een psychiatrische stoornis horen niet in een klas

Nadere informatie

Een (Lichte) Verstandelijke Beperking. Karlijn Vermeulen (kinder- en jeugd)psychiater Klinisch onderzoeker i.o.

Een (Lichte) Verstandelijke Beperking. Karlijn Vermeulen (kinder- en jeugd)psychiater Klinisch onderzoeker i.o. Een (Lichte) Verstandelijke Beperking Karlijn Vermeulen (kinder- en jeugd)psychiater Klinisch onderzoeker i.o. Karakter/RadboudUMC/CCE/Donders Instituut Nijmegen Symposium Vroege Ontwikkelingsstoornissen,

Nadere informatie

Angst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest

Angst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest Ad Kaasenbrood, psychiater/psychotherapeut Congres Een te gekke wijk, Bunnik, 8 November 2017 Psychiatrische ziekten Komen vaak voor Zijn ernstig Zijn duur Zijn complex Verhouden zich tot geestelijke gezondheid,

Nadere informatie

ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk

ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk Dr. P. Remijnse, psychiater UWV Breda, 4-7-2017 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Angst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen. Peter F M Verhaak NIVEL

Angst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen. Peter F M Verhaak NIVEL Angst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen Peter F M Verhaak NIVEL 12-maands prevalentie stemmings-, angst- en middelenstoornis 250 200 N/1000 patiënten 150 100 50 Depressie

Nadere informatie

Presentatie voor 3 e jaarcongres Behandeling van patiënten met een laag IQ in de GGZ

Presentatie voor 3 e jaarcongres Behandeling van patiënten met een laag IQ in de GGZ Presentatie voor 3 e jaarcongres Behandeling van patiënten met een laag IQ in de GGZ 16 mei 2019, Nieuwegein Dr. Jannelien Wieland Goedemorgen. Ik ben ontzettend blij en trots dat ik vanochtend iets mag

Nadere informatie

Edwin Beld, psychiater. Werkzaam in Den Helder GGZ NHN

Edwin Beld, psychiater. Werkzaam in Den Helder GGZ NHN P S Y C H O S E Edwin Beld, psychiater Werkzaam in Den Helder GGZ NHN PSYCHOSE Psychose Krankzinnigheid Manie Schizofreen Schizoaffectief Borderline? Waanstoornis Maniak Psycho Geestesziek Bezeten Gek

Nadere informatie

Kajak Congres Psychiatrie en LVB

Kajak Congres Psychiatrie en LVB WERKEN AAN SAMENSPEL Kajak Congres Psychiatrie en LVB Sammy Roording, Klinisch neuropsycholoog Karakter, Zorglijn LVB Ede/Apeldoorn s.roording@karakter.com Muntgebouw Utrecht, 17 mei 2018 pagina 1 INVENTARISATIE

Nadere informatie

Deel VI Verstandelijke beperking en autisme

Deel VI Verstandelijke beperking en autisme Deel VI Inleiding Wat zijn de mogelijkheden van EMDR voor cliënten met een verstandelijke beperking en voor cliënten met een autismespectrumstoornis (ASS)? De combinatie van deze twee in een en hetzelfde

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en

Nederlandse samenvatting. 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en Nederlandse samenvatting 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en persoonlijkheidsstoornissen? Van de trauma- en stressorgerelateerde (kortweg trauma-gerelateerde) stoornissen

Nadere informatie

NISPA en Radboud(umc) Let s get together. Let s get together: 15-10-2015. - medicine/psychiatry & addiction - Universitair Medisch Centrum

NISPA en Radboud(umc) Let s get together. Let s get together: 15-10-2015. - medicine/psychiatry & addiction - Universitair Medisch Centrum NISPA en Radboud(umc) Let s get together Disclosure belangen A.H. Schene (potentiële) belangenverstrengeling: geen prof. dr Aart H. Schene Afdeling Psychiatrie NISPA-dag, 15 oktober 2015 Let s get together:

