Exposure vanuit optieposities

Transcriptie

1 Exposure vanuit optieposities ABN AMRO is continue bezig haar dienstverlening op het gebied van beleggen te verbeteren. Eén van die verbeteringen betreft de vaststelling van de zogenaamde exposure (blootstelling) die voortvloeit uit optieposities. Door het vaststellen van de exposure worden de risico s in uw portefeuille meer inzichtelijk gemaakt. Vanaf de 2e helft van juni 2009 zal de exposure zichtbaar zijn in de portefeuilleanalyse via Internet Bankieren. Vanaf juli 2009 ziet u de exposure van uw portefeuille op uw periodieke rapportage. Om u meer inzicht te geven wat de introductie van het tonen van de exposure voor u betekent, worden eerst enkele begrippen uitgelegd. Daarna volgt een uitgebreid voorbeeld van een exposure in opties met een vergelijkbare aandelenpositie gevolgd door de uitleg van een aantal verschillende situaties van exposureverhogende en verlagende optieposities vergezeld van voorbeeldberekeningen. Vervolgens wordt een voorbeeld gegeven van een portefeuilleanalyse. Tot slot is er een lijst met antwoorden geformuleerd op vragen die u zou kunnen hebben naar aanleiding van de introductie van exposure. BEGRIPPEN Exposure Exposure geeft weer hoe uw portefeuille blootgesteld is aan veranderingen in de markt. De exposurewaarde doet dienst als een soort risicograadmeter om te kunnen beoordelen of uw portefeuille in lijn is met het bijbehorende risicoprofiel. De exposurewaarde is gelijk aan de economische waarde van de portefeuille plus of min de exposure die voortvloeit uit optieposities. De verlaagde of verhoogde exposure ten gevolge van optieposities is gebaseerd op de delta van een optie. Hierbij wordt een optiepositie met gebruikmaking van de delta omgerekend naar een theoretische hoeveelheid onderliggende waarde. Deze wordt voor de risicobeoordeling bijgeteld of afgetrokken als er respectievelijk geen of wel een relevante dekking aanwezig is in de portefeuille. Dekking kan aanwezig zijn in de vorm van de onderliggende waarde en/of optieposities met dezelfde onderliggende waarde. De exposure berekeningen vinden plaats per onderliggende waarde en de bijbehorende optieposities. In de situatie dat de berekening tot een negatieve uitkomst leidt, wordt als exposurewaarde voor de betreffende onderliggende waarde dezelfde waarde gehanteerd maar dan positief (absolute waarde). Dit omdat een exposurewaarde de blootstelling ten aanzien van de markt weergeeft, ongeacht of die veranderingen in de markt positief of negatief zijn. De exposure van uw totale portefeuille wordt vervolgens bepaald door de hierboven berekende exposure per onderliggende waarde op te tellen. Valutaopties kunnen niet aan een specifieke vermogenscategorie worden toegekend en worden daarom niet meegenomen in de portefeuilleanalyse. De delta van een optie De delta geeft de relatieve verandering in de optiepremie weer als gevolg van een verandering in de koers van de onderliggende waarde. De delta van een calloptie ligt tussen 0 en 1. De delta van een putoptie ligt tussen -1 en 0. De delta is geen constante, maar is afhankelijk van de koers van de onderliggende waarde, de looptijd, het dividend, de rente en de volatiliteit en wordt berekend door middel van een vaste formule. In het algemeen kan men stellen dat de delta bij een at-the-money optie ongeveer (+/-) 0,5 is. Bij een ver in-the-money optie benadert de delta (+ of -) 1 en bij een ver out-of-the-money optie benadert deze 0 (nul). At-the-money: De koers van de onderliggende waarde is nagenoeg gelijk aan de uitoefenprijs van de optie. In-the-money: In het geval van een calloptie is de uitoefenprijs veel lager dan de koers van de onderliggende waarde. In het geval van een putoptie is de uitoefenprijs veel hoger dan de koers van de onderliggende waarde. In beide gevallen heeft de optie (veel) intrinsieke waarde. Out-of-the-money: In het geval van een calloptie is de uitoefenprijs veel hoger dan de koers van de onderliggende waarde. In het geval van een putoptie is de uitoefenprijs veel lager dan de koers van de onderliggende waarde. In beide gevallen heeft de optie geen intrinsieke waarde. Hefboomwerking De hefboomwerking betekent dat de winst of het verlies procentueel groot is in verhouding tot de investering of tot verhouding van een rechtstreekse investering in de onderliggende waarde. Met relatief kleine bedragen kan er een grote exposure ontstaan. Vermogenscategorie ABN AMRO hanteert de volgende vermogenscategorieën: aandelen, obligaties, onroerend goed en liquiditeiten.

