Deel 2. Beleidsbegroting Middelenbeleid op hoofdlijnen

Transcriptie

1 Deel 2. Beleidsbegroting 2002 Middelenbeleid op hoofdlijnen

2 INHOUDSOPGAVE DEEL 2 1. Financieel beleid op hoofdlijnen 1.1. Financieel perspectief Middelen en bestedingen Middelen Bestedingen Bestedingen ten laste van geldstromen buiten de provinciale begroting Begrotingsruimte Mee- en tegenvallers Opcenten motorrijtuigenbelasting Provinciefonds BTW-compensatiefonds Kapitaallasten Personeelskostenbegroting R&M Verdeling apparaatskosten Provinciaal belasting gebied Nieuw beleid Inleiding Beleidsvoornemens Treasuryparagraaf Algemeen Beleid Risicoparagraaf Inleiding Volstorting deelname aandelenkapitaal NV NOM Herstructurering gesubsidieerde instellingen Gesubsidieerde instellingen (algemeen) Europese Regioprogramma's Kwelschade Musselkanaal Claims i.v.m. sanering wegenbeheer Uitvoering N Munitiebaggeren van Starkenborghkanaal Besmetting bermgrond met cyste-aaltjes Verbetering boordvoorzieningen en dijken langs het Winschoterdiep Hoogovenslakken Blauwe Stad Herschikking van taken in het waterbeheer PC-privé Personele gevolgen terugname milieutaken door provincie van gemeenten Gevolgen mond- en klauwzeer (MKZ) crisis... 48

3 2. Personeels- en organisatie beleid op hoofdlijnen 2.1 Inleiding Actuele ontwikkelingen Activiteiten op strategisch niveau MT als team Integraal management Herstart mobiliteitscentrum Voorbeeldgedrag Activiteiten op tactisch niveau Gebiedsgericht en projectmatig werken Competentiemanagement Jaargesprekken Corporate volunteering Arbeidsvoorwaarden Activiteiten op operationeel niveau Personeelsplanning Ontwikkeling managementtalent Sociaal statuut... 52

4 3. Informatiebeleid op hoofdlijnen 3.1. Algemene ontwikkelingen Informatie- en Communicatietechnologie (ICT) Extern ICT-beleid Interne ontwikkelingen Beleidsuitgangspunten Uitgangspunten betreffende Informatiesystemen Uitgangspunten ICT-infrastructuur... 54

5 Bijlagen 1. Overzicht voorstellen nieuw beleid VJN2001 en BG2002, inclusief amendementen Standaardenlijst per 1/9/ Infrastructurele projecten: planning investeringen Interne investeringen DCO... 67

6 Deel 2. Middelenbeleid op hoofdlijnen 1. Financieel beleid op hoofdlijnen 1.1. Financieel perspectief Middelen en bestedingen In deze paragraaf schetsen we eerst het beeld van de herkomst en de bestedingen van de provinciale middelen op basis van aanvaard beleid en de in de Voorjaarsnota 2001 voor de periode reeds vastgelegde voornemens Middelen De provincie Groningen is ook in de komende jaren voor het verkrijgen van middelen voor een belangrijk deel (minstens 72%) afhankelijk van de rijksoverheid. Veranderingen in de uitgaven van het rijk werken vanwege de vrij directe koppeling van het Provinciefonds aan de rijksuitgaven in belangrijke mate door in de financiële speelruimte van onze provincie. In onze provinciale meerjarenramingen volgen wij ten aanzien van de raming Provinciefonds een behoedzaam scenario. Het gemiddeld jaarlijks accres van de uitkering Provinciefonds wordt door ons 1-procentpunt lager geraamd dan de fondsbeheerders (Binnenlandse Zaken en Financiën) aangeven. Door ons behoedzaam scenario bouwen wij een buffer op om jaarlijks de gevolgen van een onderuitputting van ca. e 454 miljoen (ƒ 1 miljard) in de rijksbegroting op te vangen. Tabel 1. Herkomst middelen (bedragen * e 1.000,--) Omschrijving bedragen relatief bedragen relatief bedragen relatief bedragen relatief 2002 aandeel 2003 aandeel 2004 aandeel 2005 aandeel Uitkering Provinciefonds ,15% ,12% ,30% ,64% Specifieke uitkeringen ,36% ,38% ,04% ,66% Opcenten ,94% ,18% ,86% ,21% motorrijtuigenbelasting Leges en andere heffingen 451 0,22% 456 0,22% 462 0,23% 468 0,23% Bespaarde rente/dividenden c.a ,70% ,60% ,26% ,28% Overige inkomsten ,62% ,50% ,31% ,97% Totaal ,00% ,00% ,00% ,00% Bijna 13% van de provinciale middelen wordt verkregen uit de opcentenheffing op de motorrijtuigenbelasting. Om onze inkomsten uit de opcentenheffing motorrijtuigenbelasting met e 1 (ƒ 2,20) miljoen te vergroten, is een verhoging van 2,4 opcenten nodig. De houder van een voertuig in Groningen betaalt per 1 april 2001 bij een tarief van 62,7 opcenten op jaarbasis gemiddeld e 115,-- (ƒ 253,--) aan provinciale opcenten motorrijtuigenbelasting, boven op een hoofdsom van gemiddeld e 183,-- (ƒ 404,--). Een verhoging van 1 opcent betekent voor de houder van een motorvoertuig een gemiddelde lastenverzwaring van circa e 1,82 (ƒ 4,--) per jaar. Voor de lichtste voertuigen gaat het per opcent om een bedrag van e 0,58 (ƒ 1,28) per jaar en voor de zwaarste voertuigen om e 9,31 (ƒ 20,52) per jaar.