Nadere informatie

Stemmingsstoornissen. Bij mensen met een verstandelijke beperking Kentalis- 25 november 2016 Carmen van Bussel

Stemmingsstoornissen. Bij mensen met een verstandelijke beperking Kentalis- 25 november 2016 Carmen van Bussel Stemmingsstoornissen Bij mensen met een verstandelijke beperking Kentalis- 25 november 2016 Carmen van Bussel Inhoud 1. Casus Mark 2. De context: psychiatriebij mensenmet eenvb 3. Stemmingsstoornissen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra

Nadere informatie

Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG

Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG 1 Autisme spectrum stoornissen Waarom dit onderwerp? Diagnostiek

Nadere informatie

Het is niet altijd wat het lijkt dat het is!! Rens Evers Psychiater MFCG Limburg Koraalgroep

Het is niet altijd wat het lijkt dat het is!! Rens Evers Psychiater MFCG Limburg Koraalgroep Het is niet altijd wat het lijkt dat het is!! Rens Evers Psychiater MFCG Limburg Koraalgroep Inhoud Inleiding Casusistiek Met uitleg over verschillende beelden Veel voorkomende diagnoses Oplossingen Conclusie

Nadere informatie

Grensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie

Grensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie Grensoverschrijdend gedrag Les 2: inleiding in de psychopathologie Programma Psychopathologie; wat is het? Algemene functionele psychopathologie DSM Psychopathologie = Een onderdeel van de psychiatrie

Nadere informatie

Oog voor laag IQ in de GGZ in vogelvlucht. Jannelien Wieland Annemarie van den Brink Erica Aldenkamp

Oog voor laag IQ in de GGZ in vogelvlucht. Jannelien Wieland Annemarie van den Brink Erica Aldenkamp Oog voor laag IQ in de GGZ in vogelvlucht Jannelien Wieland Annemarie van den Brink Erica Aldenkamp Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie. Dr. Martine F. Delfos PICOWO

Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie. Dr. Martine F. Delfos PICOWO Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie Dr. Martine F. Delfos PICOWO Informatie voor de cursus op de vrijdagen 18 december 2009; 8 en 22 januari; 12 en 26 februari en 12 maart 2010 1 1 Algemene informatie

Nadere informatie

AANPASSEN IN DENKEN EN DOEN!

AANPASSEN IN DENKEN EN DOEN! AANPASSEN IN DENKEN EN DOEN! Zorgverlening aan mensen met licht verstandelijke beperkingen SPV Studiemiddag 16 mei 2019 1 Agenda 1. Licht verstandelijke beperkingen en groei 2. Tweesystemen model 3. Beperkt

Nadere informatie

GENDER, COMORBIDITY & AUTISM Inleiding INHOUD Opzet en Bevindingen per onderzoek Algemene Discussie Aanbevelingen Patricia J.M. van Wijngaarden-Cremers Classifications & Gender Patient cohort 2004 Clusters

Nadere informatie

Inleiding in de Jeugd-GGZ

Inleiding in de Jeugd-GGZ Inleiding in de Jeugd-GGZ Werkbijeenkomst Jeugd-GGZ Bertine Lahuis, voorzitter BOJOG Ede, 31 mei 2013 Wat is kinder- en jeugdpsychiatrie? Onderdeel van de reguliere gezondheidszorg (ZvW en klein deel AWBZ).

Nadere informatie

Complexiteit vraagt maatwerk. Henk Mathijssen 12 oktober 2017

Complexiteit vraagt maatwerk. Henk Mathijssen 12 oktober 2017 Complexiteit vraagt maatwerk Henk Mathijssen 12 oktober 2017 Welkom Deze foto van Onbekende auteur is gelicentieerd onder CC BY-NC-SA Deze foto van Onbekende auteur is gelicentieerd onder CC BY-SA Arnoud

Nadere informatie

Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016

Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Cecile Blansjaar: orthopedagoog/autisme specialist Gedragskundige Stichting de Waerden Mede oprichter De Sociale Bron Wat is Autisme? In Nederland

