Onderwerp: Bijdragebesluit Multifunctionele Containerterminal te Alkmaar. Bijlagen: Committeringstabel FINH en Nota van Beantwoording

Transcriptie

1 Provinciale Staten van Noord-Holland Voordracht 39 Haarlem, 9 september 1997 Onderwerp: Bijdragebesluit Multifunctionele Containerterminal te Alkmaar Bijlagen: Committeringstabel FINH en Nota van Beantwoording 1. Algemeen Bij besluit van 11 november 1996 hebben uw Staten het Eerste Investeringsprogramma van het Fonds Investeringen Noord-Holland (FINH) vastgesteld. Daarin is onder nummer M1.4a het project Multifunctionele Containerterminal te Alkmaar opgenomen. Tevens hebben uw Staten op 7 oktober 1996 besloten om ditzelfde project in principe op te nemen in het uitvoeringsprogramma van het Provinciaal Afvalstoffen Fonds (PAF) tot een bedrag van 10 miljoen, met dien verstande dat de uiteindelijke beslissing over de hoogte van de bijdrage zou worden genomen aan de hand van een definitieve aanvraag. Thans is ons inziens dit project voldoende besluitrijp en leggen wij u een bijdragebesluit voor. Dit betreft het vijfde investeringbesluit na Ecomare (N2.4), A9 Koegrastunnel (N1.1a), Herstructurering Glastuinbouw (Z4.3a( en Fietspad Pettemerweg en Veiligheid Kruispunten (respectievelijk N2.1b en aanvulling beheersbudget Veiligheid Kruispunten) waardoor het fondsvermogen van het FINH afneemt tot ,-- (zie bijlage). 2. Omschrijving 2.1 Doel van het project Doel van het project is te komen tot een milieuvriendelijk afvaltransport naar en van de verbrandingsinstallatie te Alkmaar, waarmee invulling kan worden gegeven aan milieu-, verkeer/vervoer- en economische doelstellingen voor dit gebied. Vanwege de ligging aan het Noordhollandsch kanaal is gekozen voor transport per binnenvaartschip. Het ligt in de bedoeling om de afvalstromen uit Flevoland (ca ton in 1996 tot ton in 2015) en op langere termijn Zaanstad (ca ton) en Den Helder milieuvriendelijk te vervoeren. In verband met het transport vanuit Zaanstad wordt gewezen op het Bereikbaarheidproject "Verbeteren vaarweg de Zaan". Tevens moet de accommodatie nabij de HVC worden gebruikt door andere bedrijven. In dit kader is door het Nederlands Economisch Instituut (NEI) een medegebruikstudie verricht die als bijlage is toegevoegd. Momenteel hebben twee grote overslagbedrijven in zand en grind (overslag ton) intentieverklaringen getekend om van de terminal gebruik te maken. Verder hebben twee recyclingbedrijven belangstelling getoond waarmee nieuw (bulk)vervoer over water kan worden gerealiseerd. Naast het afvaltransport per container kan het containervervoer uitgebreid worden door deelname van een recyclingbedrijf in de omgeving. Ook zijn er ideeën om de loswal te gebruiken als overslag richting zeehavens. Ten slotte hebben enkele bedrijven interesse