2 Onderliggende waarde Het instrument waar de optie betrekking op heeft, bijvoorbeeld een aandeel of een index. Deel A Beleggersprofiel, Risicoprofiel In het kader van de eind 2007 ingevoerde Europese regelgeving, werkt ABN AMRO met een tweetal vragenlijsten, waarmee de risicohouding en de kennis en ervaring wordt bepaald. Voor elke beleggingsportefeuille kunt u uw risicohouding invullen met behulp van de bijbehorende vragenlijst, deel A van het beleggersprofiel. Op basis van uw beleggingsdoelstelling, risicohouding en financiële situatie, wordt daarmee uw risicoprofiel bepaald. ABN AMRO heeft 6 risicoprofielen variërend van zeer defensief (weinig risicovol) tot zeer offensief (veel risico). Bij elk risicoprofiel hoort een portefeuillemodel, waarbij onze aanbevolen verdeling van het belegde vermogen over aandelen, obligaties, onroerend goed en liquiditeiten gehanteerd wordt. Door de introductie van de berekening van de exposurewaarde kan het voorkomen dat uw vermogenscategorieverdeling verandert en dat u in uw portefeuilleanalyses hiervan melding kunt krijgen dat u onder- of overwogen bent in één of meerdere vermogenscategorieën. Geschiktheidtoets De geschiktheid binnen uw risicoprofiel van een effectenorder opgegeven via uw beleggingsadviseur of de Beleggingsadvieslijn wordt getoetst op basis van het door u gekozen risicoprofiel. Hierbij wordt u vooraf gewaarschuwd indien de opgegeven order niet binnen uw risicoprofiel past. Dit geldt niet voor orders opgegeven via de directe kanalen (Internet en Beleggingsorderlijn). VOORBEELD EXPOSURE De exposurewaarde (zie legenda) wordt volgens de volgende formule berekend: Exposure = aantal contracten x contractgrootte x koers onderliggende waarde x delta van de optieserie Hieronder treft u een praktisch voorbeeld aan van een optiepositie en een aandelenpositie met een vergelijkbare exposure. Hierbij is inzichtelijk dat bij verandering van de marktomstandigheden de financiële gevolgen voor de twee verschillende posities met een zelfde exposurewaarde vergelijkbaar zijn. Situatie met aandelen in depot 100 stuks aandelen ABC met een koers van EUR 100,-. In dit geval is de koerswaarde (economische waarde) EUR ,-. De koerswaarde is voor aandelen tevens de exposurewaarde en dus EUR ,-. Bij een daling van 10% in de koers zakt de economische waarde naar EUR 9.000,- en is er een verlies van EUR 1.000,-. Situatie met opties in depot 2 gekochte call optiecontracten op de aandelen ABC met een uitoefenprijs van EUR 100,-. Delta van deze optie is 0,5 en de optiepremie is EUR 10,-. In dit geval is de koerswaarde (economische waarde) EUR 2.000,- (200 x 10) De berekende exposurewaarde = 2 x 100 x 100 x 0,5 = EUR ,-. Bij een daling van 10% in de koers van het aandeel ABC zakt de koers met EUR 10,-. De delta geeft aan in welke mate de optiepremie mee beweegt in relatie tot deze koersmutatie van de onderliggende waarde. In dit geval is de delta 0,5 hetgeen betekent dat de optiepremie in dit geval met EUR 5,- zakt. Aangezien er hierbij sprake is van 2 optiecontracten is het verlies op de betreffende positie eveneens EUR 1.000,-.

