Dementie...En alle verschillende soorten

Transcriptie

1 Dementie....En alle verschillende soorten Algemeen over dementie; Dementie is een soort verzamelnaam van een aandoening die verschillende vormen heeft. De verschillende vormen zal ik verderop in dit verslag allemaal benoemen. Bij dementie zijn er vaak een aantal algemene kenmerken zichtbaar zoals; geheugenstoornissen desoriëntatie in tijd, plaats en persoon ten minste één van de volgende vijf verschijnselen: afasie, agnosie, apraxie of een stoornis in de executieve functies of de aandacht De vijf aandoeningen komen bij de vormen van dementie vaak in combinatie voor. Een korte uitleg van de vijf aandoeningen; Afasie; verlies van het vermogen om te spreken of om geschreven taal te begrijpen. Agnosie; het niet goed kunnen waarnemen/ herkennen van voorwerpen of waar deze voor gebruikt worden. Apraxie; verlies van het vermogen om specifieke handelingen uit te voeren. Stoornis in executieve functies; Stoornis in de aansturing van handelingen in de hersenen. Stoornis in de aandacht; het niet goed kunnen concentreren en de aandacht erbij kunnen houden. Bij dementie zijn deze verschijnselen veel voorkomend bij bijna alle verschillende vormen. In dementie is ook nog een verschil in fases te zien. Zo is er bij dementie een onderscheid gemaakt van fase 1 t/m fase 4; Fase 1; Bedreigde ik; in deze fase voelen mensen zich vaak en snel door situaties en omgevingen bedreigd. Mensen houden vaak de schijn op en zorgen dat hun gevoel niet zichtbaar is voor de buiten wereld. Fase 2; Verdwaalde ik; in deze fase komen de eerste symptomen van de oriëntatieproblemen in plaats, tijd en persoon. Ze komen vaak erg zoekend over en zijn snel angstig of achterdochtig. Fase 3; Verborgen ik; In deze fase is duidelijk te merken dat iemand steeds dieper wegzakt. Iemand in deze fase gaat in een soort innerlijke wereld leven en zal uit zichzelf geen contact meer maken met zijn/haar omgeving. Contact maken met deze mensen is lastig, zij uiten vaak nog wel geluiden maar staren vaak in het oneindige. Ze kunnen soms nog wel zelfstandig lopen maar dit gaat vaak erg moeizaam. Fase 4; Verzonken ik; In deze fase is iemand langzaam overgelopen van de vorige fase in deze laatste fase van dementie. Iemand is geheel in zichzelf gekeerd en contact maken is onmogelijk. Soms is er nog wel een glimp te zien of zal de persoon met de dementie slechts spiegelen. Deze mensen zijn vaak bedlegerig wat snel voor complicaties kan zorgen.

2 De ziekte van Alzheimer Een van de meest voorkomende vorm van dementie is de ziekte van Alzheimer. Bij 60 tot 70% van de dementerende mensen heeft Alzheimer. Bij Alzheimer functioneren sommige cellen in bepaalde delen van de hersenen niet meer goed. Deze vorm van dementie ontwikkeld zich vaak bij mensen die voorbij hun 70 e levensjaar zijn en zal geleidelijk aan in ernst toenemen. De ernst van de dementie, de achteruitgang en de symptomen zullen bij iedereen met deze vorm van dementie verschillen. Verschijnselen De eerste tekenen van de ziekte van Alzheimer zijn vaak slecht merkbaar. Als de dementie verder vordert vallen de verschijnselen vaak pas op. De eerste tekenen die zich voordoen is vaak een gebrek aan concentratie. Het is voor deze mensen erg lastig om hun concentratie te houden bij lezen, gesprekken volgen, problemen oplossen en beslissingen nemen. De inspanning is geestelijk vaak te groot voor mensen met Alzheimer. Het korte termijn geheugen zal ook steeds minder informatie vasthouden. Daardoor is het onthouden van dingen die mensen kort geleden gezien of