Geheugenklachten als bijwerking van Electroconvulsieve Therapie (ECT)
|
|
- Nathalie Myriam Kuipersё
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Geheugenklachten als bijwerking van Electroconvulsieve Therapie (ECT)
2
3 Informatie voor patiënten en hun naaste(n) Samenvatting van de informatie in de folder Patiënten die een electroconvulsieve therapie (ECT) ondergaan kunnen last krijgen van (tijdelijke) geheugenklachten als bijwerking. Gedurende de behandeling kan het zijn dat u zich niet meer weet te herinneren wat er vlak vóór de ECT gebeurd is, of dat u zich zaken van langer geleden niet meer kan herinneren. Meestal zijn de vroegere herinneringen het minst, en de meer recente herinneringen het sterkst aangetast. Ook kan u door de ECT meer moeite hebben om nieuwe informatie op te slaan in het geheugen. Dit is het sterkst aanwezig in de eerste dagen na de ECT. Daarnaast heeft ECT effect op het tempo van informatie verwerken; dit gaat trager. Hierdoor heeft u meer tijd nodig om bijvoorbeeld informatie op te nemen, te denken en om te spreken. Na afronding van de ECT behandeling verbetert bij de meeste patiënten het geheugen binnen een aantal weken vanzelf. Het herinneren van recente dingen en van wat voor de ECT gebeurd is keert weer terug tot het oude niveau. Ook het kunnen inprenten van nieuwe informatie herstelt zich. Een deel van de patiënten heeft een jaar na het stoppen van de ECT nog klachten over het geheugen. Deze geheugenklachten betreffen vaak de periode waarin de ECT werd gegeven (of kort daarvoor). Vóór, tijdens en na de ECT zal de verpleegkundige testen en vragenlijsten bij u afnemen om eventuele geheugenklachten in kaart te brengen en te kunnen vervolgen. Enkele tips om met geheugenklachten om te gaan zijn: Accepteer dat u (tijdelijk) uw geheugen minder goed kunt gebruiken, u kunt hier weinig aan doen. Kom eerlijk uit voor geheugenproblemen. Als anderen weten dat u geheugenproblemen heeft dan kunnen ze er rekening mee houden en kunnen ze helpen om zaken te onthouden. Gebruik hulpmiddelen zoals een (elektronische) agenda, memoblaadjes, boodschappenlijstjes, het alarm of herinneringen van de telefoon, een kalender of het geheugen van een ander. Ook kunt u overwegen een dagboek bij te houden om later uw ervaringen in te kunnen teruglezen. 1
4 Kies voor routinematige bekende taken, vermijd (complexe) nieuwe taken. Leg voorwerpen op een opvallende of vaste plaats (zo voorkomt u dat u spullen kwijt raakt). U kunt het beste gesprekken voeren in een rustige ruimte waarin u niet afgeleid wordt en u geïnteresseerd en geconcentreerd kunt luisteren. Voer niet verschillende taken gelijktijdig uit, maar zoveel mogelijk één voor één. Inleiding Patiënten die een electroconvulsieve therapie (ECT) ondergaan kunnen last krijgen van (tijdelijke) geheugenklachten als bijwerking. Bijwerkingen zijn onbedoelde gevolgen van een op zichzelf juiste behandeling. De geheugenklachten zijn hinderlijk in het dagelijks leven en kunnen zorgen voor onzekerheid. In deze informatiebrochure vindt u informatie over deze geheugenklachten en tips om hier mee om te gaan, zowel voor u als voor mensen in uw omgeving. Voor algemene informatie over ECT en andere bijwerkingen verwijzen wij u naar de informatiebrochure Electro Convulsie Therapie. Het geheugen Met ons geheugen kunnen wij informatie opnemen, bewaren en opdiepen. Niet alles wat wij meemaken, zien en horen komt echter in ons geheugen terecht. Het menselijk geheugen werkt niet als een harde schijf van een computer waar alles op wordt vastgelegd. In het lange termijn geheugen wordt allerlei soorten informatie opgeslagen. Het kan gaan om talige informatie zoals woorden, teksten en namen, maar ook om visuele informatie zoals beelden, figuren, gezichten en plaatsen. Binnen het lange termijn geheugen worden verschillende onderdelen onderscheiden: Een geheugen voor vaardigheden, bijvoorbeeld hoe je moet fietsen of koffie zetten. Een geheugen voor betekenissen, begrippen en feiten. Een voorbeeld is Parijs is de hoofdstad van Frankrijk. Het gaat om algemene kennis, waarvan we niet meer precies kunnen terughalen waar en op welk moment we dit hebben geleerd. 2
