03 Kwaliteit. zichtbaar maken. De kwaliteitsdynamiek levend houden. Nieuwe uitdagingen

Transcriptie

1 03 Kwaliteit zichtbaar maken De kwaliteitsdynamiek levend houden In juli 2016 behaalde het UZ Gent het NIAZ-label voor kwaliteitsvolle zorg meteen een mijlpaal voor het kwaliteitsen veiligheidsbeleid van het ziekenhuis. De accreditering maakte heel wat dynamiek los. Daarop wordt voortgebouwd om nieuwe uitdagingen aan te gaan. I n de voorbereidingsfase voor de internationale accreditering heeft het UZ Gent grondig werk gemaakt van een solide kwaliteitsstructuur, met interne audits en veiligheidsrondes. Het doel: de zorg nog beter organiseren en de kwaliteit ervan zichtbaar maken. Nieuwe uitdagingen We hebben ook sterk ingezet op communicatie, sensibilisering en opleiding, zeggen prof. dr. Kristof Eeckloo (directeur Strategische beleidscel) en Kathleen Bogaert (coördinator Integrale kwaliteit). Afdelingen en diensten werden ondersteund om aan concrete verbeteringen te werken. Zo hebben we in de volledige organisatie een dynamiek op gang kunnen trekken waar de auditoren overigens erg lovend over waren. Die dynamiek willen we nu aanwenden om enkele resterende aandachtspunten in het vizier te nemen. 22

2 INDICATOREN ZIJN BIJ UITSTEK GESCHIKT OM KWALITEIT ZICHTBAAR TE MAKEN EN ZE ZIJN ONONTBEERLIJK VOOR EEN ZORGVULDIG KWALITEITSMANAGEMENT. De aandachtspunten vormen meteen de 9 uitdagingen voor kwaliteit en veiligheid waarop het UZ Gent in de periode inzet: 1 Het kwaliteitssysteem van het UZ Gent borgen, onder meer door het elektronisch documentenbeheersysteem met de procedures up-to-date te houden en door outcome-indicatoren te registreren en internationaal te benchmarken. 2 Kwaliteit extern zichtbaar maken, onder meer door wetenschappelijk onderzoek en communicatie. 3 Het beleid rond patiëntenparticipatie verder uitbouwen: zorgverleners sensibiliseren om volop rekening te houden met de wensen van de patiënt en werk maken van patiëntvriendelijke basisattitudes. 4 Het medicatiebeleid: inzetten op medicatieverificatie bij opname, transfer en ontslag. 5 De transmurale zorg: in alle netwerken waar het UZ Gent deel van uitmaakt willen we het kwaliteitsbeleid naar een hoger niveau tillen, door procedures uit te wisselen en door contracten te screenen: zijn de kwaliteitscriteria helder beschreven en doen we ook wat er staat? 6 Vormingsbeleid en functioneringsgesprekken: onder meer opleidingen organiseren over agressie, noodsituaties, infuuspompen enz. 7 Patiëntgebonden communicatie: om snel, efficiënt en gestructureerd patiëntgebonden informatie door te geven, gebruiken zorgverleners de ISBARR-methode (Identification, Situation, Background, Assessment, Recommendation en Readback). Vanaf 2018 wordt ingezet op de kwaliteit van schriftelijke communicatie, onder meer via opleidingen en specifieke acties. 8 Kwaliteit van het patiëntendossier: de kwaliteit van ontslagbrieven optimaliseren en essentiële patiëntengegevens zoals allergieën registreren. 9 Veilige zorg: aandacht blijven besteden aan o.a. patiëntenidentificatie, infectiepreventie, valpreventie, safe surgery en traceerbaarheid. Nog wat hoger tillen Wat nu al goed loopt, willen we onderhouden, zegt prof. dr. Eeckloo. Tegelijk zullen we bijspijkeren waar dat nodig is. We willen het kwaliteitsstreven levend houden en het nog wat hoger tillen, bijvoorbeeld door nog meer met indicatoren te werken. Indicatoren zijn bij uitstek geschikt om kwaliteit zichtbaar te maken en ze zijn onontbeerlijk voor een zorgvuldig kwaliteitsmanagement. JAAROVERZICHT