gehoord hebben erg lastig. In een verder stadium van de ziekte van Alzheimer kunnen gedragsveranderingen duidelijk worden. Vaak zijn de eerste gedragsveranderingen een ander sociaal gedrag, dus meer met zichzelf bezig zijn in plaats van interesse tonen in anderen. Als de Alzheimer erger wordt zal bij de gedragsveranderingen ook opgemerkt worden dat iemand achterdochtig of agressief kan worden. Ook is apathie, afasie en agnosie zijn veel voorkomende problemen. Als de Alzheimer erger wordt zullen er ook problemen in het lange termijn geheugen optreden. Hierdoor zal de kennis en informatie die iemand al opgeslagen had in de hersens verdwijnen. Doordat de lange termijn verslechterd wordt ook opgemerkt dat vaak de normen en waarden en het omgaan en beoordelen van bepaalde situaties problemen veroorzaakt. Mensen met Alzheimer kunnen slecht in schatten wat gepast gedrag is in gezelschap. Ze kunnen veel last krijgen van stemmingswisselingen en kunnen dus onverwachts omslaan en heel kwaad worden. Hieruit is op te maken dat mensen met Alzheimer in een verder gevorderd stadium slecht hun emoties in de hand hebben. Hierdoor kan vaak onrust ontstaan. Ook kan de televisie als eng of bedreigend ervaren worden doordat zij het concept van een televisie slecht begrijpen. Dit zorgt ervoor dat de beelden als werkelijkheid worden beleefd. De oriëntatie van iemand in een vergevorderd stadium zal ook steeds meer en sneller achteruit gaan. Het begin met het niet weten welke dag, maand of jaar het is, vervolgens zal dit overgaan in het tijdsverlies op een dag. Op een van de laatste momenten bij de achteruitgang in oriëntatie zal iemand niet meer weten waar ze zijn en wie de mensen om hun heen zijn. Als iemand met Alzheimer in de laatste fase komt, de eindfase, is deze persoon met de zorg vaak geheel afhankelijk. De controle over het lichaam is kwijt en hierdoor kunnen snel complicaties ontstaan. Mensen die in deze fase terecht zijn gekomen zijn veel slapend te zien en anders wat suffig. Ze zijn eigenlijk altijd incontinent, dit gebeurt echter vaak al in een eerdere fase. Een belangrijk verschijnsel in dit stadium is dat vele mensen lijst krijgen van epilepsieachtige klachten. Deze klachten kunnen veroorzaakt worden door hersenbeschadiging.

3 Behandeling De ziekte van Alzheimer is tot nu toe nog niet te genezen. De achteruitgang is echter wel enigszins te vertragen door dementerende cliënten actief en in een goede lichamelijke conditie te houden. Gekeken naar medicatie gebruik zijn er verder ook twee middelen waarvan bewezen is dat zij de achteruitgang van het ziektebeeld vertragen; Rivastigmine en me- mantine. Deze vertraging van het ziektebeeld door de medicatie is alleen niet bij iedereen te zien. Het verschil tussen de twee middelen is dat rivastigmine beter werkt bij mensen met een lichte tot matige vorm van Alzheimer terwijl me- mantine beter werkt bij mensen van een matig tot een ernstig stadium van de Alzheimer. De bijwerkingen die te merken zijn bij memantine zijn in veel gevallen minder aanwezig dan bij rivastigmine. Risicofactoren Een van de belangrijkste risicofactoren voor het krijgen van de ziekte van Alzheimer is de leeftijd. Op het moment dat iemand een eerstegraads familielid heeft die de ziekte van Alzheimer heeft wordt de kans op deze ziekte wel vergroot. Ook op het moment dat meerder familieleden de ziekte van Alzheimer hebben/gehad hebben vergroot dit de kans op het krijgen van Alzheimer, echter is de erfelijke factor geen oorzaak voor het krijgen van de ziekte. Het is slechts een meespelende factor.