7 Bestedingen De provinciale middelen - op basis van actuele inzichten en rekening houdend met de in de Voorjaarsnota 2001 vastgelegde beleidsvoornemens - worden vanaf 2002 voor een belangrijk deel besteed in de sector verkeer & vervoer en in de sector welzijn. Het aandeel van de sector verkeer en vervoer is zo fors mede vanwege de decentralisatie van taken met betrekking tot het openbaar vervoer (OV). Tegenover de uitgaven voor het OV staan rijksbijdragen. De uitgaven voor het OV beslaan ca. 1/3 e deel van het totale budget ten behoeve van verkeer en vervoer. Het teruglopen van de uitgaven voor verkeer en vervoer in 2004 heeft enerzijds te maken met de vrijval van kapitaallasten van de (voormalige) secundaire wegen en anderzijds omdat de middeleninzet in het kader van nieuw beleid in het kader van de Herijking Investeringsniveau Infrastructuur vanaf 2004 geleidelijk afneemt. De uitgaven op het terrein van Welzijn hebben voor ongeveer de helft betrekking op jeugdhulpverlening. Afgezien van de apparaatskosten kunnen de uitgaven voor jeugdhulpverlening volledig worden bekostigd uit de doeluitkering van het rijk. In onderstaande tabel worden de provinciale uitgaven uitgesplitst naar de tien beleidsterreinen, zoals deze ook in de provinciale begroting worden onderscheiden. Tabel 2. Besteding provinciale middelen (bedragen * e 1.000,--) Omschrijving bedragen relatief bedrage relatief bedragen relatief bedragen relatief n 2002 aandeel 2003 aandeel 2004 aandeel 2005 aandeel Algemeen Bestuur ,42% ,49% ,80% ,94% 2. Openbare orde en veiligheid 280 0,14% 291 0,14% 302 0,15% 314 0,15% 3. Verkeer en vervoer ,07% ,20% ,29% ,30% 4. Waterhuishouding ,04% ,03% ,12% ,17% 5. Milieu & landschap ,57% ,46% ,71% ,87% 6. Recreatie en natuur ,84% ,61% ,52% ,10% 7. Economie en landbouw ,25% ,63% ,34% ,03% 8. Welzijn ,19% ,34% ,00% ,43% 9. Ruimt. Orden. en volksh.v ,11% ,90% ,68% ,72% 0. Overige uitgaven ,36% ,19% ,38% ,30% Totaal ,00% ,00% ,00% ,00% Waarvan beleidsvoornemens vastgelegd in Voorjaarsnota 2001 en Beleidsbegroting 2002: nieuw beleid ,48% ,60% ,03% ,04% cofinanciering Kompas ,61% ,56% 442 0,22% 420 0,21% In de cijfers met betrekking tot de besteding van de provinciale middelen is rekening gehouden met de in de Voorjaarsnota 2001 vastgelegde beleidsvoornemens. Voor een specificatie van deze voornemens verwijzen wij naar bijlage 1 bij dit deel van de Beleidsbegroting Een toelichting op die voornemens kunt u terugvinden in de bijlage 1 en 2 van de Voorjaarsnota Bestedingen ten laste van geldstromen buiten de provinciale begroting In de Beleidsbegroting wordt zichtbaar gemaakt welke bedragen er via de provinciale begroting worden ingezet op de onderscheiden beleidsterreinen. Dit is maar een deel van het verhaal. Naast deze middelen, is er ook nog een aanzienlijke middelenstroom die weliswaar grotendeels via de begroting van het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) loopt, maar die met provinciale bestuurlijke en ambtelijke betrokkenheid wordt ingezet op projecten waarmee wij (ook) onze provinciale beleidsdoelen

8 willen realiseren. In SNN-verband vindt besluitvorming plaats over de inzet van middelen, die in haar begroting zijn opgenomen.

9 Voor de periode kan daarbij gedacht worde aan de volgende subsidiebronnen (tussen haken de bedragen die op SNN-niveau in totaal beschikbaar komen; in miljoenen euro's) middelen Min. EZ 537 uitfasering d. 2 en 5b 14 Interreg 3A 16 doelstelling 2 (EFRO) 315 Leader + 44 Totaal 926 Uitgaande van een indicatief aandeel voor de provincie Groningen van ca. 30% voor genoemde middelen in vorenstaande tabel en andere door eigen beleid te sturen geldstromen (bijvoorbeeld in het kader van het Uitvoeringsprogramma landinrichting), komen we uit op een jaarbudget van ruim e 45 (ƒ 100) miljoen. Zoals gezegd, een bedrag van een dergelijke omvang moeten we bij onze provinciale begroting "optellen" om een vollediger beeld te krijgen van de middelen die ons ter beschikking staan om beleid te voeren. Middelen die ook om veel inzet van menskracht vanuit ons provinciehuis vragen. Ter Informatie: Het Uitvoeringsprogramma Landinrichting loopt via LNV. Het gaat daarbij om een tweetal geldstromen, te weten Landinrichting van ca. e 9,1 (ƒ 20) miljoen per jaar en Grondaankopen van ca. e 7,7 (ƒ 17) miljoen per jaar. Dit programma geldt ook voor de drie noordelijke provincies. Daarnaast zijn er voor onze provincie PLOP-middelen van ca. e 2,25 (ƒ 5) miljoen per jaar voor de periode Tevens kunnen wij beleidsmatig een beroep doen op de Belvedèremiddelen Begrotingsruimte Als we de bestedingen (zie tabel 2) confronteren met de middelen (zie tabel 1) dan resulteert de in tabel 3 aangegeven begrotingsruimte. Tabel 3. Financieel perspectief (bedragen * e 1.000,--) Omschrijving Saldo middelen en bestedingen Idem in duizenden guldens In paragraaf 1.3 gaan we nader in op de wijze waarop wij met de nu nog resterende ruimte wensen om te gaan.