5 Een geheugen voor gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden. Het bevat informatie uit ons eigen verleden, zoals bijvoorbeeld een herinnering aan een vakantie of de bruiloft van een vriend. Maar ook bevat dit geheugen herinneringen aan meer algemene gebeurtenissen die een persoon meemaakt, zoals verkiezingen of een internationaal sportevenement. Voordat informatie kan worden opgeslagen in het geheugen, moeten wij de informatie eerst hebben waargenomen. Wanneer wij waarnemen, bijvoorbeeld bij het kijken naar een foto, wordt informatie een korte tijd vastgehouden in het werkgeheugen. Veel van wat wij op een foto zien wordt vergeten en komt niet terecht in het lange termijn geheugen. opnemen werkgeheugen opslaan ophalen lange termijn geheugen algemene kennis vaardigheden persoonlijke herinneringen vergeten Geheugenklachten als bijwerking van ECT Geheugenklachten tijdens de ECT De meeste patiënten die ECT ondergaan hebben last van geheugenklachten gedurende de behandeling. De één heeft er meer last van dan de ander. Door ECT kunnen stoornissen ontstaan in het lange termijn geheugen voor gebeurtenissen. Er ontstaan meestal geen stoornissen in het geheugen voor vaardigheden en voor algemene kennis. Het kan zijn dat u zich niet meer weet te herinneren wat er vlak vóór de ECT gebeurd is, of dat u zich zaken van langer geleden niet meer kan herinneren. 3
6 Meestal zijn de vroegere herinneringen het minst, en de meer recente herinneringen het sterkst aangetast. Ook kan u door de ECT meer moeite hebben om nieuwe informatie op te slaan in het geheugen. Dit is het sterkst aanwezig in de eerste dagen na de ECT. Daarnaast heeft ECT effect op het tempo van informatie verwerken; dit gaat trager. Hierdoor heeft u meer tijd nodig om bijvoorbeeld informatie op te nemen, te denken en om te spreken. ECT heeft in principe geen effect op het werkgeheugen. Wel is het belangrijk te beseffen dat het werkgeheugen als het ware trager werkt. Geheugenklachten na de ECT behandelperiode Na afronding van de ECT behandeling verbetert bij de meeste patiënten het geheugen binnen een aantal weken vanzelf. Het herinneren van recente dingen en van wat vlak voor de ECT gebeurd is keert weer terug tot het oude niveau. Ook het kunnen inprenten van nieuwe informatie herstelt zich. Een deel van de patiënten heeft een jaar na het stoppen van de ECT nog klachten over het geheugen. Deze geheugenklachten betreffen vaak de periode waarin de ECT werd gegeven (of kort daarvoor). Dit komt doordat het vermogen van de hersenen om nieuwe informatie op te nemen beperkt is geweest tijdens de behandelperiode. Oorzaken Waarom geheugenklachten een bijwerking zijn van ECT is niet goed bekend. ECT veroorzaakt geen schade aan te hersenen. Door de ECT ontstaan er juist meer contacten tussen de verschillende hersencellen en verbetert de werking van de hersenen. De geheugenklachten kunnen ook deels te maken hebben met de depressieve klachten. Veel mensen met een depressie hebben klachten over hun geheugen. De geheugenklachten zijn als het ware een onderdeel van de depressie. Daarnaast blijkt er een verschil te zijn in wat patiënten met een depressie aan geheugenklachten ervaren en wat bij testen gemeten wordt. De depressie maakt dat ze de geheugenklachten door een donkere bril worden gezien en ervaren. De leeftijd en de ernst van de depressie blijken geen risicofactor te zijn voor het ontstaan van geheugenklachten als bijwerking van ECT. De aanwezigheid van cognitieve stoornissen tevoren, zoals dementie, is wel een risicofactor. Ook is 4
7 bekend dat bilaterale (tweezijdige) ECT meer geheugenklachten geeft dan unilaterale (eenzijdige) ECT. Begeleiding bij de geheugenklachten door de verpleegkundige Vóór, tijdens en na de ECT zal de verpleegkundige testen en vragenlijsten bij u afnemen om eventuele geheugenklachten in kaart te brengen en te kunnen vervolgen. De testen worden drie maanden na het stoppen van de ECT herhaald. De uitslagen van de testen zullen worden bekeken door de klinisch neuropsycholoog. Zonodig zal er een extra onderzoek en/of een gesprek met de neuropsycholoog plaatsvinden. Ook zal de verpleegkundige u helpen door uitleg te geven, informatie te herhalen en u gelegenheid te geven om mogelijke gevoelens van frustratie en onmacht te uiten. Tips bij de omgang met geheugenklachten Acceptatie Accepteer dat u (tijdelijk) uw geheugen minder goed kunt gebruiken, u kunt hier tijdens de ECT weinig aan doen. Het trainen van uw geheugen tijdens de ECT helpt niet. Probeer u hierover niet op te winden of te ergeren, maar probeer u te ontspannen. Door spanning, onzekerheid of schaamte werkt het geheugen minder goed en ook kunt u (meer) depressief raken. Richt u op de zaken die u wel weet. Kom eerlijk uit voor de geheugenproblemen. U hoeft zich hier niet voor te schamen. Als anderen weten dat u geheugenproblemen heeft dan kunnen ze er rekening mee houden. Het is vaak niet nodig om alles te onthouden. U kunt zich beter beperken tot enkele belangrijke zaken. Vraag anderen om hulp Probeer uw naasten uit te leggen dat u zaken tijdelijk vergeet en dat dit geen kwade opzet is. Vraag gerust verpleegkundige begeleiding hierbij. Vraag anderen om u te herinneren aan dingen die u mogelijk zult vergeten en vraag om praktische hulp als iets niet lukt. 5
