Handleiding. IBM inkomen en bescherming

Transcriptie

1 Handleiding bij het toepassen van de beleggingsmethodiek IBM inkomen en bescherming Uitgave 2.3 maart 2015 Een toelichting op de werkwijze van OBM-support

2 Inhoud Pagina Beschrijving van de methode 3 Richtlijnen bij de ondersteuning 4 Communicatie met uw broker 4 Spreiding over beleggingsinstrumenten 5 Opbouw van de portefeuille 6 Bestandsdelen Aandelen en Optiecombies 7 Toelichting bij baskets 8 Samenstellen van baskets 9 Handelen in opties 11 Handelen in opties (vervolg) 12 Bestandsdeel Funds 13 Trailing-stoploss-orders bij Funds 14 Toelichting bij de A-lists Funds 15 Gebruik de Helpdesk van uw broker 17 Verantwoording en Disclaimer 18 Verklarende begrippenlijst bij opties 19 Tot slot 21 Een uitgave van het OBM-support team Bereikbaar via info@obm-support.nl Samenvatting van onze disclaimer: Beleggen brengt risico's met zich mee. De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. Resultaten uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst. Als zelfstandig belegger bent altijd zelf verantwoordelijk voor uw acties. Het OBM-support team kan op geen enkele wijze aansprakelijk worden gesteld voor daaruit voortvloeiende gevolgen. OBM-support IBM-handleiding V

3 IBM - inkomen + bescherming De IBM-methode is speciaal ontwikkeld voor beleggers die zelfstandig hun portefeuille willen beheren en daarbij optimaal ondersteund willen worden. Het belangrijkste uitgangspunt van de methodiek is, om op een verantwoorde manier regelmatig inkomen of een aanvulling op het inkomen of pensioen te genereren. Een belangrijk kenmerk hierbij is om verliezen tot een minimum te beperken. Hiertoe wordt de portefeuille beschermd door gebruik te maken van uitgekiende optiecombinaties. Verzekerd beleggen Beschermd beleggen of verzekerd beleggen is het antwoord op de toegenomen risico s die met beleggen gepaard gaan. Over de afgelopen 10 jaar is aangetoond dat onverzekerd beleggen weinig tot geen rendement oplevert, vooral als gevolg van tussentijdse verliezen. Met verzekerd beleggen maakt u verliezen beheersbaar. De methodiek richt zich op kwalitatieve aandelen en funds die voldoen aan strenge selectiecriteria. Naast het beheersbaar maken van risico's is de methode tevens opgezet om rust te creëren in uw portefeuille en bij uzelf. Slechts eenmaal per maand hoeft te worden beoordeeld of mutaties in uw portefeuille nodig zijn. Een belangrijk onderdeel van de methodiek zijn de zélf financierende beschermingsconstructies. Het doel hiervan is om het neerwaarts risico te beperken tot plm. -5% met uitzondering van de Longcall-baskets (zie pag. 8), terwijl in een positief beursklimaat geprofiteerd wordt van stijging. Risico- en Money-management Om verantwoord risico- en money-management mogelijk te maken worden strenge selectiecriteria toegepast bij de selectie. Bij 'Toelichtingen op de A-lists' worden deze criteria expliciet aangegeven. Voor de IBM-methode worden aandelen, beleggingsfondsen en optiecombinaties daarnaast ook nog op enkele extra criteria getoetst voordat deze als koopwaardig worden aangemerkt. In de methodiek wordt gebruik gemaakt van baskets waarmee na koersstijgingen de ondergrenzen naar boven vastgeklikt kunnen worden. Het risico op verlies wordt hierdoor steeds kleiner. Als bescherming tegen dalingen worden bij ETF's en beleggingsfondsen trailing-stoploss-orders ingegeven. Deze risico-beperkende maatregelen op Funds worden nader beschreven onder 'Bestandsdeel Funds'. Beleggen zonder risico is onmogelijk, maar met deze methode worden de risico s optimaal beperkt en beheersbaar gemaakt. Op portefeuilleniveau is beperkt verlies te overzien en vaak ook relatief eenvoudig te herstellen. OBM-support IBM-handleiding V

4 Richtlijnen bij de ondersteuning Bij de begeleiding van abonnees is ons belangrijkste communicatiemiddel de website: Daarnaast gebruiken wij s om erop te wijzen dat nieuwe informatie op de website beschikbaar is. Als er nieuwe posities geselecteerd zijn of als besloten wordt om een bestaande positie aan te passen of te sluiten, ontvangt u daarover een bericht per waarin wij verwijzen naar de website. Op het besloten gedeelte van onze website kunt u de nieuwe posities dan inzien en ook op elk gewenst moment de reeds lopende posities terugvinden. In de regel worden door ons één keer per maand mutaties uitgevoerd die u in lopende posities in uw portefeuille dient door te voeren. Met name de geschreven optieposities dient u tijdig aan te passen in verband met mogelijke expiratie. De data waarop u dient te handelen worden expliciet aangegeven. Ook Aandelen, Funds en Longcalls worden door ons minimaal één keer per maand gecontroleerd of deze nog voldoen aan de gestelde criteria. De praktijk wijst uit dat ook hier in principe eenmaal per maand gehandeld wordt. Bij heftige fluctuaties of extreme koersveranderingen kan tussentijdse handelen noodzakelijk zijn. In die gevallen wordt u direct geïnformeerd via . Communicatie met uw broker Om zelf uw portefeuille te beheren zijn in Nederland en België brokers actief die gespecialiseerd zijn in de handelsactiviteiten en die voor zelfstandige beleggers gunstige tarieven hanteren. Zelfstandig beleggen via een bank is doorgaans beduidend duurder dan via een broker. Zowel banken als de diverse brokers bieden afwijkende voorzieningen. Hierdoor is gebleken dat het voor ons nagenoeg onmogelijk is om individuele hulp te bieden bij inleggen van orders. Dit hoeft geen probleem te zijn omdat elke broker een telefonische Helpdesk heeft met bekwame mensen die u graag en adequaat van dienst kunnen zijn. Voor vragen over het inleggen van orders heeft u er de meeste baat bij, om niet met ons, maar direct contact op te nemen met uw eigen broker. Als er over de service van uw bank of broker algemene klachten zijn, waar ook andere beleggers last van kunnen hebben, laat dit ons dan per even weten. Wij kunnen dan in overleg om met de betreffende broker proberen tot een oplossing te komen. Voor specifieke of individuele vragen en klachten is het altijd beter om rechtstreeks contact op te nemen met uw eigen broker. OBM-support IBM-handleiding V

