Afstudeerfase. Jaar 3. Verantwoordelijkheid nemen. voor het leerproces van kind en groep. Studiewijzer Pabo Deeltijd

Transcriptie

1 Afstudeerfase Verantwoordelijkheid nemen voor het leerproces van kind en groep Studiewijzer Pabo Deeltijd Jaar

2 Inhoud JAAR 3 OP WEG NAAR EEN STARTBEKWAME LEERKRACHT!... 3 HOE VER BEN JE MET DE OPLEIDING?... 3 BEKNOPT OVERZICHT STUDIESCHEMA EN TOETSING IN HET DERDE JAAR... 4 OVERZICHT STUDIEONDERDELEN IN HET 3 E JAAR DEELTIJD... 5 HOOFDSTUK 1. PEDAGOGIEK - VOORKOMEN VAN EN OMGAAN GEDRAGSPROBLEMEN IN DE GROEP... 7 HOOFDSTUK 2. PRAKTIJK LIO-1 EN LIO HOOFDSTUK 3. AFSTUDEERONDERZOEK HOOFDSTUK 4. PERSOONLIJKE PROFESSIONELE ONTWIKKELING HOOFDSTUK 5. PRAKTISCHE INFORMATIE BIJLAGE 1. BEOORDELINGSFORMULIER STARTBEKWAAMHEIDSGESPREK (PPO 4.4 VT / PPO 3.2 DT) BIJLAGE 2. DE TAALNORM VAN PABO HVA Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 2

3 JAAR 3 Op weg naar een startbekwame leerkracht! INLEIDING - Je bent aangekomen in je laatste studiejaar: een spannend, bijzonder en vooral ook intensief jaar. Je volgt je laatste colleges als student, je krijgt als LIO (leraar in opleiding) voor het eerst echt groepsverantwoordelijkheid en als alles volgens plan verloopt sluit je het jaar af met een diploma en een feest. Je bent dan startbekwaam : klaar om het onderwijs in te gaan als leerkracht basisonderwijs. Maar voor het zover is, moet er nog veel gebeuren. De afstudeerfase is een jaar waarin veel van je wordt verwacht en je zult merken dat je de veertig uur studie per week hard nodig hebt. Een goede voorbereiding en planning van je studie is van groot belang. Dit jaar zal dus (ook) veel vragen van je vermogen tot plannen en organiseren. In het derde jaar krijg je een kerndocent toegewezen, die je zal ondersteunen bij de verschillende studieonderdelen in de laatste fase van de opleiding en bij wie je terecht kunt voor vragen en problemen die met je studie te maken hebben. In deze Studiewijzer Afstudeerfase DT jaar vind je alle benodigde informatie over het studieprogramma in de afstudeerfase. Hopelijk ben je op koers met je studie en kun je aan het begin van het studiejaar starten met je LIO-stage (je hebt dan je LIO-Bekwaamheidsgesprek / PPO 2.2 met een voldoende afgerond). Hoe ver ben je met de opleiding? De eerste twee jaren van de opleiding tot leerkracht basisonderwijs waren vooral gericht op een brede kennismaking met het vak. Ook heb je een keuze gemaakt door je te verdiepen in een bepaalde leeftijdsgroep (profilering jonge of oudere kind). In het derde jaar staat het verantwoordelijkheid nemen voor je eigen groep centraal en het voorbereiden van de overgang naar het werkveld. Ook bouw je verder aan je afstudeerprofiel door een afstudeeronderzoek uit te voeren. In het schema hieronder geven we weer waar je je momenteel in chronologisch opzicht in de opleiding bevindt. 1 Het Amsterdamse onderwijs in theorie en praktijk Kinderen leren op verschillende manieren 1.1 Kennismaken met het 1.2 Amsterdamse onderwijs in 1.3 Kinderen leren verschillend 2.4 Leren in en met de groep Amsterdamse onderwijs theorie en praktijk Praktijk Onderbouw (accent groep 3 en 4) Onderbouw (accent groep 3 en 4) Bovenbouw Bovenbouw Leren door spelen en leer- en ontwikkelingslijnen van het jonge kind Profileringsfase 2.1 Leren door spelen 2.2 Leer- en ontwikkelingslijnen 2.3 Hanteren van verschillen 2.4 Omgaan met verschillen: 2 van het jonge kind tussen kinderen in de groep, in samenwerken met ouders en onder- c.q. bovenbouw deskundigen in en buiten de school Praktijk Onderbouw (groep 1 en 2) Onderbouw (groep 1 en 2) Bouw profilering leeftijdsgroep Bouw profilering leeftijdsgroep Eigen (LIO-)groep: verantwoordelijkheid nemen voor het leerproces van kind en groep Afstudeerfase 3.2 Afstudeerfase en overgang naar het werkveld Praktijk LIO 1 LIO 2 Minorfase Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 3

4 Beknopt overzicht studieschema en toetsing in het derde jaar De studiepuntenverdeling ziet er voor het 3 e jaar als volgt uit: STUDIESCHEMA PABO e JAAR DT BLOK 3.1 & 3.2 STUDIEONDERDEEL: Studiepunten: Peda / Themalijn 3.1 (thematoets) 3 Praktijk LIO-1 6 Praktijk LIO-2 6 Persoonlijke Professionele Ontwikkeling (PPO) Afstudeeronderzoek 12 Totaal studiepunten BLOK 3.1 & 3.2 : 30 BLOK 3.3 & 3.4 STUDIEONDERDEEL: Studiepunten: Minor 30 Totaal studiepunten BLOK 3.3 & 3.4 : Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 4

