Nieuwsbrieven. van de. Libellenwerkgroep Drenthe. René Manger Gerard Abbingh
|
|
- Klaas Kuiper
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Nieuwsbrieven van de Libellenwerkgroep Drenthe 2015 René Manger Gerard Abbingh Libellenwerkgroep Drenthe
2 Colofon Redactie: René Manger & Gerard Abbingh. Uitgever: Libellenwerkgroep Drenthe, Assen Stichting Libellenwerkgroep Drenthe (LWD) Foto s voorkant: René Manger Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij electronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of op enige manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Manger, R. & G. Abbingh, Nieuwsbrieven van de Libellenwerkgroep Drenthe Libellenwerkgroep Drenthe, Assen. 2 Nieuwsbrieven van de Libellenwerkgroep Drenthe 2015
3 Libellenwerkgroep Drenthe Wellicht onverwacht, maar dit jaar beginnen we als libellenwerkgroep met een Lieveheersbeestjes excursie! Hieronder staat informatie over de excursie, die deel uit maakt van het landelijke atlasproject. Lieveheersbeestjes op kaart De lieveheersbeestjes zijn één van de weinige populaire insectengroepen waarvan afgelopen jaren geen atlas is verschenen. EIS Kenniscentrum Insecten, Waarneming. nl en de Nederlandse Entomologische Vereniging gaan daar verandering in brengen en starten deze zomer met een atlasproject. Het veldwerk voor het project gaat plaatsvinden in 2015 en Gegevens worden grotendeels ingezameld via Waarneming.nl. Naast nieuwe waarnemingen worden ook alle oudere waarnemingen bij elkaar gebracht. Afgelopen jaar is daarvoor de collectie van Naturalis grotendeels gecontroleerd en gedigitaliseerd. Als je voor het eerst naar lieveheersbeestjes gaat kijken, doorzoek dan eens je tuin. De soorten die daar voorkomen kun je op naam brengen met de zoekkaart voor de tuinsoorten. Met de veldklapper Lieveheersbeestjes kan je bijna alle Nederlandse lieveheersbeestjes op naam brengen. Ga voor zoekkaart en veldklapper naar April Veel soorten zijn makkelijk te herkennen maar toch worden er regelmatig fouten gemaakt, maak daarom van zoveel mogelijk waarnemingen bewijsfoto s en geef die door bij Waarneming.nl Het Achttienstippelig lieveheersbeestje EXCURSIE Lieveheersbeestjes 3 mei Drouwenerzand Op 3 mei 2015 organiseren we in het kader van het landelijk Lieveheersbeestjes atlasproject een excursie in het Drouwenerzand. De excursie wordt geleid door Vincent Kalkman van EIS Kenniscentrum Insecten en met medewerking van Jan Joost Mekkes en René Manger van de Libellenwerkgroep Drenthe. Deelnemers maken kennis met het zoeken naar en het determineren van Lieveheersbeestjes. Zoekkaart en veldklapper zie Over aanvangstijd en plaats volgt nadere informatie. Om de excursie goed te kunnen stroomlijnen, graag opgeven bij de Libellenwerkgroep Drenthe: info@ libellen-drenthe.eu. Het verzoek daarbij om naam te vermelden en aangeven met hoeveel personen de excursie bezocht gaat worden? Contact: info@libellen-drenthe.eu Libellenwerkgroep Drenthe 3
4 Libellenwerkgroep Drenthe De Lieveheersbeestjes excursie op 3 mei Gieterveld Op 3 mei 2015 organiseerde de LWD in het kader van het landelijk Lieveheersbeestjes atlasproject een excursie in het Gieterzand. De excursie werd geleid door Vincent Kalkman van EIS Kenniscentrum Insecten met medewerking van Jan Joost Mekkes en René Manger van de Libellenwerkgroep Drenthe. In totaal werden dertien lieveheersbeestjes soorten waargenomen (zie de tabel). Het Viervleklieveheersbeestje, Meeldauwlieveheersbeestje en Zevenstippelig lieveheersbeestje werden het vaakst waargenomen. Opmerkelijk was dat het zeldzame Achttienvleklieveheersbeestje (figuur 2) als eerste soort, tijdens de start van de excursie op de parkeerplaats, werd aangetroffen en later die dag niet meer werd gezien. In de tabel staan het aantal gevonden lieveheersbeestjes. In figuur 4 staan foto s, van bijna alle waargenomen soorten, die tijdens de excursie gemaakt zijn. Figuur 1: Tijdens de start van de excursie verteld Vincent Kalkman over het Lieveheersbeestjesatlasproject René Manger 4 mei 2015 Tabel: Waargenomen lieveheersbeestjes op Gieterveld, 3 mei 2015 Naam Aantal Viervleklieveheersbeestje 30 Meeldauwlieveheersbeestje 14 Zevenstippelig lieveheersbeestje 13 Schaakbordlieveheersbeestje 8 Bruin lieveheersbeestje 4 Citroenlieveheersbeestje 2 Gestreept lieveheersbeestje 2 Tienstippelig lieveheersbeestje 2 Achttienvleklieveheersbeestje 1 Aziatisch lieveheersbeestje 1 Dennenkapoentje 1 Niervleklieveheersbeestje 1 Vijfstippelig lieveheersbeestje 1 Totaal 80 Figuur 2: Achttienvleklieveheersbeestje. Figuur 3: Alle aandacht bij determinatie (foto s op deze pagina: R. Manger) 4 Nieuwsbrieven van de Libellenwerkgroep Drenthe 2015
5 Figuur 4: Bovenste rij vlnr: AchttienvlekLHB, ViervlekLHB, Bruin LHB, Dennenkapoentje. Tweede rij vlnr: TienvlekLHB, SchaakbordLHB, SchaakbordLHB (donkere vorm), Gestreept LHB. Derde rij vlnr: MeeldauwLHB, Aziatisch LHB, Zevenstippelig LHB, Tienstippelig LHB. Onderste rij vlnr: NiervlekLHB, MeeldauwLHB, ViervlekLHB, Zevenstippelig LHB. Niet gefotografeerd maar wel gezien: Vijfstippelig LHB, CitroenLHB. (Foto s: Antoine van der Heijden). Figuur 5: Vindplaatsen van lieveheersbeestjes tijdens de excursie op 3 mei 2015 (Google earth). Contact: info@libellen-drenthe.eu Libellenwerkgroep Drenthe 5
6 Libellenwerkgroep Drenthe Start van het libellenseizoen 2015 in Drenthe Dit jaar komt het libellenseizoen trager opgang dan bijvoorbeeld vorig jaar of de jaren 2007 & Ter vergelijking: Afgelopen 30 april werden er zeven libellensoorten in Drenthe gezien. In 2007 en 2011 waren dat op dezelfde dag 18 respectievelijk 17 soorten! We kunnen weer gaan genieten van al het moois! Als jullie leuke Drentse libellenwaarnemingen/foto s hebben kun je dit melden bij info@libellen-drenthe.eu. Waargenomen libellensoorten in het seizoen 2015 (tot en met 30 april) 1. bruine winterjuffer 2. maanwaterjuffer 3. noordse winterjuffer 4. noordse witsnuitlibel 5. smaragdlibel 6. viervlek 7. vuurjuffer De eerste Drentse libellen in 2015 waren enkele vuurjuffers op 15 april in de omgeving van Ruinerwold Beekrombout zoektocht Drentsche Aa op 23 mei Op 23 mei 2015 organiseren we (Libellenwerkgroep Drenthe) in samenwerking met SBB een zoektocht naar de Beekrombout in de Drentsche Aa, onder leiding van René Manger en Jan Joost Mekkes. Vanaf 2011 wordt de Beekrombout vaker in de provincie waargenomen. We zijn benieuwd waar de soort zich in de Drentsche Aa voortplant. We zullen daarom naar larvenhuidjes gaan zoeken en we hopen natuurlijk op uitsluipers en imago s! Deelname Graag opgeven op info@libellen-drenthe.eu. Het verzoek daarbij om naam te vermelden en aan te geven met hoeveel personen. Het aantal deelname plaatsen is beperkt, dus op tijd opgeven is een aanrader. Beekrombout in de vroege ochtend (foto s op deze pagina : R. Manger). 6 Nieuwsbrieven van de Libellenwerkgroep Drenthe 2015