4 Vasculaire dementie Vasculaire dementie is een vorm van dementie waarbij de bloedcirculatie in de hersenen niet meer voldoende is. Hierdoor krijgen de hersenen onvoldoende zuurstof waardoor de hersenen beschadigd raken en soms zelfs afsterven. Dit kan weer veroorzaakt worden door een CVA of andere beroertes die tegelijkertijd of kort na elkaar plaatsvinden. Daarom wordt de vasculaire dementie ook wel multi -infarct dementie genoemd. Verdere oorzaken kunnen zijn; Beschadiging van de witte stof in de hersenen door verstoring van de bloedcirculatie. (bijv. door de ziekte van Binswanger) Een afwijking in de kleine bloedvaten die dieper gelegen zijn in de hersenen, ook wel CADASIL (cerebrale autosomale dominante arteriopathie met subcoritcal infarcten en leuk-encefalopathie) genoemd. Op de ziekte van Alzheimer na is vasculaire dementie een van de meest voorkomende soorten van dementie. Het komt vaak voor tussen het 65 e en 75 e levensjaar. Verschijnselen Geestelijke verschijnselen: Geheugen- oriëntatieproblemen minder opvallend dan bij de ziekte van alzheimer. Vertraagde snelheid in denken, spreken of bewegen. Problemen in het gebruik en begrijpen van taal, herkenning van voorwerpen of uitvoeren van dagelijkse handelingen. Lichamelijke verschijnselen: Vaak is het bij vasculaire dementie een combinatie van geestelijke en lichamelijke verschijnselen. Verlamming, spierverstijving of gevoelsverlies. Deze verschijnselen geven weer problemen met; lopen, spreken, slikken of plassen. Door de hart- en vaatziekten kunnen lichamelijke ongemakken zoals pijn op de borst, kortademigheid of vochtophoping ontstaan. Emotionele verschijnselen. Mensen met vasculaire dementie zijn zich vaak langer bewust van hun lichamelijke achteruitgang dan mensen met een andere vorm van dementie. Hierdoor kaneen sombere of opstandige houding gegeven worden. Iemand kan heel onverwachts omslaan in hun emoties en uitdrukkingen. Deze verschijnselen verschillen ook van dag tot dag, zijn de ene keer heviger dan de ander. Mogelijk; Waanideen en hallicunaties. Wantrouwend. Weinig intiatief De symptomen van vasculaire dementie lijken veel op de symptomen van andere soorten dementie. Zo is vaak geheugenverlies, taalstoornissen en desoriëntatie aanwezig. Niet iedereen met vasculaire dementie zal deze drie verschijnselen krijgen, vaak is het een principe van welk gedeelte van de hersenen beschadigd is. Naast deze verschijnselen wordt er in sommige gevallen ook verlamming gezien. De functies van het lichaam die achteruit zullen gaan verschilt per keer. Het ligt er namelijk net aan wel gedeelte van de hersenen beschadigd raakt.

5 Voordat de symptomen van vasculaire dementie optreden, is het vaak het geval dat deze persoon al langer bekend is met hart- en vaatziekten. Als de symptomen die bij de dementie passen zich voordoen binnen 3 maanden wordt er gesproken van vasculaire dementie. Iemand met vasculaire dementie zal echter wel sneller achteruit gaan in het proces dan mensen met bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer. Soms komt het voor dat er tussentijds enigszins verbetering optreed maar dit is vaak niet van lange duur. Behandeling Bij vasculaire dementie zijn er geen medicamentale behandelingen bekend die helpen. Bij vasculaire dementie kunnen vaak alleen de symptomen onderdrukt worden met medicatie. Verder is het belangrijk om iemand op de juiste manier te benaderen om hem/haar een zo prettig mogelijk gevoel te geven. Vertragen van het ziektebeeld is in dit geval niet mogelijk.