10 Mee- en tegenvallers Ten opzichte van de Voorjaarsnota 2001 treedt er een verbetering op in het financieel perspectief voor 2002 en volgende jaren. Deze verbetering is vrijwel volledig toe te schrijven aan de ontwikkeling van de uitkering Provinciefonds. Tabel 4 geeft de vergelijking tussen het nu berekende perspectief en het in de Voorjaarsnota 2001 gepresenteerde perspectief (zie Voorjaarsnota 2001, tabel 6 op pagina 40). Tabel 4. Mee- en tegenvallers in vergelijking met de Voorjaarsnota 2001 (bedragen * e 1 miljoen) Omschrijving Restant flexibel budget volgens: a. de huidige inzichten (zie tabel 3) 2,82 2,70 4,22 3,60 b. de Voorjaarsnota ,08 0,00 2,11 2,23 verschil +2,74 +2,70 +2,11 +1,37 Verklaring verschil: a. opcenten motorrijtuigenbelasting 0,21 0,29 0,29 0,29 b. Provinciefonds 3,00 2,72 2,43 2,14 c. BTW-compensatiefonds - -p.m. -p.m. -p.m. d. kapitaallasten 0,02 0,19-0,18-0,15 e. personeelskostenbegroting R&M -0,25-0,26-0,27-0,29 f. verdeling apparaatskosten -0,13-0,13-0,14-0,15 g. aanvullend nieuw beleid (zie paragraaf 1.3.2) -0,11-0,11-0,02-0,47 De meevaller bij het Provinciefonds treedt naar verwachting ook al voor een belangrijk deel op in 2001 ca. e 1,91 miljoen (ca. ƒ 4,22 miljoen). In onze voordracht inzake de Integrale Bijstelling 2001 zullen wij een compleet beeld schetsen van de ontwikkelingen in het begrotingsbeeld In de volgende subparagrafen worden mee- en tegenvallers in de periode genoemd onder punt a. tot en met f. - nader toegelicht. De extra uitgaven genoemd onder punt g. worden toegelicht in paragraaf Opcenten motorrijtuigenbelasting Sinds 1 april 1998 koppelen wij het aantal opcenten m.r.b. aan de trendmatige groei van het netto nationaal inkomen tegen marktprijzen, met een correctie vanwege de groei van het aantal voertuigen. Ten tijde van de voorbereiding en opstelling van de Voorjaarsnota 2001 hadden wij nog niet de beschikking over de definitieve cijfers m.b.t. het voortschrijdende gemiddelde van het netto nationaal inkomen tegen marktprijzen. In de Beleidsbegroting 2002 kunnen wij ons echter baseren op definitieve cijfers van het ministerie van Financiën met betrekking tot het voortschrijdend gemiddelde van het netto nationaal inkomen tegen marktprijzen. Dat voortschrijdende gemiddelde komt volgens die gegevens uit op 6,0% (in de Voorjaarsnota 2001 nog geraamd op 5,0%). Voorts gaan we nog steeds uit van een verwachte groei van het aantal voertuigen van 2% per jaar vanaf Bij de indexering van het aantal opcenten hebben wij tot vorig jaar geen rekening gehouden met de verschillen tussen de geraamde en de gerealiseerde groei van het aantal voertuigen. Tot dan was daar ook nauwelijks een reden voor. De gerealiseerde groei kwam tot en met 1998 vrij dicht in de buurt van de geraamde groei. Echter in 1999 zijn de verschillen aanmerkelijk groter geworden. Voor 2000 hadden wij een groei geraamd van 2,0%. Het aantal voertuigen groeide in 2000 echter met bijna 3,5%. Wij stellen voor om bij de indexering van het aantal opcenten m.r.b. per 1 april 2002 het verschil tussen

11 de gerealiseerde en geraamde groei van het aantal voertuigen in mindering te brengen. Per saldo volgt daaruit dat op basis van de afgesproken indexering per 1 april 2002 het aantal opcenten met 2,5% (= 6,0%-2,0%-1,5%(=correctie 2000)) ofwel met 1,6 moet worden verhoogd. In de Voorjaarsnota 2001 zijn we uitgegaan van een stijging van 1,5% ofwel 0,9 opcent per 1 april De indexering op basis van de geactualiseerde cijfers betekent een extra opbrengst van ca. e ,-- (ƒ ,--) in 2002 en ca. e ,-- (ƒ ,--) per jaar vanaf Provinciefonds In tabel 5 hebben wij aangegeven welke veranderingen er in onze uitkering uit het Provinciefonds zullen optreden in vergelijking met de ramingen in de Voorjaarsnota De bijstelling van de ramingen is gebaseerd op de meicirculaire Tabel 5. Wijzigingen in de uitkering Provinciefonds (bedragen * e 1 miljoen) Omschrijving Uitkering Provinciefonds volgens de Voorjaarsnota ,95 64,28 65,72 67,18 Wijzigingen: a. integraal accres ,78 1,50 1,19 0,88 b. aftrekpost motorrijtuigenbelasting 0,71 0,72 0,73 0,74 c. wijziging inwonertallen landelijke en stedelijke -0,06-0,07-0,07-0,07 gebieden d. wijziging maatstaf warmtekrachtkoppeling 0,55 0,56 0,57 0,58 e. brutering onkostenvergoeding bestuurders 0,05 0,05 0,05 0,05 f. uitvoering Vuurwerkbesluit - p.m. p.m. p.m. g. overige 0,01 0,01 0,01 0,01 totaal wijzigingen 3,04 2,77 2,48 2,19 Uitkering Provinciefonds volgens Beleidsbegroting 65,99 67,05 68,20 69, Idem in miljoenen guldens 145,43 147,76 150,30 152,88 In het navolgende worden de wijzigingen in de uitkering Provinciefonds afzonderlijk in het kort toegelicht. a. Integraal accres In de meicirculaire 2001 hebben de fondsbeheerders een nieuwe raming opgesteld voor het accres 2001 en een nieuwe indicatie van de te verwachten accressen voor de periode Het accres voor 2001 is nu nader vastgesteld op 6,73%. Voor de periode bedraagt het gemiddelde accres 2,91% per jaar. Volgens de tot nu toe gehanteerde beleidslijn nemen we het accrespercentage voor het lopende jaar over en voor de vier jaren daarna nemen we het gemiddelde accres en trekken daar in ons behoedzaam scenario 1 procentpunt van af, zodat wij in die jaren uitkomen op een accres van 1,91%. Met name de raming van het accres 2001 wijkt fors af van het uitgangspunt dat wij hebben gehanteerd in de Voorjaarsnota 2001 (6,73% versus 2,53%). b. Aftrekpost motorrijtuigenbelasting In het verdeelmodel Provinciefonds wordt de opbrengst per opcent motorrijtuigenbelasting als inkomstenmaatstaf gehanteerd. Voor 2002 gaat het om de gerealiseerde opbrengst per opcent m.r.b.

