Welkom bijeenkomst NEVI Kring NoordWest Inkoop & Innovatie. Utrecht, 5 maart 2015

Transcriptie

1 Welkom bijeenkomst NEVI Kring NoordWest Inkoop & Innovatie Utrecht, 5 maart 2015

2 Programma 18:30 19:00 Elisabetta Manunza, Hoogleraar Internationaal en Europees Aanbestedingsrecht: De (juridische) mogelijkheden voor Innovatie vanuit het perspectief van de opdrachtgever 19:00 19:30 Bernard Wientjes, Hoogleraar Entrepreneurship and Leadership: Innovatief ondernemerschap 19:30 19:50 Pauze 19:50 20:20 Thea Smid-Verheul, Inkoopstrateeg Gemeente Utrecht: Innovatie in de praktijk bij de Gemeente Utrecht Aansluitend Netwerkborrel

3 Juridische mogelijkheden voor Innovatie vanuit het perspectief van de opdrachtgever Prof. mr. E.R. Manunza Inkoop & Innovatie NEVI kring NoordWest 5 maart 2015

4 Public Procurement Research Centre Multi- en interdisciplinair onderzoek (juridisch en economisch) verrichten met het doel via nieuwe inzichten innovatieve oplossingen voor inkoop en aanbesteden te formuleren.

5 Wat is innovatie? Frits van Oostrom in Grenzen overstijgen in een hokjesland Vijf vignetten over innovaties en hun voedingsbodem : Don t invent Connect!

6 Wat is innovatie? 1. Veel uitvindingen zijn vindingen van iets dat elders bestaat en bruikbaar is gebleken: dan enten op een nieuwe stam. 2. Dit vergt: over de grenzen heen kijken, nieuwsgierigheid, creativiteit. 3. De grens is geen plaats van wrijving maar plaats van ontmoeting.

7

8

9 Aanbestedingsregels belemmeren innovatie: klopt dit? Enkele misvattingen!

10 Doel aanbestedingsregels Grootste marktsegment in EU en in NL

11 DE MARKTOMVANG Publieke sector markt wordt geraamd op: IOO, 2009: cijfers over miljard OECD, 2011: cijfers over miljard Verschil zit hem in (cijfers over 2007): AWBZ 20 miljard ZVW 25 miljard Sociale voorzieningen 5 miljard OECD (2011), Size of public procurement market, in Government at a Glance 2011, OECD Publishing MKB en publieke sector 11

12 Doel aanbestedingsregels Grootste marktsegment in EU en in NL Sinds 2012 EU-focus op solidariteit, duurzaamheid en innovatie. Europees: - Interne markt voltooien door discriminerende gedragingen van overheden tegen te gaan: De Unie heeft als doel de vrede, haar waarden en het welzijn van haar volkeren te bevorderen. Nationaal: - belastinggeld doelmatig en rechtmatig uitgeven

13 DE OPBOUW VAN DE MARKT -1 NAAR SOORTEN INKOOP Inkoopvolumes naar soorten inkoop in NL: Bron: onderzoek IOO, MKB en publieke sector 13

14 DE OPBOUW VAN DE MARKT - 2 DE MARKT NAAR OMVANG VAN DE OPDRACHT Bron: Onderzoek IOO,

15 DE OPBOUW VAN DE MARKT -3 ONDER DE DREMPELS Inkopen onder de aanbestedingsdrempels: Bron: onderzoek IOO, MKB en publieke sector 15

16 MARKTKENMERKEN vanaf hier een aantal meer specifieke gegevens: Alleen onder de drempel en Alleen voor decentrale overheden Bron: onderzoek PwC/Significant, 2007, aanbestedingen onder de Europese aanbestedingsdrempels MKB en publieke sector 16

17 Aanbesteden: enkele positieve gevolgen bestrijding van corruptie en kartelvorming lagere prijzen v. hogere kwaliteit vergroting van de werkgelegenheid vergroting van innovatie en van duurzaamheid Intriensieke solidariteit vermindering van juridisering

18 Innovatie hoe? 1. Innovatie in reguliere aanbestedingen stimuleren 2. Innovatieve producten, diensten en werken inkopen/ aanbesteden 3. De meest innovatieve keuze kunnen maken voor die uitvoering (insourcing of outsourcing): maar hoe?