5 Spreiding over beleggingsinstrumenten In het belang van spreiding wordt op portefeuille-niveau een viertal bestandsdelen benoemd waarover de aankopen op de beurs verdeeld worden. Spreiding over de beleggingsinstrumenten en over de procentuele belangen daarin, wordt voor Ondernemend Beleggers aangeduid met de term 'Balans'. Voor het balanceren van een IBM-portefeuille gelden de volgende richtlijnen: Aandelen: hierin wordt 35% tot 45% in aandelen-baskets geïnvesteerd Funds: (afkorting voor beleggingsfondsen en ETF's) tussen 35% en 45% Optie-combinaties: tussen 0% en 20% investeren in longcall-baskets Diversen: 10% liquide dat als buffer voor aanpassingen wordt gereserveerd. Niet alleen spreiding over beleggingsinstrumenten maar ook spreiding binnen de bestandsdelen over de individuele posities, is volgens de methodiek essentieel bij het opzetten van een portefeuille. Om een optimale spreiding te bereiken wordt maximaal 6% per Aandeel, per Fund en per Optie-combinatie geïnvesteerd;. Vanwege de hefboomwerking is voor Optie-combinaties niet de aankoopwaarde van de longcalls bepalend maar wordt 6% berekend op basis van de koerswaarde van het onderliggend aandeel. Omdat in het bestandsdeel optie-combinaties langlopende opties ingezet worden als onderliggende waarde, wordt hiermee een hefboomeffect gecreëerd. Deze hefboom werkt naar boven bij stijgende koersen en naar beneden bij dalende koersen. Voor dit bestandsdeel wordt dan ook als richtlijn aangehouden dat hierin op portefeuille-niveau tussen de 0% en 20% geïnvesteerd kan worden. Vanwege de complexheid van de materie wordt namelijk onderscheid gemaakt in beleggers die wel of geen ervaring hebben met beleggen in optiestrategieën. Beleggers met ervaring kunnen ervoor kiezen om in het bestandsdeel optiecombinaties longcall-baskets in te nemen. Omwille van de balans gaan we in dat geval uit van een portefeuilleverdeling, waarbij maximaal 35% van het beschikbare kapitaal in Aandelen-baskets geïnvesteerd wordt, maximaal 35% in Funds en maximaal 20% in Longcall-baskets. Beleggers met weinig of geen ervaring in optiestrategieën wordt aanbevolen om in eerste instantie te starten met een verdeling van het beschikbare kapitaal over 45% in Aandelen-baskets en 45% in Funds. Na het bijwonen van enkele sparringbijeenkomsten kan dan alsnog besloten worden om Optiecombinaties in te nemen. In het bestandsdeel Diversen wordt 10% van het beschikbare kapitaal als buffer aangehouden in de vorm van liquide middelen. Hiermee wordt ruimte gecreëerd om eventueel tussentijdse aanpassingen te kunnen aanbrengen. OBM-support IBM-handleiding V

6 Opbouw van de Portefeuille Tijdens het opbouwen van een nieuwe portefeuille kan voorkomen worden dat met alle posities op het hoogste punt van de markt wordt ingestapt. Hiertoe worden de posities gespreid in de tijd ingenomen. Als richtlijn geldt hierbij om dit in vier stappen te doen. Bij aanvang wordt met 25% van het totaal beschikbare kapitaal gestart en telkens na een maand wordt dit met 25% aangevuld. Zodoende zal de portefeuille na drie maanden volledig volgens de methode zijn ingericht. Voor een vol-belegde portefeuille gaan we uit van maximale aantallen. Als een portefeuille wordt opgezet zonder longcalls-baskets geldt 10 Aandelen-baskets en 10 Funds die in vier porties van telkens twee of drie posities worden aangekocht. Voor portefeuilles mét longcall-baskets geldt maximaal acht Aandelen-baskets, acht Funds en acht posities in Optie-combinaties. Tijdens het opbouwen van de portefeuille worden voor alle drie de bestandsdelen twee of drie posities per bestandsdeel aangekocht. Tijdens elke stap van 25% worden hier dan telkens twee of maximaal drie posities per bestandsdeel aan toegevoegd. Naast spreiding in de tijd is ook spreiding over sectoren een belangrijk aspect. Extreme koersdalingen van individuele aandelen hebben vaak invloed op, of zijn in veel gevallen een gevolg van de koersontwikkeling van andere aandelen uit dezelfde hoofdsector. Daarom hanteren we als richtlijn dat maximaal twee aandelen uit dezelfde hoofdsector worden aangekocht. Omdat aandelen ook bij de longcall-baskets de onderliggende waarde zijn, worden in dit kader de beide bestandsdelen als één blok gezien. In het bestandsdeel Aandelen plus het bestandsdeel Optie-combinaties samen, worden dan ook maximaal twee bedrijven uit dezelfde hoofdsector in portefeuille genomen. De werkwijze is gebaseerd op permanent schrijven van opties. Aan het Aandelenen Optie-bestandsdeel worden (short)calls toegevoegd. Als beschermimg tegen koersdaling worden tevens zelf-financierende put-combinaties opgenomen. Deze combinaties bestaan uit zowel gekochte (long)puts als geschreven (short)puts. Door het toevoegen van deze opties ontstaan zogenaamde baskets, die verderop in de handleiding nader worden beschreven. Het is raadzaam om een bestaande portefeuille en/of posities aan te passen aan de criteria die voor de methodiek gelden. Door het support-team kunnen afwijkende portefeuilles en andere posities dan op de website beschreven worden, immers niet ondersteund worden. OBM-support IBM-handleiding V

7 Bestandsdelen Aandelen en Optiecombinaties De selectie- en aankoopcriteria zijn voor de bestandsdelen aandelen en optiecombinaties hetzelfde. Voor de longcalls gelden immers de aandelen ook als onderliggende waarde. Diverse criteria zijn opgenomen in de 'A-lists Aandelen'. Voor de aandelen- en longcall-baskets worden hier nog enkele kwalitatieve en technische criteria aan toegevoegd. Voor beide bestandsdelen wordt geselecteerd op: een 100-daags volatiliteitspercentage dat lager is dan 30%; stijgende Wpa-cijfers (winst per aandeel) over een periode van drie jaar; een koers/winst-verhouding die in verhouding staat tot het gemiddelde van de sector; onze stoplicht indicator moet op groen staan; en er moet een positief gemiddelde consensus zijn van professionele analisten. Voor het bestandsdeel aandelen geldt een voorkeur voor bedrijven die op jaarbasis 3% of meer dividend uitkeren. Voor het bestandsdeel optiecombinaties is dit niet relevant en worden longcalls geselecteerd met een looptijd van 1,5 jaar of langer en een uitoefenprijs die op 2/3 tot 3/4 van de onderliggende aandelenkoers ligt. Aankoop Als aankoopcriterium is ook de koerstrend van het aandeel bepalend. Deze moet over de laatste drie maanden een opgaande lijn vertonen waarbij tijdens deze periode de hoogste stand maximaal 10% hoger mag zijn geweest dan de koers op het moment van aankoop. Bij keuze uit meerdere koopwaardige aandelen uit dezelfde sector, wordt voorkeur gegeven aan bedrijven die binnen een periode van een half jaar, twee keer de winstverwachting naar boven hebben bijgesteld. Als meerdere aandelen uit dezelfde hoofdsector als koopwaardig worden aangemerkt, gaat de voorkeur naar het aandeel met de laagste PEG-indicatie ofwel de hoogste Q-factor. Baskets Direct bij aankoop worden baskets geformeerd rond de aandelen en de longcalls. Dit betekent dat (short)calls worden geschreven en put-spreads opgezet worden. De put-spreads bestaan uit gekochte (long)puts en geschreven (short)puts. Zie hiervoor de paragraaf 'Opzetten van baskets'. Verkoop Verkoopmomenten worden bepaald door de optieposities die rondom de aandelen en longcalls zijn geformeerd. Door het support-team wordt dit telkens per basket en de individuele posities daarin beoordeeld. Zodra zich een verkoopmoment voordoet wordt dit via gecommuniceerd en ook op de website gepubliceerd. OBM-support IBM-handleiding V