2 getoond voor de incidentele overslag van groot stukgoed. Het NEI beveelt aan de binnenvaartmogelijkheden van de Boekelermeer verder te promoten, een 'havendienst' op te zetten voor het organiseren van voor-/natransport en samenwerking te zoeken met bestaande containerlijndiensten (Rotterdam-Amsterdam-Zaanstad). Bovendien biedt de overslag een extra stimulans voor bedrijven die zich op het uitgebreide industrieterrein Boekelermeer willen gaan vestigen. Vooralsnog is de prioriteit eerst afval en recycling, dan zand/grind en tenslotte de verdere uitbouw. Het project realiseert door milieuvriendelijk transport een reductie in schadelijke emissies, ontlast het regionaal wegennet en draagt daarmee bij aan de regionale bereikbaarheid en versterkt de vestigingsvoorwaarden voor bestaande en toekomstige bedrijvigheid in de regio. Met name wordt in dit verband gewezen op de door de regio geplande uitbreiding van het industriegebied Boekelermeer; de aanleg van een containerterminal kan voor potentiële bedrijven een belangrijke vestigingsvoorwaarde zijn. Voorts kan vermeld worden dat de Kamer van Koophandel en de regio instemmend op deze plannen hebben gereageerd. 2.2 Rol provincie De provincie is op verschillende manieren betrokken bij het project. Het project maakt deel uit van het provinciale kernthema Bereikbaarheid, Kernprogramma FINH (M.1.4 HAL gebied) terwijl het ook past in het provinciale Afvalstoffenbeleid. In de initiatieffase heeft de provincie een stimulerende en regisserende rol gespeeld. In de huidige (voorbereidings)fase faciliteert en coördineert de provincie. T.a.v. de financiering is de provincie gevraagd om substantieel bij te dragen in de investeringskosten omdat zonder deze bijdrage de kosten van het watertransport zodanig hoog zouden worden dat er geen gebruik van gemaakt zou gaan worden. In een vroeg stadium zijn er contacten geweest met NV Afvalzorg; deze hebben niet tot participatie geleid omdat de HVC het gehele proces van inzameling, overslag en verbranden in een hand wenste te houden; daarnaast bleek toendertijd dat NV Afvalzorg niet over de specifieke expertise/faciliteiten beschikte die voor dit verwijderingsproces noodzakelijk zijn. Door de (voorgenomen) fusie met NV PROAV komt de benodigde expertise wel ter beschikking van NV Afvalzorg; dit en het feit dat afvalverwerking zich steeds meer op randstadschaal afspeelt hebben er toe geleid dat NV Afvlzorg heeft kenbaar gemaakt van de terminal gebruik te willen maken. Mede ten behoeve hiervan dienen openbaarheid en aanvaardbare tarifering gegarandeerd te zijn. 2.3 Stand van zaken Het voorontwerp en de medegebruikstudie zijn inmiddels afgerond. Het definitieve voorstel is eind mei gepresenteerd. Voorbereiding en uitvoering zijn gepland eind 1997/begin De bijbehorende vergunningenprocedures (Wet milieubeheer, Art. 19 WRO, onttrekking weg aan openbaarheid, ontgrondingen, bouwvergunning) zijn begin juni gestart. Het vigerende bestemmingsplan verzet zich niet tegen de geplande activiteit; wel zal bij overschrijding van het in het bestemmingsplan aangegeven gebied een artikel 19 procedure gevolgd moeten worden. Ook in Flevoland zijn inmiddels voorbereidingen getroffen om tot realisatie over te gaan. In Lelystad zal dit jaar met de bouw van een overslagstation worden begonnen. Omdat de voorzieningen