3 UZ Gent behaalt kwaliteitslabel NIAZ-Qmentum Met vlag en wimpel heeft het UZ Gent in 2016 het NIAZlabel voor kwaliteitsvolle zorg behaald. Meteen werd de kroon gezet op vier jaar hard werken aan een ziekenhuisbrede kwaliteitscultuur. Het kwaliteitslabel geeft patiënten en verwijzers een krachtig signaal: het UZ Gent is een veilige en goed georganiseerde zorginstelling. Het UZ Gent had in 2012 besloten om zich vrijwillig te laten accrediteren door een onafhankelijke accreditatie-instelling, het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg (NIAZ). In 2013 besloot het NIAZ te gaan werken met het internationale accreditatieprogramma Qmentum. Daaruit vloeide een nieuwe norm voort: NIAZ 3.0 Qmentum. In mei 2016 kwamen externe auditoren naar het UZ Gent om er de kwaliteit van de zorg te toetsen aan meer dan 2300 normen. Ze gaven het UZ Gent een uitstekend rapport. Op de normensets waaraan het ziekenhuis moest voldoen om de accreditering te behalen domeinen zoals infectiepreventie of oncologische zorg scoorde het UZ Gent gemiddeld 98 procent, terwijl 81 procent was vereist. Negatieve uitschieters waren er niet. Dit is geen loos verhaal van abstracte normen, zegt hoofdarts prof. dr. Renaat Peleman. Alle 6000 medewerkers van het UZ Gent hebben de normen opgepakt en verinnerlijkt. Erg verheugend was dat ook de artsen in het hele accreditatieverhaal zijn meegegaan en dat het kwaliteitsstreven ook enorm blijkt te leven bij de bedrijfsondersteunende diensten. Het enthousiasme van alle medewerkers om hun kwaliteitsvol werk te tonen bewijst dat ons motto Kwaliteit zichtbaar maken werkelijk ziekenhuisbreed wordt gedragen. Leren uit klachten Kwaliteitsvolle en patiëntgerichte zorg staat in het UZ Gent voorop. Toch kan het altijd gebeuren dat patiënten niet tevreden zijn. In 2016 registreerde de Ombudsdienst 801 meldingen, een sterke daling in vergelijking met 2015 (1201 meldingen). Vanuit het klachtenmanagement wordt aan de aanmelders gevraagd om de klacht eerst te bespreken met de zorgverleners zelf. Als een oplossing moeilijk blijkt, kan de Ombudsdienst vervolgens bemiddelen. Zorgvuldige aandacht voor vragen, klachten en bezorgdheden maakt deel uit van de ziekenhuiscultuur. De Ombudsdienst sensibiliseert medewerkers én patiënten door regelmatig infosessies te organiseren over patiëntenrechten. Patiënten hebben het recht op kwaliteitsvolle dienstverlening en moeten de zorgverlener vrij kunnen kiezen. Ze hebben recht op informatie en toestemming in verband met de behandeling, en op een zorgvuldig bijgehouden en veilig bewaard patiënten dossier. Onder bepaalde voorwaarden kunnen ze dat dossier ook raadplegen en er een afschrift van krijgen. Ze hebben ook recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer en op klachtenbemiddeling door de Ombudsdienst. 24

4 De Ombudsdienst bemiddelt niet alleen bij klachten, maar maakt ook werk van klachtenpreventie. Door aanbevelingen te formuleren probeert de dienst te voorkomen dat een klacht zich herhaalt. Die aanbevelingen zijn bedoeld om de kwaliteit van zorg te verbeteren en zo een hogere patiëntentevredenheid te realiseren. Een klacht is immers een leermoment: hij kan worden benut om het eigen functioneren en de organisatie tegen het licht te houden en zo nodig bij te sturen, en op die manier de zorg te blijven verbeteren. Master Specialistische Geneeskunde (MSG) maakte kwantumsprong De externe visitatiecommissie was in 2016 erg lovend over de kwaliteitssprong die de Master Specialistische Geneeskunde aan de UGent heeft gemaakt. De master in de specialistische geneeskunde (MSG) moet bekwame arts-specialisten vormen en combineert een academische vorming met leren op de werkplek. Tijdens de vorige onderwijsvisitatie in 2012 had de Onderwijscommissie enkele aspecten van de MSG-opleiding negatief beoordeeld en verbetersuggesties geformuleerd. Daarop hadden stakeholders van de UGent en het UZ Gent een grondig herstelplan uitgewerkt. In december 2016 kwam een externe commissie de opleiding opnieuw visiteren. Ze had felicitaties voor de verwezenlijkte kwantumsprong en cultuuromslag en stelde vast dat maar liefst 90 procent van het herstelplan al werd gerealiseerd. Ook was ze erg te spreken over enkele goede praktijken die de MSG-opleiding de voorbije jaren heeft ingevoerd: onder meer de train the trainer -opleiding, de integratie van theoretische en praktische opleiding, Medbook, een gebruiksvriendelijk elektronisch portfolio dat de voortgang van de specialistenopleiding registreert, en het Charter van de opleiding, dat duidelijk maakt wat de diverse partijen van elkaar kunnen verwachten. Voor iedereen die bij de MSG betrokken is en aan het herstelplan heeft meegewerkt, is deze positieve terugkoppeling natuurlijk erg motiverend om door te zetten, zegt prof. dr. Martine De Vos, voorzitter van de opleidingscommissie. JAAROVERZICHT

