Groenbeheerplan: Duurzaam in stand houden van het openbaar groen. Gemeente Voerendaal Februari Groenbeheerplan gemeente Voerendaal 2016

Transcriptie

1 Groenbeheerplan: Duurzaam in stand houden van het openbaar groen Gemeente Voerendaal Februari 2016 Auteurs: Opdrachtgever: Opdrachtnemer: Datum vrijgave: Status: Projectnummer: Ing. S.G.A. (Simone) Arends/ Ing H.C. (Hylke) Pander R. (Rien) Hoefnagel Gemeente Voerendaal Raadhuisplein BE Voerendaal TBH Elleboogstraat 3A 5371 LL Ravenstein Concept G Groenbeheerplan Voerendaal afb. 1: Omgeving gemeente Voerendaal 1

2 Groenbeheerplan Duurzaam in stand houden van het openbaar groen Gemeente Voerendaal 2016 Colofon Opdrachtgever: Gemeente Voerendaal Raadhuisplein BE Voerendaal Opdrachtnemer: Ingenieursbureau TBH Elleboogstraat 3a 5371 LL Ravenstein 2

3 Voorwoord De gemeente Voerendaal heeft ingenieursbureau TBH het vertrouwen gegeven de groeninventarisaties te actualiseren en dit te vertalen naar een nieuw groenbeheerplan. Dit is gedaan op basis van de informatie vanuit de gemeente.de gemeente heeft hierdoor weer goed in beeld van de hoeveelheid en kwaliteit van haar groenvoorzieningen. Op basis van dit groenbeheerplan legt de gemeente het gewenste beheer en onderhoud voor deze groenvoorzieningen vast. Bij het maken van deze rapportage is actief samenwerkt met dhr. B. Bruins en dhr. R. Cleef. Dankzij hun inbreng is het groenbeheerplan een kwalitatief hoogwaardig document en vertegenwoordigt dit document het groen van Voerendaal. 3

4 Inhoudsopgave COLOFON... 2 VOORWOORD... 3 INHOUDSOPGAVE... 4 SAMENVATTING INLEIDING Aanleiding Doelstelling Verandering ten opzichte van vorige rapport Structuur van het rapport KWANTITATIEVE GEGEVENS Methodiek Groeninventarisatie Beheertypen en -groepen Inventarisatie in het veld Opbouw areaal Conclusies en aanbevelingen KWALITATIEVE GEGEVENS Methodiek Kwaliteitsniveaus CROW Kwaliteitscatalogus Kwaliteitscriteria bomen Kwaliteit buitenruimte gemeente Voerendaal Kwaliteit per beheertype Kwaliteit binnengebied en buitengebied Kwaliteit per structuurgebied Spanningen tussen beleid en praktijk Conclusies en aanbevelingen WETGEVING EN BELEIDSKADERS Wet- en regelgeving Beleid Conclusies en aanbevelingen BEHEERVISIE Visie Aanbevelingen en advies BEHEERSTRATEGIE GROENVOORZIENINGEN Algemeen Buitengebied Onkruid op verhardingen Parken en wandelpaden Integrale aanpak projecten Conclusie en aanbevelingen BEGRIPPENLIJST Bijlage I: Beheergroepen... Bijlage II: Schaalbalken CROW... Bijlage III: Analyse areaal... Bijlage IV: Schouwresultaten... 4

5 Samenvatting De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte. Vanuit deze verantwoordelijkheid als beheerder geldt er een zorgplicht, ook voor een veilige, duurzaam ingerichte en beheerde groene buitenruimte. In het kader van deze zorgplicht is gerichte aansturing van het groenbeheer noodzakelijk. Daarnaast vormt de groene buitenruimte het visitekaartje voor de gemeente Voerendaal. Het beheerplan beschrijft het gewenste kwaliteitsniveau en de richtlijnen voor beheer en onderhoud om dit kwaliteitsniveau binnen het openbare groen te bereiken. De gemeente Voerendaal heeft ingenieursbureau TBH de opdracht gegeven om de inventarisatie van het groenareaal te actualiseren en groenbeheerplan te herzien. De overkoepelende visie op Natuur en Landschap en het Groenstructuurplan vormen het algemene beleidskader waarbinnen het beheerplan is opgesteld. Het plan is een actualisatie van het beheerplan uit 2010, dat eveneens door ingenieursbureau TBH opgesteld is. Het doel van deze rapportage is: Het zorg dragen voor het duurzaam in standhouden van de openbare groenvoorzieningen. Hieraan zijn gekoppeld de middelen bestaande uit menskracht, materieel en financiën, om deze voorzieningen in stand te kunnen houden. Ten opzichte van het vorige groenbeheerplan zijn de grootste wijzigingen: - Naast de technische staat, is deze keer ook de verzorgende staat van het groen meegenomen in de kwaliteitschouw. Dit betekent dat er niet alleen wordt gekeken, of het element heel en compleet is maar ook of het er netjes en verzorgd uitziet. - De verschillen in kwaliteitsniveaus worden tastbaar gemaakt door middel van structuurgebieden. Een structuurgebied is een gebied dat zich onderscheidt naar functionaliteit en waardering. Dit levert een categorisering en prioritering in het beheer (voorbeelden van structuurgebieden zijn centrumgebied, woongebied, parkgebied). Het complete bestand van het groenareaal van Voerendaal is geactualiseerd. Het bestand is opgeslagen in een database die door TBH wordt beheerd. De gemeente heeft wel de toegang tot deze databank maar heeft zelf (nog) geen digitaal groenbeheersysteem tot zijn beschikking. Wanneer de gemeente informatie nodig heeft, kan de database worden geraadpleegd. De gemeente houdt ook zelf mutaties bij en verwerkt deze in de database. Het streven is om in 2016 nog een groenbeheerpakket aan te schaffen en het databeheer van de groenelementen bij het Gegevenshuis onder te brengen. Voor mutaties wordt vaak als vuistregel gehanteerd, dat 5% van het beheerbestand per jaar van eigenschappen verandert, door renovatieprojecten of omvormingen. TBH adviseert de mutaties in het beheersysteem minimaal éénmaal per jaar bij te werken. Anders verliest het bestand snel aan actualiteit en daarmee aan waarde voor de gemeente. Hiermee zou de investering van de groeninventarisatie teniet worden gedaan. Het kenniscentrum CROW heeft een methodiek ontwikkeld, waarmee het groen op kwaliteit geschouwd kan worden. Deze landelijke methodiek is ook in Voerendaal gebruikt voor de kwaliteitsbepaling van het openbare groen. De kwalitatieve beoordeling van de groenelementen vindt plaats aan de hand van schaalbalken. Met deze schaalbalken kan de uitvoerder het element beoordelen en in een kwaliteitsniveau uitdrukken. De waarden van de kwaliteitsniveaus liggen tussen A+ (zeer goed) en D (zeer slecht) (zie publicatie 288 van het CROW). De kwaliteitsbepaling wordt in hoofdstuk 3 toegelicht. In het Groenbeheerplan van de gemeente Voerendaal is de ambitie uitgesproken om het binnengebied op B-niveau en het buitengebied op C-niveau te onderhouden. Deze ambitie is behaald. Uit de uitgevoerde kwaliteitsinventarisatie blijkt dat de buitenruimte in de gemeente Voerendaal een B-kwaliteit voor zowel het binnen- als het buitengebied heeft. Een aantal kleinere deelgebieden, bijvoorbeeld brandgangen en watergangen, scoort slechter dan de afgesproken kwaliteit. Voor brandgangen leidt de aanwezigheid van onkruid en rommel vaak tot een lage waardering. De watergangen in het binnengebied zijn tijdens de kwaliteitsschouw beoordeeld met een D. Dit komt vanwege de grote hoeveelheid vegetatie in het (natte) profiel (kwalitatief is dit volgens de methodiek negatief, maar de watergangen hebben een ecologische functie binnen de gemeente. Hierbij is veel vegetatie in het (natte) profiel juist van grote waarde). 5