3 VOORBEELDEN VAN EXPOSURE TOE- EN AFNAME Over het algemeen is de inname van een optiepositie exposureverhogend. Er zijn echter een aantal situaties waarbij de optiepositie exposureverlagend is. Hieronder treft u een overzicht aan van een aantal verschillende situaties met daarbij aangegeven of de positie exposureverhogend dan wel exposureverlagend is. Gekochte call zonder onderliggende waarde in depot Gekochte put zonder onderliggende waarde in depot Geschreven call zonder onderliggende waarde in depot Geschreven put zonder onderliggende waarde in depot Gekochte call met onderliggende waarde in depot Gekochte put met onderliggende waarde in depot Geschreven call met onderliggende waarde in depot Geschreven put met onderliggende waarde in depot Gekochte call en gekochte put (gekochte straddle of strangle) Gevolg exposure van de optiepositie Verlagend Verlagend, maar beperkt door tweede optiepositie Geschreven call en geschreven put (geschreven straddle of strangle) Gekochte call en geschreven put (synthetisch aandeel) Geschreven call en gekochte put (verkocht synthetisch aandeel) Gekochte call en geschreven call (spread) Gekochte put en geschreven put (spread), maar beperkt door tweede optiepositie Beide verhogend Beide verhogend, maar beperkt door tweede optiepositie, maar beperkt door tweede optiepositie Hieronder worden een aantal van de bovenstaande situaties gedetailleerd uitgewerkt in rekenvoorbeelden. VOORBEELDEN VAN EXPOSUREBEREKENINGEN Voor de onderstaande voorbeelden wordt uitgegaan van de volgende uitgangssituatie: - Aandeel (onderliggende waarde) met huidige koers van EUR 20,-. - Optiecontracten met de standaard contractgrootte van 100. Bij de voorbeelden is tevens aangegeven wat de consequenties voor de exposure van uw portefeuille zijn. 1) Een gekochte call zonder de aandelen in portefeuille Exposure : 5 x 100 x 20 x 0,6 = EUR 6.000,- Aangezien er geen dekking in de portefeuille aanwezig is, is deze optiepositie EUR 6.000,- exposureverhogend. wordt de regel toegepast dat wanneer de berekening per onderliggende waarde tot een negatieve waarde leidt dat dan als exposurewaarde deze waarde als een positieve waarde wordt gehanteerd (absolute waarde). 3) Een gekochte put met de aandelen in portefeuille Aandelen : 500 stuks Optieserie : Uitoefenprijs EUR 19,-, Delta 0,4 Exposure aandelen : 500 x 20 = EUR ,- Exposure optieserie : 5 x 100 x 20 x 0,4 = EUR 4.000,- Vanwege de dekking in de portefeuille is de optiepositie in dit geval exposureverlagend. De exposure van deze posities voor de portefeuille is = EUR 6.000,-. 2) Een gekochte put zonder de aandelen in portefeuille Optieserie : Uitoefenprijs EUR 19,-, Delta 0,4 Exposure : 5 x 100 x 20 x 0,4 = EUR 4.000,- Aangezien er geen dekking in de portefeuille aanwezig is, is deze optiepositie EUR 4.000,- exposureverhogend. Hierbij 4) Een geschreven put zonder de aandelen in portefeuille Optieserie : Uitoefenprijs EUR 19,-, Delta 0,4 Exposure : 5 x 100 x 20 x 0,4 = EUR 4.000,- Aangezien er geen dekking in de portefeuille aanwezig is, is deze optiepositie EUR 4000,- exposureverhogend.

