AUTO DERDE GRAAD BSO

Transcriptie

1 AUTO DERDE GRAAD BSO september 2004 LICAP BRUSSEL

2

3 AUTO DERDE GRAAD BSO LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS LICAP BRUSSEL September 2004 Vervangt leerplan D/1992/0279/030) ISBN Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel

4

5 Inhoud Lessentabel Inleiding Studierichtingsprofiel en samenhang Situering van de studierichting BSO in het logisch BSO-curriculum van de studiegebieden en Mechanica-elektriciteit Instroom Beginsituatie Factoren die de keuze voor deze studierichting kunnen beïnvloeden Persoonlijkheidsvereisten Sancties van de studies en uitstroom Profilering van de studierichting BSO t.o.v. aanverwante studierichtingen in de 3de graad van het studiegebied Studierichtingsprofiel Vormingscompetenties Algemene pedagogisch-didactische wenken Inleiding Projectmatig werken volgens een concentrisch vormingsconcept Aandachtspunten De geïntegreerde proef Welzijn op het werk en het behalen van een VCA-attest Evaluatie Wat en waarom evalueren? Wanneer evalueren? Hoe evalueren? Hoe rapporteren Omschrijving van het beoogde studieobject - clustering van leerplandoelstellingen en leerinhouden Inleiding Omschrijving van het studieobject Clustering van leerplandoelstellingen en leerinhouden Complementair gedeelte Van leerplan tot jaarplan Leerplandoelstellingen, leerinhouden en didactische wenken gemeenschappelijk en voor alle vormingsclusters De belangrijkste kenmerken van een garagebedrijf herkennen en de eigenheid van de diverse taken en verantwoordelijkheden van de leden van het garageteam met eigen woorden uitleggen De eigen en de in team te verrichten werkzaamheden in het geheel van de planning en de organisatie situeren de graad BSO 3

6 6.3 In uit te voeren opdrachten, de auto-onderdelen herkennen, hun functie en relatie t.o.v. elkaar verklaren en aanvullende uitvoeringstekeningen op ware grootte maken De mechanische energieomzetting in voertuigen en onderdelen toelichten De elektrische voorzieningen in auto s herkennen en de wijze waarop elektrische energie wordt aangewend en verdeeld met eigen woorden uitleggen Bij het uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden, de collectieve veiligheidsvoorzieningen treffen, persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken en de voorschriften op het vlak van gezondheid, hygiëne, milieu en ergonomie naleven De kostprijs van onderhoudswerkzaamheden begroten, opmaken en met de klant communiceren Onderhoudswerkzaamheden aan voertuigen volgens opgelegde criteria voorbereiden en uitvoeren De opbouw de werking en de functionele samenhang van de auto-onderdelen toelichten Volgens opgelegde criteria werkzaamheden aan de auto uitvoeren De uitgevoerde onderhouds- en herstellingswerkzaamheden evalueren Vormgeven door het bewerken en verbinden van plaat en profielmateriaal Voor uit te voeren carrosserie en plaat bewerkingen de keuze van de materialen verantwoorden Een geschikte carrosserie- plaatbewerkingstechniek kiezen Uitvoeren van vormgevingen van carrosseriedelen, plaat- en profielmateriaal Volgens vastgelegde criteria elektrische onderhoudswerkzaamheden aan voertuigen uitvoeren Energiekringen Stages Minimale materiële vereisten Infrastructuur Algemene uitrusting Gemeenschappelijk klein gerief Gemeenschappelijk materialen Gemeenschappelijk machines Nuttige adressen de graad BSO

7 Lessentabel Zie 3de graad BSO 5

8

9 1 Inleiding Nieuwe impulsen Volgende impulsen liggen aan de basis van het vernieuwen van het leerplan: vernieuwde pedagogisch didactische inzichten op het vlak van geïntegreerd werken, het bewaken van de diverse leerlijnen en de concrete realisatie hiervan via projecten; de nood om de snel evoluerende technologieën te kunnen implementeren; de vraag van zowel de onderwijsverstrekkers als van de werkgevers en werknemers om het onderwijsaanbod en het opleidingsaanbod zo transparant mogelijk te maken; de vraag van het VEV naar een zo breed mogelijke polyvalente vorming; de verticale samenhang bewaken op de geëxpliciteerd vernieuwde visies in de leerplannen van de basisopties, de beroepenvelden, de studierichting Basismechanica BSO en de studierichting BSO; de mogelijkheden om vakoverschrijdende thema s te integreren; de stijgende aandacht voor veiligheid, gezondheid, hygiëne, milieu en ergonomie de zorg van de autosector voor technologische vernieuwing de mogelijkheden die het geïntegreerd gebruik van ICT biedt zowel inhoudelijk als pedagogisch-didactisch. 3de graad BSO 7

10 2 Studierichtingsprofiel en samenhang 2.1 Situering van de studierichting BSO in het logisch BSO-curriculum van de studiegebieden en Mechanica-elektriciteit Eerste graad 2de leerjaar Tweede graad BSO 1ste en 2de leerjaar Derde graad BSO 1ste en 2de leerjaar Derde graad BSO 3de leerjaar Studiegebied 3de graad Elektriciteit (7uur) Elektrische installaties Elektrische installaties Industriële elektriciteit Computergestuurde werktuigmachines Werktuigmachines Lassen- Constructie Matrijzenbouw Industrieel onderhoud Metaal- en kunststofschrijnwerk Fotolassen Mechanica-elektriciteit Pijpfitten-lassen-monteren Metaal (7 uur) Metaal Kunststofverwerking Composietverwerking Nijverheid (14 uur) Nijverheid -elektriciteit Bedrijfsvoertuigen Diesel- en LPG-motoren Scheeps- en havenwerk Carrosserie Carrosserie en spuitwerk Vrachtwagenchauffeur Bijzonder transport Centrale verwarming en sanitaire installaties Verwarmingsinstallaties Non-ferro metalen dakbedekkingen Koeling en warmte Koelinstallties Koeltechnische installaties Elektriciteit (7uur) Elektrische installaties 8 3de graad BSO