Nadere informatie

Persoonlijke psychiatrie

Persoonlijke psychiatrie Persoonlijke psychiatrie 21 juni 2017 Intelligentie en psychiatrie Dr. Marianne C. Kasius Intelligentieverdeling Normaal = Optimaal? Importantie Mental and nervous disease is the most important group

Nadere informatie

Functionele diagnostiek bij langdurige eetstoornissen

Functionele diagnostiek bij langdurige eetstoornissen Functionele diagnostiek bij langdurige eetstoornissen OP BASIS VAN ICF MARIETA VERHOEVEN VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST I.O. COGNITIEF GEDRAGSTHERAPEUTISCH WERKER VGCT Ernstige en langdurige eetstoornis Definitie

Nadere informatie

Dementie bij mensen met een verstandelijke beperking

Dementie bij mensen met een verstandelijke beperking Dementie bij mensen met een verstandelijke beperking In deze presentatie Kenmerken van mensen met een verstandelijke beperking (VB) Kenmerken van dementie bij mensen met een VB Herkennen van dementie bij

Nadere informatie

Kansrijke verbetersignalen uit de GGZ

Kansrijke verbetersignalen uit de GGZ Kansrijke verbetersignalen uit de GGZ De nummering in deze lijst heeft betrekking op de plek waar het onderwerp op de longlist van geïnventariseerde verbetersignalen stond. 1 2 5 10 13 18 28 37 42 Gevolgen

Nadere informatie

Borderline, waar ligt de grens?

Borderline, waar ligt de grens? Borderline, waar ligt de grens? Themadag georganiseerd door Friese werkgroep Labyrinth-In Perspectief 23 november 2002 Programma 10.00 10.15 10.20 11.00 11.15 11.45 12.15 13.00 14.00 15.00 Ontvangst met

Nadere informatie

Coaching, Counseling & DSM

Coaching, Counseling & DSM Coaching, Counseling & DSM Ron van Deth - Overgang van DSM-IV naar DSM-5 - Wat kan/moet ik als coach/counselor met de DSM? Valkuilen coach/counselor Gaan diagnosticeren Iemand met een psychische stoornis

Nadere informatie

Neurocognitieve ontwikkeling van kinderen en jongeren met 22q11.2 deletie syndroom

Neurocognitieve ontwikkeling van kinderen en jongeren met 22q11.2 deletie syndroom Neurocognitieve ontwikkeling van kinderen en jongeren met 22q11.2 deletie syndroom Dr. Sasja N. Duijff, GZ-psycholoog io tot IMH specialist Divisie Kinderen: Medische psychologie & Maatschappelijk Werk

Nadere informatie

Psychische aandoeningen onder WIA aanvragers

Psychische aandoeningen onder WIA aanvragers Psychische aandoeningen onder WIA aanvragers Bert Cornelius Muntendam Symposium 2012 Even voorstellen Bert Cornelius verzekeringsarts UWV senior onderzoeker onderzoeker KCVG Sandra Brouwer Johan Groothoff

Nadere informatie

Kenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma

Kenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma Kenniscentrum Palliatieve Zorg Stichting Prisma In deze presentatie Kenmerken van dementie Kenmerken van mensen met een verstandelijke beperking (VB) Kenmerken van dementie bij mensen met een VB Herkennen

Nadere informatie

Autisme spectrum stoornissen en delinquentie

Autisme spectrum stoornissen en delinquentie Autisme spectrum stoornissen en delinquentie Lucres Nauta-Jansen onderzoeker kinder- en jeugdpsychiatrie VUmc Casus Ronnie jongen van 14, goed en wel in de puberteit onzedelijke handelingen bij 5-jarig

Nadere informatie

DSM-V referatencyclus Infantpsychiatrie

DSM-V referatencyclus Infantpsychiatrie DSM-V referatencyclus Infantpsychiatrie Tamar Rozendaal, kinder- en jeugdpsychiater 19 mei 2015 Casus Bijna 2-jarige meisje, Amelia Verwezen door revalidatiearts Reden: weinig initiatief VRAAG 1 Werkt