4 5) Een geschreven call zonder de aandelen in portefeuille Exposure : 5 x 100 x 20 x 0,6 = EUR 6.000,- Aangezien er geen dekking in de portefeuille aanwezig is, is deze optiepositie EUR 6.000,- exposureverhogend. Hierbij wordt de regel toegepast dat wanneer de berekening per onderliggende waarde tot een negatieve waarde leidt dat dan als exposurewaarde deze waarde als een positieve waarde wordt gehanteerd (absolute waarde). 6) Een geschreven call met de aandelen in portefeuille Aandelen : 500 stuks Exposure aandelen : 500 x 20 = EUR ,- Exposure optieserie : 5 x 100 x 20 x 0,6 = EUR 6.000,- Vanwege de dekking in de portefeuille is de optiepositie in dit geval exposureverlagend. De exposure van deze posities voor de portefeuille is = EUR 4.000,-. 7) Een gekochte call met lagere uitoefenprijs (L) en een geschreven call met hogere uitoefenprijs (H), een zogenaamde price-spread Optieserie call(l) : Uitoefenprijs EUR 19,-, Delta 0,6 call(l) Optieserie call(h) : Uitoefenprijs EUR 21,-, Delta 0,4 call(h) Exposure call(l) : 5 x 100 x 20 x 0,6 = EUR 6.000,- Exposure call(h) : 5 x 100 x 20 x 0,4 = EUR 4.000,- Aangezien de posities elkaar hier gedeeltelijk compenseren, is de totale exposure van deze posities voor de portefeuille = EUR 2.000,-. 8) Een geschreven put en een gekochte call, een zogenaamd synthetisch aandeel Optieserie call : Uitoefenprijs EUR 19,-, Delta 0,6 call Optieserie put : Uitoefenprijs EUR 19,-, Delta 0,4 put Exposure call : 5 x 100 x 20 x 0,6 = EUR 6.000,- Exposure put : 5 x 100 x 20 x 0,4 = EUR 4.000,- Aangezien de posities elkaar hier qua exposure versterken, wordt de totale exposure van deze posities voor de portefeuille = EUR ,-. 9)Een geschreven call met een niet overeenkomend aantal aandelen in portefeuille Aandelen : 600 stuks : 10 geschreven contracten Hierbij is het deel van de optiepositie dat overeenkomt met het aantal aandelen in portefeuille exposureverlagend: Exposure aandelen : 600 x 20 = EUR ,- Exposure optieserie : 6 x 100 x 20 x 0,6 = EUR 7.200,- De exposure voor de portefeuille is voor dit deel = EUR 4.800,-. Voor de rest van de optiepositie wordt de exposure op dezelfde manier bepaald als bij de situatie dat er geen aandelen in depot aanwezig zijn: Exposure optieserie : 4 x 100 x 20 x 0,6 = EUR 4.800,- Aangezien er voor dit deel van de optiepositie geen dekking in de portefeuille aanwezig is, is dit deel van de optiepositie EUR 4800,- exposureverhogend. Hierbij wordt de regel toegepast dat wanneer de berekening tot een negatieve waarde leidt dat dan als exposurewaarde deze waarde als een positieve waarde wordt gehanteerd (absolute waarde). De totale exposure van deze positie is hiermee = EUR 9.600,-.