12 in Met deze maatstaf wordt beoogd de tussen de provincies bestaande verschillen in belastingcapaciteit te compenseren. In situaties waarin het totale provinciale belastinggebied groter van omvang wordt en/of waarin ons aandeel in het totale provinciale belastinggebied afneemt zal de compensatie via het Provinciefonds stijgen. En omgekeerd zal deze dalen. In 2000 is de omvang van het belastinggebied ten opzichte van 1999 behoorlijk toegenomen (ruim 5,5%) en ons aandeel is fractioneel afgenomen (van 3,186% naar 3,182%). Het effect op onze uitkering uit het Provinciefonds is een meevaller van tenminste e 0,71 (ƒ 1,57) miljoen in 2002 en volgende jaren. c. Wijziging inwonertallen in landelijke en stedelijke gebieden In de meicirculaire 2001 zijn de gegevens m.b.t. inwonertallen in landelijke en stedelijke gebieden aangepast aan de meest recente gegevens (2000). Dit heeft tot gevolg dat onze uitkering uit het Provinciefonds vanaf 2001 daalt met ca. e 0,06 (ƒ 0,13) miljoen per jaar. d. Wijziging maatstaf warmtekrachtkoppeling Tevens worden in de circulaire ingaande het uitkeringsjaar 2002 nieuwe cijfers gehanteerd ten aanzien van de verdeelmaatstaf warmtekrachtkoppeling. Ons aandeel in deze maatstaf bedraagt in 2001 (gebaseerd op cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) van 1998) nog 8,67%. In 2002 neemt ons aandeel in deze maatstaf (gebaseerd op CBS-cijfers van 1999) toe tot 11,42%. Dat is een toename met maar liefst 36,31%. Onze uitkering valt daardoor vanaf 2002 circa e 0,55 (ƒ 1,22) miljoen hoger uit. e. Brutering onkostenvergoeding bestuurders Provinciale bestuurders ontvangen een algemene onkostenvergoeding, waarvan de hoogte uiteenloopt naar de functie van de bestuurders. De vergoeding is bedoeld als een tegemoetkoming in de onkosten, waarbij wordt verondersteld dat de bestuurders deze gemiddeld in gelijke mate maken. Tot voor kort was zij vrijgesteld van belastingen. Op grond van aangescherpte belastingwetgeving kan de vergoeding echter niet langer onbelast worden verstrekt. Het kabinet heeft daarom besloten het systeem aan te passen. De nieuwe regeling is gelijktijdig met het nieuwe belastingstelsel per 1 januari 2001 van kracht geworden. De provincies worden voor de extra kosten van de brutering gecompenseerd via het Provinciefonds. De extra kosten van de brutering worden voor de gezamenlijke provincies geraamd op e 0,86 (ƒ 1,9) miljoen structureel. Het aandeel van de provincie Groningen daarin wordt geraamd op ca. e 0,05 (ƒ 0,11) miljoen. Wij gaan er voorshands vanuit dat de kosten gelijk zijn aan ons aandeel in deze compensatie. Onder die veronderstelling heeft deze maatregel geen effect op de algemene middelen. f. Uitvoering Vuurwerkbesluit In februari 2001 is een ontwerp-vuurwerkbesluit gepubliceerd waarin het voornemen is opgenomen de regelgeving voor vuurwerk grondig te vernieuwen. Eén van de veranderingen is dat de provincies bevoegd gezag worden voor het verlenen van vergunningen aan alle bedrijven die professioneel vuurwerk opslaan, bewerken en afsteken. De provincies worden ook verantwoordelijk voor het geven van toestemming voor het afsteken van vuurwerk op een bepaalde locatie, na afstemming met de betreffende gemeente, die een verklaring van geen bezwaar moet afgeven. Daarnaast worden de provincies verantwoordelijk voor de bedrijven die consumentenvuurwerk opslaan en verhandelen vanaf ton. Op grond van het ontwerpbesluit is te voorzien dat sprake zal zijn van een ingrijpende saneringsoperatie. Deze moet in twee jaar na het in werking treden van het besluit zijn afgerond. In de periode van sanering zal de betrokkenheid van de gemeente bij de uitwerking van die sanering onmisbaar zijn. Over de implementatie van het besluit wordt sinds april 2001 overleg gevoerd met alle betrokken

13 partijen, waaronder het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Dat zal leiden tot het opstellen van een implementatieplan waarin op vele aspecten van de uitvoering zal worden ingegaan, waaronder training en opleiding, de onderlinge afstemming bij handhaving, het toepassen van de bestaande saneringsregeling krachtens de Wet milieubeheer etc.