Nadere informatie

Vroeg Detectie. On The ROAD. Marieke Pijnenborg namens Stuurgroep Vroegdetectie

Vroeg Detectie. On The ROAD. Marieke Pijnenborg namens Stuurgroep Vroegdetectie Vroeg Detectie & On The ROAD Marieke Pijnenborg namens Stuurgroep Vroegdetectie Beperkingen huidige zorgprogramma s Hoge co-morbiditeit Grote klinische heterogeniteit Overlap van risico factoren Geen diagnose-specifieke

Nadere informatie

Overzicht. Begeleid Leren. Jong volwassenheid heeft een hoger risico om psychische problemen te krijgen

Overzicht. Begeleid Leren. Jong volwassenheid heeft een hoger risico om psychische problemen te krijgen Begeleid Leren Overzicht Symposium Success@School Utrecht, 29 november 2018 Doelgroep Begeleid Leren Positionering van Begeleid Leren Ontwikkelde kennis, producten en diensten Dr. Lies Korevaar Agenda

Nadere informatie

Modulenaam: D3 Zelfhantering 3 : Gecombineerd onderwijs : 75% contactonderwijs/25%afstandsonderwijs

Modulenaam: D3 Zelfhantering 3 : Gecombineerd onderwijs : 75% contactonderwijs/25%afstandsonderwijs ECTS-fiche (uitgebreide vakfiche) Modulenaam: D3 Zelfhantering 3 : Gecombineerd onderwijs : 75% contactonderwijs/25%afstandsonderwijs Doelstellingen: De cursisten maken kennis met en verwerven inzicht

Nadere informatie

Probleemgedrag versus psychiatrie. Congres Simea 7 april 2017

Probleemgedrag versus psychiatrie. Congres Simea 7 april 2017 Congres Simea 7 april 2017 voorstellen Pro Persona- de Riethorst; afdeling doven en slechthorenden Alma Gerritsen Maatschappelijk werker en beleidsadviseur afdeling doven en slechthorenden de Riethorst

Nadere informatie

Behandeling van verslaving en comorbiditeit. de Noord Nederlandse ervaring

Behandeling van verslaving en comorbiditeit. de Noord Nederlandse ervaring Behandeling van verslaving en comorbiditeit de Noord Nederlandse ervaring Gent 14 nov2014 Primaire problematiek naar voorkomen in bevolking en % in behandeling 1 Setting van hulp in VZ VNN 34 ambulante

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting Op grond van klinische ervaring en wetenschappelijk onderzoek, is bekend dat het gezamenlijk voorkomen van een pervasieve ontwikkelingsstoornis en een verstandelijke beperking tot veel bijkomende

Nadere informatie

Stemmingsstoornissen. Els Ronsse. Psysense Oc br ebergiste. www.psysense.be

Stemmingsstoornissen. Els Ronsse. Psysense Oc br ebergiste. www.psysense.be Stemmingsstoornissen Els Ronsse Polikliniek PC Guislain Psysense Oc br ebergiste www.psysense.be Inleiding Stemmingsstoornissen bij V.G. zijn veel meer dan stoornissen in de stemming, ook in cognitie motivatie

Nadere informatie

HERDIAGNOSTIEK Een sprookje? Wat willen jullie horen/weten?