6 Bij het beheer en onderhoud van de buitenruimte moet rekening met wet en regelgeving worden gehouden. Landelijke kaders zijn o.a. de Flora- en faunawet, de Boswet en de nieuwe Bestrijdingsmiddelenwet. De gemeentelijke kaders waar rekening mee dient te worden gehouden zijn o.a. de Bomenverordening, de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) en het (duurzame) Inkoopbeleid. Actief zal worden ingespeeld op de toekomstige ontwikkelingen in het landelijke beleid, zoals de nieuwe Bestrijdingsmiddelenwet en de nieuwe Natuurwet. Het gemeentelijk groen verkeert momenteel in een goede staat, die aansluit bij de gestelde ambities. De aanbeveling is om deze kwaliteitsniveaus te handhaven en voor een beperkt aantal structuurgebieden één schaalniveau naar boven bij te stellen (zie hiervoor tabel 5.1). Belangrijk aandachtspunt vormt de onkruidbestrijding. Het onkruid op verhardingen zal in de toekomst zonder chemische middelen moeten worden bestreden. Als nieuwe bestrijdingsmethode heeft de gemeente Voerendaal gekozen voor het mechanisch verwijderen van het onkruid door middel van vegen. Verder zal worden gefocust op de knelpunten, zoals de brandgangen waar je met relatief geringe ingrepen (verwijderen zwerfvuil en onkruid) grotere stappen kunt maken in de kwaliteitswaardering en beleving van het openbare groen. Daarnaast wordt voorgesteld wordt om meer nog dan nu al gebeurt, projecten integraal op te pakken waarbij ingezet wordt op duurzame inrichting van de openbare ruimte en aanleg van duurzaam groen. Dit biedt tevens de mogelijkheid om groenstructuren te versterken. Met de inzet van de (nieuwe) menskracht, het (nieuwe) materieel en het voorliggende groenbeheerplan zijn de ambities met betrekking tot het gewenste kwaliteitsniveau van het openbare groen in Voerendaal, zoals deze per structuurgebied zijn beschreven, haalbaar. Daarmee zal de huidige kwaliteit van het openbare groen gegarandeerd blijven en plaatselijk zelfs enigszins verbeteren. Om de keuzes in het groenbeheer toe te lichten en hiervoor draagvlak te krijgen zal blijvend in de communicatie naar burgers en gebruikers moeten worden geïnvesteerd. De terugloop van vrijwilligers binnen verenigingen dwingt de gemeente om op korte termijn na te gaan hoe de uitvoering van de taken verricht door deze verenigingen geborgd kan blijven. Hierbij wordt er rekening mee gehouden dat een deel van deze taken en verantwoordelijkheden terug naar de gemeente komt. De uitbreiding van de eigen buitendienst van 9 naar 45 mensen is een enorme boost voor het huidige onderhoud en daarmee de kwaliteit van het openbare groen geweest. Het investeren in kennis blijft noodzakelijk. Dit geldt natuurlijk niet alleen voor het eigen personeel maar ook voor vrijwilligers die zich inzetten bij het onderhoud van het groen binnen de gemeente. De kwaliteit van het openbare groen is één van de belangrijkste kernkwaliteiten waarmee de gemeente zich ten opzichte van haar buurtgemeentes onderscheidt. Met het voorliggende groenbeheerplan wordt het beheer en onderhoud van het openbare groen zo georganiseerd, dat deze kwaliteiten behouden blijven en plaatselijk zelfs worden versterkt. Het groen is de reden waarom mensen graag in deze gemeente willen wonen, werken en recreëren. Hier liggen dan ook kansen voor de gemeente. Een achteruitgang in de kwaliteit van het groen zou dit teniet doen. 6

7 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De gemeente Voerendaal heeft ingenieursbureau TBH de opdracht gegeven om de complete groeninventarisatie te actualiseren. Onderdeel van de opdracht vormt tevens het actueel maken van het beheerplan voor het openbare groen. De overkoepelende visie op Natuur en Landschap en het Groenstructuurplan vormen het algemene beleidskader waarbinnen het beheerplan is opgesteld. Het beheerplan beschrijft het gewenste kwaliteitsniveau en de richtlijnen voor beheer en onderhoud om dit kwaliteitsniveau binnen het openbare groen te bereiken. Het plan is een actualisatie van het beheerplan uit 2010, dat eveneens door ingenieursbureau TBH opgesteld is. Visie Natuur & Landschap Groenstructuurplan Groenbeheerplan Werkplannen Afb. 1.1: Traject aanpak groenbeheer binnen de gemeente Voerendaal 1.2 Doelstelling Het doel van deze rapportage is: Het zorg dragen voor het duurzaam in standhouden van de openbare groenvoorzieningen. Hieraan zijn gekoppeld de middelen, bestaande uit menskracht, materieel en financiën om deze voorzieningen in stand te kunnen houden. Met behulp van het voorliggende Groenbeheerplan maakt de gemeente keuzes in kwaliteitsniveaus binnen het openbare groen en worden de gevolgen daarvan binnen deze rapportage inzichtelijk gemaakt. De algemene doelstelling van het beheerplan groen is: Het zorg dragen voor het duurzaam in stand houden van de openbare groenvoorzieningen 7