7 Libellenwerkgroep Drenthe 14 juni 2015 Populatie Beekrombout in Drentsche Aa Het begon in Toen werd, voor het eerst na 89 jaar, weer een Beekrombout Gomphus vulgatissimus in de Drentsche Aa waargenomen. De jaren er na werden steeds enkele exemplaren van deze Rode Lijst soort gezien. Nu in 2015 goed nieuws. Vorige week is met permissie van Staatsbosbeheer een zoektocht gehouden langs het gehele beek traject tussen Oudemolen en Schipborg. Hemelsbreed is dit een afstand van 3 km, maar dit stuk sterk meanderende beek is ongeveer 4,5 km lang. Verspreid over deze lengte telde ik met zekerheid 20 beekrombout individuen. Dit waren vermoedelijk allemaal mannetjes. Sommige mannetjes waren zelfs in territoriaal gevecht met elkaar. Heel positief en er is duidelijk sprake van een populatie van de soort. Vermeldenswaardig is dat de enige waarneming uit 1922 in het huidige leefgebied is gedaan. Is die terug of...? René Manger A B C D (A) Mannetjes zitten veelal in de oevervegetatie van de beek en zijn redelijk goed gecamoufleerd. (B) Soms zitten ze ook op de kale zandige afgekalfde oevers. (C) Regelmatig voeren ze territoriale vluchten uit en zijn dan ook op zoek naar vrouwtjes. Ze kunnen zich daarbij soms ineens pijlsnel verplaatsen. (D) Heel af en toe laten ze zich van dichterbij bekijken (Foto s: René Manger). Contact: info@libellen-drenthe.eu Libellenwerkgroep Drenthe 7
8 Weidebeekjuffer met insecten Jan Joost Mekkes fotografeerde deze Weidebeekjuffer in de Drentsche Aa met een klein insect op de vleugels. Het is geen libellenknutje (Forcipomyia paludis), dus zeer waarschijnlijk geen parasiet. We zien vaker foto s van libellen met kleine insecten op de vleugels. Blijkbaar fungeren de vleugels als dankbare landingsplekken? Weidebeekjuffer met prooi en klein tweevleugelig insect op zijn vleugel (Foto s: Jan Joost Mekkes). Vroege glazenmakers boven de beek Tijdens onze Drentsche Aa zoektochten werden regelmatig Vroege glazenmakers (Aeshna isoceles) vliegend boven het wateroppervlak van de beek waargenomen. Meestal waren de dieren op zoek naar voedsel en werden bijvoorbeeld haften gepredeerd. Opvallend, want vaak zijn het juist Grote keizerlibellen die dit gedrag boven beken vertonen. Reactie Geert De Knijf; Leuk bericht over de vroege glazenmakers. Vandaag ben ik op de Dijle gaan kayakken en ook ik zag tweemaal een Vroege glazenmaker boven de rivier de Dijle aan het foerageren. Niet even erover vliegen, maar duidelijk lange tijd op jacht. Had dit ook voordien nog nooit zo waargenomen. Jagende Vroege glazenmaker boven het Schipborger diep (Foto: René Manger). 8 Nieuwsbrieven van de Libellenwerkgroep Drenthe 2015
9 Libellenwerkgroep Drenthe 12 juli 2015 Voortplanting van Zuidelijke glazenmaker in Drentsche Aa gebied Een spectaculaire waarneming! Op 4 juli is door Simon Olk in de omgeving van het Looner diep (NP Drentsche Aa) een vers imago Zuidelijke glazenmaker waargenomen. Vermoedelijk is het dier op dit veld uitgeslopen. Een larvenhuidje werd niet gevonden. Het dier bevond zich op een vochtig veld met veel Pitrus. Ook is er een gedeelte met open water aanwezig. In de loop van droge zomers kan dit watergedeelte geheel droogvallen. Het terrein wordt begraasd door Charolais runderen. Zowel Gerard Abbingh als ondergetekende hebben tijdens onafhankelijke bezoeken, vlak na de vondst, op de betreffende plek geen individuen van de Zuidelijke glazenmaker meer aangetroffen. Deze waarneming betekend een eerste bewijs van voortplanting van deze soort in Drenthe. Weer een mooi libellen resultaat in het jaar van 50 jaar gedachtegoed van de Drentsche Aa! René Manger Zuidelijke glazenmaker nabij Loon (Drentsche Aa) (Foto: Simon Olk). (A) Vochtig grasland met hoefafdrukken van runderen. (B) Natte laagte waar de Zuidelijke glazenmaker vermoedelijk is uitgeslopen. Een groot deel van het veld bevat vooral veel Pitrus (Foto s: René Manger). Contact: info@libellen-drenthe.eu Libellenwerkgroep Drenthe 9
10 Tweede Excursie Lieveheersbeestjes op 19 september 2015 De eerste Lieveheersbeestjes excursie van dit jaar in Drenthe was een succes, daarom houden we op 19 september er weer een. Dit alles olv van Vincent Kalkman van EIS Kenniscentrum insecten (Leiden) en weer bijgestaan door Jan Joost Mekkes en René Manger van de LWD. Dit keer willen we de Brunstingerplassen en het Leggelderveld bezoeken op zoek naar soorten van de heide, zoals Hieroglyfenlieveheersbeestje, Zwart lieveheersbeestje en misschien zelfs Ongevlekt lieveheersbeestje. Nadere info volgt. Veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje Natuurtijdschriften.nl Op deze site zijn bijna alle Nederlandse tijdschriften en nieuwsbrieven van libellen te downloaden. De artikelen van alle, behalve de meest recente Brachytrons, zijn nu beschikbaar op Hier staan bijvoorbeeld alle Libellennieuwsbrieven, NLO-mededelingen en NVL-nieuwsbrieven. Je kunt artikelen zoeken op basis van auteursnaam, soortnaam of gebiedsnaam. Vroege glazenmakers boven de beek Vroege glazenmaker boven het Loonerdiepje In de vorige nieuwsbrief stond een melding van Vroege glazenmakers (Aeshna isoceles) vliegend boven de beek (Drentsche Aa). Naar aanleiding daarop reageerde Geert De Knijf hierop, dat hij tijdens kayakken op de rivier de Dijle (Vlaanderen) tweemaal een Vroege glazenmaker lange tijd zag foerageren. Dit had hij eerder ook nooit waargenomen. Kortgeleden zag ik boven een watergang in Zuidwest Drenthe. Dit is een heel langzaamstromend water waar een Vroege glazenmaker mannetje urenlang over een lengte van 20 meter, daarbij o.a. vechtend met een Vroege glazenmaker, langdurig, territoriaal vliegend boven een watergang (Foto s op deze pagina: René Manger). 10 Nieuwsbrieven van de Libellenwerkgroep Drenthe 2015
11 mannetje Grote keizerlibel, (Anax imperator). Ook joeg het dier exemplaren van Gewone oeverlibel (Orthetrum cancellatum) en Viervlek (Libellula quadrimaculata) weg. Tevens werd bij hetzelfde water een vrouwtje Bruine glazenmaker (Aeshna grandis) gezien die pogingen deed om eieren op een betonnen rand af te zetten (foto hiernaast). Bruine glazenmaker probeert eieren af te zetten op een betonnen rand (Foto: René Manger). Ingestuurde foto s Eizafzettende Platbuiken Foto s: Henk kamstra Metaalglanslibel Foto: Hero Moorlag Contact: info@libellen-drenthe.eu Libellenwerkgroep Drenthe 11
12 Libellenwerkgroep Drenthe 2 augustus 2015 Zuidelijke keizerlibel op Berkenheuvel Een mooie waarneming! Op 18 juli 2015 zag Lia Bouma op Berkenheuvel (Drents Friese Wold) een mannetje Zuidelijke keizerlibel. Een paar dagen later werd door Edwin de Weerd op dezelfde locatie het (vermoedelijk) zelfde exemplaar waargenomen. De soort is in Drenthe overigens vooralsnog erg zeldzaam. Zuidelijke keizerlibel (Foto: Lia Bouma). Gevlekte glanslibellen op Uffelterveld Op 17 juli 2015 zag Jaap Bouwman in totaal drie mannetjes van de zeldzame Gevlekte glanslibel op het Uffelterveld. Een nieuwe vindplaats van deze soort in Drenthe. Op drie vleugels is het ook goed vliegen Tijdens een jaarlijkse inventarisatie van Landgoed Het Zwarte Water tussen Pesse en Nuil, ten oosten van het Nuilerveld vond Hero Moorlag daar voor de eerste keer een Bandheidelibel. Het dier miste een vleugel, maar was toch bezig eitjes af te zetten in het ven. Daarvan helaas geen foto. Ze vloog met drie vleugels verbazend goed naar een pol pijpenstro. De vleugel leek afgerukt. Bandheidelibel met drie vleugels (Foto: Hero Moorlag). 12 Nieuwsbrieven van de Libellenwerkgroep Drenthe 2015