5 Overzicht studieonderdelen in het 3 e jaar deeltijd Studieonderdeel Ingangseis Themalijn 3.1 Geen X kerndocent PPO o.l.v. kerndocent Geen X X Start LIO LIO-Bekwaam X X X X opleider / stagedocent (start schooljaar) (na herfstvakantie) (na kerstvakantie) Minor Zie hiervoor X X minordocent informatie bij de betreffende minor Afstudeeronderzoek PvA kerndocent, daarna begeleiding vakdocent Geen X X X X In onderstaande tekst wordt dit overzicht toegelicht. Onderwijsaanbod in het 3 e jaar en informatie over de ingangseisen voor de LIO-stage en afstudeeronderzoek Je kunt past starten met je LIO-stage als je LIO-Bekwaam bent, d.w.z. als je PPO 2.2 met een voldoende hebt afgerond. Indien je een studieachterstand hebt en daarom later in het jaar zal moeten starten met de LIO-stage, maak je met je kerndocent een persoonlijke planning. De LIO-stage kan bijvoorbeeld ook worden gestart na de herfstvakantie of na de kerstvakantie. Het afstudeeronderzoek behoort tot de allerlaatste studieonderdelen en is gekoppeld aan de LIO-stage. Je krijgt in blok 3.1 een aantal voorbereidende colleges op het doen van praktijkgericht onderzoek. Je wordt door je kerndocent begeleid in het maken van een plan van aanpak. De colleges rondom de themalijn vinden plaats in blok 3.1. De toetsing daarvan vindt plaats aan het eind van blok 3.1. Meer hierover in hoofdstuk 1 van deze studiewijzer. De bijeenkomsten PPO vinden in blok 3.1 en 3.2 plaats. Hierin komen verschillende onderwerpen aan de orde: eerste fase van de begeleiding van het afstudeeronderzoek, intervisie rondom de LIO-stage en de voorbereiding op het startbekwaamheidsgesprek aan het eind van de opleiding. En last but not least: deze bijeenkomsten zijn de momenten waarop je je studiegenoten regelmatig kunt ontmoeten, ervaringen kunt uitwisselen, samen studeren, etc. Het is onze ervaring dat veel studenten het plezierig vinden om samen weer even student te zijn als je de rest van de week volop wordt aangesproken op je verantwoordelijkheden als groepsleerkracht. In het tweede semester vindt begeleiding van de kerndocent plaats op individuele basis indien nodig-. De PPO wordt afgesloten met het functioneringsgesprek PPO (dat is het Startbekwaamheidsgesprek ) dat je aan het eind van je studie voert met een examinator van de opleiding en een examinator vanuit het werkveld. 1 PPO (Persoonlijke Professionele Ontwikkeling) heette voorheen SLB (Studieloopbaanbegeleiding) Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 5

6 De LIO-stage kan worden gestart in blok 3.1 indien SLB/PPO 2.2 (het LIO-bekwaamheidsgesprek) is behaald. Er kan ook worden gestart in 3.2 (dat wil zeggen: na de herfstvakantie), 3.3 (na de kerstvakantie) of 3.4. Dit heeft consequenties voor je studieduur. Er zijn deeltijdstudenten die een Minor volgen in het tweede semester. De inschrijving voor de betreffende minor vind je in het minorenoverzicht op MijnHvA: De begeleiding van het afstudeeronderzoek kan gedurende het cursusjaar worden opgestart volgens de instapmomenten (zie Handleiding Afstudeeronderzoek ). Je krijgt na goedkeuring van je Plan van aanpak door je kerndocent een afstudeerbegeleider toegewezen via de coördinator afstudeeronderzoek. Over al deze studieonderdelen vind je nadere informatie in deze Studiewijzer jaar 3. Voor de precieze details en de benodigde formulieren heb je aanvullend de volgende documenten nodig: - voor de LIO-stage: Praktijkgids LIO voor het afstudeeronderzoek: Handleiding Afstudeeronderzoek Tot slot: in hoofdstuk 5 van deze studiewijzer hebben we alle praktische informatie voor je op een rijtje gezet, zoals een overzicht van de blokken 3.1 t/m 3.4, een overzicht van handige en belangrijke internetsites, een overzicht van het vereiste taalniveau, etc Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 6

7 HOOFDSTUK 1. Pedagogiek - Voorkomen van en omgaan gedragsproblemen in de groep SIS-code: Pedagogiek/Themalijn 3.1 INLEIDING Het voorkomen van en het omgaan met gedragsproblemen maakt onderdeel uit van het dagelijkse lesgeven in de groep. Dat heb je in de afgelopen jaren gemerkt tijdens je stages, en je zult er dit jaar zéker ook mee te maken krijgen nu je je eigen LIO-groep gaat draaien en (mede) verantwoordelijk bent voor een groep. Alle leerkrachten in het onderwijs hebben vanwege de invoering van passend onderwijs in de dagelijkse praktijk te maken met voorkomen van en het omgaan met gedragsproblemen: er worden immers door deze maatregel meer kinderen binnen het reguliere onderwijs opgevangen. Dat zorgt ervoor dat in vrijwel elke basisschoolklas kinderen zitten met milde tot ernstige gedragsproblematiek. Dat geldt ook voor Amsterdam. Van de grootstedelijke context is zelfs bekend dat vanwege de grote verschillen die er zijn tussen kinderen het voorkomen en aanpakken van gedragsproblematiek een belangrijk aandachtspunt is. Reden om hier tijdens de opleiding expliciet aandacht aan te besteden. De vaardigheden m.b.t. het goed omgaan met gedragsproblemen leer je vooral door veel voor de groep te staan. Hiermee krijg je gedurende het laatste jaar tijdens de LIO-stage te maken. In deze collegereeks wordt ingezoomd op de kennisbasis van het voorkomen van en het omgaan met gedragsproblemen in de groep: op welke niveaus kun je als leerkracht interventies doen? Welke aanpakken zijn er en welke effecten hebben die? Doel is om je ondersteuning te bieden tijdens je LIO-stage én om je een stevige basis mee te geven met het oog op de verdere opbouw van je expertise op dit gebied tijdens je loopbaan. 1.1 Leerdoelen - Wat moet je kennen en kunnen aan het einde van de reeks? Je kunt aangeven wat het belang is van sociaal-emotioneel leren voor de ontwikkeling van kinderen en ter voorkoming van gedragsproblemen in de groep. Je kunt aangeven welke vaardigheden de leerkracht bij het lesgeven en begeleiden kan inzetten met het oog op het voorkomen van gedragsproblemen. Je kunt aangeven welke aanpakken en instrumenten ingezet kunnen worden met het doel (dieper) zicht te krijgen op het sociaal-emotionele gedrag binnen de groep. Je kunt aangeven welke effectieve preventieprogramma s er zijn ter voorkoming van gedragsproblemen in de groep. Je kunt benoemen op welke niveaus een leerkracht kan interveniëren met het doel gedragsproblemen te voorkomen en aan te pakken. Je kunt van de verschillende niveaus aangeven welke effectieve (groeps)aanpakken er zijn en kan de (groeps)aanpakken vertalen naar praktijksituaties Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 7