11 De plaats van de 3 de graad BSO wordt in bovenstaand curriculumschema 1 aangegeven. Dit schema dat van links naar rechts wordt gelezen geeft een aantal studierichtingen weer in een aantal studiegebieden van de tweede en de derde graad. Het studiegebied Mechanica-elektriciteit start vanaf de tweede graad. De studiegebieden en Koeling en warmte starten pas vanaf de derde graad. Uit het schema blijkt dat de studierichting BSO: naadloos aansluit op de studierichting Basismechanica BSO in de 2de graad; een uitstekende voorbereiding is voor een aantal specialisatiejaren binnen het studiegebied zoals: -elektriciteit, Bedrijfsvoertuigen, Diesel- en LPG-motoren en Scheeps- en havenwerk. 2.2 Instroom Zoals hierboven reeds vermeld, is de logische vooropleiding de studierichting Basismechanica BSO. De meeste leerlingen komen dan ook uit deze studierichting. Heel wat leerlingen komen ook uit de 2 de graad Mechanische technieken TSO, hetzij na het behalen van een B- attest, hetzij na heroriëntering. Indien deze leerlingen over voldoende motorische competenties beschikken, een inspanning willen leveren om hun praktische vaardigheden te ontwikkelen en voldoende interesse hebben voor het uitvoeren van auto werkzaamheden hebben ze kans op slagen. Instroom vanuit andere studierichtingen is eerder zeldzaam. Leerlingen die pas in de 3 de graad het Beroepssecundair Onderwijs aanvangen, hebben nood aan een speciale opvang. 2.3 Beginsituatie Het merendeel van de leerlingen kwam dus al in min of meerdere mate in contact met praktische vaardigheden die nodig zijn bij auto werkzaamheden. De studierichting bouwt bijgevolg vooral verder op de inzichten, vaardigheden en attitudes verworven in de tweede graad: vormgeven door het monteren en demonteren van constructieonderdelen vormgeven door het installeren van energiekringen 2.4 Factoren die de keuze voor deze studierichting kunnen beïnvloeden Bepaalde lichamelijke en fysische gebreken kunnen een belemmerende factor zijn voor het uitoefenen van één of meerdere beroepen waarop deze studierichting voorbereidt. Een gepaste oriëntering en begeleiding is dan ook ten zeerste aangewezen, enerzijds omdat ze invloed hebben op de slaagkansen van de leerlingen en anderzijds omdat ze de uitoefening van heel wat beroepen bemoeilijken. In heel wat beroepen waarop deze studierichting voorbereidt gelden bepaalde beroepsdrempels. lichamelijke letsels die de normale fysieke inspanning eigen aan de diverse beroepen beletten of bemoeilijken; handicaps die het normaal motorisch functioneren eigen aan het uitoefenen van diverse beroepen bemoeilijken; gewrichts- en rugaandoeningen; beperkt gezichtsvermogen; aandoeningen aan de luchtwegen; producteczeem, contacteczeem en allergieën; kleurenblindheid. 1 Dit is het schema dat progressief in voege ging vanaf het schooljaar de graad BSO 9

12 2.5 Persoonlijkheidsvereisten Vele beroepen stellen ook heel wat eisen op persoonlijkheidsvlak. Leerlingen van de studierichting BSO bezitten deze reeds in bepaalde mate of geven in ieder geval blijk dat ze deze willen ontwikkelen. interesse voor één of meerdere aansluitende beroepen. blijk geven van voldoende verantwoordelijkheidszin. voldoende flexibel zijn en bereid zijn in diverse omstandigheden te functioneren. aandacht hebben voor aspecten die het welzijn op het werk bevorderen. uitvoeringsgericht kunnen communiceren. bereid zijn zich aan te passen aan de arbeidsomstandigheden. 2.6 Sancties van de studies en uitstroom Door het slagen in de studierichting krijgt de leerling een getuigschrift van secundair onderwijs. Zoals reeds vermeld, biedt de studierichting ook een uitstekende voorbereiding voor een aantal specialisatiejaren binnen het studiegebied Mechanica-elektriciteit zoals: -elektriciteit, Bedrijfsvoertuigen, Diesel- en LPG-motoren en Scheeps- en havenwerk. In deze specialisatiejaren kunnen de leerlingen ook een diploma van secundair onderwijs behalen, en indien door de school aangeboden, het attest van bedrijfsbeheer. Door het profiel van de studierichting heeft de leerling een polyvalente vorming gekregen voor het uitvoeren van auto werkzaamheden. Heel wat functies kunnen dan ook worden uitgeoefend binnen de garagebedrijven. De mogelijkheid om certificaten te behalen ligt ook in het verlengde van deze opleiding. 10 3de graad BSO

13 2.7 Profilering van de studierichting BSO t.o.v. aanverwante studierichtingen in de 3de graad van het studiegebied In onderstaande tabel worden een aantal aanverwante (elektro)mechanische studierichtingen in de 3 de graad van het studiegebied Mechanica-elektriciteit en opgesomd. Voor elke studierichting wordt de eigenheid verduidelijkt. Dit gebeurt enerzijds door een omschrijving te geven van het te bestuderen studieobject en anderzijds door een schematische voorstelling dat het aandeel weergeeft van de theoretische en de praktische vormingscomponenten in het geheel van de opleiding. Studierichting Eigenheid Studieobject Schematische voorstelling vormingscomponenten De studie van varianten van een uitgevoerd project Drie- en tweedimensionaal communiceren om het concept van productrealisaties te analyseren. Conceptuele kenmerken van productrealisaties uit de sector elektromechanica analyseren. De impact van de conceptuele kenmerken van productrealisaties uit de sector elektromechanica op de uitvoering duiden. uitvoeren 25% Elektromechanica TSO concept 75% technieken TSO De studie van een uit te voeren project Communiceren om het concept van de autowerkzaamheden te begrijpen en de uitvoering voor te bereiden, Gevraagde kwaliteitscriteria te bereiken de noodzakelijke uitvoeringsrichtlijnen formuleren, De uitvoering voorbereiden, opvolgen en bijsturen. uitvoeren 50% concept 50% Het uitvoeren van een project Communiceren om de autowerkzaamheden te kunnen uitvoeren. De conceptuele kenmerken van het concept begrijpen en voorzieningen treffen om de uitvoering ervan mogelijk te maken. Onder leiding de autowerkzaamheden uitvoeren volgens opgelegde kwaliteitscriteria. BSO uitvoere n 75% concept 25% 3de graad BSO 11