13 Libellen in Colorado, Wyoming, South Dakota, Utah & Idaho In juli ben ik twee weken met mijn gezin in centraal USA op vakantie geweest. Naast de interessante flora en fauna hield ik tijdens onze trektocht door de staten Colorado, Wyoming, South Dakota, Utah en Idaho uiteraard de plaatselijke libellenfauna in de gaten. Op de campings waren bijna altijd watertjes of beken aanwezig, waardoor er vrijwel altijd iets te bekijken was. Hieronder een greep uit de libellenwaarnemingen die zijn gedaan (vijfendertig foto s van 18 soorten). René Manger (tekst en foto s) Er zijn maar twee rode waterjuffersoorten in Noord-Amerika en deze zijn ook nog zeer verwant. Deze kleine soort, de Western Red damsel (Amphiagrion abbreviatum, man links en vrouw rechts) zag ik bij een water vlak bij een groot meer (Bear Lake, Idaho & Utah) Marsh Bluet (Enallagma ebrium) man. Een soort van het grootste waterjuffer genus in Noord-Amerika en verwant aan de Europese Watersnuffel. Spotted Spreadwing (Lestes congenor) man met larven van een watermijt op het eind van het achterlijf (foto s: René Manger). Contact: info@libellen-drenthe.eu Libellenwerkgroep Drenthe 13
14 Libellen in Colorado, Wyoming, South Dakota, Utah & Idaho Dit blauwe waterjuffer mannetje is een Vivid Dancer (Argia vivida). Verschillende exemplaren van de soort, waaronder tandems (foto rechtsonder), zaten bij een vrijwel uitgedroogd beekje in een vallei in Arches National park, Utah. Plains Forktail (Ischnura damula) paringswiel is een kleine, slanke waterjuffer (Utah). In het westen van Amerika komen 14 Ischnura (Lantaarntje) soorten voor (foto s: René Manger). 14 Nieuwsbrieven van de Libellenwerkgroep Drenthe 2015
15 Libellen in Colorado, Wyoming, South Dakota, Utah & Idaho De vrij grote Twelf-spotted Skimmer (Libellula pulchella) werd regelmatig bij poelen aangetroffen die een rijke oevervegetatie hadden. Verschillende exemplaren, waaronder ook tandems en eiafzet werden in bijna alle bezochte staten waargenomen. Bij het vrouwtje missen de witte vlekken (foto rechtsonder). Twee oude bekenden uit Nederland, onze Viervlek, Four-spotted Skimmer (Libellula quadrimaculata) en Zwarte heidelibel, Black Meadowhawk (Sympetrum danae) vlekken werden aangetroffen (foto rechts). Een vrij kleine heidelibel met gekleurde vleugels is de Band-winged Meadowhawk (Sympetrum semicinctum) (foto s: René Manger). Contact: Libellenwerkgroep Drenthe 15
16 Libellen in Colorado, Wyoming, South Dakota, Utah & Idaho De Flame Skimmer (Libellula saturata) is een grote, helder oranje gekleurde libel die regelmatig bij grote poelen werd aangetroffen. De Widow Skimmer (Libellula luctulosa) werd in Utah en Colorado bij grotere poelen aangetroffen (Vrouwtje links en mannetje rechts). De Variegated Meadowhawk, met de vreemde wetenschappelijke naam Sympetrum corruptum, is een robuuste heidelibel die doet denken aan de Zwervende heidelibel in NL. Deze soort vertoont namelijk ook hetzelfde sterke zwerfgedrag. Links een uitgekleurd mannetje en rechts een jong exemplaar. Dot-winged Baskettail (Epitheca petechialis) is één van de acht Epitheca soorten die in de USA voorkomt. Sommige soorten zijn, zelfs in de hand, lastig van elkaar te onderscheiden. In Europa kennen we van dit genus alleen de Tweevlek (Epitheca bimaculata) (Custer State Park, South Dakota) (foto s: René Manger). 16 Nieuwsbrieven van de Libellenwerkgroep Drenthe 2015
17 Libellen in Colorado, Wyoming, South Dakota, Utah & Idaho Common Green Darner (Anax junius). Western Pondhawk (Erythemis collocata). Man (links) en vrouw (rechts). Bij poelen met rijke oevervegetatie werd vaak de Blue-eyed Darner (Rhionaeshna multicolor) gezien. Deze vrij kleine glazenmaker heeft smalle strepen op de zijkant van het borststuk. Opvallend bij deze soort zijn de haakvormige aanhangselen bij de mannetjes (foto rechts) (foto s: René Manger). Contact: Libellenwerkgroep Drenthe 17
18 Libellen in Colorado, Wyoming, South Dakota, Utah & Idaho Een voorbeeld van een poel in Utah waar o.a. de Blue Dasher (Pachydiplax longipennis) aanwezig was. Blue Dasher (Pachydiplax longipennis) man. Deze soort is vrij algemeen bij grote poelen met een rijke oevervegetatie. Black Saddlebags (Tramea lacerata). Deze soort is regelmatig ver van het water te vinden. Doordat de vleugelvlekken zwart zijn en dezelfde kleur als het lijf hebben ziet het dier er in de vlucht enigszins lomp uit. Het is en snelle vlieger die nauwelijks gaat zitten en ook als tandem snel over het water vliegt (foto s: René Manger). 18 Nieuwsbrieven van de Libellenwerkgroep Drenthe 2015
19 Libellenwerkgroep Drenthe 16 augustus 2015 Zuidelijke keizerlibel in Hoogeveen (Anax parthenope) (foto: Edwin de Weerd). Opnieuw zuidelijke keizer in Drenthe In Hoogeveen-Venesluis nam Edwin de Weerd een zuidelijke keizerlibel waar ( ). Eerder werden half juli al twee waarnemingen van de soort in het Drents-Friese Wold gedaan. In Friesland worden dit jaar ook meer waarnemingen van de soort gedaan. Noordse glazenmaker Dit jaar een eerste melding van een imago van de noordse glazenmaker door Barbara Mather op 9 augustus Dit was op het Drouwenerveld. Kempense heidelibel (Sympetrum depressiusculum). Een nog niet uitgekleurd territoriaal mannetje boven het water van een petgat (foto: René Manger). Kempense heidelibel De kempense heidelibel (Sympetrum depressiusculum) werd in 2013 tijdens een excursie in De Weerribben ontdekt. Afgelopen zaterdag was er een excursie van SBB in de Weerribben. De soort blijkt in het gebied in grote aantallen aanwezig. Het is daarom zeker niet onmogelijk om bijvoorbeeld in Zuidwest Drenthe de soort te kunnen tegenkomen. Zo werd in 2011 een exemplaar bij Zwolle waargenomen en in 2014 een exemplaar ten oosten van Amersfoort. Dus goed opletten tussen bijvoorbeeld de bloedrode heidelibellen! EXCURSIE Lieveheersbeestjes 19 september De eerste Lieveheersbeestjes excursie van dit jaar in Drenthe was een succes, daarom houden we op 19 september er weer een. Dit alles olv van Vincent Kalkman van EIS Kenniscentrum insecten (Leiden) en bijgestaan door Jan Joost Mekkes en René Manger van de LWD. Dit keer willen we de Brunstingerplassen en het Leggelderveld onderzoeken op soorten van de heide, zoals hieroglyfenlieveheersbeestje, zwart lieveheersbeestje en misschien zelfs ongevlekt lieveheersbeestje. Nadere info volgt. Deelnemers maken kennis met het zoeken naar en het determineren van Lieveheersbeestjes. Zoekkaart en veldklapper staan op Nadere informatie volgt voor aanvangstijd en plaats. Graag opgeven bij de Libellenwerkgroep Drenthe: info@libellen-drenthe.eu. Daarbij graag aangeven: naam en met hoeveel personen de excursie bezocht gaat worden? Contact: info@libellen-drenthe.eu Libellenwerkgroep Drenthe 19