14 Onderdeel van het implementatieplan is ook het maken van een afspraak over de bekostiging van de extra taken die door het besluit ontstaan. Voor de uitvoering van die taken is met ingang van 1 januari 2002 structureel een budget van e 2,3 (ƒ 5,0) miljoen beschikbaar. Op dit moment is het nog niet mogelijk aan te geven hoe deze middelen over de provincies zullen worden verdeeld. In het overleg over de implementatie wordt hieraan nader vorm gegeven. Daarbij wordt ook bezien of er voorzieningen zijn te treffen voor de piek in de werkzaamheden in de saneringsperiode voor zowel gemeenten als provincies. De uitkomsten van bovengenoemd overleg worden dit najaar verwacht. Wij gaan er vanuit dat de uitvoering van dit voorstel niet zal leiden tot een extra beslag op de algemene middelen. g. Overige wijzigingen Bij de berekening treden in vergelijking met de ramingen in de Voorjaarsnota 2001 kleine afrondingsverschillen op BTW-compensatiefonds Wij zijn in bovenstaande cijferopstelling m.b.t. het Provinciefonds nog voorbij gegaan aan de mogelijke financiële consequenties van de invoering van het BTW-compensatiefonds met ingang van Op 18 september 2000 heeft het kabinet de "Wet op het BTW-compensatiefonds" ingediend bij de Tweede Kamer. In de toelic hting op het wetsontwerp wordt gesteld dat de huidige BTW-systematiek tot gevolg heeft dat inbesteden- ondank de mogelijke lagere nettokosten van uitbesteden- vanwege het BTW-verschil aantrekkelijker is. Het wetsvoorstel beoogt door de invoering van een BTWcompensatiefonds hier een einde aan te maken, doordat de BTW als relevante beslissingsfactor komt te vervallen. Die verstorende werking van de heffing van BTW is volgens het ministerie van Financiën op drie punten zichtbaar: de afweging tussen het zelf uitvoeren van taken en het uitbesteden daarvan aan private partijen; de problematiek rond het onderling uitwisselen van personeel tussen gemeenten en provincies; de prikkel tot het aangaan van constructies om daarmee de lasten van de omzetbelasting te beperken. Als instrument om de geschetste problematiek tegen te gaan is eerder voorgesteld per 1 januari 2002 een BTW-compensatiefonds in het leven te roepen. De inkomsten van dat fonds komen met name uit een structurele uitname uit het Gemeente- en Provincie fonds terwijl de uitgaven van het fonds zullen bestaan uit het terugbetalen van BTW aan gemeenten en provincies. Die BTW heeft betrekking door gemeenten en provincies uitbestede diensten en leveringen. Naarmate de tijd verstrijkt en het overleg met de VNG en het IPO vordert blijkt dat de aanvankelijk voorgestelde ingangsdatum van 1 januari 2002 niet haalbaar is en uitstel tot 1 januari 2003 noodzakelijk is. De belangrijkste reden voor dat uitstel is dat de materie dermate gecompliceerd is dat allerlei onderzoeken noodzakelijk zijn. Het gaat voornamelijk om de volgende problemen. a. het rijk garandeert dat de beschikbare middelen voor de provincies (Provinciefonds plus BTWcompensatiefonds) na de invoering van het fonds over een reeks van jaren bezien ten minste gelijk blijft. Nog onduidelijk is hoe die afspraak geconcretiseerd moet worden. b. de problematiek van afschrijfbare activa. De uitkering Provinciefonds wordt geacht te voorzien in een dekking van de jaarlijkse lasten, waarbij tot de lasten ook worden gerekend de kapitaallasten. Activa die worden aangeschaft na invoering van het BTW-compensatiefonds(de nieuwe activa) worden voortaan exclusief BTW gewaardeerd en afgeschreven. De uitkering uit het Provinciefonds wordt in verband daarmee verlaagd op het moment van inwerkingtreding van het BTWcompensatiefonds.