6 Lewy body dementie Lewy body dementie heeft zijn naam gekregen doordat bij deze vorm van dementie veroorzaakt wordt door abnormaal en eiwitbevattend materiaal in de hersencellen. De eiwitten in dit materiaal wordt afgezet op het moment dat een hersencel gevaar loopt door bijvoorbeeld de aanwezigheid van giftige stoffen. Verschijnselen Deze vorm van dementie heeft in het begin een langzaam proces met maar lichte verschijnselen. Doordat de verschijnselen niet duidelijk zijn zal vaak alleen het gebrek aan concentratie en het vinden van de juiste woorden opvallen. Als het ziektebeeld wat verder gevorderd is, kan gemerkt worden dat mensen met de lewybody dementie dingen gaan zien die er in werkelijkheid niet zijn. Mensen met lewy body dementie zijn vaak extreem gevoelig voor medicatie tegen hallucinaties, maar doordat het hallucineren vaak niet herkend wordt als een van de symptomen van is de kans groot dat een persoon met deze hallucinaties toch deze medicatie krijgt. In tegenstelling tot sommige vormen van dementie is het bij de lewy body dementie zo dat de ernst van de dementie iedere dag verschild. De ene dag is iemand dus verwarder dan de andere dag. Geestelijk kan iemand met lewy body dementie ook verschillende klachten krijgen die de ene dag erger zullen zijn dan de andere dag. Zo zijn twee veel voorkomende geestelijke problemen; Depressiviteit Wanen Naast de geestelijke problemen die kunnen plaatsvinden kan er ook parkinsonisme voorkomen. Dit verschijnsel zal echter niet bij iedereen met lewy body- dementie optreden. Bij sommige mensen met lewy body dementie is te zien dat zij pas in een later stadia van hun dementie last krijgen van dit verschijnsel terwijl bij anderen te zien is dat de ziekte juist begint met parkinsonisme. Als het laatste het geval is, dat de ziekte begint met parkinsonisme wordt de diagnose parkinson vaak sneller vastgesteld dan lewy bodydementie Behandeling Doordat er nog niet heel veel kennis is over deze vorm van dementie is er nog weinig bekend over de behandeling ervan. Het verschijnsel parkinsonisme wat op kan treden bij lewy body dementie wordt door velen als behandelbaar gezien, terwijl anderen dit niet als mogelijk ervaren.

7 Het korsakov syndroom Het korsakov syndroom komt vaak voor bij alcoholisten, een gevoeg van zelfverwaarlozing, stoppen of langdurig slecht eten. Voordat de diagnose korsakov wordt gesteld wordt er vaak eerst gedacht aan de ziekte van Wernicke. Deze ziekte heeft als verschijnselen met name verwarring en neurologische afwijkingen zoals loopstoornissen en oogspierverlamming. Op het moment dat de meest duidelijke lichamelijke verschijnselen bij de ziekte van Wernicke verdwijnen, blijft het korsakov syndroom over. Verschijnselen van korsakov Het belangrijkste kenmerk bij de ziekte van korsakov is het geheugenverlies van gebeurtenissen die kort geleden gebeurt zijn. Als deze herinneringen soms wel herinnert worden kan er opgemerkt worden dat de gebeurtenissen in de verkeerde volgorde gaan. Zo gaan ze soms van herinneringen uit hun jeugd naar herinneringen uit hun volwassen leven en weer terug. Veel korsakov patiënten krijgen dan ook last van confabuleren, dit houdt in dat ze lege gedeelte in hun geheugen opvullen met verhalen die zij zelf verzinnen. Dit doen zij omdat ze hun geheugenprobleem vaak niet toe kunnen of willen geven. Iedere patiënt met korsakov gaat anders om met de gebeurtenissen die zij in hun leven tegenkomen. Zij weten vaak niet meer hoe ze zich uit probleemsituaties moeten redden en kunnen hierdoor erg onzeker worden. Door deze onzekerheid zal de ene persoon reageren door zich terug te trekken terwijl de ander een agressieve en intimiderende houding aan gaat nemen. Personen met korsakov hebben echter niet alleen last van geheugenverlies en verwarring in gebeurtenissen maar krijgen ook een slechte oriëntatie. Deze desoriëntatie kan in tijd zijn maar ook in plaats. Wanneer er een desoriëntatie in tijd is zal degene de middagen, avonden, nachten en ochtenden volledig in de war halen en soms ook omwisselen. Bij een desoriëntatie in plaats is te merken dat zij niet meer weten waar ze zijn of waar ze nu naar toe moeten. Ze voelen zich