HERDIAGNOSTIEK Een sprookje? Wat willen jullie horen/weten? HERDIAGNOSTIEK Een sprookje? Wat willen jullie horen/weten? 11-4-2019 AANLEIDING 2014 project zinnige, zuinige zorg Onderzoekbehandelduur en wachttijden Vermoeden van mismatch zowel behandel- inhoud als

Nadere informatie

Automutilatie Wat moet ik hiermee? Joost Verhelst, Arts-Onderzoeker afd. Heelkunde Erasmus MC

Automutilatie Wat moet ik hiermee? Joost Verhelst, Arts-Onderzoeker afd. Heelkunde Erasmus MC Automutilatie Wat moet ik hiermee? Joost Verhelst, Arts-Onderzoeker afd. Heelkunde Erasmus MC Casus Man 35 jr Vg) depressie (2x mislukte relaties), groot gezin Last van stemmen in zijn hoofd Met een scheermes

Nadere informatie

Ouderen met een verstandelijke beperking in de reguliere en GGz praktijk. Rianne Meeusen, Gezondheidszorgpsycholoog/orthopedagoog

Ouderen met een verstandelijke beperking in de reguliere en GGz praktijk. Rianne Meeusen, Gezondheidszorgpsycholoog/orthopedagoog Ouderen met een verstandelijke beperking in de reguliere en GGz praktijk Rianne Meeusen, Gezondheidszorgpsycholoog/orthopedagoog inleiding Definitie Toename ouderen Doelgroep en herkenning Diagnostiek

Nadere informatie

Sociale uitsluiting bij autisme spectrum stoornis (ASS) Gegevens bij aanmelding. Gegevens bij aanmelding. Inhoud

Sociale uitsluiting bij autisme spectrum stoornis (ASS) Gegevens bij aanmelding. Gegevens bij aanmelding. Inhoud Gegevens bij aanmelding Gegevens bij aanmelding Ervaring Bijna iedereen Waarom/bij wie? Langdurige overvraging Stress en puberteit Drugs Geen grip op leven; zeer onveilig gevoel Bij jongeren ( als ouder

Nadere informatie

Training Psychiatrie en Palliatieve Zorg

Training Psychiatrie en Palliatieve Zorg Training Psychiatrie en Palliatieve Zorg Voorwoord Het netwerk palliatieve zorg Eemland is een samenwerkingsverband van zorginstellingen dat sinds 2004 gezamenlijk werkt aan de verbetering van de kwaliteit

Nadere informatie

Psychische stoornissen en de beperkte houdbaarheid van diagnostische etiketten

Psychische stoornissen en de beperkte houdbaarheid van diagnostische etiketten Psychische stoornissen en de beperkte houdbaarheid van diagnostische etiketten Frits Boer emeritus hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie Logacom Kenniscongres 11 december 2012 Psychische stoornissen en

Nadere informatie

E edukador respetá: E bobo? Abo sa realmente kiko ta mi limitation

E edukador respetá: E bobo? Abo sa realmente kiko ta mi limitation E edukador respetá: E bobo? Abo sa realmente kiko ta mi limitation Dayandra Hernandez MSc Gezondheidspsycholoog BIG Kind & Jeugd Neuropsycholoog 1 AGENDA Tips Definitie Cijfers Kenmerken Vroegsignalering

Nadere informatie

Achtergronddocument Specifieke groepen binnen de GGZ

Achtergronddocument Specifieke groepen binnen de GGZ Achtergronddocument Specifieke groepen binnen de GGZ Specifieke groepen binnen de GGZ 1 2 Achtergronddocument bij advies Hoogspecialistische GGZ 1 Inleiding In dit achtergronddocument bespreekt de commissie

Nadere informatie

6 Forensische aspecten Aandachtspunten 134 Noten 134

6 Forensische aspecten Aandachtspunten 134 Noten 134 Inhoud Voorwoord Hoofdstuk 1 Psychiatrische stoornis en diagnostiek 13 1 Inleiding 13 2 Psychiatrische ziekte 13 3 De psychische functies 16 4 Doelen en onderdelen psychiatrische diagnostiek 17 5 Diagnose

Nadere informatie

Trauma(behandeling) bij psychose. door Tineke van der Linden, Klinisch Psycholoog promovenda GGzE /Vrije Universiteit