8 Toelichting bij Baskets Een basket bestaat uit de aankoop van onderliggende aandelen of longcalls gecombineerd met een optie-constructie. Het is een uitbreiding op de driepootcombinaties uit de Groei+Expansie-methode. Een driepoot bestaat uit aandelen of longcalls gecombineerd met shortcalls en shortputs. Voor een basket wordt dit uitgebreid tot een vierpoot-combinatie door toevoeging van gekochte (long)puts. Koopwaardige baskets worden door het support-team op de website gepubliceerd. In het belang van een goed rendement met een beperkt risico worden deze baskets standaard eenmaal per maand gemanaged. Bij heftige koersfluctuaties kan het evenwel nodig zijn om hier ook tussentijd mutaties in aan te brengen. De baskets worden vanuit de startposities gemonitord. Daarom dienen deze in portefeuille te worden genomen binnen de gestelde data en de aangegeven koers die in de basket-berekeningen worden aangegeven. Omdat de afloopmaanden van de opties vaak verschillend zijn, kan het rendement hoger of lager uitvallen dan vermeld wordt. Deze rendementen moeten dan ook als indicatief worden gezien. Tussen aandelen- en longcall-baskets zijn enkele verschillen. Over aandelen wordt bijvoorbeeld vaak dividend uitgekeerd en over longcalls niet. Omdat de aandelen in bezit zijn die op basis van geschreven (short)calls opgevraagd kunnen worden, is een aandelen-basket hierdoor overzichtelijker te noemen. Een longcall-basket kan met een kleinere investering worden opgezet terwijl dit eenzelfde resultaat kan opleveren als met aandelen. Hierdoor kan procentueel een hoger rendement worden gemaakt. Dit wordt het hefboomeffect genoemd. Deze hefboom werkt echter ook andersom waardoor bij daling procentueel een groter verlies kan ontstaan. Zie toelichting bij 'Spreiding over beleggingsinstrumenten'. Bij longcall-baskets zijn de aandelen niet in bezit als deze vanwege geschreven calls worden opgevraagd. Omdat dit voor de belegger veelal gunstiger is, houden de meeste brokers de longcalls in portefeuille en worden in dit geval de aandelen met kasgeld aangekocht om deze te kunnen leveren. Hierdoor kan tijdelijk een negatieve stand ontstaan in de portefeuille. De belegger dient zelf de longcallpositie te sluiten om de winst hierop te verzilveren. Zowel voor aandelen- als longcall-baskets geldt dat de eerder ontvangen premie voor de shortcalls als winst mag worden gezien, zodra op basis hiervan aandelen geleverd moeten worden. De plicht vanuit deze shortcall komt te vervallen omdat hier immers aan voldaan is. Bij het openen van een basket worden altijd eerst de long-posities ingenomen. Dus eerst de aandelen of longcalls en longputs aankopen; daarna worden de shortcallen shortput-posities ingenomen. Bij het sluiten van baskets werkt dit andersom; eerst de shortposities sluiten en daarna de longposities. Zorg dat alle orders direct na elkaar worden uitgevoerd en laat daar zo kort mogelijke tijd tussen zitten. OBM-support IBM-handleiding V

9 Samenstellen van Baskets Rond aandelen en longcalls worden baskets geformeerd waarbij in beide gevallen de aandelen als onderliggende waarde gelden. Baskets zijn vierpoot-combinaties die naast aandelen of longcalls ook bestaan uit geschreven calls en geschreven puts terwijl voor bescherming tegen daling ook (long)puts worden aangekocht. Looptijden en uitoefenprijzen van de short-posities zijn bij de longcall-baskets hetzelfde als bij de aandelen-baskets. Voor beide geldt dat de (onderliggende) aandelenkoers de indicator is voor het bepalen van de uitoefenprijzen. Aandelen worden aangekocht volgens de buy-and-hold strategie waarbij dus een onbeperkte looptijd geldt. Voor longcalls geldt een looptijd van anderhalf jaar of langer en een uitoefenprijs op 2/3 tot 3/4 van de onderliggende aandelenkoers. Zodra de looptijd korter wordt dan 6 maanden wordt de longcall doorgerold naar een langere looptijd. Verdubbelt de aankooppremie als gevolg van een stijgende onderliggende aandelenkoers, dan wordt vaak gekozen om door te rollen naar een hogere strikeprice. Hierbij gelden opnieuw bovenstaande startcriteria. De week voor elke expiratieweek is de beoordelingsweek Met name voor de optieposities beoordeeld het support-team maandelijks in deze week of per basket actie moet worden ondernomen. De genoemde criteria gelden daarbij als basis uitgangspunt. Er kunnen echter situaties zijn waarbij hiervan wordt afgeweken. In geval er actie wordt ondernomen, zal dit via en op de website gecommuniceerd worden. Schrijven van (short)calls Het doel hiervan is om invloed uit te oefenen op het rendement. Hiertoe worden callopties gekozen met een looptijd van 3 tot 12 maanden met een premie van 4% of meer, incl. spread tussen koers en strike, van de onderliggende aandelenkoers. Bij een stijgende aandelenkoers kunnen als gevolg van deze posities de aandelen opgevraagd worden. Er is dan sprake van winst en kan voor levering gekozen worden om zo de winst te verzilveren. In de beoordelingsweek wordt bepaald of gewacht wordt op assignement (levering) of dat de positie gemuteerd wordt. Levering kan voorkomen worden door de shortcalls qua uitoefenprijs/strike naar boven door te rollen. Hierbij is het criterium dat de actuele premie meer dan 75% intrinsiek is. In dat geval wordt een nieuwe calloptie geselecteerd met een premie zo dicht mogelijk bij de terug te betalen premie, waarbij de lengte van de looptijd ondergeschikt is. OBM-support IBM-handleiding V