8 1.2 Het programma - Wat gaan we per bijeenkomst behandelen? Bijeenkomsten Werkcollege 1 Voorkomen is beter dan genezen: inleiding In het eerste college staat preventie centraal: het vroeg signaleren van problemen met het doel te voorkomen dat het erger wordt. Het voorkomen van psychosociale problematiek, het opsporen van risicofactoren in de ontwikkeling en het verminderen en in de hand houden van licht probleemgedrag. Je maakt kennis met de zogenaamde drie preventieniveaus en met het fenomeen groepsplan gedrag. Jouw activiteiten vooraf Je bestudeert voor werkcollege 1: Overveld, K. van (2016). Groepsplan Gedrag: Visie op gedrag Preventieniveau 1, hoofdstuk 1, 2, 3, 4 Informeer op je LIO-school / stageschool: Op welke wijze wordt er gewerkt met groepsplannen Gedrag? Werkcollege 2 Voorkomen is beter dan genezen: aanpakken en programma s In dit werkcollege kijken we welke programma s er zijn met het oog op preventie. Ook kijken we naar de wijze waarop we een goed beeld kunnen krijgen van het sociaal-emotionele leren in de groep. Je bestudeert voor werkcollege 2: Overveld, K. van (2016). Groepsplan Gedrag: Preventieniveau 1, hoofdstuk 5, 6, 7, 8, 9 Breng in beeld van je LIO-school / stageschool: Welke methode wordt gehanteerd en hoe wordt de sociaalemotionele ontwikkeling van de kinderen gevolgd? Werkcollege 3 Planmatig werken aan gedragsveranderingen In dit werkcollege richten we ons op die leerlingen voor wie een preventieve aanpak alleen niet voldoende is. Het betreft leerlingen die het risico lopen zich problematisch te ontwikkelen (children at risk). De ondersteuning die deze leerlingen krijgen, wordt gerekend tot de basisondersteuning zoals deze binnen passend onderwijs wordt geboden. Je bestudeert voor werkcollege 3: Overveld, K. van (2016). Groepsplan Gedrag: Preventieniveau 2, hoofdstuk 10 en 11 Werkcollege 4 Planmatig werken aan gedragsveranderingen: plannen en uitvoeren van interventies We zoomen in op een planmatige opzet: het plannen en uitvoeren van een interventie en aan welke eisen de interventies moeten voldoen. Er gaan concreet kijken naar een aantal interventies die op preventieniveau 2 kunnen worden ingezet. Je bestudeert voor werkcollege 4: Overveld, K. van (2016). Groepsplan Gedrag: Preventieniveau 2, hoofdstuk 12, 13, 14 Werkcollege 5 en 6 Plannen voor enkelen Het derde en laatste deel van het groepsplan is gericht op enkele leerlingen in de groep: de leerlingen voor wie de preventieve aanpak op niveau 1 en de basisaanpak op niveau 2 onvoldoende biedt. Deze leerlingen komen in aanmerking voor extra ondersteuning op het gebied van gedrag. Het gaat om leerlingen die het risico lopen een traject in te gaan van ernstiger vormen van probleemgedrag (high risk children). Je bestudeert voor werkcollege 5 en 6: Overveld, K. van (2016). Groepsplan Gedrag: Preventieniveau 3, hoofdstuk 15 t/m 22 Naast de colleges is er een aantal practica leerkrachtvaardigheden gepland. In deze practica oefen je het opstellen van (onderdelen van) een groepsplan gedrag. 1.3 Toetsing Je krijgt aan het eind van blok 3.1 een schriftelijke toets met open vragen. De toets wordt als voldoende beoordeeld indien 55% van de punten zijn behaald Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 8

9 1.4 Literatuur/toetsstof Overveld, K. van (2016). Groepsplan Gedrag. Planmatig werken aan passend onderwijs. Huizen: Pica. - Inleiding - Visie op gedrag - Hoofdstuk 1 t/m 22 - Bijlagen Collegestof (incl. PowerPoints) en artikelen welke via de MijnHvA beschikbaar worden gesteld. 1.5 Beoordelingscriteria De belangrijkste beoordelingscriteria zijn: Je kunt in voldoende mate aangeven wat het belang is van sociaal-emotioneel leren voor de ontwikkeling van kinderen en ter voorkoming van gedragsproblemen in de groep. Je kunt in voldoende mate aangeven welke aspecten je als leerkracht kunt inzetten bij het dagelijks lesgeven en begeleiden met het oog op het voorkomen van gedragsproblemen. Je kunt aanpakken en instrumenten benoemen die helpen om (dieper) zicht te krijgen op het sociaalemotionele gedrag binnen de groep. Je kunt in voldoende mate aangeven welke effectieve preventieprogramma s er zijn ter voorkoming van gedragsproblemen in de groep. Je kunt in voldoende mate benoemen op welke niveaus een leerkracht kan interveniëren met het doel gedragsproblemen te voorkomen en aan te pakken. Je kunt van de verschillende niveaus aangeven welke effectieve (groeps)aanpakken er zijn en je kunt deze (groeps)aanpakken vertalen naar praktijksituaties Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 9