3 in Almere meer tijd vragen, zal de eerste jaren het afval via de stortplaats Braambergen en een locatie aan het water naar Alkmaar worden getransporteerd. Voor het transport over water is inmiddels een prekwalificatie uitgeschreven, waarover in het najaar een beslissing zal worden genomen. Verder heeft de Raad van Commissarissen van de HVC ingestemd met de bouw van een nieuw op watertransport gericht overlaadstation te Zaanstad. De bouw hiervan moet eind van dit jaar gerealiseerd zijn. Over Den Helder worden in een later stadium besluiten genomen. 2.4 Omschrijving van het werk Het geheel bestaat uit een multifunctionele loswal met bijbehorend haventerrein. Hierbij is rekening gehouden met een jaarlijkse behoefte aan overslag van huisvuil in afvalcontainers, de afvoer van slakken en overige recyclinggoederen ( ton), schroot (9.000 ton), zand/grind ( m3) en containers voor derden. Er wordt voorzien in een loskade voor drie schepen en een portaalkraan voor de overslag van containers. De op- en overslagvoorzieningen voor zand- en grindbedrijven maken geen deel uit van het plan. Met transport over water wordt op basis van de hoeveelheid afval vanuit Flevoland ( ton in 1998 tot ton in 2015) een hoeveelheid wegtransport gereduceerd van 7 resp. 10 miljoen tonkilometer per jaar. Het totaal aantal van ca resp vrachtautobewegingen (= beide richtingen) kan hierdoor op het wegennet in Noord-Holland worden vermeden. De opname van Zaanstad in de vaarroute leidt tot een additionele verschuiving van ton van de weg naar het water. De vervoerwijzekeuze per binnenvaartschip betekent dat de schadelijke emissies van SO 2 en NOx behorende bij dit transport met ca. 75% kunnen worden gereduceerd. Voor de uitstoot van CO 2 op dit transport ligt een reductie van ca. 80% in het verschiet. Bovendien is het vervoer over water veiliger dan over de weg. De containerterminal biedt de bedrijven in de regio een ruimere keuzemogelijkheid voor de aan- en afvoer van goederen in gecontaineriseerde vorm, naar en van de zeehavens. Bij een verdere ontwikkeling van de multimodale dienstverlening in de Boekelermeer en de toenemende congestie over de weg kan dit een vestigingsplaatsvoordeel voor de regio gaan betekenen. 2.5 Medefinanciering De aanleg van de containerterminal maakt deel uit van een totaal project gericht op de omschakeling van weg- naar watertransport. Dit omvat verder de volgende activiteiten: de bouw van overslagfaciliteiten in Flevoland, aanpassingen van de faciliteiten in Zaanstad, aanschaf van containers en eventueel een speciaal schip. De totale kosten, dus inclusief de bouw van de containerterminal, liggen rond de 40 miljoen (excl. BTW). Het leeuwendeel van deze investeringen komt voor rekening van de NV Huisvuilcentrale. Gepoogd is om ook bij andere instanties (Rijksbijdragen) fondsen te verwerven, echter zonder resultaat. De verdeling van het investeringsbedrag van 15,55 miljoen voor de containerterminal wordt als volgt voorgesteld: 25 % door de HVC en 75 % door de Provincie: 9,1 miljoen vanuit het PAF en 2,6 miljoen vanuit het FINH. De gemeente Alkmaar levert haar bijdrage in de vorm van het inbrengen van grond t.b.v. de loswal, het verwijderen van de aanwezige opstallen en het

4 ontsluiten van het terrein. In de aanloop van het project bleek het draagvlak voor afvaltransport over water gering vanwege de hogere operationele kosten voor de opdrachtgevers van het transport. Deze hogere kosten houden verband met de nog ter plaatse aan te leggen laad/loskade, kraanfaciliteiten en aan te passen intern logistiek van de HVC. Zonder investeringsbijdragen van andere partijen zouden de hogere kosten moeten worden doorberekend aan de Noord-Hollandse burgers, waarvoor geen voldoende groot draagvlak leek te bestaan. Door de provinciale investeringsbijdragen kan deze drempel tot realisering worden weggenomen en wordt een bijdrage geleverd aan verschillende beleidsdoelstellingen. Voorgesteld wordt om de provinciale bijdrage op de volgende wijze te doen plaatsvinden. Van de provinciale bijdrage ad 11,7 miljoen zal maximaal 5,7 miljoen beschikbaar worden gesteld als investeringsbijdrage a fonds perdu,( 3,1 miljoen uit het PAF en 2,6 miljoen uit het FINH). Het resterende bedrag van 6 miljoen zal, om een relatie te leggen met het beoogde doel - het bevorderen van milieuvriendelijk transport over water -, als investeringsbijdrage beschikbaar worden gesteld nadat afvaltransport in containers via water heeft plaatsgevonden. Hierbij wordt uitgegaan van een investeringsbijdrage van maximaal 10,- per ton afval dat met herkomst Noord- Holland of Flevoland over water naar Alkmaar is aangevoerd over de periode of zoveel later dat de terminal in gebruik genomen wordt. Richtinggevend hierbij is dat de verwachte gemiddeld jaarlijkse hoeveelheid over water te transporteren afval ton bedraagt. Het spreekt vanzelf dat de som van de eenmalige bijdrage en de resultaatafhankelijke bijdrage niet meer zal mogen bedragen dan de totale investeringsbijdrage van 11,7 miljoen. Mochten de werkelijke kosten lager uitvallen danwel worden andere financiers gevonden dan zal de provinciale bijdrage dienovereenkomstig verlaagd worden. Deze verlaging zal evenredig verdeeld worden over de eenmalige en resultaatafhankelijke bijdragen. 3. Toetsing Fondscriteria FINH * Tastbaarheid Het project levert als tastbaar resultaat een laad/loswal, een containerkraan met overslagmogelijkheden voor afvalstoffencontainers, zand/grind en mogelijke andere goederen. * Levensduur De kade wordt aangelegd voor de lange termijn (levensduur 30 jaar); de portaalkraan heeft een (economische en technische) levensduur van meer dan 10 jaar. Met het oog op de langdurige overeenkomsten inzake de afvalverbranding uit Flevoland zal de belangrijkste gebruiker (NV HVC) voor meer dan 10 jaar de kadeen kraanfaciliteiten gaan benutten. * Publiek domein karakter De kade en portaalkraan worden eigendom van de NV HVC (85% deelnemende gemeenten en 15% ENW), die deze middels de constructie van een exploitatiemaatschappij inzet ten behoeve van de eigen overslag en beschikbaar zal stellen ten behoeve van derden. In de erfpachtvoorwaarden van de gemeente wordt het gebruik door derden (openbaarheid) tegen aanvaardbare tarieven vastgelegd. Ook in de voorwaarden die verbonden worden aan de provinciale bijdragen uit PAF en FINH, zal worden opgenomen dat

