Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs

Transcriptie

1 Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Vademecum godsdienst (2008) Geachte leerkracht, Jaarlijks wordt deze leidraad voor godsdienstleerkrachten herschreven. We verwachten dat zij dit document grondig lezen en de inhoud ervan ter harte nemen. Aandachtspunten Ten opzichte van het vorige jaar werd de tekst van dit vademecum niet echt fundamenteel gewijzigd. We willen hier wel wijzen op het deftige pakket van nascholing- en vormingsmogelijkheden. (pagina 5-7) Dit aanbod sluit in grote lijnen aan bij de werkpunten van de diocesane inspectie gedurende het volgende werkjaar: Het ondersteunen van het functioneren van de vakgroep. De inspecteur hoopt minstens eenmaal uitgenodigd te worden om de vakvergadering mee te maken. Kan deze vergadering inhoudelijk gestoffeerd worden door de deelname van vertegenwoordigers in diverse nascholingen? Inhoudelijk willen we vooral een nieuwe impuls geven om Bijbelse verhalen (terug) op te nemen doorheen het leerproces. De verhalen klinken hoe langer hoe meer nieuw voor de leerlingen. Dat biedt kansen. Het voorbije schooljaar werd de reeks bibliodrama onder begeleiding van Jean Agten (in het derde trimester) en de nascholing van het VSKO over Bijbels geïnspireerd godsdienstonderricht (vooral het deel dat verzorgd werd door collega Marjan Decocker) zeer sterk gewaardeerd. Marjan zal dit jaar twee namiddagen krijgen om ons te ondersteunen met methoden om de bijbel zinvol met klassen te lezen. Ook de sessies Kom en zie zullen in dit Paulusjaar wat meer uitgaan van de teksten van de handelingen en de brieven van Paulus. We zoeken hier naar een goede formule om met deze teksten met elkaar in gesprek te gaan over onze eigen inspiratie en geloof. Taizé is tijdens het eerste trimester met een heel team aanwezig in het Brusselse. Zij willen in het kader van de Taizédagen komen getuigen van de spiritualiteit (strijd en inkeer ) in klassen. Naar ons aanvoelen een zinvolle kans voor een lesactiviteit in de derde graad. Doordat Georges Vangelder van een welverdiend pensioen zal genieten, zijn er t.o.v. vorig schooljaar wel wat verschuivingen i.v.m. de begeleiding in de scholengemeenschappen. (zie hiervoor p.11) In het katholieke onderwijs is er de jongste jaren heel wat aandacht voor de identiteit van het net. Om in het aartsbisdom Mechelen Brussel daar wat meer rond te verkennen en in de toekomst daar met scholen een weg rond te gaan, werd collega Jean Pierre Depauw daarvoor enkele uren gedetacheerd. We wensen iedereen van harte een fijn schooljaar! De diocesane inspectie - begeleiding

2 Het leerplan De raamplannen voor het vak r.-k. godsdienst werden op 9 september 1999 door de Vlaamse bisschoppen goedgekeurd. Op 1 september 2004 werden deze raamplannen normerend en leidraad voor de klaspraktijk: De leraren houden sindsdien rekening met de visie op het vak en de doelen van dit leerplan. Nieuwe of vervangende leraren kunnen de pedagogische didactische grondlijnen voor het vak mogelijk eenvoudiger ontdekken met het document: Het Raamplan godsdienst voor beginners: Bijsluiter Op de vorig jaar vernieuwde webpagina van het vicariaat, vind je onder DPBSO tussen de vakdocumenten godsdienst het document stappenplan implementatie. Dit document geeft duidelijk de accenten aan waarmee leerkrachten in het uitdenken en uitschrijven van lessen best rekening houden. 2. Het klasgebed. Een godsdienstles begint met een moment van gebed of bezinning. Door hier aandacht aan te geven, plaats je de ganse les in een ander perspectief: De leerling kan en mag beseffen: Tijdens deze les mag ik werken aan een persoonlijke levensbeschouwelijke groei. In deze multireligieuze maatschappij en in de geest van de visietekst voor het vak, hebben onze leerlingen nood aan mensen die op een zinvolle wijze kunnen getuigen van hun eigen gelovig zijn. Opvoeden tot een diepere gebedsrelatie is de dag van vandaag uiterst moeilijk. De ervaring leert ons dat een leraar die nu en dan zelf voorgaat bij een kort en goed geformuleerd gebed, een vormende indruk nalaat bij zijn leerlingen. De vorige schooljaren werd daar