8 1.3 Veranderingen ten opzichte van de vorige versie Ten opzichte van het vorige groenbeheerplan zijn de grootste wijzigingen: - Naast de technische staat, is deze keer ook de verzorgende staat van het groen meegenomen in de kwaliteitschouw. Dit betekent dat er niet alleen gekeken wordt, of het element heel en compleet is maar ook of het er netjes en verzorgd uitziet. - De verschillen in kwaliteitsniveaus worden tastbaar gemaakt door middel van structuurgebieden. Een structuurgebied is een gebied dat zich onderscheidt naar functionaliteit en waardering. Dit levert een categorisering en prioritering in het beheer. TABEL 1.1: OVERZICHT VAN DE STRUCTUURGEBIEDEN IN DE GEMEENTE VOERENDAAL Begraafplaatsen en kerken Kruisbeelden WOZOCO Woongebieden Buitengebieden Hoofdwegen binnengebieden Hoofdwegen buitengebieden Centrumgebieden Parkgebieden Speelterreinen / sportcomplexen Stations Wandelroutes 1.4 Structuur van het rapport In dit rapport wordt er antwoord gegeven op de volgende vragen: Wat heeft de gemeente aan groenareaal in beheer? Wat is de huidige kwaliteit van het openbaar groen? Wat moet (wet/regelgeving) en wil (visie/groenstructuurplan) de gemeente met het openbaar groen? Welke strategie is nodig om de gestelde doelen te bereiken? Welke inzet van middelen is in vergelijk met de gerealiseerde en/of gewenste kwaliteit nodig? Welke conclusies en aanbevelingen zijn te formuleren? In hoofdstuk 2 en 3 wordt gekeken naar de hoeveelheid groen in de gemeente en de kwaliteit van dit groen. Vervolgens wordt er in hoofdstuk 4 nader op wet- en regelgeving van toepassing op dit beheerplan ingegaan. De informatie uit voorgaande hoofdstukken vormt de input voor de beheervisie (hoofdstuk 5). De vertaling van deze visie naar inzet van middelen en menskracht vindt plaats in hoofdstuk 6. Aan het eind van ieder hoofdstuk worden de conclusies beschreven en eventuele aanbevelingen gedaan. De schuingedrukte woorden in de tekst zijn vaktermen die achter in de begrippenlijst extra worden toegelicht. 8

9 2 Kwantitatieve gegevens De doelstelling van de kwantitatieve inventarisatie is een actueel, volledig en digitaal databestand van het groenareaal in Voerendaal. Voor de actualisatie van het beheerplan zijn de kwantitatieve gegevens in het veld opgenomen en in het databestand bijgewerkt. Het resultaat is een volledig actueel databestand voor het groenareaal binnen Voerendaal. 2.1 Methodiek Groeninventarisatie De data zijn vastgelegd in de bestaande database, beheerd door TBH. Ze zijn verwerkt in ArcGIS en Microsoft Office en zijn ook in de toekomst universeel uit te wisselen. De gemeente heeft wel de toegang tot en beschikking over de gegevens maar heeft zelf (nog) geen digitaal groenbeheersysteem. De groeninventarisatie en de kwaliteitsschouw (zie hoofdstuk 3) is uitgevoerd volgens de landelijk gehanteerde richtlijnen uit de CROW. 2.2 Beheertypen en -groepen Bij het bepalen van type (omschrijving) van het groenelement wordt gekeken naar, hoe het element eruit ziet en naar het soort onderhoudsmaatregelen, die op dit element van toepassing zijn. Er wordt een onderscheid gemaakt in een zevental beheertypen: Bomen Gras Plantsoen Watergangen Hekwerken Verharding Meubilair Vervolgens zijn deze beheertypen weer te splitsen in beheergroepen. Een beheergroep is verdere onderverdeling van het beheertype op basis van beheermaatregelen en -kosten. Voorbeelden van beheergroepen binnen het beheertype grassen zijn bijvoorbeeld de beheergroepen: gazon, gazon extensief en ruw gras. Het overzicht van de beheergroepen is gegeven in bijlage Inventarisatie in het veld De inventarisatie van de groenelementen in het veld heeft plaatsgevonden op basis van de beheergroepen, waarbij tevens nog aanvullende beschrijvingen van de verschillende eigenschappen van het element zijn toegevoegd. Zo is bij de bomen de wetenschappelijke naam en indien voorhanden het plantjaar toegevoegd. Het totale groen beheerbestand is een samenvoeging van de groeninventarisatie van het binnengebied en van het buitengebied. De inventarisaties bestaan uit punten (bijvoorbeeld bomen en banken), lijnen (hekwerken en graskanten) en vlakken (heestervakken en bosplantsoen). Deze driedeling is gehanteerd, omdat alle beheersystemen dit onderscheid in hun beheerdata aanbrengen. Aangezien de inventarisatie in de toekomst geïmporteerd zal worden in een nog aan te schaffen groenbeheersysteem (in 2016), is het noodzakelijk de indeling van het beheerbestand zo uniform mogelijk te houden. Het totale beheerbestand is nu opgeslagen, zodat het in elk willekeurig beheersysteem kan worden geïmporteerd. De inventarisatie van het buitengebied is aangevuld met een opname van de begraafplaatsen, speelplaatsen, sportvelden en bomen. De groengegevens zijn grafisch opgenomen met behulp van een geo-gerefereerde luchtfoto en de BGT-kaart (Basiskaart Grootschalige Topografie). Hieronder is een uitsnede van het beheerbestand (afb. 2.1) weergegeven. 9

10 Afb. 2.1: Screenshot van een selectie van de informatie die in het beheersysteem beschikbaar is. 10

11 2.4 Opbouw areaal De kwantitatieve gegevens zijn na een controleslag nauwkeurig bepaald en vormen een betrouwbare basis voor planningen en ramingen. Onderstaand zijn de hoeveelheden per beheertype weergeven. TABEL 2.1 KERNGETALLEN AREAAL VERDEELD IN BEHEERTYPEN Beheertype Hoeveelheid Eenheid Bomen 8196 Stuks Gras m2 Plantsoen m2 Watergangen m2 Hekwerken m1 Verhardingen m2 Meubilair 1267 Stuks Speelvoorzieningen m2 Speeltoestellen 98 Stuks Overig m2 In bijlage 3 zijn de hoeveelheden per beheergroep weergegeven en is het groenareaal verder geanalyseerd. Het resultaat vormt de kwantitatieve input voor het groenbeheerplan. 2.5 Conclusies en aanbevelingen Het complete groenbeheerbestand is geactualiseerd. Het bestand is opgeslagen in een database, die door TBH wordt beheerd. Wanneer de gemeente informatie nodig heeft, kan deze database worden geraadpleegd. De gemeente houdt ook zelf hun mutaties in het openbare groen bij en verwerkt deze in de database. Voor mutaties wordt vaak als vuistregel gehanteerd, dat 5% van het beheerbestand per jaar van eigenschappen verandert, door renovatieprojecten of omvormingen. TBH adviseert de mutaties in het beheersysteem minimaal éénmaal per jaar bij te werken. Anders verliest het bestand snel aan actualiteit en daarmee aan waarde voor de gemeente. Hiermee zou de investering van de groeninventarisatie teniet worden gedaan. 11