14 2.8 Studierichtingsprofiel De studierichting BSO heeft een dubbele doelstelling. De startkwalificatie te verwerven om het beroep van automechanieker te kunnen uitoefenen. Dit houdt in dat hij/zij verantwoordelijkheid kan opnemen voor het eigen werk en na een korte in service-training in het garagebedrijf aan de hand van technische informatie autowerkzaamheden kan uitvoeren. Voldoende competenties verwerven om zich te kunnen vervolmaken via vervolgopleidingen die op deze studierichting aansluiten. Inzonderheid kan dit in de specialisatiejaren Toegepaste autotechnieken, elektriciteit, Bedrijfsvoertuigen, Diesel- en LPG-motoren en Scheeps- en havenwerk; de talrijke (bedrijfs-) vervolgopleidingen waarbij heel wat certificaten kunnen worden behaald. 2.9 Vormingscompetenties Leerlingen die de studierichting hebben gevolgd verwerven heel wat competenties. Sommige competenties slaan op diverse vormingsclusters en hebben een belangrijke transferwaarde. Andere zijn specifiek en dienen voornamelijk om beroepsgerichte vaardigheden te verwerven. De volgende competenties komen aan bod Vormingscompetenties de belangrijkste kenmerken van een garagebedrijf herkennen en de eigenheid van de diverse taken en verantwoordelijkheden van de leden van het garageteam met eigen woorden uitleggen. de eigen en de in team te verrichten werkzaamheden in het geheel van de planning en de organisatie situeren. in uit te voeren opdrachten, de auto-onderdelen herkennen, hun functie en relatie t.o.v. elkaar verklaren en aanvullende uitvoeringstekeningen op ware grootte maken. de mechanische energieomzetting in voertuigen en onderdelen toelichten. de elektrische voorzieningen in auto s herkennen en de wijze waarop elektrische energie wordt aangewend en verdeeld met eigen woorden uitleggen. bij het uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden, de collectieve veiligheidsvoorzieningen treffen, persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken en de voorschriften op het vlak van gezondheid, hygiëne, milieu en ergonomie naleven. de kostprijs van onderhoudswerkzaamheden begroten, opmaken en met de klant communiceren. de opbouw de werking en de functionele samenhang van de auto-onderdelen toelichten. volgens opgelegde criteria werkzaamheden aan de auto uitvoeren. de uitgevoerde onderhouds- en herstellingswerkzaamheden evalueren. voor uit te voeren carrosserie en plaat bewerkingen de keuze van de materialen verantwoorden. een geschikte carrosserie- plaatbewerkingstechniek kiezen. uitvoeren van vormgevingen van carrosseriedelen, plaat- en profielmateriaal. volgens vastgelegde criteria elektrische onderhoudswerkzaamheden voorbereiden en uitvoeren. werkzaamheden aan mechanische energiekringen voorbereiden en uitvoeren. in een garagebedrijf kennismaken met de bedrijfscultuur, afspraken maken en naleven en werkzaamheden in team uitvoeren. 12 3de graad BSO

15 2.9.2 Na te streven attitudes Het is enorm belangrijk om attitudes bewust en expliciet op diverse momenten na te streven. Attitudes die bijzondere aandacht verdienen zijn de volgende: erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een opgedragen taak nauwkeurig te voltooien. de afgesproken regels en afspraken naleven. ondanks moeilijkheden, willen verder werken om het einddoel te bereiken. bereid zijn zich aan te passen aan wijzigende omstandigheden (andere materialen, andere gereedschappen, nieuwe opdrachten, nieuwe technologieën ). zich inleven in de situatie waarin mensen zich bevinden, er begrip voor opbrengen en er tactvol mee omgaan. bereid zijn om informatie te raadplegen en op te zoeken. handelen met het oog op tevredenheid van zichzelf en van anderen. in een team willen functioneren. bereid zijn om correct en volledig te rapporteren, probleemoplossend handelen en zoeken naar oplossingen voor problemen die zich stellen, kwaliteitsvol en kostprijsbewust handelen maatregelen treffen opdat richtlijnen i.v.m. preventie, milieu, gezondheid, hygiëne en ergonomie zouden kunnen worden nageleefd. voor zijn mening durven uitkomen en deze op een beleefde manier formuleren en argumenteren, besluitvaardig zijn, al deze attitudes terzelfder tijd nastreven is uiteraard onmogelijk. Het is daarom aangewezen om in functie van de opdracht telkens één of enkele attitudes expliciet te benadrukken. 3 Algemene pedagogisch-didactische wenken 3.1 Inleiding Dit leerplan wil hoofdzakelijk een leidraad zijn. De erin opgenomen doelstellingen en leerinhouden zijn een referentiekader waarmee het lerarenteam vrij kan omgaan. Het is zelf verantwoordelijk voor de wijze waarop deze doelstellingen en leerinhouden door de leerlingen kunnen worden verworven. De gekozen pedagogischdidactische methode is dus niet zonder belang. De in dit leerplan opgenomen pedagogisch-didactische wenken zijn dan ook bedoeld als suggesties, als tips. Het leerplan op zichzelf mag in geen geval een excuus zijn om niet naar de noden van de maatschappij en de verwachtingen van de leerlingen te luisteren. Daarom is het noodzakelijk dat er voldoende aandacht blijft bestaan voor opvoeding, voor ontplooiingskansen van elke individuele leerling, voor geloofsovertuiging De geboden vorming leunt sterk aan op wat typisch en attractief is voor een automechanieker. De samenhang tussen hetgeen in de klas gebeurt en in de realiteit van het arbeidsproces in het bedrijfsleven is duidelijk. Het gegeven onderwijs is dus levensecht. Leerlingen moeten immers beroepsfiere en vakbekwame mensen kunnen worden. Het is belangrijk dat leerlingen tijdens hun leerproces zo dikwijls mogelijk succes beleven. Zij moeten dan ook voldoende worden gewaardeerd voor het gepresteerde werk. 3de graad BSO 13

16 Gebruik ook zoveel mogelijk werkvormen. Combineer voortdurend de theorie en de praktijk. Doe steeds een beroep op denken en doen. Vermijd langdurige opdrachten met steeds terugkomende vaardigheden. Hou de momenten van theorie kort maar herhaal veelvuldig. Schenk voldoende aandacht aan het werken in team. 3.2 Projectmatig werken volgens een concentrisch vormingsconcept Eén van de belangrijkste verwachtingen van dit leerplan is geïntegreerd werken via projecten volgens een concentrisch vormingsconcept Wat is een project? In de context van dit leerplan verstaan we onder project: Op inzichtelijke wijze autowerkzaamheden praktisch realiseren, individueel en/of in team, deels onder begeleiding, deels zelfstandig. Binnen een project komen zowel conceptuele doelstellingen, uitvoeringsgerichte doelstellingen, als doelstellingen op het vlak van attitudes aan bod. Ook is er voortdurend aandacht voor evaluatie en bijsturing. Conceptuele doelstellingen verwijzen naar: te verwerven kennis; begrippen en inzichten om een opgedragen taak inzichtelijk te kunnen uitvoeren. Dit betekent eenvoudig gezegd: het denken voor het doen, voorkennis en voorbereiding. Uitvoeringsgerichte doelstellingen verwijzen naar: de praktische vaardigheden om tot realisatie te komen. Deze doelstellingen slaan dus op het praktisch uitvoeren, het materiaalgebonden doen, het realiseren. Evaluatie slaat zowel op het proces als op het product met als bedoeling om de eigen kennis en vaardigheden bij te sturen en aldus te komen tot kwaliteitsverbetering. Onder attitude wordt verstaan: resultaatsgerichtheid, initiatief nemen, kostenbewustzijn, doorzetting, klantgerichtheid, kwaliteitszorg, werkmethodiek, discipline, interesse, sociale houding, Projectmatig werken Onder Projectmatig werken verstaan we een pedagogisch-didactische aanpak waarbij de leerplandoelstellingen en leerinhouden voornamelijk op een projectmatige wijze worden geclusterd. Daarbij volgen diverse projecten elkaar op. Elk project wordt gekenmerkt door: kennis, vaardigheden en attitudes uit vorige projecten; nieuwe kennis, vaardigheden en attitudes; specifieke aandachtspunten; een stijgend in moeilijkheidsgraad; het aanbod komen van diverse mechanische technieken, materialen, componenten, ; zowel een proces- als een productevaluatie; een technologisch-procesmatige aanpak. Pn P2 P3 P1 14 3de graad BSO