in vele scholen écht werk van gemaakt. Gebedenboekjes per school of klassikaal werden aangelegd. Het is zinvol dit verder vol te houden. Bij onze klasbezoeken merkten we dat de leerlingen deze momenten echt wisten te waarderen. Het sterkt ons in de overtuiging dat dit een zeer zinvol moment is in de godsdienstles en doorheen de agenda van de dag. We hebben het mogen meemaken dat dit moment noodzakelijk was om de leerlingen de juiste registers voor het vak te doen open trekken. (of dat bij hen de juiste registers opengetrokken werden.) Op Thomas wordt er dagelijks een gebed of bezinningstekst gesuggereerd. Onder de noemer leeromgeving vindt je het luikje klasgebeden. Een idee is het de leerlingen hier verantwoordelijkheid in te geven. (wel niet zonder dat de leraar hier af en toe ook vormend voorgaat). Indien leerlingen de eigen bijdrage in een schriftje samenbrengen is dat op het einde van het jaar een waardevol (en gegeerd) hebbeding. Dit kan klassikaal of individueel. 3. Het Jaarplan. Het jaarplan is een werkdocument Het jaarraster Een leraar kan in het jaarraster aangeven welke lessenreeksen, ingrediënten, multimedia, bijbelverhalen gezien de terrein(doel)en voor het betreffende jaar niet te passeren zijn.

3 De leraar heeft dit jaarraster klaar ten laatste op 30 september. Het is een opdracht van de vakwerkgroep deze jaarrasters op elkaar af te stemmen om aldus onnodige overlappingen te vermijden en mogelijk aan de hand hiervan zinvolle leerlijnen uit te tekenen. De leraar gaat met zijn leergroep een levensbeschouwelijk parcours aan de hand van het jaarraster. Onder druk van de actualiteit (van de samenleving van de klas van de school van de Kerk) kunnen telkens koerswijzingen aangebracht worden. Ook doorheen zulke lessen kunnen de terrein(doel)en van het leerjaar bereikt worden Het vorderingsplan De uiteindelijk gevolgde weg wordt geconfronteerd met de doelen van het leerplan in het vorderingsplan. Dit document biedt een ondersteuning aan de leraar in zijn/haar reflectie over de afgelegde weg. Aldus kan de godsdienstleraar een evenwicht inbouwen t.a.v. de terreindoelen/ingrediënten van het raamplan. In de werking met het raamplan plant de leraar de projecten per leergroep en houdt men de vorderingen van de realisatie van de terreindoelen en eventueel ook de stappen die in verband met de levensbeschouwelijke vaardigheden gezet werden. Indien de werkwijze met deze vorderingsplannen onduidelijk is, zal de inspecteurbegeleider graag een toelichting geven tijdens een vakvergadering of persoonlijk gesprek. Qua jaarplanning zijn deze twee voorgaande documenten voor de inspectie voldoende. Het jaarraster en het vorderingsplan worden in de school bewaard en worden ter gelegenheid van klasbezoek of vakvergadering besproken. Zie ook de tekst jaar- en vorderingsplannen bij de vakdocumenten godsdienst: Een model, dat als mogelijke hulp bij het opstellen van een jaarplan, als vorderingsplan, kan fungeren wordt aangeboden op de webpagina van het THOMAS-project : De werkwijze die hier gesuggereerd wordt vertrekt vanuit uitgeschreven leerprojectfiches, die mogelijk met collega s kunnen uitgewisseld worden. Indien deze fiches bij de leergroep toegevoegd worden, wordt het vorderingsplan én het jaarraster automatisch digitaal bijgehouden. De leraar kan de directeur of andere leden van de vakgroep de toestemming geven de jaarrasters digitaal te bekijken. Het VSKO organiseert dit jaar weer een nascholing om leraren thuis te brengen in deze werkwijze Een klassieke jaarplanning Indien men er toch ondanks de voorkeur van de inspectie - voor opteert een meer klassieke jaarplanning uit te schrijven, is het onontbeerlijk dat men hierbij voortdurend verwijst naar de beoogde terreindoelen van het raamplan 99 én een kolom evaluatie voorziet. Zo kan de leraar zelf op geregelde tijdstippen zijn evolutie in zijn eigen jaarplan/ werkplan evalueren en eventueel tijdig bijsturen. Deze evaluatiekolom is tevens een nuttig instrument om het jaarplan het volgende schooljaar bij te sturen. Zulke jaarplanning kan het jaarraster vervangen, maar ontslaat de leraar niet van het opstellen van een vorderingsplan.