12 3 Kwalitatieve gegevens Dit hoofdstuk gaat in op de kwalitatieve waarden van de groene buitenruimte van de gemeente Voerendaal. Deze zijn bepaald door middel van het toekennen van scores die omschreven zijn in de kwaliteitscatalogus van het CROW. De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van het openbaar groen. Vanuit haar algemene verantwoordelijkheid als beheerder is er een zorgplicht. Een kwaliteitsbewaking van de buitenruimte is daarom van groot belang. De huidige kwaliteit is door middel van een schouw bepaald. 3.1 Methodiek Schouw Het groen is volgens de kwaliteitsnormering, opgenomen in de Kwaliteitscatalogus Openbare Ruimte Landelijke standaard voor onderhoudsniveaus van het CROW, geschouwd. De systematiek vindt plaats op basis van de zogeheten Beeldkwaliteit van een groenobject. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in een technische en verzorgende staat van een object. De technische staat van een groenobject kan worden omschreven als: Is het element nog compleet. Er wordt gekeken naar fysieke gebreken aan een groenelement: gaten in een haag, dode struiken in een gesloten heestervak en kale plekken in het gazon. De verzorgende staat van een groenelement is het uiterlijk van het element. Bijvoorbeeld hondendrollen op het gazon, onkruid tussen de heesters en te lang opschot bij de haag. Bij twijfel tussen twee kwaliteitsaanduidingen wordt de laagste (minst goede kwaliteit) aanduiding aangehouden. Op basis van de in bijlage 2 genoemde beheergroepen is de kwaliteit per groenvak of element opgenomen. Niet alle beheergroepen zijn omschreven in de CROW-publicatie. Voor de niet genoemde beheergroepen zal een inschatting gemaakt worden van de kwaliteitswaarde op basis van de meest gelijkende beheergroep. Percentage geschouwd Niet het hele groenareaal is geschouwd op kwaliteit. Dit is duur en niet nodig om een beeld van de huidige kwaliteit te krijgen. Er is 10% van alle elementen in het buitengebied en 25% van het binnengebied geschouwd. Voor deze schouw is er gebruik gemaakt van de selectieve locatie methode. Deze methode is eveneens vastgesteld door het CROW en is gebaseerd op meetlocaties die representatief zijn voor het gemiddelde kwaliteitsbeeld. De locaties zijn in overleg met de gemeente vastgesteld. 12

13 Groenbeheerplan gemeente Voerendaal Kwaliteitsniveaus CROW Kwaliteitscatalogus Zoals is aangegeven vormt de Publicatie 288 van het CROW de basis voor de kwaliteitsbeoordeling voor het openbare groen. Hierin wordt gebruik gemaakt van schaalbalken. Met deze schaalbalken kunnen de beheergroep en de kwaliteitscriteria hiervan worden beoordeeld. De schaalbalken bestaan uit 3 onderdelen. De foto s laten de verschillen in kwaliteit per beheergroep zien. De beschrijvingen geven kort en bondig aan, welke onderhoudstoestanden er worden onderscheiden. Tot slot wordt de totale beoordeling aan een kwaliteitsniveau gekoppeld. De waarden hiervan liggen tussen de niveaus A+ en D (publicatie 288 van het CROW) en zijn toegelicht in afbeelding 3.1. Kwaliteit A+ A B C D Betekenis Een hoog ongeschonden beeld. De technische kwaliteit is goed. Het beheer is intensief. Een mooi en comfortabel beeld. De technische kwaliteit is redelijk goed. Het beheer is standaard. Een functioneel beeld. De technische kwaliteit is functioneel. Het beheer is extensief. Een matig, sober en onrustig beeld. De technische kwaliteit is zeer matig. Het beheer is extensief. Een zeer slecht beeld. De technische kwaliteit is zeer slecht. Het beheer is extensief. Er treedt kapitaalsvernietiging op, lokt uit tot vernieling, functieverlies, juridische aansprakelijkheid en sociale onveiligheid. Afb 3.1: Betekenis van kwaliteitsniveaus Volgens het CROW wordt het kwaliteitsniveau bepaald door de kwaliteitstoestand, waarin minimaal 90% van het element zich bevindt (de 90-percentiel waarde). Hieronder, in afbeelding 3.2, is een voorbeeld van een schaalbalk voor de technische kwaliteitsbeoordeling van een element te zien. Het betreft een voorbeeld uit de beheergroep Beplanting. Het technische kwaliteitscriterium is het kale oppervlak van een beplantingsvak. A+ A B C D Er is geen kaal oppervlak. Kaal oppervlak 0% per 100 m2 Er is weinig kaal oppervlak. Kaal oppervlak 5% per 100 m2 Er is in beperkte mate kaal oppervlak. Kaal oppervlak 10% per 100 m2 Er is redelijk veel kaal oppervlak. Kaal oppervlak 25% per 100 m2 Er is veel kaal oppervlak. Kaal oppervlak > 25% per 100 m2 Afb 3.2: voorbeeld van een schaalbalk met een technische kwaliteitsbeoordeling 13

14 In afbeelding 3.3, is een voorbeeld van een schaalbalk voor een verzorgende kwaliteitsbeoordeling van een element te zien. Het verzorgende kwaliteitscriterium betreft wortelopschot bij bomen. Afb 3.3: Voorbeeld van een schaalbalk met een verzorgende kwaliteitsbeoordeling In bijlage 2 zijn de toegepaste schaalbalken weergeven Kwaliteitsbeoordeling bomen De gemeente Voerendaal heeft bomen in zijn boombestand staan en iedere boom moet verplicht minimaal eens per 3 jaar worden geïnspecteerd. Deze verplichting noemt men de zorgplicht. In dat kader moet de gemeente de boom regelmatig en systematisch op deskundige wijze beoordelen of laten beoordelen. Door dit met regelmaat te doen, worden gebreken tijdig geconstateerd en kan hierop worden ingespeeld. Op deze wijze behoudt het bomenbestand een goede kwaliteit en vormen bomen geen direct gevaar voor de omgeving. De beoordeling wordt door middel van een boomveiligheidscontrole uitgevoerd. Deze bestaat uit twee onderdelen. De boom wordt allereerst visueel volgens de VTA-methodiek (Visual Tree Assessment) beoordeeld. Hierbij wordt gekeken naar de conditie en de structuur van de boom. Is de boom in goede conditie en zijn er geen (on)zichtbare gebreken aanwezig, dan krijgt de boom de risicoklassering Geen noemenswaardigheden en voldoet de eigenaar aan zijn zorgplicht. Wanneer er blijkt dat er sprake is van een verminderde conditie of een zichtbaar gebrek, zal de boom vervolgens nader onderzocht moeten worden. Bij dit onderzoek wordt extra gekeken naar de eventuele gebreken of de aanleiding voor de verminderde conditie. Wanneer de verminderde conditie of gebrek geen risico vormt, krijgt de boom de klassering attentieboom en wordt de controle verhoogd naar eens per jaar. Wanneer er wel sprake is van een risico, wordt de boom geclassificeerd met de klassering risicoboom en moet binnen een jaar het risico worden behandeld. 14

15 Eind 2015 is in Voerendaal gestart met een VTA-inspectie van de bomen binnen de gemeente Voerendaal. Deze wordt in het voorjaar 2016 afgerond. Naast de standaard VTA-inspectie, is per boom gekeken naar de onderhoudstoestand van de boom en is een snoeiadvies aangegeven. De aanpak hiervan is niet-gestandaardiseerd in de CROW-kwaliteitscatalogus. In Voerendaal is de volgende normering gehanteerd: A (Goed) B (Matig) C (Slecht) D (Zeer slecht) Snoeien na 4 jaar Snoeien binnen 2 jaar Snoeien voor komende beheerperiode Afb 3.4: De vier normen voor het snoeiadvies Snoeien met hoge urgentie De resultaten van de VTA-inspectie en het snoeiadvies vormen de input voor het beheer en onderhoud van de bomen voor de komende 3 jaar. 3.3 Kwaliteit buitenruimte gemeente Voerendaal Deze paragraaf beschrijft het resultaat van de kwaliteitsbeoordeling van de groene buitenruimte van de gemeente Voerendaal. De kwaliteitsgegevens zijn per beheertype, voor het buiten- en binnengebied en voor elk structuurgebied grafisch weergegeven. Elke categorie wordt vervolgens kort toegelicht. In bijlage 4 zijn de resultaten van de volledige schouw van de gemeente Voerendaal weergeven Kwaliteit per beheertype Onderstaand is allereerst de kwaliteit per beheertype beschreven. De resultaten per beheertype zijn in grafiek 3.1 en tabel 3.1 weergegeven. Kwaliteit per beheertype Beplantingen Grassen Hekwerken Meubilair Verhardingen Watergangen Kwaliteit A+ Kwaliteit A Kwaliteit B Kwaliteit C Kwaliteit D 0% 20% 40% 60% 80% 100% Grafiek 3.1: Kwaliteit per beheertype weergegeven 15