10 In de beoordelingsweek wordt tevens bekeken of lopende shortcalls doorgerold moeten worden naar een langere looptijd of een lagere strike. Als criterium geldt dat de premie voor minder dan 25% uit tijd/verwachtingswaarde bestaat. In principe wordt dan een nieuwe positie geselecteerd die qua strike, looptijd en premie nagenoeg gelijk is aan de eerder ingenomen positie bij opening. Innemen van put-spreads Een put-spread bestaat uit het aankopen van (long)puts en het schrijven van (short)puts. Deze worden opgezet als zelf-financierende optiecombinaties en dienen als bescherming tegen koersdalingen. Zowel voor aandelen- als longcallbaskets geldt dat voor elke shortput-positie, twee longputs worden aangekocht. Op deze manier wordt de longput gefinancierd met de ontvangen premies waardoor de zelf-financierende beschermingsconstructie ontstaat. Longputs worden out-of-the-money geselecteerd. Om maximaal te profiteren van de tijdswaarde worden shortputs gekozen met een strikeprice dichtbij de actuele koers; dit kan zijn at-the-money of just-in- of just-out-the-money. Per basket worden de individuele looptijden van deze posities bepaald. Omdat deze vaak verschillend zijn, kunnen de rendementen die in de basket-berekeningen vermeld worden, hoger of lager uitvallen dan wordt aangegeven. Deze moeten dan ook gezien worden als een indicatie. De criteria en momenten waarop tussentijds actie wordt ondernomen, zijn geheel afhankelijk van de koersontwikkeling van de onderliggende aandelen. Het support-team bekijkt in de beoordelingsweek of lopende posities gemuteerd dienen te worden. Bij geringe daling zal in veel gevallen gekozen worden voor het doorrollen; een lopende positie wordt gesloten om daarvoor in de plaats een andere positie te openen. Bij een sterk dalende onderliggende aandelenkoers kan ervoor gekozen worden om de volledige basket te sluiten. Als de put-spread een tweede keer het criterium raakt om naar beneden te worden doorgerold, is dit een reden om de volledige basket te sluiten. Na een substantiële stijging van de aandelenkoers wordt er in de meeste gevallen voor gekozen om zowel de geschreven als de gekochte posities naar boven door te rollen. Hierdoor wordt de bescherming op een hogere strikeprice vastgeklikt. Per basket wordt maandelijks door het support-team beoordeeld of bovenstaande acties gewenst zijn. Afhankelijk van de koersontwikkeling van de onderliggende aandelen worden de momenten bepaald waarop er actie wordt ondernomen. Ook voor deze posities geldt, dat wanneer dit het geval is, dit via en op de website gecommuniceerd wordt. OBM-support IBM-handleiding V

11 Handelen in opties Voor een groot aantal termen die in de optiehandel gebruikt worden, is achterin deze handleiding een bijlage opgenomen met 'Verklaringen voor de begrippen'. Bij het handelen in opties wordt gewerkt met drie verschillende prijsnoteringen. Een biedprijs, een laatprijs en een laatst gedane prijs. Door de order voor de laatst gedane prijs in te leggen wordt deze in de regel het snelste geaccepteerd maar dit is niet altijd de voordeligste oplossing. Het is ook mogelijk om orders in te leggen tegen bied- en laatprijzen. Een richtlijn is dat we een derde tot de helft van het verschil naar ons toe kunnen rekenen. Is de biedprijs bijvoorbeeld 0,60 en de laatprijs 0,75 dan wordt dus 0,60 geboden als we de optie willen verkopen. Tussen bied- en laatprijs zit echter 0,15 verschil. De optiehandelaar bepaalt deze marge. Soms lukt het om daar wat vanaf te krijgen door de limiet niet op 0,60 maar bijv. op 0,70 of 0,65 te stellen. Wordt de order niet geaccepteerd dan kunnen we deze limiet alsnog bijstellen. Doorrollen van posities Soms wordt gekozen voor het doorrollen van posities. Hiermee wordt bedoeld dat een openstaande positie wordt gesloten, om daarvoor in de plaats een nieuwe positie te openen. De reden is dat we een andere uitoefenprijs en/of een andere looptijd prefereren. Dit gebeurt bij voorkeur door combinatieorders in te leggen, ook wel geavanceerde orders genoemd. Deze worden door broker-systemen vaak sneller geaccepteerd en we kunnen daarbij ook een combinatie-limiet opgeven. Combinatie-limiet Om een order meteen geaccepteerd te krijgen kunnen we als limiet uitgaan van de premies die bij de bied- en laatkoers genoteerd staan. Voor kopen geldt dan de hoogste prijs (laatkoers) en voor verkopen de laagste prijs (biedprijs). Op deze manier wordt echter niet tegen de meest gunstige premies gehandeld. Bij combinatie-orders kunnen we voor beide posities ook kiezen voor het midden tussen de bied- en de laatkoersen. Het verschil tussen de premies van beide posities is dan de limiet. Gaat deze order niet meteen, dan annuleren we deze en passen de premies aan. Op deze manier kan het wat langer duren voordat orders uitgevoerd worden maar premie-technisch kan het de moeite waard zijn. Bent u niet gewend om met combinatie-orders te werken, bel dan uw broker en laat het door de Helpdesk-medewerker één of enkele keren voordoen; net zo vaak totdat u het zélf kunt. De medewerkers doen dit graag samen met u. Als uw broker combinatie-orders niet ondersteunt kunt u beide orders ook afzonderlijk inleggen, in de volgorde zoals bij 'Toelichting op de baskets' wordt beschreven. OBM-support IBM-handleiding V