17 3.2.3 Waarom projectmatig werken Het werken via projecten biedt onmiskenbaar een aantal pedagogisch-didactische voordelen. Deze worden hieronder in het kort besproken. Just in time learning Het projectmatig werken biedt de kans om de ogenblikken, waar aandacht wordt gevergd voor theorie, te plaatsen daar waar de kans op effect het grootst is. Bijvoorbeeld op het ogenblik waar de leerling de opdracht krijgt om iets uit te voeren en de vraag stelt: Ik moet dat nu uitvoeren, maar hoe moet dat nu en waarom? De theorie wordt dus zoveel mogelijk gegeven in directe aansluiting met de praktijk. Krachtige leeromgeving De klemtoon dient gelegd op zinvolle projecten. Er dient dus voor elk project een behoefte te zijn, een intrinsieke motivatie. Het moet voor de leerlingen de moeite waard zijn. Het ideale zou zijn dat elk project zo realistisch mogelijk wordt uitgevoerd, zo dicht mogelijk aanleunt bij de beroepsrealiteit. Het projectmatig werken wordt nog leerkrachtiger en boeiender door met de klasgroep simultaan aan verschillende projecten te werken. Men kan kijken en vergelijken, van elkaar leren. Het leerproces van de leerling staat centraal De didactiek vertrekt niet van kennisoverdracht, maar van het verwerven van kennis door zelfwerkzaamheid. Het leerproces van de leerling staat centraal. Door het geven van opdrachten, uitdagingen stimuleert de leraar het leerproces van de leerling. De rol van de leraar is dus duidelijk deze van opdrachtgever, coach, begeleider. Het blijft uiteraard de opdracht om kennis en vaardigheden over te dragen, maar dan in de filosofie van: liever dat de leerling het vraagt, dan dat de leraar het ongevraagd aanbiedt. Werken in team Het opzetten van grotere projecten, waar meerdere leerlingen samen aanwerken, is de pedagogische aanpak bij uitstek om het werken in team aan te leren. Interdisciplinaire probleemsituaties De meeste projecten vereisen het gebruik van kennis en vaardigheden uit diverse domeinen (schetsen, diverse uitvoeringstechnieken, praktijk, PAV, ICT, ). Deze domeinen (vakken) vormen binnen de projectmatige aanpak een samenhangend geheel. Daar er geen splitsing in vakken is, gebeurt de integratie van kennis en vaardigheden uit diverse disciplines automatisch. De leraar beter het lerarenteam dient echter wel te zorgen voor een goed evenwicht tussen theorie en praktijk. De keuze van de projecten en de jaarplanning zijn hier bepalend. Een grote uitdaging is het bewaken van diverse leerlijnen. Herhaling en terugkoppeling Door telkens met nieuwe projecten te werken, waarin aspecten uit vorige projecten voorkomen, is er voortdurend herhaling en terugkoppeling mogelijk. Voor deze doelgroep is dit, vanuit pedagogisch-didactisch standpunt, een groot pluspunt. Succesbeleving Elk project biedt een nieuwe kans op succesbeleving. De leerling heeft dus niet alleen kans op succesbeleving op het einde van een semester, op het einde van een leerjaar maar na elk nieuw project. Dit houdt dus in dat er permanent wordt geëvalueerd. De eindevaluatie baseert zich dan op een portfolio van gerealiseerde en geëvalueerde projecten. 3de graad BSO 15

18 3.2.4 De keuze van projecten De grootste uitdaging is het kiezen van geschikte projecten die ook nog binnen de gestelde tijd-, plaatsruimte en met de ter beschikking gestelde (hulp)middelen, materialen en machines kunnen worden gerealiseerd. Heel wat factoren spelen hierbij een rol. de projecten moeten het mogelijk maken om de leerplandoelstellingen te realiseren. de projecten zijn zinvol of worden in een zinvol geheel gekaderd. In ieder geval vermijdt men om opdrachten te geven waar enkel de na te streven vaardigheid op zich centraal staat. elk project schenkt aandacht aan het technologisch proces. Zij het dat niet elk onderdeel ervan kunstmatig dient te worden beklemtoond. de moeilijkheidsgraad van de projecten in hun geheel en/of van bepaalde onderdelen neemt geleidelijk toe. de leerlijn voor elke na te streven doelstelling wordt bewaakt. elk nieuw project refereert enerzijds naar kennis en vaardigheden uit vorige projecten maar biedt anderzijds ook telkens iets nieuws aan. zorg voor evenwichtige spreiding van theorie en praktijk. breng voldoende verscheidenheid in Een dossier van projecten De leerling kan een dossier van projecten opstellen en bijhouden. Dit biedt heel wat voordelen. Gans de leerstof kan erin worden gebundeld; het kan het persoonlijk werk van de leerling bevatten en het kan aangeven hoe de leerling heeft gepresteerd er werd geëvalueerd. Elementen die in zo n dossier kunnen worden opgenomen zijn: een omschrijving van de gegeven opdrachten en de gestelde (kwaliteits)eisen; de wijze waarop gebruik gemaakt werd van informatiebronnen, (brochures, handboeken, technische fiches, websites, ); welke theoretische inzichten er nodig waren om de opdrachten te kunnen uitvoeren (résumés, geformuleerde oplossingen, verantwoording van gemaakte keuzes, ); welke uitvoeringstechnieken men nodig had en hoe deze werden verkend, ingeoefend en aangewend; documenten in verband met de voorbereiding, de uitvoering, de opvolging, de evaluatie van de diverse projecten (tekeningen, schetsen, berekeningen, werkvolgorde, tijdsbesteding ), foto s van de realisatie. Wanneer alle projecten afgewerkt zijn dienen alle leerplandoelstellingen één of meerdere malen aan bod te zijn gekomen. Om het overzicht te behouden worden: de leerplandoelstellingen het best opgelijst; wordt bijgehouden in welke projecten ze aan bod komen; welke diepgang er wordt gevraagd en bereikt; welke evaluatiemethodieken er worden gehanteerd; welke elementen belangrijk zijn voor bijsturing; welke punten in een volgend project extra aandacht vragen;... Diverse methodes zijn hiervoor geschikt. Worden deze gegevens in matrix-vorm geclusterd dan kan men ze op relatief eenvoudige wijze zowel manueel, als automatisch (rekenblad, database) gebruiken. Tevens is het een belangrijk werkinstrument voor het opstellen en bijhouden van een jaarplanning. 16 3de graad BSO