8 Gebruik hulpmiddelen Gebruik hulpmiddelen zoals een (electronische) agenda, memoblaadjes, boodschappenlijstjes, het alarm of herinneringen van de telefoon, een kalender of het geheugen van een ander. Het is niet zo dat het geheugen lui wordt door het gebruik van hulpmiddelen. Als u net zo makkelijk een hulpmiddel kunt gebruiken, ga dan niet uw geheugen onnodig belasten. Gebruik hulpmiddelen zo consequent mogelijk: o Leg hulpmiddelen altijd op vaste plekken o Gebruik geen losse briefjes maar een notitieblok dat u op een vaste plek neerlegt o Schrijf afspraken e.d. altijd direct op in een agenda. Zet hier ook voorbereidingstijd in, andere taken en klussen en dingen waar u die dag aan herinnerd wilt worden. o Kijk minstens twee keer per dag in uw agenda, liefst op vaste tijden. U kunt overwegen een dagboek bij te houden om later uw ervaringen in te kunnen teruglezen. Zorg voor vaste routines Kies voor routinematige bekende taken, vermijd (complexe) nieuwe taken. Probeer een vaste dagindeling te maken waarin er een logische volgorde bestaat. Leg voorwerpen op een opvallende of vaste plaats (zo voorkomt u dat u spullen kwijt raakt). Algemene tips U kunt het beste gesprekken voeren in een rustige ruimte waarin u niet afgeleid wordt en u geïnteresseerd en geconcentreerd kunt luisteren. Voorkom tijdsdruk. Denken en doen kosten wat meer tijd. Voer niet verschillende taken gelijktijdig uit, maar zoveel mogelijk één voor één. Pas regelmatig (kortere) rustpauzes in, wissel denken en doen af. Probeer goed voor u zelf te zorgen door gezond te eten en regelmatig te bewegen. 6
9 Adviezen voor familieleden Probeer uw naaste niet te veel te controleren en te corrigeren als hij iets verkeerd doet. De kans is groot dat hij daarvan gespannen raakt. Probeer te accepteren dat uw naaste tijdelijk het geheugen minder goed kan gebruiken. Vraag waarmee u kunt helpen en probeer te steunen. Realiseer u dat het een tijdelijke situatie is, probeer de klachten met een bepaalde mildheid tegemoet te treden. Wanneer u bezorgd bent over de mate van geheugenklachten van uw naaste, raadpleeg gerust de behandelend arts of begeleidend verpleegkundige. De voortgang van de ECT behandeling wordt regelmatig geëvalueerd met uw naaste. U bent welkom aan deze gesprekken deel te nemen. Om de geheugenklachten te volgen, wordt ook u gevraagd een aantal maal een vragenlijst in te vullen. Contact Voor vragen of opmerkingen kunt u terecht bij uw behandelend arts, bij de ECT verpleegkundige of de klinisch neuropsycholoog via telefoonnummer In de informatiebrochure Electro Convulsie Therapie (ECT) van het Radboudumc vindt u informatie over de behandeling. De informatie uit deze brochure is deels overgenomen uit M. v. Kessel ea. Training geheugenstrategieen Uitgeverij Boom, Amsterdam en de folder over geheugenklachten als bijwerking van ECT van het LUMC. 7
10 Ruimte voor uw notities
11
12 Adres Polikliniek Psychiatrie Ingang oost Reinier Postlaan 6, route 961 Nijmegen Postadres Radboudumc 961 Polikliniek Psychiatrie Postbus HB Nijmegen Contact Radboud universitair medisch centrum
Geheugenklachten als bijwerking van Electroconvulsieve Therapie (ECT) Informatie voor patiënten en hun naaste(n)
Geheugenklachten als bijwerking van Electroconvulsieve Therapie (ECT) Informatie voor patiënten en hun naaste(n) Patiënten die een electroconvulsieve therapie (ECT) ondergaan, kunnen last krijgen van
Nadere informatieElektroconvulsietherapie
Elektroconvulsietherapie (ECT) U krijgt binnenkort elektroconvulsietherapie (ECT). In deze folder leest u wat ECT inhoudt en hoe de behandeling gaat. Deze behandeling werd in 1939 in Nederland voor het
Nadere informatieDelirium of delier (acuut optredende verwardheid)
Delirium of delier (acuut optredende verwardheid) In deze folder leest u wat een delirium is, wat de verschijnselen van een delirium zijn en leest u informatie over de behandeling en tips voor patiënten
Nadere informatieElectro Convulsie Therapie (ECT)
Electro Convulsie Therapie (ECT) In overleg met uw psychiater heeft u besloten voor Electro Convulsie Therapie (ECT) als behandeling. Deze vorm van behandeling wordt toegepast bij verschillende, over
Nadere informatieTips bij cognitieve stoornissen
Tips bij cognitieve stoornissen Tips bij cognitieve stoornissen Problemen in het denken worden ook wel cognitieve stoornissen genoemd. De meest voorkomende klachten zijn: - Aandachts- en concentratieproblemen.