12 Handelen in opties (vervolg) Handelen in opties is feitelijk handelen in koop- en verkooprechten en in afnameen leveringsplichten. Kopen van callopties is het aanschaffen van een kooprecht. Kopen van putopties is het aanschaffen van een verkooprecht. De tegenpartij van optiekopers zijn de verkopers van opties. Dit verkopen wordt op de beurs officieel schrijven genoemd. Verkopen of schrijven van calls betekent dat u aangewezen kunt worden om onderliggende aandelen te moeten leveren/verkopen; met puts verkopen kunt u verplicht worden om aandelen te moeten afnemen/aankopen. Als opties gebruikt worden waarvoor ze bedoeld zijn, noemen we dat uitoefenen. Call-kopers kunnen uitoefenen door de onderliggende aandelen op te vragen/aan te kopen. De verkoper van de opties is dan verplicht om tegen de uitoefenprijs te leveren/verkopen. Putkopers kunnen opties uitoefenen door de onderliggende aandelen te leveren/verkopen aan de verkopers van die puts. Verkopers zijn dan verplicht om de aandelen tegen de uitoefenprijs af te nemen/aan te kopen. Ingenomen optieposities kunnen echter ook aangepast worden of ongedaan worden gemaakt, door tegenovergestelde orders te plaatsen. Om er zeker van te zijn dat de verschillende soorten orders goed geïnterpreteerd worden, gelden in de optiewereld de volgende termen en afkortingen voor het benoemen van acties: OK = openkoop: deze term geeft aan dat call- of putopties aangekocht worden. Het kopen van calls geeft het recht om onderliggende aandelen voor de uitoefenprijs te mogen aankopen/opvragen. Kopen van puts geeft het recht om de onderliggende aandelen voor de uitoefenprijs te mogen verkopen/leveren. SV = sluitverkoop: dit geeft aan dat eerder aangekochte call- of putopties verkocht worden. Door in bezit zijnde opties te verkopen wordt de aankoop (openkoop) ongedaan gemaakt. Een dergelijke verkoop wordt aangeduid met 'sluitverkoop' wat het tegenovergestelde is van een 'openkoop' dus. OV = openverkoop: deze term geeft aan dat opties worden verkocht/geschreven. Door callopties te verkopen worden we tegenpartij van call-kopers en kunnen we aangewezen worden om de aandelen voor de uitoefenprijs te moeten leveren c.q. verkopen. Door putopties te verkopen/schrijven worden we tegenpartij van putkopers en kunnen we aangewezen worden om de onderliggende aandelen voor de uitoefenprijs te moeten afnemen/aankopen. SK = sluitkoop: hiermee worden verkochte/geschreven opties teruggekocht. De leveringsplicht van verkochte calls en/of de afnameplicht van verkochte puts wordt op deze manier ongedaan gemaakt door eerder verkochte/geschreven opties terug te kopen. Een tegenovergestelde opdracht dus van 'openverkoop'. OBM-support IBM-handleiding V

13 Bestandsdeel Funds Met de benaming Funds worden zowel beleggingsfondsen als ETF's bedoeld. Beleggingsfondsen zijn in de regel mandjes met aandelen die door fondshuizen beheerd worden. ETF staat voor Exchanged Traded Fund, ook wel trackers genoemd. Deze volgen meestal een verzameling aandelen uit een index zonder dat er beheerders aan te pas komen. Funds met de naam ishares zijn eveneens ETF's. Portefeuille samenstelling Koopwaardige funds uit de A-lists worden op enkele extra criteria geselecteerd zoals dat ook bij de aandelen het geval is. Voor deze methode is er een duidelijke voorkeur voor Funds uit de A-list Defensieve Funds met een standaarddeviatie van maximaal 11. Vanwege spreiding kan soms ook gekozen worden voor funds uit de A-list Offensieve Funds. In alle gevallen dient een goede verdeling aangebracht te worden over de beleggingscategorieën. Kies nooit meer dan één fund uit dezelfde categorie zoals landen, sector en/of grondstoffen. Als sprake is van gelijkwaardige ETF s en beleggingsfondsen gaat in de regel de voorkeur uit naar ETF s. We kopen funds niet bij de uitgevers ervan of bij de bank maar op beurs. Via uw broker kunnen funds (beleggingsfondsen en ETF's) op de beurs hetzelfde als aandelen verhandeld worden. Zo wordt u ondermeer direct geïnformeerd over de status van orders en kan een limiet worden meegeven. ETF's worden op de beurs hetzelfde verhandeld als aandelen. Zo kunt u een limiet meegeven en u krijgt meteen uitvoering van de order. Echter, voor sommige beleggingsfondsen geldt dat er slechts eenmaal per dag in gehandeld kan worden. Via uw broker kunt u dit per beleggingsfonds nagaan. Wij raden af om funds te kopen met een handelsmoment van slechts 1x per week of 1x per maand. Als u het fund dan wilt verkopen is daar namelijk tussentijds geen mogelijkheid voor. Zijn alle funds bij mijn broker te koop? Als u ISIN-codes gebruikt om funds bij uw broker op te zoeken kan het zijn dat er geen fund in beeld komt. Meestal kan er dan bij uw broker niet gehandeld worden in dit fund. Bij IB-gerelateerde brokers geldt dit voor diverse beleggingsfondsen. Bij Binck kan dit bij bepaalde ETF s het geval zijn. Als u om deze reden niet van broker wilt wisselen, selecteer dan in dat geval een ander koopwaardig fund. Let op Expiratiedata Brokers gaan op expiratiedata verschillend om met openstaande opties. Binck rekent bijvoorbeeld 25% kosten over de opbrengst als zij gekochte in-the-money opties bij expiratie moeten uitoefenen. Denk aan longputs die als bescherming dienen in de portefeuille. Zorg dus dat u altijd alle expirerende opties op tijd zelf doorrolt of sluit. Alleen opties die geen waarde meer hebben lopen kosteloos af. OBM-support IBM-handleiding V

14 Trailing-stoplosses bij Funds Bij aankoop van funds wordt direct een trailing-stoploss-verkooporder ingesteld zodat een fund automatisch verkocht wordt als de ingestelde limiet bereikt wordt. Een trailing-stoploss beweegt automatisch mee omhoog bij koersstijging. Als richtlijn geldt een trailing-stoploss van -8% voor dividend uitkerende funds en voor portefeuilles die volgens de defensieve IBM-methode worden ingericht ook voor offensieve funds die volgens de criteria in aanmerking komen voor deze methode. We hanteren een trailing-stoploss van -5% voor funds die geen dividend uitkeren. Om te voorkomen dat tijdens heftige koersfluctuaties een stoploss gedurende de dag in werking treedt wordt de 'hoogste laatst gedane koers' als indicator ingesteld. Stoplosses zijn geen keiharde garantie dat op deze stand verkocht wordt. Als een fund bijvoorbeeld 10% lager opent dan wordt dit verkocht voor de op dat moment geldende koers. Een trailing stoploss order heeft als voordeel dat de positie gedurende 3 maanden automatisch bewaakt wordt. Als u trailing-stoploss-order inlegt op basis van 5% onder de hoogste laatst gedane koers, let dan op bij het verlengen van de order en bij eventueel uitbreiden van het aantal aan te kopen stuks. Bij aanpassing wordt de trailing-stoploss-order namelijk aangepast aan de op dat moment huidige koers. Dus niet meer aan de eventueel hogere koers van de periode daarvoor. De order start als het ware opnieuw. Als dit gebeurt heeft na een koersdaling uw stoploss-order treedt uw stoploss dus niet meer in werking bij -5% van de hoogste koers. U dient dat dan aan te passen nadat de koers van het betreffende fonds weer een stijging heeft laten zien. Bent u niet bekend met inleggen van dergelijke orders, informeer dan bij de helpdesk van uw broker. Niet alle brokers ondersteunen trailing-stoplosses als mogelijkheid, o.a. wel bij Binck en IB-gerelateerde brokers. Gebruik trailing-stoploss-orders alleen bij courante funds omdat slimme handelaren bij niet-courante funds hiervan misbruik kunnen maken. Als u bij uw broker niet geen stoplosses kunt instellen dan kan een 'alert' een alternatief zijn. U krijgt dan bij het bereiken van de gestelde limiet een bericht. Vraag via de helpdesk van uw eigen broker hoe trailing-stoplosses of alerts ingesteld moeten worden. OBM-support IBM-handleiding V