19 3.2.6 Werken volgens het technologisch proces Elk project dient in min of meerdere mate te verlopen volgens het technologische proces. Onderstaande flowchart licht dit proces toe. Opdrachtbeschrijving vanuit een reële behoefte en formuleren van de eisen Opdoen van de relevante voorkennis en verzamelen van de nodige gegevens bijsturen evaluatie OK Voorbereiding, planning en organisatie evaluatie bijsturen OK Uitvoeren, realiseren bijsturen evaluatie bijsturen OK Einde project 3de graad BSO 17

20 3.2.7 Wat verstaan we onder een concentrisch vormingsconcept In en werd aangegeven wat we onder projectmatig werken verstaan en waarom projectmatig werken de aangewezen methode is voor deze specifieke leerlingengroep. Aangezien elk nieuw project/werkstuk dat wordt gemaakt, behalve nieuwe doelstellingen, ook herhalende en verdiepende doelstellingen bevat en men bovendien ook aandacht moet hebben voor de specifieke contextgebonden kenmerken van het project kan dit worden voorgesteld als een concentrische aanpak. De moeilijkheid hierbij is het bewaken van de diverse leerlijnen. Om na te gaan of alle vormingscomponenten (VC) wel aan bod zijn gekomen, kan onderstaande schematische voorstelling helpen. Als voorbeeld nemen we 5 vormingsclusters (maar dezelfde redenering geldt natuurlijk ook voor 5 doelstellingen die men aan bod wil laten komen ). Voor elke vormingscluster worden op een as de te bereiken einddoelstellingen voorgesteld. 100 % stelt het maximum voor. Noteren we daarbij enkel de einddoelstellingen die van elkaar verschillen dan krijgt men het volgende: met project 1 bereikt men voor elk van de vijf voorgestelde vormingsclusters een bepaald percentage van het einddoel. met project 2 bereikt men eveneens voor de vijf voorgestelde vormingsclusters een bepaald percentage van het einddoel. de voorgestelde percentages van het einddoel in het project 2 zijn verschillend van deze die bereikt worden in project 1. project 1 en project 2 geven tezamen het gecumuleerde percentage weer van de einddoelstellingen die worden bereikt. Worden alle einddoelstellingen voor 100% bereikt dan krijgt men een regelmatige veelhoek. Voor de vijf voorgestelde vormingsclusters is dit dus een regelmatige vijfhoek Hoe vertalen in een jaarplan Om op een degelijke manier projectmatig te werken dient men te beschikken over projecten die aan de hierboven vermelde criteria voldoen. Het omzetten van het leerplan in een continuüm van projecten dient dus te gebeuren via een jaarplan en dit voor de volledige derde graad (1ste en 2de leerjaar). 18 3de graad BSO

21 3.2.9 Randvoorwaarden Hieronder sommen we enkele voorwaarden op die deze leerplanvisie ondersteunen: de projecten worden zorgvuldig gekozen en gekaderd in de totale vorming van de volledige tweede graad. de meest geschikte concentrische opbouw van de leerstofonderdelen wordt bestudeerd en door het lerarenteam gedragen. een aangepaste infrastructuur met voldoende ruimte om aan projecten te werken. Een werkplaatsklas is hiervoor het best geschikt. Een werkplaats met in de nabijheid een klas waar regelmatig ondersteunende theorie kan worden gegeven uiteraard ook. leraars dienen eerder als coach op te treden. alle actoren dienen deze vormingsvisie te steunen en blijvend te stimuleren. aangepaste leermiddelen moeten worden ontwikkeld. aangepaste klasgroepen om via differentiatie recht te doen aan elke individuele leerling. 3.3 Aandachtspunten Het gebruik van Informatie- en CommunicatieTechnologie (ICT) Het is evident dat van de mogelijkheden die de computer, op het didactisch vlak biedt, optimaal gebruik moet worden gemaakt. Typische mogelijkheden die op dit leerplan betrekking hebben zijn: het opzoeken van onder meer: kenmerken van materialen, gereedschappen en uitvoeringstechnieken via Internet, cd-rom s, het gebruik van educatieve programma s in verband met het lezen van tekeningen, ruimtelijk voorstellingsen waarnemingsvermogen. eenvoudige rekenbladen of geprogrammeerde formulieren om de kostprijs te berekenen. programma s ter ondersteuning van zelfevaluatie. eenvoudige software om op een actieve manier kennis en inzichten te verwerken. Er dient opgemerkt dat de programma s die men aanwendt dermate gebruiksvriendelijk zijn dat de klemtoon ligt op de te verwerven leerplandoelstellingen en zeker niet op de beheersing van één of ander softwarepakket De aanpak van schetsen 2 en tekenen 3 Algemene doelstellingen Bij het schetsen en het technisch tekenen zijn de volgende doelstellingen van essentieel belang: het verhogen van het waarnemings-, het voorstellingsvermogen en het ruimtelijk inzicht, het begrijpen van uitvoeringstekeningen om volgens de verstrekte richtlijnen uit te voeren, 2 3 Onder een schets verstaan we een voorstelling die in hoofdlijnen het onderwerp (vormgeving, werkingsprincipe, uitvoeringsmethode, ) toelicht. Onder een technische tekening verstaan we de voorstelling van een uit te voeren of uitgevoerde constructie waarop alle afmetingen, materiaalaanduidingen, uitvoeringsvoorschriften, éénduidig en op schaal worden weergegeven. 3de graad BSO 19