20 Natuurontwikkeling Ruimsloot bij Assen-Eleveld In het kader van het mega-project FlorijnAs werkt Assen o.a. aan het versterken van de natuurwaarden in en rond de stad. Onder de naam Assen aan de Aa worden onder andere een aantal, in het verleden rechtgetrokken beeklopen een meer natuurlijk aanzien gegeven. Zo is het waterschap Hunze en Aa s bezig met het opnieuw laten meanderen van het Anreper- en Deurzerdiep. Ten zuiden van de N33, bij het buurtschap Eleveld, is de herinrichting van de Ruimsloot inmiddels afgerond. De Ruimsloot behoort tot de bovenloop van de Drentsche Aa en mondt even ten noorden van de N33 uit in het Deurzerdiep. Om de strakke, rechte beekloop een meer natuurlijk aanzien te geven zijn er op meerdere plaatsen plas-dras-zones gecreëerd (foto 1). Langs de gehele westkant is over een lengte van ruim een kilometer een ca. 15 meter brede reliëfrijke oever aangelegd met op drie plaatsen nieuwe poelen (foto 2). Tevens zijn er twee nieuwe vistrappen gebouwd, een halverwege het beektraject en een vlak voor de onderdoorgang bij de N33 (foto 3 en 4). Op 8 augustus 2015 bezocht ik de Ruimsloot. Naast 10 libellensoorten (zie kader) is de waarneming van een ijsvogel bij de vistrap bij de N33 het vermelden waard. Waargenomen libellen op 8 aug Weidebeekjuffer Gewone pantserjuffer Houtpantserjuffer Lantaarntje Watersnuffel Azuurwaterjuffer Blauwe breedscheenjuffer Bruine glazenmaker Grote Keizerlibel Gewone oeverlibel Foto 1: Plas-dras-zone als gevolg van de herinrichting van de Ruimsloot (foto: Gerard Abbingh). 20 Nieuwsbrieven van de Libellenwerkgroep Drenthe 2015
21 Foto 2: De Ruimsloot (foto: Gerard Abbingh). Dat het met de waterkwaliteit van de beekloop wel goed zit bewijzen de talrijk aanwezige weidebeekjuffers en blauwe breedscheenjuffers, typische bewoners van Foto 5: Weidebeekjuffer mannetjes vliegend boven stromend water in het Drentsche Aa gebied (foto: René Manger). stromend, zuurstofrijk water. Het zal niet verbazen dat beide soorten met name in de stukken beek kort na de vistrappen het meest talrijk waren. Heel opvallend was het dat er op het hele traject van ruim 1 km geen enkele heidelibel werd waargenomen. Foto s 3 & 4: Vistrap (foto s: Gerard Abbingh). Gerard Abbingh Contact: info@libellen-drenthe.eu Libellenwerkgroep Drenthe 21
22 Libellenwerkgroep Drenthe Lieveheersbeestjes excursie op 19 september Leggelderveld & Brunstingerplassen René Manger 20 september 2015 In navolging van de excursie op 3 mei van dit jaar organiseerde de LWD in het kader van het landelijk Lieveheersbeestjes atlasproject nu een excursie in het Leggelderveld (Natuurmonumenten) en Brunstingerplassen (SBB). De excursie met 15 deelnemers werd geleid door Vincent Kalkman van EIS Kenniscentrum Insecten uit Leiden. In totaal werden in drie gebieden zeventien soorten lieveheersbeestjes waargenomen (zie tabel op de volgende pagina). Het Niervleklieveheersbeestje, Aziatisch lieveheersbeestje en Zevenstippelig lieveheersbeestje werden het vaakst waargenomen. De doelstelling was om die dag drie Rodelijst soorten te vinden, namelijk het Hiëroglyphenlieveheersbeestje, Zwart lieveheersbeestje en Ongevlekt lieveheersbeestje. Op de laatste soort na is deze doelstelling gehaald! Het startpunt was op het Leggelderveld. Bomen en struiken waren nog nat van de nachtelijke regenperiode zodat de, door de meeste deelnemers, meegenomen paraplues om lieveheersbeestjes uit struiken en bomen te kloppen voor twee doeleinden gebruikt konden worden. Het Leggelderveld werd het meest uitvoerig onderzocht en hier werden dan ook de meeste soorten waargenomen. Toch werden juist in de Figuur 1: Vincent Kalkman checkt de klopvangst van Jan Joost Mekkes (foto: Tinus Knegt) Brunstingerplassen twee beoogde Rode lijst soorten waargenomen (figuur 3 & 5). Tot slot hebben we op terugreis met enkele mensen nog een kort bezoek gebracht aan het Heuvingerzand (SBB) en vonden, voor die dag, twee nieuwe soorten lieveheersbeestjes. Figuur 2: Ondanks het goede weer hadden we toch bijna allemaal paraplues bij ons Figuur 3: Hiëroglyphenlieveheersbeestje (Rode Lijst) waargenomen in het Brunstingerplassen gebied (foto s: R.Manger) 22 Nieuwsbrieven van de Libellenwerkgroep Drenthe 2015
23 Van links naar rechts; TienvlekLHB, ZevenstipLHB, TweestipLHB, Aziatisch LHB. CitroenLHB, NiervlekLHB, HeideLHB, ZevenstipLHB. VijfstipLHB, TienstipLHB, VloeivlekLHB, Zwart LHB. HiëroglyfenLHB, ViervlekLHB, Aziatisch LHB en TienvlekLHB. foto s: Antoine van der Heijden Niet op de foto: Dennenkapoentje, Struweelnepkapoentje, MeeldauwLHB. Tabel. Het aantal gevonden lieveheersbeestjes in de drie bezochte natuurgebieden op 19 september Soort Leggelderveld Brunstingerplassen Heuvingerzand Totaal Niervleklieveheersbeestje Zevenstippelig lieveheersbeestje Aziatisch lieveheersbeestje Citroenlieveheersbeestje Viervleklieveheersbeestje Tienvleklieveheersbeestje Heidelieveheersbeestje 4 4 Tienstippelig lieveheersbeestje Zwart lieveheersbeestje 3 3 Meeldauwlieveheersbeestje 2 2 Tweestippelig lieveheersbeestje 2 2 Bruin lieveheersbeestje 1 1 Dennenkapoentje 1 1 Hiëroglyfenlieveheersbeestje 1 1 Struweelnepkapoentje 1 1 Vijfstippelig lieveheersbeestje 1 1 Vloeivleklieveheersbeestje 1 1 TOTAAL Contact: info@libellen-drenthe.eu Libellenwerkgroep Drenthe 23
24 Figuur 4: Meeldauwlieveheersbeestje. Struweelnepkapoentje (inzet)(foto s: R. Manger) Figuur 5: Zwart lieveheersbeestje (Rode Lijst) waargenomen in het Brunstingerplassen gebied (foto: Antoine van der Heijden) Libellen Bij het verlaten van de Brunstingerplassen werd een vrouwtje Noordse glazenmaker (Aeshna subarctica) waargenomen. Een leuke waarneming, omdat het voor dit gebied een eerste waarneming van deze soort betreft (figuur 7). Een mooie afsluiting van een geslaagde excursiedag! Met dank aan Vincent Kalkman (EIS) voor het leiden van de excursie. Tevens dank aan de enthousiaste deelnemers van deze excursie. Tot slot dank aan Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer voor het verlenen van toestemming voor het inventariseren van hun gebieden. Uitsluipende Zwervende heidelibellen Tinus Knegt nam op het Holtingerveld nabij Havelte uitsluipende Zwervende heidelibellen waar. Dit is een nieuwe plaats en voortplantingsplaats van de soort in Drenthe. Figuur 6. Zwervende heidelibel op het Holtingerveld (foto: Tinus Knegt) Figuur 7: Noordse glazenmaker vrouwtje op het hekwerk van de Brunstingerplassen (foto: Nick W) 24 Nieuwsbrieven van de Libellenwerkgroep Drenthe 2015
Libellen in Colorado, Wyoming, South Dakota, Utah & Idaho
In juli ben ik twee weken met mijn gezin in centraal USA op vakantie geweest. Naast de interessante flora en fauna hield ik tijdens onze trektocht door de staten Colorado, Wyoming, South Dakota, Utah en
Nadere informatieLibellen herkennen. Weidebeekjuffer Vrouwtjes zijn metaalglanzend groen, de mannetjes zijn blauw. Ze leven langs beken en rivieren (stromend water).