5 Een brede, globale aanpak voor hypertensie Ontwikkel een visie om hypertensie globaal te voorkomen, op te sporen en te genezen: die opdracht kregen 20 experts uit alle hoeken van de wereld van het gerenommeerde medische vakblad The Lancet. Als enige Belg werd ook prof. dr. Ernst Rietzschel (dienst Cardiologie) van het UZ Gent uitgenodigd. In september 2016 stelde de Lancet Commission on Hypertension haar visie voor. De Commissie probeerde twee perspectieven te verenigen: de klinische invalshoek, die op de behandeling van de individuele patiënt mikt, en het perspectief van public health, dat maatregelen op populatieniveau ontwikkelt. Samen hebben we ruim drie jaar aan de tekst gewerkt, zegt prof. dr. Rietzschel. Mijn bijdrage was het lifecourse-concept als leidraad om de aanbevelingen aan vast te maken. Als je die leidraad hanteert, spreekt het vanzelf dat je inzet op preventie en gezondheidspromotie, van kinds af aan, om mensen zo lang mogelijk gezond te houden. Onvermijdelijk zal een aantal mensen toch hoge bloeddruk ontwikkelen. Voor doeltreffende diagnose en behandeling is dan een efficiënte structuur nodig. De visietekst mondt uit in 10 aanbevelingen, met doelen en prioritaire acties om ze te realiseren. Het gaat onder meer om preventie en veranderingen in de omgeving, betere diagnose van hoge bloeddruk, betere farmaceutische preventie en opvolging en het versterken van het gezondheidssysteem. Voor Vlaanderen relevant is dat we van gezondheidseducatie een prioriteit maken, zodat ons onderwijs gezondheidsgeletterde volwassenen aflevert. Voor de huisarts zouden we een gestandaardiseerde en bevattelijke richtlijn willen ontwikkelen. En met het ehealth-platform willen we een structuur opzetten om gegevens te verzamelen over de langetermijneffecten van medicatie. 26

6 Bouwen aan ziekenhuisbrede traceerbaarheid (Electronic Product Code Information Services), een standaard om producten en productgerelateerde items door de hele keten heen te traceren. Steeds meer ziekenhuizen zetten in op de traceerbaarheid van medische hulpmiddelen. Dat verhoogt immers de patiëntveiligheid en de zorgkwaliteit en stelt ziekenhuizen in staat efficiënter te werken. Bovendien schuiven accredidatie-instellingen traceerbaarheid als aandachtspunt naar voren. Dat geldt ook voor het accreditatieprogramma NIAZ-Qmentum, waarmee het UZ Gent samenwerkt. Binnen het departement ICT van het UZ Gent werd daarom een architectuur ontwikkeld om een ziekenhuisbreed traceerbaarheidsplatform te realiseren. Die architectuur steunt op twee pijlers. In de eerste plaats moeten de gebruikte barcodes en RFID-tags gebaseerd zijn op gangbare standaarden. Daarom werd gekozen voor GS1, een internationale standaard om gegevens te identificeren, te registreren en te delen. Die GS1-codes worden dan weer gekoppeld aan EPCIS Daarnaast werd beslist om procesgestuurd te werken: van alle medisch-logistieke processen in het ziekenhuis worden de verschillende stappen in kaart gebracht om de workflows te optimaliseren. Dat gebeurt met een BPMengine (Business Process Model): een kader waarin processen gemakkelijk gedefinieerd, beheerd, uitgevoerd en gemonitord kunnen worden. Als proof of concept voor het traceerbaarheidsplatform werd het toedienen van bloedproducten op de Spoedgevallendienst gekozen een complexe keten die onder zware tijdsdruk staat en waar heel wat mensen en actoren bij betrokken zijn. Daarvoor werd een consultancy-opdracht gegund aan twee bedrijven. In oktober 2016 werd het project succesvol afgerond. Het UZ Gent wil nu een traceerbaarheidsplatform aankopen om daar stapsgewijs alle traceerbare processen in onder te brengen. JAAROVERZICHT