5 openbaarheid en marktconforme tarieven gewaarborgd worden. * Beheer/onderhoud geregeld Het beheer en onderhoud van kade en kraan zijn in handen van de Huisvuilcentrale en worden dus niet ten laste gebracht van het PAF of FINH. Het beheer van en onderhoud aan de vaargeul van het Noordhollandsch Kanaal behoren tot het regulier onderhoud van de (nautisch) vaarwegbeheerder: dit is de provincie. Het op diepte houden van de vaarweg langs de kade voor de HVC behoort tot de verantwoordelijkheid van de exploitant van de haven/kade: dit is de NV HVC. De provincie kan hierop niet worden aangesproken. 4. Slot Het ontwerpbesluit en het ontwerp van de onderhavige voordracht zijn om advies voorgelegd aan de statencommissies voor Middelen en Milieu, Water en Energie. Uit deze commissies zijn een aantal vragen naar voren gekomen die separaat middels een Nota van Beantwoording zijn beantwoord. Voorts hebben beide commissies zich op het standpunt gesteld dat het beheer van de terminal in overheidshanden diende te zijn om de openbaarheid ervan en een aanvaardbare, marktconforme tariefstelling te waarborgen. In overleg met de gemeente Alkmaar is besloten om deze waarborging via de erfpachtvoorwaarden van de gemeente te regelen. Tevens zullen wij beide voorwaarden opnemen bij het toekenningsbesluit. Wij stellen u voor te besluiten overeenkomstig bijgevoegd ontwerpbesluit. Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, J.A. van Kemenade, voorzitter. C.J.N. Versteden, griffier. Ontwerpbesluit

6 Nr. Provinciale Staten van Noord-Holland; overwegende, dat met bouw van de multifunctionele containerterminal nabij de huisvuilcentrale te Alkmaar milieuvriendelijk afvaltransport wordt bevorderd; dat deze terminal een stimulans kan betekenen voor de economische ontwikkeling van zowel het bedrijventerein "Boekelermeer" als van de regio; dat doorberekening van de investeringen in de tarieven voor transport en overslag tot een onacceptabel tariefsniveau zou leiden; dat deze voorziening zonder een substantiële bijdrage van derden niet gerealiseerd kan worden; dat NV HVC er niet in is geslaagd om bij andere instanties fondsen te verwerven; gezien de voordracht van gedeputeerde staten; gelet op: -het Uitvoeringsprogramma van het Provinciaal Afvalstoffenfonds; -het Eerste Investeringsprogramma FINH; -de doelstellingen van het kernthema bereikbaarheid; -het Tienjarenprogramma Afval volgens welk de verwerking van brandbaar afval uit Flevoland in Noord-Holland, te weten de NV Huisvuilcentrale (hierna te noemen NV HVC) te Alkmaar, dient te geschieden; In principe te besluiten: 1agedeputeerde staten te machtigen aan de NV HVC onder deze en nader te bepalen voorwaarden een bedrag ter beschikking te stellen ad maximaal 75 % van het benodigde investeringsbedrag van vooralsnog 15,55 miljoen, zijnde maximaal 11,7 miljoen (incl. BTW); 1bmocht het investeringsbedrag lager blijken te zijn dan het thans geraamde bedrag van 15,55 miljoen, dan zal de provinciale bijdrage naar evenredigheid lager worden; 2.tot de onder punt 1. bedoelde voorwaarden behoren onder meer: - in de voorwaarden van de gemeentelijke gronduitgifte, door de gemeente Alkmaar, wordt de mogelijkheid tot het gebruik door derden vastgelegd; - de kosten voor het beheer en onderhoud van de kade/loswal en kraan zijn in handen van de NV en kunnen niet ten laste van het PAF, FINH of andere provinciale middelen worden gebracht. Dit geldt tevens voor de andere te benoemen beheers- en onderhoudsverplichting voor de NV HVC, zoals