10 HOOFDSTUK 2. Praktijk LIO-1 en LIO-2 SIS-code: SIS-code: Praktijk LIO-1 Praktijk LIO-2 INLEIDING In het laatste jaar van je opleiding ontwikkel je je door tot een startbekwame leerkracht. Je laat aan het eind van je LIO-stage zien dat je klaar bent om geheel zelfstandig een groep te leiden en te begeleiden. Het hoofddoel van de LIO-stage is het geleidelijk wennen aan de verantwoording voor een eigen klas. Je doet dit door zo zelfstandig mogelijk te functioneren als leraar basisonderwijs. Je vervult alle taken van een beginnende leerkracht voor een aaneengesloten periode van minimaal 335 uur. Je wordt daarbij uiteraard begeleid, zowel op je stageschool als op de opleiding. Binnen het LIO-traject wordt onderscheid gemaakt tussen lesgebonden taken, groepsgebonden taken en schoolgebonden taken. De les- en groepsgebonden taken hebben betrekking op de begeleiding van leerlingen bij hun leerproces (voorbereiding van lessen, uitvoering/begeleiding, evalueren, etc) en het kunnen verantwoorden daarvan naar derden, zoals de intern begeleider of de ouders. De student onderneemt daarvoor activiteiten met verschillende groepen leerlingen. De schoolgebonden taken hebben betrekking op zowel binnen- als buitenschoolse activiteiten: ontwikkelen van materiaal, onderzoek doen, vergaderingen bijwonen, surveillance, sportdagen, excursies, etc. Voor de LIO-stage geldt als strikte ingangseis dat je mag starten nadat het LIO-Bekwaamheidsgesprek (PPO 2.2) met een voldoende is afgerond. Indien je nog niet voldoet aan deze ingangseis (maar verwacht dat dit wél binnen afzienbare tijd het geval zal zijn), kun je in overleg met je stageschool wel starten op de voorgenomen LIO-plek. Alleen is het dan gewoon stage en die dagen tellen ook niet achteraf als LIO-dagen. De LIO-dagen beginnen pas te tellen vanaf de datum waarop je voldoet aan de ingangseis. Vooraf stage lopen in de LIO-groep is aan te bevelen omdat het je de gelegenheid geeft je vooraf goed in te werken in de groep en alvast een band op te bouwen met de kinderen. Je hebt twee mogelijkheden om je LIO-stage te lopen: 1. LIO-stage op maandag en dinsdag (maandag, dinsdag en woensdag zijn gereserveerd voor de studie op opleiding), of 2. LIO-stage op donderdag en vrijdag (woensdag, donderdag en vrijdag zijn gereserveerd voor de studie op opleiding) Je hebt je keuze aan de opleiding doorgegeven voorafgaand aan het studiejaar. Voor je LIO-stage heb je te maken met een leerarbeidsovereenkomst óf een stageovereenkomst en in alle gevallen stel je een leerwerkplan op waarin je je leerdoelen en stageactiviteiten nader uitwerkt. Alle benodigde informatie over de LIO-stage (overeenkomsten, leerwerkplan, inhoud, procedures, beoordelingsformulieren) vind je in de Praktijkgids LIO Deze is beschikbaar via MijnHVA. 2.1 Stagedoelen LIO-1 en LIO-2 Tijdens de LIO-stage staan de volgende leerdoelen centraal: Je hebt door middel van je houding, gedrag en communicatie overwicht en overzicht over de groep. Je beschikt over pedagogisch repertoire om een veilige en stimulerende leeromgeving aan te bieden die aansluit bij de mogelijkheden van de kinderen in de groep Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 10

11 Je gebruikt een activerende en directe instructie voor alle leerlingen en geeft daarbij een heldere en duidelijke uitleg. Je zorgt voor een taakgerichte werksfeer waarbij je tijdens de voorbereiding en evaluatie gebruik maakt van het systematisch volgen en analyseren met behulp van het leerlingvolgsysteem. Je werkt constructief samen met collega s. Je bespreekt helder en open de ontwikkeling van leerlingen. Je kunt je onderwijs verantwoorden door het te verbinden aan de doorlopende leerlijnen. Je kijkt kritisch naar je eigen handelen en je toont een onderzoekende houding. De LIO-stage is verdeeld in twee perioden: LIO-1 en LIO-2. Beide perioden worden afgesloten met een beoordeling. Bovenstaande leerdoelen zijn per periode uitgewerkt qua niveau. Op de beoordelingsformulieren zijn daarvoor voorbeelden opgenomen van observeerbaar gedrag. 2.2 Stageactiviteiten Wat ga je tijdens de LIO-stage onder andere doen? Tijdens je LIO-stage functioneer je zoveel mogelijk als een gewone groepsleerkracht, d.w.z. je bereidt lessen voor, je geeft lessen op je LIO-dagen, je kijkt het werk van kinderen na, je werkt de toets- en leerlingadministratie bij, voert gesprekken met kinderen, ouders, collega s en deskundigen, etc. Kortom, je voert alle les-, groeps- en schoolgebonden werkzaamheden uit die bij de taak van een groepsleerkracht horen. De afspraken rondom de LIO-stage tussen de basisschool en de student worden vastgelegd in een overeenkomst. Deze LIO-overeenkomst bestaat uit een juridisch deel (de formele afspraken) en twee bijlagen, te weten: Bijlage A: Organisatorisch / logistiek deel met een omschrijving van de taken, afspraken rondom begeleiding en speciale opdrachten Bijlage B: Inhoudelijk deel met het leerwerkplan met het oog op de persoonlijke professionele ontwikkeling van de student. In deze bijlagen leg je vast welke afspraken er samen met de LIO-school zijn gemaakt (bijlage A) en welke activiteiten je gaat ondernemen zodat je aan het eind van de opleiding startbekwaam bent (bijlage B). Je baseert je bij het opstellen van het leerwerkplan op de feedback die je hebt ontvangen bij het LIO-Bekwaamheidsgesprek en de bijbehorende praktijkbeoordeling, de eisen die worden gesteld op de beoordelingsformulieren LIO-1 en LIO- 2 en de competentiematrix, niveau startbekwaam. Je werkt tijdens de LIO-stage gericht aan de competenties die nog extra aandacht behoeven. Je verwoordt in het leerwerkplan SMART 1 wat je gaat doen om de gestelde leerdoelen te behalen. Na het afronden van LIO-1 actualiseer je je leerwerkplan (bijlage B) met het oog op LIO Beoordelingsprocedure De beoordeling van LIO-1 en LIO-2 wordt uitgevoerd door de opleider in de school. De directie van de LIO-school (of degenen aan wie deze taak is gedelegeerd) geeft voorafgaand aan de beoordeling van LIO-1 en LIO-2 een schriftelijk advies op basis van de gestelde beoordelingscriteria. De opleider in de school beoordeelt uiteindelijk de stage door middel van het invullen van LIObeoordelingsformulier en het toekennen van het cijfer. De opleider in de school baseert zich bij het eindoordeel op 1 Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 11