4 De lesvoorbereiding. Doorheen je lerarenopleiding ben je wellicht vertrouwd geraakt met een beproefd model om je les voor te bereiden. De leerprojectfiche zoals je die kan vinden op Thomas (leerkracht/ instrumenten/ opstellen van een jaarplanning) geeft aan wat deel uitmaakt van een degelijke lesvoorbereiding. Een goed voorbereide les verwijst steeds naar het beoogde terreindoel, geeft kort aan wat er tijdens de les gebeurt (werkvormen) en bevat de gehanteerde impulsen. Verder geeft de voorbereiding steeds aan wat er op het bord wordt samengevat en wat in de schrift van de leerlingen komt. In de lesvoorbereiding geef je ook best aan hoe je de vorderingen van de leerlingen ivm de in dit lestraject beoogde doelen zult evalueren. 5. De vakgroep. Het leerplan suggereert het belang van vakwerkgroepen. Het ganse schoolgebeuren wordt meer en meer een zaak van een team. Bij de verdere zoektocht in het vak is uitwisseling over visie en praktijk onontbeerlijk. Het is belangrijk dat elementen uit de levensbeschouwelijke beginsituatie van de groep aan elkaar opvolgende leerkrachten doorgespeeld en besproken worden. (de verticale vakvergadering). Waar staan de leerlingen van de mij toevertrouwde groep in hun levensbeschouwelijke groei? Wat is hen al aangereikt? Wat kan als verworven leermateriaal beschouwd worden? Welke opvolging kan er gegeven aan gezette stappen? Voorbeelden van onderwerpen: aanpak van logboek, in welke mate en hoe wordt er aandacht gegeven aan het kerkelijk jaar? Worden jaarplannen uitgewisseld? Overleg over het jaarraster! Zijn er leerlijnen uit te tekenen voor de leerlingen van onze school? Welke leerstof is cumulatief te kennen? Waar kunnen het best bepaalde impulsen gehanteerd worden? Hoe kan een zinvolle evaluatie opgezet worden? Welke handboeken? Mogelijk kan de directie hier ook aan de verschillende vakken een opdracht voorleggen. Ook is het zinvol dat leraren met een gelijkaardige opdracht samen zoeken naar een invulling om de vooropgestelde terreindoelen te realiseren. (de horizontale vakvergadering) Het jaarraster wordt gezamenlijk besproken. Een samenwerking op het niveau van de scholengemeenschap zal de eigen lespraktijk ten goede komen. Ook regionaal kunnen er initiatieven genomen worden om per graad en per onderwijsvorm samen overleg te organiseren. Hier kan gezamenlijk gezocht worden rond de terreinen, de doelen, de beginsituatie of vakoverschrijdende projecten. Het is belangrijk dat een vakvergadering voorbereid wordt. Vooraf ligt een duidelijk uitgeschreven agenda voor. Het is wenselijk dat de vakvergadering en de werkgroep schoolpastoraal twee aparte vergaderingen vormen. Dit enerzijds om duidelijker ruimte te geven aan de vragen die voorliggen vanuit het vak, anderzijds om de collega s van de andere vakken niet af te schrikken in een mogelijk engagement op pastoraal vlak. Heel wat scholen hebben ook een digitale ontmoetingsruimte gecreëerd. In deze community worden jaarrasters, verslagen van vergaderingen en door leden gevolgde nascholingen geplaatst. In de meeste scholen wordt een vakinformatiedossier ook voor godsdienst verwacht: een community kan dit dossier ondersteunen. Eén van de mogelijkheden die Thomas aanreikt. Het is de wens van de inspecteur begeleider om regelmatig uitgenodigd te worden voor de vakvergadering. De verslagen worden aan hem doorgestuurd. In de loop van de maand april richten we in Heverlee een studiedag voor de vakcoördinatoren in in het kader van het UCSIA-godsdienstonderwijscongres.

5 Het begeleidingsaanbod De leraren leggen bij een klassenbezoek spontaan hun lesvoorbereidingen, agenda, schrift van een leerling, jaarraster en vorderingsplan voor aan de inspecteur begeleider. Alle leraren kunnen de begeleider vragen om het traject te bespreken dat zij met hun leerlingen afleggen. Een begeleidend klasbezoek is ook mogelijk. Best wordt dan op voorhand afgesproken waar de begeleider specifiek aandacht voor kan hebben. Een op die wijze opgevatte begeleiding wordt door betrokkenen als zeer zinvol ervaren. De beginnende leerkrachten. De inspectie begeleiding besteedt bijzondere aandacht aan de begeleiding van beginnende leraren. De inspecteur zal de leerkrachten met een tijdelijke aanstelling begeleiden ter gelegenheid van een klasbezoek. In de marge van het regionale informatiemoment voor de beginnende leraren i.v.m. identiteit zal er een gesprek plaatsvinden met de aanwezige godsdienstleraren. Een uitnodiging wordt nog aan de leerkrachten en de scholen verstuurd. De inspectie -begeleiding rekent erop deze leraren te ontmoeten op de dagen die de Diocesane Pedagogische Begeleiding voor hen inricht op woensdag 22 oktober 2008 en op woensdag 11 maart We hopen dat deze leraren ook in hun school kunnen rekenen op de raad en steun van vakcollega s die al geruime tijd ervaring hebben. 7. De verdere vorming van de leraar - professionalisering In alle sectoren heeft men het voortdurend over de noodzaak van nascholing. Dit is ook voor een godsdienstleraar onontbeerlijk, want ook voor zijn vak gaat het niet om een statisch gedachtegoed maar om leven dat inherent dynamisch is en evolueert. Het behoort tot de deontologie van de leraar op deze initiatieven aanwezig te zijn Diocesane initiatieven UCSIA - godsdienstonderwijscongres dag 1 alle leraren - Do 5 februari 2009: uur - Heverlee De ruimte voor het vak godsdienst Een samenwerking van de diocesane begeleiding met IDKG, UCSIA en PDCL UCSIA biedt aan de bisdommen Hasselt en Mechelen- Brussel de gelegenheid om dit geslaagde initiatief te hernemen. Morgen: vanuit de praktijk (video: de andere plek ) zoeken naar een leerplangerichte aanpak. Namiddag: prof Peter Van Petegem over het leerplan en aanzetten voor evaluatie de deelnemers ontvangen de DVD waarin collega s aan het werk zijn en over het vak spreken Deelnemers: alle leraren inschrijvingsmodaliteiten zullen in de maandelijkse mededelingen aangegeven worden

6 UCSIA - godsdienstonderwijscongres dag 2 vakcoördinatoren in het derde trimester (eind april 2009: datum nog vast te leggen) ook in Heverlee De vakcollega s bij elkaar brengen. Het vakteam als draagvlak voor de leraar. een samenwerking van de diocesane begeleiding met IDKG, UCSIA en PDCL inhoud: een verhaal uit de praktijk: inhoud van de vakvergadering, werkwinkels over vakinformatiedossier, pastoraal en vak godsdienst, uittekenen van leerlijnen, spiritualiteit alle vakcoördinatoren van alle katholieke scholen worden hier verwacht. inschrijvingsmodaliteiten zullen in de maandelijkse mededelingen vermeld worden Bibliodrama In samenwerking met PDCL. De inleider is Jean Agten Thuiskomen in deze werkvorm en in Bijbelverhalen Specifieke kansen voor klasgroepen worden onderzocht en besproken. Inschrijven betekent de drie sessies (telkens drie uur) meemaken: Wo 22 april wo 6 mei wo 27 mei telkens uur 12 à 15 deelnemers inschrijven: : 75 voor de drie sessies (opleidingscheques mogelijk) Kom en zie, over ons geloof gesproken Tweede jaargang (inschrijven jos.vanrompay.mb@kerknet.be ) Levensbeschouwelijke communicatie op volwassenenniveau; Uitwisselen rond kernmomenten in de christelijke traditie en bijbelse fragmenten. In dit Paulusjaar staan we vooral stil bij teksten van deze figuur Op vier locaties telkens drie sessies op woensdagnamiddag Sancta Maria Aarschot 15/10/08 14/01/09 29/04/09 Sint Martinus ASO Asse 12/11/08 28/01/09 27/05/09 Sint Niklaas Anderlecht 19/11/08 04/02/09 03/06/09 DPB Mechelen 05/11/08 21/01/09 22/04/09 De jongere collega s worden aangespoord hieraan deel te nemen om zo verder thuis te komen in de rijkdom van de christelijke traditie. Max 10 deelnemers per locatie Prijs: voor meer details: zie maandberichten Nascholingsprojecten van het VSKO: Het VSKO heeft weer een mooi aanbod van nascholingen die zinvol zijn voor de opdracht van godsdienstleerkrachten Hieronder vindt u een korte beschrijving van de nascholingsprojecten. Een volledigere beschrijving is via de interdiocesane mededelingen aan je directie toegestuurd. voor alle hier vermelde nascholingen zie / ( nascholing@vsko.be Als je hier klikt, kom je bij de projecten in het kader van opvoedingsproject en pastoraal. Je kan ze opvragen per onderwijsniveau Godsdienst 1. Bijbels geïnspireerd godsdienstonderricht Hoe kunnen we de bijbel als hofleverancier voor inhoud meer tot haar recht laten komen in het vak?. Logisch én theologisch gesproken is het een must de christelijke boodschap vandaag te communiceren mede aan de hand van de bijbel. "De toekomst van een godsdienstonderricht dat zich christelijk noemt, staat of valt met haar vermogen om de

7 bijbelse boodschap te communiceren." Het leerplan stelt: "de leerlingen hebben het recht het christelijk geloof echt te leren kennen zoals het gisteren, vandaag en morgen leeft in onze Kerk... De bijbel als verhaal en de verhalen in de bijbel kunnen de werkelijkheid van God vehiculeren. Een goede keuze van Bijbelteksten en een open benadering ervan kunnen de motor worden van het uitdiepingproces binnen een lesonderwerp. Godsdienstdidactisch gezien is bijbellezen en werken vanuit de bijbel onvoorspelbaar en niet voorgeprogrammeerd: het is een gebeuren waaraan leerlingen participeren en waarvan het einde open is. Bijbeltaal is open: open voor de diepere zinvragen, open in de zin van uitdagend te doen en tenslotte ook open in de zin van soepel en uitnodigend tot interpreteren en herinterpreteren. Als leerlingen aan zo'n bijbellezen in klasverband deelnemen, kunnen zij tot verrassende inzichten komen omdat zich een wereld van verschil opent. Bijbelse teksten bevatten alternatieve werelden die als een verre horizon verschijnen en appelleren: een goddelijke droom voor mens en wereld. Sessie 1: woensdag 12 november uur in Leuven (Maria Theresiacollege) Hermeneutisch-communicatief werken met/vanuit de bijbel. Kracht én beperkingen van het gebruik van de bijbel in het godsdienstonderricht. Deze sessie wordt gegeven door Didier Pollefeyt en Raymond Bieringer. De deelnemers reageren en bevragen. Sessie 2: woensdag 12 november uur in Leuven (Maria Theresiacollege). Hoe bijbelteksten als werkteksten met jongeren voorleggen? (zie ook sessie 3) Marjan Decocker Sessie 3: dinsdag 25 november uur in Leuven (Maria Theresiacollege) Bijbeldidactiek interactief. Kennismaking, demonstratie en kritische bespreking van enkele bijbeldidactische werkvormen bij de realisatie van concrete terreindoelen: bijbeldidactisch vierkant (Jonker), verhaal-tekening-gesprek, verhaal in stukjes, werken met bijbelgerelateerd materiaal, Kennismaking met bijbelfiches op THOMASwebsite. De derde sessie is in handen van vakbegeleider Marjan Decocker en de deelnemers Godsdienstonderricht multimediaal gevoed Deze nascholing wordt aanbod- én/of vraag- gestuurd georganiseerd. Ondersteuning van het team binnen de locale school of scholengemeenschap (vraaggestuurd). Leerkrachten godsdienst verkennen het inhoudelijke aanbod op de website Thomas. Leerkrachten godsdienst krijgen een bundeling van informatie-vindplaatsen. Zoveel mogelijk informatie, handzame instrumenten, contactmogelijkheden, samenbrengen. Leerkrachten godsdienst hebben weinig of geen contact met hun collega s uit de scholengemeenschap. Deze nascholing toont hen waar kansen tot samenwerking en teamwork liggen. De website maakt contact overleg discussie en samenwerking gemakkelijker. Leerkrachten godsdienst kunnen via verschillende instrumenten op de website THOMAS tot teamwork met andere leerkrachten gemotiveerd worden.

8 De nascholing ondersteunt leerkrachten godsdienst zijdelings ook op het pastorale domein. Een team dat inschrijft volgt in afspraak met de nascholer één à drie sessies. De inhoud van de sessies wordt vastgelegd na een intakegesprek met de nascholer. Scholen die een team laten nascholen kunnen zelf data en locatie afspreken met de nascholer: Joost Vandendriessche of via: ). Leerkrachten kunnen inschrijven voor een diocesaan nascholingsprojectje (aanbodgestuurd) Leerkrachten godsdienst zoeken eigentijds beeld- en klankmateriaal. Het downloaden is dikwijls een probleem. Hoe ga je te werk als je tijdens de les zelf geen internetaansluiting hebt; Hoe en waar eigentijdse impulsen vinden en koppelen aan een levensbeschouwelijke optiek. Leerkrachten ontdekken de mogelijkheden van de ICT en multimediale voorzieningen (op hun school). Sessie 1: wo 8 oktober (Sint Jozef, Ternat) Zien voordoen in theorie en praktijk. Een aantal heel concrete voorbeelden van interessante webpagina s verkennen en leren hoe interessante impulsen binnen te halen en mede vanuit het leerplan een plaats te geven. Sessie 2: ma 13 oktober 08 13u (Sint Jozef Ternat) deelnemers leveren bij een onderwerp een impuls aan en oefenen verder op het vinden en verwerken van eigentijds materiaal met het leerplan als referentiekader Pastoraal De diocesane schoolpastorale voormiddag gaat door in het aartsbisschoppelijke paleis te Mechelen op 1 oktober Een kennismaking met de spiritualiteit van Taizé. (i.f.v. de Taizé-dagen in Brussel rond Nieuwjaar) Taizé is tijdens het eerste trimester met een heel team aanwezig in het Brusselse. Zij willen in het kader van de Taizédagen komen getuigen van de spiritualiteit (strijd en inkeer ) in klassen. Het VSKO voorziet ook weer enkele opvoedingsproject- en pastoraal-ondersteunende projecten. zie (nascholingsaanbod) 7.1. Andere initiatieven Vlieberg-Sencie Leergangen: 19 en 20 augustus 2008 Leuven Programma En verder. U zal op de hoogte gehouden worden van diocesane en andere initiatieven door een maandelijkse nieuwsbrief. Zie hieronder(diocesaan netwerk). Voor meer informatie over nascholingen verwijzen we naar Mits ingave van het vak en het leergebied kan U te weten komen welke nascholingen voor het vak opgezet worden. Ook op Thomas kan U onder leerkracht en verder onder nascholing inlichtingen inwinnen over de jaarlijkse Vliebergh-Sencie- leergangen.

9 Een diocesaan netwerk Via de mededelingen worden geregeld boodschappen verzonden over allerlei initiatieven. Het is best de directie te vragen de boodschappen voor het vak godsdienst voor de vakleerkrachten af te drukken. (of digitaal te laten doorsturen.) Het is belangrijk dat de leerkrachten (en zeker de vakverantwoordelijken) een é- mailadres doorgeven aan de begeleider. Op deze manier kan deze de leerkrachten voortdurend op de hoogte houden van initiatieven die voor de collega s waardevol kunnen zijn. Godsdienstleerkrachten die de mededelingen in de eigen mailbox wensen te ontvangen, sturen een mail aan jos.vanrompay.mb@kerknet.be met melding: mededelingen. Vakverantwoordelijken die mee willen nadenken over nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied en mogelijk samen zoeken naar stappen in het verwezenlijken van het raamplan melden zich bij Jos Van Rompay. 9. Didactische wenken 9.1. De leermiddelen. Het leerplan werd door de bisschoppen goedgekeurd en is normerend voor het vak. De uitgeverijen ontwikkelen leermiddelen. Door het toekennen van een geschiktheidlabel aan een handboek geeft de Erkende Instantie aan dat je met dit leermiddel kansen hebt om de doelen van het leerplan te realiseren. De lijst met de leermiddelen die een geschiktheidlabel hebben ontvangen, kan je terugvinden op de webpagina THOMAS ( ) onder Visie/ handboeken/ secundair onderwijs. In de groei naar een nieuwe leerplancultuur wordt het leerboek best gehanteerd als een hulpmiddel. Het leerplan en de doelen zijn normerend. De leerkracht houdt bij het lesgeven rekening met de beginsituatie van de leerlingen en waar het past zal hij ook actuele gegevens en gebeurtenissen bij de les betreken. Het is vooral belangrijk bij het gebruiken of bespreken van bepaalde impulsen van het handboek duidelijk voor zichzelf te beseffen en uit te schrijven welk terreindoel in dit leerproces beoogd wordt. De leerlingen beschikken over een notitieschrift waarin ze overzichtelijk en geordend de belangrijkste leerinhouden noteren. Een goede leraar brengt deze duidelijk gestructureerd en geleidelijk op het bord. Het dicteren of op het bord schrijven les wordt aangepast aan het niveau van de leergroep. De ervaring leert dat goede notities, die fungeren als een leidraad doorheen de te kennen leerstof, de verwerking ervan bevorderen. Voor het B.S.O. en T.S.O. is het gebruik van werkmappen een verantwoorde keuze. Naast het leerboek en andere leermiddelen als audiovisueel materiaal blijft het bord van het allergrootste belang. Daarop wordt het lesverloop gevisualiseerd en het essentiële in een klare synthese vastgelegd. Op de zijkanten van het bord kan men in de communicatie de antwoorden van de leerlingen met kernwoorden valoriseren. Dit werkt verhelderend voor de leerlingen De evaluatie. Het document van de Erkende Instantie katholieke godsdienst: Oriëntatie voor formele evaluatie in het vak r.-k.godsdienst in het secundair onderwijs kan u nog steeds terug vinden onder de rubriek vakdocumenten op Op deze site kan u tevens de slides van de diocesane nascholing over evaluatie. Het is belangrijk dat de collega s gezamenlijk zoeken hoe gepast kan geëvalueerd worden. Leidraad blijft de schoolcultuur i.v.m. evaluatie.