7 het op diepte houden van de vaarweg langs de kade; 3.het in punt 1. genoemde bedrag dient aangewend te worden voor de bouw van neen multifunctionele containerterminal, waaronder de bouw/aanleg van een kade/loswal en bijbehorende faciliteiten en de aanleg van een portaalkraan wordt verstaan. Deze bouwlocatie is gelegen op het bedrijventerrein Boekelermeer te Alkmaar, aan het Noordhollandsch kanaal; 4.het onder punt 1. genoemde bedrag voor 9,1 miljoen ten laste van het PAF en voor 2,6 miljoen ten laste van het FINH te brengen; 5.het bedrag in gedeelten beschikbaar te stellen, te weten 5,7 miljoen ( 3,1 uit het PAF en 2,6 miljoen uit het FINH) via een rechtstreekse investeringsbijdrage en het restant in de vorm van een bijdrage van 10,-- per ton voor over water aangevoerde afvalstoffen over de periode tot een maximumbedrag van 6 miljoen. Haarlem, Provinciale Staten voornoemd,, voorzitter., griffier.

8 Bijlage Statenvoordracht Terminal Boekelermeer (M1.4a) Committering FINH Na het onderhavige investeringsbesluit is het FINH als volgt gecommitteerd (zie tabel). Committeringstabel FINH per datum Kernprogramma Saldo per 1 januari ,- N.1. Economische toekomst Kop van Noord-Holland *N1.1a Autoweg N9: Koegrastunnel ,-- N.2 Toeristisch product Noordkop *N2.1b Zomer in de Kop: Fietspad Pettemerweg ,-- *N2.4 Uitbreiding en vernieuwing Ecomare ,- N.3 Toegevoegde waarde land- en tuinbouw M.1 Ontwikkeling HAL-gebied * M1.4a Terminal Boekelermeer M.2 Ontwikkeling HES-gebied M.3 Veenweidengebied Z.1 Streekstad Haarlemmermeer Z.2 IJmond IJzersterk Z.3 Masterplan Noordzeekanaalhavens Z.4 Groene Hart van Holland *Z.4.3a Herstructureren glastuinbouw memorie Z.5 Noordvleugel OV-gebied Aanvullend beheersbudget bestaande taken: -- Veiligheid kruispunten in provinciale wegen ,-- Saldo per 31 december op verplichtingenbasis (excl. rentebijschrijving) ,-