19 Kansen geven aan innovatie in reguliere aanbestedingen Selectie uit matrix Manunza/Lohmann : 1. Marktconsultatie organiseren 2. Onderverdelen in percelen 3. Meerdere gegadigden de opdracht gunnen 4. Onderhandelen met aanbieders waar juridisch toegestaan 5. Varianten op bestek toestaan 6. Functionele specificaties toepassen 7. Betrekken van gebruikers

20 Kansen geven aan innovatie in reguliere aanbestedingen Selectie uit matrix Manunza/Lohmann : 8. (innovatief maatschappelijke) doelen vastleggen als bijzondere uitvoeringsvoorwaarden 9. Bij beoordeling gunningscriteria innovatieve elementen wegen (zolang vooraf transparant bekendgemaakt) 10.(Maatschappelijke / innovatieve) prestaties belonen in de gunningscriteria 11. Innovatieve contractvormen (DBFM in de bouw; concessies?)

21 Vanaf 2016: nieuwe EU richtlijnen Innovatiepartnerschap (art. 31 Rl 2014/24/EU) Ontwikkeling van nieuwe, innovatieve producten, werken en diensten omdat de reeds - op de markt beschikbare niet in de behoefte van de AD kunnen voorzien; Minimumeisen moeten inschrijvers kennis kunnen geven over STREKKING gevraagde oplossing; Een of meerdere partners; daaropvolgende aankoop van deze nieuwe, innovatieve producten, werken en diensten mag mits deze voldoen aan de prestatieniveaus die zijn afgesproken (kwaliteit) en onder de maximumkosten blijven (prijs).

22 Keuze markt of overheid (inbesteden aanbesteden) te maken aan de hand van juridische én economische toets Overheid mag kiezen tussen: Publieke weg Private weg = in competitie verstrekken

23 Innovatief ondernemerschap Prof. mr. Bernard Wientjes Inkoop & Innovatie NEVI kring NoordWest 5 maart 2015

24 Innoveren door bezuinigen of bezuinigen door innoveren? Hier komt tekst Thea Smid-Verheul Hier Jurrien komt Brombacher ook tekst Utrecht.nl

25 Stelling: Overheid kan innovatief inkopen! Tegens Early Supplier Involvement; partnership: overheid moet elke 4 jaar opnieuw aanbesteden Unsollicited proposal niet uit te leggen aan proactieve ondernemer Mag niet onderhandelen Voors Binnen huidige aanbestedingsregels is innovatie prima mogelijk De markt kent de laatste ontwikkelingen Inkooptechniek is voor handen (bijvoorbeeld functioneel specificeren, BVP) MKB innoveert niet Aanbesteding moet morgen gepubliceerd worden! Innovatie = risico s nemen = potentiële imageschade Willen we wel verrast worden/loslaten/lef tonen? Utrecht.nl

26 Factsheet: wie is Utrecht? inwoners ambtenaren 25 medewerkers Concerninkoop 1,25 mrd begroting 0,5 mrd inkoopvolume leveranciers D66, GroenLinks, SP, VVD Utrecht maken we samen Inkooptaakstelling: 15+6 mlj Euro Innovatietaakstelling: 3,5 mlj Euro Utrecht.nl

27 Minimum vereisten voor innovatie Noodzaak (dwang) Innovatietaakstelling Inkooptaakstelling Draagvlak van management Tender Board notitie College akkoord Voorbereidingstijd Strategisch segmentplan Lef/durf We staan te weinig bij de rechter! Gereedschapskist inkoper Modellen, methoden, kennis Utrecht.nl

28 Het Inkoop labyrint Strategische Inkoop Tactische Inkoop Operationele Inkoop Strategische Segment Plannen (gemeentebreed) CONTRACT Inkoopsysteem: MUIS Leveranciersen contractmanagement Productgroep Eigenaren >100k: COIN < 100k: Decentrale Inkoper Aanvragers/ budgethouders Prestatie- Verklaarders/ Controllers Utrecht.nl

29 17 productgroepeigenaren Productgroep Productgroepeigenaar Onderdeel Afvalstromen en buitenruimte Civiele kunstwerken/complexe projecten Groen Grond, weg- en waterbouw Ingenieursdiensten en onderzoek Energie Rioleringen Straatmeubilair Voer- en vaartuigen Financiële producten Communicatiemateriaal Facilitaire diensten HRM ICT Sociaal domein Culturele Zaken Utiliteitsbouw Utrecht.nl

30 Inhoud gemeentebreed Strategisch Segmentplan 1. Scope van het segment 2. Make or buy? 3. Marktontwikkelingen 4. Aanbestedingsstrategie komende 5-8 jaar 5. Product- en procesverbeteringen / innovaties 6. Wijze van maximalisatie college doelstellingen: - Kansen voor lokale werkgelegenheid en MKB; - Sociaal inkopen; - Duurzaam inkopen, o.a. circulair inkopen 7. Wijze en omvang van geldbesparing Utrecht.nl