1 Libellen herkennen In Nederland leven 71 soorten libellen. Veel daarvan zijn zeldzaam en zul je niet snel tegenkomen. Zo n 25 soorten kun je wel in de stad tegenkomen. Van deze libellen bespreken we
Nadere informatieLibellen LWD. Libellenwerkgroep Drenthe. LWD Nieuwsbrief. Tien kansen voor het Deurzerdiep. Inhoud: Zesde jaargang, nummer 8
Zesde jaargang, nummer 8 werkgroep Drenthe werkgroep Drenthe 14 oktober 2008 Contactpersoon & -adres: G. Abbingh, Lange Hout 6, 9408 DB Assen. g.abbingh@home.nl Excursies: Willem Klok, w.klok@natuurmonumenten.nl
Nadere informatieNieuwsbrieven. van de Libellenwerkgroep Drenthe. René Manger Gerard Abbingh. Libellenwerkgroep Drenthe. Contact:
Nieuwsbrieven van de Libellenwerkgroep Drenthe 2016 René Manger Gerard Abbingh Libellenwerkgroep Drenthe 25 Colofon Redactie: René Manger & Gerard Abbingh. Uitgever: Libellenwerkgroep Drenthe, Assen. info@libellen-drenthe.eu
Nadere informatieEnkele pareltjes uit het Saleghem krekensnoer
Brigitte Van Passel Inleiding Werkingsgebied Krekengebied 2007-2010 Besluit Enkele pareltjes uit het Saleghem krekensnoer Inleiding Werkingsgebied Krekengebied 2007-2010 Besluit Werkingsgebied Natuurpunt
Nadere informatieJUFFERS klein, smal, ogen ver uiteen, zittend liggen vleugels meestal op achterlijf. Gekleurde vleugels Vrij groot Blauw glanzend Langs stromend water
Beekjuffers -> 2 Lijken vlinders breedscheenjuffer weidebeekjuffer bosbeekjuffer JUFFERS klein, smal, ogen ver uiteen, zittend liggen vleugels meestal op achterlijf. Deel vleugel blauw Stromend water groen
Nadere informatieVerslag libellenmonitoring 2017 Leersumse Veld
Verslag libellenmonitoring 2017 Leersumse Veld Jan Katsman, januari 2018 Libellenmonitoring 2017 in het Leersumse Veld. Het gebied Hert Leersumse Veld is eigendom van en wordt beheerd door Staatsbosbeheer.
Nadere informatieDragonflies of Kefalonia (Greece)
Dragonflies of Kefalonia (Greece) René Manger Eind april was ik een week op het Griekse eiland Kefalonia, één van de eilanden gelegen, in de Ionische zee. Op het gebied van flora en fauna is hier in het
Nadere informatieLibellen inventarisatie de Pan. door Hugo van der Slot. Steenrode heidelibel
Libellen inventarisatie 2012 de Pan Steenrode heidelibel door Hugo van der Slot Verslag Libellen inventarisatie de Pan 2012 Beschrijving gebied De poelen bevinden zich in de duinen van Voorne ( atlasblok
Nadere informatieLibellen in het najaar
Libellen in het najaar De waarnemer liep vermoeid langs de waterkant, mijmerend over de vangsten van 1994. Het hele voorjaar en de zomer was de waarnemer al actief geweest in het veld en dat had hem geen
Nadere informatieLIBELLEN - ODONATA LIBELLEN HOUDEN VAN MENSEN
LIBELLEN - ODONATA LIBELLEN HOUDEN VAN MENSEN 2 ONDERORDEN - JUFFERS ZYGOPTERA - ECHTE LIBELLEN ANTISOPTERA LIBEL JUFFER ECHTE LIBELLEN ACHTERVLEUGELS BREDER VLEUGELS IN RUSTSTAND AAN WEERSZIJDEN VAN
Nadere informatieLibellen in de Wellemeersen
Libellen in de Wellemeersen 2008-2016 Een actualisatie van de verspreiding van libellen in de Wellemeersen, een natuurreservaat langs de Dender (België -Oost-Vlaanderen) Situering Natuurreservaat De Wellemeersen
Nadere informatieInsecten van de Potpolder
Insecten van de Potpolder Toen we begin 2006 aan het Potpolderproject begonnen hadden we geen idee welke soorten insecten we zouden ontdekken. Geen probleem want we zouden alles inventariseren! Dat er
Nadere informatieLibellen in de gemeente Kampen
Libellen in de gemeente Kampen Kleine roodoogjuffer en rivierrombout door Gerrit Koopman Algemeen Libellen (Odonata) zijn bij Kampen en in de rest van Nederland door twee van de drie bestaande onderorden
Nadere informatieLIBELLEN IN DE UITERWAARDEN ROND ZALTBOMMEL VINCENT KALKMAN 2002
2002 LIBELLEN IN DE UITERWAARDEN ROND ZALTBOMMEL VINCENT KALKMAN 2002 FEBRUARI 2002 tekst Vincent Kalkman productie Stichting European Invertebrate Survey - Nederland postbus 9517, 2300 RA Leiden tel.