9 Nota van beantwoording n.a.v. de behandeling van de aanvraag voor een bijdrage uit het PAF/FINH voor de bouw van een multifunctionele containerterminal te Alkmaar in de Statencommissies voor Middelen (18 juni 1997) en Milieu, Water en Energie (26 juni 1997). Financiële onderbouwing (D66) De bijdrage wordt verleend om het verschil in transportkosten water/weg als gevolg van de investeringen in de laad/loswal op te heffen, zodat het tarief van watertransport concurrerend wordt met wegtransport. Een globaal overzicht van kosten en baten is bij het voorstel gevoegd. Levensduur terminal langer dan huisvuilcentrale (D66) De HVC is gepland op een levensduur van 25 jaar; Ook daarna blijft natuurlijk afval vrijkomen dat ingezameld, getransporteerd, overgeslagen en verwerkt zal moeten worden. Terminal te veel gericht op HVC (D66) Terminal is een initiatief van de HVC en in eerste instantie bedoeld om containers met huisvuil over te slaan van het water naar de HVC. Tevens zijn de activiteiten er op gericht om ook andere, particuliere, bedrijven van de overslag gebruik te laten maken. Dit medegebruik zal in erfpachtvoorwaarden worden vastgelegd en tevens als voorwaarde bij de toekenning van de provinciale bijdragen uit PAF en FINH. Waarom zijn de transportkosten over water hoger? (D66) Transportkosten over water zijn op zich lager dan de kosten van wegtransport; in het geval van de containerterminal liggen de transportkosten over water hoger omdat de investeringen in de terminal doorberekend zijn in de kosten. Juist door in de investeringskosten bij te dragen komen de eigenlijke kosten van het watertransport op het normale niveau. Wordt gebruik gemaakt van het ACTS systeem? (D66) ACTS is een van de systemen waarmee weg-/water-/spoortransport gekoppeld kunnen worden. In het geval van de HVC wordt van een ander, ISO genormeerd, syteem gebruik gemaakt dat standaard is in het vaartransport. Alle internationaal erkende ISO containers kunnen dus van de overslag gebruik maken. Behoefte om 75 % bijdrage in investeringen terug te zien in eigendom (D66.PvdA,VVD, CDA, Groen Links) Beheren en exploiteren van een terminal voor de overslag van containers behoort niet tot de eigenlijke taken van de provincie. De eigendom zelf staat niet zozeer centraal als wel de toegankelijkheid voor alle potentiële gebruikers. Voor het waarborgen hiervan wordt gebruik gemaakt van de erfpachtregeling van de gemeente Alkmaar en de voorwaarden bij het toekenningsbesluit uit PAF en FINH. Waarom participeert NV Afvalzorg niet? (D66, Groen Links) In de voorbereidingsfase bleek er van de kant van de HVC geen specifieke behoefte om NV Afvalzorg te laten participeren; een en ander vanwege het feit dat NV Afvalzorg geen speciale know-how en ervaring heeft op het gebied van inzameling, transport, overslag en verwerking van huisvuil. Echter als gevolg van de ophanden zijnde fusie tussen NV Afvalzorg en PROAV beschikt de nieuw te vormen organisatie wel over de benodigde expertise. Daarbij komt dat het verwerken van afval op randstadschaal met zich meebrengt dat afval meer in de nabijheid van ontstaan verwerkt wordt, maar ook dat naar optimalisatie van stortcapaciteit gestreefd wordt. In beide gevallen kan transport over water een interessant alternatief voor wegtransport bieden. Een en ander is voor NV Afvalzorg hernieuwd aanleiding geweest om belangstelling te tonen om van de terminal gebruik te maken. Mede vanwege het concretiseren deze belangstelling willen wij de openbaarheid en een aanvaardbare tariefstelling gegarandeerd zien. Hoe staat het met het afval uit de zuidelijke provincies (Groen Links) Van aanvoer vanuit de zuidelijke provincies richting HVC is momenteel geen sprake zodat deze niet bij de ontwikkeling van de terminal betrokken is. Pas als het op termijn zou gaan om omvangrijke transporten op meerjarige basis kan een en ander leiden tot transport per schip.

10 Samenhang PAF/FINH (CDA, VVD) De projekten die uit het FINH gefinancierd worden zijn onder meer gericht op de bevordering van regionale economische ontwikkeling en bereikbaarheid; PAF projekten dienen in de eerste plaats een milieudoel. Omdat in het geval van de containerterminal aan zowel de doelstellingen van het FINH als het PAF wordt voldaan, wordt vanuit beide fondsen aan het projekt bijgedragen. Wil zeggenschap bij provincie/gemeente(pvda, VVD, CDA, D66 en Groen Links) De zeggenschap van een overheid bij de terminal is er primair op gericht om te bewerkstelligen dat de toegankelijkheid en een aanvaardbaar tariefniveau in de toekomst gewaarborgd worden. Eigendom is een manier, maar ook via erfpacht- en subsidievoorwaarden kan een en ander geregeld worden. Met de gemeente Alkmaar is afgesproken dat een en ander via de erfpacht wordt vastgelegd. Mogelijkheden CO2 reduktiefonds onderzocht? (VVD, Groen Links) De mogelijkheden van het CO2 reduktiefonds zijn onderzocht, maar het projekt bleek niet aan de voorwaarden te voldoen; de kosten per ton CO2 reduktie bleken te hoog. Titel:Vd 39: Financiering containerterminal te Alkmaar Datum: Nummer:39 Documenttype:Voordracht