WIJKEN VOOR SPELEN Speelbeleid gemeente Tiel

Transcriptie

1 WIJKEN VOOR SPELEN Speelbeleid gemeente Tiel Speelbeleid gaat over buitenspelen en dat is belangrijk voor álle kinderen. Speelbeleid gaat ook over leefbaarheid, omdat een fijne speelplek van grote waarde is voor elke buurt. Spelen in Tiel is dan ook een zaak van ons allemaal: gemeente, bewoners, maatschappelijke organisaties en ondernemers.

2 Wijken voor spelen Aanleiding De aanleiding voor het voorliggende speelbeleidsplan is terug te voeren tot het Bloesemakkoord Het centrale thema van dit akkoord is samen, zoals verwoord in de volgende passage: Samen met de inwoners: hun betrokkenheid en inzet wordt opgezocht, gestimuleerd en gefaciliteerd. Ook wordt het wijk- en buurtgericht werken verder uitgebouwd. Hier wordt structureel geld voor uitgetrokken. Met andere woorden: het akkoord wil verantwoordelijkheden die voorheen uitsluitend bij de gemeente hoorden meer en meer gaan delen met de inwoners van Tiel. Bovenstaande is het vertrekpunt van de nieuwe gemeentelijke rol (én die van bewoners) ten aanzien van het thema spelen. De gemeenteraad stelt op 21 september 2016 het plan van aanpak Overdracht speelplekken in combinatie met participatie vast. Een gemeentelijke projectgroep werkt op basis daarvan aan een uitvoeringsplan. Gaandeweg ontstaat binnen de projectgroep de behoefte om de nieuwe werkwijze te verankeren in nieuw speelbeleid. Immers, het vorige speelbeleidsplan ( ) past niet langer bij de nieuwe koers* en werkwijze; daarin werd nog uitgegaan van een vergaande verantwoordelijkheid van de gemeente voor het beheer en onderhoud van de speelplekken. Deze constatering leidt tot de totstandkoming van dit nieuwe beleidsplan: Wijken voor spelen. * De genoemde koerswijziging betekent uitdrukkelijk niet dat de gemeente Tiel geen belang meer hecht aan buitenspelen en speelplekken. Zowel politiek als gemeentebestuur erkennen dat een zorgvuldig proces nodig is om de nieuwe situatie te bereiken. Visie Alle kinderen kunnen buiten spelen Buitenspelen is belangrijk voor de (fysieke, sociale en cognitieve) ontwikkeling van álle kinderen. Dat blijkt uit vele onderzoeken en staat als een huis. Buitenspelen werkt zelfs preventief tegen verkeerd gedrag. Om te zorgen dat kinderen regelmatig buiten spelen is goede en gevarieerde speelruimte nodig, ook toegankelijk voor kinderen met een beperking. Maar er is meer nodig, want niet alle kinderen (en ouders) vinden het vanzelfsprekend om na schooltijd lekker samen te spelen en bewegen in de openbare ruimte. Rondom de jeugd is een stimulerende omgeving nodig, die kinderen uitnodigt en aanmoedigt om buiten te komen spelen! Speelplekken: kansen voor de wijken Speelplekken hebben daarnaast een meerwaarde voor de wijken. Ze kunnen een rol spelen bij het vergroten van sociale cohesie, de leefbaarheid en de veiligheid; ouders ontmoeten elkaar, buurtbewoners organiseren activiteiten en houden een oogje in het zeil. Speelplekken bieden op die manier een plezierige, laagdrempelige kans voor actief burgerschap. De gemeente Tiel wil Pagina 1