slecht thuis in nieuwe omgevingen en denken daarom vaak weg te moeten. Het verloop In tegenstelling tot vele aandoening is er vaak geen verslechtering bij korsakov patiënten, op het moment dat het alcoholgebruik gestaakt wordt en er beter voor zichzelf gezorgd gaat worden blijven de aanwezige hersencellen aanwezig. Hierdoor zal iemand met korsakov dus stabiel blijven. Verschil korsakov van dementie Bij korsakov patiënten is te zien dat zij herinneringen uit een ver verleden bewaard blijven, bij dementie worden ook deze herinneringen vaak vergeten en door de war gehaald. Daarna is bij dementie vaak te zien dat dementerende weinig begrip kunnen opbrengen, bij korsakov patiënten is dit niet het geval. Bij alcohol dementie echter is te zien dat ook de herinneringen uit een ver verleden vergeten worden. Dit maakt het onderscheid tussen korsakov en alcohol dementie. Hoe met korsakov patiënten om te gaan Door een gevoel van onzekerheid en de angst om iets verkeerd te doen is het belangrijk om bij patiënten met korsakov hun fouten niet te benadrukken. Zo is het dus bijv. niet handig om iemand met korsakov erop te wijzen dat hij/zij dingen vergeet. Het is beter iemand te begeleiden in zijn/haar verhaal. Door activiteiten te stimuleren waar een korsakov patiënt aan mee kan doen zal hij/zij zich niet nutteloos voelen waardoor een groot gedeelte van de onzekerheid verbeteren zal.

8 Dementie op jongere leeftijd Met jong dementerende wordt er vooral gekeken naar mensen in de leeftijdscategorie TOT 60 jaar. Veelal gebeurt het dat deze ziekte zich dan rond het 30 e levensjaar zal gaan ontwikkelen. Jong dementerende zijn een aparte groep van dementie omdat zij vaak nog heel goed het besef hebben van hun aandoening. Verschijnselen Doordat het besef van de aandoening bij jong dementerende vaak aanwezig is zal er sneller een gevoel van machteloosheid en frustratie optreden. Dit omdat zij het gevoel hebben dat het lichaam hun in de steek laat terwijl zij hier niks aan kunnen doen. Doordat de lichamelijke functies bij deze leeftijd vaak nog goed op orde zijn, heeft iemand sneller de neiging om de aandoening te accepteren. Zo willen jong dementerende vaak goed blijven functioneren in de samenleving. Dit is echter in ernstige gevallen niet meer mogelijk. Deze vorm van dementie is vaak maar in een aantal gevallen ook daadwerkelijk erfelijk bepaald. De kans op alzheimer is wel lichtelijk verhoogd op het moment dat een van de ouders of een broer of zus de ziekte ook doormaakt. Bij jong dementerende is te zien dat het proces hetzelfde verloopt als bij dementeren vanaf de 60 jaar. Het ziekteverloop gaat bij jong dementerende vaak alleen een stuk sneller. Zo krijgen zij sneller te maken met de volgende verschijnselen; Afasie Apraxie Agnosie Verschijnselen die in de samenleving te merken zijn die zorgen voor een uiteindelijke diagnose zijn vaak te merken op de werkplek maar ook in de relatie. Op de werkplek is vaak te zien dat een jong dementerende een slechtere concentratie heeft, minder vaardig wordt in het beoefenen van het vak of het werk niet geheel of helemaal niet binnen de normaal gestelde tijd afkrijgt. In de thuissituatie wordt vaak gezien dat jong dementerende minder intresse in hun relaties gaan tonen en er weinig tot geen initiatief wordt genomen. Vaak worden deze eigenschappen in de thuissituatie vervangen door egoïsme of onverschilligheid. Voordat de diagnose dementie wordt gesteld bij een jong persoon zullen er vaak heel wat onderzoeken gedaan moeten worden en zullen er vaak heel wat specialisten bij komen kijken. Dit doordat de klachten vaak sneller verwijdt worden aan overspannenheid. Behandelwijze Voor jong dementerende maar ook voor hun familieleden en andere relaties bestaan tegenwoordig verschillende praatgroepen. Dit kan jong dementerende helpen hun aandoening te accepteren en hier het beste van te gaan maken. Sommige verpleeghuizen bieden verder een ander zorgaanbod dan de gewone dementerende. Hier krijgen zij hun eigen behandelingen die het beste op hun van toepassing is. Verder is het bij jong dementeren vaak hetzelfde als bij andere dementeren, het stimuleren van activiteiten te gaan doen is erg belangrijk.