Nadere informatieOmgaan met aandacht- en geheugenproblemen. Café Brein, Uden en Oss, September 2014
Omgaan met aandacht- en geheugenproblemen Café Brein, Uden en Oss, September 2014 Hersenletsel.. En dan? Helaas is er nog te weinig bekendheid rondom niet-aangeboren hersenletsel (NAH) Filmpje SWZ Wat
Nadere informatiePsychologisch onderzoek
Psychologisch onderzoek U bent door uw behandelaar verwezen voor een psychologisch onderzoek. Het psychologisch onderzoek is een diagnostisch onderzoek. Hieronder staat uitgelegd wat een psychologisch
Nadere informatieDementie Radboud universitair medisch centrum
Dementie Bij u, uw partner of familielid is dementie vastgesteld. In deze folder kunt u lezen wat dementie is en waar u voor verdere vragen en informatie terecht kunt. Vanwege de leesbaarheid wordt in
Nadere informatieErgotherapie. Patiënteninformatie. Geheugenstoornissen. Veroorzaakt door een CVA. Slingeland Ziekenhuis
Ergotherapie Geheugenstoornissen i Patiënteninformatie Veroorzaakt door een CVA Slingeland Ziekenhuis Inleiding Deze folder gaat over geheugenstoornissen die zijn veroorzaakt door een CVA (Cerebro Vasculair
Nadere informatieConcentratie- en geheugenproblemen bij kanker
Concentratie- en geheugenproblemen bij kanker Nederrij 133 2200 Herentals t 014 24 61 11 f 014 24 61 26 www.azherentals.be 1. Wat is het? Veel mensen ervaren concentratie- en/of geheugenproblemen tijdens
Nadere informatiePoliklinieken Neurologie en Cardiologie: combinatieafspraak voor myotone dystrofie
Poliklinieken Neurologie en Cardiologie: combinatieafspraak voor myotone dystrofie U heeft myotone dystrofie type 1. In overleg met uw behandelend arts heeft u afspraken gekregen op de poliklinieken Neurologie
Nadere informatie> tilly janssen, behandelaar bij herzens > TIPs: zoek met aandacht/ train het volhouden van aandacht/ vaste plekken
hersenz special vergeetachtigheid > WAT IS vergeetachtigheid > het geheugen in de hersenen > verschillende geheugens > DE depressie VAN Liesbeth > tilly janssen, behandelaar bij herzens > TIPs: zoek met
Nadere informatieNazorg na een ingrijpende gebeurtenis Informatie voor ouders
Nazorg na een ingrijpende gebeurtenis Informatie voor ouders Uw kind heeft een ongeluk gehad en is behandeld op de Spoedeisende Hulp (SEH) van het Radboudumc. Naast lichamelijke gevolgen kan het ongeluk
Nadere informatieNaar huis na een beroerte Informatie voor mensen die een beroerte hebben doorgemaakt
Naar huis na een beroerte Informatie voor mensen die een beroerte hebben doorgemaakt U bent opgenomen geweest in het Radboudumc omdat u een beroerte of een TIA heeft gehad. Het blijkt dat veel patiënten
Nadere informatieVERGEETACHTIGHEID > WAT IS VERGEETACHTIGHEID HERSENZ SPECIAL > WAT IS VERGEETACHTIGHEID
HERSENZ SPECIAL VERGEETACHTIGHEID > WAT IS VERGEETACHTIGHEID > HET GEHEUGEN IN DE HERSENEN > VERSCHILLENDE GEHEUGENS > DE VERGEETACHTIGHEID VAN LIESBETH > TILLY JANSSEN, BEHANDELAAR BIJ HERSENZ > T IPS:
Nadere informatieGeheugenkliniek: Behandeling
Als zorgverlener willen we graag helpen; tegemoet komen en adviezen aanreiken. We wensen de patiënt en zijn omgeving dan ook met dit document te informeren over de mogelijke behandelingen die plaatsvinden
Nadere informatieFOCOM NIRS studie. Een studie naar activatie van hersengebieden tijdens het maken van opdrachten op de computer. Informatiebrochure
FOCOM NIRS studie Een studie naar activatie van hersengebieden tijdens het maken van opdrachten op de computer Informatiebrochure Afdeling Humane Voeding Wageningen Universiteit Mei - September 2014 Voorwoord
Nadere informatieGeheugenpolikliniek Geriatrie
Geheugenpolikliniek Geriatrie Wat is het doel van de geheugenpolikliniek Geriatrie Geriatrie is een specialisme waarbij de oudere mens centraal staat. De geheugenpolikliniek Geriatrie is specifiek bedoeld
Nadere informatieDe geheugenpolikliniek
De geheugenpolikliniek Afdeling neurologie Locatie Veldhoven De geheugenpolikliniek is bedoeld voor mensen met geheugenproblemen. Oorzaken van deze problemen kunnen zeer divers zijn. Denk aan (beginnende)
Nadere informatieDeze brochure kwam tot stand met medewerking van Drs. P.H. Vrancken, Gz-psycholoog, Revalidatiecentrum De Hoogstraat, Utrecht.
Deze brochure kwam tot stand met medewerking van Drs. P.H. Vrancken, Gz-psycholoog, Revalidatiecentrum De Hoogstraat, Utrecht. Nationaal msfonds Voor meer informatie: Landelijk Bureau: Nationaal MS Fonds
Nadere informatieGeriatrisch Diagnostisch Dagcentrum (GDD)
Geriatrisch Diagnostisch Dagcentrum (GDD) In overleg met uw huisarts of behandelend arts is er besloten tot een bezoek aan het Geriatrisch Diagnostisch Dagcentrum (GDD) van het Radboudumc te Nijmegen.
Nadere informatieNa de opname Intensive Care/High Care voor Kinderen
Na de opname Intensive Care/High Care voor Kinderen Beste ouders en/of verzorgers, Inmiddels ligt de opname van uw kind op de Intensive Care achter u en bent u weer thuis, op de verpleegafdeling of in
Nadere informatieNeuropsychologisch onderzoek Afdeling medische psychologie.
Neuropsychologisch onderzoek Afdeling medische psychologie www.nwz.nl Inhoud Neuropsychologisch onderzoek 3 Wat is een neuropsychologisch onderzoek? 3 Stoornissen door een hersenbeschadiging 3 Het onderzoek
Nadere informatieRisicofactoren voor hart- en vaatziekten
Risicofactoren voor hart- en vaatziekten Programma Screening Vasculaire Risciofactoren Datum afspraak: Tijdstip Onderzoek Zorgverlener U heeft recent een herseninfarct/hersenbloeding (beroerte) of TIA
Nadere informatieHoofdpijn Duizeligheid Vermoeidheid Concentratieproblemen Vergeetachtigheid
Hersenschudding In deze folder vertellen we wat de gevolgen van een hersenschudding kunnen zijn en wat u kunt verwachten tijdens het herstel. Ook geven we adviezen over wat u het beste wel en niet kunt
Nadere informatieOnderwerp: Acute verwardheid of delier
Onderwerp: 1 Informatie over acute verwardheid of delier Voor wie is deze folder bedoeld? Deze folder is bedoeld voor patiënten die worden opgenomen in het Ikazia Ziekenhuis. Zoals de verpleegkundige aan
Nadere informatieWat is niet aangeboren hersenletsel?