Trauma(behandeling) bij psychose. door Tineke van der Linden, Klinisch Psycholoog promovenda GGzE /Vrije Universiteit 21 mei 2019 Trauma(behandeling) bij psychose door Tineke van der Linden, Klinisch Psycholoog promovenda GGzE /Vrije Universiteit Wie durft? Wie vraagt er naar trauma s bij intake/kennismaking? Wie biedt

Nadere informatie

Seksueel grensoverschrijdend gedrag en de relatie met: Ontwikkelingsstoornissen bij jongeren

Seksueel grensoverschrijdend gedrag en de relatie met: Ontwikkelingsstoornissen bij jongeren Seksueel grensoverschrijdend gedrag en de relatie met: Ontwikkelingsstoornissen bij jongeren Een sociale of louter seksuele problematiek? Dr. Sanneke Wilson Forensisch Psychiater I.T.E.R 20 jaar 31.01.2019

Nadere informatie

Landelijke dag VMDB 18 maart Ontwikkelen en implementeren van Zorgstandaarden

Landelijke dag VMDB 18 maart Ontwikkelen en implementeren van Zorgstandaarden Landelijke dag VMDB 18 maart 2017 Ontwikkelen en implementeren van Zorgstandaarden Bestuurlijk akkoord Netwerk Kwaliteitsontwikkeling Het Netwerk Het netwerk is een samenwerkingsverband waarin partijen

Nadere informatie

Parkinson en neuropsychiatrie

Parkinson en neuropsychiatrie Parkinson en neuropsychiatrie Rosalie van der Aa- Neuropsycholoog Altrecht Opbouw Onze Hersenen en Parkinson Neuropsychiatrie Adviezen Onze Hersenen en Parkinson de ziekte van Parkinson: 2 de neurodegeneratieve

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting proefschrift: Mild intellectual disability: an entity? Mapping clinical profiles and support needs.

Nederlandse samenvatting proefschrift: Mild intellectual disability: an entity? Mapping clinical profiles and support needs. Nederlandse samenvatting proefschrift: Mild intellectual disability: an entity? Mapping clinical profiles and support needs. Sarah Soenen Inleiding Mensen met een lichte verstandelijke beperking of zwakbegaafdheid

Nadere informatie

Mental Health in Ethnic Minority Youth. Prevalence Risk and Protective Factors Identification dr. Marcia Adriaanse Psychiater i.o.

Mental Health in Ethnic Minority Youth. Prevalence Risk and Protective Factors Identification dr. Marcia Adriaanse Psychiater i.o. Mental Health in Ethnic Minority Youth Prevalence Risk and Protective Factors Identification dr. Marcia Adriaanse Psychiater i.o. Het onderzoek Fase 1: Screening 1563 kinderen en jongeren Fase 2: Diagnostiek

Nadere informatie

100 fabels en feiten over psychose en schizofrenie

100 fabels en feiten over psychose en schizofrenie 100 fabels en feiten over psychose en schizofrenie 1 Dankzij de vooruitgang in de wetenschap weten we steeds meer over schizofrenie. Schizofrenie bestaat niet, het is wetenschappenlijk nooit aangetoond.

Nadere informatie

Opkrabbelen: gerechtvaardigd optimisme

Opkrabbelen: gerechtvaardigd optimisme Feestelijk symposium 45 jaar PgD De kracht van de psychologie in de ouderenzorg Bunnik, 6 oktober 2016 Opkrabbelen: gerechtvaardigd optimisme Debby van Rhijn Marieke Terwel Marja Vink Programma Een gezamenlijk

Nadere informatie

Samenvatting. Herdiagnostiek bevindingen 2017

Samenvatting. Herdiagnostiek bevindingen 2017 Samenvatting Herdiagnostiek bevindingen 2017 Rapportage 2017 Eric Noorthoorn, Gwendy Bos, Katinka Franken, Marlies van der Plas, Linda Willems, Lisa van der Veen 1 Inleiding Patiënten met ernstig psychiatrische

Nadere informatie

Vragenlijst voor Inventarisatie van Sociaal gedrag van Kinderen (VISK)