31 Innovatie is van alle tijden: Santa Maria del Fiore, Forence (1420) Ei van Columbus moet eigenlijk Ei van Brunelleschi heten: Won prijsvraag in 1418 door een ei op tafel te laten staan! Naar: King, R., De Koepel Van Brunelleschi, Utrecht.nl

32 Niveaus van innovatie Gamechanger Doel Hoe? Effect Markt uitdagen tot ontwikkeling en innovatie Uitvraag zeer functioneel omschrijven BVP Daadwerkelijke productinnovatie Juridisch spannend (subjectiviteit?) Loslaten Kennis van de markt benutten Initiatieven 1 op 1 gunnen Geïntegreerde contractvormen Utrechts model contracten Concurrentiegerichte dialoog Raamcontractpartners bevragen Procesinnovaties Materiaalinnovaties Juridisch spannend (risico s?) State-of-the-art Bestaande top-markt voorbeelden kansen bieden Vragen naar bestaande productinnovaties (vb. Euro VI motoren) Materiaalinnovatie Bestaande productinnovatie Juridisch spannend (discriminatie?) Verbreding bestaande initiatieven Aansluiten bij marktinitiatieven Brede marktbenadering PIANOo criteria CO2 prestatieladder Brede marktontwikkeling Laag tempo Voldoen aan kaders Voldoen aan wet en regelgeving ILO voorwaarden ISO standaarden Naleving voorwaarden, regels en standaarden Utrecht.nl

33 Materiaalinnovatie: Gooisebrug Uitdaging: Brug bouwen Vraag: druk- en treksterkte en elasticiteit Aanbod: Fiets- en wandelbrug van ultrahogesterktebeton met vezels en traditionele wapening. De eerste brug in Nederland van dit materiaal! Licht, voordelig bij transport en plaatsing 50% minder materiaal 100 jaar onderhoudsvrij Ondoordringbaar voor vocht en vuil Eenvoudig verplaatsbaar. Utrecht.nl

34 Productinnovatie: Fietsparkeerverwijzingsysteem Uitdaging: rondslingerende fietsen. Deze stalling verwijst de gebruikers digitaal naar vrije plaatsen. Over 5 jaar zal grootste fietsstalling ter wereld worden geopend met parkeerplaatsen. Aanbod: turnkey levering, installatie en 5 jaar onderhoud. Utrecht.nl

35 Procesinnovatie: Renovatie scheepvaartpalen Oudegracht Uitdaging: Scheepspalen gaan onder water max. 100 jaar mee; boven water door houtrot max. 30 jaar. Gebruikelijke methode: hele paal vervangen. Aangeboden methode: alleen bovenste deel tot net onder waterlijn vervangen; nieuwe deel mbv stalen huls vast persen op oude paal. => 60% hout besparing => Hergebruik verwijderde hout => Kan in het water (geen overlast) => Geen bouten of schroeven die schade kunnen toebrengen aan boten Utrecht.nl

36 Productinnovatie: Vochtvasthoudend A2 dak Uitdaging: Gras en bomen op betonnen A2 dak hebben vocht nodig; beperkt budget. Gebruikelijke methode: Drainage en grondgranulaat. Idee van contractpartner: Klei Doek/gebiedseigen Grond/Hydrokorrels - Lava => 90% kostenbesparing! Utrecht.nl

37 Utrechts model: WMO hulpmiddelen Gemeente vormt met burgers, markt en eigen organisatie inkooptraject (dialoog) Brede contractering van de markt (aanbesteding) Regievoering en keuzevrijheid bij burger Klantrelatie tussen burger en leverancier staat centraal Recensies en waardering van burger helpen de overall ontwikkeling van leveranciersprestaties Utrecht.nl

38 Procesinnovatie: Ontwerpwedstrijd Utrechts straatmeubilair Uitdaging: Circulair, onderhoudbaar, hufterproof, herkenbaar Utrechts straatmeubilair Gebruikelijke methode: Ontwerpbureau OF Meubilair aanbesteden Idee: Ontwerpwedstrijd tussen studenten ontwerpopleiding => Krenten uit de pap, gebruiksrecht (deel-) ontwerpen door Utrecht Utrecht.nl

39 Dus bezuinigen door te innoveren! Utrecht.nl