9 Ziekte van parkinson en dementie Bij de ziekte van parkinson zijn vooral stoornissen in de beweging van een persoon opvallend. Ze hebben vaak last van bevende armen/vingers. De ziekte van parkinson ontwikkeld zich vaak tussen het 50 e en 65 e levensjaar. Met uitzondering zijn er ook gevallen waarin parkinson zich al op jongere leeftijd ontwikkeld. De kans om de ziekte van parkinson te krijgen neemt toe gelijk met de leeftijd. Het is echter een niet veel voorkomend ziektebeeld en zal dus niet vaak gezien worden. De duur van de ziekte kan variëren tussen de 1 en 30 jaar, het gemiddelde is ongeveer 8 jaar. De stoornis in het bewegen bij de ziekte van parkinson wordt veroorzaakt doordat er celverlies is in bepaalde diepergelegen delen van de hersenen. Deze hersendelen kunnen belangrijkzijn met het bewegen op zich maar ook bij de coördinatie van verschillende bewegingen. Ook is bekend dat de lewy bodies vaak ook last hebben van celverlies. De oorzaak hiervan is nog onbekend. De ziekte van parkinson is slechts in kleine aantallen erfelijk aangelegd. Verschijnselen Het trillen van armen/vingers is vooral in rust goed zichtbaar bij mensen met de ziekte van parkinson. Dit is dan ook een van de meest opvallende verschijnselen. Naast het trillen van armen en vingers kunnen bepaalde bewegingen ook trager worden waardoor zitten, opstaan of lopen meer tijd, moeite en kracht zal kosten. Naast de overmatige en trage bewegingen is het ook zichtbaar dat sommige bewegingen niet meer gedaan worden. Dit is voornamelijk te zien in de gezichtsuitdrukkingen en de lichaamshouding kan stijf worden. Schrijven en andere andere specifieke bewegingen die veel concentratie en inspanning vragen zal veel moeite kosten. Naast verschijnselen in de beweging zijn ook veranderingen in het denken van een persoon met ziekte van parkinson te merken. Deze veranderingen kunnen naar mate de ziekte vordert steeds meer toenemen en zullen hindering geven in het dagelijks leven. Als dit het geval is wordt er gesproken van dementie. Een kwart van de mensen met de ziekte van parkinson zal deze vorm van dementie ook ontwikkelen. Bij deze dementie is vertraging in het denken en spreken een duidelijk kenmerk. Deze vorm van dementie zorgt voor moeite bij het ophalen van informatie. Het herkennen van informatie is nog wel in tact. Initiatieven nemen zal iemand met de parkinson dementie ook steeds minder gaan doen. Bij een kleine groep van deze personen met de dementie bij parkinson zijn verschijnselen te zien als; Stoornis in het geheugen (onthoudt en leervermogen) Problemen met het uiten en begrijpen van taal Uitvoeren van dagelijkse handelingen (brood smeren/snijden)

10 Prognose en behandeling Bij de ziekte van parkinson is een langzaam, onomkeerbaar ziektebeeld te zien. De spieren worden steeds stijver maar door middel van medicatie is er een mogelijkheid om de spierfunctie te verbeteren. Doordat, zoals eerder uitgelegd, er celverlies in de hersenen plaatsvindt wordt er ook een bepaalde stof; Dopamine te weinig aangetroffen in de hersenen. Dopamine is een belangrijke stof als het op de beweging van spieren aan komt. In het begin is door middel van medicatie het verlies van dopamine aan te vullen. Naarmate de ziekte van parkinson vordert zullen er echter steeds meer cellen zich afbreken waardoor er ook steeds minder dopamine in de hersenen voor komt. Dit verlies is dan zo groot dat het met medicatie niet meer op te vullen valt. De dementie die kan komen kijken bij de ziekte van parkinson is echter niet te behandelen met medicatie. De geestelijke achteruitgang is dus niet te stoppen. De dopamine kan in het geval van dementie hallucinaties en wanen opwekken waardoor ook dit medicijn vaak gestopt moet worden. Hierdoor raakt men snel de controle over het lichaam kwijt wat weer voor complicaties kan lijden. Rond het eindstadium van de ziekte van parkinson en de vorm van dementie zal iemand geheel verzorgd moeten worden en dus niet meer zelfstandig kunnen functioneren. Het geval is vaak dat deze mensen niet overlijden aan de ziekte zelf maar aan de complicaties die zich kunnen toedienen.