Vragenlijst voor Inventarisatie van Sociaal gedrag van Kinderen (VISK) Instrument Vragenlijst voor Inventarisatie van Sociaal gedrag van Kinderen (VISK) De VISK is ontwikkeld om sociaal probleemgedrag van kinderen met (mildere) varianten van pervasieve ontwikkelingsstoornissen

Nadere informatie

Accepteren en betekenis geven aan stemmen. De Maastrichtse benadering

Accepteren en betekenis geven aan stemmen. De Maastrichtse benadering Accepteren en betekenis geven aan stemmen De Maastrichtse benadering praatkaffee psychose De Stem, 27-11-2018 Introductie Inhoud Uitgangspunten Een systematische aanpak, het Maastrichtse model Interview

Nadere informatie

Bemoeizorg. De Musketon 26 mei 2011

Bemoeizorg. De Musketon 26 mei 2011 Uitgangspunten en attitude in de Bemoeizorg Studiedag V&VN SPV De Musketon 26 mei 2011 Jules Tielens Niets is moeilijker dan het eenvoudige Een goed gesprek; dat kan toch iedereen? Wie van de aanwezigen

Nadere informatie

Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie

Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie Dr. Martine F. Delfos PICOWO Algemene informatie voor de cursus Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie op de vrijdagen 10 en 24 juni 2011; 8 juli, 9 en

Nadere informatie

De ouderrol van mensen met (ernstige) psychische aandoeningen. Lectoraat Rehabilitatie Groningen

De ouderrol van mensen met (ernstige) psychische aandoeningen. Lectoraat Rehabilitatie Groningen De ouderrol van mensen met (ernstige) psychische aandoeningen Peter van der Ende Senior-onderzoeker Lectoraat Rehabilitatie Hanzehogeschool Groningen p.c.van.der.ende@pl.hanze.nl Website: www.ouderschap-psychiatrie.nl

Nadere informatie

TRAUMA EN LVB. Kajak werkcafé 13 mei Carina van Kregten Pluryn/Intermetzo

TRAUMA EN LVB. Kajak werkcafé 13 mei Carina van Kregten Pluryn/Intermetzo TRAUMA EN LVB Kajak werkcafé 13 mei 2019 Carina van Kregten Pluryn/Intermetzo Waar staan we?? In ontwikkeling: handreiking trauma en LVB: Kajak In ontwikkeling: richtlijn trauma-gerelateerde problemen:

Nadere informatie

Samenvatting 21580_rietdijk F.indd :09

Samenvatting 21580_rietdijk F.indd :09 Samenvatting 21580_rietdijk F.indd 161 10-02-12 15:09 People at ultra high risk for psychosis Schizofrenie en aanverwante psychotische stoornissen hebben grote negatieve gevolgen voor het sociaal en psychisch

Nadere informatie

Autisme in het verkeer. Veerle Ross

Autisme in het verkeer. Veerle Ross Autisme in het verkeer Veerle Ross Vandaag Autisme? Autorijden en autonomie Autorijden is complex en doelgericht Beïnvloedende factoren van autorijden ASS in het verkeer Yes I Drive Voorwaarden Toekomst

Nadere informatie

Ouderen en AutismeSpectrumStoornissen. Rosalien Wilting, klinisch psycholoog - psychotherapeut

Ouderen en AutismeSpectrumStoornissen. Rosalien Wilting, klinisch psycholoog - psychotherapeut Ouderen en AutismeSpectrumStoornissen Rosalien Wilting, klinisch psycholoog - psychotherapeut 1 Autisme? AutismeSpectrumStoornis (ASS) Een andere manier van informatie verwerken We spreken niet meer van

Nadere informatie

Vroegsignalering van angst bij kanker

Vroegsignalering van angst bij kanker Vroegsignalering van angst bij kanker Symposium juni 2016, Amsterdam Hoe harder we angst bevechten, hoe meer ze ons verleidt en verstikt. Hoe meer we de angst in de ogen zien, hoe sneller ze vrijheid biedt.

