De patiënt met plotseling optredende verwardheid (delier) Informatie voor familie en betrokkenen

Transcriptie

1 De patiënt met plotseling optredende verwardheid (delier) Informatie voor familie en betrokkenen

2 Inhoud Inleiding 3 Wat is een delier? 4 Wat zijn de verschijnselen bij een delier? 4 Wanneer treedt een delier op? 5 Hoe ziet de behandeling eruit? 5 Wat kunt u doen? 5 Hoe verder? 6

3 Inleiding U hebt een familielid, vriend(in) of kennis in ons ziekenhuis bezocht die verward was. Misschien bent u geschrokken van de toestand waarin u hem/haar aantrof. In deze folder geven we wat meer uitleg over deze vorm van verwardheid, die wij ook wel een delier noemen. Voor de duidelijkheid spreken wij verder over de patiënt en hij. Ook als een vrouw wordt bedoeld. 3

4 Wat is een delier? Bij een delier is sprake van tijdelijke verwardheid door een lichamelijke ziekte. Als de lichamelijke situatie verbetert neemt de verwardheid af. De periode van verwardheid kan variëren van enkele uren tot dagen, afhankelijk van: - De ernst van de bijkomende lichamelijke aandoening; - De leeftijd van de patiënt; - De conditie van de patiënt. Wat zijn de verschijnselen bij een delier? De patiënt is niet zo helder als normaal, het lijkt alsof de dingen, in een soort dromerigheid aan hem voorbijgaan. Het kan zijn dat de patiënt u niet herkent of aanziet voor iemand anders. Misschien hebt u net iets verteld wat hij na korte tijd alweer vergeten is. Realiseert u zich dat dit niet bewust gebeurd. In deze situatie kan het geheugen iemand in de steek laten. Vooral dingen die kortgeleden gebeurd zijn, kan de patiënt zich niet meer herinneren. Hij weet soms zelfs niet meer waar hij is of waarom hij in het ziekenhuis is. De planning en organisatie zijn gestoord. De patiënt kan moeite hebben met wassen, aankleden en zelfstandig eten. De patiënt is de grip op zichzelf en zijn omgeving kwijt. Dat maakt hem vaak angstig. Zijn reacties kunnen daardoor waakzaam, achterdochtig of zelfs agressief zijn. Daarnaast kan hij onrustig zijn. Bijvoorbeeld door te plukken aan de dekens of te trekken aan de infuusslang. Maar hij kan zich ook stilletjes terugtrekken, in tegenstelling tot wat u van hem gewend bent. Verder kan er een verandering plaatsvinden in het slaap- en waakritme. Patiënten slapen dan overdag en zijn s nachts wakker. Het beeld kan sterk wisselen over de dag en zelfs binnen enkele momenten. Vooral s avonds en s nachts is de verwardheid erger. Iemand met een delier kan de werkelijkheid anders ervaren. Hij kan dingen horen of zien die er niet zijn, bijvoorbeeld beestjes, stemmen of geluiden. Voor de patiënt zijn deze belevingen echt. Het heeft geen zin hier tegenin te gaan. 4