Wat is niet aangeboren hersenletsel? Als hersenen beschadigd raken op latere leeftijd spreken we van (NAH) Niet aangeboren hersenletsel Niet-aangeboren hersenletsel is blijvende schade aan de hersenen
Nadere informatieDe patiënt met plotseling optredende verwardheid (delier) Informatie voor familie en betrokkenen
De patiënt met plotseling optredende verwardheid (delier) Informatie voor familie en betrokkenen Inhoud Inleiding 3 Wat is een delier? 4 Wat zijn de verschijnselen bij een delier? 4 Wanneer treedt een
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen Bij u of uw familielid is een depressie vastgesteld. Hoewel relatief veel ouderen last hebben van depressieve klachten, worden deze niet altijd als zodanig herkend. In deze folder
Nadere informatieDelier Acute verwardheid.
Delier Acute verwardheid www.nwz.nl Inhoud Wat is een delier? 3 Wat zijn de verschijnselen? 3 De behandeling 4 Wat kunt u als naaste doen? 5 Nazorg 5 Uw vragen 6 Notities 6 * waar hij staat, kunt u ook
Nadere informatieKlachten na een hersenschudding algemene informatie
Een hersenschudding ontstaat door een klap op het hoofd, bijvoorbeeld bij een ongeluk. Je wordt duizelig of raakt bewusteloos. Meestal duurt het enige tijd voor de hersenen hiervan herstellen. Zolang de
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is
Nadere informatieBeperkt leervermogen? Foutloos Leren! Dr. D. Boelen Klinisch neuropsycholoog
Beperkt leervermogen? Foutloos Leren! Dr. D. Boelen Klinisch neuropsycholoog Leren en leervermogen Voor leren is nodig. Gezonde hersenen? Meest belemmerend voor het leren bij hersenaandoening: Geheugen-
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek: Exoomsequencing bij erfelijke slechthorendheid
Erfelijkheidsonderzoek: Exoomsequencing bij erfelijke slechthorendheid Exoomsequencing is een techniek voor erfelijkheidsonderzoek, die kan worden gebruikt om de oorzaak van erfelijke slechthorendheid
Nadere informatieCentrum voor Vroege Hart en Vaatziekten (CVHV)
Centrum voor Vroege Hart en Vaatziekten (CVHV) Het Centrum voor Vroege Hart- en Vaatziekten (CVHV) is een multidisciplinaire spreekuur voor patiënten die al op jonge leeftijd (onder de 50 jaar) te maken
Nadere informatieNeuropsychologisch. Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB
Neuropsychologisch onderzoek (NPO) na een SAB Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB Waarom? Ik wil graag weer aan het werk! Ik ben erg moe en prikkelbaar. Ik kan slecht
Nadere informatieSpreekuur medisch psycholoog Dermatologie
Spreekuur medisch psycholoog Dermatologie In overleg met uw behandelend arts bent u doorverwezen naar de medisch psycholoog op de polikliniek Dermatologie. In deze folder leest u over de manier van werken
Nadere informatiePatiëntenbrochure. Antidepressiva. Afbouwen of doorgaan?
Patiëntenbrochure Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Heeft u - in overleg met uw (huis)arts - besloten te stoppen met het gebruik van de antidepressiva? Of overweegt
Nadere informatieOpname Spierziekten Centrum Radboudumc
Opname Spierziekten Centrum Radboudumc In overleg met uw behandelend arts wordt u opgenomen in het Spierziekten Centrum Radboudumc. Het doel van deze opname is om in korte tijd een diagnose te stellen
Nadere informatieNeuropsychologisch onderzoek
Neuropsychologisch onderzoek Neuropsychologisch onderzoek U bent verwezen voor neuropsychologisch onderzoek. In deze folder leest u wat een neuropsychologisch onderzoek inhoudt en wat u op de dag van
Nadere informatieHersenschudding Volwassenen en kinderen > 6 jaar. Afdeling Spoedeisende Hulp
00 Hersenschudding Volwassenen en kinderen > 6 jaar Afdeling Spoedeisende Hulp U of een van uw naasten heeft een hersenschudding opgelopen door een ongeluk of plotselinge beweging van het hoofd. Dit wordt
Nadere informatieSlaapstoornissen bij ouderen
Slaapstoornissen bij ouderen Een goede nachtrust is belangrijk. Tijdens de slaap krijgt het lichaam de tijd om te herstellen. Daarnaast lijkt slaap ook invloed te hebben op het geheugen. Met het ouder
Nadere informatieSlaapstoornissen bij ouderen
Slaapstoornissen bij ouderen Een goede nachtrust is belangrijk. Tijdens de slaap krijgt het lichaam de tijd om te herstellen. Daarnaast lijkt slaap ook invloed te hebben op het geheugen. Met het ouder
Nadere informatieOnline Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out
Online Psychologische Hulp 2 Therapieland 3 Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Overspanning & Burn-out van Therapieland. Je krijgt uitleg
Nadere informatie24 uurs bloeddrukmeting Neurologie
24 uurs bloeddrukmeting Neurologie U wordt door het Vaatcentrum gecontroleerd op cardiovasculaire risicofactoren. Voor deze screening krijgt u een 24 uur durende bloeddrukmeting. De instructie en het
Nadere informatieDELIER. Informatie voor partner, familie en vrienden
DELIER Informatie voor partner, familie en vrienden Bij uw partner of familielid is er sprake van een delier of acute verwardheid. In deze folder kunt u lezen wat een delier is en waar de behandeling uit
Nadere informatieDementie. Havenziekenhuis
Dementie Uw arts heeft met u en uw naasten besproken dat er (waarschijnlijk) sprake is van dementie. Mogelijk bent u hiervan geschrokken. Het kan ook zijn dat u of uw omgeving hier al op voorbereid was.