12 de adviesbeoordeling van de directeur en op de gegevens van de eigen stage- en lesbezoeken. De instituutsopleider zorgt voor het invoeren van de studiepunten in SiS. De student neemt het ingevulde beoordelingsformulier op in het portfolio. Let op: De praktijkbeoordeling LIO-1 moet voldoende zijn om deel te mogen nemen aan het functioneringsgesprek PPO (dat is het Startbekwaamheidsgesprek ) dat je aan het eind van je studie voert met een examinator van de opleiding en een examinator vanuit het werkveld. 1 PPO (Persoonlijke Professionele Ontwikkeling) heette voorheen SLB (Studieloopbaanbegeleiding) Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 12

13 HOOFDSTUK 3. Afstudeeronderzoek SIS-code: Afstudeeronderzoek INLEIDING In de eindfase van de opleiding voer je een praktijkonderzoek uit waarmee je aantoont het hboniveau te hebben bereikt. In voorgaande jaren is al gewerkt aan de hand van onderzoeksmatige opdrachten. In deze opdracht worden de verworven onderzoeksvaardigheden toegepast op een vraagstelling uit de praktijk van het basisonderwijs, in afstemming met de school waar de LIO-stage wordt uitgevoerd. Je voert een probleemanalytisch onderzoek uit en werkt op basis van een plan van aanpak. Na goedkeuring van het plan van aanpak door de afstudeerbegeleider kun je van start met de uitwerking en de uitvoering van het onderzoek. Alle benodigde informatie over het afstudeeronderzoek (inhoud, procedures, beoordelingsformulier) vind je in de Handleiding Afstudeeronderzoek Deze is beschikbaar via MijnHvA. 3.1 Leerdoelen - Wat moet je kennen en kunnen aan het einde van dit studieonderdeel? Je voert een praktijkonderzoek uit waarin een vraag of een probleem uit de onderwijspraktijk centraal staat. Je vertaalt de vraag / het probleem naar onderzoekbare hoofd- en deelvragen. Je stelt een plan van aanpak op waarin je een totaaloverzicht geeft van de te maken stappen in het kader van het afstudeeronderzoek. Je verdiept je in literatuur die relevant en actueel is voor het gekozen onderwerp en je bent in staat deze literatuur zodanig weer te geven dat de vraag / het probleem van verschillende kanten wordt belicht. Je verzamelt op systematische en onafhankelijke wijze informatie in de onderwijspraktijk die - binnen de context van de praktijksituatie - een nieuw of ander licht werpt op het onderwerp. Je geeft de resultaten van het onderzoek weer op een gestructureerde en transparante wijze. Je trekt conclusies op basis van de theoretische verdieping en de verzamelde data. Je beschrijft alle stappen in een goed leesbare eindrapportage. 3.2 Het programma De begeleiding van het afstudeeronderzoek vindt in de eerste fase plaats tijdens PPO-bijeenkomsten onder leiding van de kerndocent, en in de volgende fase in bijeenkomsten met een kleine onderzoeksgroep onder leiding van de toegewezen afstudeerbegeleider. De toewijzing van de afstudeerbegeleider gebeurt zoveel mogelijk op basis van inhoudelijke expertise ten aanzien van het onderwerp. De begeleiding vindt deels in groepsbijeenkomsten plaats, deels door het geven van mondelinge en/of schriftelijke individuele feedback. Je kunt een gelimiteerd beroep doen op individuele mondelinge en/of schriftelijke begeleiding door de toegewezen afstudeerbegeleider. De mogelijkheid tot en de omvang van de individuele begeleiding is afhankelijk van de door jou getoonde actieve inzet bij de groepsbijeenkomsten. Bij de afronding van de begeleiding loopt de afstudeerbegeleider met de student een checklist afstudeeronderzoek langs. Door de checklist te ondertekenen (indien alle onderdelen voldoende zijn), geeft de afstudeerbegeleider aan dat het werk kan worden beoordeeld door de examinatoren. Zonder ondertekende checklist kan het afstudeeronderzoek niet worden beoordeeld Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 13

14 3.3 Toetsing Het eindverslag van het afstudeeronderzoek wordt aan de hand van een beoordelingsformulier beoordeeld door twee examinatoren. De beoordelaars zijn niet betrokken (geweest) bij de begeleiding van het afstudeeronderzoek. Het beoordelingsformulier is opgenomen in de Handleiding Afstudeeronderzoek Literatuur Donk, C. van den; Lanen, B. van (2016). Praktijkonderzoek in de school. Bussum: Coutinho. Handleiding Afstudeeronderzoek Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 14