7 UZ Gent trekt OPAT-proefproject Patiënten die langdurige intraveneuze antimicrobiële therapieën nodig hebben, krijgen die meestal in het ziekenhuis. Toch kan die behandeling vaak veilig worden voortgezet bij de patiënt thuis: Outpatient Parenteral Antimicrobial Therapy (OPAT). Dat heeft veel voordelen: patiëntencomfort, preventie van ziekenhuisinfecties, kostenbesparingen, een optimaler gebruik van ziekenhuisbedden enz. In België is het UZ Gent al 15 jaar pionier op het gebied van OPAT, vooral bij prothese-infecties en chronische osteomyelitis. Het protocol voor het OPATprogramma werd gestandaardiseerd en geoptimaliseerd. De patiënt krijgt de eerste dosis in het ziekenhuis. Daarna staat de thuisverpleegkundige in voor de toediening. De ziekenhuisapotheek en de dienst Patiëntenbegeleiding ondersteunen de patiënten en de zorgverleners, onder meer bij de aflevering van antibiotica en de nodige materialen, de terugbetaling en de opvolging. Steeds meer andere ziekenhuizen tonen interesse in OPAT. Om de uitrol te faciliteren, heeft het UZ Gent een consortium opgericht met een aantal andere ziekenhuizen AZ Delta in Roeselare, AZ Groeninge in Kortrijk, Sint-Andriesziekenhuis in Tielt, Sint-Jozefskliniek in Izegem, Jan Yperman in Ieper, Imelda in Bonheiden, Heilig-Hart in Lier en AZ St-Lucas, AZ Maria Middelares en AZ Jan Palfijn in Gent. Toen de FOD Volksgezondheid een oproep lanceerde voor proefprojecten om de verblijfsduur in het ziekenhuis te verminderen, heeft het consortium OPAT als voorstel ingediend. Begin 2017 werd het door de FOD Volksgezondheid geselecteerd. In het proefproject zullen de ziekenhuizen in het consortium samen een kwaliteitshandboek opmaken en onderzoek doen naar het potentieel van OPAT, de klinische resultaten, de veiligheid, de patiëntentevredenheid en de kosteneffectiviteit. Fysische Geneeskunde en Revalidatie Ex-revalidanten scoren op Paralympische Spelen Drie paralympiërs die na een zwaar ongeval hebben gerevalideerd in het UZ Gent behaalden mooie resultaten op de Paralympische Spelen in Rio. Wheeler Peter Genyn behaalde twee keer goud, handbiker Jonas Van de Steene behaalde brons in de teamrelay en wielrenner Diederick Schelfhout werd 9de in de individuele achtervolging op de piste. 28

8 Hoog bezoek op congres Spina Bifida In oktober 2016 organiseerde UZ Gent mee een driedaags internationaal congres over spina bifida en hydrocephalus. Op de eerste dag van het congres bracht Prinses Astrid een bezoek aan het UZ Gent. Ze gaf er het startsein van een internationale bewustmakingscampagne en zette zorgverleners in de bloemetjes. Het UZ Gent beschikt over een multidisciplinair Spina bifida referentiecentrum (SBRC), dat gespecialiseerde medische diagnostiek en behandeling biedt. Proefproject werkplekleren Op de verpleegafdeling Revalidatie en Geriatrie loopt een proefproject werkplekleren voor studenten verpleegkunde. Opmerkelijk daarin is dat de studenten verantwoordelijk worden voor alle werkprocessen. Uiteraard krijgen ze daarbij individuele coaching van een verpleegkundige, die de eindverantwoordelijke blijft. Zes weken lang nemen 8 studenten verpleging een halve afdeling over, 24 uur per dag en 7 dagen per week. Ze schrijven een motivatiebrief en maken na een selectiegesprek grondig kennis met de afdeling. Daarna krijgen ze een roulerend uurrooster. Elke week wordt een intervisiemoment ingelast en nemen ze deel aan het multidisciplinaire teamoverleg. Het proefproject is gegroeid vanuit het besef dat werkplekleren heel wat voordelen biedt: in een levensechte leeromgeving vertrekt de student vanuit de praktijk: de theorie wordt verweven met de gaandeweg verworven praktijkervaring. Kennis, inzicht en vaardigheden worden zo optimaal geïntegreerd. Vanzelfsprekend is werkplekleren niet op elke afdeling een optie. De afdeling moet genoeg personeel en patiënten tellen en de continuïteit van zorg en begeleiding moet gewaarborgd blijven. Een belangrijke randvoorwaarde is ook dat de studenten zelf en hun school genoeg engagement kunnen opbrengen. De school zorgt ter voorbereiding voor een aangepaste theoretische opleiding. De stagebegeleider fungeert als coach voor student en verpleegkundigen en is aanwezig op de afdeling. JAAROVERZICHT