Nadere informatieMet de steun van. Inhoud:
Inhoud: - Voorwoord - Waarnemingen 2007 - Soortbespreking - Lijst Belgische libellensoorten - Vliegperiode libellen - Favoriete uitsluipplaatsen volgens soort Met de steun van Milieudienst Libelleninventarisatie
Nadere informatieAGENDA. verslag vergadering 3 april opmerkingen
AGENDA Libellenwerkgroep Waasland vergadering - 27 februari 2018 verslag vergadering 3 april 2017 - opmerkingen terugblikken 2017 * activiteiten Libellenwerkgroep Waasland * jaarverslag - Wakona * communicatie
Nadere informatieWaarnemingen Noord-Hollands Duinreservaat Verslag 2009
Libellenwerkgroep Noord Kennemerland Waarnemingen Noord-Hollands Duinreservaat Verslag 9 John van Roosmalen, Harm Niesen, Arnold Wijker, Wilbert Kerkhof Bruine winterjuffer in de sneeuw, januari. Van deze
Nadere informatieAGENDA. verslag vergadering 14 januari opmerkingen
AGENDA Libellenwerkgroep Waasland vergadering - 29 oktober 2016 verslag vergadering 14 januari 2016 - opmerkingen terugblikken 2016 * activiteiten Libellenwerkgroep Waasland * eerste resultaten voorbije
Nadere informatieLibellen in Drenthe René Manger Gerard Abbingh
Libellen in Drenthe René Manger Gerard Abbingh Assen 2005 Inhoud Voorwoord 3 Inleiding 5 Libellenfauna van Drenthe 6 Soortbespreking en verspreidingskaarten 15 Toekomst 110 Nieuwe natuurgebieden 110 Aandachtsgebieden
Nadere informatieLibellenfauna in het Stropersbos
Libellenfauna in het Stropersbos Stekene - Sint-Gillis-Waas ZWARTE HEIDELIBEL Sympetrum danae mannetje Brigitte Van Passel Stroperbos Oost 23 augustus 2016 Libellen zijn geschikt als indicatoren voor de
Nadere informatieDAGVLINDERS EN LIBELLEN OP HET GOLFCENTRUM DE BATOUWE in ZOELEN 2016
DAGVLINDERS EN LIBELLEN OP HET GOLFCENTRUM DE BATOUWE in ZOELEN 2016 KARIN VERSPUI 2016 Inleiding Het golfcentrum De Batouwe in Zoelen besteedt veel aandacht aan de natuurwaarden in hun terrein. In zowel
Nadere informatieWAARNEMINGENOVERZICHT KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland
WAARNEMINGENOVERZICHT 2017 KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland WAARNEMINGENOVERZICHT 2017 KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland, Haarlem Tekst Tabellen
Nadere informatieFOTOBOEK LIBELLEN IN DE PROVINCIE UTRECHT VAN DE JAN KATSMAN. Maart 2017 EXCITING NATURE
FOTOBOEK VAN DE LIBELLEN IN DE PROVINCIE UTRECHT JAN KATSMAN Maart 2017 EXCITING NATURE Vers vrouwtje blauwe glazenmaker Inhoud Inhoud en fotoverantwoording 1 Naslagwerken en adressen 2 Inleiding en
Nadere informatieJaaroverzicht Libellen van de Gelderse Poort 2009
Jaaroverzicht Libellen van de Gelderse Poort 2009 Peter Hoppenbrouwers Figuur 1: overzichtskaart Gelderse Poort (bron: www.geldersepoort.net) Colofon Uitgave van de Stichting Flora- en Faunawerkgroep Gelderse
Nadere informatieWAARNEMINGENOVERZICHT KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland
WAARNEMINGENOVERZICHT 2015 KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland WAARNEMINGENOVERZICHT 2015 KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland, Haarlem Tekst Tabellen
Nadere informatieWAARNEMINGENOVERZICHT KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland
WAARNEMINGENOVERZICHT 2013 KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland WAARNEMINGENOVERZICHT 2013 KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland, Haarlem Tekst Tabellen
Nadere informatieWAARNEMINGENOVERZICHT KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland
WAARNEMINGENOVERZICHT 2016 KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland WAARNEMINGENOVERZICHT 2016 KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland, Haarlem Tekst Tabellen
Nadere informatieWAARNEMINGENOVERZICHT KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland
WAARNEMINGENOVERZICHT 2012 KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland WAARNEMINGENOVERZICHT 2012 KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland, Haarlem Tekst Tabellen
Nadere informatieMonitoringroutes van libellen in de Gooi en Vechtstreek 2009 en 2010
Monitoringroutes van libellen in de Gooi en Vechtstreek 2009 en 2010 Vlinder- en Libellenwerkgroep Gooi en Vechtstreek Ronald Hofmeester Hans van Oosterhout Informatie over dit rapport: Ronald Hofmeester,
Nadere informatieWaasland-Noord / natuurstudie
WERKGROEP : LIBELLEN ODONATA / waarnemingen 2010 Del Het centraliseren van alle infrmatie met betrekking tt waarnemingen van LIBELLEN in de natuurgebieden Waasland-Nrd en dicht bij huis in de gemeenten
Nadere informatieLibelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Hollands Ankeveen
Libelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Hollands Ankeveen In 2011 W.J.A. Hoeffnagel Ankeveen Copyright 2011 W.J.A. Hoeffnagel (Willem-Jan) Mr. J.C. Buhrmannlaan 54 1244 PH Ankeveen 035-6919356 w.j.a.hoeffnagel@hccnet.nl
Nadere informatieAtlas van de libellen van Winterswijk
Atlas van de libellen van Winterswijk Versie 1, 201 Rob Lanjouw Insectenwerkgroep KNNV Oost-Achterhoek Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Methode 3. Samenvatting 4. Soortbeschrijvingen 5. Nieuwe ontwikkelingen.
Nadere informatiegebeten door LIBELLEN
grote keizerlibel Claudia Piens gebeten door LIBELLEN 1 presentatie LVV Libellenstudiedag waarnemingen.be weinig waarnemingen uit het Waasland 2006 2008 2011 2012 2014 2015 Natuurstudiewerkgroep Waasland
Nadere informatieLibellenmonitoring in Nederland ervaringen na 16 jaar tellen
Libellenmonitoring in Nederland ervaringen na 16 jaar tellen Tim Termaat Libellenstudiedag Vlaanderen 15 februari 2014 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Hoe gaat
Nadere informatieDETERMINATIE SLEUTEL VOOR DE NEDERLANDSE HEIDELIBELLEN
DETERMINATIE SLEUTEL VOOR DE NEDERLANDSE HEIDELIBELLEN VRAAG 1: Zijn de onderzijdes van de ogen blauw tot grijzig gekleurd? (bestudeer voorbeeld 1.1) JA, NEE, De onderzijdes van de ogen zijn duidelijk
Nadere informatieLibellen in de duinen van de Noordkop 2000
Libellen in de duinen van de Noordkop 2000 SAMENVATTING In navolging van 1999 zijn dit jaar de monitorroutes van de libellenfauna in de Grafelijkheidsduinen, Doggersplaats (Refugium) en Zwanenwater in
Nadere informatieLibelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Hollands Ankeveen
Libelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Hollands Ankeveen In 2012 W.J.A. Hoeffnagel Ankeveen Copyright 2013 W.J.A. Hoeffnagel (Willem-Jan) Mr. J.C. Buhrmannlaan 54 1244 PH Ankeveen 035-6919356 w.j.a.hoeffnagel@hccnet.nl
Nadere informatieLIBELLEN (ODONATA) IN DE PROVINCIE ANTWERPEN:
LIBELLEN (ODONATA) IN DE PROVINCIE ANTWERPEN: een belangrijke taak weggelegd voor het provinciale natuurbeleid Geert De Knijf, Instituut voor Natuurbehoud en Libellenwerkgroep Gomphus, Kliniekstraat 25,
Nadere informatieLibelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Hollands Ankeveen
Libelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Hollands Ankeveen In 2013 W.J.A. Hoeffnagel Ankeveen Copyright 2013 W.J.A. Hoeffnagel (Willem-Jan) Mr. J.C. Buhrmannlaan 54 1244 PH Ankeveen 035-6919356 w.j.a.hoeffnagel@hccnet.nl
Nadere informatieHet libellenjaar 2006: een overzicht
Het libellenjaar 2006: een overzicht Geert De Knijf Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), Kliniekstraat 25, 1070 Brussel. geert.deknijf@inbo.be Summary. The season 2006 for Dragonflies (Odonata)
Nadere informatieLibelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Hollands Ankeveen
Libelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Hollands Ankeveen In 2015 W.J.A. Hoeffnagel Ankeveen Copyright 2015 W.J.A. Hoeffnagel (Willem-Jan) Mr. J.C. Buhrmannlaan 54 1244 PH Ankeveen 035-6919356 w.j.a.hoeffnagel@hccnet.nl
Nadere informatieDit boomblauwtje fladderde er lustig op los en liet zich moeilijk fotograferen, maar ook hier geldt De aanhouder wint.