15 Toelichting bij de A-lists Funds Zijn alle funds bij mijn broker te koop? Als u de ISIN-code gebruikt om een fund bij uw broker op te zoeken kan het zijn dat er geen fund in beeld komt. Waarschijnlijk kan er dan bij uw broker niet gehandeld worden in dit fund. Dit geldt bij IB-gerelateerde brokers vooral voor diverse beleggingsfondsen. Bij Binck kan dit bij bepaalde ETF s het geval zijn. Als u om deze reden niet van broker wilt wisselen, selecteer dan in dit geval een ander koopwaardig fund. Morningstar beoordeling Morningstar is een medium dat wereldwijd gebruikt wordt door professionals en particuliere beleggers. Hier worden funds beoordeeld met sterren die de prestaties uit het verleden aangegeven t.o.v. funds uit dezelfde categorie. Helaas wordt deze rating niet bij elk fund vermeld waardoor in die gevallen deze ook ontbreekt bij de betreffende funds in onze A-lists. Funds met minimaal 3 Morningstar-sterren hebben onze voorkeur. Daarnaast geeft Morningstar ook een goud/zilver/brons beoordeling. Hiermee wordt een waardering gegeven over kwaliteit, prestaties, kosten en te verwachten resultaten van funds. Deze beoordeling geldt overigens alleen voor beleggingsfondsen en niet voor ETF's. Op de website Morningstar.nl vindt u een uitgebreide omschrijving. Begripsomschrijvingen bij de A-list Geannualiseerd rendement Hiermee wordt het rendement bedoeld dat over een vastgestelde periode wordt omgerekend naar een periode van 1 jaar. Dit gegeven wordt door Ondernemend beleggers gebruikt bij het selecteren van defensieve funds. In de A-list is dit terug te vinden onder het kopje "3-jaars geannualiseerd rendement". Standaarddeviatie Dit is een statistische maatstaf die spreiding meet rondom een gemiddelde. Het geeft aan hoe rendementen ten opzichte van elkaar varieerden. We kunnen dit vergelijken met de aanduiding 'volatiliteit'. Beide begrippen worden gebruikt als risico-aanduiding en als maatstaf om in te schatten in welke range het toekomstig rendement kan bewegen. Bij een hoge standaarddeviaties is de voorspelde range breder, wat dan een hogere volatiliteit/beweeglijkheid impliceert. Standaarddeviatie is ook een hulpmiddel om de fluctuatie in risico te berekenen. Bij een normale verdeling zal in 68% van de gevallen het rendement binnen het gemiddelde vallen. In 95% van de gevallen valt het toekomstig rendement binnen OBM-support IBM-handleiding V

16 een bandbreedte, die wordt berekend door bij het gemiddelde 3-jaars rendement, twee standaarddeviaties op te tellen en van het zo verkregen getal vervolgens twee standaarddeviaties af te trekken. Sharpe Ratio Dit is een maatstaf die door Nobelprijswinnaar William Sharpe is ontwikkeld. Het geeft de prestaties aan van funds waarbij gecorrigeerd wordt voor risico. De ratio berekent hierdoor de "resultaat-risico-verhouding". Hoe hoger de ratio, des te beter de risico-gecorrigeerde prestaties van een fund zijn. De Sharpe Ratio wordt vooral gebruikt om prestaties van vergelijkbare funds ten opzichte van elkaar te beoordelen. Defensieve Funds Een lage standaarddeviatie in combinatie met een hoog rendement resulteert in een hoge Sharpe Ratio. Defensieve funds selecteren we daarom op basis van een lage standaard-deviatie tót plm. factor 11 in combinatie met een hoge Sharpe Ratio. Hoe hoger deze ratio des te beter, met voorkeur voor hóger dan factor 1 en minimaal 0,6. Met de Sharp Ratio kunnen we vergelijkbare funds t.o.v. elkaar beoordelen. Als extra selectiecriteria kiezen we funds met 3 Morningstar sterren plus een goud, zilver of brons waardering in combinatie met een hoog 3 jaars gemiddeld rendement per jaar. Voor ETF's is de goud/zilver/brons beoordeling echter niet van toepassing. Offensieve Funds Deze worden gekenmerkt door een standaarddeviatie hóger dan 11. Bij de selectie van Offensieve funds wordt vooral gekeken naar een hoog procentueel rendement over het afgelopen jaar. In de A-lists is dit te vinden onder het kopje "OFF. funds % 1jr rendement". Vaak ligt hierbij de beleggingsfocus op regio, thema, sector of smaller companies. Bij de selectie wordt tenslotte de "resultaat-risico-verhouding" meegewogen. Deze is in de A-list te vinden onder het kopje 'Sharpe-ratio'. Funds met een hoge Sharp-ratio in combinatie met hoog rendement hebben de voorkeur. Actualiseren Maandelijks wordt beoordeeld of in bezit zijnde funds nog voldoen aan de criteria. Is dit niet meer het geval dan wordt ervoor gekozen om van fund te wisselen. Voor het nieuwe fund worden opnieuw dezelfde criteria gehanteerd als bij aankopen van het fund waarvan afscheid wordt genomen. OBM-support IBM-handleiding V