22 tekenen/schetsen als communicatiemiddel gebruiken vóór, tijdens en na de uitvoering van de werken. Schetsen en tekenen geen doel op zich Het is dus absoluut niet de bedoeling dat de leerlingen zelf volledige plannen leren tekenen. Ze moeten de voorgelegde plannen en schema s kunnen lezen en interpreteren om correct uit te voeren. Dit wil niet zeggen dat er niet getekend/geschetst mag worden, doch het maken van tekeningen situeert zich eerder op het vlak van communiceren in verband met de uitvoering of het aanbrengen van uitvoeringsgerichte aanvullingen. Daar er zoveel als mogelijk projectmatig wordt gewerkt staat het schetsen en het tekenen steeds in relatie met het praktisch werk. Het schetsen en het tekenen mag dus geen eigen leven gaan leiden los van de theoretische inzichten en de praktische uitvoering. Doelstellingen op het vlak van uitvoeringstekeningen lezen: zich de te construeren delen driedimensionaal kunnen voorstellen, de maatvoering lezen, de gebruikte genormaliseerde en symbolische voorstellingen verklaren voor de praktische uitvoering, de bijschriften met eigen worden toelichten in functie van de uitvoering Doelstellingen op het vlak van het maken van schetsen: het plannen van de inrichting van de werkplek, twee- en driedimensionaal schetsen om zowel voor, tijdens en na de uitvoeringdetails toe te lichten, de te construeren onderdelen beter duiden via aanvullende detailschetsen, zowel twee- als driedimensionaal, aanvullende aanduidingen om de maatvoering en de afwerking beter te begrijpen. Middelen en resultaat Voor het maken van schetsen en tekeningen zijn er diverse middelen beschikbaar: een bord en krijt, een bladpapier en een potlood, een tekenplank met tekendriehoek, een CAD-pakket. Het middel dient in ieder geval ondergeschikt en in functie te zijn van de hierboven vermelde doelstellingen. 3.4 De geïntegreerde proef De geïntegreerde proef vormt een belangrijk onderwerp van het 2 de leerjaar. Deze proef is enerzijds bedoeld als onderdeel van evaluatie, maar maakt anderzijds ook deel uit van de vorming, de opleiding. Voor de concretisering van de geïntegreerde proef verwijzen we naar: de omzendbrief van 25 juni 1999 punt 8 Evaluatie en bekrachtiging van de studies, naar het algemene kader in verband met de geïntegreerde proef van het VVKSO, naar het vademecum in verband met de geïntegreerde proef specifieke invulling studiegebied, studierichting BSO. 20 3de graad BSO

23 3.5 Welzijn op het werk het behalen van een VCA-attest In dit leerplan werden de betreffende doelstellingen en inhouden opgenomen. Voor de modaliteiten om het attest te behalen, verwijzen we naar de bevoegde organisaties en instanties. Leerplannen van het VVKSO zijn het werk van leerplancommissies, waarin begeleiders, leraren en eventueel externe deskundigen samenwerken. Op het voorliggende leerplan kunt u als leraar ook reageren en uw opmerkingen, zowel positief als negatief, aan de leerplancommissie meedelen via (leerplannen@vvkso.vsko.be) of per brief (Dienst Leerplannen VVKSO, Guimardstraat 1, 1040 Brussel). Vergeet niet te vermelden over welk leerplan u schrijft: vak, studierichting, graad, licapnummer. Langs dezelfde weg kunt u zich ook aanmelden om lid te worden van een leerplancommissie. In beide gevallen zal de Dienst Leerplannen zo snel mogelijk op uw schrijven reageren. 4 Evaluatie 4.1 Wat en waarom evalueren? Evalueren is geen doel op zich. Het maakt deel uit van het didactisch proces. Via allerlei vormen van evalueren krijgen de leerlingen en de leraar informatie over de bereikte en de niet-bereikte leerdoelen. Zowel het proces als het product worden geëvalueerd. De klemtoon ligt daarbij uiteraard op het proces want de hoofdbedoeling van het evalueren is bijsturen, remediëren. Bij het evalueren wordt aandacht besteed aan: cognitieve vaardigheden (kennen, begrijpen, inzien, toepassen...), psychomotorische vaardigheden (nadoen, oog-hand-coördinatie, ritme, snelheid, nauwkeurigheid, beheersen), attitudes (doorzetting, efficiëntie, sociale gerichtheid, ). Cognitieve elementen worden alleen getoetst in de context van de projecten en de realisaties, in directe relatie tot wat wordt of zal worden uitgevoerd. De einddoelstelling is dat de leerling door zelfevaluatie zijn eigen handelen leert bijsturen om te komen tot kwaliteitsverbetering. 3de graad BSO 21

24 4.2 Wanneer evalueren? Het lerend bezig zijn van de leerlingen en de vorderingen die ze daarbij maken worden permanent beoordeeld en geëvalueerd. De evaluatie gebeurt bij elke stap die ze zetten bij de realisatie van een product. Hun technisch en technologisch kennen en kunnen wordt permanent getoetst. Daarbij kunnen de leerlingen ook nog periodiek aan de hand van goed gekozen en duidelijk omschreven opdrachten bewijzen dat ze bepaalde vaardigheden en ondersteunende kennis verworven hebben. Evalueren helpt ook het onderwijsproces sturen. Daarom wordt het evalueren doorgedreven geïntegreerd in dat onderwijsproces. Evaluatie is geen afzonderlijke activiteit en is meer een leermoment dan een beoordelingsmoment. Daardoor worden het leerproces van de leerling en de instructie van de leraar geoptimaliseerd. Bovendien moet aan een aantal doelstellingen, dat voortdurend in de praktijk moet worden toegepast, elke les worden gewerkt. Zij kunnen niet het voorwerp zijn van een eenmalige of sporadische evaluatie. Dit is bijvoorbeeld zo voor het begrijpen en toepassen van de algemene en de machinegebonden veiligheidsvoorschriften of voor de attitude van zorg en respect voor materiaal. In deze visie kunnen klassieke examens voor deze vakken op het niveau van de tweede graad BSO overbodig worden. Ze onderbreken alleen maar een natuurlijk en logisch leerproces en geven geen meerwaarde. 4.3 Hoe evalueren? Toetsen van cognitieve elementen via schriftelijke opdrachten als Verklaar..., Omschrijf..., Leg uit met je eigen woorden... brengen heel veel BSO-leerlingen, ook al kennen ze het antwoord, niet tot een goed einde. Ze leveren dus heel vaak een foutieve beoordeling van de leerling op. Andere vormen van schriftelijke evaluatie zijn wel bruikbaar: meerkeuzevragen; aanvullen van een tekening of schema (geen loutere invuloefening!); opdrachten als verbind de samenhorende elementen met een pijl, plaats in de juiste volgorde...; vooraf klaargemaakte tabellen of controlelijsten kunnen door de leerlingen individueel of in groep ingevuld worden en als basis dienen voor de evaluatie - mogelijke inhouden daarbij zijn: de opgemeten hoeveelheden, de te bestellen materialen, de beschrijving van de werkvolgorde, de geraamde en de werkelijke tijdsduur, de toegepaste veiligheidsvoorzieningen; het kunnen lezen van een werktekening kan men evalueren door bijvoorbeeld het nodige aantal te bestellen materialen te laten berekenen. Voor wat betreft het kunnen is het vooral ook de bedoeling dat de leerling zijn eigen werk leert beoordelen, dus aan zelfevaluatie doet. Het zelf kunnen deelnemen aan de evaluatie werkt stimulerend en motiverend voor de leerling. Bij iedere opdracht wordt duidelijk op voorhand opgegeven welke items zullen worden geëvalueerd en hoe de beoordeling zal worden opgevat. 4.4 Hoe rapporteren? De rapportering gebeurt niet louter via een cijferrapport. De vorderingen van de leerling en vooral de tips voor remediëren worden in een eenvoudige en directe taal omschreven. 22 3de graad BSO