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 9 augustus 2016 Beste natuurliefhebber/-ster, Regelmatig wordt het weer iets anders dan de deskundigen hadden verwacht. Maar dit keer kregen ze toch gelijk. In de
Nadere informatieLibelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Hollands Ankeveen
Libelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Hollands Ankeveen In 2014 W.J.A. Hoeffnagel Ankeveen Copyright 2014 W.J.A. Hoeffnagel (Willem-Jan) Mr. J.C. Buhrmannlaan 54 1244 PH Ankeveen 035-6919356 w.j.a.hoeffnagel@hccnet.nl
Nadere informatieLibellenwerkgroep Waasland vergadering - 29 november 2018
Libellenwerkgroep Waasland vergadering - 29 november 2018 Aanwezig: Marc Bogaerts, Frank Cornelis, Hugo De Beuckeleer, Chris De Buyzer, Etienne De Schrijver, Guy De Vos, Marian Kiefer, Kris Peeters, Brigitte
Nadere informatieNieuwsbrief IVN-KNNV augustus 2015
Nieuwsbrief IVN-KNNV augustus 2015 Zomervlinder,Geometra papilionaria, uit de familie van de spanners, gefotografeerd door Geert de Vries. De zomervlinder komt in het hele land voor. 6 september Insecten
Nadere informatieLibellenfauna in het Stropersbos
Libellenfauna in het Stropersbos - 2017 Stekene - Sint-Gillis-Waas STEENRODE HEIDELIBEL Sympetrum vulgatum Brigitte Van Passel Stroperbos Oost 17 juli 2017 Libellen zijn geschikt als indicatoren voor de
Nadere informatieLibelleninventarisatie. Natuurmonumentengebied. Hollands Ankeveen
Libelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Hollands Ankeveen In 2009 W.J.A. Hoeffnagel Ankeveen - 2 / 43 - - 3 / 43 - Copyright 2010 W.J.A. Hoeffnagel (Willem-Jan) Mr. J.C. Buhrmannlaan 54 1244 PH Ankeveen
Nadere informatieWAARNEMINGENOVERZICHT KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland
WAARNEMINGENOVERZICHT 2018 KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland WAARNEMINGENOVERZICHT 2018 KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland KNNV-Libellenwerkgroep Zuid-Kennemerland, Haarlem Tekst Tabellen
Nadere informatieLibellen Inventariseren - SBB 2009
Libellen Inventariseren - SBB 2009 Madese NatuurVrienden, Ger Luijten, 2009, Publicatie onder Creative Commons licentie BY-SA Grootvlek viervlek (Libellula quadrimaculata f. Praenubila) in de oostelijke
Nadere informatietijdens warme zomers naar noordelijker streken uitzwerven. Meestal gaat waarnemingen verricht. Enerzijds is de waarnemersdichtheid veel groter
1995). Libellennieuwsbrief nutnmer 4 1995 Crocothemis erythraea en Cercion lindenii, nu al in België en binnenkort ook in Nederland algemeen? Geert De Knijf Van bepaalde, voornamelijk mediterrane soorten
Nadere informatiePoelen vol libelle. Theo de Jong
^^^YB Poelen vol libelle Inventarisaties in 989, 990 en 99 toonden aan dat in grote delen van de provincie Utrecht, met name in de Utrechtse Vallei, het aantal kleine geïsoleerde wateren ten opzichte van
Nadere informatieLibelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Horstermeerpolder
Libelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Horstermeerpolder In 2015 W.J.A. Hoeffnagel Ankeveen Copyright 2015 W.J.A. Hoeffnagel (Willem-Jan) Mr. J.C. Buhrmannlaan 54 1244 PH Ankeveen 035-6919356 w.j.a.hoeffnagel@hccnet.nl
Nadere informatieNieuwsbrief 21 van RAVON Afdeling Utrecht Juli 2016
Nieuwsbrief 21 van RAVON Afdeling Utrecht Juli 2016 Contactpersoon RAVON Utrecht Wim de Wild wim.de.wild@ziggo.nl tel. 030-6963771 RAVON Utrecht verstuurt onregelmatig een nieuwsbrief naar de RAVON waarnemers
Nadere informatieHet overzicht: Groene glazenmakers en Krabbenscheer in het Nieuwediep te Nieuwe Diep: 2008 t/m 2016.
Groene glazenmakers en Krabbenscheer in het Nieuwediep te Nieuwe Diep: 2008 t/m 2016. In het westelijke deel van het Nieuwediep kwamen in vier vakken Krabbenscheer V, voor in fraaie velden, die een leef-
Nadere informatieVan zilte polder tot libellenparel
Van zilte polder tot libellenparel De ontwikkeling van de libellenfauna in Flevoland G. Eggens & J. H. Bouwman Inleiding De relatief recente ontstaansgeschiedenis van de provincie Flevoland maakt het mogelijk
Nadere informatieJaarverslag Libellengroep 2015
Jaarverslag Libellengroep 2015 Uit voorlopige cijfers van de Vlinderstichting blijkt dat 2015 niet alleen geen goed vlinderjaar was maar ook een vrij slecht libellenjaar. Voor Eemland geldt min of meer
Nadere informatieLibelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Horstermeerpolder
Libelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Horstermeerpolder In 2014 W.J.A. Hoeffnagel Ankeveen Copyright 2014 W.J.A. Hoeffnagel (Willem-Jan) Mr. J.C. Buhrmannlaan 54 1244 PH Ankeveen 035-6919356 w.j.a.hoeffnagel@hccnet.nl
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 23 mei Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 23 mei 2017 Beste natuurliefhebber/-ster, Het was een heerlijke dag. De zon scheen, maar de sluierbewolking maakte het fotograferen tot een prettige bezigheid. Er
Nadere informatieLibellen Empese & Tondense heide en de Zilvense broekbeek:
Libellen Empese & Tondense heide en de Zilvense broekbeek: 2005-2008. Natuurontwikkeling blijkt een succes. M.J.T. van der Weide Bovenste foto voorkant: 'Oeverkruidven' (8 juli 2007), Empese heide Onderste
Nadere informatieMonitoringroutes van libellen in de Gooi en Vechtstreek 2013
Monitoringroutes van libellen in de Gooi en Vechtstreek 2013 Vlinder- en Libellenwerkgroep Gooi en Vechtstreek Hans van Oosterhout Egbert Leijdekker Foto omslag: Steenrode Heidelibel (Sympetrum vulgatum)
Nadere informatie9 De Rode Lijst van de libellen in Vlaanderen
H09_RLVLA_NL-bat4.5 28/08/06 10:05 Page 241 9 De Rode Lijst van de libellen in Vlaanderen Geert De Knijf Inleiding Het opstellen van Rode Lijsten was in eerste instantie bedoeld om een middel te hebben
Nadere informatieRekenen Groep 7-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieNieuwsbrief 8 van RAVON Afdeling Utrecht juli 2012
Nieuwsbrief 8 van RAVON Afdeling Utrecht juli 2012 Contactpersoon RAVON Utrecht Wim de Wild Couwenhoven 7221 3703 HW Zeist wim.de.wild@ziggo.nl tel. 030-6963771 RAVON Utrecht verstuurt onregelmatig een
Nadere informatieHandleiding Landelijk Meetnet Libellen
Handleiding Landelijk Meetnet Libellen De Vlinderstichting, Wageningen Centraal Bureau voor de Statistiek Handleiding Landelijk Meetnet Libellen Tekst: Robert Ketelaar & Calijn Plate Rapportnummer: VS
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, donderdag 20 april Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, donderdag 20 april 2017 Beste natuurliefhebber/-ster, Het was donderdag de 20 ste een stuk aangenamer dan de dinsdag ervoor en dus koerste ik al fietsend weer richting De
Nadere informatieMonitoringroutes van libellen in de Gooi en Vechtstreek 2014
Monitoringroutes van libellen in de Gooi en Vechtstreek 2014 Vlinder- en Libellenwerkgroep Gooi en Vechtstreek Hans van Oosterhout Egbert Leijdekker Foto omslag: metaalglanslibel (Somatochlora metallica)
Nadere informatieLibellen en Dagvlinders van Helmond
R van denr Libellen en Dagvlinders van Helmond 2009-2018 R. van den Heuvel Oktober 2018 Inhoud Inleiding Pagina 3 Methode Pagina 3 Resultaten Pagina 4 Conclusies Pagina 5 Uitleg Pagina 6 Libellen Pagina
Nadere informatieLibelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Laegieskamp
Libelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Laegieskamp In 2015 met een overzicht van incidentele waarnemingen 1992 2014 W.J.A. Hoeffnagel Ankeveen Copyright 2016 W.J.A. Hoeffnagel (Willem-Jan) Mr. J.C.