Nadere informatiePatiënteninformatie. Medische Psychologie. Informatie over neuropsychologisch onderzoek
Patiënteninformatie Medische Psychologie Informatie over neuropsychologisch onderzoek Medische Psychologie Informatie over neuropsychologisch onderzoek U bent door een specialist van het ziekenhuis verwezen
Nadere informatieDorstproef Radboud universitair medisch centrum
Dorstproef In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een dorstproef. Deze proef vindt plaats op de verpleegafdeling Interne Geneeskunde en Reumatische ziekten (EOV) van het Radboudumc, route
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen Bij u, uw partner of familielid is een depressie vastgesteld. In deze folder kunt u lezen wat een depressie is en waar u voor verdere vragen en informatie terecht kunt. Vanwege de
Nadere informatieLastmeter Radboud universitair medisch centrum
Lastmeter Kanker is een ziekte die uw leven ingrijpend kan verstoren. De ziekte en de behandeling kunnen niet alleen lichamelijke klachten met zich meebrengen, maar ook psychische, praktische of sociale.
Nadere informatieCognitieve stoornissen na een beroerte
NEUROLOGIE Cognitieve stoornissen na een beroerte ADVIES Cognitieve stoornissen na een beroerte Als aanvulling op de folders Verder na een beroerte en Na een beroerte, adviezen voor naasten krijgt u in
Nadere informatiePatiënteninformatie. Klachten na het CVA
Patiënteninformatie Klachten na het CVA Deze folder geeft u informatie over de (mogelijke) lichamelijke en geestelijke gevolgen na het CVA. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie
Nadere informatieBuitenpoli Radboudumc Screening risicofactoren voor hart- en vaatziekten locatie St. Maartenskliniek
Buitenpoli Radboudumc Screening risicofactoren voor hart- en vaatziekten locatie St. Maartenskliniek Programma Screening Vasculaire Risicofactoren Datum afspraak: Datum Tijd Zorgverlener U heeft recent
Nadere informatieTandheelkundige behandeling bij overmatig kokhalzen
Tandheelkundige behandeling bij overmatig kokhalzen Kokhalzen is gewoonlijk een normale, automatisch optredende reactie (reflex) met een nuttige, beschermende, soms zelfs levensreddende functie. Het voorkomt
Nadere informatieRivierenland Move BEWEGEN TIJDENS DE BEHANDELING VAN KANKER
Rivierenland Move BEWEGEN TIJDENS DE BEHANDELING VAN KANKER Als gevolg van de medische behandeling van kanker (operatie, chemotherapie of/en radiotherapie) kunt u last krijgen van vermoeidheid en conditieverlies.
Nadere informatieCognitief functioneren en de bipolaire stoornis
Cognitief functioneren en de bipolaire stoornis Dr. Nienke Jabben Amsterdam 5 november 2011 Academische werkplaats Bipolaire Stoornissen GGZ ingeest n.jabben@ggzingeest.nl Overzicht Wat is cognitief functioneren?
Nadere informatieDelier in de laatste levensfase. Informatie voor naasten van patiënten met een delier in de laatste levensfase
Delier in de laatste levensfase Informatie voor naasten van patiënten met een delier in de laatste levensfase Inhoudsopgave Wat is een delier?... 3 Wat zijn kenmerken van een delier?... 3 Invloed op u
Nadere informatiePatiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid. (delier) Acuut optredende verwardheid (delier)
Patiënteninformatie Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) 1 Acuut optredende verwardheid (delier) Intensive Care, route 3.3 Telefoon (050) 524 6540 Inleiding Uw familielid
Nadere informatieStap dichter naar huis. Zo fit mogelijk blijven tijdens uw verblijf in het ziekenhuis
Stap dichter naar huis Zo fit mogelijk blijven tijdens uw verblijf in het ziekenhuis 2 Waarom deze folder? Een ziekenhuisverblijf is een hele gebeurtenis, waarbij onderzoek en behandeling veelal centraal
Nadere informatieHet lerend vermogen van mensen met een dementie dr. Danielle Boelen
Het lerend vermogen van mensen met een dementie dr. Danielle Boelen UMC St Radboud, Medische Psychologie Revalidatiecentrum St. Maartenskliniek Mevrouw Jansen: 83 jaar, sinds 1 jaar ziekte van Alzheimer
Nadere informatieStap dichter naar huis. Zo fit mogelijk blijven tijdens uw verblijf in het ziekenhuis
Stap dichter naar huis Zo fit mogelijk blijven tijdens uw verblijf in het ziekenhuis Waarom deze folder? Een ziekenhuisverblijf is een hele gebeurtenis, waarbij onderzoek en behandeling veelal centraal
Nadere informatieWeet wat je kan. Je laten horen
Weet wat je kan Je laten horen Jij bent er ook nog Hoofdstuk 7 gaat over vertellen wat je moeilijk vindt. Onderwerpen in dit hoofdstuk: Stripje: Jij bent er ook nog. blz 2 Je laten horen. blz 3 Moeite
Nadere informatiePatiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier)
Patiënteninformatie Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) 20140024 Delier.indd 1 1 24-01-17 14:02 Acuut optredende verwardheid (delier) Wat is acuut optredende verwardheid
Nadere informatieInleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen
Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen Dit is de inleiding van de psycho-educatie modules. Aan de hand van deze modules geven we meer informatie over hoe autismespectrumstoornissen (ASS) zich uiten
Nadere informatieDementie Zorg voor zilver ga voor goud. Wim van den Dool, sociaal geriater 20 november 2012
Dementie Zorg voor zilver ga voor goud Wim van den Dool, sociaal geriater 20 november 2012 Programma Signaleren van cognitieve achteruitgang Geheugenklachten vs dementie Verschillende vormen van dementie
Nadere informatieAcute verwardheid of delier
Acute verwardheid of delier Beter voor elkaar Voor wie is deze folder bedoeld? Deze folder is bedoeld voor patiënten die worden opgenomen in het Ikazia Ziekenhuis. Zoals de verpleegkundige aan u heeft
Nadere informatieDelier (acute verwardheid)
Delier (acute verwardheid) Informatie voor familie van patiënten met een delier Bij uw partner of familielid is er sprake van een delier of acute verwardheid. In deze folder kunt u lezen wat een delier
Nadere informatieWat is dementie? Radboud universitair medisch centrum
Wat is dementie? Bij de diagnostiek en behandeling van mensen met dementie werkt het Jeroen Bosch Ziekenhuis nauw samen met het Radboud Alzheimer Centrum in het Radboudumc te Nijmegen. We wisselen voortdurend
Nadere informatieGerhard Wekking. Eerstelijnspsycholoog, GZ-psycholoog Cognitief Gedragstherapeut Systeemtherapeut Neuropsycholoog
Gerhard Wekking Eerstelijnspsycholoog, GZ-psycholoog Cognitief Gedragstherapeut Systeemtherapeut Neuropsycholoog Inhoud Haperende initiatie Consequenties voor patiënt, partner en relatie Stress en omgaan
Nadere informatieNiet Rennen maar Plannen
Folder cognitieve training Niet Rennen maar Plannen Projectgroep: Chantal Geusgens, Annette Baars-Elsinga, Anne Visser-Meily en Caroline van Heugten UMC Utrecht Hersencentrum Colofon Ontwikkeling: Drs.
Nadere informatieVasculaire Geneeskunde Centrum voor Vroege Hart en Vaatziekten (CVHV)
Vasculaire Geneeskunde Centrum voor Vroege Hart en Vaatziekten (CVHV) Het Centrum voor Vroege Hart- en Vaatziekten (CVHV) is een multidisciplinair spreekuur voor patiënten die al op jonge leeftijd (onder
Nadere informatieAfdeling neurologie. Geheugenstoornissen na een CVA
Afdeling neurologie Geheugenstoornissen na een CVA Inleiding Deze brochure is bestemd voor mensen die getroffen zijn door een CVA (een Cerebro Vasculair Accident ofwel een beroerte) en voor hun familie
Nadere informatieLEZING VOOR DE THEMA-AVOND VAN DE MULTIPLE SCLEROSE VERENIGING NEDERLAND, REGIO ZUID-HOLLAND-NOORD.
MS en COGNITIE LEZING VOOR DE THEMA-AVOND VAN DE MULTIPLE SCLEROSE VERENIGING NEDERLAND, REGIO ZUID-HOLLAND-NOORD. WOENSDAG 12 OKTOBER 2011, DIACONESSENHUIS, LEIDEN. Mw. drs. M.W. Pleket Gz-/neuropsycholoog
Nadere informatieMindfulnesstraining Aandachttraining. Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT)
Mindfulnesstraining Aandachttraining Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) 2 Deze folder geeft u informatie over Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT). De mindfulnesstraining wordt aangeboden
Nadere informatieDepressie bij verpleeghuiscliënten
Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor cliënt en naasten Depressie bij verpleeghuiscliënten Folder 3 Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen
Nadere informatieNeuropsychologie Neuropsychologisch onderzoek - NPO
Neuropsychologie Neuropsychologisch onderzoek - NPO Inleiding Uw behandelend arts heeft u verwezen naar een neuropsycholoog voor een neuropsychologisch onderzoek (NPO). In deze folder vindt u meer informatie
Nadere informatieHelp! Mijn hoofd lijkt wel een vergiet! Kankergerelateerde cognitieve veranderingen
Help! Mijn hoofd lijkt wel een vergiet! Kankergerelateerde cognitieve veranderingen Inleiding Chemotherapie kan bij sommige mensen problemen met het denken veroorzaken. De medische term hiervoor is cognitieve
Nadere informatieNA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS
NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis laat niemand onberoerd. Je bent er meestal niet op voorbereid en als het gebeurt kan dat ingrijpende gevolgen hebben voor
Nadere informatieGeheugenpolikliniek-Geriatrie
Geheugenpolikliniek-Geriatrie Geheugenpolikliniek Op onze geheugenpolikliniek zien wij mensen die klachten hebben van het geheugen. Het is belangrijk om te weten waar deze problemen vandaan komen. Geheugenklachten
Nadere informatieNeuropsychologisch onderzoek bij ouderen. Na verwijzing door de klinisch geriater
Neuropsychologisch onderzoek bij ouderen Na verwijzing door de klinisch geriater 2 De klinisch geriater heeft u verwezen naar de afdeling medische psychologie voor een neuropsychologisch onderzoek (NPO).
Nadere informatieDagbehandeling SOLK (Somatische Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten)
Dagbehandeling SOLK (Somatische Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten) Deze folder geeft u informatie over de dagbehandeling SOLK (Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten). Voor wie?