11 Benaderingswijze R.O.T.: De afkorting R.O.T. staat officieel voor realiteitsoriëntatie training. Dit heeft als doel om het proces van dementie te vertragen. Door middel van R.O.T. wil bereikt worden dat dementerende zich veilig voelen en weten hoe de realiteit in elkaar steekt. Bij R.O.T. wordt als doel gezien dat de verwardheid afgeremd of verminderd kan worden. Dit wordt gedaan door regelmatig de juiste informatie aan te bieden aan de verwarde persoon. Dit wordt met name gedaan op informatie zoals; - Tijd en plaats - Persoon - Herinneringen De beste manier om een verward persoon terug te helpen naar de realiteit is steeds kleine beetjes juiste informatie geven waardoor het verhaal van deze persoon aangevuld wordt. Op deze manier wordt de persoon op de hoogte gesteld van de realiteit zonder dat hij/zij gecorrigeerd moeten worden, wat als vervelend ervaren kan worden. Het ondersteunen bij het terughalen van deze informatie kan bij dementerende mensen het gevoel geven dat zij nog meer overzicht hebben over hun leven en hun omgeving waardoor zij hun situatie makkelijker begrijpen. De R.O.T. benadering werkt het beste bij dementerende mensen die nog in hun eerste fase zitten van de dementie. R.O.T. kan op verschillende manieren toegepast worden, zo kan het in een grote groep gedaan worden, in kleine groepjes en individueel. Als het gaat om het toepassen in een grote of kleine groep dan gaan deze mensen op een vaste dag, op een vast tijdstip bijeenkomen en hier krijgen zij dan verschillende opdracht. Deze opdrachten zullen gericht zijn op hun; waarneming, geheugen, concentratie en aandacht. Behalve deze opdrachten zal tijdens de bijeenkomst ook aandacht besteed worden aan afwijkende of onverwachte situaties zoals een nieuw groepslid, een ontbrekend groepslid en veranderingen op een afdeling. Tijdens deze bijeenkomst is het ook belangrijk om de sociale omgangsvormen te stimuleren. Hiervoor is het belangrijk dat alle groepsleden erbij betrokken worden. De 24-uurs benadering moet altijd in combinatie gaan met de groepsbenadering. Het is belangrijk om de mensen constant te stimuleren en niet een aantal keer per week als zij bijeenkomen. Het is bij deze benadering belangrijk dat er regelmatig informatie geeft over plaats en tijd. Het corrigeren in verwardheid is ook een belangrijk punt net zoals complimenten geven bij goed gedrag. Validation: deze benaderingswijze wordt vaak uitgevoerd bij matig tot ernstig dementerende mensen. Zij mogen gedesoriënteerd in tijd en plaats zijn. In plaats van het corrigeren van cliënten in deze situatie wordt er mee gepraat met het verhaal van de cliënt. Dit omdat cliënten bij tegenspraak vaak geen begrip hebben en boos worden. Doordat tegenspraak niet de juiste werking op cliënten heeft die je zou willen hebben verergerd dit vaak de band met een cliënt en verzorgende. Het beste is vaak om mensen in hun verhaal door middel van tips en kleine beetjes informatie de juiste kant op te sturen, op deze manier vinden zij zelf de juiste uitkomst/informatie.