5 VOORBEELD PORTEFEUILLEANALYSE In dit voorbeeld wordt uitgegaan van de volgende uitgangssituatie: - Risicoprofiel met de volgende vermogenscategorieverdeling: Aandelen 30% Obligaties 50% Onroerend goed 5% Liquiditeiten 15% - Aandelen met een economische waarde van EUR ,- - Obligaties met een economische waarde van EUR ,- - Onroerend goed fondsen met een economische waarde van EUR 6.000,- - Spaarrekeningen met een economische waarde van EUR ,- In uw (huidige) portefeuilleanalyse levert dit het volgende overzicht: Categorie Waarde in EUR Waarde in % Aanbevolen in % Verschil Aandelen Obligaties Onroerend Goed Liquiditeiten Totaal Stel dat er een aantal callopties gekocht zouden worden met als onderliggende waarde aandeel ABC en een exposurewaarde van EUR ,-. In de nieuwe situatie wordt in de portefeuilleanalyse bij de aanwezigheid van deze aandelenoptieposities deze exposurewaarde opgenomen bij de vermogenscategorie Aandelen. Tevens wordt er een extra informatiedeel getoond, waar per onderliggende waarde de exposure vanuit optieposities in detail getoond wordt. Dit ziet er als volgt uit: Categorie Waarde in EUR Waarde in % Aanbevolen in % Verschil Aandelen Obligaties , ,3 Onroerend Goed Liquiditeiten ,3 15 5,7 Totaal Exposure vanuit optieposities Onderliggende waarde Vermogenscategorie Exposurewaarde ABC Aandelen Totale exposurewaarde Door de koop van de callopties wordt de exposure van de gehele portefeuille aanzienlijk verhoogd van EUR ,- naar EUR ,-. Merk tevens op dat de exposure in de vermogenscategorie aandelen procentueel toeneemt van 25% naar 50%, waardoor de portefeuille uit het gewenste risicoprofiel zou lopen.

6 Mogelijke vragen met bijbehorende antwoorden Heeft exposure fiscale consequenties? Nee. Exposure dient puur om het risico van uw portefeuille inzichtelijk te maken. Heeft exposure gevolgen voor de effectendekkingswaarde? Nee. De berekening van de effectendekkingswaarde blijft onveranderd. Heeft exposure gevolgen voor het fiatteren van effectenorders? Nee. De introductie van de exposurewaarde heeft geen gevolgen voor de fiattering van uw order. Deze blijft bij koop onveranderd plaatsvinden op uw bestedingsruimte en bij verkoop op de beschikbaarheid van de positie in uw effectendepot. Heeft exposure effect op de marginverplichting? Nee. De berekening van de marginverplichting blijft onveranderd. Voor welke opties wordt de exposurewaarde berekend? De exposurewaarde wordt voor alle opties berekend. Hoe wordt bij exposureberekeningen de dekking voor aandelenopties bepaald? Bij elke optieserie behoort een onderliggende waarde. Als de betreffende onderliggende waarde in het effectendepot aanwezig is, wordt die bij de berekening als (gedeeltelijke) dekking betrokken. Zie ook het antwoord bij de vraag Kan een optiepositie exposure verlagen?. Hoe wordt de dekking voor valutaopties bepaald? Bij valutaopties wordt er geen relatie gelegd met een eventueel aanwezige Vreemde Valuta Rekening. Dit betekent dat er geen dekking van de onderliggende waarde bepaald wordt. Valutaopties worden overigens niet toegekend aan een bepaalde vermogenscategorie en zullen daardoor geen consequenties hebben voor uw portefeuilleanalyse. Hoe wordt de dekking voor indexopties bepaald? Aangezien een index zelf niet als onderliggende waarde in een depot aanwezig kan zijn, betekent dit dat één of meerdere posities in indexopties binnen dezelfde optieklasse altijd tot een toegenomen exposure zal leiden. De indexoptie wordt toebedeeld aan de vermogenscategorie waar de onderliggende waarde betrekking op heeft. Bijvoorbeeld: Een AEX-optie heeft als onderliggende waarde de AEX-index, die samengesteld is uit 25 hoofdfondsen van Euronext Amsterdam. Aangezien deze hoofdfondsen aandelen betreffen, wordt een AEX-optie aan de vermogenscategorie Aandelen toebedeeld. Kan de exposurewaarde per onderliggende waarde ook negatief zijn? De