Nadere informatieZoutbelastingstest met opname verpleegafdeling
Zoutbelastingstest met opname verpleegafdeling In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een zoutbelastingstest. Deze test vindt plaats op de verpleegafdeling Interne geneeskunde en Reumatische
Nadere informatieMindfulness. Aandachtsgerichte Cognitieve Therapie
Mindfulness Aandachtsgerichte Cognitieve Therapie Aandachtsgerichte cognitieve therapie is een training die bestaat uit acht bijeenkomsten. Het doel van de training is stress te verminderen en depressies
Nadere informatieTia Service Radboud universitair medisch centrum
Tia Service Inleiding In overleg met uw behandelend arts bent u doorverwezen naar de TIA poli op de polikliniek Neurologie of Spoedeisende Hulp van het Radoudumc. Dit omdat u kortgeleden mogelijk kortdurend
Nadere informatieInformatiefolder delier
Informatiefolder delier Informatiefolder delier Het gedrag en de reactie van uw partner, familielid, vriend(in) of kennis zijn anders dan u gewend bent. Hij of zij is onrustig, begrijpt u niet, geeft vreemde
Nadere informatieAcuut optredende verwardheid (delier)
PSYCHIATRIE & PSYCHOLOGIE Acuut optredende verwardheid (delier) Informatie voor de patiënt, partner, familie en betrokkenen Acuut optredende verwardheid (delier) Uw partner, familielid, vriend of kennis
Nadere informatieVoor patiënten die na een ongeval deze klachten ondervinden. Omgaan met cognitieve, emotionele klachten en vermoeidheid
Omgaan met cognitieve, emotionele klachten en vermoeidheid Voor patiënten die na een ongeval deze klachten ondervinden Omgaan met cognitieve, emotionele klachten en vermoeidheid 1. Inleiding 3 2. Begeleiding
Nadere informatieHet chemobrein. concentratie- en geheugenverlies na chemo
Het chemobrein concentratie- en geheugenverlies na chemo Vriendin op visite. Ik probeer normaal te doen, maar: Het lukt me nauwelijks om haar aan te kijken, ik weet niet wat te zeggen en heb ook helemaal
Nadere informatieAcute verwardheid (delirium) op de Intensive Care
Acute verwardheid (delirium) op de Intensive Care Op dit moment verblijft uw partner of familielid op de afdeling Intensive Care. Dit is een afdeling waar (ernstig) zieke mensen worden behandeld en verzorgd.
Nadere informatieCognitieve klachten bij MS: een casusbespreking Er is geen sprake van belangenverstrengeling.
Disclosure Cognitieve klachten bij MS: een casusbespreking Er is geen sprake van belangenverstrengeling. Tim Vaessen Klinisch neuropsycholoog 4-10-2013 2 Overzicht MS en cognitie - Cognitieve klachten
Nadere informatiePatiënteninformatie. Slaap bevorderende adviezen Slaap bevorderende adviezen.indd 1
Patiënteninformatie Slaap bevorderende adviezen 20170044 Slaap bevorderende adviezen.indd 1 01-09-17 13:41 Slaap bevorderende adviezen Slaapcentrum, route 1.5 Telefoon (050) 524 5930 Medische Psychologie,
Nadere informatieHet geheugen en dementie. Presentatie gemaakt door M.J. te Hennepe-van Vulpen MSc. ing. Preventiefunctionaris/psycholoog GGNet Preventie
Het geheugen en dementie Presentatie gemaakt door M.J. te Hennepe-van Vulpen MSc. ing. Preventiefunctionaris/psycholoog GGNet Preventie Lezing over Geheugen en Dementie Programma: Hoe zit het geheugen
Nadere informatieHelp, ik kan het niet alleen!
Help, ik kan het niet alleen! Even voorstellen Fanny Cattenstart Trainingen / lezingen / workshops Observaties en begeleiding Plusgroepen Advies aan organisaties Begeleiding ouders en kinderen Gratis webinars
Nadere informatieHet verlies van een dierbare
Het verlies van een dierbare Het Zorgpad Stervensfase is gebaseerd op de Liverpool Care Pathway for the dying patient (LCP). De LCP is door het Erasmus MC Rotterdam en het IKNL locatie Rotterdam integraal
Nadere informatieMindfulness bij ADHD. Onderzoek naar mindfulnesstraining
Mindfulness bij ADHD Onderzoek naar mindfulnesstraining Deze informatie gaat over wetenschappelijk onderzoek over de werkzaamheid van een nieuwe behandeling voor volwassenen met de diagnose aandachtstekortstoornis
Nadere informatieNeuropsychologisch onderzoek
Neuropsychologisch onderzoek Inhoudsopgave Wat is neuropsychologie? 3 Wat doet de neuropsycholoog? 3 Hersenletsel 3 Waarom een neuropsychologisch onderzoek? 4 Neuropsychologisch onderzoek 5 Wat gebeurt
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Depressies
Praktische opdracht ANW Depressies Praktische-opdracht door een scholier 1714 woorden 27 februari 2002 7,9 16 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding: Deze brochure gaat over depressies. Op het moment hebben
Nadere informatieNaaldbiopsie uit een spier
Naaldbiopsie uit een spier 2 In overleg met uw behandelend arts (neuroloog) heeft u besloten om een naaldbiopsie uit de spier te ondergaan op de polikliniek Neurologie van het Radboudumc. In deze folder
Nadere informatieStoppen met pijnstillers bij medicatie-afhankelijke hoofdpijn
Stoppen met pijnstillers bij medicatie-afhankelijke hoofdpijn Afdeling neurologie Locatie Eindhoven Tijdens uw bezoek aan de hoofdpijnpolikliniek is overmatig gebruik van pijnstillers besproken. Dit kan
Nadere informatie