15 Daartegenover staat dat "oude" activa (aangeschaft voor inwerkingtreding van het BTWcompensatiefonds) die nog moeten worden afgeschreven nog wel een BTW-component bevatten, waarvoor de uitkering uit het Provinciefonds geen vergoeding meer biedt. Dit probleem wordt nog gecompliceerder indien ook de rentecomponent in het verhaal wordt betrokken. c. de problematiek van de herverdeeleffecten. Het rijk garandeert (zie punt a.) dat voor de totaliteit van de provincies de som van uitkering Provinciefonds en BTW-compensatiefonds gelijk blijft aan het totaal van de uitkeringen Provinciefonds, nadat het fonds in werking is getreden. Dat hoeft niet te beteken dat voor de individuele provincie die budgettaire neutraliteit ook geldt. Verwacht mag worden dat deze operatie tot herverdeeleffecten zal leiden. Wat die effecten voor de individuele provincie zullen zijn is nu nog niet bekend. Op basis van onderzoek, uitgaande van gegevens over 1997 (!), blijkt dat de uitkering Provinciefonds voor onze provincie ongeveer met e 4,99 (ƒ 11) miljoen verlaagd zal worden. Sindsdien is er in de maatstaven voor de verdeling van het Provinciefonds nogal wat veranderd. Of die wijzigingen in het voor- of nadeel werken is nu niet bekend. Ook met het effect van verhoging van de BTW tot 19% moet nog rekening worden gehouden. Indien een korting van stel e 4,99 (ƒ 11) miljoen "goedgemaakt" moet worden door uitbestedingen en er wordt van uitgegaan dat 25% betrekking heeft op kapitaallasten, dan zal er jaarlijks voor in ieder geval ruim e 21,33 (ƒ 47) miljoen uitbesteed moeten worden op de normale exploitatie. Het is nog maar de vraag of dat haalbaar is. Daarbij komt dat het besparen van BTW slechts één van de factoren is die meespeelt bij de afweging. Over het algemeen is de verwachting dat invoering van het BTW-compensatiefonds zal leiden tot herverdeeleffecten tussen de provincies, waarbij de relatief grote provincies een voordeel en de relatief kleine provincies een nadeel zullen hebben. Maar...het zij nogmaals gezegd, het gaat hier om verwachtingen die niet met hard cijfermateriaal zijn aan te tonen. d. invoering van het BTW-compensatiefonds zal leiden tot een toename in de administratiekosten. Op 21 juni 2001 hebben het IPO en de VNG met de minister en de staatssecretaris van Financiën en minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bestuurlijk overleg gevoerd over invoering van het BTW-compensatiefonds per 1 januari Met het wegnemen van enkele grote administratieve hobbels is invoering van het BTW-compensatiefonds een stap dichterbij gekomen. De belangrijkste daarvan betreft de afschrijfbare activa. In het bestuurlijk overleg is nu overeenstemming bereikt om de uitname uit het Provinciefonds en het Gemeentefonds vanwege de invoering van het BTW-compensatiefonds met één jaar vertraging te laten plaatsvinden. Het gaat om een bedrag van circa e 0,9 (ƒ 2) miljard waarvan e 86 (ƒ 190) miljoen voor de provincies. De betaling van de BTW-declaraties zal ook één jaar later plaatsvinden. Een andere hobbel had betrekking op de wijze hoe zou moeten worden omgegaan met de mogelijke groei van uitbestedingen als gevolg van het invoeren van het BTW-compensatiefonds. Na invoering wordt het immers voordeliger voor provincies en gemeenten om uit te besteden. Afgesproken is dat er rekening wordt gehouden met een groei van 2 % in het eerste jaar die ten gunste van de provincies en gemeenten komt. Bij de nacalculatie van de uitname uit het Provinciefonds en Gemeentefonds zal hiervoor worden gecorrigeerd. Dit bedrag van e 18,2 (ƒ 40) miljoen voor provincies en gemeenten gezamenlijk kan volgens het rijk bijvoorbeeld worden ingezet om de administratieve lasten bij de invoering van het BTW-compensatiefonds op te vangen. Dit laatste lijkt ons inziens op een 'sigaar uit eigen doos'. Immers de provincies en gemeenten moeten meer uitbesteden om de administratieve lasten op te kunnen vangen. De VNG zal dit resultaat in september aan de leden voorleggen. Het IPO heeft in principe ingestemd met invoering van het BTW-compensatiefonds met de kanttekening dat een aantal onderwerpen nog nader uitgewerkt dient te worden. Het betreft onder andere de herverdeeleffecten en de wijze waarop bij de uitname uit het Provinciefonds rekening wordt gehouden met de incidentele component in de BTW-uitgaven.

16 Kapitaallasten De herberekening van de kapitaallasten op basis van de gerealiseerde investeringen in 2000 en de ontwikkelingen in aantal bestemmingsreserves en voorzieningen ten gevolge van de voorstellen in de Voorjaarsnota 2001 leidt per saldo tot een bescheiden voordeel van gemiddeld e 0,05 (ƒ 0,1) miljoen per jaar. Bij dit onderdeel moet er voorts nog een aanpassing worden doorgevoerd in verband met een mogelijke vervroegde aflossing van een geldlening ad e 3,4 (ƒ 7,5) miljoen door de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa's in In de meerjarenramingen is tot nu toe geen rekening gehouden met een mogelijk vervroegde aflossing van deze lening. Als de vervroegde aflossing in 2003 doorgaat - en daar ziet het bij de huidige marktomstandigheden wel naar uit - dan betekent dat de waterschappen in 2003 een boete van 4% over e ,-- (ƒ ,--) = e ,-- (ƒ ,--) aan de provincie moeten betalen (in 2003 een meevaller voor de provincie), maar in de jaren daarna ontvangt de provincie minder rente van de waterschappen (2004 e ,-- (ƒ ,--) en 2005 e ,-- (ƒ ,--) en daarna loopt dit bedrag tot en met 2013 met e ,-- (ƒ ,--) p.j. terug Personeelskostenbegroting R&M In de Voorjaarsnota 2001 hebben wij al aangegeven dat wij voor de mutatie van deze personeelskosten nog geen sluitende verklaring hadden. Inmiddels is de analyse gereed en constateren wij dat het beslag op de algemene middelen hoger wordt dan geraamd namelijk ca. e ,-- (ƒ ,--). Dit wordt met name verklaard uit het niet goed meenemen van een aantal vacatures per 1 januari Een en ander is terug te voeren op het feit dat de dienst R&M rond de jaarwisseling veel herschikkingen binnen de formatie heeft uitgevoerd in verband met het opheffen van het plattelandsbeleid per 1 januari 2001, het instellen van het Projectbureau en het gaan werken met drie Leadergebieden i.p.v. één Leadergebied. Het onvolledige zicht is mede in de hand gewerkt doordat deze personele mutaties niet tijdig en volledig door de dienst konden worden aangeleverd ten behoeve van de invoer in het Personeels Informatie Management Systeem (PIMS). Wat eveneens een belemmering vormde voor het bepalen van de juiste omvang van het personeelskostenbudget van de dienst R&M is dat de afdeling Middelen van de dienst DCO geen personele inzet op het formatiebeheer beschikbaar had Verdeling apparaatskosten De toerekening van de apparaatskosten 2002 aan de algemene middelen en diverse zelfdragende sectoren (zoals bodemdaling, bodemsanering, hoofdkanalen en de investeringen) zal vanwege een gewijzigde inzet van het provinciale personeel naar verwachting een extra beslag op de algemene middelen opleveren van maximaal e 0,15 (ƒ 0,33) miljoen. Dit komt met name omdat een kleiner deel van de te verrichten werkzaamheden subsidiabel zal zijn Provinciaal belastinggebied In de Voorjaarsnota 2001 hebben wij u geïnformeerd over de opbouw van de meerjarenraming m.b.t. de opbrengst opcentenheffing motorrijtuigenbelasting. In onderstaande tabel is het effect verwerkt van aangepaste index per 1 april Samen met de trendmatige aanpassing van het aantal opcenten m.r.b. zal het tarief per 1 april 2002 naar verwachting op 64,3 uitkomen.