exposurewaarde wordt altijd berekend per onderliggende waarde en de uitkomst is uiteindelijk altijd een absolute waarde en per definitie positief. Een exposure van een optiepositie zonder aanwezigheid van de onderliggende waarde in depot is altijd positief, ongeacht of het een gekochte of geschreven positie dan wel een call- of putoptie is. Kan een optiepositie exposure verlagen? Ja, als de ingenomen optiepositie in combinatie met de onderliggende waarde risicoverlagend is. Dit kan het geval zijn als de onderliggende waarde in het depot aanwezig is en de exposurewaarde van de optiepositie negatief is. De onderliggende waarde zelf heeft altijd een positieve exposurewaarde. De totale positie van de combinatie (onderliggende waarde plus optiepositie) heeft uiteindelijk een lagere exposure dan wanneer er alleen de exposure van de onderliggende waarde zou zijn. Voorbeelden hiervan zijn een gekochte putpositie in combinatie met de onderliggende waarde of een geschreven callpositie in combinatie met de onderliggende waarde. In de portefeuilleanalyse wordt een dergelijke exposureverlagende situatie getoond door een negatieve exposurewaarde bij de optieserie. Hoe wordt de exposure bepaald als het aantal optiecontracten niet exact overeenkomt met het aantal stukken van de onderliggende waarde in depot? Voor het gedeelte dat qua aantallen overeenkomt wordt de methodiek toegepast zoals hierboven beschreven is bij Kan een optiepositie exposure verlagen?. Voor de rest van de positie (onderliggende waarde of de optieserie) wordt de daaruit volgende exposure volledig opgeteld. Zie voor een berekening voorbeeld 9. Hoe wordt de exposure in geval van een vermogenscontract bepaald? Als u een vermogenscontract heeft wordt de exposure per onderliggende waarde bepaald aan de hand van alle effectendepots die onderdeel uitmaken van het vermogenscontract. Is er een maximum aan exposure dat u mag innemen? Heeft u als beleggingsvorm Direct Beleggen dan wordt u geen beperking ten aanzien van maximale exposure opgelegd, zolang uw bestedingsruimte voldoende is. De portefeuilleanalyse inclusief de exposure geeft u wel een beeld van de risico s die u loopt. U kunt dan zelf beslissen of u uw exposure wilt beperken.

7 Bent u adviesklant bij de beleggingsvorm Trading of Beleggingsadvies dan wordt uw order getoetst op geschiktheid of uw exposure (binnen de verschillende vermogenscategorieën) in lijn blijft met uw risicoprofiel. In de praktijk betekent dit dat u geadviseerd zal worden om af te zien van een order die leidt tot een exposure die niet overeenkomt met uw gekozen risicoprofiel. Waar kan ik de delta van een optie zien? Heeft u een abonnement op TradeBox dan kunt u binnen de optietools de delta van de optieserie raadplegen. Tevens kunt u de verandering van de delta observeren afhankelijk van de veranderingen in de koers van de onderliggende waarde, de looptijd, het dividend, de rente en de volatiliteit. Kan ik de exposure zelf berekenen? Op basis van de bovenstaande beschreven methodiek en de optiegegevens uit TradeBox kunt u uw exposure zelf berekenen. Overigens wordt de uitkomst van de exposure van de berekening per optieklasse/onderliggende waarde in de portefeuilleanalyse in uw Internet Bankieren getoond. Houdt u bij het eventueel narekenen hiervan rekening met mogelijk kleine afwijkingen tussen TradeBox in vergelijking met de portefeuilleanalyse. Dit komt door de verschillende momenten van bepaling van de delta die gelegen is in het feit dat de gegevens van verschillende bronnen afkomstig zijn. Waar kan ik meer informatie vinden over opties en optiestrategieën? Euronext Liffe heeft een Nederlandstalig document met uitleg over mogelijke optiestrategieën: Bent u geïnteresseerd in veel diepgaandere informatie dan stelt Euronext Liffe tevens een zeer uitgebreid Engelstalig document over opties, de delta en optiestrategieën beschikbaar: