Libelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Hollands Ankeveen

Transcriptie

1 Libelleninventarisatie Natuurmonumentengebied Hollands Ankeveen In 2011 W.J.A. Hoeffnagel Ankeveen

3 Inhoud 1. Inleiding Methode Hollands Ankeveen (bestaand) Hollands Ankeveen (nieuw ingericht) Resultaten Hollands Ankeveen (bestaand) Hollands Ankeveen ( ) Hollands Ankeveen ( ) Hollands Ankeveen ( ) Hollands Ankeveen ( ) Hollands Ankeveen ( ) Hollands Ankeveen ( ) Resultaten Hollands Ankeveen (nieuw ingericht) Hollands Ankeveen ( ) Hollands Ankeveen ( ) Hollands Ankeveen ( ) Hollands Ankeveen ( ) Hollands Ankeveen ( ) Conclusies Bespreking doelsoorten Bespreking gebieden Vergelijking (bestaand) Vergelijking (nieuw ingericht) Overige soorten Literatuur Tabellen 1. Bezoekgegevens Waarnemingen Hollands Ankeveen (bestaand) Waarnemingen Hollands Ankeveen (bestaand) Waarnemingen Hollands Ankeveen (bestaand) Waarnemingen Hollands Ankeveen (bestaand) Waarnemingen Hollands Ankeveen (bestaand) / 29 -

4 7. Waarnemingen Hollands Ankeveen (bestaand) Waarnemingen Hollands Ankeveen (nieuw ingericht) Waarnemingen Hollands Ankeveen (nieuw ingericht) Waarnemingen Hollands Ankeveen (nieuw ingericht) Waarnemingen Hollands Ankeveen (nieuw ingericht) Waarnemingen Hollands Ankeveen (nieuw ingericht) Waarnemingenoverzicht Vergelijking (bestaand) Vergelijking (nieuw ingericht) Foto s Paardenbijter... Voorblad 1 Lantaarntje Noordse witsnuitlibel Bruine korenbout Verzameling vleugels en andere delen Grote keizerlibel Routes 1. Route Hollands Ankeveen Route Hollands Ankeveen Route Hollands Ankeveen Route Hollands Ankeveen Route Hollands Ankeveen Route Hollands Ankeveen / 29 -

5 1. Inleiding In 2011 is wederom vergunning (Vergunning 5) verkregen van de Vereniging Natuurmonumenten om een gebied te inventariseren op het voorkomen van Libellen (Odonata). Het betrof het gebied Hollands Ankeveen (hierbij werd zowel het bestaande gebied als het een paar jaar geleden heringerichte gebied onderzocht). Bij deze inventarisatie is met nadruk gezocht naar de doelsoorten die voor de Vereniging Natuurmonumenten van belang zijn. Vanwege de onverwachte waarneming van de Vuurlibel (Crocothemis erythraea) in 2008 is deze soort aan de lijst van doelsoorten toegevoegd. De lijst van onderzochte doelsoorten betreft derhalve: Vroege glazenmaker Aeshna isosceles Groene glazenmaker Aeshna viridis Grote keizerlibel Anax imperator Glassnijder Brachytron pratense Bruine korenbout Libellula fulva Vuurlibel Crocothemis erythraea Gevlekte witsnuitlibel Leucorrhinia pectoralis. Buiten de doelsoorten werden alle andere libellensoorten genoteerd. Aangezien er in eerdere jaren verschillende soorten zijn waargenomen die op de lijst staan van de Vlinderstichting voor Soortgerichte Monitoring, worden de verzamelde gegevens sinds het jaar 2010 ook voor dit onderzoek gebruikt. Het betreft de volgende routes: L1079 Hollands Ankeveen Oost 1 L1080 Hollands Ankeveen Oost 2 L1081 Hollands Ankeveen Oost 3 L1082 Hollands Ankeveen Oost 4 L1083 Hollands Ankeveen Oost 5 L1084 Hollands Ankeveen Oost 6 L1085 Hollands Ankeveen Oost 7 Glassnijder Vroege glazenmaker Gevlekte witsnuitlibel Bruine korenbout Glassnijder Vroege glazenmaker Bruine Korenbout - 5 / 29 -

6 2. Methode Beide gebieden zijn een aantal keren bezocht (zie Tabel 1). Vanwege de weersomstandigheden en eigen vakantie(s) lukte het niet om de gebieden vaker te bezoeken. Tijdens de inventarisaties die uitgevoerd werden waren de omstandigheden behoorlijk goed. Tabel 1 Bezoekgegevens Tijdens de bezoeken werden de libellensoorten genoteerd waarbij de aantallen van de doelsoorten exact werden bepaald en die van de overige soorten in een aantal categorieën (1, 2, 3, 4, 5, 6 25, 26 50, en > 100). De locaties van de waargenomen doelsoorten werden met behulp van een Garmin GPSmap 60CSx via markeerpunten aangegeven op de digitale TOPOnl stafkaart. 2.1 Hollands Ankeveen (bestaand) Dit gebied betreft een open weidegebied met gegraven sloten. Door de relatieve beslotenheid van de wateren en de vrij hoogopgaande oeverbegroeiing is dit gebied zeer geschikt voor libellen. - 6 / 29 -

7 Het gebied is onderzocht door zes keer in het zomerseizoen van 2011 langzaam langs de oevers te lopen en alle waargenomen soorten te noteren. 2.2 Hollands Ankeveen (nieuw ingericht) Dit gebied is in 2009 (voor het libellenseizoen) nieuw ingericht door het afgraven van de bovenlaag en uitgraven van redelijk grote wateren. In de tussentijd begint zich vegetatie te ontwikkelen echter voornamelijk (zeer) lage) planten en mossen. Het moet zich dus nog volop ontwikkelen. Met name het opkomen van wat hogere oeverbegroeiing zal het voorkomen van libellen ondersteunen door de beschutting die dit zal opleveren. Het gebied is onderzocht door vijf keer in het zomerseizoen van 2011 langzaam langs de oevers te lopen en alle waargenomen soorten te noteren. Aangezien het gebied recent is ingericht zijn de topografische kaarten (nog) niet aangepast. Met wat creativiteit kunnen de routes die gelopen zijn toch wel op het nieuwe terrein gepositioneerd worden. Foto 1 Lantaarntje - 7 / 29 -

8 3. Resultaten Hollands Ankeveen (bestaand) 3.1 Hollands Ankeveen ( ) De route van deze inventarisatie is te vinden op pagina 24. Alhoewel vroeg in het seizoen werd tijdens deze ronde twee doelsoorten waargenomen. Van de Glassnijder zelfs 18 exemplaren. Van de overige soorten viel het voorkomen van de Smaragdlibel op. En ook de eerste waarneming van de Noordse witsnuitlibel. Tijdens het lopen van de route viel het Garmin GPS apparaat uit. De waargenomen doelsoorten zijn op de kaart ingevoerd (Markeerpunt A D). De route die gelopen is, is ongeveer hetzelfde als de op de andere data gelopen routes. Foto 2 Noordse witsnuitlibel - 8 / 29 -

9 Tabel 2 Waarnemingen Hollands Ankeveen (bestaand) 3.2 Hollands Ankeveen ( ) De route van deze inventarisatie is te vinden op pagina 25. Tijdens deze ronde waren met name van de Vroege glazenmaker veel exemplaren aanwezig. Ook de Glassnijder, Grote keizerlibel en Bruine korenbout werden waargenomen. Deze laatste soort helaas echter niet op de soortgerichte routes. - 9 / 29 -

10 Tabel 3 Waarnemingen Hollands Ankeveen (bestaand) - 10 / 29 -

11 3.3 Hollands Ankeveen ( ) De route van deze inventarisatie is te vinden op pagina 26. Tijdens deze ronde werden 5 van de doelsoorten waargenomen. Hierbij was de waarneming van de Gevlekte witsnuitlibel opmerkelijk omdat deze soort de afgelopen jaren zeer sporadisch is gevonden. Tabel 4 Waarnemingen Hollands Ankeveen (bestaand) - 11 / 29 -

12 3.4 Hollands Ankeveen ( ) De route van deze inventarisatie is te vinden op pagina 27. Deze keer drie doelsoorten. Bij de overige soorten vielen ook de hoge aantallen op. Tabel 5 Waarnemingen Hollands Ankeveen (bestaand) - 12 / 29 -

13 3.5 Hollands Ankeveen ( ) De route van deze inventarisatie is te vinden op pagina 28. Hoewel er geen doelsoorten werden waargenomen zijn toch een redelijk groot aantal van de overige soorten gezien. Tabel 6 Waarnemingen Hollands Ankeveen (bestaand) 3.6 Hollands Ankeveen ( ) De route van deze inventarisatie is te vinden op pagina 29. Wederom geen doelsoorten maar toch wederom grote aantallen van de andere soorten. Met name van de Paardenbijter en de Steenrode heidelibel. Tabel 7 Waarnemingen Hollands Ankeveen (bestaand) - 13 / 29 -

14 4. Resultaten Hollands Ankeveen (nieuw ingericht) 4.1 Hollands Ankeveen ( ) De route van deze inventarisatie is te vinden op pagina 25. Drie doelsoorten in het derde seizoen na de herinrichting! Maar niet zo vreemd aangezien deze twee soorten veel voorkomen in het naastliggende gebied. Erg leuk was de tweede keer dat de Vuurlibel in het gebied werd waargenomen. Tabel 8 Waarnemingen Hollands Ankeveen (nieuw) 4.2 Hollands Ankeveen ( ) De route van deze inventarisatie is te vinden op pagina 26. Van de doelsoorten werd alleen de Vroege glazenmaker gezien. Wel worden steeds meer andere soorten waargenomen. Op deze datum zeven soorten / 29 -

15 Tabel 9 Waarnemingen Hollands Ankeveen (nieuw) 4.3 Hollands Ankeveen ( ) De route van deze inventarisatie is te vinden op pagina 27. Tijdens deze ronde werd wederom de Vroege glazenmaker als doelsoort gezien. Met acht andere soorten. Tabel 10 Waarnemingen Hollands Ankeveen (nieuw) 4.4 Hollands Ankeveen ( ) De route van deze inventarisatie is te vinden op pagina / 29 -

16 Tijdens deze ronde werden drie soorten waargenomen. Tabel 11 Waarnemingen Hollands Ankeveen (nieuw) 4.5 Hollands Ankeveen ( ) De route van deze inventarisatie is te vinden op pagina 29. Tijdens deze ronde werden drie soorten waargenomen. Tabel 12 Waarnemingen Hollands Ankeveen (nieuw) - 16 / 29 -

17 5. Conclusies Na vier jaar onderzoek in het al bestaande deel van Hollands Ankeveen bestaat al een goed beeld van de libellendiversiteit. Na drie jaar onderzoek kan al een eerste indicatie gegeven worden over het nieuw ingerichte deel. Dat deel van Hollands Ankeveen is nog volop in ontwikkeling maar wordt steeds meer gekoloniseerd vanuit het bestaande deel. Het eindresultaat voor 2011 is te zien in Tabel 11. Het resultaat van 20 soorten voor Hollands Ankeveen in 2009 werd in 2010 gevolgd door een totaal aantal soorten van 17. In 2011 werd dit gevold door 21 soorten. Dat in 2011met 13 soorten een sprong gemaakt werd vanaf de 8 soorten van 2010 in het nieuw ingerichte deel betekent een duidelijke groei die te verwachten was gezien de ontwikkeling met meer vegetatie en de kolonisatie mogelijkheden vanuit het naastgelegen gebied. In de toekomst is een verdere groei van het aantal soorten te verwachten. Foto 3 Bruine korenbout - 17 / 29 -