10 - 10 Gespreide evaluatie kan in samenspraak met alle godsdienstleerkrachten én na overleg met de directie. Voor het vak is het belangrijk dat geëvalueerd wordt in hoeverre de terrein- en kerndoelen bereikt werden. Mogelijk kan men zo de door de leerlingen verworven vaardigheden en leerinhouden waarderen. In verband met evaluatie vindt u op Thomas onder visie / godsdienstpedagogiek het document een maat voor (n)iets! (bijsluiter_evaluatie ). Een werkgroep van de inspectie bracht ideeën rond evaluatie samen, die door de vakgroep best eens besproken worden. Enkele suggesties i.v.m. veelgestelde vragen zijn hier bij elkaar geplaatst De actualiteit. Het is een blijvende opgave voor de godsdienstleraar elk behandeld onderwerp hedendaags te verwerken. Het gepast (h)erkennen van de actualiteit zal de les levensbetrokken en boeiend maken. Een leerboek is één uitwerking van het leerplan. Het is goed het als zodanig te gebruiken en te nuanceren maar ook aanvulling en accentuering na te streven. Video s en diamontages moeten oordeelkundig in de les aangewend worden; ook hier geldt het dat overdaad schaadt. Hier wijzen we op de richtlijn die in samenspraak met de inspectie levensbeschouwelijke vakken gemaakt werd: Volledige films en lange video s horen niet thuis in de les. Een kort stukje film of een informatief programma als lesimpuls of als aanzet tot een klassengesprek kan wel een heel goed pedagogisch didactisch werkmiddel zijn. In samenspraak met andere vakken of met de graadverantwoordelijke kan er eventueel gezocht worden naar invulling van filmfora. Of kunnen andere momenten gezocht worden om een ganse film te bekijken. Uitgangspunt voor deze richtlijn is de grondoptie van het leerplan: communicatie. Het is nodig de leerlingen ruim te informeren over actuele initiatieven, activiteiten en publicaties. Leraren vinden hierover geregeld gegevens in Kerk en Leven en Tertio, alsook in de tijdschriften voor catechese. De Thomaswebsite heeft een rubriek In de kijker die geregeld aangevuld en vernieuwd wordt: actualiteit. Op dezelfde pagina kan u een agenda terugvinden. Verder wensen wij te vermelden dat het VSKO maandelijks de Nieuwsbrief voor opvoedingsproject en pastoraal uitgeeft. Wie zich op deze nieuwsbrief wenst te abonneren stuurt een naar: pastoraal@vsko.be met de mededeling: inschrijven nieuwsbrief. In elke school zou best het hierna aangeven catechetisch tijdschrift ter beschikking van de godsdienstleraren staan: Catechetische service, uitgeverij Tabor, Dampoortstraat 168, 8310 Brugge 3 St.-Kruis, tel ; fax Waardevol materiaal en geslaagde lessen kunnen doorgespeeld worden aan de redacteur: Roger De Berdt. Heel wat verdiepende informatie kunt u vinden op de webpagina s of (artikels) of (audiovisueel materiaal)

11 Juridisch administratief De functiebeschrijving De gewone functiebeschrijving van leraar die in de scholengemeenschap ontwikkeld wordt is op de godsdienstleraar van toepassing. De functiebeschrijving van godsdienstleraar moet hieraan toegevoegd worden. De erkende instantie rooms-katholieke godsdienst heeft een functiebeschrijving opgesteld. U vindt deze op Pijlers zijn: het leerplan is normerend, in het vak gaat het om levensbeschouwelijke communicatie, een leraar gaat in op het vormingsaanbod, het hanteren van lesvoorbereidingen en jaarplan, onderscheid tussen impact en evaluatie De engagementsverklaring Nieuwe leerkrachten ondertekenen voor de indiensttreding een engagementsverklaring. Zij geven daarin