16 Binnengebied Buitengebied Groenbeheerplan gemeente Voerendaal 2016 Beheertype Percentage Kwaliteit Beplantingen 96,82% A Grassen 95,42% C Hekwerken 90,00% C Meubilair 90,11% A Verhardingen 97,79% A Watergangen 92,40% C Tabel 3.1: De kwaliteitsniveaus per beheertype, op basis van het 90%-criterium Kwaliteit binnengebied en buitengebied In 2010 heeft de gemeenteraad van de gemeente Voerendaal ingestemd met de volgende ambities: C in het buitengebied en B in het binnengebied. In onderstaande tabel 3.3 is te zien dat deze ambities zijn behaald. De watergangen in het binnengebied zijn tijdens de kwaliteitsschouw beoordeeld met een D. Dit komt vanwege de grote hoeveelheid vegetatie in het (natte) profiel. In het kader van de kwaliteitsbeoording is dit negatief, maar de watergangen hebben een ecologische functie binnen de gemeente. Hierbij is veel vegetatie in het (natte) profiel juist van grote waarde. Kwaliteit Binnengebied en Buitengebied Watergangen Verhardingen Grassen Beplantingen Watergangen Verhardingen Speelvoorzieningen Grassen A+ A B C D Beplantingen Grafiek 3.3: Kwaliteit uitgesplitst binnengebied en buitengebied 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Beheertype Percentage 90% in Buitengebied 94,09% B Beplantingen 98,32% A Grassen 95,28% C Verhardingen 93,54% A Watergangen 92,97% C Binnengebied 95,54% B Beplantingen 90,38% A Grassen 95,68% C Speelvoorzieningen 100,00% C Verhardingen 91,58% A Watergangen 100,00% D Tabel 3.3: De kwaliteitsniveaus binnen- en buitengebied, op basis van het 90%-criterium 16

17 3.3.2 Kwaliteit per structuurgebied De kwaliteit per structuurgebied is hieronder weergegeven. De grafiek geeft aan dat een groot deel van de metingen op A+ en A uitkomt. Daartegenover staat dat in vrijwel ieder gebied een gedeelte B, C en D voorkomt. Dit betekent dat de structuurgebieden deelgebieden met een slechtere kwaliteit hebben. Kwaliteit per structuurgebied Woongebieden Speelterreinen / Sportcomplexen Parkgebieden Kruisbeeld Hoofdwegen buitengebied Hoofdwegen binnengebied Centrumgebieden A+ A B C D Buitengebied Begraafplaatsen / Kerken 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Grafiek 3.2: Kwaliteit per structuurgebied Structuurgebied Percentage Kwaliteit Begraafplaatsen / Kerken 94,60% A Buitengebied 96,79% B Centrumgebieden 93,89% A + Hoofdwegen binnengebied 99,11% B Hoofdwegen buitengebied 97,12% B Kruisbeeld 92,31% A + Parkgebieden 91,58% A Speelterreinen / Sportcomplexen 99,67% A Woongebieden 99,48% B Tabel 3.2: De kwaliteitsniveaus per structuurgebied, op basis van het 90%-criterium 3.4 Spanning tussen beleid en praktijk De kwaliteit van het openbare groen wordt volgens de systematiek van het CROW beschreven. Deze systematiek functioneert redelijk objectief zoals hierboven is aangegeven op basis van de zogeheten Beeldkwaliteit van een groenobject en de vergelijking hiervan met (kwaliteits)schaalbalken. In deze kwalitatieve beoordeling van een groenelement kan verwarring tussen burger en gemeente ontstaan. Wanneer een plantvak technisch geschouwd is met kwaliteit B of een verharding (met onkruid) verzorgend geschouwd is met een kwaliteit A, kan de burger dit element toch als onverzorgd ervaren. Daarom is het belangrijk dat de gemeente communiceert met de burger over de waarderingsmethode en de gewenste eindbeelden. In de praktijk zullen altijd spanning en discussie over het kwaliteitsniveau van de buitenruimte blijven bestaan. Daarom blijft het belangrijk om in de communicatie met de burger te blijven investeren. 17

18 3.5 Conclusies en aanbevelingen In het groenbeheerplan van de gemeente Voerendaal ( ) is de ambitie uitgesproken om het binnengebied op B niveau en het buitengebied op C niveau te onderhouden. Deze ambitie is behaald. De buitenruimte in de gemeente Voerendaal heeft voor zowel het binnen- als het buitengebied een B-kwaliteit. De beleving van de kwaliteit van de openbare ruimte wordt veelal bepaald door de kleinere gebieden met een relatief slechte kwaliteit, bijvoorbeeld brandgangen en watergangen. De watergangen van het binnengebied zijn tijdens de kwaliteitsschouw beoordeeld met een D. Dit komt vanwege de grote hoeveelheid vegetatie in het (natte) profiel. In het kader van de kwaliteitsbeoordeling is dit negatief, maar de watergangen hebben een ecologische functie binnen de gemeente. Hierbij is veel vegetatie in het (natte) profiel juist van grote waarde. Door kleine ingrepen te doen in de gebieden met een relatief slechte kwaliteit, zoals bijvoorbeeld brandgangen verhoog je met beperkte middelen de algemene kwaliteit en de kwaliteitsbeleving binnen de gemeente. Hierbij valt te denken aan: - het opschonen van brandgangen; - het inboeten van beplantingsvakken met bodembedekkers, die veel gaten vertonen (voorkomt onkruidgroei). Tenslotte blijft de communicatie met burger over de waarderingsmethode en de gewenste eindbeelden tussen de gemeente en de burger van groot belang om zodoende voldoende begrip en draagvlak voor het gevoerde groenbeheer te krijgen. 18