25 Een soort portfolio of dossier bijhouden van de gerealiseerde projecten (eventueel geïllustreerd met foto s van de gerealiseerde projecten) kan een middel zijn om de succesbeleving te bevorderen. 5 Omschrijving van het beoogde studieobject - clustering van leerplandoelstellingen en leerinhouden 5.1 Inleiding Zoals hierboven voldoende werd aangetoond is een degelijke integratie van praktijk, technologie en technisch tekenen absoluut noodzakelijk. De leerplandoelstellingen en leerinhouden dienen dus zoveel mogelijk geïntegreerd aan bod te komen in een technologisch procesmatige context. Om aan deze zienswijze concreet gestalte te geven is dit leerplan zodanig opgevat dat de leerplandoelstellingen en leerinhouden geïntegreerd werden uitgeschreven. Is het om een of andere reden niet mogelijk om het merendeel van de leerplandoelstellingen en leerinhouden projectmatig te verwerven dan moet het lerarenteam, in samenspraak met de directie, zelf een zinvolle clustering maken en afspraken maken hoe deze aan bod komen. De leerplandoelstellingen en leerinhouden die als uitbreiding worden beschouwd staan cursief aangegeven (U) 5.2 Omschrijving van het studieobject Leerplandoelstellingen en leerinhouden voor de 3 de graad auto BSO zijn maar relevant indien ze kaderen binnen een einddoelstelling die men op het einde van deze studierichting wil bereiken. Deze einddoelstelling kan het best worden geduid door de eigenheid van het studieobject te omschrijven. Voor de studierichting BSO luidt deze als volgt: Volgens opgelegde kwaliteitscriteria, autowerkzaamheden aan de hand van ter beschikking gestelde handleidingen - uitvoeren. De moeilijkheidsgraad wordt mede bepaald door: de aard van de bewerkingen; de complexiteit van de realisatie; de veelheid aan toegepaste vaardigheden en kennis 5.3 Clustering van leerplandoelstellingen en leerinhouden Algemeen Het clusteren van leerplandoelstellingen en leerinhouden is niet eenvoudig. In vorige leerplannen werd er per vak geclusterd en binnen elk vak werden alle leerstofonderdelen op een bepaalde manier geordend. De leerlijn voor de theoretische inzichten enerzijds en de praktische vaardigheden anderzijds werden apart bewaakt. Integratie van beide was afhankelijk van de transfer die de leerling terzake kon maken en de wijze waarop leraars technische en praktische vakken met elkaar communiceerden en inhouden en te bereiken leerplandoelstellingen op elkaar afstemden. Bij het maken van geïntegreerde leerplannen staat men dan ook voor de uitdaging om leerplandoelstellingen en leerinhouden op zo n wijze te clusteren dat ze enerzijds bijdragen tot het bereiken van de einddoelstelling en dat ze anderzijds het geïntegreerd werken ondersteunen. Zinvolle clusters zijn dan ook: 3de graad BSO 23

26 een clustering volgens het technologisch proces een clustering van gemeenschappelijke technologisch-technische inzichten, vaardigheden en attitudes van zinvolle vormingsclusters een clustering van specifieke technologisch-technische inzichten vaardigheden en attitudes per vormingscluster Clustering volgens het technologisch proces Elk technologisch proces bevat de volgende belangrijke onderdelen: aspecten die te maken hebben met de behoefte en de gestelde kwaliteitseisen van producten en realisaties. conceptuele aspecten zowel op het vlak van het ontwerp als op het vlak van de uitvoering. uitvoeringsgerichte technologisch-technische aspecten. evaluatie- en bijsturingsaspecten Clustering van technologisch-technische inzichten, vaardigheden en attitudes Leerplandoelstellingen en leerinhouden die voor verschillende vormingsclusters gemeenschappelijk zijn kunnen worden gegroepeerd, andere kunnen per specifieke vormingscluster worden aangegeven Aangenomen structuur bij het clusteren In een eerste deel werden de leerplandoelstellingen en leerinhouden, die gemeenschappelijk zijn voor de diverse vormingsclusters, gerangschikt volgens het technologisch proces. Vervolgens werden de leerplandoelstellingen en leerinhouden voor de specifieke vormingsclusters eveneens gerangschikt volgens het technologisch proces. 5.4 Complementair gedeelte De invulling van het complementair gedeelte is volledig vrij. Dit leerplan doet een aanbeveling naar vier vakken en geeft hiervoor een specifieke invulling. De specifieke invulling voor het vak bedrijfsbeheer is terug te vinden in een apart leerplan. Dit leerplan moet in relatie met de vormingsaspecten op het vlak van kostprijsberekening en planning en organisatie van de werkzaamheden door het lerarenteam worden geanalyseerd. Eveneens moet hierbij rekening worden gehouden met de elementen van bedrijfsbeheer die eventueel in het specialisatiejaar aan bod komen. Specifieke doelstellingen en leerinhouden voor de vakken -elektriciteit, Realisaties carrosserieplaatwerk en Realisaties montage energiekringen zijn uitgeschreven in de hoofdstukken 8, 9 en 10. Deze zijn in hun geheel als uitbreidingsleerstof op te vatten. 5.5 Van leerplan tot jaarplan Dit leerplan is een graadleerplan. Het lerarenteam dient, in overleg, de leerplandoelstellingen en leerinhouden te spreiden over de twee leerjaren. Dit moet resulteren in een gezamenlijk opgestelde jaarplanning. 24 3de graad BSO

27 6 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en didactische wenkengemeenschappelijk en voor alle vormingsclusters 6.1 De belangrijkste kenmerken van een garagebedrijf herkennen en de eigenheid van de diverse taken en verantwoordelijkheden van de leden van het garageteam met eigen woorden uitleggen LEERPLANDOELSTELLINGEN 1 De eigenheid van de taken en verantwoordelijkheden van de leden van het garageteam met eigen woorden omschrijven. LEERINHOUDEN Het garageteam Opdrachtgever, klant Nascholingsverantwoordelijke Receptionist Werkplaatsverantwoordelijke Carrossier Verkoper Diagnosetechnicus Reparatietechnicus Onderhoudstechnicus Veiligheidsverantwoordelijke Eigenheid taken Organigram Eigenheid verantwoordelijkheden 2 De eigenheid van de diverse garagebedrijven met eigen woorden omschrijven. 3 De garagebedrijven in de Belgische economische context situeren. Eigenheid diverse garagebedrijven Keten Onafhankelijk Gespecialiseerde centra - Banden - Uitlaten Vestiging lokaal regionaal Dealernet, dealerstructuur Merkgebonden, multimerk Productengamma Onderhoud herstelling carrosserie - banden Personeelsbezetting Innovatie -onderhoud en herstelling als hoofd- en nevenactiviteit Marketing Garagebedrijven in België Diensten Tewerkstelling Vestiging Zakencijfers 3de graad BSO 25