3 bewoners (en andere belanghebbenden) dan ook een belangrijke verantwoordelijkheid geven bij het beheer en onderhoud van speelplekken. Het belangrijkste doel van het speelbeleid blijft daarbij: alle kinderen in Tiel de mogelijkheid bieden om te spelen. Integraal speelbeleid Het is aan de gemeente en sociale partners om buitenspelen mogelijk te maken en de kansen voor de kinderen en de wijken zo goed mogelijk te benutten. Daarmee vergroten zij zowel de kwaliteit van de speelplekken/ het spelen als de maatschappelijke meerwaarde ervan. Goed en duurzaam speelbeleid is dan ook integraal speelbeleid, verankerd in drie poten: Fysiek (inrichting openbare ruimte, formele en informele speelruimte, toegankelijkheid) Ontwikkelingsgericht (sport, bewegen, gezondheid, opvoeding, jeugd) Sociaal maatschappelijk (leefbaarheid, veiligheid, burgerschap, participatie) De kunst is om elk van deze drie poten stevig neer te zetten en alle relevante partners uit te dagen hun rol op te pakken. Bevindingen uit verkenning Een verkenning van drie maanden geeft ons zicht op de beleidsomgeving. Welke zaken kunnen behulpzaam zijn bij goed speelbeleid, waar moeten we rekening mee houden? Landelijk Landelijk zien we een aantal ontwikkelingen. Participatie steeds grotere rol voor bewoners en andere sociale partners gemeentes blijven echter verantwoordelijk voor de veiligheid en aansprakelijk Inclusie meer aandacht voor kinderen met een beperking Integraliteit vrij spelen als extra functie bij schoolpleinen, buurtparkjes, sportplekken, natuurgebieden, openbaar groen, stadspleinen, beschermd wonen voor ouderen enz. Inrichting van toestellen naar meer natuurlijk en avontuurlijk spelen van formele naar informele speelplekken van denken in toestellen naar denken in speelwaarde Kwaliteit van vele kleine speelplekjes met matige kwaliteit naar minder maar grote speelplekken met hoge kwaliteit Lokaal Op dit moment zijn in Tiel in totaal zo n 89 speelplekken. De staat van onderhoud is goed. De 89 speelplekken in Tiel variëren onderling qua opzet en inrichting. Naast de vele gewone speelplekken met toestellen zijn er 13 zogenaamde Joppen. Dit zijn jongerenontmoetingsplekken met sportfaciliteiten waaronder een paar bijzondere locaties zoals het Cruyffcourt en het Waterplein (een speelplek die tevens als waterberging fungeert). Dan is er een grote stedelijke natuurlijke speelplek (Cool Nature) en zijn er 13 kleine, informele trap- en basketbalveldjes. Buiten de 89 door de gemeente beheerde locaties kent Tiel vele schoolpleinen, die echter niet openbaar (na schooltijd) toegankelijk zijn. Tot slot zijn er naar schatting 6 speelplekjes die beheerd worden door een woningcorporatie. Pagina 2

4 In elke wijk zijn al bewoners actief bij het fysiek en sociaal beheer van speelplekken. Dit zijn vooral gele bewoners; volgens de leefstijlenmonitor van BSR zijn dat sociale, open mensen, gericht op gezelligheid en sociale verbanden. Dit in tegenstelling tot rode en blauwe bewoners die vooral gericht zijn op het eigen wel en wee. De gele groep is tevens het sterkst vertegenwoordigd in Tiel (37%), een goed teken! Wijken voor spelen De kans dat het lukt om bewoners bij beheer en onderhoud van speelplekken te betrekken is dan ook groot. De gele bewoners zijn echter ongelijk verspreid over de wijken. SPREIDING LEEFSTIJLEN OVER DE WIJKEN Om een betere inschatting te kunnen maken van de kansen op bewonersinzet hebben we ingezoomd op elke afzonderlijke speelplek en deze ingedeeld in een categorie. We zien inderdaad dat in de gele wijken meer actiebereidheid is, echter, er is geen enkele wijk waarin bewoners zich geheel afzijdig houden. IMPRESSIE: SPEELPLEKKEN IN VIER CATEGORIËN VERDEELD OVER TIEL Pagina 3

5 In Tiel zijn verschillende organisaties of projecten (vaak gelieerd aan de gemeente) die raakvlakken hebben met fysiek en sociaal speelbeleid en die dan ook samenwerkingspartners kunnen worden. Het gaat om onder anderen Mozaïek, Dynamiek, Sportfriends, Technasium, ROC, Praktijkschool, Wijkteams jeugd en NME. Intern Binnen de gemeentelijke organisatie zijn een aantal teams betrokken. Jeugdbeleid, sport en gezondheid, onderwijs, veiligheid, openbare ruimte, wijkontwikkeling en bewonersparticipatie hebben raakvlakken met de fysieke en sociale kant van spelen. Het is dus belangrijk dat zij meedenken en het speelbeleid onderschrijven. In de verkenning is gebleken dat vanuit genoemde beleidsterreinen het belang van buitenspelen onderkend wordt en dat de verschillende beleidsterreinen elkaar hierbij niet in de weg lopen, eerder kunnen versterken! Uitgangspunten Naar aanleiding van de verkenning komen we tot drie basisuitgangspunten. 1. Streven naar optimale kwaliteit en kwantiteit speelplekken 2. Streven naar optimale kwaliteit en kwantiteit bewonersparticipatie 3. Streven naar borging voor de langere termijn 1a.Optimale kwaliteit speelplekken Goede speelplekken o Kwaliteit inrichting en toegankelijkheid o Kwaliteit beheer en onderhoud o Variatie in type inrichting en doelgroep Meerwaarde voor de ontwikkeling van kinderen o De speelplekken moeten goed en gevarieerd ingericht zijn, bijvoorbeeld door rekening te houden met verschillende speltypes. Een veel gebruikte indeling is die in rauwers, douwers, bouwers en schouwers. Meerwaarde voor de buurt o Leefbaarheid, veiligheid, sociale cohesie o Actief burgerschap en vrijwilligerswerk Risico: dit is een grote en complexe opgave voor niet-professionals. Voorwaarde voor succes: de kwaliteit van speelplekken is niet enkel afhankelijk van bewonersinzet; ook de gemeente en sociale partners hebben hierin een rol en taak. Pagina 4