19 4 Wetgeving en Beleidskaders Diverse wet- en regelgeving is op het beheer en onderhoud van de groene buitenruimte van toepassing. Daarnaast bepalen gemeentelijke beleidsthema s de invulling en daarmee het beheer van de buitenruimte. In dit hoofdstuk worden de belangrijkste wettelijke en beleidskaders uiteengezet. 4.1 Wet- en regelgeving De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van het openbaar groen. Vanuit haar algemene verantwoordelijkheid als beheerder is er een zorgplicht (met verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid) voor een veilig en duurzaam ingerichte openbare ruimte. Deze is vastgelegd in het Burgerlijk Wetboek en de aanvullende jurisprudentie. Daarnaast zijn de volgende wetten van toepassing: Boswet (herplantplicht voor bossen); Flora- en faunawet (wettelijke kaders voor de bescherming van inheemse beplantingen en het groen als leefgebied voor beschermde diersoorten); Bestrijdingsmiddelenwet; Bomenverordening Algemene Plaatselijke Verordening (APV) Voerendaal; Criteria voor duurzaam inkopen. Boswet* Doel van de Boswet is het voorkomen dat het bestaande bosareaal in oppervlakte afneemt. Voor de gemeente Voerendaal betekent dit: Schriftelijke meldingsplicht één maand voor de kap van bos Herplantplicht, binnen 3 jaar de gekapte hoeveelheid herplanten Provincie ziet hierop toe en keurt de hoeveelheid herplant en de locaties. Flora- en faunawet* De doelstelling van deze wet is de bescherming en het behoud van de gunstige staat van instandhouding van in het wild levende planten- en diersoorten. Deze wet regelt de bescherming van planten- en diersoorten. Gemeente Voerendaal dient als beheerder van het openbare groen te weten waar en welke natuurlijke waarden zich bevinden. Zo dient de gemeente vast te leggen waar en welke zeldzame plant- en diersoorten voorkomen en dient dit regelmatig te monitoren. Het beheer en onderhoud moet op de regels in deze wet zijn afgestemd (werken volgens de Gedragscode). Bestrijdingsmiddelenwet In Nederland bepaalt het College voor toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (CtgB) welke middelen mogen worden toegepast. Zij beheren een databank waar informatie over bestrijdingsmiddelen te vinden is. Vanaf april 2016 mogen in de openbare ruimte geen chemische bestrijdingsmiddelen meer worden gebruikt. Bomenverordening De gemeentelijke bomenverordening regelt het kappen van bomen en houtgewassen binnen de gemeente Voerendaal. In Voerendaal wordt gewerkt met een zogenaamde erfgoedlijst waarop de bomen en houtgewassen vermeld staan, die beschermd zijn. Voor het kappen of verwijderen van een dergelijke beschermde boom of houtopstand moet een kapvergunning worden aangevraagd. De vigerende Bomenverordening van 2012 wordt momenteel geactualiseerd. 19

20 Algemene Plaatselijke Verordening Algemene Plaatselijke Verordening (APV) is de in Nederland gangbare term voor door de gemeente uitgevaardigde (lagere) wetgeving. De Gemeentewet geeft gemeenten de bevoegdheid dit soort wetgeving te hanteren. In de APV van Voerendaal staan bepalingen die van belang kunnen zijn voor het beheer en onderhoud van het openbare groen. Criteria voor duurzaam inkopen Het betreft de gemeentelijke richtlijnen, die voorschrijven op welke duurzame wijze producten en diensten moeten worden ingekocht. Dit document geeft richtlijnen met betrekking tot het ontwerp, aanleg en onderhoudswerken. Voor de gemeente Voerendaal betekent deze richtlijn bijvoorbeeld dat er voor het groenonderhoud geen anorganische meststoffen meer mogen worden gebruikt. * Vanaf 1 maart 2016 worden de regels vereenvoudigd en duidelijker omtrent de bescherming van de natuur in Nederland. Deze wet Nieuwe Wet Natuurbescherming is een samenvoeging van de Boswet, Flora en Faunawet en Natuurbeschermingswet Een belangrijke wijziging in deze wet is dat veel verantwoordelijkheden omtrent de natuurbescherming van de landelijke overheid naar de provincies gaan. Dit heeft gevolgen voor de uiteindelijke invulling van het groen. Hoe de gemeente Voerendaal hiermee om moet gaan, zal naderhand bepaald moeten worden. 4.2 Beleid Het groene beleid van de gemeente Voerendaal ligt vast in de gemeentelijke Visie voor Natuur en Landschap en het Groenstructuurplan. Hierin worden de beleidslijnen voor de inrichting van natuur en landschap voor de gemeente Voerendaal en daarmee de kaders voor het beheer en onderhoud van de groene ruimte vastgelegd. 4.3 Conclusies en aanbevelingen Diverse wet- en regelgeving is op het beheer en onderhoud van de groene buitenruimte van toepassing. Daarnaast bepalen gemeentelijke beleidsthema s de invulling van de buitenruimte. De landelijke kaders zijn: Flora- en faunawet Boswet (Nieuwe) Bestrijdingsmiddelenwet De gemeentelijke kaders zijn: Visie Natuur en Landschap Groenstructuurplan Groenbeheerplan Bomenverordening Algemene Plaatselijke Verordening Criteria voor duurzaam inkopen De beheervisie van dit plan (zie hoofdstuk 5) past binnen de hierboven vermelde (beleids)kaders. Actief zal worden ingespeeld op de toekomstige ontwikkelingen in het landelijke beleid, zoals de nieuwe Bestrijdingsmiddelenwet en de nieuwe Natuurwet. 20

21 5 Beheervisie De gemeente is vanuit haar zorgplicht verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van het openbaar groen. Naast de wettelijke kaders heeft de gemeente haar eigen doelstellingen en ambities op het terrein van groenbeleid en -beheer. Op basis van deze doelstellingen en ambities legt de gemeenteraad het gewenste kwaliteitsniveau en daarmee het benodigde beheer van het openbare groen vast. 5.1 Visie De gemeente streeft naar het duurzaam in stand houden van de openbare groenvoorzieningen. Daarbij wil de gemeente haar groenstructuren versterken, conform het Groenstructuurplan en wil zij investeren in het behalen van de doelstellingen, zoals verwoord in de Natuur en Landschapsvisie. Deze doelstellingen zijn het verhogen van de natuurwaarde van het groen en de kansen voor inheemse planten en dieren, vooral op kansrijke plaatsen en in karakteristieke biotopen in buitengebied of grootschalige groenvoorzieningen (bijvoorbeeld parkgebieden en aan de randen van de kernen). Het duurzaam instand houden van de groenvoorzieningen is daarnaast geënt op de ambities van de gemeente in relatie tot de (groene) kwaliteiten die de gemeente heeft. In de groenbeheervisie geeft de gemeente aan, welke kwaliteit ze waar wil hebben. In onderstaande tabel is af te lezen wat het gewenst kwaliteitsniveau op basis van de afspraken met de Raad in 2010 en wat het feitelijke kwaliteitsniveau van de structuurgebieden op dit moment is. Verder is het gewenste kwaliteitsniveau per stuctuurgebied op basis van het nu voorliggende groenbeheerplan weergegeven. TABEL 5.1: VISIETABEL, KWALITEITSNIVEAU PER STRUCTUURGEBIED STRUCTUURGEBIED AFGESPROKEN KWALITEITSNIVEAU GBP 2010 HUIDIG KWALITEITSNIVEAU GEWENST KWALITEITSNIVEAU Begraafplaatsen en kerken* B A A(+) Kruisbeelden * B A A(+) WOZOCO B A A Woongebieden B B B Buitengebieden C B B Hoofdwegen binnengebieden B B A Hoofdwegen buitengebieden C B B Centrumgebieden B A A Parkgebieden B A A Speelterreinen / sportcomplexen B A A Stations B A A Wandelroute** C A A * Deze structuurgebieden kunnen een + halen, maar zijn afhankelijk van investeringen en derden die het onderhoud doen. ** Wandelroutes zijn niet altijd de gewenste kwaliteit. Wandelpaden fungeren ook als waterafvoer, waardoor deze soms niet begaanbaar zijn. 21