17 Tabel 6. Raming opbrengst opcentenheffing motorrijtuigenbelasting (bedragen x e 1.000,--) Omschrijving Raming opbrengst incl. indexering aantal opcenten Idem in duizenden guldens Gemiddelde opbrengst per opcent (op jaarbasis) Idem in duizenden guldens Aantal te heffen opcenten per 1 april: - huidig aantal opcenten (niveau 1 april 2001) 62,7 62,7 62,7 62,7 - verhoging op basis van indexering 1,6 2,6 3,6 4,6 64,3 65,3 66,3 67,3 Maximum aantal te heffen opcenten per ,8 87,8 90,9 94,1 Onbenutte belastingcapaciteit Idem in duizenden guldens Tevens hebben wij de verwachte ontwikkeling van het maximum aantal te heffen opcenten aangegeven. Door het verschil tussen het maximum aantal en het feitelijk aantal te heffen opcenten te vermenigvuldigen met de gemiddelde opbrengst per opcent kan de zogenaamde onbenutte belastingcapaciteit worden bepaald. Anders gezegd de extra opbrengst, die zou kunnen worden gegenereerd als de provincie het aantal opcenten tot het maximum zou verhogen. Een nader uitgewerkt voorstel tot aanpassing van het tarief per 1 april 2002 zullen wij u komend najaar doen toekomen, in de vorm van een voorstel tot wijziging van de Heffingsverordening motorrijtuigenbelasting per 1 april Het voornemen van het kabinet tot een gefaseerde invoering van een 'platte' kilometerheffing en de afschaffing van de motorrijtuigenbelasting vanaf 2004 zal er waarschijnlijk toe leiden dat op termijn ook de provinciale opcentenheffing motorrijtuigenbelasting zal komen te vervallen. Wij gaan er vanuit dat de provincies of een aandeel krijgen in de opbrengst van de kilometerheffing of dat de provincies andere mogelijkheden tot belastingheffing zullen krijgen, die tenminste een vergelijkbare opbrengst zullen kennen. Wij vinden het niet juist dat met een platte kilometerheffing de perifere provincies een bijdrage leveren in de kosten die in de Randstad worden gemaakt ter beperking van het autogebruik en de filevorming. De kilometerheffing moet naar onze mening afhankelijk van het tijdstip en de drukte op de wegen in hoogte kunnen variëren. Pas dan zal deze heffing mogelijk een bijdrage kunnen leveren in de beperking van de filevorming in de Randstad.

18 1.3. Nieuw beleid Inleiding In paragraaf zijn de recente ontwikkelingen in de begrotingsruimte voor de periode toegelicht. De beschikbare begrotingsruimte op basis van de meest recente inzichten hebben wij in tabel 3 weergegeven. Daarin zijn de financiële consequenties van de in de Voorjaarsnota 2001 vastgelegde voorstellen nieuw beleid reeds verwerkt, inclusief de door u bij de behandeling van de Voorjaarsnota 2001 op 4 juli 2001 vastgestelde aanvullende voorstellen Beleidsvoornemens In de Voorjaarsnota 2001 hebben wij aan u een compleet pakket voorstellen nieuw beleid gepresenteerd. In de Voorjaarsnota 2001 hebben wij de verwachting gewekt dat wij in de Beleidsbegroting 2002 een indicatie kunnen geven van de financiële gevolgen van de verlenging van het managementcontract DWK. Het is echter niet mogelijk gebleken die verwachting in deze Beleidsbegroting waar te maken. Onze nieuwe inschatting is dat wij u rond de jaarwisseling kunnen informeren door middel van een afzonderlijke statenvoordracht. De financiële consequenties daarvan zullen wij dan vertalen in de Voorjaarsnota Daarom handhaven wij dit onderdeel de p.m.-raming uit de Voorjaarsnota Voorts stellen wij voor om vanaf 2005 een voorziening te treffen voor het opvangen van de kosten, die zijn gemoeid met de invoering van een interprovinciaal functiewaarderingssysteem. In de Voorjaarsnota 2001 hebben wij dit wel al als mogelijke ontwikkeling geschetst, maar wij hebben er tot nu toe in financiële zin geen rekening mee gehouden. Bij de komende CAO-onderhandelingen wordt waarschijnlijk afgesproken dat er een interprovinciaal functiewaarderingssysteem komt. De bestuurscommissie IWV steekt daar op in. De invoeringsperiode wordt waarschijnlijk Groningen kiest dan voor De kosten gaan dan, voor zover wij het kunnen zien, in op 1 januari Eerder hebben wij geschat dat de structurele kosten ongeveer e 1,13 à 1,36 (ƒ 2,5 à 3) miljoen zullen zijn. Deze kosten ontstaan in 3 à 4 jaar. Daarom lijkt het ons raadzaam om de volgende bedragen in de begroting op te nemen: 2005 e ,-- (ƒ ,--) 2006 e ,-- (ƒ ,--) 2007 e.v. e ,-- (ƒ ,--). Bij de behandeling van de Voorjaarsnota 2001 hebben uw Staten op 4 juli 2001 een tweetal wijzigingsvoorstellen aangenomen. Het betreft: aanpassing fractievergoedingen + e ,-- (ƒ ,--) (S, ingaande 2001); extra middelen t.b.v. beroepsgericht onderwijs + e ,-- (ƒ ,--) (2001 t/m 2003). In bijlage 1 bij dit deel van de Beleidsbegroting 2002 hebben wij de voorstellen nieuw beleid uit de Voorjaarsnota 2001 nog een keer voor u samengevat. In diezelfde tabel hebben wij ook de aanvullende voorstellen nieuw beleid verwerkt, die u heeft vastgesteld bij de behandeling van de Voorjaarsnota 2001 in Provinciale Staten op 4 juli In figuur 1 maken wij de verdeling van de inzet van middelen voor nieuw beleid inzichtelijk.