Nadere informatieNIEUWSBRIEF INSECTENPROJECT NVWA NUMMER 2 MEI 2012
Beste insectenliefhebbers, Met het prachtige zonnige weer van de afgelopen dagen is het insectenleven helemaal losgebarsten. Alles fladdert er weer vrolijk op los en het is genieten geblazen. Er is daarom
Nadere informatieDe Groenzoom Struweelvogels
De Groenzoom Struweelvogels 1 Inhoudsopgave Zanglijster Struweelvogels - Zanglijster 3 - Roodborsttapuit 4 - Kneu 5 - Blauwborst 6 - Patrijs 7 - Rietzanger 8 Zanglijster - Lichte borst met pijlpuntige
Nadere informatieLibellen in een stadspark
67 t Libellen in een stadspark L. G. J. Huijs De aanwezigheid van soorten in een gebied wordt voor een groot deel bepaald door de, in dat gebied of in de directe omgeving ervan, aanwezige biotische en
Nadere informatieAntwoorden Rekenen Groep 5-1e helft schooljaar
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of
Nadere informatieVerslag libellen inventariseren voor Staatsbosbeheer in 2009
Verslag libellen inventariseren voor Staatsbosbeheer in 2009 Aan: Theo Bakker, Coördinator Monitoring, Staatsbosbeheer Beste Theo, In 2009 is door onze Vereniging Madese NatuurVrienden op jouw verzoek
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 3 juli Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 3 juli 2018 Beste natuurliefhebber/-ster, Het was een heerlijke, zonnige dag met niet teveel wind. Met een beetje sluierbewolking zou het een ideale dag zijn geweest
Nadere informatieTwee nieuwe populaties Hoogveenglanslibel (Somatochlora arctica) in Overijssel
Twee nieuwe populaties Hoogveenglanslibel (Somatochlora arctica) in Overijssel J. Bouwman Nadat in 2005 de eerste populatie Hoogveenglanslibel voor de provincie Overijssel was gevonden door Judith Bosman
Nadere informatieMonitoringroutes van libellen in de Gooi en Vechtstreek
Monitoringroutes van libellen in de Gooi en Vechtstreek 2015 Vlinder- en Libellenwerkgroep Gooi en Vechtstreek Hans van Oosterhout Foto omslag: venwitsnuitlibel (Leucorrhinia dubia) Informatie over de
Nadere informatieVerslag RAVON Utrecht Excursie Landgoed Den Treek Henschoten 10 april 2010
Verslag RAVON Utrecht Excursie Landgoed Den Treek Henschoten 10 april 2010 Inleiding Op 10 april is een excursie gehouden op landgoed Den Treek Henschoten vanuit Ravon Utrecht. Doel van deze excursie was
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 25 oktober Beste natuurliefhebber/-ster
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 25 oktober 2016 Beste natuurliefhebber/-ster Het was een prachtige dag en ik was graag ook na de excursie nog een paar uurtjes op de tuin gebleven, maar dat zat er
Nadere informatieRekenen Groep 4-1e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieONGEWERVELDE FAUNA VAN HET RIJNTAKKENGEBIED, MET
2003 ONGEWERVELDE FAUNA VAN HET RIJNTAKKENGEBIED, MET VELDSTUDIE IN UITERWAARDEN ROND ZALTBOMMEL Deelrapport libellen (Odonata) VINCENT KALKMAN ONGEWERVELDE FAUNA VAN HET RIJNTAKKENGEBIED, MET VELDSTUDIE
Nadere informatieRekenen Groep 4-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieRekenen Groep 4-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2013 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatie7-stippelig lieveheersbeestje
7-stippelig lieveheersbeestje Kenmerken : 5,5-8 mm groot. Dekschilden rood met elk drie zwarte stippen en een schildstip. Halsschild zwart met trapeziumvormige of driehoekige witte voorhoeken. Biotoop:
Nadere informatieMonitoringroutes van libellen in de Gooi en Vechtstreek 2007 en 2008
Monitoringroutes van libellen in de Gooi en Vechtstreek 2007 en 2008 Vlinder- en Libellenwerkgroep Gooi en Vechtstreek Ronald Hofmeester Informatie over dit rapport: Ronald Hofmeester, De Blauwe Wereld
Nadere informatieZuid-Frankrijk, 25 juli t/m 7 augustus 2011.
Zuid-Frankrijk, 25 juli t/m 7 augustus 2011. Deze vakantie met het gezin stond in het teken van de macrofotografie. Om het gezin te sparen had ik er bewust voor gekozen de grote lenzen thuis te laten.
Nadere informatieLibelleninventarisatie Goois Natuurreservaat Gebied Zanderij Cruysbergen
Libelleninventarisatie Goois Natuurreservaat Gebied Zanderij Cruysbergen In 2014 W.J.A. Hoeffnagel Ankeveen Copyright 2014 W.J.A. Hoeffnagel (Willem-Jan) Mr. J.C. Buhrmannlaan 54 1244 PH Ankeveen 035-6919356
Nadere informatieRekenen Groep 6-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze,
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 13 juni Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 13 juni 2017 Beste natuurliefhebber/-ster, Na de gebruikelijke dinsdagochtend-excursie op een ongebruikelijke locatie (Volkstuinen Froukemaheerd) spoedde ik mij richting
Nadere informatieDeurzerdiep en omgeving
Staatsbosbeheer T 030 6926111 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen Deurzerdiep en omgeving te voet langs heringerichte beekdalen Opnieuw kronkelende beken De beekdalen van het Deurzer- en het Anreeperdiep zijn
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 21 augustus 2018
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 21 augustus 2018 Beste natuurliefhebber/-ster, Het was een prima dag. In de loop van de dag werd het warmer, een beetje benauwd zelfs en wat mij betreft had er iets
Nadere informatieINVENTARISATIE VAN DE REEUWIJKSE HOUT DOOR DE WERKGROEP ZOETWATERBIOLOGIE
INVENTARISATIE VAN DE REEUWIJKSE HOUT DOOR DE WERKGROEP ZOETWATERBIOLOGIE 4 4 3 1 2 Bemonsterde locaties (foto s Iemkje Tijsseling) In de periode april t/m september 2014 is door leden van de werkgroep
Nadere informatieHolland zijn echter relatief weinig libellenwaarnemingen. Dit artikel beschrijft een uitgebreid onderzoek
De libellen van de Grafelijkheidsduinen: de invloed van het waterpeil op de libellenfauna Manger & J.J. Beukema Inleiding In de jaren negentig van de vorige eeuw is de Holland zijn echter relatief weinig
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 16 mei Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 16 mei 2017 Beste natuurliefhebber/-ster, Het was een zomerse dag met vrij veel zon en weinig wind. Dat laatste vind ik prettig, maar wat betreft de temperatuur ben
Nadere informatieAanvullend natuuronderzoek TATA. tbv tijdelijke natuur
Aanvullend natuuronderzoek TATA tbv tijdelijke natuur 2017 Aanvullend natuuronderzoek TATA tbv tijdelijke natuur C. van den Tempel & V. Ronde 2017 Projectleider Afdeling Opdrachtgever Financiering Foto
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 3 mei 2016. Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 3 mei 2016 Beste natuurliefhebber/-ster, Het was een heel aangename dag, maar er was minder te zien dan ik had gehoopt/verwacht. Twee dagen eerder waren we in de Hortus
Nadere informatieWelke uilen en roofvogels zijn dat?
. Welke uilen en roofvogels zijn dat? De vogels zijn volgens de kleurcode onderverdeeld in de volgende groepen: Uilen 10 Valken 30 Overige roofvogels 46 Extra: Vliegsilhouet van de belangrijkste soorten
Nadere informatieLibellenmeetnetten in Vlaanderen
Libellenmeetnetten in Vlaanderen Hannes Ledegen Natuurpunt Studie Geert De Knijf Libellenvereniging Vlaanderen, INBO Wie telde in 2016 al mee? Wat hebben deze soorten gemeen? Meetnetten Wat & waarom? Bepalen
Nadere informatieRekenen Groep 6-1e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of
Nadere informatie