15 HOOFDSTUK 4. Persoonlijke Professionele Ontwikkeling 3.2 SIS-code: Persoonlijke Professionele ontwikkeling 3.2 (Startbekwaamheidsgesprek) INLEIDING De bijeenkomsten persoonlijke professionele ontwikkeling zijn gericht op de ontwikkeling tot een startbekwame leerkracht. Een voldoende voor het studieonderdeel PPO 3.2 (dus aan het eind van je studie) geeft aan dat je startbekwaam bent. Als je verder alle studiepunten hebt behaald, kunnen we overgaan tot diplomering. In de bijeenkomsten persoonlijke professionele ontwikkeling word je verder begeleid bij je ontwikkeling tot een professional die in staat is op hbo-niveau en op metaniveau te spreken over de eigen ontwikkeling van kennis, vaardigheden en attitude tot leerkracht basisonderwijs. We besteden aandacht aan het spreken over de eigen ontwikkeling in de termen van de competentiematrix, en aan het ontwikkelen van een persoonlijke, onderbouwde visie op onderwijs. 4.1 Leerdoelen Wat moet je kennen en kunnen aan het einde van blok 3.2? Je kunt spreken over je eigen ontwikkeling in de termen van de competentiematrix Leren lesgeven in de grote stad (Amsterdam). Je kunt de eigen ontwikkeling verbinden met theorie en voorbeelden geven van toepassing van vaardigheden en houding in andere praktijksituaties (transfer). Je bent in staat een casus te beschrijven uit de eigen praktijk en je kunt op basis daarvan vragen beantwoorden over het eigen pedagogisch-didactisch en organisatorisch handelen als leerkracht. Je weet de eigen praktijkervaringen te koppelen aan theorie en je kunt theoretische inzichten vertalen naar praktijksituaties. Je bent in staat tot transfer: je kunt aangeven op welke wijze het geleerde in een andere situatie (ook) toegepast zou kunnen worden. Je verwoordt en onderbouwt je eigen visie op onderwijs. Je laat zien dat je lerend vermogen bezit en dat je gericht werkt en hebt gewerkt aan de ontwikkeling van je kennis, vaardigheden en attitude. 4.2 Het programma De begeleidingsbijeenkomsten PPO vinden plaats onder leiding van de kerndocent. Iedere kerndocent maakt een planning met de eigen groep. Tijdens de bijeenkomsten voor persoonlijke-en professionele ontwikkeling, waarin voorbereiding op startbekwaamheid en reflectie op de LIO-stage centraal staat, wordt de student begeleid bij het maken en onderbouwen van keuzes en het creëren van professionele ruimte. Hiermee wordt een eigen professionele identiteit ontwikkeld, waarmee de startende leerkracht ook na de opleiding zelfstandig lerend kan blijven Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 15

16 De volgende pijlers vormen de leidraad bij PPO: Pijler De student is een professionele leerkracht. 1. Identiteit De student kan zijn persoonlijke professionele ontwikkeling duiden, weet waar hij voor staat (visie) en kan deze verwoorden aan anderen. De student heeft een kritische houding t.a.v. zijn eigen visie, maakt daarbij de verbinding naar zijn eigen identiteit en kan zijn eigen persoonlijke professionele ontwikkeling duiden. 2. Eigen wijze keuzes maken De student kan op basis van verworven kennis, inzichten en ervaringen eigen wijze keuzes maken in zijn beroepspraktijk, deze onderbouwen en verantwoorden aan anderen. De student herkent dillema s in eigen LiO onderwijspraktijk, kan zijn keuzes binnen deze dillema s verwoorden en verantwoorden met behulp van theorie en opgedane praktijkervaring. 3. Professionele ruimte creëren De student heeft een onderzoekende houding, stuurt zijn eigen ontwikkeling, voelt de noodzaak om zichzelf te blijven professionaliseren en zoekt verbinding en samenwerking met collega s en externen. De student wil onderdeel zijn van een leergemeenschap en vraagt gericht feedback aan anderen op een casus uit de eigen praktijk. De student is op de hoogte van ontwikkelingen in het onderwijsveld en gaat het gesprek aan met anderen over de betrouwbaarheid, relevantie en bruikbaarheid Met behulp van de competentiematrix Leren lesgeven in de grote stad, duidt de student zijn eigen professionele ontwikkeling en visie. Het portfolio wordt hierbij als reflectie-instrument gebruikt. Hierin verzamelt de student alle als voldoende beoordeelde studieonderdelen plus de bijbehorende feedback en beoordelingen. 4.3 Toetsing Je rondt je studie af met een Startbekwaamheidsgesprek, een mondelinge toets die wordt afgenomen door een opleidingsexaminator en een veldexaminator. Deze examinatoren zijn dit cursusjaar niet betrokken (geweest) bij jouw begeleiding in de praktijk of op de opleiding. Als het Startbekwaamheidsgesprek is beoordeeld met een voldoende (én je hebt alle overige studiepunten behaald) dan ben je een startbekwame leerkracht en kunnen we overgaan tot diplomering. Je kunt een aanvraag indienen voor het Startbekwaamheidsgesprek via een link die te vinden is op MijnHvA. Instapvoorwaarden voor het Startbekwaamheidsgesprek zijn voldoende beoordelingen voor: Toets landelijke kennisbasis Nederlands. Toets landelijke kennisbasis Rekenen-wiskunde. Praktijkbeoordeling LIO-1. PPO t/m blok 2.2. Het Startbekwaamheidsgesprek heeft de vorm van een criteriumgericht gesprek, dat individueel wordt afgenomen en 45 minuten duurt, op basis van één in te leveren document (zelfevaluatie, casus en visie, met de ingevulde competentiematrix in een bijlage) en een geactualiseerd portfolio. De toetsing en beoordeling vinden plaats aan de hand van de criteria in het PPO-beoordelingsformulier (zie bijlage). Voornaamste doel is om professionaliteit op hbo-niveau te laten zien (student) en vast te stellen (examinatoren) Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 16