17 Gebruik de helpdesk van uw broker Bij de diverse brokers worden verschillende werkwijzen gehanteerd die soms ook veranderen. Het is daarom voor ons onmogelijk om die verschillen te beschrijven. Ook kunnen wij vragen hierover in de meeste gevallen niet beantwoorden. In deze handleiding wordt u daarom geadviseerd om contact op te nemen met de HELPDESK van uw broker als u bepaalde werkwijze niet kent wordt. Bepaal zelf of dit op de onderstaande punten voor u van toepassing is: Bij doorrollen van een positie leggen we bij voorkeur een combinatieorder in. Dit wordt ook wel een geavanceerde order genoemd. We willen bijvoorbeeld een openstaande positie sluiten en tegelijkertijd daarvoor in de plaats een nieuwe positie openen. Hiermee worden in één opdracht twee orders ingelegd omdat we willen dat deze tegelijk worden uitgevoerd. We voorkomen hiermee dat de ene opdracht wél en de andere niet wordt geaccepteerd. Brokers gaan op expiratiedata verschillend om met openstaande opties. Binck rekent bijvoorbeeld 25% kosten over de opbrengst als zij de gekochte in-themoney opties bij expiratie moeten uitoefenen. Zorg dus dat u altijd alle expirerende opties op tijd zelf doorrolt of sluit. Als uw broker combinatieorders niet ondersteunt kunt u beide orders ook afzonderlijk inleggen. Als u niet bekend bent met inleggen van trailing-stoploss-orders, informeer dan bij de helpdesk van uw broker. Niet alle brokers bieden deze mogelijkheid o.a. wel bij Binck en IB-gerelateerde brokers. In de meeste beleggingsfondsen kan eenmaal per dag gehandeld worden. Via uw broker kunt u dit per beleggingsfonds nagaan. Wij raden af om funds te kopen met een handelsmoment van slechts 1x per week of 1x per maand. Als u wilt verkopen is daar tussentijds geen mogelijkheid voor. Als u ISIN-codes gebruikt om funds bij uw broker op te zoeken kan het zijn dat er geen fund in beeld komt. Meestal kan er dan bij uw broker niet gehandeld worden in dit fund. Bij IB-gerelateerde brokers geldt dit voor diverse beleggingsfondsen. Bij Binck voor bepaalde ETF's. Naar de helpdesk bellen geeft duidelijkheid hierover. Soms kan op uw verzoek toch worden gehandeld. Als u onverhoopt wordt aangezegd om te leveren op basis van geschreven calls houden de meeste brokers eventuele longcalls in portefeuille en gebruiken die niet voor de aankoop van aandelen, omdat dit voor u veelal gunstiger is. De aandelen worden dan met kasgeld aangekocht om te kunnen leveren, waardoor tijdelijk een negatieve stand kan ontstaan in de portefeuille. Informeer bij uw eigen broker om te informerenen hoe deze hiermee omgaat. OBM-support IBM-handleiding V

18 Verantwoording Heeft u reeds een bestaande portefeuille dan is het aan te bevelen om deze binnen afzienbare termijn om te zetten naar de IBM-methodiek. Zie hiervoor de paragraaf 'Opbouw van de portefeuille'. Al onze publicaties zijn enkel bedoeld ter educatie, zowel in deze handleiding als op onze website. Wij beschrijven daar de richtlijnen waar wij onszelf aan houden. U bent uiteraard volledig vrij om hiervan af te wijken. U handelt immers op eigen rekening en u bent ook zelf verantwoordelijk voor al uw acties. Zie daarom onze 'Disclaimer' waarin onze en uw verantwoordelijkheid nader wordt toegelicht. U zult echter begrijpen dat wij geen ondersteuning kunnen verlenen bij het beheren van afwijkende individuele portefeuilles. Ook kunnen wij op basis van het abonnement geen richtlijnen geven voor andere aan- en verkopen en is het helaas ook niet mogelijk om vragen te beantwoorden over andere posities dan via onze website gecommuniceerd worden. Disclaimer De methode biedt een prima risicomanagement maar nooit keiharde garanties. Bijvoorbeeld als in een zeer extreem geval een koers 10% lager opent, dan werkt een trailing-stoploss-order met een limiet van 5% niet. In dit voorbeeld zal een betreffend fund op de koers van dat moment verkocht worden. Bij de baskets is er door middel van gekochte putposities wel het recht om op de uitoefenprijs hiervan aandelen te mogen verkopen. Als vreemde valutaposities in de portefeuille worden opgenomen is het hiermee gepaard gaande valutarisico niet standaard afgedekt. Als OBM-support-team hebben wij het volste vertrouwen in de methodiek. De meeste posities die beschreven worden kunnen ook door onszelf ingenomen worden. Het is echter inherent aan beleggen dat ook wij geen garanties kunnen geven. Voor alle duidelijkheid wijzen wij u daarom expliciet op onderstaande tekst. U kent waarschijnlijk de gebruikelijke disclaimers van financiële instellingen: "Beleggen brengt risico's met zich mee. De waarde van uw belegging kan fluctueren". Nog bekender is wellicht: "Resultaten uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst". Deze teksten zijn ook op onze service van toepassing. Ondanks dat de methodiek al geruime tijd fraaie rendementen realiseert, is het mogelijk dat er periodes niet met winst maar verlies afgesloten worden. Uiteraard doen wij er alles aan om dat te voorkomen. Wij kunnen echter geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden. Ook als u onze publicaties opvolgt, bent uzelf verantwoordelijk voor al uw akties en voor alle daaruit voortvloeiende gevolgen. OBM-support IBM-handleiding V

19 Verklarende begrippenlijst bij opties Opties zijn contracten die altijd betrekking hebben op een 'onderliggende waarde'. Op de beurs zijn dat o.a. aandelen, ETF's of indices enz. We hebben in de optiehandel te maken met een aantal 'vaste' elementen zoals hieronder aangegeven: * onderliggende waarde (OW): het aandeel, index enz. waar de optie betrekking op heeft * contractgrootte: 1 optie heeft betrekking op 100 stuks OW tenzij anders vermeld * uitoefenprijs: ook wel strikeprice of strike genoemd * expiratiedatum: de dag dat een optiecontract afloopt * optiestijl: opties zijn er in twee stijlen, te weten Amerikaanse of Europese stijl Voorgaande begrippen zijn 'vaste elementen' die in elk optiecontract zijn opgenomen en deze veranderen niet gedurende de looptijd van een optie. Optie premie is het enige variabele element die tijdens de looptijd fluctueert met de koers van de OW. Onderliggende Waarde, OW Datgene waar opties betrekking op hebben noemen we op de beurs de Onderliggende Waarde. Dit kan een aandeel zijn of een index. Maar er zijn ook opties op goud, zilver, koffie tarwe, levende have, e.a. commodity's. In deze handleiding beperken we ons tot opties op aandelen als onderliggende waarde. Optiepremie Dit is het enige variabele onderdeel in elk optiecontract. De premie is als het ware de optiekoers. Deze fluctueert mee met de onderliggende waarde. Als een aandeel of index in waarde stijgt, stijgen ook de premies van calls die hierop betrekking hebben. Bij een dalende onderliggende waarde (aandeel of index) zullen de premies van putopties stijgen. Contractgrootte Eén optie heeft nagenoeg altijd betrekking op 100 stuks Onderliggende Waarde tenzij expliciet wordt vermeld dat dit aantal anders is. Uitoefenprijs In elk optiecontract staat een strikeprice of uitoefenprijs die tijdens de looptijd van een optie niet kan worden veranderd. Als met een calloptie de onderliggende waarde gekocht of opgevraagd wordt of als met een putoptie de OW verkocht of geleverd wordt, dan gebeurt dit tegen de 'uitoefenprijs'. Expiratiedatum en looptijd Bij elke optie wordt de maand vermeld waarin de optie vervalt of expireert. De 3e vrijdag van die maand is dan de expiratiedatum. Aandelenopties moeten vóór die datum uitgeoefend worden. Voor indexopties wordt op de expiratiedag de waarde van de optie verrekend. Zie begrip 'cash settlement'. De tijd dat een optie genoteerd staat tot aan de expiratie noemen we de looptijd van een optie. Grijp bij voorkeur zelf in vóór expiratie en laat opties niet door de broker uitoefenen i.v.m. de hoge kosten die zij hiervoor kunnen berekenen. Opties kopen en schrijven Opties kunnen gekocht en geschreven worden. Het ligt voor de hand om de tegenpartij van een koper, verkoper te noemen. In optietaal heet deze officieel echter 'schrijver'. Dit is ontstaan omdat de verkopende partij het optiecontract 'uitschrijft'. Omdat hij dit tegen betaling doet wordt een tegenpartij van kopers zowel 'schrijver' maar ook verkoper genoemd. Een koper van calls kan onderliggende aandelen opvragen en de schrijver moet deze aandelen dan leveren. Een koper van puts mag aandelen verkopen en de schrijver van deze puts moet die aandelen dan afnemen. Kopen en schrijven geeft dus aan wie het recht en wie de plicht heeft. Call- en putopties op dezelfde onderliggende waarde hebben beide betrekking op deze OW maar hebben geen relatie tot elkaar. OBM-support IBM-handleiding V