aan dat zij christelijk (RK) gedoopt zijn, dat zij een theologische opleiding genoten. Zij geven hun bereidheid aan om volgens het raamplan (1999) hun taak op te nemen. Zonder dit document zullen zij door de kerkelijke overheid niet aangesteld worden Mutatie of wijziging van opdracht Gelieve voor elke wijziging van opdracht Mevr. Van Mol op de hoogte te brengen. Zij is als directeur van het diocesaan bureau verantwoordelijk voor de plaatsing van de godsdienstleraren. Indien u spontaan zou solliciteren, houdt u haar best op de hoogte. Gezien het bijzondere statuut van de godsdienstleraar zal het schoolbestuur vast met haar contact nemen alvorens u een aanstelling toe te vertrouwen. 11. Enkele interessante sites KERKNET VLAANDEREN Informatie van het Vicariaat Onderwijs en de inspectie-begeleiding godsdienst, met enkele praktische links en aangeboden documenten. Bij de vakdocumenten vindt u de vorderingsplannen per jaar, het document jaarraster en vorderingsplannen, het stappenplan implementatie en de bijsluiter bij het leerplan i.v.m. evaluatie. THOMAS Dé webpagina voor de godsdienstleraar. Ondertussen worden reeds 55 in de kijkers aangeboden. Heel wat collega s verkennen de beginsituatie van hun leergroepen met het op Thomas aangeboden instrument. Ook het instrument jaarplanning wordt steeds meer gebruikt: lesvoorbereiding (en uitwisseling) met de leerprojectfiches. Leerlingen kunnen een digitaal logboek bijhouden. In functie van de aandacht voor het integreren van de bijbel in het leerproces bieden de Bijbelfiches nuttige informatie. U kan hier ook het document een maat voor (n)iets terugvinden. De webpagina van de INTERDIOCESANE DIENST VOOR KATHOLIEKE GODS- DIENST (IDKG) Opgezet als ondersteuning van de godsdienstleerkrachten en de inspectie. U vindt er informatie over Wetgeving, belangrijke links en documenten die ontwikkeld werden door de vergadering van de Interdiocesane Inspectie. (IRIGSO)

12 - 12 TOT BESLUIT De godsdienstleraar, die jonge mensen begeleidt in hun levensbeschouwelijke groei, wordt dikwijls geconfronteerd met de ervaring van een zekere onmacht. Vandaar dat de plaats van de inhoud in het persoonlijk levensbeschouwelijk zoeken van de leraar met de dag belangrijker wordt. Het werken aan het persoonlijk dieper geloofsleven van de godsdienstleraar zal ook de communicatie in de godsdienstlessen bevorderen. Bij het begin van dit nieuwe schooljaar willen we onze waardering uitdrukken voor je inzet als leraar godsdienst, zowel tijdens je lessen, als bij verschillende initiatieven die op school en in het leven van de kerk genomen worden. Wij wensen je veel moed om de taak weer op te nemen, veel begrip van en vlotte samenwerking met collega s en directeur(s) en vooral veel liefde voor en van je leerlingen. In je zoeken met het leerplan wensen we je een groot vertrouwen in de kracht van Gods Geest werkzaam bij de je toevertrouwde leerlingen en veel sterkte in je eigen groeien als Getuige, Specialist en Moderator. We wensen iedereen van harte een fijn schooljaar! De diocesane inspectie en begeleiding godsdienst. Frans De Schutter Rony Timmermans Romeinsebaan 42, Heidebergstraat Tienen 3010 Kessel-Lo Tel Tel. 016/ frans.deschutter.mb@kerknet.be rony.timmermans.mb@kerknet.be SG: hoofdinspecteur (+BUSO) Jos Van Rompay Marleen Willems Kruisveldstraat 44 Lombaardenstraat Mechelen 3000 Leuven Tel. 015/ tel. 016/ jos.vanrompay.mb@kerknet.be marleen.willems.mb@kerknet.be SG: GO, provinciaal, steden en gemeenten