12 Reminiscentie: met deze benaderingswijze worden herinneringen en ervaringen uit het verleden opgehaald. Op deze manier wordt aansluiting gezocht bij de belevingswereld van de bewoner. Reminiscentie kan individueel gebeuren, in groepen, maar ook gewoon tijdens alledaagse bezigheden. In groepen is het vaak voor ouderen prettig om herinneringen op te halen, zo kunnen zij samen herinneringen ophalen van vroeger. Ze kunnen van elkaar een bepaalde ondersteuning krijgen die jeugdigere mensen niet kunnen bieden, dit doordat jeugdigere mensen vaak niet weten hoe bepaalde dingen vroeger gedaan werden. Individueel kan er gevraagd worden naar het verleden, het opvoeden van kinderen, de ouders van een cliënt enz. Tijdens alledaagse bezigheden zoals wassen, aankleden of afwassen kan er makkelijk gevraagd worden; hoe gebeurde deze handelingen vroeger? Of; hoe kleedde de mensen zich vroeger. Doordat er veel teruggevraagd wordt naar vroeger worden mensen gestimuleerd na te denken over het verleden en hun herinneringen terug te halen. Warme zorg: Bij warme zorg is het doel niet het genezen of verbeteren van het geheugen. Hierbij wordt een leefomgeving gecreëerd waarin gedesoriënteerde bewoners zich thuis voelen. Hierdoor zullen angstgevoelens vaak verminderd worden. Bij warme zorg zijn er een aantal begrippen die belangrijk zijn en dus centraal staan tijdens deze benadering; Nabijheid Het is belangrijk dat een hulpverlener niet teveel afstand neemt van een cliënt. Het is belangrijk dat een hulpverlener zich inleven kan in de wereld van een dementerende cliënt en hier interesse in toont. Herkenbaardheid Doordat een cliënt dingen herkend in de omgeving zal de cliënt zich vertrouwd voelen en zal de omgeving een rustgevend effect hebben. Een voorbeeld van herkenbaarheid creeeren is cliënten meubels van thuis mee te nemen naar hun slaapkamer in de instelling. Het dragen van eigen kleding in de omgeving van cliënten zal het gevoel geven een gelijke te zijn, dit bevorderd ook de band tussen de hulpverlener en de cliënt. Huislijkheid Bij huislijkheid is het goed om een herkenbare dagindeling aan te bieden aan cliënten. De belangrijkste momenten zijn dan met name het ontbijt, middageten en avondeten. Het is belangrijk iemand de mogelijkheid geven om zelf zijn maaltijd klaar te maken, dit geeft iemand meer het gevoel van zelfstandigheid. Vrijheid Voor cliënten die zelf nog mobiel zijn is het belangrijk dat zij mogen en kunnen rondlopen. Het is voor deze cliënten ideaal om een bepaald rondje te hebben wat zij kunnen lopen indien hier behoefte aan is. De mogelijkheid om buiten te komen geeft cliënten vaak een erg behaaglijk gevoel en zal hun meer het gevoel van vrijheid geven dan over de afdeling zelf.

13 Familie De familie is een heel belangrijk punt voor dementerende cliënten. Het is dan ook belangrijk dat het contact met de familie en cliënten ten alle tijden kan plaatsvinden, dus geen vaste bezoektijden. De mogelijkheid om mee te eten of te helpen tijdens alledaagse zorg zal voor cliënten erg prettig zijn. Bij warme zorg is het belangrijk dat het hele team aan hulpverleners hier aan meewerkt. Dit betekend zowel verpleegkundige, verzorgende, helpende, artsen, specialisten, therapeuten maar ook activiteitenbegeleiders. Snoezelen: deze benaderingswijze is erop gericht om ernstig dementerende bewoners via het prikkelen van zintuigen zich prettiger te laten voelen. Als praten niet meer gaat kan via de zintuigen (gehoor, zicht, reuk, smaak, tast) nog wel contact gemaakt worden. Bij snoezelen is er vaak een aparte ruimte met voorwerpen die de zintuigen prikkelen zoals auditieve voorwerpen, trillingen enz. Met het snoezelen is het, behalve contact maken met een cliënt, ook van belang dat iemand zich goed gaat ontspannen.