17 Voor het vaststellen van het hbo-niveau als professioneel leerkracht zijn de zogenaamde Dublin-descriptoren (hbokernkwalificaties op het gebied van kennis en inzicht, toepassing van kennis en inzicht, oordeelsvorming, communicatie en leer- en onderzoeksvaardigheden) belangrijk. Daarnaast wordt belang gehecht aan de persoonlijke professionaliteit, die zich uit in eigen, verantwoorde keuzes, het kritisch kunnen onderzoeken van de eigen praktijk, het benoemen van eigen waarden en het formuleren van een eigen visie. Professionaliteit wordt tevens getoond in het kritisch en analytisch kunnen reflecteren op het eigen handelen en het kunnen maken van transfer. 4.4 Voorbereiding Startbekwaamheidsgesprek (PPO 3.2) Je bereidt je op het Startbekwaamheidsgesprek voor door het (be)schrijven van: 1. een zelfevaluatie 2. een casus 3. je visie 1. Zelfevaluatie In de zelfevaluatie beschrijf je kernachtig en per competentiegebied jouw professionele ontwikkeling, waarbij je kunt aangeven waarom jij denkt startbekwaam te zijn. Je let daarbij op kennis, vaardigheden en attitude. Alle competentiegebieden dienen aan de orde te komen. Je kunt je ontwikkeling met concrete voorbeelden en met documenten in je portfolio onderbouwen. Als bijlage voeg je de competentiematrix toe, waarop je jouw professionele ontwikkeling realistisch in kaart hebt gebracht. De reflectie op je professionele ontwikkeling is kritisch en analytisch en toont een cyclisch leerproces. Je benoemt jouw sterke kanten en aandachtspunten op dit moment en formuleert op basis hiervan ten minste twee of drie nieuwe leerdoelen. Je laat tevens zien hoe je theoretische kennis en praktijkervaring met elkaar weet te verbinden en dat je transfers kunt maken, ofwel aangeven of/hoe/waarom je een bepaalde aanpak in een andere situatie zou kunnen toepassen. Je voorziet de zelfevaluatie (maximaal 5 bladzijden A4) van een titel die jouw persoonlijke professionele ontwikkeling karakteriseert. 2. Casus Voor de beschrijving van een casus kies je een dilemma dat speelde in jouw onderwijspraktijk en waarbij je zélf keuzes moest maken en zélf moest handelen. Je beschrijft op welke wijze je om bent gegaan met dit dilemma: om welk vraagstuk het ging, met welke keuzes je werd geconfronteerd, welke afwegingen daarbij een rol speelden, welke keuzes je hebt gemaakt, hoe je hebt gehandeld en wat jouw kritische reflectie achteraf is. Je legt verbindingen met theorie en met jouw visie op onderwijs. Je beschrijft het dilemma op systematische wijze zodat de lezer goed inzicht krijgt in bovengenoemde aspecten. Uit jouw wijze van omgaan met dit dilemma geef je blijk van je persoonlijke, professionaliteit, namelijk dat je onderbouwde keuzes kunt maken die je aan anderen kunt uitleggen en onderbouwen. Het dilemma dat je beschrijft kan een succesmoment zijn, maar evengoed een leermoment. Het gaat om professioneel handelen, daarbij hoort immers ook het leren van fouten. De casus omvat maximaal twee bladzijden A Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 17

18 3. Visie In je visiestuk verwoord je helder, consistent en in goede samenhang hoe jij denkt over het onderwijs en jouw rol daarin als leerkracht. Je onderbouwt je visie met praktijkvoorbeelden, argumenten en theoretische kennis en inzichten. Het visiestuk omvat maximaal drie bladzijden A4 (2000 woorden) en is voorzien van een literatuuropgave volgens APA-richtlijnen. Bovengenoemde stukken (zelfevaluatie, casus, visie en de competentiematrix in de bijlage) lever je aan in één einddocument. Dit einddocument lever je als apart document 1 uiterlijk een week voorafgaand aan het Startbekwaamheidsgesprek via de mail aan bij de beide examinatoren. Tegelijkertijd stel je je geactualiseerde digitaal portfolio open voor de opleidingsexaminator. Zorg voor een goede index in je portfolio en (werkende) links, ook naar andere relevante documenten. Relevante documenten zijn: een actueel overzicht van studieresultaten in SIS; alle voldoende stagebeoordelingen; alle voldoende beroeps- en vakopdrachten, inclusief de beoordelingen. Let op: je mag je einddocument ook opnemen in je portfolio, als je het daarnaast maar als apart document opstuurt naar je examinatoren. 1 apart document wil zeggen: niet als onderdeel van het portfolio Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 18

19 HOOFDSTUK 5. Praktische informatie INLEIDING - Dit hoofdstuk biedt een overzicht van alle belangrijke praktische informatie, zoals een overzicht van de vier lesblokken 3.1 en 3.2 een overzicht van handige en belangrijke internetsites, benodigde documenten en een overzicht van het vereiste taalniveau. Schema indeling BLOKKEN 3.1, 3.2, 3.3 en 3.4. BLOK /09 11/09 18/09 25/09 02/10 9/10 16/10 23/10 30/10 06/11. STAGEWEEK DT: 1 dag extra HERFST TOETSWK.1 Gewoon LIO TOETSWK.2 Thematoets 3.1 Gewoon LIO BLOK /11 20/11 27/11 04/12 11/12 18/12 08/01 15/01 22/01 29/01 STAGEWEEK DT: 1 dag extra TOETSWEEK.1 Gewoon LIO Herkans blok 1 1 TOETSWEEK 2 Gewoon LIO BLOK /02 12/02 19/02 26/02 05/03 12/03 19/03 26/03 02/04 9/04 VOORJAAR STAGEWEEK indien LIO later gestart DT: 1 dag extra TOETSWK.1 Herkans blok 2 TOETSWK.2 BLOK /04 23/04 30/04 07/05 14/05 21/05 28/05 04/06 11/06 18/06 25/06 MEI STAGEWEEK indien LIO later gestart DT: 1 dag extra TOETSWK.1 Herkans blok 3 TOETSWK.2 Let op: De LIO-stage loopt gewoon door tijdens toetsweken. Mocht er een herkansing gepland staan op een van jouw LIO-dagen, stel daarvan dan zo snel mogelijk je LIO-school in kennis en overleg hoe jullie het zó gaan oplossen dat je deel kunt nemen aan de herkansingstoets. 1 Dit zijn de herkansingsmomenten van studieonderdelen van jaar 2 en 3. Dit geldt ook voor blok 3.3 en Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 19