18 Tabel 13 Waarnemingen overzicht / 29 -

19 5.1 Bespreking doelsoorten Doelsoorten: Vroege glazenmaker en Glassnijder zijn de meest voorkomende doelsoorten. Groene glazenmaker: ontbreekt in Hollands Ankeveen hetgeen verklaard kan worden door het volledig ontbreken van Krabbescheer. Grote keizerlibel: voor een in Nederland algemene soort zijn de aantallen nog steeds teleurstellend zowel in aantallen exemplaren als in aantallen locaties. Bruine korenbout: typische laagveensoort die echter wederom in lage aantallen voorkwam. Vuurlibel: verrassende verschijning in 2008 in Hollands Ankeveen van deze in noordelijke richting oprukkende soort. Deze soort werd na een aantal jaren afwezigheid dit jaar weer aangetroffen. Gevlekte witsnuitlibel: Deze soort is dit jaar weer eens waargenomen. De meeste exemplaren worden op de Kromme Rade gezien. 5.2 Bespreking gebieden Gebieden: Hollands Ankeveen (bestaand): door de afwisseling van het landschap en de kleine wateren met oeverbegroeiing is hier een beschut milieu ontstaan waar veel libellensoorten zich thuis voelen. Dit resulteert dan ook in de hoogste aantallen soorten (zowel doelsoorten als overige soorten). Hollands Ankveen (nieuw ingericht): met name het vele open water zorgt voor een winderig milieu waar veel soorten moeite mee hebben. De afwezigheid van begroeiing helpt hierbij niet. Maar de verwachting is dat dit de komende jaren zal veranderen. Om echter tot een (oever)vegetatie te komen die voldoende beschutting biedt voor libellen zullen echter nog wel wat jaren nodig zijn. 5.3 Vergelijking (bestaand) De vergelijking over van het al bestaande deel van het gebied (Tabel 12): Doelsoorten: in 2011 zijn vijf van de zeven soorten waargenomen. Totaal zijn zes doelsoorten gezien waarbij alleen de Groene glazenmaker ontbreekt (door gebrek aan plekken met Krabbenscheer). Overige soorten: de samenstelling van de soorten wisselt nogal over de jaren. Totaal nu 21 soorten. Totaal aantal soorten: totaal zijn in het al bestaande gebied nu 27 soorten aangetroffen wat een heel goed resultaat is na vier jaren inventariseren. Daarbij moet - 19 / 29 -

20 wel aangetekend worden dat ook hier de samenstelling wisselt. Dertien soorten zijn in alle vier de inventarisatiejaren waargenomen. Tabel 14 Vergelijking (bestaand) 5.4 Vergelijking (nieuw ingericht) De vergelijking over 2009 tot en met 2011 (in 2008 was het gebied nog niet heringericht en ook niet bezocht) van het nieuw ingerichte deel van het gebied (Tabel 13): - 20 / 29 -

21 Doelsoorten: in 2010 zijn drie van de zeven soorten waargenomen (in 2009 maar één). Totaal zijn zes doelsoorten gezien waarbij alleen de Groene glazenmaker ontbreekt (door gebrek aan plekken met Krabbenscheer). Overige soorten: totaal nu 10 soorten (zes meer dan in 2009). Totaal aantal soorten: totaal zijn nu 14 soorten aangetroffen. Tabel 15 Vergelijking (nieuw ingericht) - 21 / 29 -

22 5.5 Overige soorten Buiten de waarnemingen van de onderzochte libellen zijn ook nog een aantal andere soorten waargenomen: Een Ringslang op Zwanenbloem (beschermde plant) Vele tientallen vleugels, koppen en andere onderdelen van libellen op (M320) Moerassprinkhanen op Moerassprinkhanen op Foto 4 Verzameling vleugels en andere delen - 22 / 29 -

23 6. Literatuur Bos, F. e.a. Veldgids Libellen (2007) KNNV Uitgeverij 5 e druk Dijkstra, K.D. Field Guide to the Dragonflies of Britain and Europe (2006) British Wildlife Publishing Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie Een actualisatie van de verspreiding van de Nederlandse libellen (Brachytron Jrg.11(2), augustus 2008) Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie De Nederlandse Libellen (Odonata) (2002) KNNV Uitgeverij Foto 5 Grote keizerlibel - 23 / 29 -

24 Route Hollands Ankeveen / 29 -