28 4 De tewerkstellings- en nascholingsmogelijkheden van een autotechnicus met eigen woorden omschrijven. 5 De kenmerken eigen aan het statuut van werknemer met eigen woorden omschrijven. beroepen Nascholingsmogelijkheden Volwassenenonderwijs Sectorale opleidingen Certificeringen VDAB Bedrijfsopleidingen Tewerkstellingsmogelijkheden Aard Soort contract Interimarbeid Werknemersstatuut Rechten Plichten Arbeidsovereenkomsten Sociale zekerheid DIDACTISCHE WENKEN Voor cijfers in verband met het belang van de autosector kan contact opgenomen worden met de overkoepelende sectororganisaties. Bedrijfsbezoeken en relaties met garagebedrijven kunnen het mogelijk maken heel wat van de doelstellingen uit deze cluster praktisch te ondersteunen door bedrijfsvoorbeelden. In het kader van de doelstelling levenslang leren kan er een bezoek worden gebracht aan een school met een 3 de jaar van de derde graad auto en ook aan een opleidingscentrum uit de buurt dat met autoopleidingen bezig is. Om leerlingen wegwijs te maken de problematiek van de arbeidsovereenkomsten kan beroep worden gedaan op een deskundige uit een bedrijf of werknemersorganisatie. 6.2 De eigen en de in team te verrichten werkzaamheden in het geheel van de planning en de organisatie situeren LEERPLANDOELSTELLINGEN 6 In team voor de te verrichten werkzaamheden oordeelkundige ploegen samenstellen. 7 De parameters die de planning beïnvloeden en de veranderlijken aan de hand van een voorbeeld met eigen woorden uitleggen. LEERINHOUDEN Doel van de planning Orderbegeleiding Personeelsbezetting Garage- en gereedschapsbezetting Werkverdeling, eigen, derden, team Wie, wat, hoe, wanneer? Parameters die de planning beïnvloeden Aanvang werkzaamheden Einde werkzaamheden Algemene werkbeschrijving 26 3de graad BSO

29 8 In team voor de te verrichten werkzaamheden oordeelkundige ploegen samenstellen. Ploegsamenstelling in functie van Personeelskwalificaties Hoeveelheid werk Aard van het werk; routine, specifiek Relatie tussen de werkzaamheden Tijdsduur per bewerking 9 Per bewerking de tijdsduur registreren en bepalen. Bepaling tijdsduur Aard van het werk Ervaring Registratie Werkkaarten Computer 10 Planning op een tijdschaal optekenen. Tijdschalen Kalenderdagen Prognose kalender (werkdagen) Verloven Lang- en kortlopende werkzaamheden Planningbord PC 11 Het kenmerken van een netwerkplanning en van een planning met een tijdschaal met eigen woorden uitleggen en hun relatie aangeven. 12 In team voor een eenvoudig uit te voeren werk een netwerkplanning maken. 13 In team voor een eenvoudig uit te voeren werk op basis van kalenderdagen een balkendiagram of Gannt-kaart maken. 14 In team de invloed van de werkelijke uitvoeringstijd van de verschillende bewerkingen op de planning onderkennen en de planning bijsturen. (U) 15 In team voor een eenvoudig uit te voeren project afgeleide planningen opstellen. 16 Van een garagebedrijf de structuur met eigen woorden uitleggen. (U) Soorten planning Netwerkplanning Met een tijdschaal Relatie van de soorten planning met elkaar Netwerkplanning PERT, PDM of andere Opbouw Vroegste start/einde Laatste start/einde Speling Kritieke pad De Gantt-kaart of het balkendiagram Opbouw Voor- en nadelen t.o.v. netwerkplanning Het actualiseren van de planning (U) Voorziene tijdsduur (U) Uitvoeringstijd (U) Bijsturingsmogelijkheden (U) Afgeleide planningen Personeelsplanning Machineplanning Aankoopplanning Garagebedrijf (U) Ontvangst en verkoopsteam (U) Boekhouding (U) 3de graad BSO 27

30 Aanbesteding (U) Nacalculatie (U) Planning (U) 17 Van een werkplaats de inrichting bestuderen en de voor- en nadelen van de opvatting in team bespreken. 18 De administratieve afhandeling en verwerking van gegevens van de eigen werkzaamheden volgens verstrekte richtlijnen uitvoeren. 19 De wijze waarop het magazijn in de school is georganiseerd met eigen woorden uitleggen. Werkplaats Inrichting en uitrusting Magazijnen Materialen stroom Productenstroom Personeelsbezetting Uitvoering Werkleider Werkplaatsverantwoordelijken Arbeiders en bedienden Administratie Materialen Producten Machine-uren Manuren Andere De magazijnorganisatie in de school Inrichting Voorraadbeheer Administratie Bestellingen Leveringen Afspraken 20 Eigen werkzaamheden plannen en organiseren. Eigen werkzaamheden Planning Organisatie Inrichting eigen werkplek DIDACTISCHE WENKEN Probeer aan de hand van sprekende voorbeelden de leerlingen te laten inzien dat het garageteam met een bepaalde planningsmethode antwoord moet geven op de vraag: 'wie', 'wat' gaat doen, 'hoe', 'wanneer' en 'voor hoeveel'. Voldoende toelichten dat bij de aanvang van het project niet alle parameters in detail gekend zijn, maar duidelijker worden naargelang de vorderingen van de werkzaamheden. Het is dus belangrijk dat in de beginfase de parameters zo goed mogelijk worden omschreven en bij opvolging zo goed mogelijk wordt geanticipeerd op onverwachte gebeurtenissen. Geef sprekende voorbeelden van optimale ploegsamenstellingen en bespreek deze grondig. Toon duidelijk aan dat een netwerkplanning voornamelijk 'de combinatie van de bewerkingen' duidelijk maakt en dat een planning met een tijdschaal voornamelijk 'de uitvoeringstijd' benadrukt. Zowel korte termijn (per dag, per week) als lange termijnplanningen aan de hand van praktisch voorbeelden toelichten Schenk vooral aandacht aan het bepalen van het kritieke pad en het belang ervan in het gebruik van de planning. 28 3de graad BSO