22 5.2 Aanbevelingen en advies De ambities vanuit het groenbeheer in de gemeente Voerendaal zijn groot. Op dit moment verkeert het openbare groen van de gemeente in een goede staat en is de kwaliteit zelfs hoger dan de gemaakte afspraken met de raad in Een nieuw aspect is dat er in dit beheerplan onderscheid wordt gemaakt in de verschillende structuurgebieden, die ieder een eigen beheer kennen en waaraan een eigen kwaliteitsniveau wordt toegekend. Door de komende tijd de focus op dit verschil èn op de verscheidenheid in het beheer te leggen, zal de huidige kwaliteit van het openbare groen gewaarborgd blijven en is voor een aantal structuurgebieden zelfs een hoger kwaliteitsniveau in het openbare groen haalbaar. De kruisbeelden zijn karakteristiek en belangrijk in het openbare groen van de gemeente Voerendaal. Er zal geïnvesteerd worden in het beter in kaart te brengen van deze beelden èn in het met nog meer aandacht beheren van deze markante plekken. Deze plekken vormen de parels in het karakteristieke landschap van de gemeente. In de woongebieden zal de focus komen te liggen op de laaggekwalificeerde locaties, zoals de brandgangen en locaties met veel onkruid. Hier zal het kwaliteitsniveau worden verbeterd door op deze plekken onderhoudsaccenten structureel te verhogen, bijvoorbeeld door het onkruid en zwerfvuil regelmatig te verwijderen Het onkruid op verhardingen zal in de toekomst zonder chemische middelen bestreden moeten worden. De gemeente Voerendaal zal een nieuwe methode, namelijk het vegen van de verhardingen, invoeren. Hierbij zal worden gefocust op knelpunten, zodat door geringe ingrepen grotere stappen in de kwaliteitsbeoordeling en -beleving van het groen kunnen worden gemaakt. 22

23 6 Beheerstrategie groenvoorzieningen De beheerstrategie beschrijft de manier waarop de doelstellingen en ambities - zoals weergeven in de visie - worden verwezenlijkt. De strategie legt vast, welke taken en verantwoordelijkheden iedere actor vervult en welke middelen worden ingezet. De gemeente Voerendaal is bijzonder vanwege de hoge kwaliteit van de groene buitenruimte. Deze kwaliteit zal dankzij de voorliggende strategie ook in de toekomst gehandhaafd blijven. De gemeente staat ervoor open om met verenigingen en vrijwilligers samen te werken in haar streven naar een goede kwaliteit van het openbare groen (burgerparticipatie). INZET MENSKRACHT: - Pilot Groen / werkbedrijf INVESTERINGEN: - Aanschaf materieel BELEID: - Opstellen Groenbeheerplan UITBESTEED: - Bomenbeheer - Maaien buitengebied Alle afzonderlijke onderdelen leveren een bijdrage aan het beheer en onderhoud van de groene ruimte. Ze kunnen niet los van elkaar worden gezien maar vormen een samenhangend geheel. PARTICIPATIE: - Burgers (o.a. kruisbeelden) - Verenigingen (o.a. sportparken) Afb 6.1: Organisatiestructuur uitvoering beheer openbare ruimte 6.1 Algemeen In algemene zin kan gesteld worden, dat de gemeente trots mag zijn op de behaalde kwaliteit van de buitenruimte. Het is van belang dat de gemeente deze kwaliteit vasthoudt en mogelijk in een (beperkt) aantal structuurgebieden nog verbetert. De uitvoering van het gemeentelijke groenbeheer vindt grotendeels langs 3 pijlers plaats: 1. Menskracht 2. Investeringen in materieel 3. De beleidsmatige verankering in het Groenbeheerplan. Menskracht De goede kwaliteit van de buitenruimte is mede te danken aan de buitendienst van Voerendaal en de Pilot Groen. Dit laatste is een initiatief van de gemeente om te investeren in mensen en in de omgeving. De buitendienst van de gemeente is met de komst van mensen van de voormalige sociale werkplaats WOZL gegroeid van 9 naar 45 personen. Maar ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt stromen via de intergemeentelijke sociale dienst Kompas in. Deze mensen met een uitkering krijgen een opleiding en worden eveneens bij het onderhouden van de buitenruimte ingezet. 23

24 Met de nieuwe menskracht kan vooral fors worden ingezet op het verbeteren van de verzorgende kwaliteit van het openbare groen, zoals de zwerfvuilinzameling en de onkruidbestrijding op verhardingen. Een investering, die een belangrijk is voor de beleving van het groen. De belevingswaarde van het groen door de burger wordt namelijk in belangrijke mate door de verzorgende kwaliteit bepaald. Hierbij zal met name worden ingezet op knelpunten en gebieden met een lage kwaliteit zoals bijvoorbeeld brandgangen. Investeringen in materieel In 2016 wordt ruim een half miljoen euro geïnvesteerd in materieel. Deze investering biedt de buitendienst de mogelijkheid om de werkzaamheden in de openbare ruimte, inclusief het beheer en onderhoud van het groen, adequaat uit te voeren. Beleidsmatige verankering groenbeleid Door middel van het opstellen van het voorliggende Groenbeheerplan wordt het groenbeheer en onderhoud voor de komende jaren vastgelegd. Bij het openbaar groen wordt niet alleen de buitendienst betrokken. Ook aannemers, verenigingen en burgers worden bij het onderhoud van het groen ingezet. Het onderhoud van de bomen en de maaiwerkzaamheden van het buitengebied zijn uitbesteed. In onderstaande tabel is een overzicht van werkzaamheden gegeven. TABEL 6.1: Uitvoering werkzaamheden Uitbesteed werk wettelijke zorgplicht bomenbestand/bomenbeheer maaien wegbermen (maaibestek) Eigen dienst VTA-inspecties (na opleiding) Beheer en onderhoud groene ruimte Groenrenovaties Onkruidbeheersing op verhardingen Verenigingen worden nu nog betrokken bij het onderhoud van sportvelden en zijn vaak verantwoordelijk voor een deel van het beheer van de speeltuinen. In de toekomst wordt mogelijkerwijs een deel van het groen beheerd door burgers, die zelf verantwoordelijk voor het groen in hun straat willen zijn. Burgerparticipatie zal naar verwachting ook zijn intrede in het feitelijke beheer doen. 6.2 Buitengebied Het onderhoud van de bomen zal opnieuw moeten worden aanbesteed. Hierbij zal rekening moeten worden gehouden met de resultaten van de uitgevoerde VTA en de voorliggende snoeiadviezen. Het voornemen is om toekomstige VTA-inspecties door de eigen dienst te laten uitvoeren. Hiervoor zal opleiding van het personeel noodzakelijk zijn. Het maaien van het buitengebied wordt door middel van een maaibestek uitbesteed. De gemeente hanteert al geruime tijd het principe van ecologisch maaibeheer. Hierbij wordt bij het maaien rekening gehouden met de aanwezige flora en fauna. Zo wordt bijvoorbeeld bij het maaien niet de hele berm geschoond maar blijft minimaal 10% van het gras staan. Dit dient dan als vluchtplaats voor aanwezige diertjes en insekten. 6.3 Onkruid op verhardingen Met de veranderende wetgeving en de huidige ontwikkeling binnen de gemeente, is onkruid op verharding één van de speerpunten van dit beheerplan. Vanwege wetgeving zal de chemische onkruidbestrijding moeten worden afgebouwd. Deze zal in Voerendaal worden vervangen door mechanische verwijdering, namelijk door het vegen van het onkruid. Met forse investeringen in nieuw materieel en inzet van eigen menskracht die hiervoor nog opleidingen zullen volgen, zal de nieuwe onkruidbeheersing gestalte krijgen. 24