20 Belangrijke internetsites Hier vind je het meest actuele rooster van jouw klas. Hier staat alle actuele informatie van de opleiding en de verschillende vakken. Informatie van het stagebureau voor externen. Bekijk hier jouw studievoortgang. Je kunt STIP gebruiken bij alle vragen rond het zoeken, vinden en gebruiken van (wetenschappelijke en vak-) informatie. Een online oefenmodule om je taalvaardigheid te verbeteren. Belangrijke documenten (downloaden via intranet): Praktijkgids LIO Handleiding Afstudeeronderzoek Competentiematrix Leren lesgeven in de grote stad (Amsterdam) Boekenlijst Een overzicht van de verplicht aan te schaffen boeken voor het tweede studiejaar vind je op deze website (literatuurlijst ): Taalniveau Voor een student aan de leerkrachtenopleiding basisonderwijs is het van belang een goede beheersing van het Nederlands te hebben voor alle taalvaardigheden (spreken, gesprekken voeren, luisteren, lezen en schrijven). Van alle studenten wordt verwacht dat zij het Nederlands beheersen op niveau B2 vanaf het einde van de propedeuse en op niveau C1 aan het einde van de hoofdfase. Een beschrijving van deze taalniveaus vind je op Alle schrijfproducten van studenten worden nagekeken met behulp van de Taalnorm Pabo HvA (is een onderdeel van het taalaspect schrijven ). Deze Taalnorm vind je in een van de bijlagen bij deze studiewijzer. Bij teveel fouten wordt het schrijfproduct met een onvoldoende beoordeling teruggegeven aan de student. Dit is dan ook gelijk de eerste beoordeling en je moet in dat geval het verslag in zijn geheel herkansen. De beoordeling met behulp van de Taalnorm staat los van de inhoud van de opdracht. Deze wordt apart beoordeeld Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 20

21 BIJLAGE 1. BEOORDELINGSFORMULIER STARTBEKWAAMHEIDSGESPREK (PPO 4.4 VT / PPO 3.2 DT) Pabo HvA Student: Studentnummer: Cursusjaar: Klas: Kerndocent: Cijfer: Datum beoordeling: Examinator: A. Voorwaardelijke onderdelen Ja Nee 1. De student heeft: de landelijke kennisbasistoetsen Nederlands en rekenen/wiskunde, LIO-stage 1 en de beoordelingen t/m PPO 4.2 (VT) resp. PPO 2.2 (DT) met een voldoende afgesloten. 2. De student heeft één document met zelfevaluatie, casus, visie en competentiematrix uiterlijk één week voor het gesprek en volgens de eisen ingeleverd. O O O O 3. De student heeft het portfolio geactualiseerd en tijdig opengesteld voor de opleidingsexaminator. O O 4. Het document voldoet aan de taalnorm van Pabo HvA. O O B. Inhoudelijke criteria Onvoldoende (0 punten) Net niet vold. (1-2 punten) Voldoende (3-4 punten) Goed (5-6 punten) 1. De student kan zijn persoonlijke professionele ontwikkeling tot startbekwame leerkracht duiden, onderbouwen en verantwoorden. De student kan in vaktaal (in de terminologie van de competentiematrix) zijn persoonlijke, professionele ontwikkeling tot startbekwame leerkracht basisonderwijs beschrijven en onderbouwt deze met eigen praktijkvoorbeelden. De student kan op reflectieve wijze essentiële leermomenten in zijn ontwikkeling beschrijven en komt hierbij tot transfer. 2. De student kan een dilemma uit de eigen onderwijspraktijk herkennen en analyseren. De student beschrijft op inzichtelijke wijze tegen welk dilemma hij aanliep, welke overwegingen een rol speelden en verwoordt welke keuzes hij heeft gemaakt. De student maakt in de onderbouwing van zijn keuzes een verbinding met eerder opgedane ervaringen, relevante theorie en de eigen visie op onderwijs. 3. De student toont aan een professional te zijn met een eigen identiteit: met een persoonlijke visie op onderwijs, gebaseerd op praktijkervaringen en theorie. De student verwoordt en onderbouwt een heldere en samenhangende visie op het onderwijs en het beroep van leerkracht in een grootstedelijke context. De student verbindt zijn visie aan praktisch handelen en aan theoretische concepten en modellen Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 21

22 C. Eindbeoordeling / cijfer 1 Cijfer: Punten: D. Aanvullende feedback en opmerkingen examinatoren Naam en handtekening examinator opleiding Naam en handtekening examinator werkveld 1 De rij met aantal punten en cijfer groen arceren Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 22

23 BIJLAGE 2. De taalnorm van Pabo HvA TAALNORM SCHRIJVEN PABO HVA Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 23

24 PROFESSIONEEL SCHRIJVEN Pabo Hogeschool van Amsterdam KENMERKEN VAN EEN PROFESSIONELE TEKST Afstemming op doel De vormgeving van het schrijfproduct is conform de eisen (lay-out, spellingscontrole). De structuur van het product is afgestemd op het doel (bijv. adviseren, informeren, overtuigen). Afstemming op publiek Het taalgebruik en de toon passen bij het publiek (bijv. formeel/informeel, populair/zakelijk). Samenhang Zinnen en alinea s zijn verbonden door verbindingswoorden en overgangszinnen. Verwijswoorden zijn correct. De gedachtelijn is logisch en consequent. Woordgebruik en woordenschat Het woordgebruik is gevarieerd. De woordkeuze is correct. Voorzetsels en lidwoorden zijn goed gebruikt. De woordkeuze is passend bij het jargon uit het beroepenveld. Het betrekkelijk voornaamwoord is correct gebruikt (dat/wat, deze/die). Spelling en grammatica De zinsbouw is correct, ook in langere, samengestelde zinnen. De spelling is correct. Leesbaarheid Er zijn witregels, alinea s en/of kopjes gebruikt. De structuur hiervan is logisch en bevordert de leesbaarheid. Interpunctie is correct gebruikt Studiewijzer DT 3 - DEFINITIEVE VERSIE pagina 24