5 Wanneer treedt een delier op? Vooral bij ouderen kan verwardheid optreden als de lichamelijke situatie plotseling verandert. Dit kan het geval zijn bij een operatie, een infectie, ziekten van hart of longen of stoornissen in de stofwisseling. Ook kunnen medicijnen, of het plotseling stoppen van medicijnen, stress, angst of te weinig slaap bijdragen aan het ontstaan van een delier. Hoe ziet de behandeling eruit? De arts zal proberen om zo snel mogelijk de onderliggende oorzaken van het delier vast te stellen en te behandelen. Daarnaast kan het zinvol zijn om medicijnen te geven om de verschijnselen van het delier te verminderen. Verder zal het verplegend personeel de benadering van, en omgang met, de patiënt aanpassen zodat ze de patiënt meer structuur kunnen geven en gerust kunnen stellen. Een enkele keer kan het nodig zijn om vrijheidsbeperkende maatregelen te nemen om de patiënt te beschermen (bijvoorbeeld als de patiënt door onrust uit bed dreigt te vallen). Daarover wordt altijd met familie overlegd. Wat kunt u doen? Bezoek is erg belangrijk, door de aanwezigheid van bekenden kan de patiënt zich veiliger en rustiger voelen. Teveel bezoek kan echter verwarrend en beangstigend zijn, ook al zijn het bekenden. Probeer met elkaar af te spreken wie wanneer op bezoek komt en hoe lang. Mocht u toch met meerdere personen tegelijk zijn, ga dan zoveel mogelijk aan één kant van de patiënt zitten. Hij kan zich dan op één punt richten. U kunt hem ook helpen met oriënteren; zeg bij binnenkomst wie u bent. Vertel de patiënt verder waar hij zelf is en wat er is gebeurd. Herhaal dit als het nodig is. Vertel ook wanneer u weggaat, wanneer u terugkomt en wie er na u komt. Spreek rustig en in korte, duidelijke zinnen. Stel eenvoudige vragen die met ja of nee beantwoord kunnen worden. Ga vervolgens na of de 5

6 patiënt u begrepen heeft. U hoeft niet steeds te praten: het is voor de patiënt vaak al fijn dat u er gewoon bent. Zorg ervoor dat hij (als hij die heeft) zijn bril of gehoorapparaat draagt en functioneert. Breng vertrouwde voorwerpen mee, zoals foto s en kleine bekende spulletjes. Een klokje en/of kalender kan ook helpen ter oriëntatie. Probeer de patiënt te betrekken bij het hier en nu. Neem bijvoorbeeld de stads-of buurtkrant mee en lees er stukjes uit voor. Als de patiënt dingen ziet of hoort die er eigenlijk niet zijn, is het beter als u daar niet in meegaat, maar ook niet tegenspreekt. Probeer wel duidelijk te maken dat uw waarneming anders is. Maak er geen strijd van. Praat over bestaande personen en echte gebeurtenissen. Hoe verder? Na herstel van de lichamelijke problemen zal ook het delier herstellen. Het kan voorkomen dat de geheugenproblemen nog iets langer aanhouden. Sommige mensen weten, na het herstel van het delier, zich er niets meer van te herinneren. Anderen kunnen zich dit wel herinneren en kunnen hier allerlei reacties op hebben, bijvoorbeeld angst voor het ziekenhuis of de afdeling of schuldgevoel over hun gedrag tijdens het delier. Het kan zinvol zijn om dit bespreekbaar te maken bij de verpleegkundige of de arts. 6

7 Sint Maartenskliniek De Sint Maartenskliniek is als enige ziekenhuis in Nederland volledig gespecialiseerd in houding en beweging. U kunt op verschillende locaties in het land bij ons terecht voor behandeling van eenvoudige tot zeer complexe aandoeningen op het gebied van orthopedie, reumatologie en revalidatie na ziekte, een ongeval of hersenletsel. Doordat we ons volledig richten op aandoeningen aan het houding- en bewegingssysteem is onze ervaring en kennis groot. We staan dan ook bekend als een vooraanstaand ziekenhuis dat in de behandeling gebruikmaakt van de laatste inzichten. Op onze onderzoeksafdeling ontwikkelen we nieuwe behandelmethoden en doen we onderzoek naar het effect ervan. De Sint Maartenskliniek beschikt verder onder meer over een gespecialiseerde apotheek, een sportmedisch centrum en een pijnbehandelcentrum. Bij de Sint Maartenskliniek staat de patiënt centraal. U wordt persoonlijk benaderd, deskundig begeleid en u kunt rekenen op onze uitgebreide voorzieningen. Wij staan klaar om u gastvrij te ontvangen. Voor meer informatie over onze behandelingen en een overzicht van al onze behandellocaties, kunt u terecht op onze website 7

8 Meer informatie of vragen Colofon Uitgave van de afdeling Communicatie, i.s.m. het Orthopedie November 2014 Bestelcode Bezoekadres Hengstdal 3, 6522 JV Nijmegen Postadres Postbus 9011, 6500 GM Nijmegen Telefoon (024) Internet