20 Callopties Callopties zijn contracten waarbij de koper het recht heeft (maar niet de plicht) om een vooraf gespecificeerd aantal aandelen te mogen kopen tegen een vooraf gespecificeerde prijs binnen een vooraf gedefinieerde tijdsperiode. Een schrijver heeft de plicht om de aandelen te leveren. Hij kan zich van deze plicht ontheffen door de geschreven/verkochte callopties weer terug te kopen. Putopties Putopties zijn contracten waarbij de koper het recht heeft (maar niet de plicht) om een vooraf gespecificeerd aantal aandelen te mogen verkopen tegen een vooraf gespecificeerde prijs binnen een vooraf gedefinieerde tijdsperiode. De schrijver heeft de plicht om de aandelen af te nemen. Hij kan zich van deze plicht ontheffen door de geschreven/verkochte putopties weer terug te kopen. Long positie De term Long staat in de optiehandel voor het kopen van opties en zegt dus niets over de looptijd van opties. Een Longcall of Longput wil zeggen dat de opties zijn gekocht. Dit gebeurt d.m.v. een 'openkoop' order. Bij veel brokers kan dit tegenwoordig door simpelweg 'Koop' aan te klikken. Deze opties weer verkopen gebeurt d.m.v. een sluitingsverkoop. Bij de meeste brokers volstaat het om 'Verkoop' aan te klikken als u een openstaande kooppositie wilt sluiten. Short positie De term Short is de tegenhanger van Long en staat voor het verkopen/schrijven van opties. Een Shortcall of Shortput betekent dat er opties zijn verkocht en zegt dus niets over de looptijd van de opties. Dit verkopen/schrijven gebeurt d.m.v. een 'open-verkoop' order. Bij veel brokers kan dit tegenwoordig door simpelweg 'Verkoop of Verkopen' aan te klikken. Een geschreven optiepositie sluiten, ook wel terugkopen genoemd, gebeurt met een 'sluit-koop' order. Bij veel brokers kunnen we een openstaande verkooppositie ook sluiten door 'Kopen' aan te klikken. Bied- en Laat- Laatst gedaan en Spread Bij elke optie wordt minimaal een biedkoers en een laatkoers vermeld. De biedkoers, het laagste bedrag, ontvang je door opties te verkopen. De laatkoers, het hoogste bedrag van de twee, moet je betalen als je opties koopt. Het prijsverschil wordt spread genoemd. Dit wordt door marketmakers bepaald en varieert in grootte. Opties waarin veel wordt gehandeld hebben een kleinere spread dan opties waar weinig handel in plaatsvindt. De term spread wordt ook gebruikt om het verschil aan te geven tussen twee uitoefenprijzen. Uit de context kan in de regel worden opgemaakt welke spread bedoeld wordt. De term 'laatst gedaan' spreekt voor zich en is de premie waartegen de laatste optie verhandeld is. Optiestijl: Amerikaans of Europees Opties Amerikaanse stijl zijn contracten die tijdens de looptijd zowel verhandeld als uitgeoefend kunnen worden. Verkopers van deze opties kunnen tussentijds worden aangewezen (assignement) om aandelen te moeten leveren of afnemen. Opties Europese stijl kunnen tijdens de looptijd wel verhandeld worden maar kunnen alleen uitgeoefend (of verrekend) worden op de expiratiedag. Cash-settlement Aandelenopties zijn veelal genoteerd volgens de Amerikaanse stijl en de meeste indexopties volgens de Europese stijl. Indexopties kunnen tussentijds wel verhandeld maar niet uitgeoefend worden, zelfs niet bij expiratie. Bij expiratie wordt voor indexopties het zogenaamde cashsettlement toegepast. Dit houdt in dat de werkelijke (intrinsieke) waarde van uw openstaande opties wordt vastgesteld en dat deze verrekend worden in uw portefeuille. OBM-support IBM-handleiding V

21 Tot Slot Het abonnement op OBM-support is bedoeld voor zelfstandige beleggers die beschermd willen beleggen volgens een bewezen en effectieve methode waarbij u niet dagelijks achter uw scherm hoeft te zitten om uw kapitaal te laten renderen. De opzet is om met ondersteuning van het support-team en met een geringe tijdsbesteding uw portefeuille op een verantwoordde manier te kunnen beheren. Zonder support van het OBM-team is het niet aan te bevelen om de methode in praktijk te brengen. Op diverse onderdelen is expertise en deskundigheid een vereiste om de methodiek succesvol toe te passen. Deze handleiding is dan ook niet bedoeld om alle aspecten expliciet te benoemen. De beschrijvingen in deze handleiding zijn dan ook enkel bedoeld als aanvulling op onze abonnement-service. Het doel hierbij is om duidelijkheid te geven in de wijze waarop wij te werk gaan, als u als abonnee gebruik maakt van onze support. Voor vragen, opmerkingen of suggesties verzoeken wij u om deze per aan ons toe te sturen. Met vriendelijke groet, Het OBM-support Team Voor vragen, opmerkingen en suggesties stuur s.v.p. een aan: info@obm-support.nl Een samenvatting van onze disclaimer in enkele zinnen samengevat: "Beleggen brengt risico's met zich mee. De waarde van uw belegging kan fluctueren. Resultaten uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst. Als zelfstandig belegger bent te allen tijden zelf verantwoordelijk voor uw akties. Het OBM-support-team kan op geen enkele wijze aansprakelijk worden gesteld voor de daaruit voortvloeiende gevolgen". OBM-support IBM-handleiding V