25 6.4 Parken en wandelpaden De afgelopen tijd zijn de parken in Klimmen en Voerendaal opgeknapt. Achterstallig onderhoud is weggewerkt en er is aanzienlijk in de opwaardering van de parken geïnvesteerd. Structureel beheer moet deze renovaties in stand houden en achterstallig onderhoud voorkomen. Naast de parken is er flink geïnvesteerd in de verbetering van de wandel- en fietspaden. Een aantal nieuwe wandelen fietsverbindingen is aangelegd. Ook hiervoor geldt dat structureel beheer deze voorzieningen op een kwalitatief hoog niveau dient te houden. 6.5 Integrale aanpak projecten In de komende planperiode zullen projecten, meer nog dan nu al gebeurt, integraal worden aangepakt. Daarmee zal bij civiel- en cultuurtechnische ontwerpen reeds rekening worden gehouden met de gevolgen voor het beheer en onderhoud van het openbare groen. 6.6 Conclusie en aanbevelingen Met de inzet van de (nieuwe) menskracht, het (nieuwe) materiaal en het voorliggende groenbeheerplan zijn de doelstellingen en ambities met betrekking tot het gewenste kwaliteitsniveau van het openbare groen in Voerendaal, zoals deze per structuurgebied zijn beschreven, haalbaar. Daarmee zal de huidige kwaliteit van het openbare groen gegarandeerd blijven en plaatselijk zelfs enigszins verbeteren. Om de keuzes in het groenbeheer toe te lichten en hiervoor draagvlak te krijgen zal blijvend in de communicatie naar burgers en gebruikers toe, moeten worden geïnvesteerd. De uitbreiding van de eigen buitendienst van 9 naar 45 mensen is een enorme boost geweest voor het huidige onderhoud en daarmee de kwaliteit van de groene ruimte. Het investeren in kennis blijft noodzakelijk. Dit geldt natuurlijk niet alleen bij het eigen personeel maar ook bij vrijwilligers die zich inzetten bij het onderhoud van het groen binnen de gemeente. Het bomenbeheer en maaibestek worden zoals reeds lange tijd gebruikelijk is uitbesteed. De terugloop van de inzet van vrijwilligers binnen verenigingen dwingt de gemeente om op korte termijn na te gaan hoe de uitvoering van de taken verricht door deze medewerkers geborgd kan blijven. Hierbij wordt er rekening mee gehouden dat een deel van deze taken en verantwoordelijkheden terug naar de gemeente komen. De kwaliteit van het openbare groen één van de belangrijkste kernkwaliteiten waarmee de gemeente zich ten opzichte van haar buurtgemeentes onderscheidt. Met het voorliggende groenbeheerplan wordt het beheer en onderhoud van het openbare groen zo georganiseerd, dat deze kwaliteiten behouden blijven en plaatselijk zelfs worden versterkt. Het groen is de reden waarom mensen graag in deze gemeente willen wonen, werken en recreëren. Hier liggen dan ook kansen voor de gemeente. Een achteruitgang in de kwaliteit van het groen zou dit teniet doen. 25

26 Begrippenlijst Attentieboom Boom met geen verhoogd risico maar wel jaarlijkse controle noodzakelijk. Beheertype - Een beheertype is een verzameling van beheergroepen die een vergelijkbaar beheer en kosten hebben. Een voorbeeld van een beheertype is bomen. Beheergroep - Een beheergroep of subgroep is een bepaald element waaraan beheermaatregelen en beheerkosten gekoppeld zijn. Meerdere beheergroepen vormen samen een beheertype. Een voorbeeld van een beheergroep is Bomen in gazon. BGT-kaart (Basiskaart Grootschalige Topografie) Gedetailleerde grootschalige digitale kaart van heel Nederland. Alle fysieke objecten zoals gebouwen, wegen, water en groen zijn hier eenduidig op vastgelegd. Biotopen - natuurlijke omgeving waarin een plant of dier kan leven en zich kan voortplanten. Bosplantsoen - Houtachtige beplanting met struikvormers en/of boomvormers, die extensief wordt beheerd. Conditie De toestand van een boom op een bepaald moment. Deze komt tot uiting in de verschijningsvorm. CROW - Het CROW is het nationale kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte. Deze non-profit organisatie ontwikkelt, verspreidt en beheert praktisch toepasbare kennis voor beleidsvoorbereiding, planning, ontwerp, aanleg, beheer en onderhoud. Dit gebeurt in samenwerking met alle belanghebbende partijen als, provincies, gemeenten, adviesbureaus, uitvoerende bouwbedrijven in de grond-, water- en wegenbouw, toeleveranciers en vervoersorganisaties. Gazon - Vlak grasveld dat intensief wordt gemaaid. Gebrek Een (on)zichtbare aantasting op de boom. Dit kan zijn aanrijdschade, zwam- of schimmelaantasting of doodhout. GWW Grond- Weg en Waterbouw is het werkgebied voor de civiele techniek. Heesters - Houtige, meerjarige, opgaande beplanting, inclusief botanische rozen. Inboet - Het opnieuw inplanten op plaatsen waar andere planten zijn weggevallen. Jurisprudentie - het geheel van uitspraken die door (Nederlandse) rechters zijn gedaan rondom een bepaald onderwerp. Kruisbeelden - een kruis met de gestalte van de gekruisigde Christus. Staat in het buitengebied veelal langs de weg of bij T-splitsingen. Kwaliteitsniveau Graad voor het uitdrukken van de kwaliteit van een groenobject Lijnen - Lijnen binnen een groeninventarisatie zijn objecten die bestaan aan uit opeenvolgende punten. Deze objecten worden uitgedrukt in meter (m). Voorbeelden van lijnen zijn graskanten, hagen en hekwerken. Meetlocatie - Een door de opdrachtgever vastgelegd gebied, waarbinnen opnames worden verricht ten behoeve van de vaststelling van het kwaliteitsniveau. Meetvak - Een binnen een meetlocatie gelegen vak, vastgelegd in een vierkante meter (m 2 ), waarvan het kwaliteitsniveau wordt vastgesteld. 26