6 1b.Optimale kwantiteit speelplekken Genoeg speelplekken o Spreiding over wijken en buurten. Het gaat hierbij niet om reken- en meetwerk, maar om de inschatting of in elke buurt wel voldoende te spelen is. Signalen zijn daarbij belangrijker dan cijfers. o Bereikbaarheid Risico: in sommige buurten blijven weinig of geen speelplekken over omdat er geen bewoners zijn die deze willen of kunnen beheren. Voorwaarde voor succes: de gemeente blijft mede verantwoordelijk voor de spreiding van speelplekken over de wijken en buurten. 2a. Optimale kwaliteit participatie Gekwalificeerde vrijwilligers Om het gehele beheer en onderhoud van speelplekken daadwerkelijk over te nemen, moet een groep vrijwilligers over nogal uiteenlopende capaciteiten en vaardigheden beschikken. o Zakelijk: verschillende rollen in het stichtingsbestuur vervullen o Praktisch: kunnen klussen, repareren, schilderen o Sociaal: toezicht kunnen houden, de buurt betrekken, conflicten oplossen o Inhoudelijk: spelactiviteiten kunnen organiseren Risico: niet elke groep speeltuinvrijwilligers heeft al die kwaliteiten in huis. Voorwaarde voor succes: organiseer de meest ingewikkelde rollen (met name de zakelijke) centraal, zodat voor de speeltuinvrijwilligers de nadruk ligt op het praktische, dagelijkse beheer dat velen nu ook al doen. Zorg ook voor ondersteuning voor de vrijwilligers. 2b. Optimale kwantiteit participatie Alle typen speelplekken worden door bewoners beheerd. Risico: bewoners zullen waarschijnlijk weinig animo voor het beheer van Joppen en plekken die buurt-overstijgend zijn (Cool Nature). Deze plekken hebben vaak ook een tweede functie waardoor de gemeente een extra belang heeft bij het voortbestaan: waterberging, natuur, sociale veiligheid of sport. Voorwaarde voor succes: deze plekken moeten worden veiliggesteld, ofwel de gemeente blijft deze plekken zelf beheren en brengt ze onder bij een passend beleidsterrein/project. Pagina 5

7 Borging voor langere termijn Het zó organiseren dat er blijvend aandacht is voor de kwaliteit en kwantiteit van spelen en bewonersparticipatie. Risico: - Na afronding van het project verslapt de aandacht van de gemeente - Aandacht en enthousiasme bewoners verwatert - Er ontstaan financiële tekorten waardoor speelplekken alsnog uitsterven Voorwaarde voor succes: Verankerd in integraal beleid - Sport en bewegen, jeugdbeleid, gezondheidsbeleid, leefbaarheidsbeleid enz. - Er wordt bij de afdeling beleid een ambassadeur Spelen aangesteld die hier op toeziet. - Met draagvlak bij bestuur Verankerd in een stabiele organisatievorm - Organisatie met middelen en mandaat - Nauwe samenwerking met de gemeente - Kwaliteitscriteria voor de leden - Draagvlak in de Tielse samenleving Structureel financieel ondersteund - Een aanzienlijk deel van de basiskosten voor beheer en onderhoud is gewaarborgd binnen de stichting. Tot slot Hoewel de lengte van dit document anders doet vermoeden, is dit nieuwe speelbeleid beslist een grote omslag ten opzichte van het vorige ( ). De gemeente deelt taken en verantwoordelijkheden met (groepen) inwoners en neemt hiermee een rol aan als gelijkwaardig samenwerkingspartner. Ervaringen in andere gemeentes leren dat het zowel voor ambtenaren en bewoners als voor het stadsbestuur nog wennen is aan die nieuwe rollen; ze kunnen niet anders dan met vallen en opstaan en zorgvuldig monitoren worden geleerd. Wanneer bemoei je je teveel of juist te weinig met bewoners, waar ligt je verantwoordelijkheid nu eigenlijk en hoe geef je die vorm? Wat als bewonersinitiatieven uitblijven of als bewoners juist dingen willen die niet in het eigen straatje passen? Dit document geeft dan ook niet meer dan een kader, van waaruit we toewerken naar een praktijk die het buitenspelen in Tiel uiteindelijk ten goede komt. Dat doen we in gezamenlijkheid, door al doende te leren, waarbij soms andere zaken moeten wijken voor spelen. Pagina 6