19 Schoon/veilig Groningen 13,05% Gebiedsgericht 7,17% Welzijn, cultuur, sociaal beleid 3,56% Bestuur 1,16% Interne organisatie 12,11% Ondernemend Groningen 15,39% Wonen 3,03% Bereikbaar Groningen 44,53% Figuur 1. Verdeling inzet middelen nieuw beleid ad e 38,1 (ƒ 84,0) miljoen In deze Beleidsbegroting doen wij ten aanzien van de nog resterende begrotingsruimte nu geen nadere bestedingsvoorstellen. Wij stellen voor om ten aanzien van de jaren 2002 en volgende pas in het kader van de Voorjaarsnota 2002 met nadere bestedingsvoorstellen te komen. Het nu niet volledig benutten van deze begrotingsruimte biedt de mogelijkheid om in de loop van de komende dienstjaren flexibel en adequaat in te spelen op maatschappelijke ontwikkelingen, die op dat moment een financiële betrokkenheid van de provincie vereisen. Uit figuur 2 blijkt de omvang van het flexibel budget rekening houdend met de beleidsvoornemens uit de Voorjaarsnota 2001 en de actuele ontwikkelingen in het financiële perspectief. Figuur 2. Nog nader in te vullen flexibel budget (bedragen x e 1.000,--)

20 1.4. Treasuryparagraaf Algemeen Bij het functioneren van de provincie Groningen speelt de financiële besturing een steeds belangrijkere rol. Door de ontwikkelingen op de geld- en kapitaalmarkt, de verdere decentralisatie van overheidstaken en niet in de laatste plaats de kassiersfunctie die de provincie uitoefent voor het SNN, wordt de provincie gedwongen een steeds actievere financierings- en treasury beleid te voeren. De treasuryfunctie bij de provincie Groningen richt zich op: a. de beheersing van de in- en uitgaande geldstromen; b. beschermen van vermogen en resultaten tegen financiële risico's zoals rente- en beleggingsrisico's; c. verkrijgen en behouden van vermogensverschaffers, alsmede de toegang tot de vermogensmarkt; d. het rendabel maken van liquiditeitsoverschotten. Als algemene doelstelling geldt dat renterisico's en renteresultaten dienen te worden beheerst door te streven naar een grote mate van zekerheid over de renteresultaten in de tijd. Als afgeleide hiervan streeft de provincie Groningen ernaar marktconforme prijzen te realiseren door, voordat een transactie wordt aangegaan, meerdere offertes te vragen en deze met elkaar te vergelijken. Daarnaast wordt uitsluitend risicomijdend belegd. Naast de treasuryfunctie van de provincie zelf, worden ook de treasuryfunctie en het kasbeheer van de SNN-middelen uitgevoerd. In het periodiek treasuryoverleg SNN worden de resultaten over de afgelopen periode besproken en worden tevens de te verwachten kasstromen voor de komende periode vastgelegd. In dit overleg zijn ambtenaren van de drie noordelijke provincies en van het S.N.N. vertegenwoordigd Beleid 2002 De provincie heeft sedert de jaren tachtig een voorzichtig doch degelijk beleggingsbeleid gevoerd. Beleggingen in speculatieve zaken is niet aan de orde. Een en ander betekent wel dat niet het hoogste rendement wordt behaald, zoals mogelijk zou kunnen zijn bij beleggingen in aandelen, opties of andere derivaten. Voor de belegging van de liquiditeiten is gekozen voor de belegging in deposito's bij de (grote) Nederlandse handelsbanken als het minst speculatief. Het kader hiervoor wordt geschapen door het Treasurystatuut van de provincie Groningen. In het Treasurystatuut worden voor de drie treasury-activiteiten, te weten - het risicomanagement, het financierings- en beleggingsbeleid en het cashmanagement - duidelijke richtlijnen en limieten gegeven. Ter minimalisering van rentekosten c.q. optimalisering van rentebaten worden onder andere de volgende maatregelen genomen: de rentevisie/rentescenario's worden gebaseerd op informatie van tenminste drie gezaghebbende algemene banken; de visie wordt periodiek getoetst met de werkelijke renteontwikkelingen; de looptijd en rentevastheid van nieuwe opnames c.q. uitzettingen worden afgestemd op de actuele rentestand en de verwachtingen ten aanzien van een rentedaling/stijging. het in kaart brengen van de toekomstige financieringsbehoefte door middel van korte en lange liquiditeitsplanningen. Kortlopende middelen: Voor de raming van de rente van de kortlopende middelen wordt als uitgangspunt genomen het jaargemiddelde van het 3-maands Euribortarief, voor 2002 geschat op 4,6% voor de op te nemen gelden en 4,5% voor de uit te zetten gelden.