Nadere informatie

20 man 15 vrouw. depressie paranoia psychose

20 man 15 vrouw. depressie paranoia psychose Dubbele Diagnose Patricia v.wijngaarden-cremers, psychiater Circuitmanager Verslavingspsychiatrie Dimence Inhoud - Inleiding - Gebruik onder Nederlandse Jongeren - Psychiatrische Comorbiditeit - Wat is

Nadere informatie

DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE. Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student

DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE. Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student Definitie trauma in de kindertijd Emotioneel misbruik Emotionele verwaarlozing Fysiek misbruik Fysieke verwaarlozing Seksueel misbruik

Nadere informatie

Even voorstellen. komt een autist bij de dokter. Medische aspecten aan autisme. Is autisme een ziekte?

Even voorstellen. komt een autist bij de dokter. Medische aspecten aan autisme. Is autisme een ziekte? Even voorstellen komt een autist bij de dokter Inservice Autisme2016 Arts voor Verstandelijk Gehandicapten Lunet zorg in Eindhoven Autisme Roemenië Medische aspecten aan autisme Hersenontwikkeling en hersenfunctie

Nadere informatie

Oorzaken en achtergronden van delinquent gedrag in de huidige samenleving. HOVO 6 Klaas van Tuinen

Oorzaken en achtergronden van delinquent gedrag in de huidige samenleving. HOVO 6 Klaas van Tuinen Oorzaken en achtergronden van delinquent gedrag in de huidige samenleving HOVO 6 Klaas van Tuinen Wat is normaal? Levenscyclus Gevoel van identiteit Oplossen van problemen m.b.t. macht en afhankelijkheid

Nadere informatie

De rol van de gedragskundige. LVB en Verslaving Workshopronde 1 Slotbijeenkomst Trimbos 16-04-2013

De rol van de gedragskundige. LVB en Verslaving Workshopronde 1 Slotbijeenkomst Trimbos 16-04-2013 De rol van de gedragskundige LVB en Verslaving Workshopronde 1 Slotbijeenkomst Trimbos 16-04-2013 Spin in het web? Agenda Korte uiteenzetting LVB en verslaving Functie-eisen Rol gedragskundige Discussie

Nadere informatie

Disclaimer. Deze presentatie kan off-label informatie bevatten. Raadpleeg altijd de SmPC alvorens enige medicatie voor te schrijven.

Disclaimer. Deze presentatie kan off-label informatie bevatten. Raadpleeg altijd de SmPC alvorens enige medicatie voor te schrijven. Disclaimer De inhoud van deze presentatie is onafhankelijk samengesteld door de spreker(s). De slides representeren de persoonlijke mening van de spreker(s). Deze presentatie kan off-label informatie bevatten.

Nadere informatie

Overschatting en overvraging van patiënten in de psychiatrie. Maartje Brink Verpleegkundige in opleiding tot specialist GGZ Parnassia Groep

Overschatting en overvraging van patiënten in de psychiatrie. Maartje Brink Verpleegkundige in opleiding tot specialist GGZ Parnassia Groep Overschatting en overvraging van patiënten in de psychiatrie Maartje Brink Verpleegkundige in opleiding tot specialist GGZ Parnassia Groep Inhoud Casusbeschrijving Disharmonisch intelligentieprofiel Emotionele

Nadere informatie

ZORGPROGRAMMA PERINATALE GEESTELIJKE GEZONDHEID. Gilbert Lemmens Innovaties in de GGZ Gent 2017

ZORGPROGRAMMA PERINATALE GEESTELIJKE GEZONDHEID. Gilbert Lemmens Innovaties in de GGZ Gent 2017 ZORGPROGRAMMA PERINATALE GEESTELIJKE GEZONDHEID Gilbert Lemmens Innovaties in de GGZ Gent 2017 Zorgprogramma perinatale geestelijke gezondheid? Mentale stoornissen zijn meest voorkomende ziekten tijdens

Nadere informatie